‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫فهــــــرسـت مطالب‬
‫موضــــوع‬
‫صفحه‬
‫‪..........................‬‬
‫مخففات ‪1 .............................................................................................................................‬‬
‫‪ -1‬پیشگفتار و بازنگری‪........................................................................................................................... ........‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -2‬دلیل ایجادپالن جامع ملی سازگاری‪................................................................................................................ ..‬‬
‫‪...................................................................................................‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪ .2.1‬پیش بینی ها و پیامدهای تغییر اقلیم در افغانستان‬
‫‪........................................................................................................................‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪ .2.2‬زمینه سازگاری در سطح ملی‬
‫‪..............................................................................................................‬‬
‫‪7‬‬ ‫سازگاری‬ ‫‪ -3‬روش تهیه و تدوین پالن ملی‬
‫‪ .3.1‬کارهای اساسی و پرداختن به خأل ها ‪................................................................................................................‬‬
‫‪9‬‬
‫‪.......... .............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .3.2‬عناصر مقدماتی‬
‫‪........................................................................................................................‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪ .3.2.1‬تحلیل میزان آسیب پذیری‬
‫‪.................................................................................................................‬‬
‫‪11‬‬ ‫پذیری‬ ‫‪ .3.2.2‬اندازه گیری میزان آسیب‬
‫‪ .3.2.3‬آسیب پذیری وسازگاری ‪..........................................................................................................................‬‬
‫‪11‬‬
‫‪......... .............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .3.3‬تطبیق استراتیژی‬
‫‪ .3.4‬نظارت‪ ،‬ارزیابی و بازنگری ‪.........................................................................................................................‬‬
‫‪13‬‬
‫‪........... .............................................................................................................................‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪ -4‬زیربناها‪..........‬‬
‫‪ .4.1‬انرژی‪................................................................................................................... ...............................‬‬
‫‪16‬‬
‫‪ .4.2‬سرک ها ‪................... .............................................................................................................................‬‬
‫‪16‬‬
‫‪.............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .4.3‬مخابرات‪...................‬‬
‫‪................... .............................................................................................................................‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪ .4.4‬منابع آب‬
‫‪.......................................................................................................................‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪ .4.5‬صحت و معارف‪...............‬‬
‫‪ .4.6‬بانکداری‪ ،‬بیمه و انکشاف تصدی های کوچک ومتوسط ‪.........................................................................................‬‬
‫‪18‬‬
‫‪.............................................................................................‬‬ ‫‪ .4.7‬درج سازگاری با تغییر اقلیم در پالن گذاری زیربناها‬
‫‪.............................................................................................................‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪ -5‬اولویتهای پالن ملی سازگاری افغانستان‬
‫‪.....................................................................................................................‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪ .5.1‬زراعت و مصئونیت غذایی‪.....‬‬
‫‪ .5.1.1‬مدیریت غله جات‪-‬سیستم توزیع عامه ‪...........................................................................................................‬‬
‫‪19‬‬
‫‪ .5.1.2‬تحقیقات زراعتی‪...................................................................................................................... ............‬‬
‫‪20‬‬
‫‪................................................................................................................‬‬ ‫‪ .5.2‬آبیاری پایدار و مدیریت منابع آب‬
‫‪.......................................................................................................................‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪ .5.2.1‬مدیریت آبیاری پایدار‪......‬‬
‫‪.................................................................................................................‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪ .5.2.2‬مدیریت منابع آب‪.................‬‬
‫‪ .5.3‬مدیریت خطرات ناشی از حوادث‪.............................................................................................. .................‬‬
‫‪22‬‬
‫‪.............................................................................................‬‬ ‫‪ .5.3.1‬مرکزنظارتی حوادث ونقش تکنالوژی ‪............‬‬
‫‪...............................................................................................‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪ .5.3.2‬آمادگی درمقابل حوادث درسطح والیتی ومحلی‬
‫‪.... .............................................................................................................................‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪ .5.4‬زیربنا های پایدار‬
‫‪ .5.4.1‬زنجیره های ارزشی زراعتی‪................................................................................................................. ...‬‬
‫‪23‬‬
‫‪ .5.4.2‬مصئونیت انرژی در روستا ها‪.............................................................................................................. ....‬‬
‫‪.............................................................................................................‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪ .5.4.3‬سرک ها وزیربناهای ترانسپورتی‪..‬‬
‫‪....................................................................................................‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪ .5.4.4‬دست رسی به دانش ‪ ،‬معلومات وتکنالوژی‬
‫‪...........................................................................................................................‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪ .5.5‬صحت بشری‪...........‬‬
‫‪ .5.6‬جنسیت‪............................................................................................................. ................................‬‬
‫‪25‬‬
‫‪........................................................................................................................‬‬ ‫‪ -6‬ارتقای ظرفیت نهاد های ذیدخل‬
‫‪ -7‬تأمین بودیجه وهمکاری‪.......................................................................................................................... ......‬‬
‫‪25‬‬
‫‪..................................................................................................................‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪ .7.1‬همکاری ‪.........................‬‬
‫‪ .7.1.1‬ادارات دولتی‪............................................................................................... .......................................‬‬

‫أ‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫‪.... .............................................................................................................................‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪ .7.1.2‬همکاران انکشافی‬
‫‪........................................................................................................................‬‬
‫‪26‬‬ ‫‪ .7.1.3‬جامعه مدنی ‪...............‬‬
‫الف‬
‫‪...................................................................................................‬‬ ‫‪ .7.1.4‬سکتورخصوصی‪...............................‬‬
‫‪26‬‬
‫‪.......................................................................................‬‬ ‫‪ .7.2‬تامین هزینه های مالی‪.....................................‬‬
‫‪.................................................................................................‬‬
‫‪26‬‬ ‫‪ .8‬پالن ملی سازگاری افغانستان اولویت های تطبیقی‬
‫‪26‬‬
‫‪27‬‬
‫‪27‬‬
‫‪28‬‬
‫‪29‬‬
‫‪29‬‬
‫‪29‬‬
‫‪29‬‬
‫‪30‬‬
‫‪30‬‬
‫‪31‬‬

‫مخففات‬
‫استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم افغانستان‬ ‫‪ACCSAP‬‬
‫بانک انکشاف آسیایی‬ ‫‪ADB‬‬

‫ب‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫استراتیژی انکشافی ملی افغانستان‬ ‫‪ANDS‬‬

‫اداره ملی آمادگی مبارزه با حوادث‬ ‫‪ANDMA‬‬
‫مکانیزم انکشاف پاک‬ ‫‪CDM‬‬
‫کنفرانس اعضاء (اعضای کنوانسیون تغییر اقلیم ملل متحد)‬ ‫‪COP‬‬
‫سازمان احصائیه مرکزی‬ ‫‪CSO‬‬
‫نهاد ذیصالح ملی‬ ‫‪DNA‬‬
‫سیستم هشدار دهی قبلی‬ ‫‪EWS‬‬
‫سازمان غذا و زراعت‬ ‫‪FAO‬‬
‫تسهیالت جهانی محیط زیستی‬ ‫‪GEF‬‬
‫اداره انکشاف بین المللی آلمان‬ ‫‪GIZ‬‬
‫اولین گزارش ملی تغییر اقلیم‬ ‫‪INC‬‬
‫هیئت بین الحکومتی راجع به تغییر اقلیم‬ ‫‪IPCC‬‬
‫وزارت زراعت‪ ،‬آبیاری و مالداری‬ ‫‪MAIL‬‬
‫وزارت اقتصاد‬ ‫‪MOE‬‬
‫وزارت انرژی و آب‬ ‫‪MEW‬‬
‫وزارت مالیه‬ ‫‪MOF‬‬
‫وزارت امور خارجه‬ ‫‪MFA‬‬
‫وزرات تجارت و صنایع‬ ‫‪MOCI‬‬
‫وزرات معادن و پطرولیم‬ ‫‪MMP‬‬
‫وزارت احیاء و انکشاف دهات‬ ‫‪MRRD‬‬
‫وزارت شهرسازی و مسکن‬ ‫‪MUDA‬‬
‫اقدامات مناسب ملی کاهش دهی‬ ‫‪NAMA‬‬
‫پالن ملی سازگاری‬ ‫‪NAP‬‬
‫برنامه عمل ملی سازگاری‬ ‫‪NAPA‬‬
‫اداره ملی حفاظت محیط زیست‬ ‫‪NEPA‬‬
‫برنامه اولویت ملی‬ ‫‪NPP‬‬
‫سیستم توزیع و تدارکات عامه‬ ‫‪PPDS‬‬
‫کنوانسیون ملل متحد پیرامون مقابله با توسعه صحراها‬ ‫‪UNCCD‬‬
‫برنامه انکشافی ملل متحد‬ ‫‪UNDP‬‬
‫برنامه محیط زیست ملل متحد‬ ‫‪UNEP‬‬
‫چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم ملل متحد‬ ‫‪UNFCCC‬‬
‫دالر امریكایی‬ ‫‪USD‬‬
‫برنامه جهانی غذا‬ ‫‪WFP‬‬

‫‪3‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫‪ .1‬پیشگفتار و باز نگری‬

‫مدلهای اقلیمی نشان می دهند که درجه حرارت کره زم ین در ‪ 100‬س ال آین ده از ‪ 0.5‬درج ه س انتی گری د ال ی ‪ 5.4‬درج ه‬
‫سانتی گرید (بیشتراز می زان قب ل از انق الب ص نعتی خواه د ش د)‪ .‬پنجم ین گ روه ک اری هیئ ت ب ین الحک ومتی تغیی ر اقل یم ب ه‬
‫اجماع بر این عقیده هستند که افزایش ‪ 2‬درجه می تواند یک سناریوی واقع گرایانه باشد‪ .‬چنین تغییری در درجه حرارت‬
‫کره زمین به طور قابل مالحظه ای ثبات سیستم هایدرولوجیکی را تضعیف خواهد کرد‪.‬‬
‫تغییر در میزان بارندگی و درجه حرارت ‪ ،‬ثبات ایکوسیستم ها‪ ،‬دسترسی به منابع طبیعی‪ ،‬و همچنین صحت و معیشت‬
‫انسان ها را در افغانستان متاثر می سازد‪ .‬با تغییر اقلیم ‪ ،‬توقع می رود شرایط بحرانی موجود در زمینه های منابع غذایی‪،‬‬
‫محصوالت زراعتی و مصئونیت معیشتی به شدت بدتر شود‪ .‬اثرات تغییر اقلیم باالی زراعت و منابع آبی‪ ،‬بخصوص در‬
‫مناطق روستایی بسیار شدید بوده و این امر به نوبه خود معیشت روستایی را از طریق متاثر ساختن محصوالت زراعتی‪،‬‬
‫جنگالت‪ ،‬چراگاه ها‪ ،‬و تنوع حیات‪ ،‬با خطر مواجه می سازد‪.‬‬
‫همچنین تغییر اقلیم زیربناها (از جمله ساختمان ها‪ ،‬ترانسپورت‪ ،‬مدیریت زباله ها‪ ،‬انرژی و منابع آبی) و ارایه خدمات زیر‬
‫بنایی را متاثر می سازد و درنهایت‪ ،‬شهرنشینی را با خطر مواجه می سازد‪ .‬در حال حاضر که تقریبا ‪ 30‬درصد نفوس‬
‫افغانستان در شهرهای بزرگ زندگی می کنند‪ ،1‬تغییر ات اقلیم می تواند تهدید بزرگی برای کیفیت کلی زندگی و پایداری‬
‫زندگی شهری به شمار آید‪.‬‬
‫بر اساس پنجمین گزارش ارزیابی هیئت بین الحکومتی تغییر اقلیم ‪ ،‬سازگاری با تغییر اقلیم و اقدامات اجتماعی متناسب با‬
‫آن‪ ،‬می تواند در کوتاه مدت خطرات ناشی از تغییر اقلیم را در طول قرن ‪ 21‬کاهش دهد‪.‬این هیئت می پذیرد که در رابطه‬
‫به مقابله با چالش های ناشی از تغییر اقلیم ‪ ،‬مخصوصا گنجانیدن سازگاری با تغییر اقلیم و نگرانی های مربوط به کاهش‬
‫دهی‪ ،‬در پالیسی های ملی‪ ،‬تا حدی صورت گرفته است‪ .‬پیش از این‪ ،‬هیئت بین الحکومتی تغییر اقلیم در چهارمین گزارش‬
‫ارزیابی خود اظهار داشته بود که سازگاری موثر( مخالف با اقدامات کاهش دهی) اساسا تنها ابزار موجود برای رهایی از‬
‫اکثر پیامد ها و انتشارات در این مقطع تاریخی است‪ .‬حتی اگر تدابیری برای محدود ساختن گازهای گلخانه ای اتخاذ گردد‪،‬‬
‫می توان تمام اثرات ناگوار تغییر اقلیم را که در نتیجه انتشار گازهای گلخانه ای برجا مانده اند‪ ،‬از بین برد و بعضی از این‬
‫اثرات برگشت ناپذیر هستند‪.‬‬
‫موفقیت در سازگاری با تغییر اقلیم به میزان دسترسی به منابع الزم‪ ،‬به شمول منابع مالی و ظرفیت تخنیکی و نهادی‬
‫بستگی دارد‪ .‬موارد فوق از جمله موانع مهم برای افغانستان محسوب می شوند و برخوردار از ظرفیت نهادی یک‬
‫ضرورت مهم و کلیدی برای افغانستان است‪.‬‬
‫پالن ملی سازگاری افغانستان یک پروسه عملی سازگاری را پیشنهاد می کند که دارای چشم انداز میان مدت و بلند مدت‬
‫می باشد‪ .‬در این پالن‪ ،‬به سازگاری به عنوان یک پروسه پویا و متحرک نگریسته شده است که در آن ظرفیت نهادها‪،‬‬
‫پالیسی سازان‪ ،‬و افراد تخنیکی ارتقاء می یابد تا به این درک برسند که در کجا و چه زمانی اجراأت الزم را به منظور‬
‫کاهش اثرات تغییر اقلیم روی دست گرفته و با حوادث ناشی از تغییر اقلیم مقابله کنند‪.2‬‬
‫پالن ملی سازگاری بر اساس و در روشنایی استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم افغانستان تدوین شده است‪ .‬پالن ملی‬
‫سازگاری بر اولویت های سازگاری تمرکز دارد‪ ،‬در حالیکه استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم هم بر سازگاری و هم بر‬
‫اقدامات کاهش دهی اثرات تغییر اقلیم در شش ساحه ذیل متمرکز است‪:‬‬
‫• گسترش صحرا ها ‪ /‬تبدیل زمین ها به زمین های بایر و مدیریت آب‬
‫• زراعت و مصئونیت غذایی‬
‫• منابع جنگلی و تنوع حیات‬
‫• صحت بشری‬
‫• حوادث ناگوار و مدیریت حوادث‬
‫• جنبه های جنسیتی‪:‬‬

‫‪ . 1‬نفوس تخمینی ‪ 20‬شهر عمده نه میلیون نفر می شود که از میان آنها‪ ،‬کابل (‪ 4.5‬میلیون)‪ ،‬هرات ( نیم میلیون)‪ ،‬کندهار (نیم میلیون)‪ ،‬مزاار شزر ( ( ‪400‬‬
‫هاار نفر) نفوس دارند‪(http://cso.gov.af/en). .‬‬

‫‪ .2‬چنان که در ادامه بحث خواهد شد‪ ،‬افغانستان به منظور شناسا ی پروژه ها جهت رسیدگی به نیازمندی های فوری و عاجل که ممکز اسزت مزورد میزات‬
‫صندوق مخصوص کشورهای کمتر انکشاف افته سازمان تسهیالت جهانی محیط ز ست قرار گیرد‪ ،‬قبال برنامه عمل ملی سزازگاری بزرای تغییزرات اقلزیم را در‬
‫سال ‪ 2009‬تهیه کرده است‬

‫‪4‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫پالن ملی سازگاری همچنین‪ ،‬به آگاهی عامه و انکشاف ظرفیت در سطوح ملی‪ ،‬والیتی و محلی می پردازد که هدف آن‬
‫توانمند ساختن نهادهای کشور به منظور مقابله با آسیب پذیری ناشی از تغییر اقلیم و مسایل سازگاری می باشد‪ .‬عالوه بر‬
‫این‪ ،‬پالن ملی سازگاری به موضوعات توانمند سازی مانند ایجاد زیربناها برای مقابله با تغییر اقلیم و تسهیل انجام اقدامات‬
‫سازگاری نیز می پردازد‪.‬‬
‫در ایجاد و انکشاف پالن ملی سازگاری‪ ،‬یک روش چهار بعدی روی دست گرفته شده است که با رهنمود ارایه شده از‬
‫طرف گروه کارشناسان کشورهای کمتر انکشاف یافته تحت چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم ملل متحد هم سویه می باشد‪.3‬‬
‫این چهار بخش به قرار ذیل است‪:‬‬
‫• انجام کارهای اساسی و شناسایی ‪ /‬رسیدگی به خال ها‪:‬‬
‫فعالیت های مهم و حیاتی‪ :‬این فعالیت ها شامل حصول اطمینان از وجود یک دیدگاه روشن راجع به پالن ملی سازگاری‬
‫در بین ادارات کلیدی سهیم در تدوین این سند‪ ،‬نظارت بر فعالیت های موجود و شناسایی خال ها و تشریک مساعی با سایر‬
‫پروسه های انکشافی می باشد‪.‬‬
‫• عناصر آمادگی‪:‬‬
‫فعالیت های مهم و حیاتی‪ :‬تحلیل سناریوهای فعلی و آینده تغییر اقلیم افغانستان ارزیابی آسیب پذیری های اقلیمی‪ ،‬اولویت‬
‫بندی روش های سازگاری‪ ،‬ارزیابی فرصت ها و چالش های مربوط به هدایت مسایل تغییر اقلیم در مسیر دیگر پالن های‬
‫سازگاری افغانستان‪ ،‬مخصوصا برنامه عمل ملی سازگاری و تمام استراتیژی های انکشافی ملی افغانستان‪.‬‬
‫• اولویت های تطبیقی‪:‬‬
‫فعالیت های مهم‪ :‬اولویت بندی فعالیت های سازگاری که در تدوین استراتیژی ها و پالن های میان مدت و طوالنی مدت‬
‫کمک می کنند‪ ،‬ارزیابی و تقویت چارچوب ها و ظرفیت های نهادی‪.‬‬
‫• گزارش دهی‪ ،‬نظارت و بازنگری‪:‬‬
‫فعالیت های مهم‪ :‬انکشاف یک چارچوب و پالن نظارتی‪ ،‬تعین معیارهای ارزیابی دوره ای از پیشرفت و عناصر مربوط‬
‫به پروسه گزارش دهی و نظارت‪.‬‬

‫‪ .2‬دلیل ایجاد پالن جامع ملی سازگاری‪:‬‬

‫نقطه آغاز هر گونه تالش در جهت سازگاری با تغییر اقلیم ‪ ،‬درک این مسئله است که چگونه تغییر اقلیم کشور را متاثر می‬
‫سازد و چه سناریوهای برای آینده قابل پیش بینی است‪ .‬این سناریوها به بهترین تحلیل ها و فرضیه های ممکن در مورد‬
‫اینکه سیستم های طبیعی و بشری در پاسخ به تغییر اقلیم چگونه عکس العمل نشان می دهند‪ ،‬نیاز دارند‪ .‬در افغانستان‪،‬‬
‫شبیه سازی اقلیمی ایجاد شده درچهارمین و پنجمین گزارش ارزیابی هیئت بین الحکومتی راجع به تغییر اقلیم ‪ ،‬می تواند‬
‫مبنای برای پروژه ها و سناریوهای باشد که شرایط را برای پالن های سازگاری فراهم سازد‪.‬‬

‫‪ .2.1‬پیش بینی ها وپیامدهای تغییر اقلیم در افغانستان‬

‫پیش بینی های اقلیمی که در پنجمین گزارش هیئت بین الحکومتی تغییر اقلیم آمده است تایید کننده این سناریو است که‬
‫افزایش ‪ 1‬درجه حرارت هوا نسبت به سطح سال ‪ 2005‬تا اواخر این قرن در قاره آسیا قابل وقوع است‪ .‬این بدین معنا‬
‫است که در مجموع نسبت به سطح قبل از سال ‪ ،1990‬درجه حرارت ‪ 2‬الی ‪ 2.5‬درجه در قرن حاضر افزایش داشته‬
‫است‪ .‬البته این یک تخمین محتاطانه است‪ .‬تخمین های کمتر محتاطانه افزایش ‪ 3‬تا ‪ 4‬درجه سانتی گرید را برای آسیا در‬
‫طول همین دوره نشان می دهند‪.‬‬
‫با این تغییر ات اقلیم ‪ ،‬انتظار می رود موجودیت آب حاصل از بارندگی برف و باران به تدریج در شرق میانه که افغانستان‬
‫نیز جزء از آن است کاهش یابد‪ .‬در تحلیل سناریوی تغییر اقلیم که در پروفایل تغییر اقلیم برنامه انکشافی ملل متحد به طور‬
‫خاص برای افغانستان انجام شده است‪ ،‬وقوع کمترین میزان بارندگی ساالنه در افغانستان نشان می دهد‪ .‬عموما‪ ،‬کاهش‬

‫‪3‬‬
‫‪.http://unfccc.int/files/adaptation/application/pdf/leg_four_elements_nap_expo_presentation_2013.pdf‬‬

‫‪5‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫جوی‬ ‫نزوالت‬
‫تا سال ‪ 2090‬به طور متوسط بین ‪ 5‬الی ‪ 19‬درصد پیش بینی می شود‪ .‬براساس معلومات موجود‪ ،‬از سال ‪ 1960‬به این‬
‫سو‪ ،‬سطح درجه حرارت به طور متوسط ‪ 0.13‬درجه سانتی گرید در هر دهه افزایش یافته است که در نتیجه‪ ،‬افزایش‬
‫مجموعی ‪ 0.6‬درجه سانتي گرید را از سال ‪ 1960‬تا سال ‪ 2008‬نشان می دهد‪ .‬در طول همین دوره‪ ،‬نزوالت جوی در‬
‫افغانستان در هر دهه به طور متوسط ‪ 2‬درصد کاهش داشته است‪4.‬‬

‫پیش بینی های درجه حرارت که در پروفایل تغییر اقلیم افغانستان در برنامه انکشافی ملل متحد آمده و بر اساس مدل های‬
‫جهانی جریانات هوا محاسبه شده است‪ ،‬برای تخمین شرایط اقلیمی در آینده مورد استفاده قرار گرفته است‪ .‬موارد باال نشان‬
‫می دهد که اوسط درجه حرارت ساالنه تا سال ‪ 2060‬افزایش ‪ 4-1.4‬درجه سانتی گرید و تا سال ‪ 2090‬افزایش ‪6.2-2‬‬
‫درجه سانتی گرید را نشان می دهد‪ .‬میزان حرارت پیش بینی شده در فصل های بهار و تابستان به بلند ترین حد می رسد و‬
‫نسبتا در کلیه مناطق کشور یکسان خواهد بود‪ .‬پیش بینی ها تا سال ‪ 2090‬تحت هرکدام از سناریوهای مربوط به‬
‫انتشارات در حدود ‪ 2.5 - 1.5‬درجه سانتی گرید خواهد بود‪ .‬این نتیجه گیری با یافته های پنجمین گزارش ارزیابی هیئت‬
‫بین الحکومتی برای منطقه اقلیمی آسیا و آسیای مرکزی مطابقت دارد‪.‬‬
‫علی الرغم وجود تفاوت در حجم و مقدار معلومات‪ ،‬تحلیل ها و معلومات موجود تایید می کنند که اقلیم افغانستان در حال‬
‫تغییر می باشد‪ .‬همه شبیه سازی ها بر احتمال افزایش قابل مالحظه درجه حرارت در قرن ‪ 21‬در افغانستان داللت دارند‪.‬‬
‫با این تغییرات‪ ،‬میزان بارندگی که عالیم آن از دهه ‪ 1960‬تاکنون مشاهده شده است‪ ،‬کاهش خواهد یافت‪ .‬دسترسی به‬
‫معلومات بیشتر‪ ،‬مدل سازی اقلیمی و تجزیه و تحلیل مختص به افغانستان‪ ،‬به شمول دسترسی به معلومات بهتر مربوط به‬
‫یافتن راه حل‪ ،‬موجب درک بهتر اثرات اقلیمی محلی خواهد شد‪.‬‬
‫در پروسه برنامه عمل ملی سازگاری افغانستان‪ 7 ،‬خطر اقلیمی شناسایی شده اند که به قرار ذیل می باشند‪ :‬خشکسالی ها‪،‬‬
‫سیالب های ناشی از باران های شدید و نا بهنگام‪ ،‬یخبندان و دوره های هوای سرد‪ ،‬سیالب های ناشی از آب شدن برف‪،‬‬
‫افزایش درجه حرارت‪ ،‬بادهای موسمی و بادهای ‪ 120‬روزه‪ ،‬طوفان‪ ،‬ژاله و صاعقه‪.‬‬
‫معلومات ثانوی تجربی نشان می دهند که میزان وقوع هر کدام از خطرات اقلیم فوق الذکر یا به طور قابل مالحظه و یا به‬
‫طور متوسط افزایش یافته اند‪ .‬بجز بادهای ‪ 120‬روزه و بارش ژاله‪ ،‬طوفان و صاعقه‪ ،‬سایر خطرات اقلیم به طور قابل‬
‫مالحظه ای به مرور زمان افزایش داشته اند‪.5‬‬
‫در برنامه عمل ملی سازگاری‪ ،‬وقوع فزاینده خطرات اقلیم که سکتور ها ی کلیدی را تحت تاثیر قرار می دهند‪ ،‬چنین پیش‬
‫بینی شده است‪ :‬از دست رفتن زندگی و معیشت؛ صحت بشری؛ مصئونیت غذایی و زراعت‪ ،‬جنگالت و تنوع حیات و در‬
‫نهایت موجودیت آب دسترسی به آب و کیفیت آن‪ .‬اگرچه تحلیل مورد نظر بر اساس معلومات اولیه یا تجربی نبوده است‪،‬‬
‫از پیش بینی خطرات فوق به نتایج ذیل می توان دست یافت‪:‬‬
‫• بین سال ه ای ‪ 1998‬ت ا ‪ 2005‬خشکس الی ه ای ط والنی باع ث ک اهش تولی د گن دم ( ‪ 75‬در ص د) ب رنج ( ‪ 85‬درص د)‬
‫جواری ( ‪ 85‬درصد) کچالو ( ‪ 50‬درصد) و محص والت مختل ف دیگ ر ( ب ه ط ور متوس ط در ح دود ‪ 60‬درص د) ش ده‬
‫است‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬وضعیت منابع آبی بد تر شده است‪ ،‬کاریزها خشک و آبریزه ها تخریب شده اند‪.‬‬
‫• سیالب های حاصل از باران های نامنظم و نا بهنگام‪ ،‬ساالنه منجر به از دست رفتن زندگی ‪ 750‬تن در افغانس تان م ی‬
‫شود‪ ،‬عالوه بر این‪ ،‬به طور متوسط ساالنه ‪ 300‬میلیون دالر امریكایی به زیربنا ها آسیب می رسد‪.‬‬
‫• سیالب های ناشی از آب شدن ی خ و ب رف س االنه‪ ،‬منج ر ب ه م رگ ‪ 100‬نف ر م ی ش ود‪ .‬همچن ین‪ ،‬خس ارات هنگفت ی ب ه‬
‫محیط زیست طبیعی‪ ،‬مانند جنگالت و سواحل رود خان ه ه ا وارد م ی ش ود‪ .‬خط رات ناش ی از ام را خطرن اک هم ه‬
‫گیر‪ ،‬مانند کولرا (وبا) تیفوئید‪ ،‬مالریا‪ ،‬و اسهال به انواع سیالب ها ارتب اط دارد ک ه منج ر ب ه م رگ و می ر بیش تر م ی‬
‫گردد‪ ،‬اگرچه ممکن است مستقیما به این حوادث نسبت داده نشوند‪.‬‬
‫• افزایش درجه حرارت منجر به وقوع امرا ساری مانند مالریا و محرقه شده است که تقریبا باعث مرگ ‪ 1000‬نفر‬
‫در سال می شود‪.‬‬
‫• یخبندان و دوره های سرد‪ ،‬زندگی افراد را با خطر مواجه ساخته و در نهایت‪ ،‬منجر به مرگ ‪ 300‬نفر و یا بیشتر در‬
‫سال می شوند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬یخبندان بسیاری از محصوالت‪ ،‬از جمله کچالو را با خطر مواجه می سازد‪.‬‬
‫• بارش ژاله‪ ،‬وقوع تندر و صاعقه‪ ،‬وزش بادهای موسمی و بادهای ‪ 120‬روزه باعث متاثر ساختن زندگی و خسارت به‬
‫محصوالت زراعتی می شوند‪.‬‬

‫‪ .4‬پروفا ل تغییرات اقلیم افغانستان تهیه شده توسط مک سو نی و د گران‪ ،‬پوهنتون اکسفورد‪ ،‬مرکا تا ندال برای تحقیقات تغییرات اقلیمی‪2010 ،‬‬

‫‪ .5‬برای معلومات بیشتر بنگر د به خود‪ -‬ارز ابی نیازمندی های ظرفیتی ملی برای مد ر ت محیط ز ستی جهزانی و برنامزه عمزل ملزی سزازگاری بزا تغییزرات‬
‫اقلیمی‪ ،‬تهیه شده توسط اداره ملی فاظت محیط ز ست (‪ )2009‬با ما ت برنامه محیط ز ست ملل متحد و سازمان تسهیالت جهانی محیط ز ست‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫با استفاده از ارزیابی های پالن ملی سازگاری و دیگر معلومات مربوط به تغییر اقلیم ‪ ،‬اولین گزارش تغییر اقلیم حکومت‬
‫افغانستان به کنوانسیون تغییر اقلیم ملل متحد(‪ )UNFCCC‬در سال ‪ 2013‬نهایی شد‪ .‬این سند مجموعه ای از معلومات مهم‬
‫را بر اساس تحلیل معلومات ثانوی در رابطه به وضعیت تغییر اقلیم ارایه می کند‪.‬‬
‫در اولین گزارش ملی تغییر اقلیم‪،‬افزایش متوسط درجه حرارت‪ ،‬افزایش روزهای گرم‪ ،‬کاهش درجه حرارت در شب های‬
‫سرد و دوره های سرد در طول سال های اخیر نشان داده شده است‪ .6‬این سند تاثیر تغییر اقلیم بر سکتور آب‪ ،‬زراعت‪،‬‬
‫جنگالت و تنوع حیات‪ ،‬انرژی‪ ،‬و معیشت و حمایت اجتماعی را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد که خالصه آن در ذیل‬
‫می آید‪:‬‬

‫منابع آب‪:‬‬
‫با وجود این که افغانستان به طور طبیعی از منابع آب قابل مالحظه ای برخودار است‪ ،7‬تصاویر ماهواره ای از نقاط‬
‫مرکزی افغانستان‪ ،‬نشان دهنده کاهش پوشش برف حاصل از تغییر اقلیم و به وجود آمدن تابستان های گرم می‬
‫باشد‪.‬معلومات مربوط به حوزه های آبی عمده‪ ،‬به شمول حوزه آبی دریای پنج آمو که پوشش برف در آن از سال ‪ 1992‬تا‬
‫کنون ‪ 10‬درصد کاهش یافته است‪ ،‬این ادعا را ثابت می کند‪ .‬این مسئله بر کاهش عمومی منابع آب در منطقه داللت دارد‬
‫که نه تنها برای افغانستان‪ ،‬بلکه برای کشورهای همسایه مانند ایران‪ ،‬پاکستان‪ ،‬و کشورهای آسیای میانه که تعدادی از‬
‫دریاهای شان از کوه های هندوکش در افغانستان سر چشمه می گیرند‪ ،‬مایه نگرانی شده است‪.‬‬

‫زراعت‪:‬‬
‫در اولین گزارش ملی تغییر اقلیم نشان داده شده است که ممکن در اکثر نقاط کشور شرایط خشکی گسترش یابد و بر آرود‬
‫می شود که درجه حرارت ساالنه احتماال تا آخر قرن حاضر بین ‪ 2.8‬تا ‪ 5‬درجه سانتی گرید افزایش یابد‪ .‬این مسئله می‬
‫تواند عواقب ناگواری بر سکتور زراعت‪ ،‬به شمول تغییر در الگوهای زراعتی و از بین رفتن محصوالت‪ ،‬مخصوصا‬
‫کشت گندم و پخته را به همراه داشته باشد‪ .‬در نبود تخنیک آبیاری‪ ،‬انتظار میرود عواید فعالیت های زراعتی به طور قابل‬
‫مالحظه ای کاهش یابد‪.‬‬

‫جنگالت و تنوع حیات‪:‬‬

‫در مورد اثرات بالقوه تغییر اقلیم بر جنگالت و ساحات جنگلی در افغانستان تحقیق زیادی صورت نگرفته است و نخستین‬
‫گزارش ملی راجع به تغییر اقلیم به صورت کلی و مختصر به این مسئله پرداخته است‪ .‬البته تردیدی نیست که ساحات‬
‫جنگلی از افزایش درجه حرارت و کاهش میزان بارندگی متاثر خواهند شد‪ .‬در این رابطه‪ ،‬تغییر اقلیم به عنوان عامل و‬
‫تسریع دهنده تخریب بیشتر جنگالت و ساحات جنگلی عمل می کند‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬چرای مفرط مواشی و تامین سوخت‬
‫مردم محل‪ ،‬منجر به تخریب بیشتر پوشش گیاهی شده است‪.‬‬

‫انرژی‪:‬‬
‫نخستین گزارش ملی راجع به تغییر اقلیم ‪ ،‬بر تاثیر تغییر اقلیم بر منابع آبی‪ ،‬بخصوص در اثر باران های نامنظم و کاهش‬
‫تدریجی سطح بارندگی‪ ،‬تمرکز می دارد‪ .‬عالوه بر منابع انرژی آبی‪ ،‬تغییر اقلیم که باعث گرم شدن کره زمین می شود‪،‬‬
‫منجر به گرم شدن بیشتر شهر ها شده و در نهایت میزان استفاده از دستگاه های سرد کننده افزایش می یابد و تقاضا برای‬
‫انرژی بیشتر خواهد شد‪.‬‬

‫معیشت‪ ،‬حمایت اجتماعی و صحت انسانی ‪:‬‬

‫‪.6‬اولی گاارش ملی تغییرات اقلیمی به کنوانسیون تغییرات اقلیمی‪ ،‬سال ‪ 2013‬صفحه ‪51‬‬

‫‪ .7‬انکشاف منابع آب در شمال افغانستان و داللت های آن برای وزه در ای آمو‪ ،‬مسعود ا مد و مهوش مسیق‪ ،‬بانک جهانی‪2004 ،‬‬
‫‪https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/14939/297030PAPER0Water0resource0Amu0Darya.pdf?sequenc‬‬
‫‪e=1‬‬

‫‪7‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫در نخستین گزارش ملی افغانستان راجع به تغییر اقلیم ‪ ،‬گرسنگی و فقر به عنوان مشکالت اصلی و جدی افغانستان‪ ،‬مورد‬
‫تاکید قرار گرفته و اشاره شده است که اثرات تغییر اقلیم از طریق کاهش فرصت های معیشتی‪ ،‬کاهش محصوالت‬
‫زراعتی‪ ،‬محدودیت دسترسی به انرژی‪ ،‬آب و سایر منابع طبیعی‪ ،‬می تواند این مسئله را عمیق تر سازد‪ .‬بر اثر تغییر اقلیم‬
‫‪ ،‬احتمال شیوع امرا ساری بیشتر شده و صحت را متاثر خواهد ساخت‪.‬‬

‫‪ .2.2‬زمینه سازگاری در سطح ملی‬

‫مانند سایر کشورها‪ ،‬تغییر اقلیم در افغانستان یک پروسه تدریجی است که با گذشت زمان آشکار می گردد‪ .‬عالوه بر این‪،‬‬
‫عوامل مانند نفوس‪ ،‬سطح صنعتی شدن‪ ،‬وضعیت امنیتی‪ ،‬و شرایط کلی اقتصادی جامعه‪ ،‬عناصر هستند که فشارها بر‬
‫منابع طبیعی و مسیر اثرات تغییر اقلیم را در قرن بعدی تعین می کنند‪ .‬به علت اینکه اکثر تاثیرات تغییر اقلیم برگشت‬
‫ناپذیر هستند‪ ،‬اثرات که در حال حاضر موجود می باشند در آینده و در طوالنی مدت آشکار خواهندشد‪.‬‬
‫چارچوب پالن ملی سازگاری با در نظر داشت مسوده استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم افغانستان تهیه شده است‪ .‬این‬
‫استراتیژی در سال ‪ 2014‬توسط اداره ملی حفاظت محیط زیست تهیه شده است‪ .‬در روشنایی این استراتیژی‪ ،‬مقابله با‬
‫تغییرات اقلیم در افغانستان‪ ،‬با یک ترکیب مناسب از اقدامات سازگاری و کاهش دهی صورت می گیرد‪.‬‬
‫ساحات مهم که استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم افغانستان بر آنها تمرکز کرده است شامل زمین‪ ،‬آب‪ ،‬و زراعت می‬
‫باشند‪ .‬زراعت ستون فقرات ( بخش اصلی) اقتصاد افغانستان را تشکیل می دهد و تغییر اقلیم می تواند با متاثر ساختن تولید‬
‫غله جات نقش کلیدی داشته باشد‪ .‬فقر و عدم دسترسی به انرژی و سایر منابع توانمند سازی‪ ،‬از مسایل شایع در مناطق‬
‫روستایی افغانستان هستند‪ .‬زمین ها برای کشت محصوالت اصلی زراعتی‪ ،‬عمدتا گندم مورد استفاده قرار می گیرند و‬
‫کشت قابل مالحظه خشخاش هم بخش از اقتصاد نامشروع ( غیر قانونی) را تشکیل می دهد‪ .‬زراعت همراه با مالداری‬
‫است که به عنوان یک میکانیزم جبران کننده کمبود محصوالت زراعتی در شرایط به نتیجه نرسیدن این محصوالت که یک‬
‫امر شایع است‪ ،‬عمل می کند‪.‬کمبود محصوالت زراعتی و یا عدم دسترسی به منابع آبی‪ ،‬اغلب منجر به وابستگی بیش از‬
‫حد مردم به مواشی می شود که در نهایت منتج به چرای مفرط می گردد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬تخریب زمین یک امر عادی در‬
‫افغانستان است‪ :‬تخریب زمین یکی از مسایل مهمی است که در چراگاه ها و بعضی از زمین های زراعتی افغانستان رخ‬
‫می دهد‪.‬‬

‫اثرات تغییر اقلیم‬

‫اثرات حاصل از خشکسالی‪ ،‬باران های نامنظم و شدید‪ ،‬کمبود محصوالت زراعتی و تخریب زمین در مجموع‪ ،‬مردم‬
‫دهات را به شدت آسیب پذیر می سازند‪ .‬بنابراین‪ ،‬سازگاری در این مناطق به حیث یک اولویت عاجل محسوب می گردد‪.‬‬
‫منابع جنگلی و تنوع حیات به شدت تحث تاثیر تغییر اقلیم قرار گرفته اند و پایین بودن سطح مصئونیت معیشتی مردم در‬
‫دهات وضعیت را بد تر کرده و در نتیجه‪ ،‬سبب به وجود آمدن دایره حوادث صدمات بیشتر و آسیب پذیری بیشتر می‬
‫گردد‪ .‬عوامل دیگر‪ ،‬شامل چوب و شکار غیر قانونی می شود که منجر به افزایش اثرات حاصل از خشکسالی و سایر‬
‫خطرات مربوط به تغییر اقلیم می گردد‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫اثرات تغییر اقلیم در افغانستان – براساس پراگندگی مناطق‬

‫سکتورهای در معرض‬
‫مناطق متاثر شده‬ ‫شدت‬ ‫اثرات‬
‫خطر‬
‫زراعت‪ ،‬دسترسی به آب‬ ‫همه والیات‬ ‫پایین تا متوسط‬ ‫کاهش میزان آب های سطحی‬
‫هم ه والی ات مخصوص ا‬
‫زندگی و معیشت‪ ،‬صحت انسانی‬ ‫والی ات جن وبی‪ ،‬غرب ی و‬ ‫باال‬ ‫سیالب ها‬
‫شمالی‬
‫ش مال ش رق‪ ،‬ارتفاع ات‬
‫زراعت و معیشت‬ ‫باال‬ ‫تخریب زمین‪/‬از دست رفتن خاک‬
‫مرکزی‪ ،‬والیات جنوبی‬
‫غ رب‪ ،‬والی ات ش مال و‬
‫زراعت و معیشت‬ ‫باال‬ ‫خشکسالی ها‬
‫جنوب شرقی‬
‫زراعت و معیشت‬ ‫همه والیات‬ ‫باال‬ ‫کاهش محصوالت زراعتی‬
‫والیات شمالی و شمال شرقی زراعت و صحت بشری‬ ‫متوسط تا باال‬ ‫لغزش زمین‬
‫زراع ت‪ ،‬معیش ت و دسترس ی ب ه‬
‫همه والیات‬ ‫متوسط تا باال‬ ‫خشک شدن زمین‪/‬گسترش صحرا‬
‫آب‬
‫زراعت و دسترسی به آب‬ ‫متوسط‬ ‫ذوب شدن یخچالها‬
‫همه والیات‬ ‫متوسط‬ ‫صحت بشری‬

‫استراتیژی های سکتوری و ظرفیت های نهادی فعلی و در نتیجه‪ ،‬وضعیت مقابله با اثرات تغییر اقلیم در افغانستان‪ ،‬در‬
‫مراحل اولیه خود قرار دارند‪ .‬از آنجای که تغییر اقلیم همه سکتورها و مناطق افغانستان را متاثر می سازد‪ ،‬بسیار مهم‬
‫است که وزارت خانه ها و ادارات مسئول‪ ،‬دیگر نهادهای عامه و همکاران انکشافی شان‪ ،‬قادر به کار جمعی باشند‪ ،‬تا به‬
‫منظور کاهش دهی و سازگاری با اثرات تغییر اقلیم اقدامات هماهنگ و موزون روی دست گرفته شود‪.‬‬
‫برای انجام یک فعالیت در یک س کتور‪ ،‬گ اهی ب یش از ی ک وزارت دخی ل م ی ش ود‪ .‬ب ه ط ور مث ال‪ ،‬فعالی ت ه ا و اق دامات‬
‫مرب وط ب ه آب ب ه س ه وزارت تعل ق م ی گی رد‪ :‬آب ه ای زی ر زمین ی در س احه ک اری وزارت مع ادن و پط رولیم و آبه ای‬
‫سطحی‪ ،‬به شمول دریاچه ها و رودخانه ه ا در س احه ک اری وزارت ان رژی و آب ق رار دارد‪ .‬ام ا کان ال ه ا و س ایر سیس تم‬
‫اری‬ ‫ت‪ ،‬آبی‬ ‫ط وزارت زراع‬ ‫وچکتر‪ ،‬توس‬ ‫یک‬ ‫ای آب‬ ‫ه‬
‫و مالداری مدیریت می شوند‪ .‬دخیل بودن چندین اداره دولت ی در ی ک موض وع‪ ،‬اغل ب در راه ایج اد و تطبی ق پالیس ی ه ای‬
‫جامع و منسجم مانع ایجاد می کند‪.‬‬

‫‪ .3‬روش تهیه و تدوین پالن ملی سازگاری‬

‫پالن ملی سازگاری افغانستان مطابق با رهنمود تخنیکی پالن ملی سازگاری تدوین شده است که توسط کارشناسان‬
‫کشورهای کمتر انکشاف یافته در چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم ملل متحد تهیه شده است‪ .‬چنان که در فصل مقدماتی‬
‫گذشت‪ ،‬روش تدوین پالن ملی سازگاری‪ ،‬شامل چهار مرحله است‪:‬‬
‫الف)کارهای اساسی و پرداختن به خالها‪.‬‬
‫ب) عناصر مقدماتی‪.‬‬
‫ج) استراتیژی تطبیقی‪.‬‬
‫د) گزارش دهی‪ ،‬نظارت و بازنگری‪.‬‬
‫هر مرحله با جزئیات بیشتر در این بخش بررسی می شود‪:‬‬

‫‪ 3.1‬کارهای اساسی و پرداختن به خالها‬

‫در این مرحله‪ ،‬فعالیت ها شامل به کار گرفتن پالیسی ها برای مقابله با تغییر اقلیم‪ ،‬بخصوص سازگاری با اثرات تغییر اقلیم‬
‫می شوند‪ .‬به منظور هماهنگ سازی پالن ملی سازگاری با چارچوب موجود پالن گذاری کشور که در استراتیژی انکشاف‬

‫‪9‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫ملی افغانستان و برنامه های اولویت ملی گنجانده شده اند‪ ،‬تالش ها آغاز گردیده است‪ .‬همچنین تالش می شود که این سند‪،‬‬
‫با سایر چارچوب ها و فعالیت های موجود پالن گذاری مانند برنامه عمل ملی سازگاری و سند چارچوب برای استراتیژی‬
‫جامع تغییر اقلیم که توسط اداره ملی حفاظت محیط زیست با همکاری برنامه انکشافی ملل متحد و سایر دونر ها تهیه شده‬
‫است‪ ،‬نیز مطابقت داشته باشد‪ .‬عالوه بر آن‪ ،‬مسوده استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم به عنوان یک سند راهنما برای‬
‫تدوین پالن ملی سازگاری در نظر گرفته شده است‪.‬‬
‫به طور کلی‪ ،‬اسناد موجود را که ارتباط مستقیم با سازگاری تغییر اقلیم دارد‪ ،‬می توان به دو دسته عمده تقسیم کرد‪:‬‬
‫الف) قوانین و پالیسی های که رابطه مستقیم با سازگاری تغییر اقلیم دارد‪.‬‬
‫ب) گزارش های تحلیلی و منابع معلوماتی که نگرش های را‪ ،‬راجع به سازگاری با تغییر اقلیم ارایه می کنند‪ .‬در جدول‬
‫های ذیل نمای کلی اسناد مربوط به هر دسته‪ ،‬بدون ارایه جزئیات کامل‪ ،‬ارایه می گردد‪:‬‬
‫قوانین و پالیسی های که ارتباط مستقیم به سازگاری با تغییر اقلیم دارند‪.‬‬

‫قوانین‪ ،‬پالیسی ها و پالن های مربوط به سازگاری با تغییر اقلیم‬ ‫بخش ها‬
‫استراتیژی انکشاف ملی افغانستان‬ ‫پالیسی های کلی‬
‫قانون آب‬ ‫مصئونیت و امنیت آب‬
‫قانون مصئونیت غذایی ( تحت کار)‬
‫مصئونیت غذایی‬
‫برنامه های اولویت ملی در مجموعه مصئونیت غذایی و زراعت‬
‫استراتیژی و پالن عمل ملی مربوط به تنوع حیات‬ ‫تنوع حیات‬
‫قانون مبارزه با حوادث‬
‫پالن مبارزه با حوادث‬
‫استراتیژی مبارزه با حوادث و پالیسی کاهش دهی حوادث‬
‫مدیریت خطرات حوادث‬
‫چارچوب مبارزه با حوادث‬
‫پالن استراتیژیک عمل ملی مبارزه با حوادث‬
‫پالن های سکتوری و الیتی مبارزه با حوادث‬

‫برنامه اولویت ملی ‪ :‬مدیریت و انکشاف منابع طبیعی‬ ‫تخریب زمین‬

‫برنامه اولویت ملی‪ :‬صحت برای همه افغان ها‬

‫صحت بشری‬
‫پالیسی ملی انرژی تجدید پذیر ( تحت کار)‬
‫ماستر پالن ملی سکتور برق‬
‫پالیسی ملی انرژی‬
‫دسترسی به انرژی‬
‫پالیسی انرژی تجدید پذیر ( تحت کار)‬
‫پالیسی ملی موثریت انرژی‬
‫به بعضی از موضوعات مربوط به تنوع حیات و تخریب زمین در چارچوب برنامه های اولویت ملی پرداخته شده است با‬
‫این وجود‪ ،‬ایجاد یک چارچوب پالیسی اختصاصی ضروری می باشد‪.‬‬

‫گزارش های تحلیلی و تخنیکی مهم ملی که معلومات تخنیکی اساسی و الزم را فراهم ساخته و ارتباط نزدیکی به سازگاری‬
‫با تغییرات اقلیم در کشور دارد‪ ،‬به قرار ذیل می باشند‪:‬‬
‫گزارش ها و اسناد‬ ‫موضوع ‪ /‬بخش ها‬
‫پالن ملی سازگاری‬
‫پروفایل تغییر اقلیم کشور‪ :‬برنامه انکشافی ملل متحد‪ ،‬افغانستان‬
‫چارچوب برای استراتیژی جامع تغییر اقلیم در افغانستان‬
‫تغییر اقلیم ‪ /‬سازگاری با تغییر اقلیم‬
‫خود ‪ -‬ارزیابی ظرفیت های ملی‬
‫استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم افغانستان (مسوده)‬

‫‪01‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫گزارش فقر و محیط زیست‬ ‫فقر و انکشاف‬

‫این اسناد پایه و اساس تخنیکی و تحلیلی جمع آوری معلومات را در رابطه با وسعت و خط السیر تغییر اقلیم و اثرات آن‬
‫فراهم می سازند و می توانند در تصمیم گیری های مربوط به چگونگی کاهش آسیب پذیری تغییر اقلیم در سطح محلی و‬
‫ایکوسیستم ها در کشور کمک کنند‪.‬‬

‫‪ .3.2‬عناصر مقدماتی‬
‫مرحله بعدی این پروسه‪ ،‬شامل تحلیل معلومات ثانوی موجود در رابطه با آسیب پذیری تغییر اقلیم می باشد که در همکاری‬
‫با وزارت خانه ها و ادارات مسئول انجام می گیرد‪ .‬اگرچه معلومات و اطالعات موجود در رابطه با تغییر اقلیم ‪،‬‬
‫بخصوص از نقطه نظر تحلیل‪ ،‬در افغانستان نسبتا محدود است‪ ،‬پروفایل برنامه انکشافی ملل متحد راجع به تغییر اقلیم‬
‫افغانستان‪ ،‬تحلیل از درجه حرارت و نزوالت جوی را بر اساس معلومات موجود در داخل کشور همراه با پیش بینی های‬
‫آینده‪ ،‬ارایه می کند و پالن ملی سازگاری‪ ،‬با جزئیات‪ ،‬معلومات مربوط به اولویت های سازگاری افغانستان را در بر‬
‫دارد‪.‬‬
‫عالوه بر این‪ ،‬ارزیابی ظرفیت موجود در نهادهای ملی و همچنین ارزیابی پالیسی ه ا‪ ،‬ق وانین و مق ررات مح یط زیس تی ب ه‬
‫منظور رسیدگی به اثرات تغییر اقلیم در افغانستان نیز در این مرحله صورت گرفت‪ .‬همچنین‪ ،‬مط ابق ای ن ارزی ابی‪ ،‬تقوی ت‬
‫زیربنا های فزیکی ضروری دانسته شده است‪.‬‬

‫‪ 3.2.1‬تحلیل میزان آسیب پذیری‬

‫آسیب پذیری عبارت از آن است که به چه میزان یک سیستم در مقابل خطرات اقلیمي حساس و یا توانایی مقابله ب ا خط رات‬
‫و پیام دهای تغیی ر اقل یم را نداش ته باش د‪ .‬ارزی ابی آس یب پ ذیری در س طح مل ی و محل ی از طری ق مش وره ب ا اف راد مختل ف‬
‫حکومتی‪ ،‬جامعه مدنی و اجتماعات محلی صورت گرفته است‪8.‬‬

‫در حالی که در راجع به اثرات تغییر اقلیم معلومات محدود و دست دوم وجود دارد‪ ،‬به طور کلی مشاهده می شود که این‬
‫اثرات‪ ،‬سکتورهای وابسته به منابع طبیعی را با خطر های جدی مواجه می سازند‪ .‬یکی از سکتورهای که به شدت آسیب‬
‫دیده است‪ ،‬سکتور وسیع زراعت در کشور است‪ .‬سکتورهای فرعی مرتبط با این سکتور‪ ،‬مانند تصدی های زراعتی‪،‬‬
‫مالداری و باغبانی نیز از تغییر اقلیم متاثر گردیده اند‪.‬‬
‫سطح آسیب پذیری‪ ،‬ب ر اس اس می زان ق رار گ رفتن ایکوسیس تم و ی ا اجتماع ات محل ی در مع ر اث رات تغیی ر اقل یم ‪ ،‬مانن د‬
‫تغییر درجه حرارت و حوادث ناگوار طبیعی و همچنین‪ ،‬به میزان تاثیر پذیری اجتماعات و ایکوسیتم از این اثرات‪ ،‬بس تگی‬
‫دراد‪ .‬در نهایت‪ ،‬ظرفیت سازگاری ایکوسیستم و یا اجتماع محلی در تشخیص میزان آسیب پذیری تع ین کنن ده اس ت‪ .‬ب ه ای ن‬
‫معنی که ظرفیت سازگاری با سطح آسیب پذیری‪ ،‬نسبت معکوس دارد‪.‬‬
‫واضح است که بیشتر به دلیل فقر بیش از حد و قسما به علت عدم موجودیت معیشت های بدیل‪ ،‬ظرفیت های سازگاری در‬
‫جوامع روستایی در سطح پایین تری قرار دارند‪ .‬در فقدان ظرفیت های سازگاری باال‪ ،‬اجتماع محلی نسبت به اثرات تغییر‬
‫اقلیم آسیب پذیری و تاثیر پذیری بیشتری خواهد داشت‪.‬‬

‫این مسئله در شكل زیر شرح داده شده است‪:‬‬

‫خطرات قرار داشتن‬ ‫در معر‬

‫باال‬ ‫متوسط‬ ‫کم‬

‫حساسیت پذیری‬
‫زیاد‪ -‬متوسط‬ ‫متوسط – کم‬ ‫کم‪ -‬کم‬ ‫کم‬

‫‪ .8‬رهنمودهای تخنیکی برای پروسه پالن ملی سازگاری‪ ،‬کنوانسیون تغییر اقلیم‪ ،‬گروپ کارشناسان کشورهای کمتر انکشاف افته‪ ،‬دسمبر‪2012 ،‬‬

‫‪11‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫‪-‬‬ ‫– زیاد‬ ‫متوسط‬

‫کم ‪ -‬متوسط‬ ‫متوسط‬
‫متوسط‬ ‫متوسط‬
‫–‬ ‫متوسط‬
‫زیاد – زیاد‬ ‫کم‪ -‬زیاد‬ ‫باال‬
‫زیاد‬

‫قسمتی که با خط سیاه مشخص شده است‪ ،‬میزان آسیب پذیری زیاد را نشان می دهد‪ .‬در این قسمت‪ ،‬ساحه یا اجتماع‪،‬‬
‫یانسبت به اثرات تغییر اقلیم حساسیت زیاد دارد و یا اینکه اثرات بسیار زیاد هستند‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬اگر اجتماع کمتر در‬
‫معر خطرات قرار داشته باشد و یا اینکه حساسیت پذیری در برابر اثرات تغییر اقلیم کم باشد‪ ،‬ممکن است این اجتماع‬
‫بتواند با کمترین آسیب ها در برابر اثرات تغییر اقلیم مقاومت کند‪.‬‬
‫به منظور نشان دادن این مسئله‪ ،‬والیت فراه به عنوان یک نمونه واقعی ارایه می گردد‪ .‬حوادث ناشی از تغییر اقلیم که در‬
‫این والیت‪ ،‬مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند‪ ،‬شامل سیالب ها‪ ،‬خشکسالی ها‪ ،‬گسترش صحرا و لغزش زمین می‬
‫شوند‪ .‬زلزله از این تحلیل مستثنی می باشد زیرا زلزله ها بر اثر تغییر اقلیم به وقوع نمی پیوندند‪.‬‬
‫چنان که در زیر مشاهد می شود‪ ،‬والیت فراه در معر خشکسالی شدید و در عین حال به گونه باور نکردنی‪ ،‬در معر‬
‫سیالب متوسط قرار دارد و البته خطر لغزش زمین نیز این والیت را تهدید نمی کند‪ .‬ارزیابی برنامه انکشافی ملل متحد‬
‫نشان می دهد که فراه نسبت به سایر والیات‪ 9‬از عدم مصئونیت غذایی بیشتر رنج می برد و ا ین بدان معناست که نفوس‬
‫این والیت نسبت به اثرات تغییر اقلیم بیشتر حساس است‪.‬آسیب پذیری کلی این والیت در زیر به طور خالصه آمده است‪:10‬‬

‫آسیب پذیری تغییر اقلیم ‪ :‬والیت فراه‬

‫خطرات قرار گرفتن‬ ‫در معر‬
‫زیاد‬ ‫متوسط‬ ‫کم‬
‫کم‬
‫حساسیت پذیری‬
‫سیالب ها‬ ‫لغزش زمین‬ ‫متوسط‬
‫خشکسالی ها‬ ‫زیاد‬
‫جدول فوق نشان می دهد که والیت فراه نسبت به بعضی از اثرات تغییر اقلیم مانند خشکسالی و سیالب ها منطقه ای با‬
‫آسیب پذیری باال است‪.‬‬
‫والیت بدخشان که در شمال شرق افغانستان قرار دارد نیز وضعیت مشابهی دارد‪ .‬این والیت کوهستانی است و پارک ملی‬
‫مشهور واخان‪ ،‬یکی از اولین ساحات حفاظت شده کشور‪ ،‬را در خود جای داده است‪.‬‬

‫آسیب پذیری تغییر اقلیم ‪ :‬والیت بدخشان‬

‫خطرات قرار گرفتن‬ ‫در معر‬
‫زیاد‬ ‫متوسط‬ ‫کم‬
‫کم‬
‫متوسط‬ ‫حساسیت پذیری‬
‫خشکسالی و‬
‫لغزش زمین‬ ‫زیاد‬
‫سیالبها‬

‫‪ .9‬شاخص های اهداف انکشافی هااره‪http://www.undp.org.af/MDGs/goal1.htm :UNDP ،‬‬

‫‪ .10‬منبع‪ :‬انواع وادث و پروسه مد ر ت وادث در افغانستان‪ ،‬اداره ملی مبارزه با وادث ( ارا ه توسط محمد قاسم یدری)‬

‫‪21‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫چنان که در جدول فوق مشاهده می شود‪ ،‬بدخشان بسیار زیاد در معر خطر لغزش زمین و به طور متوسط در معر‬
‫خشکسالی ها و سیالب ها قرار دارد‪ .‬این والیت‪ ،‬باالترین میزان مرگ و میر مادران را در جهان در سال ‪ 2002‬داشته‬
‫است‪ 11‬که نشان دهنده آسیب پذیری زیاد این والیت به اثرات بیرونی می باشد‪ .‬بدخشان یکی از فقیر ترین والیت های‬
‫افغانستان به شمار می آید و بنابر این حساسیت پذیری آن در برابر اثرات تغییر اقلیم نیز زیاد است‪ ،‬زیرا ظرفیت سازگاری‬
‫در این والیت محدود می باشد‪.‬‬
‫درجدول مربوط به بدخشان‪ ،‬هر سه شاخص در ساحه آسیب پذیری مشاهده می شود که نشان می دهد‪ ،‬این والیت در مقابل‬
‫اثرات تغییر اقلیم بسیار آسیب پذیر است‪ .‬در واقع‪ ،‬انسان ها و ایکو سیستم ها در این والیت‪ ،‬به طور جدی در معر‬
‫تهدید حاصل از تغییر اقلیم قرار دارد‪.‬‬

‫‪ 3.2.2‬اندازه گیری میزان آسیب پذیری‬

‫شاخص های کمیتی تعین کننده میزان آسیب پذیری که بیشترین کاربرد را دارند‪ ،‬شامل شاخص آسیب پذیری تغییر اقلیم و‬
‫شاخص آسیب پذیری معیشتی می باشند‪ .‬شاخص آسیب پذیری تغییر اقلیم ‪ ،‬اثرات تغییر اقلیم را نسبت به تمام جنبه های‬
‫زندگی مردم یک کشور‪ ،‬به شمول ایکوسیستم و انکشاف بشری‪ ،‬منعکس می کند‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬شاخص آسیب پذیری‬
‫معیشتی تاثیرات تغییر اقلیم را به طور خاص بر معیشت نشان می دهد‪ .‬این شاخص‪ ،‬آسیب پذیری های اجتماعی –‬
‫اقتصادی یک منطقه را با در نظر داشت روش ارایه شده توسط هیئت بین الحکومتی تغییر اقلیم که موضوعات مانند در‬
‫معر خطرات تغییر اقلیم قرار گرفتن‪ ،‬حساسیت پذیری و ظرفیت سازگاری را در بر گرفته منعکس می سازد‪.‬‬
‫شاخص آسیب پذیری تغییر اقلیم در رابطه با افغانستان‪ ،‬ممکن است به طور خاص به بررسی و تحلیل در سطح ملی تعلق‬
‫گیرد‪ .‬اما برای تحلیل خاص والیتی متمرکز بر انکشاف بشری‪ ،‬شاخص آسیب پذیری معیشتی ممکن است با توجه به‬
‫سطوح متفاوت اما بلند آسیب پذیری معیشتی در مناطق روستایی در نتیجه فقر و بیکاری زیاد‪ ،‬بیشتر مفید باشد‬
‫شاخص آسیب پذیری معیشتی‪ ،‬روش معیشت پایدار مطرح شده توسط صاحب نظرانی مانند آقای سکونز‪ )1998( 12‬را با‬
‫اندازه گیری آسیب پذیری تعریف شده توسط هیئت بین الحکومتی راجع به تغییر اقلیم ‪ ،‬باهم ترکیب می کند‪ .‬در یک روش‬
‫از پایین به باال‪ ،‬شاخص آسیب پذیری معیشتی‪ ،‬با استفاده از معلومات ابتدایی ایجاد می گردد‪ .‬این معلومات ممکن است در‬
‫سطح خانواده ها جمع آوری گردیده و شامل مجموعه ای از معلوماتی مانند عواید‪ ،‬شغل‪ ،‬دسترسی به سهولت ها‪ ،‬انرژی و‬
‫شاخص‬ ‫گردد‪.‬‬ ‫آب‬
‫آسیب پذیری معیشتی به طور کلی هشت جزء عمده دارد که با استفاده از آنها‪ ،‬سطوح آسیب پذیری تعین می گردد‪ :‬پروفایل‬
‫اجتماعی دیموگرافیک‪ ،‬معیشت‪ ،‬صحت‪ ،‬غذا‪ ،‬آب‪ ،‬حوادث ناگوار طبیعی‪ ،‬تغییر اقلیم‪ ،‬و شبکه های اجتماعی‪ .‬هرکدام از‬
‫این بخش ها با استفاده ازمجموعه ای از شاخص های مربوط به بخش های فرعی ارزیابی می گردند تا در نهایت‪ ،‬به یک‬
‫شاخص کلی آسیب پذیری معیشتی در برابر اثرات تغییر اقلیم دست یابیم‪.‬‬

‫‪ 3.2.3‬آسیب پذیری و سازگاری‬

‫برنامه عمل ملی سازگاری افغانستان که در سال ‪ 2009‬و نخستین گزارش ملی افغانستان راجع به تغییر اقلیم که در سال‬
‫‪ ،2013‬توسط حکومت افغانستان تهیه و به سکرتریت کنوانسیون تغییر اقلیم ملل متحد ارایه گردیده است‪ ،‬به عنوان منابع‬
‫اصلی برای تحلیل آسیب پذیری و سازگاری در پالن ملی سازگاری محسوب می گردند‪ .‬اسناد متذکره و سایر اسناد ملی که‬
‫در بخش های قبلی به طور خالصه بیان شدند‪ ،‬معلومات را راجع به وضعیت اقلیمی در افغانستان ارایه می کنند و‬
‫همچنین‪ ،‬اساس تخنیکی سناریوهای مربوط به تغییر اقلیم را در افغانستان‪ ،‬در طول قرن حاضر شکل می دهند‪.‬‬
‫به منظور حمایت از سازگاری در افغانستان‪ ،‬در برنامه عمل ملی سازگاری یک تحلیل جامع از وضعیت ارایه و فعالیت‬
‫های دارای اولویت شناسایی شده اند‪ .‬مطابق این پالن‪ ،‬به ثمر نرسیدن محصوالت زراعتی‪ ،‬کاهش محصوالت زراعتی و‬
‫فشار باالی مالداری‪ ،‬آسیب پذیرترین خانواده های روستایی و در نتیجه فقیرترین اقشار جامعه افغانستان را متاثر می‬
‫سازد‪ .13‬براساس این سند‪ ،‬زنان و اطفال بیشترین آسیب پذیری را در مقابل اثرات تغییر اقلیم دارند‪.‬‬

‫‪.11‬صحت مادران و اطفال در بدخشان‪ ،‬عا ا بیگ‪ ،‬هافینگتون پوست‪ 21 ،‬مارچ سال ‪2013‬‬
‫‪http://www.rawa.org/temp/runews/2013/03/21/maternal -and-child-health-in-badakhshan-afghanistan.html‬‬
‫‪ .12‬معیشت های روستا ی پا دار‪ :‬چارچوبی برای تحلیل‪ ،‬ا ان سکونا‪ ،‬پوهنتون ساسکس‪ ،‬انستیتوت مطالعات انکشافی‪1998 ،‬‬
‫‪http://mobile.opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/123456789/3390/Wp72.pdf?sequence=1‬‬
‫‪ .13‬استراتیژی و پالن عمل تغییرات اقلیم افغانستان و برنامه عمل ملی سازگاری افغانستان‪ ،‬سال ‪2009‬‬

‫‪13‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫به منظور رسیدن به اولویت های مطرح شده در برنامه عمل ملی سازگاری‪ 51 ،‬گزینه بالقوه سازگاری توسط گروه کاری‬
‫تغییر اقلیم و آمادگی در مقابل حوادث طبیعی مورد بررسی قرار گرفت‪ .‬این گزینه ها در قالب ‪ 7‬موضوع کلی دسته بندی‬
‫شد که به قرار ذیل می باشند‪ :‬صحت‪ ،‬منابع آب و انرژی تجدید پذیر‪ ،‬زراعت و مصئونیت غذایی‪ ،‬مالداری‪ ،‬چرا و چراگاه‬
‫ها‪ ،‬جنگالت و تنوع حیات‪ ،‬زیر ساختارها و آمادگی درمقابل حوادث طبیعی‪ .‬ارتقای ظرفیت‪ ،‬به عنوان موضوع که شامل‬
‫همه مسایل فوق الذکر می شود‪ ،‬در نظر گرفته شده است‪.‬‬
‫چنانچه در باال تذکر داده شد‪ ،‬در برنامه عمل ملی سازگاری سعی شد که مسئله سازگاری شامل چارچوب ملی انکشافی‬
‫وسیع افغانستان گردد‪ .‬در آن زمان‪ ،‬استراتیژی انکشاف ملی افغانستان در حال تدوین بود و پروسه برنامه عمل ملی‬
‫سازگاری‪ ،‬به تعریف و تعین ساحات مشترک پرداخت‪ .‬در نهایت‪ ،‬پروسه برنامه عمل ملی سازگاری دو اولویت را جهت‬
‫تطبیق مشخص نمود‪.‬‬
‫در اولین پروژه ای که در برنامه عمل ملی سازگاری مشخص شده بود‪ ،‬تالش بر این بود تا راه ها و ابزارهای ب ه منظ ور‬
‫کاهش آس یب پ ذیری معیش ت در جوام ع مت اثر از خشکس الی از طری ق م دیریت بهت ر آب و اس تفاده م وثر ت ر از آن جس تجو‬
‫گردد‪ .‬به طور خاص‪ ،‬هدف از این پروژه آن بود که توزی ع و اس تفاده آب در س طح محل ی‪ ،‬از طری ق اق دامات مانن د ایج اد‬
‫سیستم های ذخیره آب‪ ،‬احیای کاریزها‪ ،‬کانال ها و آبیاری قطره ای بهبود یابد‪ .‬همچنین‪ ،‬این پروژه تقوی ت نهاده ای مرب وط‬
‫به مدیریت آب و ارتقای ظرفیت مدیریت منابع آبی را نیز مدنظر داشت‪.‬‬
‫پروژه دوم به موضوعات مربوط به مدیریت آبریزه ها در سطح محلی رسیدگی می کرد‪ .‬ای ن پ روژه ع الوه ب ر روی دس ت‬
‫گرفتن اقدامات مورد نیاز جهت حفاظت از آب‪ ،‬بیشتر بر حفاظت از ساحات آبگیر‪ ،‬به شمول احی ای ب ایومس و حفاظ ت از‬
‫خاک تمرکز داشت‪.‬‬

‫در برنامه عمل ملی سازگاری آسیب پذیرترین سکتورها قرار ذیل شناسایی شدند‪:‬‬
‫آبیاری پایدار و مدیریت آب‪ :‬آسیب پذیری سکتور آب از بارش های نامنظم‪ ،‬به شمول حوادث ناگهانی مانن د س یالب ه ا‬ ‫•‬
‫( بارندگی زیاد) و خشکسالی ها ( بارندگی نا کافی) منشأ می گیرد‪ .‬از دهه ‪ 1960‬تا کن ون افغانس تان و در ک ل جن وب‬
‫آسیا‪ ،‬شاهد افزایش لغزش ز مین و گل بوده است‪ .‬این حوادث‪ ،‬در نتیجه بارن دگی ش دید در من اطق کوهس تانی ج ای ک ه‬
‫پوشش گیاهی قادر به حفظ خاک سطحی نمی باشد‪ ،‬رخ داده است‪ .‬وقوع چنین لغزش های به طور قابل مالحظه ای در‬
‫نتیجه چرای مفرط‪ ،‬جنگل زدایی و یا در نتیجه هر دوی آنها افزایش یافته است‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫زراعت و تولید غذا‪ :‬از آنجای که بیش از ‪ 75‬در صد نفوس افغانستان به زراعت و مشاغل وابسته به آن ‪ ،‬مانند‬ ‫•‬
‫دهقانی‪ ،‬باغداری‪ ،‬مالداری و ماهی گیری وابسته هستند‪ ،‬این سکتور نسبت به اثرات تغییر اقلیم بیشترین آسیب پذیری‬
‫را دارد‪ .‬بخش اعظم فعالیت های زراعتی‪ ،‬به میزان بارندگی بستگی دارد و باقی آن‪ ،‬از طریق استفاده از آب های‬
‫زیر زمینی توسط پمپ های دیزلی تکمیل می گردد‪ .‬تغییر اقلیم که منجر به کاهش نزوالت جوی می شود‪ ،‬باعث‬
‫کاهش ذخایر آب زیر زمینی گردیده و در طوالنی مدت باعث کاهش محصوالت زراعتی می شود‪.‬‬
‫معیشتتت‪ :‬آس یب پ ذیری در س کتورهای زراع ت‪ ،‬تولی د م واد غ ذایی و آب‪ ،‬مس تقیما ب ر کیفی ت و مص ئونیت معیش تی‪،‬‬ ‫•‬
‫مخصوص ا در من اطق روس تایی ت اثیر گ ذار اس ت‪ .‬چن ان ک ه گذش ت‪ ،‬آس یب پ ذیری معیش تی در افغانس تان‪ ،‬در ک اهش‬
‫محصوالت زراعتی ویا در چرای مفرط و جنگل زدایی بازتاب می یابد که ه ر دو م ورد ف وق‪ ،‬در نتیج ه اث رات تغیی ر‬
‫اقلیم رخ می دهند‪.‬‬
‫صحت‪ :‬موضوعات مربوط به صحت بشری‪ ،‬ساحه مهمی از آسیب پذیری تغیی ر اقل یم را تش کیل م ی دهن د‪ .‬ای ن مس ئله‬ ‫•‬
‫معموال در مباحث تغییر اقلیم نادی ده گرفت ه م ی ش ود‪ .‬تغیی ر اقل یم ‪ ،‬ب ا بس یاری از حش رات‪ ،‬باکتری ا ه ا و وی روس ه ای‬
‫مرتبط است که در اقلیم های گرمتر رشد و پرورش می یابند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬احتمال مصاب شدن به امرا ساری در‬
‫اقلیم های گرمتر افزایش پیدا می کند‪ .‬شیوع امرا مانند مالریا و تب شدید در افغانستان رو به افزایش است‪.‬‬
‫جنگالت و تنوع حیات‪ :‬چنان که به طور خالصه در باال ذکر شد‪ ،‬تنوع حیات‪ ،‬در معر آسیب های ناشی از تغییر‬ ‫•‬
‫اقلیم قرار دارد و این آسیب پذیری‪ ،‬هم از طریق تغییر تدریجی درجه حرارت و سطح بارندگی و هم از طریق حوادث‬
‫طبیعی ناگهانی مانند سیالب ها و خشکسالی ها که باعث انقرا انواع می شود‪ ،‬رخ می دهد‪ .‬در چهارمین گزارش‬
‫ملی تنوع حیات ارایه شده به کنوانسیون تنوع حیات ملل متحد‪،‬آمده است که افغانستان در دهه های اخیر بخش قابل‬
‫مالحظه ای از تنوع حیات خود را در نتیجه نگرانی های امنیتی‪ ،‬عدم تطبیق پالیسی ها و پالن های دولتی مربوط به‬

‫‪ .14‬کتاب قا ق دنیا‪ ،‬سازمان استخباراتی امر کا‪،‬‬

‫‪https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/fields/2048.html‬‬

‫‪41‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫تنوع حیات ‪ ،‬افزایش نفوس و فشارهای دیگر‪ ،‬از دست داده است‪ .‬در این گزارش پیشنهاد شده است که به دلیل از بین‬
‫رفتن تنوع حیات‪ ،‬به یک تالش همه جانبه‪ ،‬پایدار و طوالنی مدت ضرورت است تا روند رو به زوال باز گردانده‬
‫شود‪15.‬‬

‫‪ 3.3‬تطبیق استراتیژی‬
‫استراتیژی تطبیق پالن ملی سازگاری‪ ،‬کامال تابع تطبیق استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم افغانستان می باشد‪ .‬پالن ملی‬
‫سازگاری یک عنوان مکمل برای این استراتیژی محسوب می شود‪ .‬هردو سند مذکور طوری تدوین شده اند که در پالیسی‬
‫های ملی و استراتیژی های سکتوری در چارچوب استراتیژی انکشاف ملی افغانستان و برنامه های اولویت ملی گنجانیده‬
‫شوند‪.‬‬
‫ارتقای ظرفیت و آگاهی عامه‪ ،‬از جنبه های مهم تهیه پالن ملی سازگاری تلقی می گردد‪ .‬ظرفیت فعلی افغانستان در‬
‫رابطه با تغییر اقلیم بسیار پایین است که خود بیانگر عدم انجام اقدامات الزم در رابطه با تغییر اقلیم در سطح ملی و‬
‫والیتی است‪ .‬آموزش‪ ،‬ارتقای ظرفیت و افزایش آگاهی عامه‪ ،‬از اجزای پالن ملی سازگاری محسوب می گردد‪.‬‬

‫‪ 3.4‬نظارت‪ ،‬ارزیابی و بازنگری‬

‫نظارت م وثر ب ر پیش رفت ک ار‪ ،‬در چ ارچوب پ الن مل ی س ازگاری در افغانس تان‪ ،‬بس یارچالش ب ر انگی ز خواه د ب ود‪.‬‬
‫نظارت بر هر فعالیت‪ ،‬هم به دال یل تاریخی و هم به دالیل موقعیت دشوار است‪ .‬در رابطه با تغییر اقلیم بای د گف ت ک ه‬
‫ظرفیت موجود مخصوصا در والیات پایین م ی باش د و حت ی در وزارت خان ه ه ای کلی دی مرب وط حکوم ت مرک زی‪،‬‬
‫ظرفیت ها باید به طور قابل مالحظه ای ارتقاء یابد‪ .‬در گزارش تلفیقی ن ظارت و ارزیابی کنوانسیون تغیی ر اقل یم مل ل‬
‫متحد آمده اس ت که " نظارت و ارزیابی بخش مهم از پروسه سازگاری را تشکی ل می دهد"‪ . 16‬با توجه ب ه پیچی ده گ ی‬
‫و طبیعت طوالنی مدت اثرات تغییر اقلیم ‪ ،‬سازگاری با تغییر اقلیم ‪ ،‬باید در قالب ی ک پروس ه م داوم و انعط اف پ ذیر‬
‫مطرح شود‪ .‬این مسئله‪ ،‬بر ضرورت به نظارت و بازنگری و همچنین ارزیابی تاثیر ابتک ارات موج ود‪ ،‬شناس ایی خ ال‬
‫ها و طرح اصالحات ممکن تاکید دارد‪.‬‬
‫گزارش تلفیقی مذکور‪ ،‬روش را پیشنهاد می کند که بر اس اس آن‪ ،‬م ی ت وان چ ارچوب س نتی نظ ارت ب ر پ روژه ه ا و‬
‫برنامه ها را با یک تحلی ل عمی ق ت ر در س طوح ب ازدهی‪ ،‬نتیج ه گی ری‪ ،‬و ت اثی ر گ ذاری بهب ود بخش د‪ .‬ای ن تحلی ل‪ ،‬ب ه‬
‫منظور ارزی ابی نق ش پ روژه ه ای س ازگاری ب ا تغیی ر اقل یم ‪ ،‬ب ر اس اس اه داف ه ر پ روژه ص ورت م ی گی رد‪ .‬ب رای‬
‫بازنگری نیز می توان روش مشابه را اتخاذ کرد‪ .‬مسئله مهم این است که پروسه بازنگری بای د ق ادر ب ه تایی د ص حت‬
‫فرضیه های اساسی علمی بوده و همچنین مشخص نماید ک ه فعالی ت ه ا ی در جری ان و ت ازه پیش نهاد ش ده‪ ،‬همچن ان ب ا‬
‫ماموریت کلی پروژه که بهبود انعطاف پذیری و بلند بردن ظرفیت سازگاری است‪ ،‬همسویه هستند‪.‬‬
‫عالوه بر این‪ ،‬نیاز است تا در پروسه نظارت و بازنگری پروژه های سازگاری‪ ،‬عوامل زیر مد نظر گرفته شون د‪:17‬‬

‫ابهامات در مورد اینکه کدام شاخص ها سنجش و چگونه مورد ارزیابی قرار گیرن د‪ .‬به عنوان مثال‪ :‬تفاوت ها و‬ ‫•‬
‫اختالفات مهمی در واکنش های فردی در سطح خانواده راجع به تاثیرات بیرونی چون اثرات تغییر اقلیم و‬
‫ارسال پول از خارج وجود دارند که وضعیت ارزیابی و نتیجه گیری را پیچیده ساخته و در صورت که این‬
‫عامل اصالح نگردد‪ ،‬منجر به نتایج نا درست می شود‪.‬‬

‫اقدامات سازگاری اغلب اثرات چند جانبه را به د نبال دارد‪ .‬به طور مثال‪ ،‬اقدام که به منظور احیای پوشش‬ ‫•‬
‫گیاهی و زمین های بایر ص ورت می گیرد‪ ،‬می تواند بر صحت مواشی در ساحه آبگیر تاثیر گذار بوده و در‬
‫نهایت منجر به بهبود تحمل ( انعطاف پذیری) اجتماع گردد‪ .‬بنابراین‪ ،‬در سنجش نتایج پروژه‪ ،‬محاسبه شاخص‬
‫آسیب پذیری معیشتی و یا ارزیابی ارتقای ظرفیت سازگاری‪ ،‬باید اثرات غیر مستقیم مثبت و منفی هم مد نظر‬
‫قرار گیرند ‪.‬‬

‫‪ .15‬چهارمی گاارش ملی افغانستان به کنوانسیون تنوع یات‪ ،‬ارا ه شده توسط وزارت زراعت‪ ،‬مالداری و آبیاری سال ‪2009‬‬

‫‪ .16‬گاارش ترکیبی نظارت و ارز ابی کنوانسیون تغییرات اقلیم؛ ‪http://unfccc.int/resource/docs/2010/sbsta/eng/05.pdf‬‬

‫‪ .17‬معلومات از سازگاری‪ ،‬نظارت و ارز ابی تغییرات اقلیم منتشر شده توسط پوهنتون برمینگهام‪ ،‬مرکا کومت داری و منابع انکشاف اجتماعی‬
‫‪, http://www.gsdrc.org/go/topic-guides/climate-change-adaptation/monitoring-and-evaluatingadaptation‬‬

‫‪15‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫• نظارت بر پالیسی ها‪ ،‬سیستم ها و پروسه های ملی ‪ ،‬به شدت پیچیده هستند‪ .‬در مورد افغانستان باید گفت که‬
‫همکاری مشخصی بین ادارات دولتی که موظف به ایجاد پروسه ها و تدوین پالیسی های مربوط به تغییر اقلیم‬
‫هستند‪ ،‬وجود ندارد‪ .‬این پالیسی ها و پروسه ها چند بعدی هستند و همزمان به چندین اداره تعلق می گیرند و‬
‫هماهنگی قوی میان سکتورها را ایجاب می نمایند‪ .‬در واقع‪ ،‬می توان گفت که نظارت و بازنگری پالیسی ها و‬
‫پروسه ها‪ ،‬با اطمینان کافی نا ممکن است‪ .‬پیش شرط الزم برای بهبود این وضعیت‪ ،‬اراده سیاسی و تعهد است‪.‬‬
‫• بخش نظارت و ارزیابی سازگاری با تغییر اقلیم ‪ ،‬یکی از بخش های ضعیف سازگاری با تغییر اقلیم به شمار‬
‫می آید‪ .‬بنابراین‪ ،‬ارتقای ظرفیت قابل مالحظه ای‪ ،‬مخصوصا برای اداره ملی حفاظت محیط زیست‪ ،‬وزارت‬
‫احیا و انکشاف دهات‪ ،‬و وزارت زراعت‪ ،‬آبیاری و مالداری ضروری است‪.‬‬
‫• عالوه بر این‪ ،‬ایجاد چارچوب نظ ارت و ارزی ابی ب رای تغیی ر اقل یم در افغانس تان ی ک ض رورت مب رم تلق ی م ی‬
‫شود‪ .‬این چارچوب ‪ ،‬باید شرایط خاص کشور‪ ،‬مانند سطح آسیب پ ذیری محل ی‪ ،‬وض عیت امنیت ی در ه ر والی ت و‬
‫ظرفیت های موجود در سطوح ملی و محلی را مد نظر داشته باشد‪.‬‬
‫• در نهایت‪ ،‬نظارت و ارزیابی سازگاری با تغییر اقلیم ‪ ،‬باید با چارچوب ملی انک شافی هم سویه گ ردد‪ .‬اگرچ ه در‬
‫حال حاضر‪ ،‬یک چارچ وب فعال نظارت و ارزیابی ملی برای ا ستراتیژی انکشاف مل ی افغ انس تان و برنام ه ه ای‬
‫دارای اولویت ملی و جود ندارند‪ ،‬انتظار می رود که چن ین سیس تم مل ی ب ه منظ ور نظ ارت ب ر پیش رفت ک ار‪ ،‬ن ه‬
‫تنها در بخش تغییر اقلیم بلکه برای پروسه کلی انکشافی افغانستان تهیه و ترتیب گردد‪.‬‬
‫‪ .4‬زیربنا ها ‪:‬‬
‫هر نوع تحلیل و بررسی آسیب پذیری تغییر اقلیم و سازگاری‪ ،‬بدون در نظر گرفتن نیازه ای زیربن ایی فعل ی و آین ده ن اقص‬
‫می باشد‪ .‬بدون زیربنا های الزم برای تقویت انعطاف پذیری (تاب آوری) مانند سرک ها‪ ،‬ارتباط ات مخ ابراتی‪ ،‬تکن الوژی‬
‫معلوماتی‪ ،‬انرژی و آب‪ ،‬سازگاری با تغییر اقلیم تحت هر سناریویی موفق نخواهد بود‪ .‬عالوه ب ر ای ن‪ ،‬زیربن ا ه ای مرب وط‬
‫به ارتباطات و تکنالوژی معلوماتی‪ ،‬موجب دسترسی به موقع و درست به معلومات مربوط به اثرات تغییر اقلیم می گردد‪.‬‬
‫یکی از ناکامی های کلیدی بعد از دوره حاکمیت روس ها در افغانستان‪ ،‬ناکامی در ایجاد زیر بنا های پایدار و قابل دسترس‬
‫در کشور بوده است‪ .‬در طول ‪ 20‬سال گذشته‪ ،‬افغانستان در انکشاف زیر بنا ها پیشرفت های چن دانی نداش ته اس ت و من ابع‬
‫موجود هم‪ ،‬مورد سوء استفاده قرار گرفته اند‪.‬‬

‫‪ 4.1‬انرژی‬
‫یکی از موانع عمده بر سر راه اقتصاد افغانستان‪ ،‬نبود منابع کافی و قابل اتکای انرژی است‪ .18‬سکتور انرژی یکی از‬
‫ضعیف ترین سکتورها به حساب می آید‪ .‬کمتر از ‪ 20‬در صد نفوس افغانستان‪ ،‬یعنی یک میلیون خانواده و یا در حدود ‪5‬‬
‫میلیون نفر‪ ،‬به انرژی برق دسترسی دارند که اکثر شان در مناطق شهری زندگی می کنند‪ .19‬سکتور انرژی‪ ،‬بیش از حد به‬
‫برق وارداتی وابسته است و در بسیاری از مراکز والیات از طریق جنراتورهای دیزلی برق تامین می شود که نسبت به‬
‫برق آبی که در بعضی از نقاط دیگر کشور استفاده می شود‪ ،‬هزینه باالتری دارد‪ .‬بیش از ‪ 80‬درصد نفوس کشور برای‬
‫پخت و پز از چوب سوخت‪ ،‬باقیمانده های زراعتی و فضوالت حیوانی استفاده می کنند‪ .‬چوب سوخت که از جمله برای‬
‫گرمایش خانه ها استفاده می شود‪ ،‬باعث تخریب منابع جنگلی می گردد‪ .‬سرانه استفاده از انرژی در افغانستان در مقایسه با‬
‫منطقه و جهان درکمترین حد قرار دارد ( ‪ 49‬کیلو وات در سال)‪.20‬‬

‫‪ 4.2‬سرک ها‬
‫تا ماه می سال ‪ ،2011‬افغانستان کمتر از ‪ 35000‬کیلومتر سرک روستایی داشت که ‪ 3440‬کیلومتر آن شاهراه های‬
‫منطقوی و ‪ 4800‬کیلومتر آن را شاهراه های ملی ‪ 9600‬کیلومتر سرک والیتی و تقریبا ‪ 17000‬کیلومتر آن را سرک‬
‫های روستایی تشکیل می داد‪ .21‬کشور همسایه افغانستان‪ ،‬یعنی پاکستان در مقایسه با افغانستان‪ ،‬اگرچه مساحت پاکستان‬

‫‪ .18‬گاارش ارز ابی سر ع و تحلیل خالهای انرژی پا دار در افغانستان تهیه شده توسط ‪ UNDP‬برای کومت افغانستان‪ ،‬سال ‪2015‬‬

‫‪ .19‬گاارش ربع وار کمیسیون بی الوزارتی انرژی‪ ،‬ربع اول سال ‪2014‬‬
‫‪ .20‬معلومات سازمان بی المللی انرژی تجد د پذ ر‬
‫‪ .21‬بیانیه وز ر اقتصاد در نوزدهمی جلسه کمیسیون انکشاف پا دار‪ ،‬نیو ورک‪ ،‬ماه می سال ‪2011‬‬
‫‪http://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/404afghanistan.pdf‬‬
‫‪61‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫اندکی بیشتر است ( پاکستان ‪ 760000‬کیلومتر مربع مساحت دارد ومساحت افغانستان ‪ 647000‬کیلومتر مربع است)‪،‬‬
‫دارای ‪ 180000‬کیلومتر سرک می باشد‪ .22‬عالوه بر ا ین‪ ،‬اکثر سرک های افغانستان در دهه های ‪ 1960‬و ‪ 1970‬با‬
‫حمایت اتحاد جماهیر شوروی‪ ،‬ایاالت متحده امریكا و سایر کشور ها اعمار گردیده است‪ .‬عدم حفظ و مراقبت سرک ها‪،‬‬
‫ها‪،‬‬ ‫سرک‬ ‫انکشاف‬ ‫و‬ ‫بازسازی‬ ‫برای‬ ‫کافی‬ ‫بودیجه‬ ‫نبود‬
‫و ضعف شرکت های مشورتی و طرف قرارداد‪ ،‬از جمله چالش های عمده این سکتور به شمار می رود‪.‬‬
‫در نهایت به این نتیجه می رسیم که سکتور سرک ها به تغییر و سرمایه گذاری قابل مالحظه ضرورت دارد‪ .‬بعضی از‬
‫موانع بر سر راه سکتور سرک سازی در ذیل می آید‪:‬‬
‫• بخش عمده ای از قرار داد ها و مشوره دهی به شرکت های منطقوی و بین المللی واگذار می شوند و این کار‪ ،‬باعث‬
‫تاخیر در روند کار و موانعی می شود که قراردادی های داخلی با آن مواجه نیستند‪.‬‬
‫• موضوعات مانند بیمه کارمندان خارجی و داخلی و در نظر گرفتن حاالت اظطرار‪ ،‬مصارف پروژه را بیشتر از حد‬
‫معمول افزایش می دهد و باعث می شود پروسه قراردادها با تاخیر بیشتر مواجه گردد‪.‬‬
‫• کم رنگ بودن حضور بخش خصوصی‪ .‬به طور مثال‪ ،‬عوار یا حق عبور سرک ها در افغانستان و جود ندارد‪ .‬در‬
‫نتیجه‪ ،‬حفظ و مراقبت سرک ها یک مسئله مهم دیگر است که هزینه آن به طور الزم پیش بینی و یا تهیه نمی گردد‪.‬‬
‫• در نهایت‪ ،‬وجود اخاذی های محلی و نبود امنیت باعث می شود که شرکت های طرف قرار داد با خطرات و حمالت‬
‫مواجه شوند که یک امر معمول در افغانستان است‪ .‬این مسئله منجر به تاخیر بیش از حد اعمار سرک ها می گردد‪.‬‬

‫‪ 4.3‬مخابرات‬
‫به علت حضور تصدی ها و شرکت های خصوصی و حمایت قابل مالحظه حکومت‪ ،‬صنعت مخابرات رشد سریعی را در‬
‫افغانستان شاهد بوده است‪ .‬اداره تنظیم امور مخابراتی افغانستان‪ ،‬به منظور نظارت بر همه امور مربوط به سکتور‬
‫مخابرات در افغانستان ایجاد شده است‪.‬‬
‫سرمایه گذاری سکتور خصوصی در بخش مخابرات که از یک مبلغ ناچیز شروع شده بود‪ ،‬در سال ‪ 2012‬با نصب‬
‫‪ 5000‬پایه مخابراتی در سراسر کشور‪ ،‬تقریبا به مبلغ ‪ 2‬میلیارد دالر رسید‪ .‬این به معنای عالقه مندی زیاد سکتور‬
‫خصوصی در این بخش حتی در شرایط نا امنی های داخلی می باشد‪ .‬با این وجود‪ ،‬اگر سرمایه گذاری در بخش مخابرات‬
‫افغانستان را با کشورهای دارای اقتصاد مشابه‪ ،‬مانند بنگله دیش‪ ،‬پاکستان و تاجکستان مقایسه کنیم‪ ،‬افغانستان نسبت به این‬
‫کشورها هنوز هم راه درازی پیش رو دارد و این بدان معناست که پتانشیل رشد در سکتور مخابرات در سال های آینده به‬
‫شغل‬ ‫‪100000‬‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫وجود‬ ‫زیادی‬ ‫میزان‬
‫‪23‬‬
‫( ‪ 20000‬شغل مستقیم و ‪ 80000‬شغل غیر مستقیم) توسط سکتور مخابرات ایجاد شده است ‪.‬‬

‫‪ 4.4‬منابع آب‬
‫زیر بنا های منابع آبی در افغانستان یکی از فعالیت های دارای اولویت برای حکومت است که تطبیق آن می تواند باعث‬
‫بهبود جدی اقتصاد روستایی در کشور گردد‪ .‬تا اواخر دهه ‪ 1970‬افغانستان در مقایسه با اکثر کشورهای همسایه‪ ،‬از زیر‬
‫بنا های قابل مالحظه ای برای مدیریت منابع آب برخوردار بود‪ .‬اما این زیربنا ها در اثر جنگ های داخلی و خرابی های‬
‫ناشی از جنگ و عدم حفظ و مراقبت از بین رفته است‪.‬‬
‫چنان که قبال هم اشاره شد‪ ،‬افغانستان دارای ‪ 5‬حوزه آبی است‪ :‬حوزه آبی دریاي آمو‪ ،‬هلمند‪ ،‬کابل‪ ،‬هریرود ‪ -‬مرغاب و‬
‫حوزه آبی شمال‪ .‬این کشور منابع آبی زیادی‪ ،‬به شمول ذخایر یخچالی عظیم در اختیار دارد‪ .‬البته‪ ،‬نا رسایی جدی در زیر‬
‫بناهای منابع آبی‪ ،‬دسترسی به آب را به منظور استفاده انسان ها و استفاده در زراعت‪ ،‬کاهش داده است‪ .‬بر آورد می شود‬
‫که تنها ‪ 27‬در صد از نفوس دهات به آب آشامیدنی صحی و کمتر از این فیصدی به حفظ پاکیزگی دسترسی دارند‪ .24‬در‬
‫حالیکه دسترسی مردم به آب در مناطق شهری بیشتر است‪ ،‬می توان گفت در مجموع نیمی از نفوس کشور از دسترسی به‬
‫منابع مطمئن آب صحی محروم هستند‪ .‬عدم دسترسی به آب آشامیدنی صحی‪ ،‬باعث آسیب پذیری بیشتر مردم در مقابل‬
‫حوادث مانند خشکسالی می گردد‪ .‬در مواقع خشکسالی ممکن است هیچ آب برای آشامیدن و حفظ پاکیزگی وجود نداشته یا‬
‫آب بسیار کمی موجود باشد‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫‪.http://nha.gov.pk/faqs‬‬
‫‪ .23‬مطالعه افغان تیلی کام‪ ،‬تهیه شده توسط ر یمه بهارستانی از اداره آ سا افغانستان‬
‫‪http://www.aisa.org.af/Content/Media/Documents/Study_of_Afghan_Telecom7112014174432131553325325.pdf‬‬
‫‪ .24‬معلومات از پروژه ذخا ر آبی پا دار و فظ الصحه افغانستان‪ ،‬اگست ‪2014‬‬

‫‪17‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫اهمیت آبیاری هم مسئله ای است که باید مورد توجه جدی قرار بگیرد‪ .‬اکثر آبهای که آبیاری می شوند‪ ،‬از منابع آبهای‬
‫سطحی‪ 25‬منشأ می گیرند که بر اساس مطالعات مختلف مستقل به طور تخمینی‪ 80 ،‬الی ‪ 85‬درصد کل آب های را تشکیل‬
‫می دهد که در آبیاری مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬اگرچه مقدار آب موجود در حوزه دریایی آمو فراوان است‪ ،‬به دلیل‬
‫وجود زیربنا های مستحکم تر‪ ،‬آبهای دره هلمند بیشترین مقدار آب مورد استفاده در آبیاری را تشکیل می دهند‪.‬‬

‫‪ 4.5‬صحت و معارف‬
‫در حالیکه برای بهبود فرصت های آموزشی و یادگیری‪ ،‬کارهای زیادی باید انجام شود‪ ،‬نتایج اخیر در این بخش دلگرم‬
‫کننده است‪ .‬چنان که در گزارش اهداف انکشافی هزاره افغانستان (‪ )2012‬تشریح شده است‪ ،26‬سطوح آموزشی در میان‬
‫همه بخش های نفوس افغانستان افزایش یافته است‪ .‬میزان ثبت نام در مکاتب ابتدایی از ‪ 54‬درصد در سال ‪ 2003‬به ‪77‬‬
‫درصد در سال ‪ 2012‬و میزان سواد آموزی گروه بین سنین ‪ 15‬تا ‪ 24‬سال از ‪ 34‬درصد درسال ‪ 2003‬به ‪ 47‬درصد‬
‫در سال ‪ 2012‬رسیده است‪ .‬این آمار و ارقام در معارف افغانستان دلگرم کننده است‪ .‬با این وجود‪ ،‬هنوز موانع نیز وجود‬
‫دارند‪ ،‬مخصوصا در تحصیالت عالی که نهادهای تحصیالت عالی محدود هستند که سطوح تحصیلی پیشرفته را ارایه می‬
‫کنند و کیفیت تحصیلی با کشورهای منطقه قابل مقایسه نیست‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬فرصت های آموزشی برای زنان نسبت به‬
‫مردان خیلی کمتر می باشد‪.‬‬
‫زیر بنا های مربوط به سکتور صحت‪ ،‬یکی از نگرانی های عمده افغانستان به شمار می رود‪ .‬زیربنا های مربوط به‬
‫صحت به سرمایه هنگفت نیاز دارد که در کشور مثل افغانستان‪ ،‬تهیه چنین سرمایه یک مشکل اصلی تلقی می شود‪ .‬زیر‬
‫بناهای صحی فعلی در افغانستان شامل مراکز صحی ابتدایی‪ ،‬کلینیک ها ومحدود شفاخانه در مراکز والیات می باشد‪ .‬حتی‬
‫در پایتخت افغانستان‪ ،‬دوای کافی با کیفیت وجود ندارد و دواهای تقلبی و تاریخ گذشته‪ ،‬بازار را فرا گرفته است‪.‬‬

‫‪ 4.6‬بانکداری‪ ،‬بیمه و انکشاف تصدی های کوچک ومتوسط‬

‫اگر در سکتور مخابرات پیشرفت های چشم گیری در افغانستان صورت گرفته است‪ ،‬در سکتور بانکداری و بیمه نیز‬
‫موفقیت ها و پیشرفت های مشابه به چشم می خورد‪.‬‬

‫بانکداری‪:‬‬
‫د افغانستان بانک به عنوان یک مرجع با صالحیت پولی مرکزی‪ ،‬مدیریت و تنظیم سکتور بانکداری را به عهده دارد‪.‬‬
‫تعدادی از بانکهای دولتی و خصوصی هم در کشور فعالیت دارند که تحت تملک افراد داخلی هستند‪ .‬سقوط غم انگیز و‬
‫همراه با انتقادات کابل بانک در سال ‪ 2010‬وضعیت همراه با تقلب و سوء استفاده و فعالیت های مربوط به پول شویی و‬
‫ناکامی در سیستم چک و بیالنس را نشان داد‪ .27‬سیگار در گزارش سال ‪ 2012‬خویش تاکید کرد که سیستم مالی تحت‬
‫رهبری د افغانستان بانک‪ ،‬در حقیقت به حمایت و ارتقای ظرفیت نیاز دارد‪ .28‬استراتیژی صندوق وجهی بین المللی در‬
‫برنامه توسعه تسهیالت کریدت‪ ،‬به منظور تقویت سکتور مالی افغانستان که با حمایت دونرهای دوجانبه و بانک جهانی در‬
‫سال ‪ 2011‬آغاز به کار کرده بود‪ ،‬تقریبا به طور کامل تطبیق نشده باقی ماند‪ .‬در مجموع‪ ،‬خروج از بحران کابل بانک‬
‫یک پروسه کند و بطی خوانده شد‪.29‬‬
‫اگرچه تالش های به منظور افزایش میزان اعطای قرضه به سکتور خصوصی و تصدی های کوچک و متوسط صورت‬
‫گرفته است‪ ،‬نتایج قابل مالحظه ای در پی نداشته است‪ .‬پس از بحران کابل بانک‪ ،‬اعتماد مشتریان به سیستم بانکی کاهش‬

‫‪ .25‬آب چگونه جر ان پیدا می کند‪ :‬توپولوجی سیستم های آبیاری در افغانستان ‪, AREU‬جون ‪2008‬‬
‫‪26‬‬
‫‪.http://www.af.undp.org/content/afghanistan/en/home/library/mdg/MDGs-report-2012.html‬‬
‫‪ .27‬ا وضعیت در (نوامبر ‪ )2012‬و ( اکتوبر ‪ )2014‬در گاارش کمیته مستقل و مشترک نظارت و ارز ابی ضد فساد در مورد بحران کابزل بانزک تشزر د شزده‬
‫است و در لینک ز ر قابل دسترس است‪http://www.mec.af . :‬‬

‫‪ .28‬سکتور بانکداری افغانستان‪ ،‬سیگار‪http://www.sigar.mil/pdf/audits/SIGAR%2014-16-AR.pdf ،2014 ،‬‬

‫‪ .29‬معلومات جد د امور اقتصادی افغانستان‪ ،‬بانک جهانی‪ ،‬اپر ل ‪2013‬‬
‫‪http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Afghanistan%20Economic%20Update,%20April%202013.pdf‬‬

‫‪81‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫یافت و تعداد زیادی از آنان سپرده های خود را از بانک خارج نمودند‪ .‬در نتیجه‪ ،‬بانک داری تجارتی همچنان ضعیف باقی‬
‫ماند‪.‬‬

‫بیمه‪:‬‬
‫همانند سکتور مخابرات‪ ،‬در زمینه سکتور بیمه هم یک نهاد تنظیم کننده به نام اداره بیمه افغانستان ایجاد گردیده است تا‬
‫پالیسی سازی و نظارت تنظیمی بخش بیمه را انجام دهد‪ .‬اداره بیمه در سال ‪ 2005‬ایجاد گردیده و تحت رهبری وزارت‬
‫مالیه فعالیت می کند‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬چندین شرکت بیمه در افغانستان مشغول فعالیت هستند‪.‬‬
‫سکتور خصوصی در سال ‪ 2007‬با شرکت بیمه افغانستان شروع به همکاری کرد‪ .‬این شرکت‪ ،‬طیف گسترده ای از‬
‫نهادهای تجارتی وشبه تجارتی مانند شرکت های هوایی‪ ،‬شرکت های مخابراتی و بانک ها‪ ،‬بعضی از نهادهای غیر دولتی‪،‬‬
‫حقوق دانان و افراد مسلکی را تحت پوشش خود قرار داده است‪.‬‬

‫تصدی های کوچک و متوسط‪:‬‬

‫حکومت افغانستان با درک موجودیت تعداد زیادی از تصدی های کوچک و متوسط و نقش بالقوه آنان در رشد و انکشاف‬
‫اقتصادی‪ ،‬ریاست را به نام ریاست انکشاف تصدی های کوچک و متوسط در چارچوب وزارت تجارت و صنایع ایجاد‬
‫نموده است‪ .‬این ریاست‪ ،‬مطابق با پالیسی انکشاف تصدی های کوچک و متوسط فعالیت می کند و توسط همکاران انکشافی‬
‫خود از جمله اداره انکشافی ایاالت متحده امریكا حمایت می گردد‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫طبق بر آورد اداره انکشافی ایاالت متحده امریكا‪ ،‬بیش از ‪ 250000‬تصدی کوچک ومتوسط در افغانستان موجود اند ‪.‬‬
‫اما گزارش سال ‪ 2009‬نشان می دهد که تنها در حدود ‪ 5000‬تصدی ثبت و راجستر شده اند‪ .‬همچون سایر جنبه های‬
‫انکشافی سکتور خصوصی‪ ،‬تعداد زیادی از پالیسی ها و پالنها ایجاد گردیده است‪ ،‬اما ظرفیت و تمایل اندکی برای نافذ‬
‫ساختن و تطبیق آنها وجود داشته است‪ .‬در حالیکه از سال ‪ 2009‬بدین سو حمایت مالی و تخنیکی این سکتور بهبود یافته‬
‫است‪ ،‬اقدام اساسی مخصوصا در زمینه تقویت پالیسی ها و چارچوب حقوقی الزم صورت نگرفته است‪.‬‬
‫قابل ذکر است که افغانستان کشور است به طور سنتی تصدی ها در آن فعالیت داشته است‪ .‬مردم افغانستان از زمانهای‬
‫دور به تولید و تجارت صنایع‪ ،‬مخصوصا قالین‪ ،‬جواهرات‪ ،‬کاال و غیره می پرداخته اند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬در مراکز شهری‬
‫مانند کابل و جالل آباد کارخانه جات ریخته گری‪ ،‬فلزکاری وسایر صنایع که احتیاجات فابریکه های بزرگتر در داخل و‬
‫کشورهای همسایه را تامین می کردند‪ ،‬فعالیت داشته اند‪ .‬در صورت که شرایط برای این گونه فعالیت ها فراهم شود‪ ،‬این‬
‫سنت دیرینه‪ ،‬مایه امیدواری در آینده خواهد بود‪.‬‬
‫‪ 4.7‬درج سازگاری با تغییر ات اقلیم در پالن گذاری های زیر بنایی‬
‫چنان که در باال ذکر شد‪ ،‬س ازگاری موف ق ب ا تغیی رات اقل یم ‪ ،‬ب ه زی ر بن ا ه ای ک افی ض رورت دارد‪ .‬ای ن زیربن ا ه ا ش امل‬
‫سرک‪ ،‬انرژی‪ ،‬آب‪ ،‬حف ظ الص حه و خ دمات عام ه م ی باش د ک ه هم ه ای ن زی ر بن ا ه ا‪ ،‬زمین ه س ازگاری م وثر را در س طح‬
‫اجتماع فراهم می سازد‪ .‬این زیربنا ها‪ ،‬شرایط را فراهم می سازند که باعث کاهش اثرات خشکسالی ها‪ ،‬سیالب ه ا و س ایر‬
‫حوادث مربوط به تغییر اقلیم می گردند‪.‬‬
‫در تمام موارد فوق الذکر‪ ،‬بجز مورد مخابرات‪ ،‬کمبود قابل مالحظه ای در زیربنا های فزیکی وجود دارد‪ .‬در مجموع‪،‬‬
‫می توان گفت که در مناطق شهری در مقایسه با مناطق روستایی‪ ،‬دسترسی بهتر به زیر بنا ها وجود دارد‪ .‬عدم دسترسی‬
‫به آب و برق باعث می شود تا جوامع روستایی در هنگام کاهش بارندگی و کاهش محصوالت زراعتی و سایر اثرات‬
‫حاصل از تغییر اقلیم ‪ ،‬انتخاب های کمی پیش رو داشته باشند‪.‬‬
‫‪ .5‬اولویت های پالن ملی سازگاری افغانستان‬
‫این بخش به ساحات کاری پیشنهادی در پالن ملی سازگاری‪ ،‬ب ه منظ ور رس یدگی ب ه چ الش ه ا و فرص ت ه ای من درج در‬
‫بخش‪ 3‬و ‪ 4‬فوق الذکر می پردازد‪ .‬کوشش شده است تا این ساحات ک اری‪ ،‬ب ا اس تراتیژی و پ الن عم ل تغیی ر اقل یم مطابق ت‬
‫داشته باشد‪.‬‬

‫‪30‬‬
‫; ‪.http://www.socialenterprise.net/assets/files/SME_Development_Workshop_Report_FINAL.pdf‬‬
‫‪ USAID‬گاارش کارگاه آموزشی تصدی های کوچک و متوسط‪،‬‬

‫‪19‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫‪ 5.1‬زراعت و مصئونیت غذایی‬

‫در حال حاضر‪ ،‬افغانستان در زمینه تهیه غذای نفوس کشور با مشکل مواجه است‪ .‬اخیرا در این زمینه پیشرفت های‬
‫صورت گرفته است‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬در سال ‪ 2014‬زمانیکه این پالن تحت کار قرار داشت‪ ،‬تولید گندم کشور به ‪5.3‬‬
‫میلیون تن رسید که از ‪ 5‬میلیون تن که سطح تولید خوب برای افغانستان است‪ ،‬نیز پیشی گرفت‪ .‬با این وجود‪ ،‬هنوز هم‬
‫توقع می رود که برای پاسخگویی به تقاضای مردم‪ ،‬کشور مجبور به واردات حدود ‪ 1.9‬میلیون تن گندم می باشد‪.31‬‬
‫در حالیکه ممکن است میزان واردات گندم با گذشت زمان کاهش یابد‪ ،‬موضوع مهم‪ ،‬عرضه موثر مقدار گندم به منظور‬
‫تامین مصئونیت غذایی می باشد‪ .‬دیویس از پوهنتون کالیفورنیا می نویسد که ‪ 30‬درصد نفوس افغانستان‪ ،‬مصئونیت غذایی‬
‫ندارند و در رژیم غذایی روزانه شان‪ ،‬کمتر از ‪ 2100‬کیلو کالری انرژي مصرف می کنند که برای زنده ماندن ضروری‬
‫است‪.32‬‬
‫عالوه بر اثرات که قبال ذکر شد‪ ،‬مانند تخریب زمین و افزایش درجه حرات‪ ،‬انتظار می رود تغییر اقلیم بر میزان تولید‬
‫گندم در نتیجه تغییرات تدریجی فصول‪ ،‬مخصوصا تغییرات در میزان نزوالت جوی در بهار‪ ،‬تاثیر بگذارد‪ .‬تا زمانیکه‬
‫بارندگی در فصل زمستان کافی باشد‪ ،‬رطوبت کافی به گندم بهاری می رسد‪ .‬اما در صورتیکه میزان بارندگی در فصل‬
‫زمستان کمتر از میزان مورد نیاز باشد‪ ،‬بر تولید تاثیر منفی خواهد گذاشت‪ .‬تغییر اقلیم با ایجاد تغییر در میزان بارندگی‬
‫تابستان و زمستان‪ ،‬نه تنها تولید گندم‪ ،‬بلکه سایر جنبه های زراعت کشور را با خطر مواجه می کند‪ .‬بخش از راه حل در‬
‫مدیریت عرضه محصوالت غذایی متاثر از تغییر اقلیم ‪ ،‬نهفته است‪ .‬توقع می رود‪ ،‬این مشکل با بهبود ذخیره و توزیع‬
‫گندم‪ ،‬سایر غله جات عمده غذایی‪ ،‬میوه ها و سبزیجات مرفوع گردد‪.‬‬
‫به منظور حل مصئونیت غذایی از طری ق دیگ ر‪ ،‬در رابط ه ب ا محص والت غ ذایی کلی دی و محص والت مانن د گن دم و ج و و‬
‫غیره باید تحقیقات صورت گیرد‪ ،‬تا دسترسی به ب ذرهای ب ا کیفی ت ت ر‪ ،‬ب ذرهای مق اوم در مقاب ل خشکس الی‪ ،‬و اس تفاده از‬
‫کود ها و ضد آفات ارگانیک و غیر کیمیاوی تضمین گردد‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬برنامه های ذیل به عنوان بخش از پالن سازگاری پیشنهاد گردیده است‪:‬‬

‫‪ 5.1.1‬مدیریت غله جات – سیستم توزیع عامه‬

‫افغانستان در زمینه تهیه یک پالیسی جامع‪ ،‬تهیه و توزیع عامه غله جات فعالیت خود را آغاز کرده است‪ .‬این پالیسی‪،‬‬
‫مکمل تالشهای فعلی است که بیشتر بر تقویت سکتور زراعت از طریق دسترسی به کریدت بهتر و برقراری ارتباط با‬
‫بازار و همچنین روی دست گرفتن اقدامات به منظور بهبود محصوالت فارمی تمرکز دارند‪.‬‬
‫پالن ملی سازگاری‪ ،‬تقویت میزان انعطاف پذیری محلی را با سرمایه گذاری برای تهیه و حمایت از غله جات‪ ،‬برای‬
‫مردم از طریق سیستم تهیه و توزیع عامه پیشنهاد می کند‪ .‬این سیستم‪ ،‬با کمترین نرخ های حمایوی‪،‬گندم و سایر حبوبات را‬
‫به دهاقین ارایه می کند‪ .‬غله جات تهیه شده در ابتداء در ذخیره گاهها‪ ،‬نگهداری می شود و سپس از طریق فروشنده گان با‬
‫قیمت منصفانه و عادالنه در سطح کشور توزیع می گردد‪ .‬ذخایر بدیل موجود در هنگام حوادث مربوط به تغییر اقلیم‪ ،‬مانند‬
‫سیالب ها‪ ،‬خشکسالی ها و سایر حوادث‪ ،‬به منظور حمایت از جوامع محلی مورد استفاده قرار خواهد گرفت‪.‬‬
‫عالوه بر تقویت انعطاف پذیری جوامع محلی در مقابل اثرات تغییر اقلیم و افزایش قدرت سازگاری این جوامع‪ ،‬سیستم تهیه‬
‫و توزیع غله جات‪ ،‬باعث ایجاد مکانیزم برای حمایت از دهاقین و مصرف کننده گان در برابر نوسانات شدید نرخها در‬
‫عرصه های عرضه و تقاضا می گردد‪ .‬زیر بنا ها باید به عنوان بخش از مجموعه فعالیت های پیشنهادی ایجاد گردد تا‬
‫تهیه و توزیع مجدد‪ ،‬در سطح والیات عملی گردد‪ .‬فواید این کار از نقطه نظر استراتیژی ملی سازگاری‪ ،‬به شرح ذیل می‬
‫باشد‪:‬‬

‫زارعین گندم از نرخ کم حمایتی مستفید خواهند شد‪ .‬پیش بینی و عواید اضافی در زمانهای مختلف‪ ،‬مخصوصا‬ ‫•‬
‫زمانیکه عواید زارعین‪ ،‬به علت تغییر اقلیم و عوامل دیگر در معر خطر قرار گیرد‪ ،‬موجب حفاظت آنها‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫در سیستم تهیه و توزیع عامه برای جوامع متاثر از تغییر اقلیم و یا جوامع محروم‪ ،‬غله جات و سایر اقالم رایگان‬ ‫•‬
‫ویا ارزان توزیع خواهد شد‪ .‬این کار ظرفیت های سازگاری آنان را تقویت کرده و این جوامع را قادر خواهند‬
‫ساخت که در مقابل آسیب پذیری معیشتی ناشی از تغییر اقلیم مقاومت کنند‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫‪.http://www.agrochart.com/en/news/news/260614/afghanistan-grain-and-feed-may-2014/‬‬
‫‪32‬‬
‫‪.http://afghanag.ucdavis.edu/country-info/food-security‬‬

‫‪02‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫‪ 5.1.2‬تحقیقات زراعتی‬
‫به استثنای تسهیالت محدود آزمایش خاک و مواد دیگر در پوهنتون های افغانستان و ادارات خصوصی‪ ،‬زیربنا های اندکی‬
‫در زمینه راه اندازی تحقیقات کاربردی و ساحوی در سکتور زراعت افغانستان و جود دارند‪ .‬بخش مهم که به بهبود‬
‫وضعیت زراعت کمک می کند‪ ،‬ایجاد یک موسسه تحقیقات اختصاصی به منظور تحلیل محصوالت حیاتی و افزایش پایدار‬
‫حاصل دهی زراعتی سازگار با محیط خواهد بود‪.‬‬
‫• در ابتدای کار‪ ،‬این نهاد می تواند بر محصوالت کلیدی مانند گندم‪ ،‬پخته‪ ،‬پسته‪ ،‬و میوه های دیگر‪ ،‬از طریق بخش‬
‫اداری مربوط به هر محصول عمده تمرکز کند‪.‬‬
‫• هر بخش تحقیقات جامع را در مورد اثرات احتم الی تغیی ر اقل یم و دیگ ر عوام ل ک ه ب ر حاص ل خی زی ت اثیر گ ذار‬
‫است‪ ،‬روی دست خواهد گرفت و تغییرات الزم را به منظور اف زایش مقاوم ت محص والت در مقاب ل تغیی ر اقل یم و‬
‫آفات ( مخصوصا در ساحات زراعتی افغانس تان) ایج اد خواه د ک رد‪ .‬همچن ین‪ ،‬محص والت ب دیل ک ه تح ت ش رایط‬
‫تغییر اقلیم مقاومت بهتری دارند پیش نهاد خواهن د ش د‪ .‬در نهای ت‪ ،‬س احات جدی دی ک ه امک ان زی ر کش ت رف تن آنه ا‬
‫هست‪ ،‬نیز مورد بررسی قرار خواهند گرفت‪.‬‬

‫‪ 5.2‬آبیاری پایدار و مدیریت منابع آب‬

‫آبیاری یکی از فعالیت های مهمی به شمار می رود که در افزایش محصوالت غله جات و بازدهی محصوالت کمک می‬
‫کند‪ .‬در کشور مثل افغانستان که بیش از ‪ 75‬در صد مردم آن در مناطق روستایی زندگی می کنند و به مدیریت زراعت و‬
‫مالداری وابسته هستند‪ ،‬اهمیت آبیاری ضرورت به تاکید ندارد‪ .‬در حالیکه حکومت افغانستان و همکاران انکشافی آن‪،‬‬
‫تالش های را به منظور بهبود مدیریت آب که شامل مدیریت آبریزه ها و بندها می شود برای مهار منابع آب انجام داده‬
‫است‪ ،‬چنان که در ذیل بحث خواهد شد‪ ،‬ضرورت به انجام فعالیت های خاص در این سکتور احساس می گردد‪.‬‬

‫‪ 5.2.1‬مدیریت آبیاری پایدار‬

‫فعالیت های تحت این عنوان به ‪ 5‬ساحه وسیع دیگر تقسیم می شوند‪ :‬مدیریت آبریزه ها‪ ،‬کابرد روز افزون سیستم های‬
‫سنتی مانند کاریزها‪ ،‬معرفی بهترین عملکرد ها در سطح جهانی‪ ،‬متصل ساختن کانال ها به یکدیگر و متصل ساختن سیستم‬
‫کانال ها با دریاها و مدیریت منابع آب در مناطق خشک‪.‬‬
‫این فعالیت ها توسط وزارت زراعت‪ ،‬آبیاری و مالداری و با همکاری وزارت احیاء و انکشاف دهات و اداره ملی حفاظت‬
‫محیط زیست انجام می شوند‪ .‬مرحله اول به مدت ‪ 5‬سال پالن شده است و توقع می رود تالش ها در این زمینه به عنوان‬
‫بخش از برنامه اصلی وزارت زراعت‪ ،‬از این مدت زمانی اولیه فراتر رود‪.‬‬

‫مدیریت آبریزه ها‪:‬‬

‫روش سنتی مورد استفاده در افغانستان‪ ،‬ایجاد آبگیرهای بزرگ در عر حوزه دریا ها به منظور مدیریت منابع آب می‬
‫باشد‪ .‬آبگیرهای کوچک می توانند به حیث یک استراتیژی بدیل مورد استفاده قرار گیرند‪ .‬این آبگیرها در ساحه ‪ 2‬الی ‪5‬‬
‫هکتار ایجاد می گردند و می توانند آب کافی را در طول سال برای نوشیدن انسانها و حیوانات فراهم سازند که در نتیجه‬
‫قابل تبدیل به یک استراتیژی سازگاری قوی است‪ .‬در بعضی از جاها‪ ،‬سیستم های برق آبی کوچک انرژی نیز تولید می‬
‫کنند‪.‬‬

‫استفاده از آبیاری سنتی‪:‬‬

‫احیاء و تقویت روش های سنتی آبیاری مانند کاریزها در کشور‪ ،‬به منظور مهار آب های زیر زمینی به طریق پایدار‪ ،‬می‬
‫تواند به طور قابل مالحظه ای در دسترس مردم به آب در ماه های خشک سال‪ ،‬یعنی از ماه اپریل تا اکتوبر تغییر ایجاد‬
‫کند‪ .‬این روش در ایالت بلوچستان پاکستان با موفقیت همراه بوده است و می تواند در افغانستان هم مورد استفاده قرار‬
‫گیرد‪.‬‬

‫معرفی و کاربرد بهترین شیوه های جهانی آبیاری‪:‬‬

‫‪21‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫شیوه های مهم آبیاری در سطح جهان‪ ،‬بخصوص عبارتند از شیوه های آبیاری کوچک‪ ،‬آبیاری قطره ای و آبیاری از‬
‫طریق آب پاش ها‪ .‬این موضوع برای مناطق خشک اهمیت دارد‪ ،‬زیرا در این مناطق‪ ،‬استفاده درست از منابع محدود آب‬
‫برای بقاء و حفظ اقتصاد محلی حیاتی است‪.‬‬

‫‪ 5.2.2‬مدیریت منابع آب‬

‫شبکه های اتصال کانال ها به دریا‪ :‬تالشها در زمینه متصل کردن دریا ها با شبکه کانال ها به منظور ایجاد سهولت در‬
‫آبیاری صورت گرفته است‪ .‬شبکه ای از کانال های متصل بهم که به یک بند وصل است‪ ،‬در والیت هلمند موقعیت دارد‪.‬‬
‫این سیستم‪ ،‬مدت ها قبل توسط اداره دره هلمند ‪ -‬ارغنداب ایجاد گردیده است که تاثیر مثبت و زیادی بر زراعت در این‬
‫والیت و همچنان والیات فراه‪ ،‬کندهار‪ ،‬و نمیروز داشته است‪ .33‬فعالیت های مشابهی‪ ،‬در موجودیت بند و یا در عدم‬
‫موجودیت بند‪ ،‬می توانند به طور قابل مالحظه ای تولیدات زراعتی و انعطاف پذیری مردم محل را نسبت به اثرات تغییر‬
‫اقلیم افزایش دهند‪.‬‬
‫مدیریت منابع آب در مناطق خشک‪ :‬مدیریت منابع آب در مناطق خشک‪ ،‬یک استراتیژی طوالنی مدت سازگاری است که‬
‫بر مدیریت منابع آب در دشت ها و مناطق کم آب تمرکز دارد‪ .‬همچون اداره دره هلمند – ارغنداب که در باال ذکر شد‪،‬‬
‫ترکیب ذخیره آب و شبکه های توزیع آب همراه با یک ابتکار احداث جنگل نه تنها میزان تبدیل زمین ها را به زمین های‬
‫بایر کاهش می دهد‪ ،‬بلکه این پروسه را معکوس می سازد‪.‬‬

‫‪ 5.3‬مدیریت خطرات ناشی از حوادث‬

‫چنان که در قسمت های قبلی گذشت‪ ،‬افغانستان در معر حوادث طبیعی قرار دارد و با تغییر اقلیم و ضعیت بد تر می‬
‫شود‪ .‬تالش های مستمری از جانب دولت برای کاهش و مقابله با حوادث طبیعی و همچنین‪ ،‬کار روی یک استراتیژی به‬
‫منظور کاهش خطرات حوادث طبیعی جریان دارد‪ .‬در استراتیژی سازگاری پیشنهادی‪ ،‬تالش شده است تا فعالیت های‬
‫جاری تقویت شده و از طریق عوامل کنترول کننده‪ ،‬پیامدها به حد اقل ممکن برسند‪.‬‬
‫برای مقابله با خطرات حوادث طبیعی دو شیوه عمده ارایه شده است‪ .‬شیوه نخست‪ ،‬ایجاد یک مرکز نظارتی حوادث با جدید‬
‫ترین تکنالوژی و مجهز به سیستم تکنالوژی معلوماتی است که نظارت و پالن گذاری واقعی حوادث را ممکن می سازد‪.‬‬
‫از این طریق‪ ،‬ادارات مانند اداره مبارزه با حوادث طبیعی افغانستان تجهیز می شوند تا در مقابل حوادث‪ ،‬آمادگی الزم را‬
‫داشته باشند و بتوانند اقدامات مناسب را روی دست بگیرند‪.‬‬
‫شیوه دوم‪ ،‬به پالن گذاری در مبارزه با حوادث طبیعی در سطح والیتی و محلی کمک خواهد کرد‪ .‬در این بخش ظرفیت‬
‫اداره مبارزه با حوادث و سایر تیم های مبارزه با حوادث را تقویت وموثریت آنها افزایش خواهد یافت‪.‬‬

‫‪ .5.3.1‬مرکز نظارتی حوادث و نقش تکنالوژی‬

‫مرکز نظارت بر حوادث در چارچوب اداره ملی مبارزه با حوادث و یا یک اداره مناسب دیگر ایجاد خواهد شد‪ .‬این مرکز‪،‬‬
‫بر سیستم تکنالوژی معلوماتی وسایر تکنالوژی ها به منظور تسهیل در شناسایی قبلی و مدیریت حوادث مجهز خواهد بود‪.‬‬
‫مرکز نظارت بر حوادث در نقاط مرکزی و استراتیژیک ایجاد می شود ودر هنگ ام وق وع ح وادث‪ ،‬ب ه عن وان نقط ه اتص ال‬
‫برای دادن هشدار زود هنگام به بخش های والیتی عمل خواهد کرد‪ .‬ب ه منظ ور تض مین ارای ه معلوم ات ب ه موق ع در م ورد‬
‫وقوع س یالب ه ا ولغ زش زم ین ب ه م ردم محل ی و ق ادر س اختن آنه ا ب رای مقابل ه ب ا حادث ه ب ا کمت رین خط ر‪ ،‬ای ن مرک ز از‬
‫ابزارهای تکنالوژیکی و سافت ویرهای مختلف استفاده خواهد کرد‪ .‬برای تکمیل مرکز نظارت بر حوادث پیش نهاد م ی ش ود‬
‫که سیستم مجهز به تکنالوژی معلوماتی قادر به انتقال سیگنال به مرکز اصلی باشد‪.‬‬

‫‪ 5.3.2‬آمادگی در مقابل حوادث در سطح والیتی و محلی‬

‫آمادگی درمقابل حوادث در سطح محلی مورد توجه حکومت مرکزی می باشد‪ .‬ضرورت ارتقای ظرفیت و فراهم ساختن‬
‫منابع به منظور آمادگی در مقابل حوادث و همچنین مدیریت حوادث‪ ،‬در برنامه های دارای اولویت حکومت و سایر اسناد‬
‫پالنگذاری در سطح مرکزی تشخیص داده شده است‪.‬‬

‫‪33‬‬
‫‪.http://www.meridian.org/insmallthingsremembered/continued-efforts-of-the-helmand-arghandab-valley-authority-‬‬
‫‪hava‬‬

‫‪22‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫به منظور تقویت و تکمیل نقش مرکز نظارت بر حوادث در پالن ملی سازگاری‪ ،‬کارمندان والیتی نیاز ب ه آم وزش داش ته و‬
‫بای د دان ش و ظرفی ت ه ای ش ان ارتق اء یاب د ت ا ق ادر ب ه انج ام اق دامات مناس ب در جه ت ک اهش اث رات ح وادث ج دی باش ند‪.‬‬
‫مجموعه فعالیت های پیشنهادی‪ ،‬ش امل ارزی ابی نیازمن دی ه ای ظرفیت ی در س طح والی ات نی ز م ی ش ود ک ه ب ا جم ع آوری‬
‫معلومات از ابتکارات که در این مسیر جریان دارند‪ ،‬آغاز می گردد‪ .‬به تعقیب ارزیابی نیازمندی ها‪ ،‬برنامه تقویت ظرفی ت‬
‫که شامل راه اندازی دوره های آموزشی‪ ،‬ارتقای ظرفیت و ارایه بهترین روشها‪ ،‬شروع خواهد شد‪.‬‬

‫‪ 5.4‬زیربناهای پایدار‬
‫رسیدگی به ضعف ها و کاستی های گسترده و عمیق مربوط به زیر بناها به معنای به مصرف رساندن ف وری من ابع نیس ت‪،‬‬
‫بلکه این کار یک پروسه دوام دار م ی باش د‪ .‬ب ا در نظ ر داش ت ای ن مس ئله‪ ،‬در برنام ه مل ی س ازگاری‪ ،‬ایج اد ی ک زیربن ای‬
‫تقویت کننده در زونها و محل های دارای اولویت‪ ،‬به منظور استفاده بهتر از منابع مالی‪ ،‬پیشنهاد می شود‪ .‬در حال حاض ر‪،‬‬
‫به علت عدم دسترسی به زیر بنا ها‪ ،‬تمرکز اولیه بر ایجاد زیربنا ها برای مردم دهات می باشد‪ .‬فعالیت ه ای پیش نهادی در‬
‫این بخش به قرار ذیل هستند‪:‬‬

‫‪ 5.4.1‬زنجیره های ارزشی زراعت‬

‫یکی از روشهای بهبود زیر بنا ها در دهات‪ ،‬ایجاد و انکشاف زنجیره ه ای ارزش ی زراع ت و س ایر محص والت و خ دمات‬
‫روستایی است‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬ارتباط مارکی ت روس تایی گسس ته اس ت و از ب ازار الزم‪ ،‬کارخان ه ج ات و وس ایل تخنیک ی‬
‫برخوردار نمی باشد‪ .‬در این پالن کوشش می شود تا بین زراعت و محص والت ورودی آن ( ب ذرها‪ ،‬ک ود ه ا و غی ره) از‬
‫یک طرف و زراعت و بازار عرضه تولیدات زراعتی از سوی دیگر( پیش خرید حکومت‪ ،‬مارکیت ش هری‪ ،‬و فرص تهای‬
‫بیرونی) ارتباط موثر برقرار شود‪ .‬پروسه انکشاف زنجیره ارزشی‪ ،‬شامل ایج اد س هولت ه ای مانن د گ دام ه ا‪ ،‬س ردخانه ه ا‬
‫برای سبزیجات و میوه ها‪ ،‬مراکز پروسس میوه که در آن سبزیجات و میوه ها به سرکه و محصوالت دیگ ر تب دیل ش وند‪ ،‬و‬
‫جستجوی مارکیت جهانی برای محصوالت با ارزش مانند زعفران‪ ،‬میوه خشک و سایر ادویه جات کمیاب می باشد‪.‬‬
‫در نظر است تا یک نهاد اختصاصی و انتفاعی تحت نظر وزارت زراعت‪ ،‬آبیاري و مالداري با هدف تسهیل دسترسی‬
‫جوامع محلی به واردات زراعتی‪ ،‬ایجاد گردد‪.‬‬
‫تالش ها برای تقویت زنجیره های ارزشی باید با پالیسی های حکومت راجع به ت دارکات‪ ،‬ذخی ره س ازی و توزی ع مطابق ت‬
‫داشته باشد‪ .‬زیرا با این کار ذخیره سازی به طور درست صورت می گیرد و در مواقع کمب ود در نتیج ه خشکس الی و س ایر‬
‫حوادث ناشی از تغییر اقلیم ‪ ،‬مواد کافی در اختیار مردم قرار خواهد داشت‪.‬‬

‫‪ 5.4.2‬مصئونیت انرژی در روستاها‬

‫دسترسی به انرژی عامل مهم است که می تواند در انعطاف پذیری در برابر تغیرات اقلیم و اثرات حاصل از آن‪ ،‬مردم را‬
‫توان مند سازد‪ .‬انرژی ارتباط مردم محل را با جهان بیرون بر قرار کرده و باعث می شود که به معلومات و دانش‬
‫دسترسی داشته باشند‪ .‬همچنین‪ ،‬انرژی باعث ایجاد تصدی ها و افزایش عواید می گردد که مقاومت در مقابل حوادث‬
‫بیرونی را بیشتر می سازد‪ .‬سر انجام‪ ،‬انرژی برای رفتن اطفال به مکتب و تدریس در مکاتب سهولت ایجاد می کند و‬
‫سطح آموزش را ارتقاء می بخشد و با فراهم ساختن شرایط حفظ الصحه‪ ،‬باعث بهبود وضعیت صحی می شود‪.‬‬
‫وزارت خانه های مختلف‪ ،‬ادارات همکار انکشافی و جامعه مدنی افغانستان در زمینه بهبود دسترسی به انرژی دخیل‬
‫هستند‪ .‬وزارت انرژی و آب و وزارت احیاء و انکشاف دهات از جمله وزارت خانه های عمده ای هستند که در زمینه‬
‫ایجاد پالیسی های مربوط به انرژی‪ ،‬موثریت انرژی‪ ،‬و تامین انرژی دهات فعالیت می کنند‪ .‬تالشها و فعالیت های مورد‬
‫نظر‪ ،‬بیشتر در والیات که متاثر از اثرات ناشی از تغییر اقلیم هستند و یا اینکه در زمینه دسترسی به انرژی به طور جدی‬
‫محروم می باشند‪ ،‬تمرکز خواهند کرد‪.‬‬

‫‪ 5.4.3‬سرک ها و زیربناهای ترانسپورتی‬

‫با درک این که سرک ها و زیر بنا های ترانسپورت دامنه وسیع دارند‪ ،‬در این پالن ملی‪ ،‬بهبود سرکها تنها شامل مناطق‬
‫می شوند که به طور خاص در برابر اثرات تغییر اقلیم‪ ،‬بخصوص در برابر سیالب ها و لغزش زمین آسیب پذیر هستند‪ .‬به‬
‫طور مثال‪ ،‬اعمار سرک های که قریه جات را به شاهراه والیتی متصل می کند‪ ،‬مردم قریه را قادر خواهند ساخت تا در‬
‫هنگام حوادث به سرعت منطقه را تخلیه کرده‪ ،‬وسایل و مواد مورد نیاز در فعالیت های سازگاری را به قریه انتقال دهند‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫در آغاز این کار‪ ،‬باید مجموعه ای از سرک های روستایی دارای اولویت که در قالب پروژه ها قابل تطبیق می باشند‪،‬‬
‫شناسایی گردند‪ .‬این مسئله باید با وزارت ترانسپورت و هوانوردی به عنوان ارگان تطبیق کننده‪ ،‬مورد بحث و بررسی‬
‫قرار گیرد‪.‬‬

‫‪ 5.4.4‬دسترسی به دانش‪ ،‬معلومات و تکنالوژی‬

‫عنصر مهم انکشاف زیربنا ها‪ ،‬این است که جوامع روستایی‪ ،‬قادر به افزایش دانش و معلومات خود شوند که در حال‬
‫حاضر یک ضعف جدی تلقی می شود‪ .‬روش مورد استفاده برای این کار عبارت از آن است که معلومات مربوط به هر‬
‫سکتور مجزا در نظر گرفته شده و معلومات استراتیژیک مربوط به زراعت‪ ،‬مدیریت مالداری‪ ،‬و تغییر اقلیم به مردم محل‬
‫ارایه گردند‪ .‬تطبیق این برنامه از طریق شورای انکشافی محل انجام خواهد شد‪ .‬در ابتدا می توان اعضای شورای انکشافی‬
‫محل و کارمندان را آموزش داد و این افراد می توانند در آموزش سایر مردم محل نقش ایفاء کنند‪.‬‬

‫‪ 5.5‬صحت بشری‬
‫فقدان معلومات راجع به اینکه چگونه تغییرات اقلیم صحت مردم را در افغانستان متاثر می سازد‪ ،‬ضرورت انجام ارزیابی‬
‫اثرات تغییر اقلیم بر صحت بشری را در سطح ملی نشان می دهد‪ .‬تمرینات شبیه سازی راجع به اثرات احتمالی افزایش‬
‫درجه حرارت و یا کاهش سطح بارندگی در کشور‪ ،‬نیز شامل این کار خواهد بود‪.‬‬
‫در ارتباط به این موضوع و با پیش بینی گرایشات مشاهده شده در کشورهای که شرایط اقلیمی مشابه دارند‪ ،‬باید مطالعات‬
‫خاصی در رابطه با امرا سار ی صورت گیرد‪ .‬قابل ذکر است که در حال حاضر سکتور صحت افغانستان به منظور‬
‫مبارزه موثر با شیوع امرا ساری و اپیدیمیک از تجهیزات کافی برخوردار نیست‪.‬‬

‫‪ 5.6‬جنسیت‬
‫جنبه های جنسیتی سازگاری با تغییر اقلیم ‪ ،‬به شمول اثرات تغییر اقلیم بر تساوی جنسیتی و تقویت زنان در مقابله با‬
‫تغییرات اقلیم‪ ،‬موضوعات هستند که تاکنون در حدی که به استنباط و نتیجه گیری در این زمینه دست یابیم‪ ،‬مورد بحث و‬
‫بررسی قرار نگرفته است‪ .‬با این وجود‪ ،‬در کشور که هدف دستیابی به تساوی جنسیتی واقع است‪ ،‬این موضوعات بسیار‬
‫مهم و حیاتی تلقی می شوند‪.‬‬
‫زنان در افغانستان‪ ،‬به شیوه ای که در کشورهای جنوب آسیا رایج است‪ ،‬مشغول امور خانه داری و فعالیت های درآمد زا‬
‫هستند‪ .‬اما فرصتهای کسب عواید و درآمد توسط زنان روستایی به شدت با موانع ناشی از رسوم و سنتها مواجه می باشند‬
‫و تعداد کمی از آنان مالک دارایی های مانند زمین و مواشی هستند‪ .‬به علت عدم تصرف و مالکیت بر دارایي ها‪ ،‬زنان در‬
‫مناطق روستایی بیشتر مصروف فعالیت های ی مانند قالین بافی‪ ،‬قالبدوزی و خیاطی هستند‪ .‬فعالیت های سنتی دیگر زنان‪،‬‬
‫مانند جمع آوری چوب سوخت از جنگالت با ایجاد مقررات الزم در زمینه قطع درختان با محدودیت مواجه شده است‪.‬‬
‫از آنجایکه زنان بر منابع مالی کنترول مستقیم ندارند‪ ،‬مجبور به درخواست پول از اعضای خانواده هستند که این مسئله‪،‬‬
‫باعث محرومیت آنان از استقالل مالی شده است‪ .‬محدودیت های سنتی دیگری چون آزادی گشت و گذار‪ ،‬فرصت های‬
‫آموزشی‪ ،‬و دسترسی به مراقبت های صحی از جمله موارد هستند که استقالل زنان را بیشتر خدشه دار می سازد‪ .‬این‬
‫محدودیت ها استقالل عمل و نقش زنان روستایی‪ ،‬مخصوصا زنان را که اثرات تغییر اقلیم مانند خشکسالی ها‪ ،‬سیالب ها و‬
‫آفات معیشت و صحت شان را متاثر ساخته اند‪ ،‬کمرنگ نموده است‪.‬‬

‫یکی از پیشنهاد ها در این پالن‪ ،‬این است که در زمینه چگونگی تاثیر پذیری زن ان از اث رات تغیی ر اقل یم فعل ی و قاب ل پ یش‬
‫بینی تحقیق صورت گیرد‪ .‬این کار‪ ،‬شامل تحقیق و تحلیل در سطح مرکزی‪ ،‬همراه با ابتکارات تحقیقاتی ک ه قاب ل تطبی ق ب ر‬
‫والیات خاص باشد‪ ،‬خواهد شد‪ .‬رابطه بسیار مهم بین جنسیت و معیشت وجود دارد که ممکن است با تغییر اقل یم ای ن رابط ه‬
‫به وخامت بگراید‪.‬‬

‫‪ .6‬ارتقای ظرفیت نهادهای ذیدخل‬

‫انتظار می رود‪ ،‬تطبیق پالن ملی سازگاری یک پروسه دوامدار در نظر گرفته شود و هنگام که افغانستان برای مقابله با‬
‫اثرات تغییر اقلیم خود را آماده می سازد‪ ،‬از این پالن به عنوان رهنمود استفاده کند‪ .‬به عنوان بخش از این آمادگی‪ ،‬باید‬

‫‪42‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫ظرفیت های کلیدی در درجه نخست در درون حکومت و در مرحله بعدی در سکتورهای دیگر ی مانند جامعه مدنی ارتقاء‬
‫یابند‪ .‬این بخش به نقش حکومت های مرکزی و محلی اختصاص یافته است‪.‬‬
‫مسئول اصلی تطبیق پالن ملی سازگاری‪ ،‬اداره ملی حفاظت محیط زیست می باشد‪ .‬دیگر ادارات و وزارت خانه های که‬
‫از طریق شورای اجرایی در این قضیه دخیل هستند‪ ،‬عبارتند از‪ :‬وزارت احیاء و انکشاف دهات‪ ،‬وزارت زراعت‪ ،‬آبیاری‬
‫و مالداری‪ ،‬وزارت انرژی و آب‪ ،‬اداره ملی آمادگي مبارزه با حوادث‪ ،‬وزارت ترانسپورت و هوانوردی ملکی‪ ،‬وزارت‬
‫امور شهرسازی‪ ،‬وزارت اقتصاد‪ ،‬وزارت امور خارجه‪ ،‬اداره مستقل استندردهای ملی‪ ،‬و ریاست مستقل ارگانهای محلی‪.‬‬
‫نهاد تطبیق کننده پالن ملی سازگاری همان نهاد خواهد بود که تطبیق استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم را به عهده دارد‪.‬‬
‫این کار مسئولیت پذیری کامل شورای اجرایی ملی تغییر اقلیم را به منظور انکشاف و پیشبرد پالن ملی سازگاری به عنوان‬
‫بخش از استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم ‪ ،‬تضمین خواهد شد‪.‬‬
‫با این ساختار‪ ،‬ارتقای ظرفیت های نهادهای ذیدخل ضروری پنداشته می شود‪ .‬ارتقای ظرفیت شامل موارد ذیل است‪:‬‬
‫• آموزش و آشنا ساختن افراد و نهادها با موضوعات تغییر اقلیم‪ :‬تعامالت مفصل با وزارت خانه های کلیدی نشان می‬
‫دهد که ادارات ذیدخل‪ ،‬بخصوص وزارت خانه های که مستقیما با موضوع تغییر اقلیم دخیل نیستند‪ ،‬راجع به تغییر‬
‫اقلیم معلومات بسیار کمی دارند‪ .‬برای انجام اقدامات الزم جهت مقابله با اثرات تغییر اقلیم ‪ ،‬باید تالشهای قابل مالحظه‬
‫ای در راستای ارتقای دانش و ظرفیت صورت گیرد‪.‬‬
‫• ارزیابی آسیب پذیری‪ :‬ارزیابی آسیب پذیری نسبت به تغییر اقلیم‪ ،‬یکی از مهارت های کلیدی است که باید در چوکات‬
‫حکومت و سایر شرکای ذیدخل در سازگاری با تغییر اقلیم‪ ،‬انکشاف یابد‪ .‬در حالی که ارزیابی آسیب پذیری و ظرفیت‬
‫بارها در کشور انجام شده است‪ ،‬ظرفیت داخلی برای تحلیل آسیب پذیری تغییر اقلیم‪ ،‬هنوز ضعیف است‪.‬‬
‫• در طول چند سال آینده‪ ،‬اداره ملی حفاظت محیط زیست به عنوان ارگان اصلی و سایر وزارت خانه های کلیدی فوق‬
‫الذکر‪ ،‬به منظور انجام محاسبات مربوط به شاخص آسیب پذیری معیشتی و شاخص آسیب پذیری تغییر اقلیم و تعین‬
‫میزان آسیب پذیری جوامع و ایکوسیستم ها نسبت به اثرات تغییر اقلیم‪ ،‬ضرورت به ارتقای ظرفیت دارند‪.‬‬
‫• دانش تخنیکی‪ :‬کارمندان محلی و والیتی اغلب در رابطه با جنبه های تخنیکی مسئولیت های وزارت خانه ها و بخش‬
‫های شان دانش کافی ندارند‪ .‬در هنگام کار روی موضوع چند بعدی مانند تغییر اقلیم‪ ،‬داشتن دانش و معلومات پیش‬
‫شرط اصلی است‪ .‬به طور مثال‪ ،‬وزارت خانه های کلیدی تطبیق کننده باید به دانش تخنیکی راجع به تکنالوژی ها و‬
‫پروسه های بدیل که برای گذار از وضعیت خطرناک ناشی از تغییر اقلیم به یک وضعیت بهتر و انعطاف پذیر در‬
‫مقابل تغییر اقلیم ضروری است‪ ،‬دسترسی داشته باشند‪.‬‬
‫به منظور باال بردن ظرفیت نهادی وزارت خانه ها و ادارات مسئول تطبیق پالن ملی سازگاری‪ ،‬آموزش و ارتقای ظرفیت‬
‫فشرده مورد نیاز است‪ .‬قبل از شروع آموزش‪ ،‬باید یک ارزیابی جامع از نیازمندی های آموزشی انجام شود‪.‬‬

‫ارزیابی نیازمندی های آموزشی در سطح مرکز و والیات صورت می گیرد و باید طور انجام شود که برنامه آموزشی‬
‫مبتنی بر آن‪ ،‬پاسخگوی نیازمندی های خاص کارمندان در سطوح مختلف باشد‪.‬‬
‫• نقش و مسئولیت های مقامات عالی رتبه در کابل‪ ،‬کامال متفاوت از مسئولیت های کارمندان است که در تطبیق پروژه‬
‫ها در والیات فعالیت می کنند‪.‬‬
‫• کارمندان وزارت خانه ها در کابل‪ ،‬بیشتر درگیر فعالیت های پالن گذاری و مدیریتی‪ ،‬گزارش دهی‪ ،‬نظارت و‬
‫ارزیابی عمومی هستند‪.‬‬
‫• پرسونل که در والیات مصروف امور مربوط به سازگاری با تغییر اقلیم هستند‪ ،‬بیشتر فعالیت های مانند ارزیابی‬
‫اثرات تغییر اقلیم‪ ،‬تعین نیازمندی های سازگاری در سطح مردم و ایکوسیستم ها‪ ،‬تطبیق پروژه ها و برنامه های‬
‫سازگاری‪ ،‬نظارت ساحوی و جمع آوری معلومات خام جهت ارسال به وزارت خانه ها در کابل‪ ،‬به منظور پروسس و‬
‫ارزیابی‪ ،‬را انجام می دهند‪.‬‬

‫ممکن است ارزیابی جامع نیازمندی های آموزشی به عنوان بخش از تطبیق برنامه ملی سازگاری راه اندازی شود‪ .‬هر‬ ‫•‬
‫ساحه مطابق با نقش که ایفاء می کند به طور جداگانه‪ ،‬به ارزیابی جامع نیازمندی های آموزشی نیاز دارد‪.‬‬

‫‪ .7‬تامین بودیجه و همکاری‬

‫درحالیکه سازگاری با تغییر اقلیم و کاهش دهی اثرات تغییر اقلیم ‪ ،‬از اهداف عمده پالن ملی سازگاری محسوب می شود‪،‬‬
‫عوامل کلیدی برای دست یابی به این اهداف‪ ،‬چارچوب نهادی مناسب (در فصل قبلی گذشت)‪ ،‬همکاری‪ ،‬و تامین بودجه‬
‫نمایند‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫‪ 7.1‬همکاری‬
‫به منظور تهیه و تطبیق پالن ملی سازگاری و همچنین استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم ‪ ،‬مجموعه ای از همکاری های‬
‫مد نظر گرفته شده است‪ .‬این همکاری ها ذیال مورد بحث قرار گرفته اند‪:‬‬

‫‪ 7.1.1‬ادارات دولتی‬
‫چنان که در بخش قبلی راجع به تعین نهادها بحث شد و در استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم نیز تشریح شده است‪ ،‬انتظار‬
‫می رود‪ ،‬شورای اجرائی تغییر اقلیم از نمایندگان وزارت خانه ها و ادارات مختلف تشکیل شود‪.‬‬
‫ادارات محلی که در تطبیق پالن ملی سازگاری سهیم هستند‪ ،‬شامل شاروالی های شهرهای مانند کابل‪ ،‬کندهار‪ ،‬هرات‪،‬‬
‫مزارشریف و جالل آباد و مقامات والیتی و در صورت امکان سازمان های محلی مانند شوراهای انکشافی محلی می‬
‫باشند‪.‬‬

‫‪ 7.1.2‬همکاران انکشافی‬
‫دفاتر سازمان ملل متحد‪ ،‬طی بیش از دو دهه گذشته‪ ،‬همکاران متعهد دولت افغانستان بوده و در بازسازی و انکشاف بعد‬
‫از جنگ در کشور نقش قابل مالحظه ای ایفاء کرده اند‪ .‬دفاتر سازمان ملل متحد مانند برنامه انکشافی ملل متحد‪ ،‬برنامه‬
‫محیط زیست ملل متحد‪ ،‬سازمان خوراک وزراعت ملل متحد‪ ،‬برنامه جهانی غذایی ملل متحد‪ ،‬و دفتر ملل متحد برای‬
‫هماهنگی کمک های بشری در اجرای برنامه ها و پروژه های حکومت همکاری داشته اند‪ .‬برنامه عمل ملی سازگاری که‬
‫در سال ‪ 2009‬توسط برنامه محیط زیست ملل متحد تهیه شده است و سند چارچوب تغییر اقلیم که توسط برنامه انکشافی‬
‫ملل متحد در سال ‪ 2012‬به عنوان پیش زمینه استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم تهیه شده است‪ ،‬از پروژه های عمده تلقی‬
‫می شوند‪.‬‬
‫سایر اعضای جامعه بین المللی هم در انکشاف اقتصادی بعد از جنگ و مقابله با تغییرات اقلیم در کشور در کنار حکومت‬
‫افغانستان قرار داشته اند‪ .‬همکاری های متقابل اداره انکشافی بین المللی ایاالت متحده امریكا‪ ،‬اداره انشکاف بین المللی‬
‫آلمان و اداره انکشافی جاپان (جایکا) و دونرهای دیگری چون بانک جهانی و بانک انکشاف آسیایی‪ ،‬سهم قابل مالحظه‬
‫ای در موضوعات محیط زیستی داشته اند‪.‬‬
‫توقع می رود که جامعه جهانی به حمایت از تطبیق پالن ملی سازگاری افغانستان نیز بپردازد‪ .‬بخصوص‪ ،‬همکاران‬
‫انکشافی عالقه مند هستند تا در زمینه انرژی پاک‪ ،‬سازگاری با تغییر اقلیم و کاهش دهی اثرات تغییر اقلیم خود را با‬
‫حکومت شریک سازند‪.‬‬
‫ایجاد چارچوب نهادی که در استراتیژی و پالن عمل تغییر اقلیم مد نظر گرفته شده است‪ ،‬فعالیت های پالن ملی سازگاری‬
‫را نیز تحت پوشش خود قرار می دهد‪ .‬این کار باعث می شود که همه اسناد و معلومات راجع به سازگاری متمرکز و در‬
‫حیطه کاری شورای اجرایی قرار گیرد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬پروسه دخیل ساختن همکاران انکشافی آسان تر‪ ،‬موثرتر‪ ،‬و شفاف می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪ 7.1.3‬جامعه مدنی‬
‫نهادهای جامعه مدنی نقش عمده ای در مقابله با تغییرات اقلیم و سایر موضوعات محیط زیستی در کشور ایفاء کرده اند‪ .‬در‬
‫اکثر کشورهای در حال انکشاف‪ ،‬نهادهای جامعه مدنی‪ ،‬بخش اصلی پروسه تدوین و تطبیق پالیسی ها را شکل می دهند و‬
‫توقع می رود در افغانستان هم شرایط مشابه داشته باشیم‪ .‬مسئله مهم این است که نهادهای جامعه مدنی می توانند از یک‬
‫طرف در دخیل ساختن جوامع محلی با حکومت همکار باشند و از طرف دیگر در پروسه تصمیم گیری نظریات اصالحی‬
‫خود را ارایه کنند‪.‬‬

‫‪ 7.1.4‬سکتور خصوصی‬
‫یک ی از چ الش ه ای عم ده در افغانس تان‪ ،‬ع دم حض ور س کتور خصوص ی در بس یاری از فعالی ت ه ا از جمل ه فعالی ت ه ای‬
‫مربوط به تغییر اقلیم و مسایل محیط زیستی است‪ .‬یکی از اه دف ای ن پ الن‪ ،‬دخی ل س اختن س کتور خصوص ی در قض یه ب ه‬
‫شیوه مناسب و درست می باشد‪ .‬ای ن ک ار را م ی ت وان ب ه ط ور خ اص در م ورد ک اهش ده ی اث رات تغیی ر اقل یم ب ا ایج اد و‬
‫تطبیق استراتیژی های انکشافی با انتشار کم انجام داد‪.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫‪ 7.2‬تامین هزینه های مالی‬

‫تامین هزینه اقدامات مربوط به مقابله با تغییر اقلیم در افغانستان‪ ،‬یکی از پیش شرط های کلیدی و حیاتی محسوب می شود‪.‬‬
‫عالوه بر تامین مالی سازگاری‪ ،‬بسیار مهم است که برای افزایش میزان دسترسی به انرژی‪ ،‬بخصوص انرژی پاک و به‬
‫لحاظ محیط زیستی پایدار‪ ،‬هزینه مالی تامین شود‪.‬‬
‫به علت کاهش و افزایش ناگهانی اثرات اولیه تغییر اقلیم‪ ،‬تشخیص هزینه های واقعی سازگاری در افغانستان کار پیچیده‬
‫است‪ .‬یکی از محدودیت های کلیدی در تخمین هزینه های سازگاری‪ ،‬وجود ابهام و عدم قاطعیت در مورد ظرفیت‬
‫سازگاری است‪ .‬مناطق و جوامع که از ظرفیت سازگاری باالتری برخوردار اند‪ ،‬به میزان کمتری از سرمایه گذاری‬
‫جبران کننده نیاز دارند و بالعکس‪ .‬محدودیت دیگر این است که اکثر فعالیت های سازگاری با تغییر اقلیم‪ ،‬ترکیب از هزینه‬
‫های انکشافی و حمایت مالی سازگاری می باشد‪ .‬بنابر این‪ ،‬جدا ساختن ضروریات سازگاری از شیوه پالنگذاری انکشافی‬
‫گسترده و ملی کاری دشواری خواهد بود‪.‬‬
‫با این وضعیت‪ ،‬کشورهای مانند افغانستان ن اگزیر بای د ب ا ارزی ابی کس ر بودیج ه س ازگاری ش ان پ یش برون د‪ .‬اس اس تخم ین‬
‫زان‬ ‫می‬
‫کسر بودیجه را مصارف و هزین ه ه ای ناش ی از ح وادث ن اگوار تش کیل م ی ده د ک ه تش خیص آن نس بتا آس ان اس ت‪ .‬روش‬
‫دیگری که بر آورد پیچیده تری است از طریق ابهامات که تغییر اقل یم ب ر زراع ت‪ ،‬م دیریت مال داری و س بزیجات محاس به‬
‫می شود‪.‬‬
‫با این وجود‪ ،‬کامال واضح است که به منظور روی دست گرفتن اقدامات مناسب برای رسیدگی به سازگاری و افزایش‬
‫سطح انعطاف پذیری مردم در سطح محلی‪ ،‬به هزینه های قابل مالحظه ای نیاز است‪ .‬در سند کنوانسیون تغییر اقلیم‬
‫سرمایه گذاری و جریان مالی به منظور مبارزه با تغییرات اقلیم تذکر رفته است که هزینه مالی برای اقدامات مربوط به‬
‫سازگاری قابل مالحظه است‪ ،‬ارزش اثرات تغییرات اقلیم این سرمایه گذارایها که قرار است مانع آنها شوند‪ ،‬بسیار باال تر‬
‫است‪.34‬‬
‫چنان که در بخش بعدی‪ ،‬راجع به اولویت های تطبیقی بحث خواهد شد‪ ،‬بودیجه الزم برای تطبیق پالن عمل تغییر اقل یم در‬
‫‪ 5‬سال آینده و بیشتر از آن‪ ،‬در حدود ‪ 500‬میلی ون دال ر امریك ایی خواه د ب ود ک ه براب ر اس ت ب ا ‪ 5‬درص د تولی د ن ا خ الص‬
‫داخلی ساالنه افغانس تان ( ارق ام س ال ‪ . )2012‬ب رای تقوی ت چ ارچوب عم ل‪ ،‬ب ه ش مول م دیریت دان ش و معلوم ات ارتق ای‬
‫ظرفیت و همچنین تطبیق پروژه های دارای اولویت‪ ،‬تامین بودیجه ضروری است‪ .‬چنان که ق بال ذک ر ش د‪ ،‬ایج اد نه اد ه ای‬
‫مهم و حیاتی دارای دانش و معلومات در رابطه با میزان اثرات تغییر اقلیم در کشور‪ ،‬یک ضرورت عاجل می باشد‪.‬‬
‫حکومت افغانستان در صدد آن است که برای سوق دادن منابع مالی در جهت حمایت از پالن ملی سازگاری‪ ،‬استراتیژی و‬
‫پالن عمل تغییر اقلیم‪ ،‬صندوق انعطاف پذیری در برابر تغییر اقلیم را ایجاد نماید‪ .‬هدف این صندوق‪ ،‬تضمین اقدامات‬
‫مربوط به تغییر اقلیم است تا همکاران انکشافی که تمایل به حمایت پروسه دارند‪ ،‬بتوانند حمایت شان را از طریق این‬
‫صندوق انجام دهند‪.‬‬
‫این صندوق‪ ،‬وظیفه سنگین افزایش انعطاف پذیری در مقابل تغییر اقلیم را در آینده‪ ،‬در میان همه سکتورها و مناطق‬
‫افغانستان بر عهده خواهد داشت‪.‬‬
‫‪ 8.1‬پالن ملی سازگاری افغانستان – اولویت های تطبیقی‬
‫بودیجه‬
‫مدت‬ ‫) میلیون دالر امریكایی(‬
‫استراتیژی پاسخ دهی ‪ /‬موضوع‬ ‫شماره‬
‫‪80‬‬ ‫زراعت و مصئونیت غذایی‬ ‫‪1‬‬
‫مدیریت مناسب غله جات‬ ‫‪1.1‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪60‬‬ ‫زیربناء و پالیسی توزیع عامه‬
‫‪ 3‬سال‬ ‫‪5‬‬ ‫پالیسی نرخ گذاری وتدارکات حبوبات غذایی‬
‫در جریان‬ ‫‪15‬‬ ‫انستیتوت تحقیقات زراعتی‬ ‫‪1.2‬‬
‫‪195‬‬ ‫مدیریت پایدار آبیاری و آب‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 3‬سال‬ ‫‪30‬‬ ‫حفاظت از خاک و تحقیقات‬ ‫‪2.1‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪60‬‬ ‫پالن گذاری و تطبیق آبریزه ها‬ ‫‪2.2‬‬

‫‪.34‬ا سند در سال ‪ 2007‬تهیه در سال ‪ 2008‬تجد د شد‪ .‬ا گاارش ها و مطالب مربوطه در لینک ز ر قابل در افت می باشد‪:‬‬
‫‪http://unfccc.int/cooperation_and_support/financial_mechanism/items/4053.php‬‬

‫‪27‬‬
 ‫پالن ملی سازگای برای افغانستان‬

‫بودیجه‬
‫مدت‬ ‫) میلیون دالر امریكایی(‬
‫استراتیژی پاسخ دهی ‪ /‬موضوع‬ ‫شماره‬
‫‪ 5‬سال‬ ‫‪8‬‬ ‫کاربرد بهترین عملکرد های جهانی‬ ‫‪2.3‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪12‬‬ ‫انکشاف سیستم های سنتی مانند کاریزها‬ ‫‪2.3‬‬
‫در جریان‬ ‫‪60‬‬ ‫وصل کردن کانال ها به سایر مجراهای آبی‬ ‫‪2.4‬‬
‫‪ 5‬سال‬ ‫‪25‬‬ ‫مدیریت منابع آب در مناطق خشک‬ ‫‪2.5‬‬
‫‪104‬‬ ‫مدیریت مبازره با حوادث‬ ‫‪3‬‬
‫آمادگی برای حوادث‬ ‫‪3.1‬‬
‫‪ 3‬سال‬ ‫‪5‬‬ ‫سیستم هشدار دهی قبلی مجهز به تکنالوژی معلوماتی‬ ‫‪3.2‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪15‬‬ ‫ارتقای ظرفیت در سطح محلی‬ ‫‪3.3‬‬
‫مدیریت و مقابله با حوادث‬ ‫‪3.4‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪40‬‬ ‫پالن گذاری و تامین بودیجه مقابله با حوادث‬ ‫‪3.5‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪36‬‬ ‫ارزیابی نیازمندی ها و انکشاف ظرفیت در سطح والیتی‬ ‫‪3.6‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪8‬‬ ‫مرکز نظارتی حوادث‬ ‫‪3.7‬‬
‫‪84‬‬ ‫زیر بنا ها‬ ‫‪4‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪30‬‬ ‫دسترسی به زیر ساختار های مانند سرک‬ ‫‪4.1‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪36‬‬ ‫پروژه های مصئونیت انرژی برای روستا ها‬ ‫‪4.2‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪12‬‬ ‫دسترسی به دانش و افزایش آگاهی عامه در روستا ها‬ ‫‪4.3‬‬
‫‪ 2‬سال‬ ‫‪6‬‬ ‫نقش تکنالوژی‬ ‫‪4.4‬‬
‫‪21‬‬ ‫تغییر اقلیم و صحت بشری‬ ‫‪5‬‬
‫‪ 5‬سال‬ ‫‪15‬‬ ‫ارزیابی اثرات تغییر اقلیم باالی صحت انسان‬ ‫‪5.1‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪6‬‬ ‫ارزیابی اثرات امرا ساری‬ ‫‪5.2‬‬
‫‪12‬‬ ‫جنسیت و انکشاف انعطاف پذیری در مقابل تغییر اقلیم‬ ‫‪6‬‬
‫‪ 4‬سال‬ ‫‪12‬‬ ‫مطالعات ملی در مورد اثرات تغییر اقلیم باالی جنسیت‬ ‫‪6.1‬‬
‫‪20‬‬ ‫آموزش و انکشاف ظرفیت‬ ‫‪7‬‬
‫راه ان دازی ارزی ابی نیازمن دی ه ای آموزش ی(در وزارت خان ه‬
‫ه ای کلی دی مانن د اداره مل ی حفاظ ت مح یط زیس ت‪ ،‬وزارت‬
‫‪ 2‬سال‬ ‫زراع ت‪ ،‬آبی اری و مال داری‪ ،‬وزارت احی اء و انکش اف ده ات‪5 ،‬‬ ‫‪7.1‬‬
‫اداره آمادگي مبارزه با حوادث)‬

‫‪ 2‬سال‬ ‫‪4‬‬ ‫آموزش در رابطه با اثرات تغییر اقلیم و سازگاری‬ ‫‪7.2‬‬

‫‪ 3‬سال‬ ‫‪3‬‬ ‫ارتقای ظرفیت در رابطه با ارزیابی آسیب پذیری‬ ‫‪7.3‬‬
‫‪ 5‬سال‬ ‫‪8‬‬ ‫انکشاف دانش و معلومات در حوزه تخنیکی‬ ‫‪7.4‬‬
‫‪ 516‬میلیون دالر امریكایی‬ ‫مجموع (پنجصدو شانزده میلیون دالر امریكایی)‬

‫‪82‬‬