‫باسمه تعالی‬

‫دانشكده مهندسي مكانیک‬

‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اثر جان لي‬

‫نگارندگان‪:‬‬

‫این کتاب به همت همه دانشجویان درس سوخت و احتراق پیشرفته (نیمسال اول ‪ )9911‬نگاشته‬
‫شده است‪.‬‬

‫استاد راهنما‪:‬‬

‫دکتر مهدی بیدآبادی‬

‫دی ماه ‪9911‬‬

‫أ‬
‫ب‬
 ‫فهرست مطالب‬

‫‪9‬‬ ‫فصل ‪ :9‬معرفي‬

‫‪ -1-1‬تخریب و انفجار ‪2............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-1‬کشف پدیده انفجار ‪4....................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-1‬تئوری چاپمن‪-‬ژوگت (‪5....................... ................................ )Chapman–Jouguet Theory‬‬

‫‪ -4-1‬ساختار انفجار ‪6 ................................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -5-1‬دینامیک محصوالت انفجار ‪8.......................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -6-1‬پایداری در دتونیشن ‪9..................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -7-1‬تأثیر شرایط مرزی ‪11..................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -8-1‬انتقال از ‪ Deflagration‬به )‪11.............................. ................................ Detonation (DDT‬‬

‫‪12..................... ................................ ................................ ................................ Direct Initiation-9-1‬‬

‫‪ -11-1‬مشکالت برجسته ‪14.................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪91‬‬ ‫فصل ‪ :2‬نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬

‫‪ -1-2‬مقدمه ‪16 ........................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-2‬معادالت پایه ‪16 ............................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-2‬خط ریلی و منحنی هوگونیوت ‪17............................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -4-2‬حل های چاپمن‪-‬ژوگت ‪19............................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -5-2‬تنوع آنتروپی در امتداد منحنی هوگونیت ‪21............................................ ................................‬‬

‫‪ -6-2‬شرایط جریان پایین ‪21................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -7-2‬ضابطه چاپمن‪-‬ژوگت ‪21................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -8-2‬روابط رانکین‪-‬هوگونیوت ‪22.......................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -9-2‬دفلگریشن ‪23.................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫ج‬
‫‪ -11-2‬نکات پایانی ‪24............................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪21‬‬ ‫فصل ‪ :9‬دینامیک محصوالت دتونیشن‬

‫‪ -1-3‬مقدمه ‪26 ........................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-3‬معیارهای اساسی ‪26 ........................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-3‬منحرف کردن انفجار ‪ Cylindrical‬و ‪31........................ ................................ Spherical CJ‬‬

‫‪ -4-3‬حرکت پیستونی پس از انفجارهای متفرقه ‪34.......................................... ................................‬‬

‫‪ -5-3‬انفجارهای متغیر در یک ماده غیر یکنواخت ‪43....................................... ................................‬‬

‫‪ -6-3‬نکات جمع بندی (‪48............... ................................ ................................ )Closing Remarks‬‬

‫‪15‬‬ ‫فصل ‪ :4‬ساختار الیه ای انفجارها‬

‫‪ -1-4‬مقدمه ‪51........................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-4‬ساختار ‪ ZND‬برای یک گاز ایده آل ‪52................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-4‬انفجارهای پاتولوژیک ‪63 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -4-4‬انفجارهای غیر ایده آل ‪69 ............................................. ................................ ................................‬‬

‫‪ -5-4‬نکات پایانی ‪76 .................................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪91‬‬ ‫فصل ‪ :1‬انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬

‫‪ -1-5‬مقدمه ‪81........................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-5‬تحلیل پایداری خطی ‪81................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-5‬آنالیز خطی حالت طبیعی ‪81........................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -4-5‬مدلسازی تصادفی انفجار ناپایدار ‪83............................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -5-5‬انرژی فعالسازی باال و محدودیت نیوتونی ‪84............................................. ................................‬‬

‫‪ -6-5‬تجزیه و تحلیل تقریبی ناپایداری چند بعدی و پیش بینی فاصله سلولی ‪85.....................‬‬

‫‪ -7-5‬محدوده تقریبی ‪ overdrive‬زیاد ‪87............................ ................................ ................................‬‬

‫د‬
‫‪ -8-5‬محدوده تقریبی انتشار ضعیف حرارت ‪88.................. ................................ ................................‬‬

‫‪ -9-5‬شبیه سازی عددی مستقیم انفجار ناپایدار ‪89.......................................... ................................‬‬

‫‪ -11-5‬ناپایداری تک بعدی ‪92................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -11-5‬تأثیر شیمی بر پایداری ‪114 ....................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -12-5‬بی ثباتی سلول دو بعدی ‪116 .................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -13-5‬نکات پایانی ‪127 ............................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪921‬‬ ‫فصل ‪ :6‬دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشي‬

‫‪ -1-6‬مقدمه ‪131 ........................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-6‬پدیده دتونیشن چرخشی ‪131 ...................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-6‬ساختار جبهه دتونیشن چرخشی ‪138 ......................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -4-6‬دتونیشن های چندگانه ‪152 .......................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -5-6‬ساختار سلولی در هندسه های دیگر ‪162 .................. ................................ ................................‬‬

‫‪981‬‬ ‫فصل ‪ :9‬تاثیر شرایط مرزی‬

‫‪ -1-7‬مقدمه ‪191 ........................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-7‬کسری سرعت ‪191 .......................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-7‬انفجار در سطح خشن ‪ -‬لوله های محصور شده ‪195 .............................. ................................‬‬

‫‪ -4-7‬محدودیت های انفجار ‪217 ............................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -5-7‬جمع بندی نکات ‪221 ..................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪222‬‬ ‫فصل ‪ :8‬انتقال از سوزش تا انفجار‬

‫‪ -1-8‬مقدمه ‪223 ........................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-8‬دینامیک گاز امواج سوزش ‪225 .................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-8‬ویژگی های برجسته پدیده انتقال ‪232 ....................... ................................ ................................‬‬

‫ه‬
‫‪ -4-8‬مکانیسم های شتاب شعله ‪238 .................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -5-8‬واحد انفجار ‪251 ............................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -6-8‬ضابطه برای انتقال از تخریب به انفجار ‪261 ............... ................................ ................................‬‬

‫‪ -7-8‬جمع بندی ‪268 ............................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪295‬‬ ‫فصل ‪ :1‬شروع مستقیم انفجارها‬

‫‪ -1-9‬مقدمه ‪271 ........................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -2-9‬شروع انفجار (مشاهدات تجربی) ‪273 .......................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -3-9‬شبیه سازی عددی آغاز انفجار ‪289 .......................... ................................ ................................ :‬‬

‫‪ -4-9‬قطر بحرانی لوله ‪315 ...................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -5-9‬معنی دیگر ابتکار عمل مستقیم ‪317 ........................... ................................ ................................‬‬

‫‪ -6-9‬نظریه شروع انفجار ‪329 .................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ -7-9‬مکانیسم ‪342 ............................................. ................................ ................................ SWACER‬‬

‫‪ -8-9‬سخن آخر ‪352 ................................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫و‬
 ‫فصل ‪:1‬‬
‫معرفي‬

‫‪1‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-1‬تخریب و انفجار‬
‫یک موج احتراق به دور از منبع احتراق منتشررر میشررود‪ .‬امواج احتراق واکنش دهنده ها را به محصرروالت‬
‫تبردیل میکند و انرژی احتمالی ذخیره شرررده در پیوندهای شررریمیایی مولکول های واکنش دهنده را آزاد‬
‫میکند و سپس به انرژی داخلی (حرارتی) و جنبشی محصوالت احتراق تبدیل میشود‪ .‬در نتیجه انرژی آزاد‬
‫شده‪ ،‬تغییرات زیادی در حالت ترمودینامیکی و گاز دینامیکی در سراسر موج احتراق رخ میدهد‪ .‬زمینه های‬
‫گرادیان در سرراسرر موج فرآیندهای فیزیکی و شریمیایی ایجاد میکنند که منجر به انتشار خود پایدار موج‬
‫احتراق میشود‪.‬‬

‫برره طور کلی‪ ،‬دو نوع امواج احتراق خود‪-‬تکثیر وجود دارد‪ :‬تخریررب و انفجررار‪ .‬امواج تخریررب بررا توجرره برره‬
‫واکنشدهندههای پیش رو در سرررعت های صرروت نسرربتان کم انتشررار مییابند‪ .‬به عنوان امواج زیر صرروتی‪،‬‬
‫اغتشراشرات در پایین دسرت میتوانند در باالدسرت انتشرار یافته و بر وضرعیت اولیه واکنش دهنده ها تأثیر‬
‫بگذارند‪ .‬بنابراین‪ ،‬سررعت انتشار یک موج تخریب نه تنها به خصوصیات و حالت اولیه مخلو انفجاری‪ ،‬بلکه‬
‫همچنین به شررایط مرز عقب در پشرت موج بسرتگی دارد‪ .‬تخریب موجی انبسراطی است که در آن فشار از‬
‫جلوی واکنش پایین می آید و محصروالت احتراق به دور از موج در جهت مخالف انتشار آن شتاب میگیرند‪.‬‬
‫بسته به شرایط مرز عقب (به عنوان مثال‪ ،‬برای یک لوله انتهای بسته سرعت ذرات در محصوالت صفر است)‪،‬‬
‫گسرترش محصوالت باع جابجایی واکنش دهنده ها قبل از جبهه واکنش میشود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬جبهه واکنش‬
‫به واکنش دهنده هایی که در جهت انتشار در حال حرکت هستند ‪ ،‬انتشار می یابد‪ .‬سرعت تخریب (با توجه‬
‫به مختصرات آزمایشگاهی ثابت) پس از آن مجموع سرعت جریان جابجایی واکنش دهنده ها و سرعت جبهه‬
‫واکنش نسرربت به واکنش دهنده ها (یعنی سرررعت سرروختن) خواهد بود‪ .‬شررون نیز در نتیجه جابجایی در‬
‫مقابل جبهه واکنش ایجاد می شروند‪ .‬بنابراین‪ ،‬یک موج تخریب انتشرار معموالن شامل یک شون پیش ساز و‬
‫به دنبال آن واکنش مقابل است‪ .‬قدرت شون پیش ساز به سرعت جریان جابجایی و از این رو به شرایط مرز‬
‫عقب بستگی دارد‪.‬‬

‫سرازوکاری که موج تخریب در واکنش دهنده های پیش از آن منتشرر میشرود از طری انتشار گرما و جر‬
‫اسرت‪ .‬شیب غلظت دمای شیب و گونه های شیمیایی در سراسر واکنش واکنش منجر به انتقال گرما و گونه‬
‫هرای رادیکرال از منطقره واکنش بره واکنش دهنرده های پیش رو برای ایجاد احتراق می شرررود‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫دفالگراسریون اسراسران یک موج انتشار است و به همین ترتیب ‪ ،‬دارای سرعتی متناسب با ریشه مربع نفوذ و‬
‫سرعت واکنش است‪ .‬اگر جبهه تخریب متالطم بود ‪ ،‬ممکن است در یک زمینه یک بعدی‪ ،‬یک نفوذ آشفته‬
‫را برای توصریف فرآیندهای حمل و نقل تعریف کنیم‪ .‬شعله به طور کلی به عنوان یک موج تخریب ثابت (با‬
‫‪2‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫توجه به مختصرات آزمایشرگاهی) تثبیت شده بر روی مشعل با واکنش دهنده هایی که به سمت آن جریان‬
‫دارند تعریف می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬اصطالح شعله اغلب برای جبهه واکنش حتی در یک موج تخریب انتشار‬
‫نیز استفاده می شود‪.‬‬

‫موج انفجار یک موج احتراق مافوق صوت است که در آن حالت ترمودینامیکی (به عنوان مثال ‪ ،‬فشار و دما)‬
‫به شردت افزایش می یابد‪ .‬می توان آن را به عنوان یک موج شون واکنشی در نظر گرفت که واکنش دهنده‬
‫ها به محصرولی تبدیل می شروند‪ ،‬که با آزاد سرازی انرژی در سرراسر آن همراه است‪ .‬از آنجا که موج مافوق‬
‫صوت است‪ ،‬واکنش دهنده های پیش از آن قبل از رسیدن انفجار مزاحم نمیشوند‪ .‬از این رو در حالت اولیه‬
‫خود باقی میمانند‪ .‬از آنجا که این یک موج شررون فشرراری اسررت ‪ ،‬چگالی در طول انفجار افزایش مییابد و‬
‫سررعت ذرات محصروالت در همان جهتی است که حرکت موج دارد‪ .‬پس از آن برای حفج جر ‪ ،‬پیستون یا‬
‫امواج انبسرراطی به دنبال جبهه انفجار نیاز دارند‪ .‬برای یک انفجار با پشررتیبانی از پیسررتون (معروف به یک‬
‫انفجار قوی یا بیش از حد رانده شده) ‪ ،‬جریان می تواند در پشت انفجار صوتی باشد‪ ،‬زیرا هیچ موج انبساطی‬
‫در پشرت آن دنبال نمیشود‪ .‬با این حال‪ ،‬برای یک انفجار آزادانه منتشر ‪ ،‬امواج انبساطی پشت جبهه انفجار‬
‫فشرار و سرعت ذرات را کاهش می دهد تا با شرایط مرز عقب مطابقت داشته باشد‪ .‬از آنجا که جریان در زیر‬
‫یک انفجار قوی صوتی است ‪ ،‬هر موج انبساطی به منطقه واکنش نفوذ کرده و باع انفجار میشود‪ .‬بنابراین‪،‬‬
‫یک انفجار با انتشار آزاد باید دارای یک حالت صوتی یا مافوق صوت باشد‪ .‬انفجارهایی که یک وضعیت صوتی‬
‫در پشرت خود دارند ‪ ،‬انفجارهای )‪ Chapman– Jouguet (CJ‬نامیده می شوند‪ .‬به کسانی که وضعیت مافوق‬
‫صروت دارند انفجار ضعیف گفته می شود‪ .‬انفجارهای ضعیف به خصوصیات منحنی هوگونیوت نیاز دارند (به‬
‫عنوان مثال منحنی نشان دهنده موقعیت حالت های تعادل محصوالت انفجار برای سرعتهای مختلف انفجار)‬
‫و معموالن تحق نمی یابند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انفجارهای آزادانه انتشار به طور کلی انفجارهای ‪ CJ‬هستند که در پشت‬
‫آنها یک وضعیت صوتی وجود دارد‪.‬‬

‫احتراق واکنش دهنده ها با فشرررده سررازی آدیاباتیک جبهه شررون پیشرررو که مقد بر منطقه واکنش موج‬
‫انفجار اسرت‪ ،‬انجا می شود‪ .‬یک منطقه القایی معموالن پس از شون اصلی منجر به جدا شدن واکنش دهنده‬
‫ها و تولید گونه های رادیکال آزاد می شرود‪ .‬تنوع در حالت ترمودینامیکی در منطقه القایی معمو نال کم است‪.‬‬
‫به دنبال منطقه القایی ‪ ،‬واکنش های نوترکیبی سرررریع با افزایش درجه حرارت همراه از واکنش های گرمازا‬
‫رخ می دهد‪ .‬فشار و چگالی از طری منطقه واکنش کاهش مییابد‪ .‬بنابراین‪ ،‬منطقه واکنش یک انفجار شبیه‬
‫به یک موج تخریب است‪ ،‬و یک موج انفجار اغلب یک مجموعه شون‪-‬تخریب شون از نزدیک متصل در نظر‬
‫گرفته می شرود‪ ،‬با این تفاوت که اشرتعال به دلیل گر شدن آدیاباتیک توسط شون منجر است‪ .‬افت سریع‬

‫‪3‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫فشررار در ناحیه واکنش‪ ،‬همراه با کاهش فشررار بیشررتر در امواج انبسرراطی که به دنبال انفجار آزادانه منتشررر‬
‫میشرروند‪ ،‬رانش رو به جلو را فراهم میکند که از جلو شررون پیشرررو پشررتیبانی میکند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مکانیز‬
‫کالسریک انتشار یک انفجار بدون پشتیبانی‪ ،‬اتوماتیک سوزی توسط جلو شون پیشرو است‪ ،‬که به نوبه خود‬
‫توسط رانش از محصوالت در حال گسترش در عقب هدایت میشود‪.‬‬

‫تخریب های تکثیر ‪-‬ذاتی ناپایدار هسررتند و مکانیسررم های بی ثباتی زیادی وجود دارد که باع آشررفتگی‬
‫واکنش میشرود و در نتیجه سررعت انتشرار آن افزایش مییابد‪ .‬بنابراین‪ ،‬تخریب های تکثیر خودکار سرعت‬
‫میگیرند و وقتی شررررایط مرزی اجازه میدهد‪ ،‬آنها یک انتقال ناگهانی به انفجارها را تجربه میکنند‪ .‬قبل از‬
‫انتقال به انفجار‪ ،‬تخریب های آشرفته میتوانند به سررعت مافوق صوت باال (نسبت به یک سیستم مختصات‬
‫ثابت) برسند‪ .‬منظور ما از تخریب سرعت باال معموالن این تخریب شتاب دهنده در دوره انتقال است‪ .‬هنگامی‬
‫که انفجارها در لوله های بسریار جدار دیواره گسترش مییابند ‪ ،‬سرعت انتشار آنها میتواند قابل مالحظه ای‬
‫کمتر از سررعت نرمال ‪ CJ‬باشد‪ .‬از این انفجارهای کم سرعت به عنوان "انفجارهای شبه" یاد میشود‪ .‬طیف‬
‫سرعت تخریب سرعت باال و شبه انفجار با هم همپوشانی دارند‪ .‬ساختار آشفته پیچیده این امواج مشابه است‪،‬‬
‫که نشران میدهد مکانیسرم های انتشرار آنها نیز ممکن اسرت مشابه باشد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬تفکیک شدید بین آنها‬
‫دشوار است‪.‬‬

‫‪ -2-1‬کشف پدیده انفجار‬

‫از قرن پانزدهم شرناخته شرده اسرت که برخی از ترکیبات شیمیایی در معرر ضربه یا شون مکانیکی قرار‬
‫میگیرند و به طور غیرمعمول تجزیه می شروند‪ .‬با این حال ‪ ،‬تنها در زمان توسعه ابزارهای تشخیصی بود که‬
‫اجازه مشرراهده پدیده احتراق سررریع و اندازه گیری سرررعت انتشررار موج احتراق را داد ‪ ،‬میتوان گفت پدیده‬
‫انفجار کشرف شد‪ .‬هابیل (‪ ) 1869‬شاید اولین کسی بود که سرعت انفجار بارهای انفجاری گانکوتون را اندازه‬
‫گیری کرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬این ‪ Berthelot‬و ‪ Vieille‬بودند (‪1881 ،Berthelot‬؛ ‪)1883 ،Berthelot & Vieille‬‬
‫که به طور سرریسررتماتیک سرررعت انفجار را در انواع سرروختهای گازی اندازه گیری کرد‪ .‬و با مقادیر مختلف‬
‫نیتروژن بیاثر رقی میشود‪ ،‬در نتیجه وجود انفجار در مخلو های منفجره گازی را تأیید میکند‪.‬‬

‫ماالرد و لو چاتلیه (‪ )1883‬از دوربین درا برای مشرراهده انتقال از حالت تخریب به انفجار اسررتفاده کردند‪،‬‬
‫بنابراین امکان دو حالت احتراق را در همان مخلو گازی نشررران دادند‪ .‬آنها همچنین پیشرررنهاد کردند که‬
‫واکنش های شریمیایی در یک موج انفجار با فشررده سازی آدیاباتیک جبهه انفجار آغاز میشود‪ .‬بنابراین‪ ،‬در‬

‫‪4‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اواخر دهه ‪ ، 1811‬به طور قاطع نشان داد ه شد که امواج انفجار مافوق صوت در مخلو های انفجاری گازی‬
‫کامالن متفاوت از امواج تخریب آهسته انتشار است‪ .‬پیشگامان اولیه (‪Berthelot and Vieille‬؛ ‪،1893 ،Dixon‬‬
‫‪ ) 1903‬همگی نقشری را که توسط فشرده سازی شون آدیاباتیک در شروع واکنشهای شیمیایی در یک موج‬
‫انفجار بازی کرده است‪ ،‬تشخیص دادند‪..‬‬

‫‪ -3-1‬تئوری چاپمن‪-‬ژوگت (‪)Chapman–Jouguet Theory‬‬

‫یک نظریه کمی که سررعت انفجار مخلو انفجاری را پیش بینی میکند‪ ،‬بالفاصرله پس از کشف این پدیده‬
‫توسررط چاپمن (‪ )1889‬و ژوگو (‪ )1915 ، 1914‬فرموله شررد‪ .‬چاپمن و ژوگو نظریه خود را بر اسرراا آثار‬
‫رانکین (‪ )1871‬و هوگونیوت (‪ )1889 ، 1887‬بنا نهادند‪ ،‬که معادالت حفاظت را در یک موج شررون تحلیل‬
‫کردند‪ .‬برای یک موج انفجار‪ ،‬تبدیل واکنش دهنده ها به محصوالت در سراسر موج منجر به آزاد شدن انرژی‬
‫شیمیایی می شود‪ .‬با فرر تعادل در پایین دست موج ‪ ،‬می توان ترکیب شیمیایی محصوالت را از نظر حالت‬
‫ترمودینامیکی تعیین کرد و بنابراین می توان انرژی شریمیایی آزاد شرده در سرراسر انفجار را تعیین کرد‪ .‬بر‬
‫خالف یک موج شون غیر واکنشی‪ ،‬دو راه حل ممکن برای سرعت موج انفجار داده شده وجود دارد‪ :‬محلول‬
‫های انفجار قوی و ضرعیف‪ .‬فشرار و چگالی محلول انفجار قوی بیشرتر از محلول انفجار ضرعیف است‪ .‬جریان‬
‫پایین انفجار قوی زیر صروت است (نسبت به موج)‪ ،‬در حالی که برای یک انفجار ضعیف‪ ،‬مافوق صوت است‪.‬‬
‫وقتی سررعت انفجار حداقل باشد‪ ،‬این دو راه حل به هم می رسند‪ .‬هیچ راه حلی برای سرعت انفجار زیر این‬
‫حداقل مقدار وجود ندارد‪ .‬از آنجا که یک طیف پیوسررته از سرررعت انفجار برای حداقل یک مخلو انفجاری‬
‫ممکن اسررت‪ ،‬وظیفه یک تئوری انفجار ارا ه معیاری برای انتخاب سرررعت انفجار مناسررب برای یک مخلو‬
‫انفجاری در شررایط اولیه اسرت‪ .‬معیار چپمن اسراسان انتخاب راه حل حداقل سرعت است‪ .‬بحثی که وی ارا ه‬
‫داد این بود که بر ای یک مخلو انفجاری مشرخص‪ ،‬آزمایشرات نشران می دهد که سرعت انفجار منحصر به‬
‫فردی مشرراهده میشررود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬حل کم سرررعت باید حل صررحیح باشررد‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬ژوگو ‪ ،‬موقعیت‬
‫حالتهای ترمودینامیکی را برای سررعتهای مختلف انفجار (یعنی منحنی هوگونیوت) بررسی کرد‪ .‬او تغییرات‬
‫آن تروپی را در امتداد منحنی هوگونیوت تعیین کرد و حداقل را کشف کرد‪ .‬وی همچنین خاطرنشان کرد که‬
‫حداقل محلول آنتروپی مربو به شررایط صوتی پایین دست انفجار است‪ .‬سپس ژوگو فرر کرد که محلول‬
‫حداقل آنتروپی (محلول صوتی) بهترین راه حل برای انتخاب است‪ .‬همکار وی‪ ،‬کروسارد (‪ ، )1917‬بعدا نشان‬
‫داد که محلول حداقل سررعت با محلول حداقل آنتروپی مطابقت دارد و همچنین جریان صوتی پایین دست‬
‫موج را ایجراد میکنرد‪ .‬بنرابراین‪ ،‬هر دو چاپمن و ژوگو معیاری (به عنوان مثال ‪ ،‬حداقل سررررعت یا حداقل‬

‫‪5‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫آنتروپی) برای انتخاب سرعت انفجار مناسب برای مخلو انفجاری معین ارا ه دادند و اکنون از این به عنوان‬
‫تئوری ‪ CJ‬یاد می شود‪ .‬نه چاپمن و نه ژوگو توجیهات جسمی یا ریاضی برای فرضیه های خود ارا ه نکردند‪.‬‬

‫توجه داشررته باشررید که نظریه ‪ CJ‬ناقص اسررت تا زمانی که اسررتداللهای فیزیکی یا ریاضرری دقی تری برای‬
‫توجیه معیار انتخاب محلول ارا ه شود‪.‬‬

‫‪ -4-1‬ساختار انفجار‬
‫نظریه ‪ CJ‬جز یات ساختار انفجار را به طور کامل دور میزند‪ .‬این اساسان در نظر گرفتن راه حل های احتمالی‬
‫معادالت پایدار یک بعدی حفج است که به ترتیب حالت های تعادل باالدست و پایین دست واکنش دهندهها‬
‫و محصرروالت را به هم پیوند میدهند‪ .‬بدون توصرریف سرراختار ‪ ،‬نمی توان مکانیسررم انتشررار موج انفجار را‬
‫شناخت‪ .‬اگرچه احتراق از طری فشرده سازی شون برای پیشگامان اولیه کشف این پدیده شناخته شده بود‪،‬‬
‫اما این زلدوویچ (‪ ، )1941‬فون نویمان (‪ )1942‬و دورینگ (‪ )1943‬بودند که به صرررراحت مدل ‪described‬‬
‫ساختار انفجار را توسط یک منطقه واکنش شیمیایی به عنوان یک جبهه شون پیشرو توصیف کردند‪.‬‬

‫به دلیل جنگ جهانی دو در اوایل دهه ‪ ،41‬ممکن اسررت تصررور کنیم که این سرره محق از کار یکدیگر بی‬
‫اطالع بوده اند‪ .‬در مقاله اصلی خود ‪ ،‬زلدوویچ برای بررسی تأثیرات آنها بر انتشار موج انفجار ‪ ،‬تلفات حرارتی‬
‫و مومنتومی را در سرراختار قرار داد‪ .‬نتیجه مهم شرررایط ضرررر این اسررت که منحنی انتگرال قبل از تعادل‬
‫شریمیایی با تکین صروتی روبرو میشرود‪ .‬جستجوی یک راه حل منظم در تکینگی صوتی نیاز به یک مقدار‬
‫منحصر به فرد برای سرعت انفجار دارد و بنابراین‪ ،‬اصطالح انفجار ارزش ویژه اغلب در ادبیات مدرن استفاده‬
‫می شرود‪ .‬با اتالف حرارت و حرکت‪ ،‬سرعت انفجار کمتر از مقدار ‪ CJ‬تعادل است‪ .‬در برخی از مقادیر حیاتی‬
‫برای شرایط از دست دادن‪ ،‬هیچ راه حل ثابتی نمی توان بدست آورد‪ ،‬که می تواند به عنوان شروع محدودیت‬
‫های انفجار مشراهده شرده به صورت تجربی تفسیر شود‪ .‬تلفات حرارت و مومنتو به دیوارها اثرات دو بعدی‬
‫هسرتند و مدل سرازی آنها به صرورت یک بعدی‪ ،‬توصریف نادرسرتی از تأثیرات فیزیکی آنها بر روی ساختار‬
‫انفجار ارا ه می دهد‪ .‬با این وجود ‪ ،‬تحلیل ‪ Zeldovich‬منجر به یک معیار مهم ریاضررری برای تعیین محلول‬
‫انفجار‪ ،‬یعنی قاعده مند بودن در تکینگی صوتی شد‪.‬‬

‫تحلیل ون نویمان از فرایندهای انتقال دقی در سراختار انفجار تالشری است برای ارا ه توجیه دقی تر برای‬
‫معیار ‪ ، Chapman-Jouguet‬به ویژه حذف محلول انفجار ضرعیف‪ .‬وی پارامتر ‪ n‬را برای نشان دادن پیشرفت‬
‫واکنش شریمیایی از شون منجر به محصوالت نهایی با ‪ 0≤ n ≤1‬معرفی کرد‪ .‬در هر مقدار ‪ ، n‬او حالت های‬

‫‪6‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تعرادل را در نظر گرفت ( )‪ )v (n) ،p (n‬می توان تعریف کرد ‪ ،‬اجازه می دهد منحنی میانی هوگونیوت (به‬
‫عنوان مثال ‪ ،‬مکان ایاالت که معادالت حفاظت را برای یک مقدار ثابت ‪ n‬برآورده می کنند) سرراخته شررود‪.‬‬
‫سپس ‪ ،‬از هندسه این منحنی های میانی هوگونیوت ‪ ،‬نشان داد که در صورت عد تالقی منحنی های میانی‬
‫‪ ،‬انفجارهای ضرعیف به طور کلی امکان پذیر نیسرت‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای واکنشهای خا‪ ، ،‬جایی که منحنی‬
‫های هوگونیوت تالقی می کنند ‪ ،‬سررعت انفجار به دست آمده از مقدار ‪ CJ‬تعادل باالتر است و محلول خود‬
‫در شراخه انفجار ضعیف منحنی تعادل هوگونیوت قرار دارد ‪ ،‬جایی که ‪ n = 1.‬است تجزیه و تحلیل نویمان‬
‫نمایش انفجارهای پاتولوژیک اسرت که دارای سرعتی باالتر از مقدار تعادل ‪ CJ‬هستند‪ .‬این انفجارهای آسیب‬
‫شرناختی هنگامی که در فرآیند واکنش شیمیایی به سمت تعادل وجود دارد ‪ ،‬از طری آزمایش مشاهده می‬
‫شود‪.‬‬

‫ورنر دورینگ زیر نظر ریچارد بکر تحصریل کرده بود‪ ،‬که کارهای اسراسی و اساسی را در مورد امواج شون و‬
‫انفجار در طول دهه های ‪ 1921‬و ‪ 1931‬انجا داد‪ .‬بکر قبالن این ایده را تصور کرده بود که ساختار انفجار در‬
‫اصررل موجی شرروکی اس رت که در آن تحول شرریمیایی اتفاق میافتد‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬بکر فکر کرد که اثرات‬
‫هدایت گرما و گرانروی می تواند مهم باشرد‪ .‬همانطور که مشرخص شد‪ ،‬واکنشهای شیمیایی بسیار دیرتر در‬
‫پایین دست اتفاق می افتد و سپس میتوان شون اصلی را از منطقه واکنش جدا کرد‪.‬‬

‫الز به ذکر است که معیار ‪ CJ‬که راه حل حداقل سرعت را انتخاب می کند تنها یک فرضیه است و از قوانین‬
‫حفاظت در جبهه انفجار پیروی نمی کند‪ .‬راه حل حداقل سررررعت نشررران می دهد که خط ریلی با منحنی‬
‫تعادل هوگونیوت مماا اسررت و بنابراین ‪ ،‬شرررایط صرروتی بر اسرراا سرررعت صرردای تعادل اسررت‪ .‬در روش‬
‫جایگزین که معادالت ‪ ZND‬در سراختار جبهه ادغا شرده اند ‪ ،‬معیار مورد اسررتفاده در تکرار سرعت انفجار‬
‫مورد نظر ‪ ،‬شررایط قاعده در تکین صردا اسرت‪ .‬شررایط صروتی اکنون بر اساا سرعت صدای منجمد است‪.‬‬
‫اگرچه این راه حل هنوز روی منحنی تعادلی هوگونیوت نهفته است ‪ ،‬اما این دیگر راه حل حداقل سرعت (یا‬
‫مماا) نیسررت و اکنون روی شرراخه ضررعیف منحنی تعادل هوگونیوت قرار دارد‪ .‬هیچ دلیلی وجود ندارد که‬
‫انتظار یکسران بودن این دو راه حل را داشرته باشیم زیرا روش و معیار استفاده شده برای بدست آوردن آنها‬
‫متفاوت اسرت‪ .‬استفاده از معیار ‪ CJ‬ساده تر است زیرا جز یات منطقه واکنش درگیر نیست‪ .‬سرعت انفجار را‬
‫می توان از محاسربات با اسرتفاده از خصروصیات ترمودینامیکی تعادل مخلو واکنش دهنده یافت‪ .‬از سوی‬
‫دیگر‪ ،‬ادغا در سراختار ‪ ZND‬نسربتان دخیل اسرت و نیاز به دانش سینتیک شیمیایی دقی واکنشها دارد‪ .‬با‬
‫این حال‪ ،‬اکنون می توان راه حل های ی برای انفجارهای پاتولوژیک بدست آورد‪ .‬تعیین اینکه کدا راه حل با‬
‫واقعیت مطابقت دارد دشروار است زیرا این دو سرعت انفجار تنها با چند درصد اختالف کمی دارند‪ .‬عالوه بر‬

‫‪7‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫این‪ ،‬سراختار سرلولی سره بعدی ناپایدار انفجارهای واقعی و تأثیر شرایط مرزی بر انتشار موج انفجار احتما نال‬
‫تأثیرات بیشرتری بر روی سررعت انفجار دارد‪ .‬با توجه به سهولت نسبی در انجا یک محاسبه ترمودینامیکی‬
‫تعادل‪ ،‬معیار ‪ CJ‬که حداقل محلول سررعت را بر اساا میزان مماا خط ریلی به منحنی تعادل هوگونیوت‬
‫انتخاب میکند‪ ،‬به طور کلی برای یافتن سرعت انفجار مخلو انفجاری مشخص استفاده میشود‪.‬‬

‫‪ -5-1‬دینامیک محصوالت انفجار‬

‫تجزیره و تحلیرل جریان ناپایدار محصررروالت انفجار به اندازه مطالعه معادالت حفاظتی در جبهه انفجار مهم‬
‫است‪ .‬راه حل های جریان پشت انفجارهای مسطح و کروی ابتدا توسط ‪ G.I.‬تیلور (‪ )1951/1941‬و همچنین‬
‫به طور مسررتقل توسررط زلدوویچ (‪ .)1942‬تیلور به این واقعیت مهم اشرراره کرد که یک انفجار پایدار تنها در‬
‫صورت امکان یافتن راه حلی برای جریان ناپایدار محصوالت وجود دارد که می تواند شرایط مرز حالت پایدار‬
‫را در جبهره انفجرار ‪ CJ‬برآورده کند‪ .‬برای مورد مسرررطح ‪ ،‬محلول ریمان را می توان با شررررایط انفجار ‪CJ‬‬
‫مطابقت داد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انفجارهای مسطح ثابت ‪ CJ‬امکان پذیر هستند‪ .‬با این حال‪ ،‬برای انفجارهای استوانهای‬
‫و کروی متفاوت ‪ ،‬مشخص شده است که در صورت تحمیل شرایط صوتی موج ‪ ،CJ‬یک تکینگی به شکل یک‬
‫شیب انبسا بی نهایت در پشت انفجار وجود دارد‪ .‬چنین نقطه تکینی برای انفجارهای قوی یا ضعیف وجود‬
‫ندارد‪ .‬با این حال‪ ،‬به دالیل دیگر می توان انفجارهای قوی و ضعیف را منتفی دانست‪ .‬تکین انبسا بی نهایت‬
‫به دسرت آمده در پشت جبهه‪ ،‬سوالی را در مورد چاشنی های استوانه ای و کروی ثابت ایجاد میکند‪ .‬واضح‬
‫اسرت که اگر بخواهیم ضخامت ناحیه واکنش را محدود بدانیم‪ ،‬انفجارهای ‪ CJ‬واگرای ثابت نمیتوانند وجود‬
‫داشرته باشرند‪ .‬این به دلیل تأثیر انحنا بر جریان در منطقه واکنش اسرت که منجر به سرعت انفجار کمتر از‬
‫تعادل سررعت ‪ CJ‬می شود‪ .‬از آنجایی که انحنا با شعاع متفاوت است ‪ ،‬سرعت انفجار با انبسا تغییر کرده و‬
‫فقط در مجاورت شررعاع نامحدود به مقدار ‪ CJ‬میرسررد‪ .‬لی و همکاران اشرراره کردند که شررروع مسررتقیم‬
‫انفجارهای کروی به مقدار قابل توجهی انرژی توسررط منبع جرقه زنی احتیاج دارد‪ .‬اگر انرژی شررروع در نظر‬
‫گرفته شرود‪ ،‬یک موج انفجار قوی در شعاع کوچک ایجاد می شود و یک انفجار ‪ CJ‬فقط در شعاع بی نهایت‬
‫به صورت مجانبی بدست می آید‪ .‬بنابراین‪ ،‬هر دو در نظر گرفتن ضخامت منطقه واکنش محدود و گنجاندن‬
‫انرژی شرروع به این نتیجه رسیدند که انفجارهای کروی ثابت ‪ CJ‬امکان پذیر نیست‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬بی ثباتی‬
‫جبهه انفجار منجر به یک سراختار سرلولی سه بعدی گذرا می شود ‪ ،‬که با ساختار یک بعدی فرر شده در‬
‫تجزیه و تحلیل ‪ G.I.‬متفاوت است‪ .‬بنابراین‪ ،‬نظریه گاز دینامیکی انفجار مبتنی بر در نظر گرفتن فقط قوانین‬
‫حفاظت از سراسر جبهه (به عنوان مثال‪ ،‬معادالت رانکین‪-‬هوگونیوت) ناقص است‪ .‬برای توصیف نظری کامل‬

‫‪8‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انتشار موج انفجار باید جریان ناپایدار محصوالت انفجار و جریان در ساختار انفجار در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪ -6-1‬پایداری در دتونیشن‬
‫تقریبا برای تمامی ترکیبات انفجاری به نظر میرسرد ‪ Detonation‬ناپایدار اسرت و ساختاری سه بعدی دارد‪.‬‬
‫هرچند از نظر کلی دارای میانگین پایداری انتشار میباشند‪ ،‬که حتی با وجود نزدیک بودن به محدودیتهای‬
‫‪ Detonation‬به طور قابل مالحظهای نزدیک به جریان ‪ CJ‬تک بعدی ایده آل اسرت‪ .‬با پیشرفت دوربینهای‬
‫سرررعت باال در دهه ‪ 1921‬و ‪ 1931‬میالدی نوسرران ناپایداری در ‪ Detonation‬مشرراهده شررد‪ .‬در نزدیک‬
‫محردوده ‪ Detonation‬فرکرانس نوسرررانات کم و دامنه آنها بلند و ناپایداری ‪ Detonation‬به سرررادگی قابل‬
‫مشاهده بود‪ Campbell .‬و ‪ Woodhead‬در سال (‪ )1926‬اولین کسانی بودند که پدیده چرخش ‪Detonation‬‬
‫را گزارش دادند‪ .‬پدیده شیمیایی که در محل نزدیک دیواره تیوب اتفاق میافتد‪ ،‬که به صورت جنبی به شکل‬
‫مارپیچ هاللی است‪ .‬باریکههای نور در محصوالت انفجاری توسعه پیدا میکند که در عکسها قابل مشاهدهاند‪.‬‬
‫تحقیقات بعدی توسط ‪ Bone‬و ‪ Fraser‬با دوربینهای سریع جز یات بیشتری از چرخشهای ‪ Detonation‬از‬
‫انردازهگیریهررای دقی آنهررا در اختیررار قرار داد‪ .‬در سرررال ‪ Manson 1945‬کسررری بود کرره اولین تئوری‬
‫‪ Detonation‬چرخشی را توضیح داد‪ .‬نوارهای درخشان دورهای که در محصوالت ‪ Detonation‬به صورت بالی‬
‫گسررترش مییابند‪ ،‬به دلیل فشررار شررون عرضرری موجها هسررتند که با گسررترش محل واکنش رو به جلو‬
‫میچرخند‪ .‬او همچنین به درسرتی فرر کرد که این شرون عرضی به دلیل سرعت باالی محصوالت ضعیف‬
‫است و می تواند به عنوان یک موج آکوستیک در نظر گرفته شود‪ .‬سپس این را با ارتعاشات عرضی استوانهای‬
‫مرتبط کرد ( با اسرتفاده معادالت حل شده توسط ‪ Lord Rayleigh‬در سال‪ .)1945‬در موج های آکوستیک‬
‫مانسرون توانسرت شرون ارتعاش فرکانس را محاسبه کند که در راستای محاسبات ‪ Bone‬و همکارانش بود‪.‬‬
‫مانسرون دریافت که تنها شرون عرضری ارتعاش مهم اسرت‪ ،‬لذا شعاع و حالتهای عرضی را در نظر نگرفت‪.‬‬
‫نظریه مانسون در این تئوری واضح نبود‪ ،‬بلکه این مورد که اعال گسترش محل وقوع شامل یک شکست در‬
‫شرون پیش برنده اسرت‪ .‬تا زمانی که موجهای شون در طرف مجاور در یک زاویه قطع میشوند یک شون‬
‫سو نیاز است تا پشت شون متقاطع ایجاد شود‪ .‬بنابراین ‪ Shchelkin‬مدلی از مکانیک سه شون را برای این‬
‫تئوری تشررریح کرد‪ Zeldovich .‬در سررال (‪ )1946‬این موضرروع را پیگیری نمود و بهدنبال محاسرربه زوایای‬
‫مارپیچ هاللی بود‪ .‬این سره نفر پیشرگامان پیشرفت تئوری ساختار ‪ Detonation‬پیشرونده ناپایدار بودند‪ .‬این‬
‫افراد آزمایشاتی انجا دادند که جز یاتی از این تئوری را آشکار کرد‪ .‬به دور از محدودیتها‪ ،‬فرکانس چرخشی‬
‫افزایش پیدا کرده و باع می شود که شونهای آکوستیک باالتر همانطور که مانسون اشاره کرده بود جهش‬

‫‪9‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫پیدا کنند‪ .‬با در نظر گرفتن دو مدل شررون عرضرری یکی به صررورت سرراعتگرد و دیگری پادسرراعتگرد باع‬
‫میشود در پیچ هاللی الگوی الماا یا فلس ماهی ایجاد شود‪ .‬این پدیده روی فویل دودی داخل تیوب انفجار‬
‫قابل ثبت اسررت‪ .‬روشرری که توسررط ماخ در سررال ‪ 1877‬برای مطالعه تاثیر متقابل شررون ناشرری از تخلیه‬
‫جرقه اسرتفاده شرده بود‪ ،‬این تکنیک ابتدا برای مطالعه تئوری اول توسط ‪ Denison‬در سال ‪ 1959‬مطرح‬
‫شد و در حال حاضر به عنوان تکنیک استاندارد مورد استفاده برای اندازه گیری سایز سلول مورد استفاده در‬
‫جبهههای ‪ Detonation‬ناپایدار اسررت‪ .‬نظریه مانسررون فرکانس چرخش برای یک ترکیب ‪ Detonation‬را‬
‫پیش بینی نمیکنرد‪ .‬هر چنرد اگر فرکرانسهرای اندازهگیری شرررده به صرررورت کلی به یکی از مدلهای‬
‫عرضی تئوری مانسون که به وسیله ‪ Duff‬در سال ‪ 1961‬ارا ه شده‪ ،‬پاسخ میدهد‪.‬‬

‫‪ -7-1‬تأثیر شرایط مرزی‬

‫تئوری یک بعدی دینامیکی گاز و مدل ‪ ZDN‬سرراختار ‪ Detonation‬شرررایط مرزی روی توسررعه موجهای‬
‫‪ Detonation‬را در نظر نمیگیرنرد‪ .‬واقعیت این اسرررت که ‪ Detonation‬ها محدود میشررروند و تحت تاثیر‬
‫دیوارههرای محدود کننده قرار میگیرند‪ .‬حتی در مورد ‪ Detonation‬های کروی ممکن اسرررت بگویید خود‬
‫محدود شررونده میباشررند و هندسرره کروی انحنا ایجاد میکند که بی شررباهت به تاثیر الیههای مرزی روی‬
‫تکثیر ‪ Detonation‬در لولهها نیسرررت‪ .‬تاثیر قطر لوله بر سررررعت ‪ Detonation‬در تحقیقات جدید زمانی که‬
‫تکنیک اندازه گیری سررعت و دقت الز را پیدا کرده‪ ،‬دیده شد‪ .‬همچنین مشاهده شد که تلفات بیش از حد‬
‫دیوارهها باع محدودیت در ‪ Detonation‬میگردد‪.‬‬

‫‪ Zeldovich‬در سرال ‪ 1941‬شراید اولین کسی بود که تاثیر مرزها را در انتشار امواج ‪ Detonation‬با در نظر‬
‫گرفتن تلفات گرما در سرراختار معادالت ‪ Detonation‬در نظر گرفت‪ .‬وقتی تلفات را در نظر بگیریم‪ ،‬سرررعت‬
‫‪ Detonation‬دیگر از تئوری تعرادل ‪ CJ‬بردسرررت نمیآید‪ .‬در واقعیت تنها یک راه حل وجود دارد‪ .‬از این رو‬
‫محاسبات وابسته به زمان با شرایط اولیه یک متد تک بعدی در دسترا است‪ .‬تلفات مربو به دیواره لولهها‬
‫اساسا یک اثر دو بعدی است و مدلسازی این تلفات در مدل یک بعدی نشان میدهد بعضی اثرات غیر واقعی‬
‫با توزیع اثر دیواره در کل سطح مقطع لوله وجود دارد‪.‬‬

‫‪ Solouckhin‬و ‪ Mitrofanov‬در سرررال ‪ 1964‬اولین کسرررانی بودند که دریافتند قطر بحرانی لوله جوابگوی‬
‫پهنای تقریبا ‪ 13‬سلولی ‪ Detonation‬است‪ .‬در یک هندسه دو بعدی که توسط بندیک در سال ‪ 1985‬کشف‬
‫شررد‪ ،‬عرر بحرانی یک کانال دو بعدی جایی که یک ‪ Detonation‬سررطحی میتواند تبدیل به ‪Detonation‬‬

‫‪11‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اسرتوانهای در فضرای غیر محدود بشود تنها 𝜆‪ 3‬و در جایی دیگر 𝜆‪ 6‬است‪ .‬این معما بعدا توسط لی در سال‬
‫‪ 1995‬توضریح داده شرد که دو مکانیز مخرب وجود دارد که بستگی به این دارد که ‪ Detonation‬پایدار یا‬
‫ناپایدار است‪ .‬برای یک ‪ Detonation‬پایدار ساختار بر اساا مدل ‪ ZDN‬توضیح داده شده و موجهای عرضی‬
‫نقش ناچیزی در انتشرار دارند‪ .‬برای یک ‪ Detonation‬ناپایدار موجهای عرضی نقش غالب را بازی میکنند و‬
‫ساختار سلول الزمهای انتشار ‪ Detonation‬است‪ .‬لی استدالل کرد که برای یک ‪ Detonation‬ناپایدار‪ ،‬ناتوانی‬
‫در ایجاد سررلول جدید از طری ناپایداری همانطور که امواج ‪ rarefaction‬حاکم هسررتند‪ .‬بنابراین برای یک‬
‫‪ Detonation‬پایدار‪ ،‬کانال بحرانی باید با 𝜆‪ 6‬مطابقت داشته باشد‪.‬‬

‫نتایج تجربی قطعی برای عرر کانال بحرانی برای ‪ Detonation‬پایدار تا به امروز به دسرررت نیامده اسرررت‪.‬‬
‫آزمایشررات هم چنین نشرران میدهند دیوارههای هموار لولهها به اندازه کافی میتواند تاثیری قابل توجه در‬
‫انتشار ‪ Detonation‬داشته باشند‪.‬‬

‫‪ -8-1‬انتقال از ‪ Deflagration‬به )‪Detonation (DDT‬‬

‫بر خالف ‪ Detonation‬ها که پس از شررروع با سرررعت ثابت پخش میشرروند‪ Deflagration ،‬ها ذاتان ناپایدار‬
‫هسرتند و متعاقب احتراق به طور مداو سرعت میگیرند‪ .‬در شرایط مرزی مناسب‪ ،‬یک ‪ Deflagration‬را با‬
‫سرررعت مافوق صرروت باال شررتاب میدهند و سررپس به صررورت ناگهانی انتقال به یک موج ‪ Detonation‬را‬
‫خواهیم داشرت‪ .‬یک انتقال ناگهانی به معنای تحول بین دو حالت متمایز است‪ .‬حالت ‪ Detonation‬به خوبی‬
‫تعریف شرده اسرت و سرعت انتشار آن به سرعت ‪ CJ‬مخلو انفجاری مربو است‪ .‬با این حال‪ ،‬به طور کلی‬
‫نرخ تبادل ‪ Deflagration‬قبل از شررروع ‪ Detonation‬به خوبی مشررخص نشررده اسررت‪ .‬در لولههای صرراف‬
‫مشاهده میشود که ‪ Deflagration‬از نیمی از سرعت انفجار ‪ CJ‬مخلو درست قبل از شروع ‪ Detonation‬تا‬
‫سررعت ماکسریمم تا حدی افزایش مییابد (نسربت به یک سریسرتم مختصات ثابت)‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬میتوان‬
‫مشررراهده کرد که این رژیم در طول ‪ Predetonation‬و نیمی از سررررعت ‪ CJ Detonation‬در بسررریاری از‬
‫قطرهرای لوله باقی بماند‪ .‬بنابراین‪ ،‬به نظر میرسرررد قبل از شرررروع ‪ ، Detonation‬یک رژیم شرررتاب ثابت‬
‫‪ Deflagration‬وجود دارد‪ .‬شرتاب شعله فرآیند ‪ DDT‬شامل مکانیسمهای ناپایداری شعلههای مختلف است‪.‬‬
‫شعله نیز یک رابط تراکم است که تحت فعل و انفعاالت موج شتاب و فشار ناپایدار است‪ .‬از آنجا که جابجایی‬
‫جریان جلوتر از ‪ Deflagration‬در نتیجه افزایش حجم مخصررو‪ ،‬در سررراسررر شررعله ایجاد میشررود‪ ،‬جبهه‬
‫واکنش به داخل میدان جریانی که ایجاد کرده است‪ ،‬گسترش مییابد‪ .‬موجهای فشاری که در نتیجه نوسانات‬
‫سرعت انتشار گرما در جبهه واکنش ایجاد میشود‪ ،‬میتواند پس از انعکاا از مرزها با شعله برگردد‪ .‬بنابراین‪،‬‬
‫‪11‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫مکانیسرمهای بازخورد مثبتی وجود دارد که ‪ Deflagration‬خود را ناپایدار کنید و در نتیجه شتاب مداو تا‬
‫زمان شروع ‪ Detonation‬داشته باشید‪.‬‬

‫شرروع ‪ Detonation‬یک پدیده منحصرر بفرد نیسرت‪ .‬آزمایشات نشان می دهد که روشهای مختلفی وجود‬
‫دارد که از طری آنها میتوان امواج ‪ Detonation‬را ایجاد کرد که توسررط ‪ Urtiew‬و ‪ Oppenheim‬در سررال‬
‫(‪ )1961‬توصیف شده اند‪.‬‬

‫مکانیزمی برای توضرریح شررکل گیری ناگهانی ‪ Detonation‬در شررعله آشررفته توسررط لی در سررال (‪)1978‬‬
‫پیشنهاد شد‪ .‬قدرت موج انفجار تشکیل شده توسط یک مرکز انفجار به طور کلی ضعیف است‪ ،‬و حداکثر در‬
‫‪ M = 2‬اتفاق میافتد‪ .‬با این حال ‪ ،‬یک حباب انفجار کروی کامالن توسعه یافته است که به نظر میرسد تقریبان‬
‫خود به خود در این مراکز انفجار شکل گرفته است‪ .‬بنابراین‪ ،‬باید یک مکانیسم تقویت شون بسیار تاثیر گذار‬
‫وجود داشرته باشرد‪ .‬لی مکانیزمی را برای یک ضرربان شرون در حال حرکت پیشنهاد داد که این مکانیسم‬
‫‪ SWACER‬نامیده می شود و برای دستیابی به این موضوع نیاز به یک گرادیان زمان القایی در جلوی شون‬
‫ضربهای است‪ .‬با گرادیان زمان القای‪ ،‬واکنشهای شیمیایی با رسیدن شون ضربهای میتواند تحریک شود و‬
‫و انتشار انرژی همزمان با شون باشد‪.‬‬

‫از آنجا که جنبههای مختلفی برای ‪ DDT‬وجود دارد‪ ،‬بعید اسرت که نظریه کلی وجود داشته باشد که بتواند‬
‫برای توصرریف پدیده توسررعه یابد‪ .‬بنابراین‪ ،‬با توجه به شرررایط اولیه و مرزی مخلو انفجاری هنوز نمیتوان‬
‫پیش بینی کرد که چه زمانی ‪ DDT‬رخ می دهد‪.‬‬

‫‪Direct Initiation -9-1‬‬

‫‪ Direct Initiation‬به تشرکیل خود به خودی یک ‪ Detonation‬توسط منبع اشتعال بدون رژیم تخریب قبل‬
‫تشکیل فرآیندهای‬ ‫از ‪ Detonation‬اشراره دارد‪ .‬بنابراین‪ ،‬میدان جریان ایجاد شده توسط منبع اشتعال باع‬
‫‪ Detonation‬میشود‪ .‬متد ‪ Direct Initiation‬بستگی به نوع منبع احتراقی مورد استفاده دارد‪ .‬متد ‪Direct‬‬
‫‪ Initiation‬در ابتدا برای بدست آوردن ‪ Detonation‬کروی توسعه داده شد‪ .‬گرچه انتقال از ‪ Deflagration‬به‬
‫‪ Detonation‬در هندسره کروی غیرقابل کنترل اسرت ولی در صرورت امکان بسیار دشوار است‪ Laffitte .‬در‬
‫سال ‪ 1925‬در ابتدا ‪ Detonation‬مسطح در حال ظهور از یک لوله در مرکز یک ظرف کروی را مورد بررسی‬
‫قرار داد‪ .‬وی با این روش نتوانسرت یک ‪ Detonation‬کروی را آغاز کند‪ .‬او سپس از یک بار انفجاری ‪ 1‬میلی‬
‫گر فولمینات جیوه قدرتمند اسررتفاده کرد و با موفقیت ‪ Direct Initiation‬یک موج ‪ Detonation‬کروی را‬
‫مشراهده کرد‪ .‬عد دستیابی وی به ‪ Detonation‬کروی با استفاده از ‪ Detonation‬مسطح از یک لوله به این‬
‫‪12‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫دلیل بود که قطر لوله بسریار کوچک بود‪ .‬تحقیقات بعدی توسرط ‪ Zeldovich‬در سال (‪ )1957‬نشان داد که‬
‫در فرآیند ‪ Detonation‬مسطح برای لوله قطر بحرانی وجود دارد که در کمتر از آن قطر ‪ Detonation‬مسطح‬
‫خاموش میشرود و هیچ ‪ Detonation‬کروی شرکل نمیگیرد‪ .‬استفاده از ماده منفجره قویتر (یا جرقه) منجر‬
‫به ایجاد یک موج شردید انفجار میشرود که متعاقبان به یک فروپاشی ‪ Detonation‬کروی ‪ CJ‬منجر میشود‪.‬‬
‫‪ Zeldovich‬همچنین متوجه شد که یک انفجار مهم وجود د ارد و انرژی در ذیل آن بطور مداو به یک موج‬
‫صروتی تجزیه میشرود و ‪ Detonation‬کروی شکل نمی گیرد‪ .‬همبستگی تجربی برای قطر بحرانی لوله برای‬
‫‪ Direct Initiation‬توسط ‪ Mitrofanov‬و ‪ Soloukhin‬در سال (‪ )1964‬مطرح شد‪ .‬آنها نشان دادند که برای‬
‫اکثر مخلو هرا قطر بحرانی لولره حدود سررریزده برابر اندازه ‪ Detonation Cell‬اسرررت )𝜆‪ .(𝑑𝐶 = 13‬این‬
‫همبسرررتگی تجربی اسرررتثنا اتی داشرررت‪ .‬مثال برای ‪𝐶2 𝐻2 − 𝑂2‬قطر بحرانی لوله تا 𝜆‪ 40‬افزایش مییابد‪.‬‬
‫شکست این طرح منجر به تعریف ‪ Detonation‬های پایدار و ناپایدار شد‪ .‬برای ‪ Detonation‬های پایدار مانند‬
‫احتراق ‪ leading shock‬در مدل ‪ ، ZDN‬آغازگر واکنشهای شیمیایی است ولی در ‪ Detonation‬های ناپایدار‬
‫نقا گر به دلیل فعل و انفعاالت شررون و تالطم در فرآیندهای احتراق غالب هسررتند‪ .‬منبع ‪ Initiation‬به‬
‫سرادگی شررایط شریمیایی بحرانی را که برای شرروع ‪ Detonation‬الز است ایجاد کرده و فاز ‪ DDT‬شتاب‬
‫شرعله را بایپس میکند‪ .‬در سال (‪ Wadsworth )1961‬موف شد آغاز یک ‪ Detonation‬استوانهای همگرا را‬
‫مسرتقیمان توسرط یک پالس ‪ UV‬در لوله دو طرفه اسرتوانه ای کوارتز حاوی مخلو منفجره را مشاهده کند‪.‬‬
‫‪ Lee‬نیز در سررال (‪ )1978‬عکسهایی از آغاز فرآیند ‪ Schlieren‬را عکس برداری کرد و تأیید کرد که پس از‬
‫یک پالس نور ماورا بنفش‪ ،‬هیچ موج ضرررربهای در ابتدا مخلو انفجاری تشرررکیل نمیشرررود‪ Lee .‬مکانیز‬
‫‪ SWACER‬را پیشنهاد داد‪ ،‬برای توصیف این حالت ‪ Direct Initiation‬و شبیه سازیهای عددی انجا شده‬
‫توسرررط ‪ Yoshikawa‬ضررررورت گرادیان زمان القای بحرانی را تأیید کرد‪ .‬گرادیان زمان القایی که با اختال‬
‫آشرررفته منجر به ‪ Direct Initiation‬یک موج ‪ Detonation‬میشرررود نیز توسرررط ‪ )1978( Knystautas‬و‬
‫‪ )1991( Murray‬نشران داده شد‪ .‬بررسی جامع مطالعات در رابطه با مکانیز ‪ SWACER‬توسط ‪Bartenev‬‬
‫و ‪ Gelfand‬در سال (‪ )2111‬انجا شد‪.‬‬

‫ذکر این نکته مهم اسررت که در ‪ Direct Initiation‬خود منبع آغازین اسررت که مسررتقیمان شرررایط بحرانی را‬
‫برای شررروع ‪ Detonation‬ایجاد میکند‪ .‬با این حال‪ ،‬مکانیسررم شررروع ‪ Detonation‬برای روشهای مختلف‬
‫‪ Direct Initiation‬به نظر میرسد مشابه شرایط ‪ DDT‬باشد‪ ،‬به این مفهو که شرایط بحرانی از طری شتاب‬
‫شعله حاصل میشود‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫معرفی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -11-1‬مشكالت برجسته‬
‫اگر چه سراختار انفجار ناپایدار و سره بعدی اسرت‪ ،‬سررعت متوسط در جهت تکثیر به طور شگفت انگیزی با‬
‫تئوری ثابت یک بعدی ‪ CJ‬منطب اسرت‪ ،‬حتی برای ‪ Detonation‬های چرخشی محدود‪ ،‬جایی که نوسانات‬
‫سرره بعدی وجود دارد قابل توجه هسررتند‪ .‬با این حال‪ ،‬در نهایت محو شرردن نوسررانات هیدرودینامیکی یک‬
‫صرفحه تعادل در پایین دسرت باید وجود داشته باشد‪ .‬این واقعیت تجربی که تقریب نا تما ‪ Detonation‬های‬
‫خود پایدار ناپایدار هسررتند‪ ،‬حاکی از آن اسررت که بیثباتیها برای انتشررار پایدار یک ‪ Detonation‬ضررروری‬
‫اسرت‪ .‬شرروع ‪ Detonation‬توسرط توسعه خود به خودی ساختار سلولی مشهود است و هنگامی که ساختار‬
‫سلولی با میرایی کردن امواج عرضی از بین میرود و یک انفجار پایدار از کار میافتد‪ .‬این به طور قطعی نشان‬
‫می دهد که سراختار سرلولی مکانیسرمهای احتراق و احتراق سریع مخلو در منطقه واکنش موج انفجار را‬
‫فراهم میکند‪ .‬در سرراختار یک بعدی ‪ ،ZND‬مکانیسررم اشررتعال از نظر فیزیکی از طری گرمایش آدیاباتیک‬
‫‪ DDT‬یا ‪Direct‬‬ ‫شرون اسرت‪ .‬آزمایشرات نیز حاکی از آن اسرت‪ ،‬صرف نظر از اینکه ‪ Detonation‬از طری‬
‫‪ Initiation‬تشکیل میشود یا خیر‪ ،‬مرحله نهایی شروع ‪ Detonation‬شامل تقویت سریع امواج فشاری است‪.‬‬

‫اگرچره مطالعه ‪ Detonation‬از موفقیت اولیه در توسرررعه تئوری ‪ CJ‬برخوردار بود‪ ،‬این پدیده از لحاظ کمی‬
‫قابل درن نیست‪ ،‬توسعه نظریهها برای پیش بینی ساختار سلولی سه بعدی باقی مانده که کار دشواری است‬
‫و در واقع مشکل در واکنش سریع جریان تراکم پذیر است‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫فصل ‪:2‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬

‫‪15‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-2‬مقدمه‬
‫برای شررررایط اولیه و مرزی‪ ،‬امواج احتراق ممکن را از طری حل معادالت بقای یک بعدی در طول موج می‬
‫توان تشرررخیص داد‪ .‬از آنجرا کره سررره معادله(جر ‪ ،‬تکانه و انرژی) و معادله حالت برای واکنش دهندهها و‬
‫محصوالت تنها چهار معادله برای پنج مقدار ناشناخته را تشکیل می دهند یک معادله اضافی برای بستن این‬
‫مجموعه الز اسررت‪ .‬برای گازهای بدون واکنش‪ ،‬راه حل مربو به معادالت بقای اولین بار توسررط رانکین و‬
‫هوگونیوت بررسری شردند‪ .‬که از رابطه بین حالتهای باالدسرت و پاییندسرت از نظر سررعت موج‪ ،‬فشار‪ ،‬یا‬
‫شررتاب ذره در جریان موج ناشرری از موج ناشرری میشررود‪ .‬تحلیل راهحلهای معادالت بقا همچنین اطالعات‬
‫مهمی در خصررو‪ ،‬پایداری امواج شررون و عد امکان ایجاد شررونهای ‪ rarefaction‬در اکثر سرریاالت ارا ه‬
‫نمود‪ .‬برای واکنش به مخلو های واکنش‪ ،‬ابتدا تحلیلهای مشرررابه از قوانین حفاظت ابتدا توسرررط چاپمن ‪،‬‬
‫‪ Jougue‬و ‪ Crussard‬انجا شد‪.‬‬

‫در این فصررل درباره نظریه ‪ gasdynamic‬انتشررار امواج احتراق به طور پیوسررته بح خواهیم کرد زیرا همه‬
‫دتونیشرن ها که پیوسرته در حال تکثیر هسرتند باید این معادالت حفج و نگهداری را ارضا کنند‪ .‬با بررسی‬
‫وجود و یگانگی راهحلها‪ ،‬ما بینش بهتری نسبت به این که چه نوع امواج احتراق را می توان در شرایط اولیه‬
‫و مرزی معین کرد‪ ،‬بدست میآوریم‪.‬‬

‫‪ -2-2‬معادالت پایه‬
‫مرا ابتردا مقادیر ترمودینامیکی و ترمودینامیک اولیه را تعریف خواهیم کرد‪ .‬که ‪ ni‬تعداد مولهای هر واحد‬
‫(چگالی مولی ‪ i‬امین گونهها را در یک گاز مخلو نشرران می دهد‪ .‬سررپس چگالی جر نسرربی هر گونه ‪ i‬ا‬
‫‪ ρi = niW‬است‪.‬‬

‫بنابراین تراکم مخلو گاز ‪ ρ = ρi = niWi‬است‪ .‬کسر جرمی گونه ‪ i‬ا ‪ Xi = ρi/ρ‬است‪ .‬در این بخش تما‬
‫سررعت نسربت به موج احتراق اندازه گیری خواهد شرد‪ .‬توجه داشرته باشید که الز نیست که موج احتراق‪،‬‬
‫ناپیوسته باشد‪.‬‬

‫توجه داشرته باشرید که انرژی شیمیایی آزاد شده به طور کلی به عنوان قبلی شناخته نمیشود‪ ،‬چون نه در‬
‫ابتدا انواع محصول و یا غلظت آنها مشخص شده است‪ .‬اگر وضعیت اولیه مشخص شده باشد‪ ،‬ما چهار معادله‬

‫‪16‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای پنج مقدار ناشناخته خواهیم داشت‪ .‬بنابراین یک معادله اضافی برای بستن مجموعهای از معادالت مورد‬
‫نیاز است‪.‬‬

‫‪ -3-2‬خط ریلي و منحني هوگونیوت‬

‫ما برای ‪ ، p1 > p0, v0 > v1‬ما راهحل فشرردهسازی برای امواج انفجار داریم و برای ‪ ، p1 < p0, v0 < v1‬ما‬
‫راهحل توسعه برای امواج ‪ deflagration‬داریم‪.‬‬

‫در صفحه ‪( p – v‬یا در صفحه ‪ ، )x – y‬مناط انفجار و تخریب هستند‪ .‬همانطور که در شکل زیر نشان داده‬
‫شده است‪.‬‬

‫شکل (‪ )1-2‬دامنه های حل دتونیشن و دفلگریشن در در صفحه ‪( p – v‬یا در صفحه ‪)x – y‬‬

‫‪ (y + α) (x - α) = β‬که‪:‬‬

‫‪17‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫(‪)1-2‬‬

‫این معادله نشان میدهد که در یک گاز کامل‪ ،‬منحنی ‪ hugoniot‬به شکل یک ‪ hyperbola‬مستطیلی است‪.‬‬
‫از آنجا که راهحل باید هم خط ریلی و هم منحنی ‪ hugoniot‬را ارضرررا کند‪ .‬مشررراهده میکنیم که انتقال از‬
‫واکنش دهندهها به محصروالت باید از خط رایلی ناشی از حالت اولیه پیروی کند‪ .‬به حالت نهایی (‪ ،)y ،x‬که‬
‫در منحنی ‪ hugoniot‬که در شکل زیر نشاندادهشده‪ ،‬قرار دارد‪.‬‬

‫شکل (‪ )2-2‬خط رایلی و منحنی هوگونیت‬

‫منحنی شون که با تحمیل آن ‪( q = 1‬یا ‪) λ =1‬بدست میآید‪ ،‬از حالت اولیه ‪ x = y = 1‬عبور میکند‪ .‬برای‬
‫مقادیر محدود ‪( q‬یا برای مقادیر محدود ‪ ،)λ‬منحنی ‪ hugoniot‬باالتر از شون ‪ hugoniot‬است و حالت اولیه‬
‫را قطع نمیکند‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -4-2‬حل های چاپمن‪-‬ژوگت‬

‫در وقتی خط ریلی برا منحنی هوگونیوت ممراا براشرررد ‪ ،‬دو راه حرل بدسرررت می آوریم‪ :‬این راهحلهای‬
‫‪ tangency‬به راهحل سری جی منسروب هسرتند (شرکل ‪ 2.3‬را ببینید)‪ .‬راه حل سی جی سی را می توان از‬
‫قوانین ب ه تنهایی بدون نیاز به در نظر گرفتن مکانیز انتشرررار دقی موج احتراق بدسرررت آورد‪ .‬با این حال‪،‬‬
‫اینکه آیا این راهحلها به صورت فیزیکی معنیدار هستند یا نه به تواف آنها با مشاهدات تجربی یا مالحظات‬
‫فیزیکی اضافی خارج از قوانین حفاظت بستگی دارد‪.‬‬

‫مشراهده میکنیم که معیار حداقل سرعت چاپمن و معیار صوتی ‪ Jouguet‬معادل هستند‪ .‬اما مواردی وجود‬
‫دارند که در آن شرایط صوتی با تعادل شیمیایی همخوانی ندارد‪.‬‬

‫شکل (‪ )3-2‬حل چاپمن ‪ -‬ژوگت‬

‫‪19‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -5-2‬تنوع آنتروپي در امتداد منحني هوگونیت‬

‫‪ Becker‬و ‪ Scorah‬ارا ره توجیهی برای انتخراب راهحرل چراپمن ژوگت را به کار گرفتند‪ .‬بررسررری تغییرات‬
‫آنتروپی در طول منحنی ‪ hugoniot‬برره منظور تعیین تغییر آنتروپی در یرک موج احتراق برای راهحررلهررای‬
‫مختلف جالب است‪.‬‬

‫برای چاپمن ژوگت ‪ ،deflagrations‬انتروپی یک حداقل برای سرری جی اسررت‪ .‬از منحنی آنتروپی‪ ،‬همچنین‬
‫مشررراهررده میکنیم کرره برای انفجررارات قوی ‪ ، (ds¯/dx)H < 0‬در حررالی کرره برای انفجررارات ضرررعیف‬
‫‪1(ds¯/dx)H > 0‬‬

‫‪ -6-2‬شرایط جریان پایین‬

‫بسته به اینکه آیا جریان پشت موج احتراق ‪ subsonic‬یا مافوق صوت است‪ ،‬شر مرزی پاییندست میتواند‬
‫تاثیری بر سررعت انتشرار امواج نداشته باشد‪ .‬اگر جریان در پشت موج اعمال شود‪ ،‬آنگاه شرایط مرزی پشت‬
‫باید با حل قوانین حفاظت از موج در سرراسرر موج ارضرا شرود‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬اگر سرعت موج نیز ‪subsonic‬‬
‫باشرد‪ ،‬آنگاه اختالالت میتوانند در باالی موج منتشرر شروند و شرررایط رو به باال تغییر خواهند کرد‪ .‬بنابراین‬
‫تعیین شرایط جریان پشت موج احتراق و تعیین اینکه آیا این حالت ‪ subsonic‬یا مافوق صوت است‪ ،‬اهمیت‬
‫دارد‪.‬‬

‫با مشرخص کردن شرایط مرزی بازگشتی‪ ،‬سرعت ‪ deflagration‬ضعیف را نمی توان از قوانین به دست آورد‪.‬‬
‫مکانیز انتشرررار باید به منظور تعیین سررررعت موج مربو به واکنش دهندهها در حال حرکت پیش از آن‬
‫مشخص شود‪.‬‬

‫برای انفجارات ضعیف و ‪ deflagrations‬قوی که در آن جریان مافوق صوت در پشت موج مافوق صوت است‪،‬‬
‫شرایط مرزی پاییندست نمی تواند بر انتشار امواج تاثیرگذار باشد‪ .‬مالحظات فیزیکی اضافی باید برای تعیین‬
‫این که آیا چنین امواجی میتواند وجود داشته باشد و اگر بنا بر این‪ ،‬آنچه که الزامات باید در طبیعت تحق‬
‫بخشند‪ ،‬مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -7-2‬ضابطه چاپمن‪-‬ژوگت‬
‫معرادالت حفج همراه برا معادله حالت برای سررررعت موج احتراق برای شررررایط اولیه و مرزی یک مخلو‬
‫انفجاری‪ ،‬کافی نیسررتند‪ .‬رابطه مورد نیاز اضررافی را می توان از کار چاپمن و ‪ Jouguet‬بدسررت آورد و به طور‬
‫کلی به عنوان معیار ‪ Chapman - Jouguet‬منسروب اسرت‪ .‬در مطالعه اصرلی چاپمن (‪ ،)1889‬یافته شد که‬
‫خط ریلی مماا با منحنی ‪ hugoniot‬است‪ ،‬سرعت انفجار حداقل است‪.‬‬

‫‪ ، )1951 ،1941( Zeldovich‬با این حال‪ ،‬با اشاره به اینکه افزایش آنتروپی در یک موج ضربهای کافی نیست‬
‫تا تضمین کند که موج ضربهای رخ خواهد داد‪ ،‬هر گونه استدالل ترمودینامیک را رد کرد‪ .‬مکانیزمی که موج‬
‫ضربه را تولید میکند‪ ،‬مانند پیستون که گاز را پشت آن هل میدهد‪ ،‬نیز مورد نیاز است‪.‬‬

‫شاید قوی ترین استدالل برای امکان راهحل انفجار ضعیف توسط فون نیومن (‪)1942‬ارا ه شد‪ .‬او ابتدا فرر‬
‫کرد کره منحنی هرای هوگونیوت ترا حدی واکنش نشررران داده اند‪ n .‬را به عنوان معیاری برای پیشررررفت‬
‫واکنشهای شررریمیایی در نظر بگیرید‪ .‬منحنی ‪ hugoniot‬واکنش جزیی‪ ،‬مکان هندسررری حالتهای ممکن‬
‫متناظر با مقدار خا‪ n ،‬را نشان میدهد‪ .‬یک خانواده از منحنیهای ‪ hugoniot‬برای مقادیر مختلف ‪ n‬وجود‬
‫دارد که در شکل زیر نشانداده شدهاست‪.‬‬

‫شکل (‪ )4-2‬یک خانواده از منحنیهای ‪ hugoniot‬برای مقادیر مختلف ‪n‬‬

‫‪21‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سپس وون نیومن نشان داد که هیچ یک از این منحنیهای واکنش جزیی‪ ،‬یکدیگر را قطع نمیکنند‪.‬‬

‫یکی دیگر از این موارد انفجارات بسیار ضعیف میتواند رد شود‪ .‬در ابتدا (وون نیومن)به این نکته اشاره داشت‬
‫کره امکان انفجارات ضرررعیف را می توان در صرررورتی تعیین کرد که یک ماده منفجره خا‪ ،‬دارای منحنی‬
‫‪ hugoniot‬باشرد‪ .‬استدالل فون نویمان مبنی بر اینکه احتمال راه حل انفجار ضعیف از تالقی ناشی می شود‬
‫منحنی های هوگونیوت که تا حدی واکنش نشان داده اند منطقی ترین است‪.‬‬

‫در نظریه ‪ gasdynamic‬که در باال توضریح داده شرد‪ ،‬ساختار موج انفجار در نظر گرفته نشده است‪ .‬معادالت‬
‫بقای برای حاالت اولیه و نهایی در سراسر موج نوشته شدهاند‪ .‬تنها در تحلیل فون نیومن‪ ،‬حالتهای واکنش‬
‫جزیی در نظر گرفته میشوند‪ .‬با این حال‪ ،‬اگر یکی از معادالت جریان ثابت یک بعدی را در ساختار انفجار با‬
‫مشخص کردن قانون نرخ واکنش ادغا کند‪ ،‬راهحل سی جی نیز میتواند از یک معیار متفاوت بدست آید‪.‬‬

‫با این حال‪ ،‬این روش تعیین راهحل انفجار نیازمند یک روش تکراری و انتگرال گیری عددی معادالت اسررت‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬پیچیدهتر از نظریه ‪ gasdynamic‬جبری است‪ ،‬که در آن تنها حاالت باالدست و پاییندست در نظر‬
‫گرفته میشوند و ساختار دقی زمانی که سرعت انفجار محاسبه میشود‪ ،‬نادیده گرفته میشود‪.‬‬

‫‪ -8-2‬روابط رانكین‪-‬هوگونیوت‬
‫برا فرر یرک گاز کامل و یک انتشرررار انرژی شررریمیایی ثابت (به عنوان مثال‪ ،‬انتشرررار انرژی که به حالت‬
‫پاییندسرت وابسته نیست)‪ ،‬به دست آوردن حالتهای جبری مربو به حالت پاییندست به حالت باالدست‬
‫ممکن و عدد ماخ دتونیشررن‪ ،‬امکان پذیر اسررت‪ .‬این اولین بار توسررط رانکین و هوگونیت انجا شررد و این‬
‫رابطهها به عنوان روابط رانکین ‪ -‬هوگونیت شناخته میشوند‪.‬‬

‫شکل (‪ )5-2‬انتشار دتونیشن با سرعت ‪D‬‬

‫‪22‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل (‪ )6-2‬شماتیک شکل مربو به سرعت نسبی دتونیشن‬

‫(‪)2-2‬‬

‫معادالت باال به عنوان روابط رانکین ‪ -‬هوگونیت در سرراسرر یک موج انفجار اشراره میشود و شبیه به روابط‬
‫بین موج شون معمولی در یک محیط غیر واکنشی است‪.‬‬

‫‪ -9-2‬دفلگریشن‬
‫راهحلها بر روی شاخه ‪ lower‬پایینتر از منحنی ‪ hugoniot‬به علت عد وجود یک دلیل عملی برای بررسی‬
‫آنها مورد توجه قرار نگرفته اسررت‪ .‬بر خالف انفجارات‪ ،‬که در آن سرررعت سرری جی به طور عملی به طور‬
‫تجربی مشاهده میشود‪ ،‬معموال هیچ شتاب ‪ deflagration‬ثابتی برای یک مخلو انفجاری داده نشده وجود‬
‫ندارد‪ .‬سرعت ‪ deflagration‬نیز به شدت به شرایط مرزی بستگی دارد‪ .‬تعیین سرعت ‪ deflagration‬مستلز‬
‫توجه به مکانیز انتشرار موج احتراق است و نه تنها ‪ energetics‬مخلو برای انفجارات‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬انتشار‬
‫پیوسرته ‪ deflagrations‬به ندرت به صورت تجربی محق میشود‪ ،‬زیرا ‪ deflagrations‬ناپایدار هستند‪ :‬آنها‬
‫تمایل به شتاب گرفتن و سپس انتقال به انفجارات در شرایط مرزی مناسب دارند‪ .‬با این وجود‪ ،‬بح در مورد‬
‫احتمال راهحلهای پایدار ثابت در شاخه ‪ deflagration‬پایینتر از منحنی ‪ hugoniot‬مورد توجه است‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫نظریه دینامیک گازی دتونیشن و دفلگریشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سرعت یک عامل تعیینکننده مربو به حداکثر سرعت ممکن است‪ .‬نشانههایی وجود دارد که قبل از انتقال‬
‫از ‪ deflagration‬به انفجار‪ ،‬به حداکثر سرررعت ممکن سرررعت بخشرریدهاسررت‪ .‬از آنجا که هیچ راه حلی برای‬
‫اجازه انتقال مداو از شررراخه پایینی منحنی ‪ hugoniot‬به شررراخه انفجار فوقانی وجود ندارد‪ ،‬فرآیند ‪DDT‬‬
‫سریع (یعنی ناپیوسته)است‪.‬‬

‫‪ -11-2‬نكات پایاني‬
‫نظریه دینامیکی راهحلهای ممکن را ارایه میدهد اگرچه راهحل خا‪ ،‬مورد نظر نشان داده نشده است‪.‬‬

‫معیار سرری جی یک قیاا منطقی اسررت و نمیتواند از قوانین حفاظت ناشرری شررود‪ .‬با این حال‪ ،‬با در نظر‬
‫گرفتن ویژگیهای راهحلهای ممکن‪ ،‬که انفجارات بسیار قوی و هفتگی است‪ ،‬بح های فیزیکی را می توان‬
‫برای توجیه انتخاب راهحل سرری جی مطرح کرد‪ .‬تواف خوبی بین سرررعت قاضرری و ارزشهای آزمایشرری‬
‫تصادفی است‪.‬‬

‫(وون نیومن) نمونهای از منحنیهای اتصرررال میانی را ابداع کرد که تا حدی واکنش نشررران دادند که اجازه‬
‫انفجارات ضررعیف را بدون نقب بح آنتروپی ایجاد کرد‪ .‬با در نظر گرفتن منحنیهای هوگونیت میانی‪ ،‬فون‬
‫نیومن در اصل شامل ساختار انفجار در انتخاب پاسخ معادله رانکین هوگونیت است‪.‬‬

‫روابط رانکین ‪ -‬هوگونیرت در معیار چاپمن ژوگت که تنها بر روی خود انفجار تمرکز میکند‪ ،‬ناقص اسرررت‪.‬‬
‫جریان درون ساختار و نیز جریان در محصوالت باید برای یک نظریه کامل در نظر گرفته شود‪ .‬عالوه بر این‪،‬‬
‫ساختار سلولی ناپایدار ناپایدار سهبعدی که در همه مخلو های قابل انفجار عمل میکند‪ ،‬در اصل نظریه یک‬
‫بعدی را ارا ه میکند‪ .‬با این حال‪ ،‬تئوری سرری جی یک نظریه تقریبی بسرریار عالی برای پیشبینی سرررعت‬
‫انفجار‪ ،‬حتی برای انفجارات بسیار ناپایدار نزدیک‪ ،‬باقی میماند‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫فصل ‪:3‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬

‫‪25‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-3‬مقدمه‬
‫یک راه حل برای معادالت بقا پایدار در طول یک موج انفجار به تنهایی تضرررمین نمی کند که یک موج ‪CJ‬‬
‫ثابت می تواند به صورت آزمایشی تحق یابد‪ .‬در فصل قبل ‪ ،‬استداللهای فیزیکی (به عنوان مثال ‪ ،‬مالحظات‬
‫پایداری و آنتروپی) در تالش برای رد کردن برخی از راه حلهای معادالت بقا ارا ه شررده اسررت‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫راه حل های معادالت بقا برای انفجارها نیز باید با شرررایط مرز عقب در محصرروالت احتراق سررازگار باشررد ‪،‬‬
‫همانطور که در مورد خرابی ها وجود دارد‪ .‬برای انفجارهای قوی که جریان پایین دسرررت صررروتی اسرررت ‪،‬‬
‫اختالالت از عقب می توانند در باالدسرت گسرترش یابند و بر موج تأثیر بگذارند ‪ ،‬بنابراین مشخص است که‬
‫محلول براید شررررایط مرزی عقب را تأمین کند‪ .‬حتی برای انفجار )‪ ، Chapman – Jouguet (CJ‬جایی که‬
‫معیار ‪ CJ‬اجازه می دهد حل معادالت بقا به طور مسررتقل از جریان پایین دسررت محصرروالت احتراق تعیین‬
‫شرود ‪ ،‬با این وجود راه حل گسرترش ناپایدار محصوالت باید شرایط صوتی را برآورده کند‪ .‬در هواپیمای ‪.CJ‬‬
‫اما همیشرره هم به این صررورت نیسررت‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬برای انفجارهای اسررتوانه ای و کروی واگرا ‪ ،‬شرررایط‬
‫صروتی پشرت یک انفجار ‪ CJ‬منجر به یکتایی می شرود ‪ ،‬که به این سروال منجر می شود که آیا انفجارهای‬
‫متفرق ‪ CJ‬می توانند وجود داشررته باشررند یا خیر‪ .‬بنابراین ‪ ،‬وجود راه حل برای قوانین پایدار حفاظت نیز به‬
‫سررازگاری محلول با پویایی محصرروالت احتراق در پشررت موج بسررتگی دارد‪ .‬در این فصررل ‪ ،‬ما باید پویایی‬
‫محصروالت احتراق را در پشرت یک انفجار به طور مداو در نظر بگیریم ‪ ،‬زیرا وجود یک موج انفجار مستلز‬
‫این است که هم معادالت بقای در سراسر جبهه انفجار و هم معادالتی که جریان ناپایدار محصوالت انفجار را‬
‫کنترل می کنند ‪ ،‬راضری باشند‪ .‬همزمان‪ .‬راه حل های پویایی محصوالت احتراق در پشت امواج انفجار برای‬
‫اولین بار توسط ‪ .G.I‬تیلور (‪ )1951‬و زلدوویچ (‪.)1942‬‬

‫‪ -2-3‬معیارهای اساسي‬
‫در تجزیره و تحلیرل مرا برایرد یک گاز کامل را با نسررربت حرارت خا‪ ،‬ثابت ‪ γ ،‬فرر کنیم‪ .‬معادالت گاز‬
‫دینامیکی یک بعدی برای هندسه مسطح ‪ ،‬استوانه ای و کروی به صورتی که در ادامه آمده آورده شده است‪:‬‬

‫‪26‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫(‪)1-3‬‬

‫جایی که ‪ 1 ، j = 0‬یا ‪ 2‬به ترتیب برای تقارن مسرطح ‪ ،‬استوانه ای و کروی‪ .‬ما همچنین جریان ایزنتروپیک‬
‫ذرات را در نظر گرفته ایم‪ .‬خود را محدود به انتشار یک موج انفجار ثابت ‪ CJ‬با سرعت ثابت ‪ D‬کنیم ‪ ،‬افزایش‬
‫آنتروپی در انفجار ثابت برای هر ذره یکسررران خواهد بود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در تما محصررروالت جریان ایزنتروپیک‬
‫داریم (به عنوان مثال ‪ = p / ργ ،‬ثابت)‪ .‬برای یک گاز کامل (‪ ، )p = ρRT‬رابطه ایزنتروپیک زیر را بدست می‬
‫آوریم‪:‬‬

‫(‪)2-3‬‬

‫از آنجا که ‪ ،2c = γRT‬می توانیم سرعت صدا را جایگزین ‪ T‬کرده و بنویسیم‪:‬‬

‫(‪)3-3‬‬

‫و از معادله باال به دست می آوریم‪:‬‬

‫(‪)4-3‬‬

‫برای جریان ایزنتروپیک ‪ ،‬ما می توانیم ‪ p‬و ‪ ρ‬را با سرعت صوت ‪ ، c‬و سرعت ذره ‪ u‬جایگزین کنیم‪ .‬اکنون دو‬
‫متغیر وابسته وجود دارد‪ .‬از بخش اول و دو معادالت ‪ 1-3‬می توان نوشت‪:‬‬

‫(‪)5-3‬‬

‫‪27‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای یک موج انفجار ‪ CJ‬که آزادانه منتشررر می شررود ‪ ،‬ما به دنبال یک راه حل سرراده موج پیشرررونده برای‬
‫جریان محصول در پشت انفجار هستیم‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬اگر ‪ c‬و ‪ u‬در یک لحظه در یک لحظه شناخته شوند‬
‫‪ ،‬در یک زمان بعد ‪ t‬در فاصرله ‪ (u + c) t‬از نقطه اولیه ‪ ،‬همان مقدار دارند‪ .‬برای جستجوی یک راه حل موج‬
‫ساده ‪ ،‬تغییر غیر بعدی متغیرهای وابسته و مستقل را انجا می دهیم‪:‬‬

‫(‪)6-3‬‬

‫معادالت ‪ 5-3‬تبدیل می شوند به‪:‬‬

‫(‪)7-3‬‬

‫جایی که اعداد اول تمایز را نسبت به ‪ ξ‬نشان می دهند‪ .‬با حل مشتقات ‪ φ‬و ‪ ، η‬بدست می آوریم‪:‬‬

‫(‪)8-3‬‬

‫برای حالت مسطح که ‪ ، j = 1‬یا باید راه حل های بی اهمیت داشته باشیم که ‪ ، φ = η = 1‬وگرنه ‪ φ‬و ‪ η‬هر‬
‫دو غیر صفر هستند اما )‪ .1 = 2- η 2(φ - η‬برای محلول بی اهمیت ‪ ، φ = η = 1‬ما )‪ = φ (ξ‬ثابت و )‪= η (ξ‬‬
‫ثابت داریم‪ .‬این راه حل مربو به جریان یکنواخت در پشت انفجار مسطح ‪ CJ‬است ‪ ،‬که فقط در صورتی می‬
‫تواند تحق یابد که یک پیسرتون با همان سررعت ذره ای که در پشت انفجار ‪ CJ‬است ‪ ،‬در پشت انفجار در‬
‫حال حرکت اسررت‪ .‬برای راه حل دو ‪ ،‬جایی که )‪ φ - η = ± η ، 1= 2- η 2(φ - η‬بدسررت می آوریم‪ .‬از‬
‫تقسیم معادالت ‪ 8-3‬بر هم داریم‪:‬‬

‫(‪)9-3‬‬

‫‪28‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫و با جایگزین ‪ ، φ - η = ± η‬نتیجه می گیریم‪:‬‬

‫(‪)11-3‬‬

‫که با عملکرد ادغا می شود‪:‬‬

‫(‪)11-3‬‬

‫از آنجا که )‪ ، η = ± (φ - η‬این معادله را می توان به صورت زیر نوشت‪:‬‬

‫(‪)12-3‬‬

‫و می توان محلول )‪ η (ξ‬را به صورت زیر بدست آورد‪:‬‬

‫(‪)13-3‬‬

‫ثابت ها را می توان از شرایط مرزی در جبهه ‪ CJ‬ارزیابی کرد ‪ ξ =1‬که در آن ‪ φ1 = φ‬و ‪ .η1 = η‬بدین ترتیب‪:‬‬

‫(‪)14-3‬‬

‫عال م مناسب برای محلول برای جریان انبساطی انتخاب می شود که در آن برای ‪ ، x-1‬سرعت ذره و سرعت‬
‫صدا (یعنی دما) در پشت جبهه انفجار ‪ CJ‬کاهش می یابد‪ .‬با توزیع شناخته شده سرعت صدا (یا دما) ‪ ،‬فشار‬
‫و پروفایل چگالی را می توان به راحتی از روابط ایزنتروپیک بدست آورد (به عنوان مثال ‪ ،‬معادله ‪.)3-3‬‬

‫از آنجا که انفجار یک جبهه فشررده سرازی اسرت ‪ ،‬سررعت ذره پشت آن در همان جهت انتشار موج انفجار‬
‫حرکت می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬امواج انبسرراطی ذرات را در جهت مخالف تسررریع می کنند‪ .‬از معادله ‪ ، 14-3‬ما‬
‫میتوانیم مقدار )‪ ξ (φ = 0‬را تعیین کنیم وقتی ‪:φ (ξ) = 0‬‬

‫(‪)15-3‬‬

‫برای یک انفجار قوی ‪( CJ‬به عنوان مثال ‪ )MCJ >>1 ،‬که در آن سرعت ذرات را می توان تقریبی داد‪:‬‬

‫‪29‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫(‪)16-3‬‬

‫‪ ξ (φ = 0) = 0.5 = x0 / Dt‬بدست می آوریم‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬سرعت ذره در حدود نیمی از فاصله انفجار از‬
‫انتهای بسرته لوله به صرفر کاهش می یابد‪ .‬برای ‪ ξ ≤ ξ (φ = 0) ≤ 1‬جایی که ‪ ، φ = 0‬محصرروالت ثابت می‬
‫مانند و سایر خصوصیات ترمودینامیکی مقادیر ثابت می گیرند‪ .‬شرایط ‪ CJ‬در جلو انفجار ‪ u1 + c1 = D‬یا‬

‫‪ φ1 + η1 = 1‬را نشان می دهد‪ .‬از این رو ‪ η = γ γ + 1 ،‬و در ‪ ، ξ = ξ (φ = 0) = 12‬مقدار سرعت صدا بدست‬
‫می آید به عنوان ‪ .η (φ = 0) = 0.5‬بنابراین می توان فشررار موجود در منطقه راکد محصرروالت انفجاری را به‬
‫صورت زیر بدست آورد‪.‬‬

‫(‪)17-3‬‬

‫برای ‪ η (φ = 0) = 12‬و ‪ ، η1 = γ γ + 1‬مقدار فشار در منطقه راکد ‪( p (φ = 0) 0.34 p1‬با فرر ‪ )γ = 1.4‬یا‬
‫حدود یک سو فشار انفجار ‪ CJ‬است‪.‬‬

‫اگر انفجار از انتهای باز لوله در ‪ x = 0‬منتشرر شرود ‪ ،‬سرعت ذره همچنان برای ‪ x (φ = 0)< ،‬کاهش می‬
‫یابد (یعنی جریان معکوا می شرود و به دور از انفجار به سرمت خروجی لوله گسترش می یابد ) در انتهای‬
‫باز لوله می توان مقدار سرعت ذره را به صورت زیر بدست آورد‪:‬‬

‫(‪)18-3‬‬

‫که همان مقداری است که در پشت جبهه انفجار ‪ CJ‬وجود دارد ‪ ،‬اما در جهت مخالف‪ .‬سرعت صدا در انتهای‬
‫باز لوله ‪ ξ = 0 ،‬را نیز می توان به صورت زیر بدست آورد‪:‬‬

‫(‪)19-3‬‬

‫فشار در انتهای باز بدین ترتیب است‬

‫(‪)21-3‬‬

‫‪31‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫و برای ‪ ، γ = 1.4‬فشار در انتهای باز ‪ x = 0 p (0) 0.1p1‬است ‪ ،‬که تقریبان ‪ ٪11‬فشار انفجار ‪ CJ‬در جلو است‪.‬‬
‫همانطور که قبال ذکر شررد ‪ ،‬محلول بی اهمیت ‪ φ = 0‬و )‪ = η = 0 φ (ξ‬ثابت ‪ = η (ξ) ،‬ثابت می دهد و ثابت‬
‫های جلو را ارزیابی می کنیم‬

‫(‪)21-3‬‬

‫این راه حل برای پیگیری انفجار به یک پیسررتون نیاز دارد و با سرررعت الز برای حفج حالت یکنواخت در‬
‫محصوالت حرکت می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬سرعت پیستون ‪ φp = φ1‬خواهد بود و محل پیستون در ‪ξp = φp = φ1‬‬
‫خواهد بود‪ .‬اگر ما یک پیسرتون داشته باشیم که با سرعتی کندتر از مقدار ‪ φ1‬که برای حفج حالت ثابت در‬
‫محصوالت انفجاری الز است حرکت می کند ‪ ،‬در پشت جبهه انفجار یک فن انبسا وجود دارد تا ‪ φ1‬را به‬
‫مقداری سرازگار با سرعت پیستون کاهش دهد ‪ .‬اگر پیستون ثابت باشد ‪ ،‬یک انبسا کامل ایجاد می شود ‪،‬‬
‫)‪ φ (ξ‬از مقدار آن در انفجار ‪ φ1‬به صررفر می رسررد ‪ ،‬مانند یک لوله انتهای بسررته‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای سرررعت‬
‫پیستون بیشتر از مقدار ‪ CJ φ1‬در جبهه انفجار ‪ ،‬جریان از پیستون به جبهه انفجار یکنواخت است ‪ ،‬اما برای‬
‫انطباق با سرعت پیستون ‪ ،‬انفجار بیش از حد هدایت می شود‪.‬‬

‫‪ -3-3‬منحرف کردن انفجار ‪ Cylindrical‬و ‪Spherical CJ‬‬

‫برای هندسره های اسرتوانه ای و کروی ‪ ،‬مقدار ‪ j‬برابر صرفر نیست‪ .‬معادالت ‪ 8-3‬اکنون باید برای گسترش‬
‫ایزنتروپیک محصوالت انفجار در پشت یک موج انفجار استوانه ای (یا کروی) حل شود‪ .‬ما فرر خواهیم کرد‬
‫که در زمان ‪ ، t = 0‬انفجار استوانه ای (یا کروی) بالفاصله در ‪ r = 0‬آغاز می شود و پس از آن با سرعت ثابت‬
‫پخش می شود که با سرعت ‪ CJ‬مخلو انفجاری مطابقت دارد‪ .‬در جبهه انفجار ‪ ، ξ = 1 ،‬جایی که ‪ φ = φ1‬و‬
‫‪ ، η = η1‬شررر ‪ CJ φ1 + η1 = 1‬باید برآورده شررود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در جبهه انفجار ‪ ، CJ‬مخرج در معادالت ‪8-3‬‬
‫هر دو ‪ (φ1 - 1) 2 - η21 = 0‬هسررتند و هر دو معادله منفرد می شرروند‪ .‬مشررتقات ‪ φ‬و ‪ η‬برای حالت مسررطح‬
‫محدود هسررتند ‪ ،‬زیرا عددها برای ‪ .j = 0‬محو می شرروند‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای انفجارهای واگرایی ‪ ،‬عدد از بین‬
‫نمی رود و ‪ φ‬و ‪ η‬به عنوان ‪ x → 1‬به بی نهایت تمایل دارند‪ .‬اگرچه مقادیر ‪ φ1‬و ‪ η1‬در ‪ ξ = 1‬متناهی هستند‬
‫‪ ،‬شیب آنها بی نهایت است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬معادالت ‪ 8-3‬نمی توانند از نظر ‪ ξ = 1‬از نظر عددی ادغا شوند‪ .‬برای‬
‫ادامه کار با یکپارچه سازی ‪ ،‬باید به دنبال یک راه حل تحلیلی در همسایگی تکینگی باشیم تا بتوانیم تلفی‬

‫‪31‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫عددی را در فاصله کمی از جلو شروع کنیم تا از تکینگی ما فرر می کنیم که راه حل در محله جبهه توسط‬
‫سری زیر داده شده است‪:‬‬

‫(‪)22-3‬‬

‫و از شر مرزی در ‪ ξ = 1 a0 = φ1‬و ‪ b0 = η1‬بدست می آوریم‪ .‬ضرایب ‪ a1‬و ‪ b1‬و همچنین نمادهای ‪ α‬و ‪، β‬‬
‫در مرحله بعدی باید تعیین شررروند‪ .‬نمایانگرهای ‪ α‬و ‪ β‬باید برای ‪ φ‬و ‪ η‬مثبت باشرررند که در جبهه ای که‬
‫‪ x = 1‬محدود باشد‪ .‬از معادله ‪ 22-3‬ما بدست می آوریم‪:‬‬

‫(‪)23-3‬‬

‫از آنجرا که ‪ ∞ → φ‬و ‪ ∞ → η‬مانند ‪ ، ξ → 1‬می بینیم که ‪ α‬و ‪ β‬باید کمتر از وحدت باشرررند‪ .‬تعویب‬
‫عبارات برای ‪ φ ،η ،φ‬و ‪ η‬همانطور که توسط ‪ Eqs‬داده شده است‪ 22-3 .‬و ‪23-3‬را در معادالت اساسی قرار‬
‫داده و بدست می آوریم‪:‬‬

‫(‪)24-3‬‬

‫برای برآوردن معادله ‪ ، 24-3‬می بینیم که نمادها باید به گونه ای باشررند که ‪ α - 1 = 2‬یا ‪.α + β - 1 = 0‬‬
‫برای برآوردن معادله‪ β - 1 = 02 ، 24-3 .‬یا ‪ .α + β - 1 = 0‬بنابراین ‪ ،‬می توان نتیجه گرفت که ‪α = β = 12‬‬
‫به طور همزمان همه شررایط را برآورده می کند‪ .‬تنظیم ‪ α = β = 12‬در معادله‪ ،24-3 .‬ما می توانیم ضرایب‬
‫مرتبه اول ‪ a1‬و ‪ b1‬انبسا معادالت را بدست آوریم‪.‬‬

‫(‪)25-3‬‬

‫اکنون می توان راه حل )‪ φ (ξ‬و )‪ η (ξ‬را در محله جبهه به صورت زیر نوشت‪:‬‬
‫‪32‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫(‪)26-3‬‬

‫دو عالمت در عبارات باال نشان می دهد که دو راه حل ممکن برای جریان ایزنتروپیک در پشت انفجار استوانه‬
‫ای یا کروی متفاوت وجود دارد‪ .‬اگر عالمت منفی را بگیریم ‪ ،‬این مربو به یک راه حل انبسررا ایزنتروپیک‬
‫در پشرت انفجار ‪ CJ‬خواهد بود‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬اگر عالمت مثبت را بگیریم ‪ ،‬آن یک راه حل فشرررده سررازی‬
‫ایزنتروپیک می دهد که در آن هر دو ‪ φ‬و ‪ η‬پشت سر جبهه انفجار ‪ CJ‬بیشتر می شوند‪ .‬محلول فشرده سازی‬
‫به یک پیستون با سرعت ثابت نیاز دارد که در پشت انفجار حرکت می کند و مکان پیستون با ‪ φp = ξp‬داده‬
‫می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬ما با ادغا عددی تا زمانی که ‪ ، φ = ξ‬که مربو به شرایط مرزی در صورت پیستون است‬
‫‪ ،‬جایی که سررعت ذره برابر با سررعت پیسرتون اسرت ‪ ،‬ادامه می دهیم‪ .‬توجه داشته باشید که برای انفجار‬
‫مسرطح ‪ ، CJ‬جریان از پشرت جلو تا سطح پیستون یکنواخت است‪ .‬برای انفجار واگرا ‪ ،‬جریان غیر یکنواخت‬
‫است‪ .‬برای جبران واگرایی منطقه مربو به هندسه استوانه ای یا کروی ‪ ،‬یک فشرده سازی اضافی الز است‪.‬‬

‫ماهیت منحصر به فرد محلول موجود در انفجارهای واگرا ‪ CJ‬این مسئله را مطرح می کند که امواج ‪ CJ‬واگرا‬
‫ثابت وجود دارد‪ .‬از نظر فیزیکی ‪ ،‬وجود یک گرادیان انبسا بی نهایت بالفاصله در پشت انفجار ‪ ،‬تردیدی در‬
‫اعتبار قوانین حفاظت از خود ایجاد می کند‪ .‬قوانین حفاظت جهانی از ادغا معادالت دیفرانسرریل حرکت در‬
‫عرر موج گرفته شرده اسرت ‪ ،‬که مسرتلز آن است که شیب مقادیر سیال در باالدست و پایین دست موج‬
‫ناچیز اسرت‪ .‬با این حال ‪ ،‬وجود یک شریب انبسرا بی نهایت در پشررت انفجار واگرا ‪ CJ‬قطعان این نیاز ناچیز‬
‫کوچرک را برای معتبر بودن معرادالت حفراظرت پایدار نقب می کند‪ .‬این دیدگاه ژوگو (‪ )1917‬و کورانت و‬
‫فریدریش (‪ )1951‬اسرت‪ .‬با تأیید مشکالت مربو به وجود شیب بی نهایت در پشت جبهه انفجار ‪.G.I ،CJ‬‬
‫تیلور (‪ )1951‬اظه ار داشرت که تکینگی مانع از این نمی شود که حرکت توصیف شده توسط محلول تقریب‬
‫مناسربی از جریان واقعی محصرول باشرد‪ .‬تیلور اشراره کرد که احتما نال خطا از جهت نسرربت ضخامت ناحیه‬
‫واکنش به شعاع جبهه انفجار است‪ .‬با گسترش انفجار دومی کاهش می یابد‪ .‬توجه داشته باشید که اگر انحنا‬
‫و ضرخامت محدود انفجار را در نظر بگیریم ‪ ،‬ممکن است انفجار دیگر یک انفجار ‪ CJ‬نباشد‪ .‬اگر شر مرزی‬
‫پشرت انفجار با شررایط ‪ CJ‬کنترل نشرود ‪ ،‬مشکل تکینگی در جلو رخ نمی دهد‪ .‬یک استدالل جایگزین که‬
‫توسط لی (‪ )1965‬ارا ه شد مبتنی بر این واقعیت است که برای شروع موج انفجار کروی به طور کلی باید از‬

‫‪33‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫یک انرژی اشتعال نسبتان بزرگ استفاده شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬موج انفجار در ابتدا به سختی بیش از حد هدایت می‬
‫شود و با گسترش آن تحلیل می رود‪ .‬از آنجا که انفجارهای بیش از حد منجر به تکینگی در جبهه نمی شود‬
‫‪ ،‬در صورت در نظر گرفتن انرژی شروع ‪ ،‬مسئله وجود انفجارهای کروی بوجود نمی آید‪ .‬با این حال ‪ ،‬ما دیگر‬
‫یک انفجار ‪ CJ‬با سرعت ثابت نداریم و یک انفجار ‪ CJ‬فقط به صورت مجانبی به عنوان ‪ R → obtained‬قابل‬
‫دستیابی است‪.‬‬

‫‪ -4-3‬حرکت پیستوني پس از انفجارهای متفرقه‬

‫برای از معادالت ‪ 3.22‬و ‪ ، 3.23‬ما توجه داریم که دو راه حل ممکن در پشت انفجار متفاوت ‪ CJ‬وجود دارد‪.‬‬
‫محلول فشرده سازی برای پیگیری انفجار واگرا ‪ CJ‬به پیستون نیاز دارد‪ .‬سرعت پیستون باید با مقدار سرعت‬
‫ذره در سرطح پیستون مطابقت داشته باشد ‪ ،‬جایی که ‪ .φ = ξ‬با این حال ‪ ،‬اگر سرعت پیستون کمتر از این‬
‫مقدار بحرانی باشرد (ک ه یک فشرده سازی مداو ایزنتروپیک را از پشت انفجار به سمت پیستون می دهد) ‪،‬‬
‫داریم و به دنبال آن یک موج شون ثانویه قرار دارد که بین پیستون و جلو انفجار ‪CJ‬‬ ‫ما یک محلول انبسا‬
‫قرار دارد‪ .‬برای حالت مسطح ‪ ،‬چنین موج ضربه ای الز نیست و موج انبسا به راحتی سرعت ذره را کاهش‬
‫می دهد تا با سررعت پیسرتون مطابقت داشته باشد‪ .‬برای هندسه واگرا ‪ ،‬یک شون ثانویه مورد نیاز است تا‬
‫جریان فشرررده سررازی تولید شررده توسررط پیسررتون با جریان انبسررا پشررت انفجار به دلیل واگرایی منطقه‬
‫مطابقت داشرته باشرد‪ .‬بررسی این مسئله و تعیین قدرت ضربه ثانویه مورد نیاز برای مطابقت با جریان برای‬
‫سرعتهای مختلف پیستون از اهمیت برخوردار است‪.‬‬

‫برای یک سررعت ثابت پیسرتون در پشرت انفجار ‪ ، CJ‬ما هنوز هم جریان مشرابهی از پشت انفجار به شون‬
‫ثانویه و از شرون ثانویه به سرطح پیستون داریم‪ .‬قدرت موج شون ثانویه به حدی است که می توان این دو‬
‫منطقه جریان مشابه را مطابقت داد‪:‬‬

‫‪34‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪CJ‬‬ ‫شکل (‪ )1-3‬قدرت موج شون ثانویه برای یک سرعت ثابت پیستون در پشت انفجار‬

‫معادالت حرکت مشررابه خود همانطور که قبالن توسررط معادالت آورده شررده اسررت‪ 3.11 .‬و ‪ ، 3.11‬که برای‬
‫جریان انبسررا ایزنتروپی محدود شررده توسررط جلو انفجار و موج شررون ثانویه معتبر هسررتند ‪.1ξs ≤ ξ ≤ ،‬‬
‫معادالت ‪ 3.11‬و ‪ 3.11‬نیز برای جریان فشررده سرازی ایزنتروپیک بین شرون ثانویه و سطح پیستون معتبر‬
‫هستند ‪ .1ξp ≤ ξs ≤ ،‬معادالت حفاظت در سراسر شون ثانویه را می توان به صورت زیر نوشت‪.‬‬

‫(‪)27-3‬‬

‫که در آن ‪ h = e + p ρ‬آنتالپی است‪.‬‬

‫بقای جر می دهد‪:‬‬

‫‪35‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫(‪)28-3‬‬

‫و نسبت تراکم در برابر یک شون طبیعی ‪ ،‬همانطور که توسط روابط رانکین‪-‬هوگونیوت آورده شده است‬

‫(‪)29-3‬‬

‫از نظر متغیرهای بدون بعد استفاده شده در معادالت شباهت ‪ ،‬می توانیم بنویسیم‪:‬‬

‫(‪)31-3‬‬

‫جایی که ‪ ξs = rs / Dt = Ut / Dt = U / D‬مکان شرون است ‪2 / D = u 2φ ،‬سرعت ذره است و ‪/ 2= c 2η‬‬

‫سرعت صدا را دقیقان در مقابل موج شون ثانویه از بین می برد‪ .‬معادالت ‪ 28-3‬و ‪ 29-3‬را می دهد‪:‬‬

‫(‪)31-3‬‬

‫در جبهه انفجار ‪ ، ξ = 1 ،‬سررعت ذرات و سرعت صدا توسط معادالت ‪ Rankine-Hugoniot‬در جبهه انفجار‬
‫‪ CJ‬داده می شود‬

‫(‪)32-3‬‬

‫برای به دست آوردن یک راه حل با یک پیستون در پشت یک جبهه منفجر کننده ‪ ، CJ‬ما معادالت را ادغا‬
‫می کنیم‪ .‬معادالت به صورت عددی برای جریان انبسا ایزنتروپیک پشت انفجار (با استفاده از شرایط مرزی‬

‫‪36‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ CJ‬داده شده در معادله ‪ 29-3‬و راه حل های اغتشاش داده شده توسط معادالت ‪ 22-3‬و ‪ 23-3‬در نزدیکی‬
‫جلو ‪ ،‬برای جلوگیری از تکینگی)‪ .‬با فرر یک مکان شرون خا‪ ، ξs ، ،‬سرعت ذره ‪ 2φ‬و سرعت صدا را در‬
‫مقابل شررون ‪ ، 2η ،‬از تلفی عددی می یابیم‪ .‬معادله ‪ 27-3‬شررون را نشرران می دهد تعداد ماخ ‪ ،‬و معادله‬
‫‪ 3-28‬نسرربت تراکم را می دهد‪ .‬سرررعت ذره و سرررعت صردا به عنوان تابعی از عدد ‪ Mach‬برای یک ضررربه‬
‫طبیعی در یک گاز ایده آل توسط معادالت ‪ Rankine-Hugoniot‬زیر آورده شده است‪:‬‬

‫(‪)33-3‬‬

‫شکل (‪ )2-3‬توزیع فشار پشت دتونیشن سیلندری برای سرعت های متفاوت پیستون‬

‫با تعیین ‪ φ3‬و ‪ ، η3‬ادغا را تا سرطح پیسرتون ادامه می دهیم ‪ ،‬جایی که شر مرزی ‪ φp = ξp‬باید برآورده‬
‫شود‪ .‬توزیع فشار در شکل ‪ 1-3‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫می بینیم که برای یک سرررعت پیسررتون معین ‪ ،‬محصرروالت ابتدا از پشررت جبهه انفجار ‪( CJ‬در = ‪ )1ξ‬به‬
‫صرورت همسرانگردی گسرترش می یابند و به شرون ثانویه (در ‪ )ξ = ξs‬گسترش می یابند‪ .‬در پشت شون‬
‫ثانویه ‪ ،‬جریان سرپس به یک انبسرا همسانروپی سو یچ می کند تا سطح پیستون ‪ ،‬جایی که ‪ .φ = ξ‬توجه‬
‫داشرته باشید که با افزایش سرعت پیستون ‪ ،‬ضربه ثانویه به سمت جلو انفجار حرکت می کند ‪ ،‬در حالی که‬
‫قدرت آن کاهش می یابد‪ .‬با سرعت بحرانی پیستون ‪ ، φ ∗ p ،‬شون ثانویه با جلو ‪ CJ‬ادغا می شود و قدرت‬
‫آن به یک موج فشرده سازی ایزنتروپیک کاهش می یابد‪ .‬جریان پشت انفجار اکنون از جلو به سطح پیستون‬
‫ایزنتروپیک اسرت‪ .‬در حد دیگر با کاهش سررعت پیسرتون به صفر (یعنی → ‪ ، )1φp‬مکان شون ثانویه به‬
‫سررمت ‪ 1ξs = ξ‬متمایل می شرررود ‪ ،‬جایی که = ‪ .1φ‬باز هم ‪ ،‬قدرت آن به یک موج ایزنتروپیک به عنوان‬
‫ثانویه کاهش می یابد شون به ‪ 1ξs → ξ‬نزدیک می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬قدرت شون ثانویه در دو حد از بین می‬
‫رود (‪ )1φ ≤ φ ≤ 1‬و برای ‪ 1≤ ξs ≤ 1ξ‬به حداکثر می رسد‪.‬‬

‫شکل (‪ )3-3‬توزیع فشار پشت دتونیشن صفحهای برای سرعت های متفاوت پیستون‬

‫برای حالت مسطح ‪ ،‬ما می توانیم به راحتی نشان دهیم که موج شون ثانویه یک موج صوتی است (به عنوان‬
‫مثال ‪ ،‬هیچ شررون ثانویه ای وجود ندارد) از آنجا که گسررترش ایزنتروپیک پشررت انفجار مسررطح با عبارات‬
‫تحلیلی داده می شود‪:‬‬

‫‪38‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫(‪)34-3‬‬

‫قدرت شون ثانویه داده شده‪:‬‬

‫(‪)35-3‬‬

‫می توان به صورت زیر نوشت‪:‬‬

‫(‪)36-3‬‬

‫با استفاده از محلول انبسا تحلیلی پشت انفجار مسطح‪ .‬در نتیجه شرایط ‪ CJ u1 + c1 = D‬یا ‪،φ1 + η1 = 1‬‬
‫‪ Eq. 32/3 Ms = 1‬را نشران می دهد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای هندسره مسرطح ‪ ،‬جریان انبساطی که در پشت انفجار‬
‫وجود دارد به سرادگی در یک مقدار ‪ x‬خاتمه می یابد ‪ ،‬که سرعت ذره ‪ φ‬را برابر با سرعت پیستون می دهد‬
‫(شررکل ‪ 3.2‬را ببینید)‪ .‬بدون واگرایی منطقه بین پیسررتون و موج شررون ثانویه ‪ ،‬به سرررادگی یک منطقه‬
‫یکنواخت از شرون ثانویه (که اکنون یک موج فشررده سازی ایزنتروپیک است ‪ )Ms = 1 ،‬به سطح پیستون‬
‫وجود دارد‪ .‬وقتی ‪ ، φp → 0‬مکان شون ثانویه ‪ξs → ξ0 ≈ 12‬‬

‫از آنجا که عبارات تحلیلی برای )‪ φ (ξ‬و )‪ η (ξ‬توسط معادله ارا ه می شود‪ 22-3 .‬و ‪ 23-3‬در مجاورت جبهه‬
‫انفجار ‪ CJ‬برای هندسه های استوانه ای و کروی ‪ ،‬می توان عبارتی برای مقاومت شون ثانویه هنگامی که در‬
‫مجاورت جبهه انفجار قرار دارد ‪ ،‬بدست آورد‪:‬‬

‫(‪)37-3‬‬

‫معیار ‪ CJ η1 = 1 - φ1‬را می دهد و با اسررتفاده از این شررر ‪ ،‬معادله‪ 33-3 .‬نتیجه این اسررت که ‪ Ms-1‬به‬
‫عنوان ‪ . ξs-1‬از این رو ‪ ،‬شررون ثانویه با نزدیک شرردن به جبهه انفجار به یک موج فشرررده سررازی تبدیل می‬
‫شود‪ .‬یعنی ‪ .xs → 1‬در این حالت ‪ ،‬کل میدان جریان از حالت انفجار به سطح پیستون به یک جریان فشرده‬
‫سازی ایزنتروپیک تبدیل می شود ‪.φ. p ،‬‬

‫در حد دیگری که ‪ ξs → ξ0‬و ‪ φp → 0‬اسررت ‪ ،‬ما همچنین می توانیم نشرران دهیم که ‪ .Ms → 1‬به عنوان‬
‫‪( φp → 0‬یعنی بدون حرکت پیستون) ‪ ،‬جریان کامالن یک گسترش ایزنتروپیک برای ‪ ξ0 ≤ ξ ≤ 1‬است ‪ ،‬و ‪a‬‬

‫‪39‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫منطقه ثابت یکنواخت برای ‪ ، ξ ≤ ξ0 ≤ 1‬جایی که ‪ .φ = 0‬ما همچنین می توانیم عبارات تحلیلی برای ‪φ‬‬
‫)‪ (ξ‬و )‪ η (ξ‬را در مجاورت ‪ η = η0‬بدسررت آوریم‪ .‬چون ‪ φ → 0‬و ‪ → η‬وقتی ‪ ξ → ξ0‬ثابت هسررتند ‪ ،‬می‬
‫نویسیم‪:‬‬

‫(‪)38-3‬‬

‫در مجاورت ‪ .ξ = ξ0‬ضرررایب انبسررا در ‪ ξ - ξ0‬معادله‪ 3.34 .‬را می توان با جایگزینی معادله به دسررت آورد‪.‬‬
‫‪ 3.34‬به معادالت شررباهت ‪ 3.11‬و ‪ .3.11‬برای هدف ما ‪ ،‬فقط تعیین ضررریب ‪ η0‬کافی اسررت و ‪η (0) = ξ0‬‬
‫بدست می آوریم‪.‬‬

‫تعویب معادله‪ 3.34 .‬به معادله ‪ 3.27‬بدست می آوریم‪:‬‬

‫(‪)39-3‬‬

‫به عنوان ‪ ، ξs → ξ0‬دوباره می بینیم که ‪ .1 → ms‬بنابراین ‪ ،‬قدرت شون ثانویه در دو حد فشرده سازی یا‬
‫انبسرا در سرراسرر منطقه جریان ناپایدار در پشت جبهه انفجار ‪ CJ‬ناپدید می شود‪ .‬تغییر در قدرت شون‬
‫ثانویه با موقعیت آن در شکل ‪ 3-3‬برای یک انفجار استوانه ای نشان داده شده است‪.‬‬

‫جریان پشرت انفجار اسرتوانه ای یا کروی ثابت ‪ CJ‬می تواند فشرده سازی ایزنتروپیک یا انبسا در محدوده‬
‫سررعت پیستون ‪ φp ≤ φ ∗ p ≤ 1‬باشد‪ .‬برای سرعت پیستون بین دو حد ‪ ،‬باید یک موج ضربه ثانویه وجود‬
‫داشرته باشرد ‪ ،‬جریان را به مناط انبسا و فشرده سازی تقسیم کند‪ .‬شر مرزی ‪ CJ‬در جبهه انفجار یک‬
‫تکینگی ایجاد می کند ‪ ،‬که در وجود انفجارهای ثابت و واگرا ‪ CJ‬تردید ایجاد می کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬فرضیات‬
‫(‪ )1‬یک انفجار آنی ‪ CJ‬که از مرکز تقارن نشات گرفته و (‪ )2‬جبهه انفجار دارای ضخامت محو است ‪ ،‬بنابراین‬
‫انحنا هیچ تاثیری بر وضعیت انفجار پشت آن ندارد ‪ ،‬واقع بینانه نیستند‪ .‬پذیرش این فرضیات برای دستیابی‬
‫به راه حل مشابه مشابه برای پویایی محصوالت احتراق در پشت امواج واگرا الز است‪ .‬نتیجه داشتن تکینگی‬
‫در پشررت جبهه توجه جدی به پیامدهای جسررمی این تکینگی را تضررمین نمی کند‪ .‬همانطور که ‪ .G.I‬تیلور‬
‫اشراره کرد ‪ ،‬راه حل مشابه خود می تواند به عنوان یک تقریب خوب برای جریان واقعی عمل کند ‪ ،‬بنابراین‬
‫نیاز به بح در مورد مشکالت فیزیکی ناشی از این تکینگی را کاهش می دهد‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل (‪ )4-3‬تفاوت سرعت شون ثانویه با سرعت پیستون برای دتونیشن سیلندری‬

‫در بخش ‪ ،3-3‬ما دینامیک محصوالت احتراق را پشت امواج انفجار ‪ CJ‬واگرا (استوانه ای یا کروی) بررسی‬
‫کردیم و متوجه شردیم که راه حل در جبهه ‪ CJ‬منفرد (تکین‪ ،‬منحصرر به فرد) است‪ .‬این تکینگی‪ ،‬به شکل‬
‫یک شریب بی نهایت در پشرت انفجار ‪ ،‬این سوال را مطرح میکند که آیا انفجارهای ثابت و واگرا ‪ CJ‬وجود‬
‫دارند یا خیر‪ .‬از نظر ریاضرری ‪ ،‬تکینگی قابل قبول نیسررت‪ ،‬زیرا باع میشررود شررکل یکپارچه قوانین بقا در‬
‫سررراسررر موج انفجار نامعتبر باشررد‪ .‬با این حال‪ ،‬اگر جبهه انفجار به اندازه کافی نازن باشررد تا بتوان آن را به‬
‫عنوان یرک ناپیوسرررتگی تلقی کرد‪ ،‬پس میتوان ادعا کرد (همانطور که ‪ G.I. Taylor‬این کار را کرد) که‬
‫تکین انبسرا ممکن اسرت به همان اندازه ناپیوسرتگی فشرده سازی باشد که یکی برای جبهه انفجار فرر‬
‫می شرود‪ .‬از این رو ‪ ،‬راه حل ممکن اسرت باز هم نمایش خوبی از حرکت در واقعیت باشد‪ .‬الز به ذکر است‬
‫کره تکینگی نتیجه اضرررمحالل (از بین رفتن) مخرج در معادالت حرکت (معادالت ‪ 3.11‬و ‪ )3.11‬در جبهه‬
‫انفجرار ‪ ،CJ‬در حرالی که این عدد برای انفجارهای واگرا از بین نمیرود(حذف نمیشرررود) زیرا مقدار فاکتور‬
‫هندسی ‪ j‬غیر صفر است (‪ j=1, 2‬به ترتیب برای هندسه های استوانه ای و کروی)‪ .‬با این حال‪ ،‬اگر در ابتدا‬
‫یک محیط چگالی غیر یکنواخت در نظر بگیریم ‪ ،‬به دلیل میدان گرادیان چگالی اولیه ‪ ،‬یک جمله اضافی در‬
‫معادله شباهت ظاهر میشود‪ .‬این یک درجه آزادی اضافی را فراهم می کند تا بتواند صورت کسر را در جبهه‬
‫‪ CJ‬محو کند ‪ ،‬و ممکن است بتوان به دنبال راه حل های بدون تکینگی برای انتشار انفجارهای مختلف ‪CJ‬‬
‫بود‪ .‬این راه حل ها ممکن اسرت بینشی فیزیکی در مورد رفتار منحصر به فرد امواج ‪ CJ‬واگرا در یک محیط‬
‫چگالی یکنواخت ارا ه دهند ‪ ،‬همانطور که در بخش ‪ 3-3‬تجزیه و تحلیل شررده است‪ ،‬فرر خواهیم کرد که‬
‫چگالی اولیه ماده محترق با یک قانون توان ارا ه میشود‪:‬‬

‫‪41‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫توجه داشررته باشررید که اگر یک گاز کامل فرر کنیم ‪ ،‬یعنی ‪ ، p = ρRT‬یک تغییر چگالی به این معنی‬
‫اسرت که اگر درجه حرارت یکنواخت بماند فشار به طور مشابه تغییر می کند یا اگر فشار یکنواخت باشد دما‬
‫به ‪ T ∝ 1/rω‬تغییر میکند‪ .‬ما مواردی را که درجه حرارت یکنواخت اسررت‪ ،‬بررسرری خواهیم کرد‪ .‬معادالت‬
‫شباهت برای بقای جر و حرکت برای واسطه چگالی متغیر به وجود میآید‪:‬‬

‫با حل مشتقات ́ ‪ φ‬و ́ ‪ ، η‬بدست میآوریم‪:‬‬

‫وقتی ‪ ω = 0‬و ثابت = 𝐴 = ‪ρ0‬اسرررت‪ ،‬معادله ‪ 3-38‬و ‪ 3-39‬به معادالت‪ 11-3‬و ‪ 11-3‬برای مورد با‬
‫چگالی یکنواخت که قبال در بخش ‪ 3-3‬تجزیه و تحلیل شده است‪ ،‬کاهش مییابد‪.‬‬

‫مقدار ‪ ω‬نمیتواند دلخواه باشد‪ .‬اگر انتگرال جر را در نظر بگیریم [به عنوان مثال ‪ ،‬بقاء کل جر محاصره‬
‫شده توسط انفجار در هر لحظه‪ ،‬هنگامی که شعاع آن )𝑡( 𝑠𝑅 است]‪ ،‬مینویسیم‪:‬‬

‫‪ kj = 2π‬و ‪ 4π‬به ترتیب برای ‪ j = 1‬و ‪ .2‬با 𝜔 ‪ ،ρ0 (r) = Ar‬معادله فوق میشود‪:‬‬

‫‪42‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -5-3‬انفجارهای متغیر در یک ماده غیر یكنواخت‬

‫از معادله فوق‪ ،‬میبینیم که اگر جر محصررور شررده توسررط انفجار محدود باشررد‪ ،‬پس ‪ j + ω + 1> 0‬و‬
‫بنابراین‬

‫یعنی ‪ ω ≥ −2‬برای اسرتوانه ای و ‪ ω ≥ −3‬برای هندسه های کروی‪ .‬برای انفجارهای ‪ ، CJ‬شرایط مرزی‬
‫برای ‪ φ‬و ‪ η‬در جبهه داده میشود‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫𝐽𝐶𝑀‬ ‫که ‪= 2(𝛾 2 − 1) 𝑞⁄𝑐02‬‬

‫معیار ‪ CJ‬همچنین نیاز دارد که ‪ φ1 = η1 = 1‬باشد‪ ،‬بنابراین مخرج معادالت ‪ 3.38‬و ‪ 3.39‬در جبهه ( ‪ξ‬‬
‫‪ )= 1‬محو میشرررود و در نتیجه به یک تکین منجر میشرررود‪ .‬برای مقادیر دلخواه ‪( ω‬که معادل ‪ 3.41‬را‬
‫برآورده میکند)‪ ،‬ممکن اسرت در جلوی ‪ CJ‬عدد محو نشود‪ ،‬و ما در حالت چگالی‪-‬یکنواخت دوباره یکتایی‬
‫داریم‪ .‬برای ادامه ادغا معادالت ‪ 38-3‬و ‪ ، 39-3‬برای دسرتیابی به شر شروع مجددان باید به دنبال راه حل‬
‫اغتشرراش در نزدیکی جبهه )‪ CJ (ξ = 1‬باشرریم‪ .‬با انجا یک تحلیل مشررابه در بخش ‪ ، 3-3‬نتایج زیر را‬
‫بدست میآوریم‪:‬‬

‫این معادالت به معادالت ‪ 22-3‬و ‪ 23-3‬کاهش مییابد‪ .‬وقتی ‪ ω = 0‬است‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫با اسرتفاده از معادالت ‪ 42-3‬و ‪ ، 43-3‬مقادیر شروع برای ‪ φ‬و ‪ η‬در مجاورت جبهه انفجار ‪ ξ = 1 CJ‬را‬
‫میتوان بهدست آورد‪ ،‬و سپس میتوانیم معادالت را به صورت عددی ادغا کنیم تا حل )‪ φ (ξ‬و )‪ η (ξ‬برای‬
‫مقادیر ‪ ω‬بدست آمده‪ ،‬بدست آوریم‪.‬‬

‫همچنین صرورت کسرر در جبهه ‪ CJ‬ناپدید میشرود زیرا مخرج به صفر میرسد‪ .‬برای به دست آوردن راه‬
‫حل برای این مورد ‪ ،‬ما باید دوباره به دنبال یک راه حل آشررفتگی در همسررایگی جبهه باشرریم‪ ،‬زیرا ‪ φ‬و ‪η‬‬
‫اکنون هر دو نامشخص هستند‪ .‬راه حل به صورت بسط سری در نزدیکی ‪ ξ = 1‬مینویسیم‪:‬‬

‫و با جایگذاری این عبارات در معادالت ‪ 38-3‬و ‪ ،39-3‬معادالت زیر را برای ضرایب بهدست میآوریم‪:‬‬

‫در بهدست آوردن این عبارات‪ ،‬از شرایط ‪ φ1 + η1 = 1 ،CJ‬و همچنین از معادله ‪ 44-3‬برای مقدار ویژه‬
‫‪ ω‬استفاده شده است که صورت معادالت ‪ 38-3‬و ‪ 39-3‬را برابر با صفر میکند‪ .‬با استفاده از معادله ‪، 47-3‬‬
‫معادله ‪ 48-3‬را میتوان به صورت زیر نوشت‬

‫و جایگذاری این عبارت برای ‪ b1‬در معادله ‪ ، 3.48‬یک معادله درجه دو برای ضریب ‪ a1‬بدست میآید‪:‬‬

‫این معادله دو ریشه برای ‪ a1‬و از این رو دو مقدار متناظر برای ‪ b1‬میدهد‪ .‬این دو ریشه دوباره نشانگر راه‬
‫حلهای انبسرا و فشررده سرازی در پشرت جبهه ‪ CJ‬است‪ .‬با تعیین ضرایب اصطالحات آشفتگی ‪ ،‬اکنون‬
‫میتوان مقادیر )‪ φ (ξ‬و )‪ η (ξ‬را در مجاورت جبهه بهدسرت آورد‪ .‬با استفاده از این موارد به عنوان مقادیر‬

‫‪44‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شرروع ‪ ،‬معادالت ‪ 38-3‬و ‪ 39-3‬اکنون می توانند به صورت عددی ادغا شوند تا یک راه حل بدون تکینگی‬
‫برای موج های ‪ CJ‬واگرا در یک محیط چگالی‪-‬غیر یکنواخت ارا ه دهند‪.‬‬

‫جالب است بدانید که یک راه حل بسیار ساده برای معادالت ‪ 3-38‬و ‪ 3-39‬وجود دارد‪ .‬به فر‬

‫برای یرافتن مقردار ویژه ‪ ω‬کره برا این راه حل مطابقت دارد‪ ،‬معادالت ‪ 51-3‬و ‪ 51-3‬را در معادله ‪38-3‬‬
‫جایگذاری میکنیم‪ .‬برای به دست آوردن‬

‫حل برای ‪ η12‬در این عبارت حاصل است‪:‬‬

‫‪ .9.1‬انفجارهای متغیر در یک ماده غیر یكنواخت‬

‫با جایگزینی معادالت ‪ 51-3‬و ‪ 51-3‬در معادله ‪ 39-3‬میتوان بیان دو برای ‪ η12‬را بهدست آورد‪ .‬حاصل‬
‫میشود‪:‬‬

‫تقسیم معادله ‪ 52-3‬توسط معادله ‪ 54-3‬میدهد‬

‫که برای ‪ η12‬قابل حل است‪:‬‬

‫‪45‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سپس میتوان معادله ‪ 55-3‬را برای از بین بردن ‪ η12‬معادل معادله ‪ 53-3‬قرار داد‪:‬‬

‫مقادیر ‪ φ‬و ‪ η‬در جلو با معادالت ‪ 56-3‬و ‪ 53-3‬ارا ه میشود‪ .‬به ترتیب‪ ،‬وقتی محلولهای )‪ φ (ξ‬و )‪η (ξ‬‬
‫به صورت معادالت ‪ 51-3‬و ‪ 51-3‬باشد‪ .‬با این حال‪ ،‬این مقادیر برای ‪ φ1‬و ‪ η1‬در جبهه انفجار‪ ،‬باید روابط‬
‫‪ Rankine-Hugoniot‬را برای یک موج انفجار نیز برآورده کند‪:‬‬

‫که‬

‫و ‪ .𝜂 = 1⁄𝑀𝑠2‬در معادالت فوق‪ ،‬فرر کردیم که ‪ η << 1‬اسرررت ‪ ،‬بنابراین از ‪ η‬در مقایسررره با یک‬
‫صررفنظر میکنیم‪ .‬با این حال ‪ η𝑞 = 𝑐02 ،‬از همان مرتبه است ‪ ،‬و نمیتوانیم از ‪ η𝑞 = 𝑐02‬در مقایسه با‬
‫یک صرفنظر کنیم‪ .‬برای انفجارهای ‪ CJ‬که ‪ S = 0‬داریم‬

‫با حل کردن معادله ‪.59-3‬‬

‫توجه داشته باشید که ما در معادالت ‪ Rankine – Hugoniot‬نیز عالمت مناسب را در نظر گرفته ایم تا‬
‫با یک انفجار بیش از حد رانده شرده (‪ )overdriven‬هدایت شود‪ .‬ما عالمت محلول انفجار ضعیف را نادیده‬
‫میگیریم‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬در راه حل های سراده ارا ه شده توسط معادالت‪ 51-3 .‬و ‪ ،51-3‬جبهه انفجار بیش‬
‫از حد رانده شرده با سررعت ثابت پخش میشود‪ .‬این نتیجه گرادیان چگالی اولیه قبل از انفجار است‪ .‬چگالی‬

‫‪46‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در حرال کراهش در پیشتر (جلوتر) از جبهه انفجار تمایل به تقویت انفجار و رقابت با اثر تضرررعیف واگرایی‬
‫منطقه دارد‪ .‬موج سرعت ثابت مربو به تعادل بین این دو اثر رقابتی است‪.‬‬

‫برای حل مقدار ویژه ‪ ، ω‬اکنون مقادیر برای ‪ φ1‬و ‪ η1‬از معادالت بقاء به معادالتی که در مقابل با معادالت‬
‫رانکین‪-‬هوگونیوت داده شده است‪ ،‬برابر میکنیم‪ .‬با استفاده از معادله ‪ 57-3‬برای حذف ‪ S‬از معادله ‪،58-3‬‬
‫داریم‬

‫جایگزینی ‪ η12‬در معادله ‪ 53-3‬با معادله ‪ 61-3‬و با حل برای ‪ ،ω‬به دست میآوریم‪:‬‬

‫جایگزینی معادله ‪ 56-3‬در ‪ φ1‬این معادله را میدهد‪:‬‬

‫از این رو ‪ ،‬برای موج های کروی واگرا‪،‬‬

‫و برای امواج استوانه ای‪،‬‬

‫برای یافتن سرعت انفجار ‪ ،‬معادله‪ 56-3‬را جایگزین میکنیم‪ .‬برای ‪ φ1‬در معادله ‪ 57-3‬و مقدار ‪ S‬بهصورت‬
‫زیر بدست میآید‪:‬‬

‫که به خصو‪ ،‬برای هندسه استوانه ای ساده است که در آن‪: j = 1‬‬

‫‪47‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫عدد ماخ را میتوان با برابر گرفتن عبارات ‪ S‬در معادالت ‪ 64-3‬و ‪ 59-3‬پیدا کرد‪.‬‬

‫بنابراین می بینیم که اگر چگالی اولیه ماده محترق غیر یکنواخت باشد ‪ ،‬با تنظیم مقدار توان (نما) چگالی‪،‬‬
‫‪ ω‬میتوانیم راه حرل هرایی را کره در جبهه انفجار ‪ CJ‬واحد (‪ )singular‬نیسرررتند‪ ،‬بدسرررت آوریم‪ .‬حتی‬
‫میتوانیم یک انفجار با سرررعت ثابت بیش از حد رانده شررده (‪ )overdriven‬را وقتی اثر تقویت (تشرردید)‬
‫گرادیان چگالی فقط اثر میرایی ناشی از واگرایی منطقه را متعادل میکند‪ ،.‬داشته باشیم‪.‬‬

‫توجه به این نکته مهم است که اگرچه تئوری کالسیک ‪ CJ‬نیازی به در نظر گرفتن راه حل جریان ناپایدار‬
‫محصررروالت در پی آن ندارد‪ ،‬اما یک نظریه دقی تر نیاز به راه حل محصررروالت نیز دارد‪ .‬فقط هنگامی که‬
‫سرعت انفجار یک راه حل بدون تکینگی در جریان پشت انفجار میدهد ‪ ،‬میتوانیم محلول را از نظر فیزیکی‬
‫ممکن بپذیریم‪.‬‬

‫‪ -6-3‬نكات جمع بندی (‪)Closing Remarks‬‬

‫از مالحظات ریاضرری‪ ،‬میپذیریم که انفجار اسررتوانه ای یا کروی با سرررعت ثابت‪ ،‬به دلیل وجود تکین وجود‬
‫ندارد‪ .‬از نظر فیزیکی‪ ،‬تصرور انرژی شرروع صرفر شراید مسرئله جدی تری باشررد‪ .‬شروع مستقیم آنی انفجار‬
‫استوانه ای یا کر وی به مقدار قابل توجهی به انرژی جرقه زنی نیاز دارد تا در مرکز تقارن گذاشته شود‪ .‬با در‬
‫نظر گرفتن انرژی شرروع ‪ ،‬انتشار اولیه احتراق در واقع یک موج انفجار قوی در حال فروپاشی است‪ .‬بنابراین‬
‫بررسی فروپاشی مجانبی (تقریبی) این موج انفجار واکنش دهنده و مشاهده رویکرد آن برای انفجار ‪ CJ‬دور‬
‫از مرکز تقارن از اهمیت برخوردار اسررت‪ .‬مطالعه این فروپاشرری مجانبی (تقریبی) باید توضرریح دهد که آیا‬
‫محلول مشرابه مشرابه ارا ه شده در اینجا ‪ ،‬توصیف تقریبی خوبی از انفجارهای واگرا را‪ ،‬همانطور که جی‪.‬آی‪.‬‬
‫تیلور پیشنهاد میدهد‪ ،‬ارا ه میدهد‬

‫تئوری ‪ CJ‬اجازه میدهد تا سرعت انفجار بدون در نظر گرفتن شرایط مرزی عقب (به استثنای محلول انفجار‬
‫قوی‪ ،‬که جریان در آن صروتی است) تعیین شود‪ .‬برای انفجارهای ‪ ، CJ‬وجود آنها مستلز این است که یک‬
‫راه حل برای جریان ناپایدار محصروالت با شرایط مرزی ثابت در پشت انفجار ‪ CJ‬مطابقت داشته باشد‪ .‬برای‬
‫مورد مسرطح ‪ ،‬راه حل ‪ Riemann‬شررایط صروتی در مرز عقب انفجار را برآورده میکند و راه حل پیوسته‬
‫اسرت‪ .‬برای انفجارهای واگرا (اسرتوانه ای یا کروی) ‪ ،‬مشرخص شده است که تطبی راه حل انبسا ناپایای‬
‫محصوالت با شرایط صوتی پشت انفجار ‪ CJ‬منجر به تکینگی میشود (به عنوان مثال ‪ ،‬یک شیب انبسا بی‬
‫نهایت وجود دارد)‪ .‬در اصل‪ ،‬این یک وضعیت غیرقابل قبول است و بنابراین انفجارهای ثابت و واگرا ‪ CJ‬وجود‬
‫‪48‬‬
‫دینامیک محصوالت دتونیشن‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫ندارد‪ .‬از سروی دیگر‪ ،‬انفجارهای قوی و ضرعیف باع تکینگی نمیشوند‪ ،‬اما به دلیل مالحظات دیگر منتفی‬
‫هستند‪ .‬نیاز به یک راه حل منظم در تکینگی صوتی در واقع یک معیار ریاضی دقی تر برای انتخاب راه حل‬
‫صحیح از قوانین بقا میشود‪ .‬برای انفجار پاتولوژیک وان نویومن و برای انفجارهای غیرشیمیایی که اصطکان‪،‬‬
‫انحنا و انتقال گرما در نظر گرفته میشود‪ ،‬این معیار یک راه حل منظم هنگا رسیدن به تکین صدا است که‬
‫منجر به تعیین محلول مورد نظر میشود‪ .‬از این به عنوان معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته یاد میشود‪.‬‬

‫برای انفجارهای مسطح ‪ CJ‬معمولی‪ ،‬استفاده از معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته به همان نتیجه منجر میشود‪ ،‬زیرا با‬
‫رسیدن به شرایط صوتی‪ ،‬صورت کسر معادله انتگرال نیز ناپدید میشود (یعنی صفر میشود) ‪ ،‬نشان میدهد‬
‫که تعادل شیمیایی مورد نیاز تئوری ‪ CJ‬به دست آمده است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مطالعه دینامیک محصوالت انفجار‪ ،‬و‬
‫سرازگاری راه حل برای محصروالت با شررایط مرزی در جلو انفجار‪ ،‬منجر به معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته شد‪ .‬این‬
‫معیار خیلی دقی ‪ ،‬از نظر ریاضرری به مواردی که تئوری مسررطح ‪ CJ‬خراب میشررود (به عنوان مثال‪ ،‬برای‬
‫انفجارهای پاتولوژیک و غیرشیمیایی)‪ ،‬گسترش مییابد‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫فصل ‪:4‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬

‫‪51‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-4‬مقدمه‬
‫در تجزیه و تحلیل گاز دینامیکی امواج انفجار که در فصررل ‪ 2‬بح شررد ‪ ،‬معادالت حفاظتی فقط بر اسرراا‬
‫حالت های تعادل باالدسرت و پایین دسرت اسرت ‪ .‬انتقال دقی از طری ساختار انفجار در نظر گرفته نشده‬
‫اسرت‪ .‬برای یک حالت باالدسرتی اولیه ‪ ،‬منبع حالت های پایین دست ممکن توسط منحنی هوگونیوت داده‬
‫می شرررود‪ .‬اگرچره انتقرال از حرالت اولیه به حالت نهایی از خط ریلی پیروی می کند ‪ ،‬اگر فقط روابط بین‬
‫باالدست و پایین دست الز نیست حالتهای میانی در امتداد خط ریلی در نظر گرفته شوند مورد نظر هستند‬
‫کافی است که وضعیت نهایی با تقاطع خط ریلی با منحنی هوگونیوت مطابقت داشته باشد‪ .‬از آنجا که نظریه‬
‫گاز دینامیکی انفجار فقط مربو به روابط بین حالت های تعادل باالدسررت و پایین دسررت اسررت ‪ ،‬می توان‬
‫شررون ها ‪ ،‬انفجارها و تخریب ها را با اسررتفاده از معادالت حفاظتی در سررراسررر جبهه تحلیل کرد‪ .‬معادالت‬
‫حفاظتی نیازی به مشرخص شدن مکانیز انتقال از طری موج ندارند‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای توصیف این منطقه‬
‫انتقال ‪ ،‬باید مدلی برای سررراختار موج انفجار تعریف شرررود‪ .‬این مدل فرایندهای فیزیکی و شررریمیایی را که‬
‫وظیفه تبدیل آن را دارند مشخص می کند حالت اولیه تا حالت نهایی‪ .‬بیشتر پیشگامان اولیه تحقیقات انفجار‬
‫‪ ،‬مکانیسررم مسررئول انتشررار انفجار را به طور ضررمنی در بح خود درباره این پدیده ارا ه دادند‪ .‬مالرد و لو‬
‫‪ )1881( Chatelier‬اظهار داشت که منتشر انفجار به عنوان یک فشرده سازی ناگهانی بی دررو موج که آغاز‬
‫واکنش های شرریمیایی و سرررعت انتشررار آن باید قابل مقایسرره با سرررعت صرروت از محصرروالت‪Berthelot .‬‬
‫(‪ ) 1882‬سررعت انفجار را با میانگین سررعت مولکولی گازهای محصرول (و در نتیجه سرعت صدا) بر اساا‬
‫دمای فرآیند احتراق ایزوباریک آدیاباتیک مقایسرره کرد‪ .‬دیکسررون (‪ )1893‬اشرراره کرد که دمای محصرروالت‬
‫انفجار به احتمال زیاد به یک فرآیند احتراق ایزوکوراتیک آدیاباتیک نزدیک تر از یک فرآیند ایزوباریک است‪.‬‬
‫‪ )1899( Vieille‬انفجار را به عنوان ناپیوسرتگی پشرتیبانی شرده توسرط واکنشرهای شریمیایی ناشی از این‬
‫ناپیوستگی توصیف کرد و فشار ‪ 41‬بار را محاسبه کرد (برای مخلوطی از ‪ ، ) H 2 + O 22‬که مربو به فشار‬
‫فشار فون نویمان در پشت شون اصلی است‪ )1917( Be cker . .‬همچنین نقش گرمایش شون را در شروع‬
‫واکنشهای شیمیایی در یک موج انفجار تشخ یص داد ‪ .‬با این حال او این دیدگاه را رد کرد لو ‪ Chatelier‬که‬
‫واکنش های شریمیایی به درجه حرارت اشرتعال توسرط آورده بودند ‪ ADI - abatic‬در مقابل شرون فشرده‬
‫سررازی‪ .‬وی فرر کرد که هدایت گرما از ناحیه واکنش باید مسررئولیت شررروع واکنش شرریمیایی سررریع در‬
‫گازهای شررون خورده را بر عهده داشررته باشررد‪ .‬با این حال ‪ ،‬در مقابل موج شررون ‪ ،‬هدایت گرما و اثرات‬
‫چسربنان نقش جز ی (در صرورت وجود) در ساختار انفجار دارند ‪ ،‬زیرا منطقه واکنش بسیار دورتر از پایین‬
‫‪51‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫دست قرار دارد و توسط یک منطقه القایی نسبتان طوالنی از شون جدا می شود‪ .‬بنابراین واکنشهای شیمیایی‬
‫باید توسط گرمایش آدیاباتیک جبهه شون پیشرو آغاز شود‪ .‬مدل برای ساختار انفجار است به طور رسمی به‬
‫اعتبرار زلردوویچ (‪ ،)1941‬فون نویمان (‪ ،)1942‬و ‪( )1943( Doring‬و به طور کلی به عنوان مراجعه کننده‬
‫‪ ¨ ZND‬مدل)‪ ،‬اما ایده های خود را اساسا از کسانی که از محققان پیش از تکامل یافته است‪ ZND .‬مدل در‬
‫طرح زیر نشان داده شده‪:‬‬

‫این به طور رسرمی بیان می کند که سراختار انفجار از یک جلو شرون پیشرو تشکیل شده است که واکنش‬
‫دهنده ها را به دمای احتراق فشرده و گر می کند‪ .‬این یک منطقه القایی است که در آن گونه های رادیکال‬
‫فعرال با تفکیک حرارتی مولکول های گر شرررون تولید می شررروند‪ .‬هنگامی که غلظت کافی از گونه های‬
‫رادیکال فعال تولید می شررود ‪ ،‬واکنش های منشررعب سررریع زنجیره ای واکنش دهنده ها را به محصرروالت‬
‫تبدیل می کند‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬منطقه القایی تقریبان از نظر حرارتی خنثی است و بنابراین حالت ترمودینامیکی‬
‫مخلو گر شرونده از طری منطقه القایی نسربتان ثابت می ماند‪ .‬آزاد شدن سریع انرژی شیمیایی در منطقه‬
‫واکنش منجر به افزایش بیشرتر دما و افت فشرار و چگالی مربوطه می شود ‪ .‬برای یک موج انفجار پشتیبانی‬
‫نشرده ‪ ،‬فشار در فن انبساطی که در پشت منطقه واکنش قرار دارد بیشتر کاهش می یابد ‪ .‬این انبسا است‬
‫که گازها را از عقب به عقب تسریع می کند ‪ ،‬که رانش رو به جلو را تولید می کند که از انتشار شون پیشرو‬
‫پشرررتیبانی می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در مدل ‪ ، ZND‬هر دو روش جرقه زنی و مکانیسرررم های محرن موج انفجار‬
‫مشخص شده اند‪.‬‬

‫‪ -2-4‬ساختار ‪ ZND‬برای یک گاز ایده آل‬

‫در کار اصرلی زلدوویچ )‪ ،(1940‬وی به تأثیر تلفات گرما و مونیتومنت (یعنی اصطکان) در منطقه واکنش بر‬
‫انرتشررررار انرفجررار عالقرره داشررررت ‪.‬وی تررأثیر دیواره لولرره را بر روی سررررعررت انفجررار و همچنین‬
‫وجود محدودیت انفجار هنگامی که قطر لوله بیش از اندازه حداقل مشررخص کاهش یافت ‪ ،‬مطالعه کرد ‪.‬در‬
‫تحقیقات فون نویمان (‪ ، )1942‬او احتمال انفجارهای ضعیف را بررسی کرد ‪ ،‬و این باع شد او حاالت میانی‬
‫مربو به درجه متفاوت تکمیل واکنشررهای شرریمیایی درون سرراختار را در نظر بگیرد ‪.‬وی وجود منحنی‬
‫های هوگونیوت تا حدی واکنش پذیر را فرر می کند که نمایانگر موقعیت ایاالت متناظر با درجه خاصرری از‬
‫کامل بودن واکنش اسرت ‪.‬توجه به مسریری که از طری این حالتهای نسربتان واکنشی انجا می شود ‪ ،‬فون‬

‫‪52‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نویمان را بر آن داشرت تا شررایطی را که اجازه می دهد محلول انفجار ضعیف محق شود ‪ ،‬ایجاد کند ‪.‬فون‬
‫نویمان ‪ ،‬با ادغا معادالت حفاظتی که تغییر وضعیت ترمودینامیکی درون ساختار را توصیف می کند ‪ ،‬بیشتر‬
‫به دنبال آنالیز نبود ‪.‬دورینگ ‪ ،‬دانشررجوی ‪ Bec‬بکر ‪ ،‬کار قبلی بکر در مورد انفجارها را ادامه داد و تجزیه و‬
‫تحلیرل دقی تری از سررراخترار انفجرار را انجرا داد ‪.‬او معرادالت حفاظت را یکپارچه کرد و سرررود حالت‬
‫ترمودینامیکی را در منطقه انفجار بدسررت آورد ‪.‬الز به ذکر اسررت که سرراختار مسررطح یک بعدی انفجار‬
‫به ندرت به صرررورت آزمایشررری تحق می یابد ‪ ،‬زیرا انفجارها برای تقریبان همه مخلو های منفجره عملی‬
‫ناپایدار هسرتند ‪.‬با این حال ‪ ،‬ساختار ‪ZND‬هنوز به عنوان یک مدل مهم عمل می کند که در آن می توان‬
‫سینتیک شیمیایی دقی واکنش های انفجاری را تحت شرایط گاز دینامیکی که مربو به فرآیندهای انفجار‬
‫اسرت ‪ ،‬مطالعه کرد ‪.‬تجزیه و تحلیل ساختار الیه ای انفجار ‪ZND‬همچنین مقیاا طول شیمیایی مشخصی‬
‫باشد‪.‬‬ ‫را برای فرآیند انفجار فراهم می کند ‪ ،‬که می تواند با پارامترهای انفجار واقعی در ارتبا‬

‫‪4.2 ZND‬ساختار برای یک گاز ایده آل‬

‫ابتدا ساختار ‪ZND‬را برای ساده ترین حالت گاز کامل با ‪ γ‬ثابت تجزیه و تحلیل می کنیم ‪.‬واکنش شیمیایی‬
‫توسرط یک قانون نرخ آرنیوا تک مرحله ای توصریف خواهد شرد ‪.‬با اشراره به طرح برای جریان در سراسر‬
‫انفجار با توجه به مختصرات ثابت شده بر روی موج انفجار ‪ ،‬معادالت حفاظت برای جریان یک بعدی ثابت را‬
‫می توان به صورت زیر نوشت ‪:‬‬

‫کرره در آن ‪ Q‬انرررژی شررررریررمرریررایرری در واحررد جررر اسرررررت و ‪ ≤ λ ≤ 1 1‬مررتررغرریررر‬

‫پیشرفت واکنش است ‪.‬افتراق معادالت ‪. 4.3‬و ‪ 4.4‬و ترکیب آنها می دهد‬

‫‪53‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫از معادالت ‪ 4-1‬و ‪ 4-2‬به دست میآوریم‪:‬‬

‫برای حذف ‪ dp/dx‬و ‪ ، dρ/dx‬عبارات فوق را با معادله ‪ 5-4‬جایگزین می کنیم‬

‫که ما از عبارات ‪ c2 = γp / ρ‬و ‪ M = u / c‬استفاده کرده ایم‪ .‬از آنجا که ‪ ، dx = udt‬می توانیم معادله ‪ 6-4‬را‬
‫نیز به صورت زیر بنویسیم‬

‫اگر اکنون قانون سرعت واکنش را مشخص کنیم ‪ ،‬پس معادله فوق را می توان از نظر عددی ادغا کرد‪ .‬یک‬
‫قانون نرخ ساده که به طور گسترده در مطالعات انفجار نظری و عددی استفاده می شود ‪ ،‬عبارت تک مرحله‬
‫ای آرنیوا است ‪،‬‬

‫قانون نرخ آرنیوا شامل دو ثابت است (به عنوان مثال ‪ ،‬فاکتور پیش انحصاری ‪ k‬و انرژی فعال سازی ) ‪Ea‬‬
‫که باید مشخص شوند ‪. ZND‬ساختار را می توان به شرح زیر تعیین می شود‪ :‬سرعت انفجار می توانید برای‬
‫اولین بار از این نظریه ‪ CJ‬برای مقادیر داده شررده ‪ γ‬و ا فون نویمان به دسررت آمده باشررد دولت در پشررت‬
‫جبهه شون منجر شده می تواند از ‪ Rankine-‬یافت می شود ‪Hugoniot‬روابط شون طبیعی است ‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫معادالت ‪ 7-4‬و ‪ 8-4‬را می توان به طور همزمان با اسرتفاده از عبارات مربو به سرعت صدا به عنوان تابعی‬
‫از فشار و چگالی ‪ ،‬معادله حالت برای یک گاز کامل ‪ ،‬تعریف عدد ‪ Mach‬که مربو به ‪ u‬و ‪ c‬است و همچنین‬
‫حفج جر یکپارچه کرد‪ .‬و حرکت ‪ ،‬که چگالی و فشار را با سرعت ذره پیوند می دهد ‪.‬ادغا از شون منجر به‬
‫صرفحه ‪ ، CJ‬جایی که دولت ‪ CJ‬قبالن از تئوری ‪ CJ‬مشرخص شده است ‪ ،‬حاصل می شود‪ .‬پروفیل های دما و‬
‫فشرار معمولی در شرکل ‪ 1-4‬نشران داده شرده است ‪.‬در مورد قانون نرخ آرنیوا تک مرحله ای ‪ ،‬مهمترین‬
‫پارامتری که سراختار ‪ ZND‬را کنترل می کند ‪ ،‬انرژی فعال سرازی اسرت که اندازه گیری حساسیت دمایی‬
‫واکنش شریمیایی اسرت ‪.‬برای انرژی کم فعال ‪ ،‬واکنش به صرورت تدریجی در پشت شون پیشرو پیش می‬
‫رود ‪.‬از طرف دیگر ‪ ،‬برای انرژی های فعال باال ‪ ،‬سرعت واکنش در ابتدا بسیار کند است اما وقتی دما بیش از‬
‫مقدار سفارش ‪ Ea / R‬باشد ‪ ،‬به سرعت شتاب می گیرد ‪.‬این منجر به یک دوره القای طوالنی می شود و به‬
‫دنبرال آن یررک زمران واکنش نسررربتران کوترراه وجود دارد کره در آن واکنش برره سررررعررت برره پررایرران می‬

‫‪55‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫رسرد ‪.‬مقایسره پروفیل های دما مربو به مقادیر مختلف انرژی فعال سرازی در شرکل ‪ 2-4‬نشان داده شده‬
‫اسرررت ‪.‬حسررراسررریرت بره دمای باال (به عنوان مثال ‪ ،‬انرژی فعال سرررازی بزرگ) همچنین منجر به عد‬
‫ثبات سراختار ‪ ZND‬می شرود ‪ ،‬زیرا اغتشاشات در دمای کم منجر به تغییرات زیادی در سرعت واکنش می‬
‫شود ‪.‬با این حال ‪ ،‬استفاده از معادالت یک بعدی ثابت مانع از وابستگی به زمان می شود و بنابراین بی ثباتی‬
‫هرا نمی تواننرد خود را در یک مدل ثابت یک بعدی نشررران دهند ‪.‬در ادغا معادله ‪ ، 4.7‬تعداد ماخ جریان‬
‫پشرت شرون اصرلی در ابتدا صروتی اسرت ‪.‬با این حال ‪ ،‬با آزاد شردن انرژی و به پایان رسیدن واکنش های‬
‫شرریمیایی ‪ ،‬به تدریج به سررمت وحدت افزایش می یابد ‪.‬به عنوان ‪ λ → 1‬و ‪ ، M → 1‬مخرج معادله ‪. 4.7‬به‬
‫صرفر نزدیک می شرود ‪ ،‬که منجر به تکین می شود مگر اینکه عدد به طور همزمان ناپدید شود ‪ .‬می بینیم‬
‫که اگر ‪dλ / dt → 0‬در عدد به طور همزمان ‪ - M2 → 0 1‬در مخرج در صررورت اسررتفاده از سرررعت ‪CJ‬‬
‫استفاده شود ‪ ،‬این وضعیت وجود خواهد داشت‪.‬‬

‫در تئوری ‪ ، CJ‬صررفحه صرروتی (یعنی نقطه مماا بین خط ریلی و منحنی تعادل هوگونیوت )با صررفحه‬
‫تعادل شیمیایی مطابقت دارد (یعنی‪dλ / dt = φ) ، λ = 1‬که تما واکنش های شیمیایی در آن تکمیل شده‬
‫اسرت ‪.‬بنابراین ‪ ،‬اسرتفاده از سرعت انفجار طب نظریه ‪ CJ‬برای محاسبه حالت فون نویمان برای شروع ادغا‬
‫عددی معادله ‪. 4.7‬هنگا رسرریدن به صررفحه صرروتی‪ ، M = 1‬رویکرد به تعادل شرریمیایی را تضررمین می‬
‫کند ‪.‬متناوبان ‪ ،‬می توانیم از شررر قاعده بودن (یعنی ناپدید شرردن عدد با نزدیک شرردن مخرج به صررفر) به‬
‫عنوان یک معیار برای بدسررت آوردن راه حل مورد نظر برای سرررعت انفجار اسررتفاده کنیم ‪.‬در این حالت ‪،‬‬

‫‪56‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نیازی به دانش قبلی در مورد سررعت انفجار نداریم ‪.‬در عور ‪ ،‬ما ابتدا یک سررعت شرون پیشروانه دلخواه‬
‫را برای محرراسررربرره حررالررت ‪ von Neumann‬فرر می کنیم و سرررپس اقرردا برره ادغررا معررادلرره می‬
‫کنیم ‪. 4.7‬برای ساختار ‪ZND .‬با ادامه ادغا و‪ ، M-1‬مخرج ناپدید می شود ‪ ،‬اما ممکن است لزومان به دلیل‬
‫انتخاب خودسررانه سررعت انفجار ‪ ،‬عدد سراز ناپدید نشرود ‪.‬بنابراین ‪ ،‬ما باید سررعت انفجار صررحیحی را که‬
‫شرایط منظم بودن را در تکینگی صوتی را برآورده می کند ‪ ،‬تکرار کنیم ‪.‬به این ترتیب ‪ ،‬ما می توانیم سرعت‬
‫انفجار را نیز تعیین کنیم که اگر مخلو انفجاری دارای منحنی های متقاطع ‪Hugoniot‬نباشد ‪ ،‬باید با مقدار‬
‫از تئوری ‪ CJ‬همزمان شود ‪.‬از حالت انفجار بدست آمده به این روش غالبان به عنوان انفجار ارزش ویژه یاد می‬
‫شرود ‪.‬به طور کلی ‪ ،‬وضرعیت انفجار تعیین شرده از تحمیل شررایط قاعده باید یکسان باشد با تئوری ‪ CJ‬در‬
‫صررورت رسرریدن به تعادل زمانی که ‪1 - M2 → 0.‬در این صررورت ‪ ،‬انفجارهای ارزش ویژه با انفجارهای ‪CJ‬‬
‫یکسان هستند ‪.‬با این حال ‪ ،‬مکانیسم های جنبشی وجود دارد که می تواند مقادیری برای سرعت انفجار ارا ه‬
‫دهد که با سرعت ‪ CJ‬تعادل متفاوت است ‪.‬همچنین ‪ ،‬برای مواردی که اصطالحات منبع در معادالت حفاظتی‬
‫وجود دارد که انحنا ‪ ،‬اصطکان و تلفات حرارتی را در نظر می گیرد ‪ ،‬شر قاعده بودن تنها راه برای به دست‬
‫آوردن حالت انفجار ثابت اسرت ‪ ،‬زیرا تئوری ‪ CJ‬با وجود اصطالحات منبع اضافی خراب می شود در معادالت‬
‫حفراظرت ثرابرت یک بعدی در جبهه انفجار ‪ -‬سرررایپرز ‪ ،‬باشرررگاه دانش معادله ‪ 4.6‬همچنین می تواند به‬
‫معادله آشرناتر برای جریان فشرده کننده ثابت یک بعدی با افزودن گرما تبدیل شود ‪ ،‬جایی که تغییر تعداد‬
‫ماخ به عنوان تابعی از انتشررار گرما (یا افزایش آنتالپی رکود) داده می شررود ‪.‬ما می توانیم انتشررار گرما را به‬
‫صورت زیر بنویسیم‬

‫که ‪T0 ،h0‬و ‪ c0‬به ترتیب آنتالپی ‪ ،‬دما و سرعت صدا راکد را نشان می دهد‪ .‬برای تبدیل معادله ‪. 4.6‬در یک‬
‫معادله برای تغییر تعداد ماخ جریان ‪ ،‬ما از عبارات زیر اسررتفاده می کنیم ‪.‬از تعریف عدد ماخ ‪،M = u / c ،‬‬
‫دریافت می کنیم‬

‫به طور مشرابه ‪ ،‬برای سررعت صدا و معادله حالت گاز کامل (به ترتیب ‪ c2 = γRT‬و ‪ ، )p = ρRT‬بدست می‬
‫آوریم‬

‫‪57‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫از معادالت پیوستگی و مومنتو داریم‬

‫و‬

‫با استفاده از عبارات قبلی ‪ ،‬معادله ‪ 4.6‬را می توان به صورت زیر نوشت‬

‫که با اضافه شدن گرما به جریان ‪ ،‬عدد ‪ Mach‬را با دمای ثابت تغییر می دهد‪ .‬این معادله را می توان برای‬
‫حصول ادغا کرد‬

‫که ‪ T∗0‬مربو به دمای ثابت است ‪ ،‬زمانی که ‪ .M = 1‬برای یک عدد اولیه ‪ Mach‬مشخص شده ‪ ،‬حداکثر‬
‫مقدار گرمای قابل اضافه شدن به یک جریان هنگامی رخ می دهد که ‪ .M → 1‬بنابراین ‪ ،‬حداکثر گرمای‬
‫اضافی را می توان نوشت‬

‫به طوری که‬

‫با استفاده از معادله ‪ 11-4‬برای ‪ ، T∗0 / T0‬این عبارت تبدیل می شود‬

‫‪58‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که ‪ M‬تعداد اولیه ‪ Mach‬را نشران می دهد که می توان برای آن حداکثر مقدار گرما ‪ ،qmax ،‬اضافه کرد تا‬
‫جریان را خفه کند( به عنوان مثال ‪ ،‬برای ‪ M → 1) .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬اگر ‪qmax‬را مشخص کنیم ‪ ،‬آنگاه ‪M‬‬
‫مربو به جریان اولیه ‪ Mach‬اسرت که وقتی ‪qmax‬به جریان اضرافه می شرود ‪ ،‬جریان برای آن صوتی می‬
‫شررود ‪.‬عدد ماخ جریان داده توسررط شرریب خط ریلی‪ ،‬و ‪ qmax‬تعادل منحنی هوگونیوت را تعیین می کند‪.‬‬
‫معادله ‪ 11-4‬عدد ‪ CJ Mach‬و از این رو شرریب خط ریلی را نشرران می دهد ‪.‬با این وجود ‪ ،‬دو حالت ممکن‬
‫برای رسررریردن از حرالرت اولیره بره حرالرت نهایی در حالت تعادل منحنی هوگونیوت وجود دارد ‪.‬یا می‬
‫خواهیم مسرررتقیمران از حرالرت اولیره بره حرالرت نهرایی در امتداد خط ریلی برویم ‪ ،‬یا می توانیم ابتدا از‬
‫امتداد خط ریلی به منحنی شرون هوگونیوت برویم ‪ ،‬و سپس از حالت شوکه شده (یعنی حالت فون نویمان)‬
‫پیش برویم با آزاد شررردن گرما از همان منحنی رایلی و تعادل ‪ Hugoniot‬پایین بروید ‪.‬از آنجا که حالت‬
‫های ترمودینامیکی مسررتقل از مسرریر نیسررتند ‪ ،‬نشرران دادن برابری دو مسرریر از حالت اولیه تا حالت نهایی‬
‫در منحنی تعادل هوگونیوت از اهمیت برخوردار است ‪.‬اگر ابتدا از حالت اولیه به حالت وان – نیومن برویم ‪،‬‬
‫پس جریان عدد ماخ در پشت شون طبیعی ‪M1 ،‬توسط‬

‫که در آن ‪ Ms‬تعداد تکان شرماره ماخ اسرت ‪.‬اگر آن عبارت را در معادله ‪ 4.11‬جایگزین کنیم‪ .‬با جایگزینی‬
‫‪ M‬با ‪ ،M1‬بدست می آوریم‬

‫‪59‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که با معادله ‪ 4.11‬یکسران اسرت‪ .‬در معادله ‪ M ، 4.11‬نشانگر تعداد ماخ اولیه جریان مافوق صوت است که‬
‫عالوه بر آن گرمرا با مقدار ‪ qmax‬فقط جریان را خفه می کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای معادله ‪ Ms ،4.12‬نشررران‬
‫دهنرده اولیره عدد ماخ شرررون که عملکرد ها یک جریان مافوق صررروت از ‪M1‬در پشرررت آن ‪.‬انتشرررار‬
‫گرما ‪ QM‬سرررپس مافوق صررروت به ارمغان خواهد آورد جریان به شررررایط صررروتی ‪.‬این دو نتیجه باید از‬
‫نظر دندانپزشرکی باشد ‪ ،‬زیرا مسیرهای افزایش گرما در همان خط ‪ Rayl‬هستند ‪ ،‬همانطور که در شکل ‪4.3‬‬
‫دیده می شررود ‪.‬اگرچه بح در این بخش بر مبنای یک گاز کامل با ‪γ‬ثابت اسررتوار اسررت ‪ ،‬اما تعمیم به‬
‫یک مخلو گاز کامپوننت چند منظوره با واکنش های دقی جنبشررری چند مرحله ای می تواند به راحتی‬
‫انجا شود ‪.‬معادالت بقا داده شده توسط معادالت ‪. 4.1‬تا ‪ 4.3‬هنوز اعمال می شود ‪ ،‬اما عبارت آنتالپی خا‪،‬‬
‫در واحد جر (معادله ‪ )4.4‬باید اصالح شود ‪.‬ما می توانیم سال را به عنوان آنتالپی خا‪ ،‬گونه ی ‪th‬در واحد‬
‫جر تعریف کنیم ‪ ،‬یعنی‬

‫‪61‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که در آن ‪ h◦ fi‬آنتالپی تشررکیل و ‪ cpi‬ظرفیت حرارتی گونه های دو اسررت‪ .‬آنتالپی در واحد جر مخلو‬
‫توسط داده می شود‬

‫که ‪ Xi‬کسرر جرمی گونه های دو است‪ .‬با استفاده از معادله ‪ ، 4.13‬معادله انرژی را می توان به صورت زیر‬
‫نوشت‬

‫از آنجا که معادله حالت برای یک گاز کامل توسرط ‪ p = ρRT‬آورده شده است ‪ ،‬می توان مشت ‪ dT / dx‬را‬
‫به صورت زیر نوشت‪:‬‬

‫زیرا ‪ R‬برای مخلو با تغییر غلظت گونه ‪ Xi‬در طول ‪ x‬متفاوت است‪ .‬ارزیابی مشتقات ∂ ‪ ∂T / ∂ρ ،T / ∂p‬و‬
‫∂‪ T / ∂R‬از معادله حالت نتیجه میشود‪:‬‬

‫و از این رو می نویسیم‬

‫با استفاده از بقای جر و مومنتو (معادالت ‪ 4.1‬و ‪ ، )4.2‬مشتقات ‪ dp / dx ،dρ / dx‬را می توان به صورت‬

‫بنابراین مشت ‪ dT / dx‬می شود‪:‬‬

‫که ما با استفاده از معادله حالت ‪ p / ρR ،‬را با ‪ T‬جایگزین کردیم‪.‬‬

‫‪61‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫را می توان 𝑖𝑅 𝑖𝑋 𝑖∑ = 𝑅 نوشت ‪ ،‬جایی که 𝑖𝑊‪ 𝑅𝑖 = 𝑅̅ ⁄‬ثابت گاز نوع دو است ‪𝑅̅ ،‬‬ ‫ثابت گاز برای مخلو‬
‫ثابت جهانی گاز است و ‪ Wi‬وزن مولکولی گونه دو است ‪ .‬بدین ترتیب‪،‬‬

‫که ‪ dx = udt‬را جایگذاری کردیم‪ .‬جایگزینی معادالت ‪ 4.15‬و ‪ 4.16‬به معادله ‪ 4.14‬نتیجه میدهد‬

‫حل ‪ du / dx‬میدهد‬

‫موارد فوق را می توان با ذکر این نکته ساده کرد‬

‫معادله ‪ 4.17‬سپس می شود‬

‫که در آن ‪c2f = γRT‬به عنوان سرررعت صرروت منجمد مخلو تعریف می شررود ‪.‬معادله ‪ 4.18‬را می توان‬
‫همزمان با معادالت سرعت جنبشی برای گونه های مختلف شیمی کال ادغا کرد ‪.‬ما فرر می کنیم که در‬
‫هر موقعیت ‪ x‬درون منطقه واکنش ‪ ،‬متغیرها با فر یکپارچه قانون حفاظت مرتبط هستند و معادله حالت نیز‬
‫به صورت محلی اعمال می شود ‪.‬بدین ترتیب‪،‬‬

‫‪62‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫و ‪ R = ∑ XiRi‬با مقادیر مکانی ‪ Xi‬از معادالت سرعت جنبشی تعیین می شود‪. .‬توجه داشته باشید که سرعت‬
‫صردای محلی بر اسراا مقادیر محلی غلظت گونه اسرت و به سررعت صدای منجمد در معادله ‪ 4.18‬اشاره‬
‫دارد ‪ .‬برای شرروع یکپارچه سرازی ‪ ،‬ممکن است سرعت انفجار خودسرانه (یا شون منجر) را انتخاب کرده و‬
‫حالت ‪ von Neumann‬را محاسرربه کنیم تا از شررون جلوگیری کند ‪.‬سررپس با ادغا معادله ‪ 4.18‬ادامه می‬
‫دهیم ‪.‬همراه با معادالت سررعت جنبشری راه حل صحیح با تکرار با استفاده از الزا نظم تعیین می شود که‬
‫وقتی ‪ ، M = u / cf → 1‬صررورت کسررر به طور همزمان با مخرج محو می شررود‪ .‬به اصررطالح سرررعت انفجار‬
‫مقادیر ویژه به دسرت آمده از این طری ممکن اسرت با مقدار ‪ CJ‬بر اساا شرایط تعادل شیمیایی در سطح‬
‫پایین دسرت یکسران نباشد یا نباشد ‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬اگر مکانیسم واکنش حاوی واکنشهای گرمازا و گرمازا‬
‫باشرد که در ابتدا واکنشهای گرمازا سریعتر اتفاق می افتد و به دنبال آن واکنشهای گرمازا کندتر در رویکرد‬
‫به تعادل شریمیایی رخ می دهد ‪ ،‬سرررعت انفجار مقدار ویژه به دسررت آمده باالتر از تعادل ‪ CJ‬خواهد بود‪ .‬از‬
‫این انفجارها به عنوان انفجارهای آسریب شرناختی یاد می شود و در بخش بعدی بیشتر توضیح داده خواهد‬
‫شد‪.‬‬

‫‪ -3-4‬انفجارهای پاتولوژیک‬
‫احتمال انفجارهای ثابت با سررعتی متفاوت از آنچه در تئوری ‪ CJ‬پیش بینی شده بود ‪ ،‬اولین بار توسط فون‬
‫نویمان (‪ )1942‬عنوان شررد‪ .‬وی خاطرنشرران کرد که مالحظات منتهی به معیار ‪ CJ‬تنها بر اسرراا منحنی‬
‫تعادل هوگونیوت (جایی که واکنشرهای شریمیایی تکمیل شررده اسررت) بوده و دسررتیابی به درن صررحیح از‬
‫فرض ریه ‪ CJ‬فقط با در نظر گرفتن آن منحنی امکان پذیر نیسررت‪ .‬کل دسررته منحنی های میانی ‪Hugoniot‬‬
‫مربو بره درجرات مختلف کرامرل بودن واکنش را براید در نظر گرفت‪ .‬در انجا این کار‪ ،‬فون نویمان وجود‬
‫انفجارهای آسریب شرناختی را برای یک مورفولوژی خا‪ ،‬از منحنی های هوگونیوت تا حدی واکنش نشران‬
‫داد‪ .‬در تحلیل فون نویمان ‪ ،‬کل خانواده منحنی هاگونیوت برای مقادیر مختلف ‪( λ‬به عنوان مثال ‪λ ≤ ≤ 1‬‬
‫‪ )1‬در نظر گرفته شررده اسررت‪ .‬فون نویمان ابتدا فرر کرد که برای هر نقطه در منطقه واکنش ‪ ،‬یک حالت‬
‫تعرادل محلی ( )‪ )v (λ) ،p (λ‬مطرابقت دارد که برای آن مقدار خا‪ ، λ ،‬روی یک منحنی هوگونیوت قرار‬
‫دارد‪ .‬خط ریلی از حالت اولیه باید به صررورت توالی تما منحنی های هوگونیوت که تا حدی واکنش نشرران‬
‫داده اند را قطع کند‪ .‬حالت اولیه ابتدا از طری شررون طبیعی منجر به یک حالت مرتفع می شررود ‪ ،‬بنابراین‬
‫می توان واکنش های سررریع انفجاری را آغاز کرد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬ما ابتدا یک تغییر شررون طبیعی از حالت اولیه‬

‫‪63‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫( ‪ )v0 ،p0‬به حالت فون نویمان ( )‪ ))v (0 ،p (0‬با همان منحنی هوگونیوت ‪( λ = 0‬یا شون) در امتداد ریلی‬
‫داریم خط سپس ‪ ،‬با ادامه واکنش ها (یعنی برای ‪ ، )λ> 0‬حالت ( )‪ )v (λ) ،p (λ‬از خط ریلی پیروی می کند‬
‫و خرانواده منحنی هرای میرانی هوگونیوت را قطع می کند‪ .‬برای یک خانواده از منحنی های هوگونیوت که‬
‫هیچ منحنی دیگری را قطع نمی کند ‪ ،‬مقادیر میانی ( )‪ )v (λ) ،p (λ‬به تدریج در امتداد خط ریلی از ( )‪p (0‬‬
‫‪ ))v (0 ،‬روی منحنی شرررون واکنش نراپرذیر حرکت می کنند به ( )‪ ))v (1 ،p (1‬در منحنی تعادل کامالن‬
‫واکنشی ‪ Hugoniot‬که ‪ λ = 1‬است ‪ ،‬همانطور که در شکل ‪ 4.4‬نشان داده شده است‪ .‬از استدالل های قبلی‬
‫‪ ))v (1 ،p (1) ( ،‬لزومان باید نقطه مماا خط ‪ Rayleigh‬با منحنی تعادل ‪ Hugoniot‬باشد‪ .‬شیب خط ریلی ‪،‬‬
‫‪ ، φ‬نمی تواند کمتر از ‪ )1( ∗ φ‬باشررد (شرریب خط مماا با منحنی ‪ λ = 1‬هوگونیوت) ؛ در غیر این صررورت‬
‫خط ریلی از منحنی تعادل هوگونیوت عبور نمی کند‪ .‬این نمی تواند چنین باشد ‪ ،‬زیرا پس از شروع ‪ ،‬واکنش‬
‫های ش ریمیایی باید کامل شرروند‪ .‬اگر منحنی های هوگونیوت همانطور که در شررکل ‪4.4‬نشرران داده نشررده‬
‫اسررت بلکه یکدیگر را قطع می کنند ‪ ،‬ممکن اسررت که خط ریلی با مقداری مقدار متوسررط ‪λ = λ0‬برنزه‬
‫باشررد اما هنوز هم برای ‪0 ≤ λ ≤ 1‬تما منحنی های هوگونیوت را قطع می کند ‪.‬در این حالت ‪ ،‬باید یک‬
‫پراکرت وجود داشرررتره براشرررد کره تما منحنی های ‪Hugonio t‬را لمس کند و در نقطه تماا با آنها‬
‫ممراا براشرررد ‪.‬بنابراین‪ ،‬خط ریلی اسرررت که مماا بر پاکت در تماا نقطه ‪ λ = λ0‬نیز باید مماا بر‬
‫باشرد ‪Hugoniot‬منحنی مربو به ارزش ‪ ،λ0‬همانطور که در شرکل نشران داده شرده است‪. 4.5 .‬در مورد‬
‫نشرران داده شررده ‪ ،‬واضررح اسررت که ‪ φ ( λ0 )> φ ( 1).‬از این رو ‪ ،‬سرررعت انفجار بیشررتر از سرررعت ‪ CJ‬بر‬
‫اسرررراا مرنرحرنری هروگرونریروت کررامرالن واکنش یررافترره )‪ (λ = 1‬اسررررت ‪.‬از آنجررا کرره خط ریلی‬
‫به منحنی ‪λ0‬هوگونیوت مماا اسرت ‪ ،‬ما در خط ‪p = λ0‬داخل منطقه واکنش شرایط صوتی داریم تا اینکه‬
‫در انتهای منطقه واکنش ‪ λ = 1‬که فرضیه ‪ CJ‬بر آن استوار است ‪.‬بنابراین‪ ،‬فون نویمان قادر به اثبات آن است‬
‫که بود کافی برای فقط در نظر نمی تعادل ‪Hugoniot‬منحنی به تنهایی و وجود داشررته باشررد که سرررعت‬
‫انفجار ثابت بیشرتر از سررعت ‪ CJ‬زمانی که خانواده وجود دارد از ‪Hugoniot‬منحنی نمایه شرده توسط ‪ λ‬را‬
‫قطع میکنند ‪.‬در این حالت ‪ ،‬سرعت انفجار پایدار توسط میزان خط خط ریلی به منحنی هوگونیوت متوسط‬
‫(‪ )λ = λ0‬تعیین می شرود و سررعت انفجاری بزرگتر از مقدار ‪ CJ‬را بر اساا میزان مماا به تعادل (‪λ = 1‬‬
‫منحنی هوگونیوت) می دهد‪ .‬به منظور تعیین سرررعت انفجار برای این انفجارهای آسرریب شرررناختی ‪ ،‬باید‬
‫ایجاد خانواده منحنی های میانی‬ ‫جز یرات سررراخترار منطقره واکنش و سرررازوکرارهای واکنش را که باع‬
‫هوگونیوت می شروند ‪ ،‬در نظر بگیریم‪ .‬برای نشران دادن جز یات بیشتر وجود انفجارهای پاتولوژیک ‪ ،‬ما یک‬
‫قانون سراده نرخ شیمیایی دو مرحله ای را که برای اولین بار توسط فیکت و دیویس (‪ )1979‬پیشنهاد شد ‪،‬‬

‫‪64‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در نظر می گیریم‪ .‬مرا فرر می کنیم یک واکنش گرمازایی غیر قابل برگشرررت ‪ ، A-B‬به دنبال آن واکنش‬
‫برگشت ناپذیر اما گرمازا دیگر ‪ B-C‬وجود دارد ‪ ،‬بنابراین واکنش کلی از واکنش دهنده های ‪ A‬به محصوالت‬
‫‪ C‬اسرت‪ .‬ما همچنین تصور می کنیم که هر واکنش توسط یک قانون ساده سرعت واکنش آرنیوا اداره می‬
‫شود‪.‬‬

‫که در آن ‪ k1‬و ‪ k2‬ثابت های پیش از موعد هسرررتند ‪ 1 ،Ea ،‬و ‪ 2 ،Ea‬انرژی های مربوطه برای دو واکنش‬
‫هسرتند و ‪ λ1‬و ‪ λ2‬متغیرهای پیشررفت هسرتند ‪ ،‬که می تواند به کسرهای جرمی گونه های ‪ A‬و ‪ C‬مربو‬
‫باشد‪ .‬می توانیم بنویسیم‬

‫انتشار گرما در واکنش ها را می توان به صورت زیر نوشت‬

‫که در آن ‪ Q1‬و ‪ Q2‬به ترتیب بیانگر انتشار انرژی شیمیایی در واکنش گرمازا و گرمازا هستند (‪ Q1> 0‬و‬
‫‪ .)Q2 <0‬معادالت اساسی برای ساختار ثابت ‪ ZND‬توسط معادله ارا ه شده است‪ 4.1 .‬تا ‪ 4.4‬با قانون نرخ‬
‫که اکنون در معادالت ‪ 4.19‬و ‪ 4.21‬ارا ه شده است‪ .‬با حل معادله سرعت ذرات (معادله ‪ ، )4.6‬برای حالت‬
‫فعلی دو واکنش غیر قابل برگشت عبارت زیر را بدست می آوریم‪:‬‬

‫‪65‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪66‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای ادغا این معادله ‪ ،‬سررعت شرون را در نظر می گیریم و با استفاده از روابط رانکین‪-‬هوگونیوت ‪ ،‬حالت‬
‫‪ von Neumann‬را در پشت شون طبیعی محاسبه می کنیم‪ .‬سپس ادغا معادله را ادامه می دهیم‪ 4.22 .‬به‬
‫طور همزمان با معادالت نرخ داده شده توسط معادله ‪ 4.19‬و ‪( 4.21‬با پارامترهای مختلف ‪ ،‬به عنوان مثال ‪،‬‬
‫‪ ، Q2 ،Q1 ،2 ،Ea ،1 ،Ea ،k2 ،k1‬مشرخص شرده)‪ .‬با پیشررفت یکپارچه سازی ‪ ،‬ما در نهایت به تکینگی‬
‫‪ c2 - u2 = 0‬خواهیم رس رید ‪ ،‬و برای دسررتیابی به یک راه حل مداو (منظم) باید به طور همزمان به عنوان‬
‫عدد ‪ λ 1Q1 + ˙λ2Q2 → 0‬نیاز داشرته باشریم‪ .‬این شررایط را نمی توان برای مقادیر دلخواه سرررعت انفجار‬
‫تأمین کرد ‪ ،‬و بنابراین باید برای سرررعت انفجار خا‪( ،‬یعنی مقدار ویژه) که یک راه حل مداو در صررفحه‬
‫صررروتی ‪ ، u = c ،‬در داخل منطقه واکنش ارا ه می دهد ‪ ،‬تکرار کنیم‪ .‬وقتی این ارزش ویژه را پیدا کردیم ‪،‬‬
‫برای مورد خا‪ Q1 / c20 = 50 ،2 = 32 ،Ea ،1 = 22 ،Ea ،γ = 1.2 ،k1 = k2 = 100 ،‬و ‪، Q2 / c20 = -10‬‬
‫تغییر سررعت ذره و سررعت صدا پشت شون در شکل ‪ 4.6‬نشان داده شده است‪ .‬صفحه صوتی وقتی ‪u = c‬‬
‫در شرکل نشان داده شده باشد و قبل از رسیدن به تعادل رخ دهد‪ .‬تغییرات متناظر ‪ λ1‬و ‪ λ2‬پشت شون در‬
‫شکل ‪ 4.7‬نشان داده شده است‪ .‬مالحظه می شود که نه ‪ λ1‬و نه ‪ λ2‬در صفحه صوتی در مقدار تعادل (یعنی‬
‫وحدت) نیستند‪ .‬افزایش بیش از حد در انتشار انرژی شیمیایی را می توان در شکل ‪ 4.8‬مشاهده کرد‪ .‬نتیجه‬
‫بیش از حد ناشی از واکنش گرمازایی سریعتر است و بنابراین شرایط صوتی در اوج انتشار گرما رخ می دهد‪.‬‬
‫انتشار گرما از صفحه صوتی کاسته می شود ‪ ،‬زیرا واکنشهای گرمازا با سرعت کمتری سیستم را به تعادل می‬
‫رساند ‪ ،‬جایی که ‪ .λ1 = λ2 = 1‬تغییر عدد محلی ‪ Mach‬با انتشار گرما در شکل ‪ 4.9‬نشان داده شده است‪ .‬در‬
‫حداکثر انتشرار انرژی ‪ ،‬تعداد محلی ‪ Mach‬واحد است (‪ u = c‬در صفحه صوتی) ‪ ،‬و همچنان به مقدار مافوق‬
‫به یک محلول انفجار ضعیف در منحنی تعادل ‪Hugoniot‬‬ ‫صروت ‪ M = 1.2302‬افزایش می یابد ‪ ،‬که مربو‬
‫اسرت‪. .‬وجود انفجارات پاتولوژیک در یک ‪H2 - CL2‬سریستم برای اولین بار اشاره شد توسط زلدوویچ و رتنر‬
‫(‪ ،)1941‬کره اشررراره کرد کره‪ ،‬برا توجه به زنجیره نرنسرررت‪ ،‬دو مولکول اسرررید کلریدریک را می توان از‬
‫تولید ‪H2‬و ‪Cl2‬است بدون تغییر در غلظت رادیکالی ‪H‬یا ‪ Cl‬تحت طرح واکنش زیر‪:‬‬

‫‪67‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫واکنشررهای ‪ 1‬و ‪ 2‬مراحل آغازین زنجیره گرماگیر هسررتند که در آن رادیکالهای ‪ H‬و ‪ Cl‬با تجزیه تولید می‬
‫شروند‪ .‬واکنش های ‪ 3‬و ‪ 4‬واکنش های زنجیره ای گرمازا هستند و محصول نهایی ‪ HCl‬تولید می کنند‪ .‬در‬
‫سرطح جهانی ‪ ،‬واکنش کلی ‪ H2 + Cl2 → 2 HCl‬گرمازا اسرت‪ .‬از واکنش های زنجیره ای ‪ 3‬و ‪ ، 4‬ما توجه‬

‫‪68‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫داریم که اسررتخرهای بنیادی ‪ H‬و ‪ Cl‬ثابت باقی می مانند و واکنش جهانی می تواند برای هر غلظت ‪Hand‬‬
‫‪ Cl‬ادامه یابد ‪ ،‬زیرا آنها در زنجیره بازیافت می شوند‪ .‬انرژی فعال سازی برای واکنش زنجیره ای در مقایسه با‬
‫واکنش ‪ 2‬کم است‪ .‬بنابراین واکنش تفکیک گرماگیر ‪ Cl2‬به تأخیر می افتد ‪ ،‬در حالی که واکنش زنجیره ای‬
‫گرمازا سرریعتر پس از تولید مقادیر مشرخصری از رادیکال ها ادامه می یابد‪ .‬واکنش ‪ 3‬بسیار گرمازا منجر به‬
‫افزایش بیش از حد در آزادسازی گرما می شود که در نهایت با استفاده از انرژی در تفکیک آهسته تر گرما از‬
‫‪ ، Cl2‬در نهایت تعادل ایجاد می شرود‪ .‬با انعطاف پذیری در انتشار گرما ‪ ،‬سرعت انفجار به جای مقدار تعادل‬
‫‪ CJ‬با مقدار اوج انتشار گرما مطابقت دارد‪ .‬با استفاده از مکانیسم های دقی جنبشی واکنش ‪ H2-Cl2‬و ثابت‬
‫های سررعت شرناخته شرده برای این واکنش ها ‪ ،‬سررعت انفجار پاتولوژیک توسط ‪ Gu´enoche‬و همکاران‬
‫محاسرربه شررده اسررت‪ )1981( .‬و دیون و همکاران (‪ )2111‬راسررتی آزمایی این نتایج نیز توسررط ‪ Dionne‬و‬
‫همکاران بدسررت آمده اسررت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اسررتدالل فون نویمان مبنی بر اینکه باید کل خانواده منحنی های‬
‫هوگونیوت را در نظر گرفرت (به جای فقط منحنی تعادل) با اثبات وجود انفجارهای آسررریب شرررناختی در‬
‫سیستم های ‪ H2-Cl2‬تأیید شده است‪ .‬این تظاهرات از این جهت اهمیت اساسی دارد که الز است ساختار‬
‫انفجار دقی به جای فقط قوانین حفاظت جهانی که شررامل دو حالت تعادل واکنش دهنده ها و محصرروالت‬
‫است مانند نظریه ‪ CJ‬در نظر گرفته شود‪ .‬این امر به ویژه هنگا تعیین سرعت انفجار ثابت که ممکن است بر‬
‫اساا تعادل شیمیایی نباشد ‪ ،‬صادق است‪.‬‬

‫‪ -4-4‬انفجارهای غیر ایده آل‬

‫واضح است که نظریه ‪ ، CJ‬که فقط راه حلهایی را در نظر گرفته است که روی منحنی تعادل هوگونیوت قرار‬
‫دارند ‪ ،‬برای پیش بینی حتی حالت انفجار ثابت به طور کلی (به عنوان مثال ‪ ،‬انفجارهای آسرریب شررناختی‬
‫وجود دارد) کرافی نیسرررت‪ .‬از این رو ‪ ،‬همانطور که فون نویمان گفته بود ‪ ،‬سررراختار باید حتی برای تعیین‬
‫سررعت انفجار ثابت در نظر گرفته شرود‪ .‬در تجزیه و تحلیل ساختار برای تعیین حالت انفجار پایدار ‪ ،‬ما باید‬
‫سررعت انفجار خاصری را که یک راه حل مداو در طول تکینگی صروتی می دهد تکرار کنیم‪ .‬اگر ساختار را‬
‫تجزیه و تحلیل کنیم ‪ ،‬بنابراین با فرر عد حرکت یا اتالف حرارت در منطقه انفجار مانند تئوری ‪ CJ‬دیگر‬
‫محدود نمی شررویم‪ .‬ما همچنین می توانیم اثر انحنا را با درج اصررطالح واگرایی منطقه در معادله پیوسررتگی‬
‫قرار دهیم‪ .‬در مقابل انفجارهای ایده آل ‪ ،‬جایی که ما یک انفجار کامالن مسررطح و بدون حرکت و ضررررهای‬
‫حرارتی را در منطقره واکنش در نظر می گیریم ‪ ،‬باید انفجارهای غیرهسرررته ای را با انحنا ‪ ،‬حرکت و تلفات‬

‫‪69‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫حرارتی تعریف کنیم‪ .‬واضح است که تئوری کالسیک ‪ CJ‬دیگر نمی تواند برای پیش بینی حالت انفجار برای‬
‫انفجارهای غیرشیمیایی مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬اکنون باید فر دیفرانسیل معادالت حفاظتی را برای ساختار‬
‫انفجار در نظر بگیریم و اصرطالحات منبع مناسب را در نظر بگیریم تا انحنا ‪ ،‬حرکت و تلفات گرما را در نظر‬
‫بگیریم‪ .‬اگرچه انفجارهای واقعی دارای یک ساختار سلولی سه بعدی ‪ ،‬گذرا ‪ ،‬همراه با نوسانات سرعت و فشار‬
‫هسرتند ‪ ،‬اما همچنان می توان جریان متوسط در جهت انتشار را یک بعدی و پایدار در نظر گرفت‪ .‬نوسانات‬
‫تالطمی سره بعدی را می توان با توجه به اصطالحات منبع در معادالت حرکت و انرژی ‪ ،‬مانند مدل تالطم ‪،‬‬
‫مردل سرررازی کرد‪ .‬بنرابراین ‪ ،‬تجزیره و تحلیل انفجار یک بعدی ‪ ،‬ثابت و غیر ایده آل یک تئوری کلی برای‬
‫توصیف انتشار یک موج انفجار ثابت است‪.‬‬

‫با توجه به یک سیستم مختصات ثابت ‪ ،‬می توان معادالت بقا را به صورت زیر نوشت‪:‬‬

‫𝑃‬ ‫‪1‬‬
‫= 𝑒 و مقادیر اولیه به سیستم مختصات ثابت اشاره دارد‪ .‬معادالت فوق را می‬
‫که در آن 𝑄𝜆 ‪́ (𝛾−1)𝜌 + 2 𝑢́ −‬‬

‫توان با استفاده از‬

‫که در آن مقادیر چاپ نشررده به مختصررات ثابت شررون اشرراره دارد‪ .‬با اسررتفاده از تحوالت فوق ‪ ،‬مجموعه‬
‫معادالت بقا می شود‬

‫‪71‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تنظیم تما مشتقات زمانی برابر با صفر برای جریان ثابت در این موج ثابت انتشار یافته با سرعت ‪ ، D‬ما باید‬

‫و اصرطالحات منبع به ترتیب ‪ f ،m‬و ‪ q‬به ترتیب واگرایی ‪ ،‬حرکت و تلفات گرما را نشان می دهند‪ .‬در یک‬
‫جریان شبه یک بعدی ‪ ،‬اصطالح منبع ‪ m‬در معادله پیوستگی نشان دهنده واگرایی منطقه )‪ A (x‬است ‪ ،‬و ما‬
‫می توانیم نشررران دهیم کره ‪ .m = −ρuA dAdx‬اصرررطالح واگرایی منطقه همچنین می تواند برای ایجاد‬
‫انحنرای جبهره ملرت ‪deto‬اسرررتفراده شرررود ‪.‬در یک جبهه موج منحنی‪ ،‬ذرات عبور مقابل شرررون زیر‬
‫اسرت ‪jected‬به گسترش جانبی ‪.‬انبسا جانبی را می توان با تغییر منطقه )‪A (x‬مدل کرد ‪.‬به عنوان مثال ‪،‬‬
‫در یک جلو استوانه ای ‪ ،A (r) = 2πr ،‬و اصطالح منبع تبدیل می شود‬

‫برای مورد کروی ‪،‬‬

‫مطاب با معادله پیوسررتگی برای هندسرره های اسررتوانه ای و کروی‪ .‬توجه داشررته باش رید که اصررطالح منبع‬
‫واگرایی منطقه نیز خود را در معادالت حرکت و انرژی نشان می دهد ‪ ،‬زیرا واگرایی منطقه منجر به اتالف و‬
‫انرژی از جهت ‪ x‬انتشار می شود‪.‬‬

‫از اصرررطالح منبع ‪ ، f ،‬در معرادله تکانه می توان برای نشررران دادن تلفات اصرررطکاکی همانند جریان لوله‬
‫چسبنان استفاده کرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬باید توجه داشت که اصطکان از تنش برشی در دیواره ناشی می شود و‬
‫‪71‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫یک مکانیسررم دو بعدی اسررت‪ .‬وقتی با یک اصررطالح نیرو در معادله تکانه تک بعدی نشرران داده شررود ‪ ،‬این‬
‫اصرطالح نیرو تبدیل به یک اصرطالح نیروی بدن می شرود‪ .‬در نتیجه ‪ ،‬یک اصطالح در معادله انرژی وجود‬
‫خواهد داشرت که نشران دهنده میزان کار انجا شرده توسرط ‪ f‬است‪ .‬با این حال ‪ ،‬در واقع نیروی اصطکان‬
‫ناشری از برش چسربنان هیچ کاری نمی کند ‪ ،‬زیرا سرعت ذره در دیواره ‪ ،‬جایی که نیروی برشی عمل می‬
‫کند ‪ ،‬از بین می رود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اگر اصرطکان دیواره را در متن جریان یک بعدی مدلسررازی کنیم ‪ ،‬نباید در‬
‫معادله انرژی عبارتی نشان دهنده میزان کار انجا شده توسط آن باشد‪ .‬با این حال ‪ ،‬باید یک معیار نرخ کار‬
‫را در معادله انرژی بگنجانیم تا در صرورت وجود اصرطالحات منبع اضرافی در معادالت پیوستگی ‪ ،‬حرکت و‬
‫انرژی ‪ ،‬یک درمان کلی از سراختار انفجار حفج شود‪ .‬اتالف حرارت به دیواره را می توان با استفاده از برخی‬
‫انتقال های انتقال گرما همرفت ‪ ،‬یا با اسرررتفاده از قیاا رینولدز ‪ ،‬تلفات حرارتی را با تلفات مومنتو مرتبط‬
‫دانست‪.‬‬

‫ابتدا باید اصررطالحات منبع را نامشررخص بگذاریم و با تجزیه و تحلیل سرراختار انفجار ادامه دهیم‪ .‬به دنبال‬
‫تحلیل قبلی در بخش ‪ ، 4.2‬ممکن است ‪ dρ / dx‬و ‪ dp / dx‬را حذف کنیم‪ .‬با کمک معادله حالت ‪ ،‬می توان‬
‫ی رک مررعررادلرره ب ررای تررغ ریرری رر سرررررعررت ذره تررو داخررل مررنررطررقرره واکررنررش برردسررررت آورد‪:‬‬

‫جایی که ‪ λ˙ = dλ / dt‬و ‪dt = dx / u‬است ‪.‬سرعت روح توسط ‪c2 = γp / ρ = γRT‬داده می شود ‪ ،‬جایی که‬
‫‪p‬و ‪ ρ‬از فر یکپارچه قانون حفاظت بدست می آیند ‪.‬اگر ما فرر کنیم سرعت شون‪ ،‬دولت فون نویمان می‬
‫توان جلوگیری اسررتخراج از ‪ Rankine- Hugoniot‬معادالت‪ ،‬و باال ‪ZND‬معادله می تواند پس از آن به طور‬
‫همزمان با ‪ specifie‬یکپارچه شده است قانون سرعت واکنش د [به عنوان مثال‪λ˙ = K (1 - λ ) exp (−E / ،‬‬
‫‪RT)].‬برای یک سرعت شون که خودسرانه انتخاب شده است ‪ ،‬تکینگی منحصر به فرد ‪c2 - u2 → 0‬حاصل‬
‫می شود بدون اینکه عدد معادله ‪ZND‬همزمان با مخرج از بین برود ‪.‬مالن یک راه حل منظم این است که‬
‫با رسیدن به تکین صدا ‪ ،‬عدد محو شود ‪ ،‬یعنی‬

‫‪72‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫از این به عنوان معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته یاد می شررود ‪.‬معیار ‪ CJ‬معمول این اسررت که وقتی ‪ ، c2 - u2 → 0‬ما‬
‫شرررایط تعادلی داریم ‪ ،‬یعنی ‪ λ 0 = 0‬؛ بنابراین ‪ ،‬تور عددی همزمان با مخرج ناپدید می شررود ‪.‬هنگامی که‬
‫اصطالحات منبع ‪f ، m‬و ‪ q‬وجود ندارد ‪ ،‬توجه می کنیم که معادله ‪ZND‬به کاهش می یابد‬

‫معادله ‪ ZND‬همچنین می تواند با استفاده از عدد ‪ Mach‬محلی ‪ ، M = u / c ،‬به عنوان متغیر وابسته ‪ ،‬مانند‬
‫بخش های قبلی ‪ ،‬بازنویسری شود‪ .‬بیان حاصل با معادله جریان پایدار شبه یک بعدی با تغییر ناحیه ‪ ،‬انتقال‬
‫حرارت و اصرطکان یکسران است‪ .‬تما اصطالحات منبع تمایل دارند جریان را به سمت شرایط صوتی سوق‬
‫دهند و با اصرررطالحات مختلفی که همزمان کار می کنند ‪ ،‬این ا ‪question‬ال مطرح می شرررود که کدا‬
‫اصطالح منبع در آوردن جریان به شرایط صوتی غالب است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬واکنش شیمیایی کامل دیگر اطمینان‬
‫ندارد و سررعت انفجار مقدار ویژه حاصرل می تواند به طور قابل توجهی با سررعت ‪ ، CJ‬که مبتنی بر انتشار‬
‫کامل انرژی شیمیایی است ‪ ،‬متفاوت باشد‪.‬‬

‫برای درن عواقب رقابت بین اصرررطالحات مختلف منبع ‪ ،‬بهتر اسرررت چند مثال را در نظر بگیرید تا برخی‬
‫ویژگیهای کلی اسررتنبا شررود‪ .‬در حقیقت ‪ ،‬از آنجا که ما در حال انتشررار یک موج انفجار هسررتیم ‪ ،‬باید‬
‫اصرطالحی برای انتشرار گرما از واکنش های شیمیایی وجود داشته باشد‪ .‬اصطالح منبع ناشی از اتالف گرما‬
‫می تواند در اصطالح آزادسازی انرژی شیمیایی جذب شود و ما می توانیم از اصطالح آزاد خالص انرژی برای‬
‫در نظر گرفتن انتقال گرما اسررتفاده کنیم‪ .‬بنابراین ‪ ،‬ما اسرراسرران باید فقط رقابت بین انتشررار گرما و واگرایی‬
‫منطقه (یا انحنا) ‪ ،‬یا بین انتشار گرما و اصطکان (به عنوان مثال ‪ ،‬تلفات حرکت) را در نظر بگیریم‪.‬‬

‫ابتدا تأثیر انحنا را در انتشرار چاشرنی (بدون اصرطکان) در نظر بگیرید‪ .‬در حضور واگرایی منطقه در منطقه‬
‫تسریع جریان در شرایط صوتی‬ ‫واکنش ‪ ،‬رقابتی بین میزان آزاد سازی حرارت شیمیایی وجود دارد که باع‬
‫در صرفحه ‪ CJ‬می شرود و جریان نازل واگرا به دلیل واگرایی منطقه جانبی ‪ ،‬که منجر به کاهش سرعت می‬
‫شررود‪ .‬در شررتاب جریان صرروتی و گرمازایی‪ .‬حل معادالت ثابت ‪ ZND‬برای سرراختار دارای انحنا ‪ ،‬منحنی ‪Z‬‬
‫شرکل برای سرعت انفجار به دست می دهد ‪ ،‬همانطور که در شکل ‪ 4.11‬نشان داده شده است‪ .‬توجه داشته‬
‫باشرید که پایین ترین شراخه منحنی ‪ Z‬شرکل از نظر فیزیکی بی ربط اسرت و بنابراین در شرکل نشان داده‬
‫نشرده اسرت‪ .‬منحنی وابسرتگی غیر خطی بین انحنای موج و سررعت انفجار را نشان می دهد‪ .‬برای افزایش‬
‫مقادیر انحنای موج ‪ ، κ‬انفجار دارای کسری سرعت باالتر است‪ .‬منحنی همچنین یک نقطه چرخش ( ∗ ‪D ،κ‬‬

‫‪73‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫∗) را نشران می دهد ‪ ،‬مربو به حداکثر انحنای مجاز که فراتر از آن صفحه صوتی وجود ندارد‪ .‬فراتر از این‬
‫حد ‪ ،‬تفسیر فیزیکی این است که هرگونه آشفتگی در پشت موج انفجار می تواند آن را برطرف کرده و آن را‬
‫فرو نشرررانرد ‪ ،‬بنابراین وجود انفجار خود پایدار را مجاز نمی داند‪ .‬برای ‪ ، κ <κcr‬با این حال ‪ ،‬راه حل برای‬
‫سررعت انفجار چند ارزش است ‪ ،‬و رفتار ‪ Z‬شکل را می دهد‪ .‬روند کلی کاهش سرعت انفجار با افزایش انحنا‬
‫با مشرراهدات تجربی مطابقت دارد و همچنین منطقی اسررت‪ .‬با این حال‪ ،‬با این حال ‪ ،‬ممکن اسرررت وجود‬
‫چندین راه حل برای یک مقدار انحنا از نظر جسررمی معنادار نباشررد‪ .‬به طور معمول ‪ ،‬شرراخه پایین منحنی‬
‫ناپایدار است ‪ ،‬بنابراین فقط شاخه باالیی معنای فیزیکی دارد‬

‫بره همین ترتیرب ‪ ،‬ما می توانیم فقط اصرررطکان ‪ ،‬بدون انحنا را در نظر بگیریم‪ .‬زلدوویچ برای اولین بار در‬
‫مطالعه پیشرگامانه سراختار انفجار ‪ ،‬انفجارهای غیر پوستی ناشی از اصطکان را مورد توجه قرار داد‪ .‬اصطالح‬
‫اصطکان پیشنهاد شده توسط زلدوویچ توسط‬

‫که در آن شما سرعت ذره در قاب مرجع ثابت و ‪ kf‬عامل اصطکان است‪ .‬یک مثال از ‪ kf‬برای یک لوله خشن‬
‫توسط ‪ Schlichting as‬آورده شده است‬

‫که در آن ‪ ks‬زبری شرن و ماسره و ‪ R‬شعاع لوله است‪ .‬مقدار مطل سرعت مورد استفاده در باال تضمین می‬
‫کند که اصطکان همیشه با جریان مخالف است‪ .‬برای سادگی ‪ ،‬معموالن ضریب اصطکان یک ثابت فرر می‬
‫شود‪ .‬معادله ‪ ZND‬فقط با اصطکان ‪ ،‬یعنی برای ‪ ، m = q = 0‬کاهش می یابد تا‬

‫از آنجا که فشررار اکنون دیگر یک تابع جبری از سرررعت ذرات نیسررت که یک اصررطالح منبع در معادالت‬
‫مومنتو وجود دارد ‪ ،‬الز اسررت که به طور همزمان معادله دیفرانسرریل برای حفج تکانه را با قانون معادله‬
‫‪ ZND‬و قانون سررررعت ادغا کنید‪ .‬همانطور که در مورد غیر غیر واگرایی منطقه ‪ ،‬راه حل ارزش ویژه نیز با‬
‫توجه به نیاز ریاضی نظم در تکین صوتی تعیین می شود‪.‬‬

‫‪74‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نمونه ای از راه حل های حالت پایدار احتمالی به عنوان تابعی از اصطکان ‪kf‬در شکل ‪ 4.11‬نشان داده شده‬
‫اسررت ‪.‬تغییر سرررعت انفجار با ضررریب اصررطکان یک منحنی ‪ Z‬شررکل شرربیه به حالت انحنای ‪f‬نشرران می‬
‫دهد ‪.‬کاهش سررعت انفجار با افزایش اصرطکان فیزیکی است و با مشاهده تجربی مطابقت دارد ‪.‬یک مقدار‬
‫مهم از فراکتور اصرررطکان وجود دارد که فراتر از آن هیچ راه حل ثابتی برای سررراختار انفجار امکان پذیر‬
‫نیست ‪.‬همانطور که در مورد انحنا ‪ ،‬چندین راه حل نیز وجود دارد که ضریب اصطکان کمتر از مقدار بحرانی‬
‫باشرد ‪.‬با اصرطکان ‪Brailovsky ،‬و ‪) 2111 ، Sivashinsky (1997‬و )‪ Dionne (2000‬اشاره کردند که یک‬
‫مقدار حیاتی از شرهر شون ولو ‪ ،Dcr ،‬در شاخه پایین وجود دارد ‪ ،‬که در زیر آن هیچ راه حلی برای معیار‬
‫‪CJ‬تعمیم یرافتره یافت نمی شرررود ‪.‬برای این حداقل مورد‪ ،‬آن جالب توجه اسرررت که دولت در طرح های‬
‫صوتی الکترونیکی متناظر ژ وجبرا میباشد طوری به سرعت ذرات نسبت به ‪ SHOC‬برابر سرعت‪U = D. ، K‬‬
‫این به معنی این که سررعت ذرات مطل صرفر می شرود وجود دارد‪ ،‬و این که سررعت شون برابر با سرعت‬
‫صرردای محصرروالت اسررت ‪.‬هنگامی که جریان در حالت اسررتراحت اسررت ‪ ،‬اصررطالح اصرطکان ‪f‬و عدد فقط‬
‫درصورتی که صفحه صوتی با انتهای منطقه واکنش همخوانی داشته باشد و سرعت ضربه برابر با سرعت صدا‬
‫در محصروالت سروخته باشرد ‪ ،‬می تواند صرفر شرود ‪.‬توجه داشته باشید که می توان به راحتی یک راه حل‬
‫تحلیلی برای ‪Dcr‬بدست آورد ‪ ،‬یعنی‬

‫همچنین جالب است بدانید که محلول ‪ D = Dcr‬نشان دهنده انفجار حجم ثابت در حال انتشار است‪ .‬یعنی ‪،‬‬
‫صفحه صوتی جبهه انفجار مربو به یک مرز متحرن از یک انفجار حجم ثابت در حال گسترش است‪ .‬این را‬
‫می توان از این واقعیت مشراهده کرد که چون جریان در پشرت انفجار در حالت استراحت است ‪ ،‬حجم ویژه‬
‫نرم ال شده ‪ ،‬وحدت حاصل از حفج جر است‪ .‬همانطور که مخلو در جلو و پشت جبهه انفجار ساکن است‬
‫‪ ،‬منفجر می از آنجا که مخلو در جلو و پشرت جبهه انفجار ثابت اسرت ‪ ،‬انفجار سررپس به جبهه ای انتشار‬
‫تبدیل می شود که در آن مخلو انفجاری با انتشار منفجر دچار انفجار با حجم ثابت می شود‪.‬‬

‫برای ‪ ، D> Dcr‬از معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته می توان برای تعیین محلول انفجار پایدار استفاده کرد ‪ ،‬زیرا صفحه‬
‫صروتی در منطقه واکنش وجود دارد‪ .‬جریان می تواند به آرامی نسربت به جلو شون از سرعت زیر صوت به‬
‫مافوق صررروت انتقال یابد و در نهایت شررررایط مرزی در دیواره انتهایی را برآورده کند‪ .‬در مورد ‪، D = Dcr‬‬
‫شرررایط قاعده به طور خودکار برآورده می شررود ‪ ،‬زیرا سرررعت شررون با سرررعت صرروتی محصرروالت احتراق‬
‫همزمان است‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر ‪ D <Dcr‬باشد ‪ ،‬سرعت شون اکنون کمتر از سرعت صدای محصوالت است‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬راه حل دیگر با یکتایی صروتی روبرو نمی شرود زیرا جریان در سرراسر صدا صوتی است (نسبت به‬
‫‪75‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شررون)‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای ‪ ، D <Dcr‬از معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته دیگر نمی توان برای تعیین سرررعت مقادیر ویژه‬
‫برای انفجرار اسرررتفراده کرد‪ .‬برای ادامره راه حرل فراتر از ‪ ، D <Dcr‬معیار دیگری توسرررط ‪ Brailovsky‬و‬
‫‪ Sivashinsky‬ارا ه شد و همچنین توسط ‪ Dionne‬استفاده شد‪ .‬با توجه به اینکه برای شرایطی که ‪D = Dcr‬‬
‫در هنگا رسریدن به تعادل شریمیایی جریان در حالت اسرتراحت اسرت ‪ ،‬بنابراین می توان از این شرایط به‬
‫عنوان معیاری برای جستجوی محلول انفجار ارزش ویژه استفاده کرد‪ .‬ادامه منحنی شکل ‪ Z‬در زیر ‪D <Dcr‬‬
‫در شرکل ‪ 4.11‬بر اسراا این معیار اسرت‪ .‬توجه به این نکته مهم است که همه این معیارها برای تعیین راه‬
‫حل ثابت برای انفجارهای غیرشریمی بر اسراا مالحظات ریاضری است و اعتبار آنها باید از طری مقایسه با‬
‫آزمایشات تعیین شود‪.‬‬

‫برای هر دو تجزیه و تحلیل حالت ثابت واگرایی منطقه و اصطکان ‪ ،‬به نظر می رسد رفتار چند ارزشی برای‬
‫موارد خا‪ ،‬انفجار غیرشیمیایی که اصطالحات منبع در قوانین حفاظت از ساختار انفجار وجود دارد ‪ ،‬امکان‬
‫پذیر اسررت‪ .‬با این حال ‪ ،‬شررکی نیسررت که فقط یک محلول انفجار ثابت (یا هیچ یک) به طور کلی در یک‬
‫آزمایش مشاهده می شود‪ .‬برای حل این معضل ‪ ،‬باید از معادالت ناپایدار استفاده شود‪ .‬با شروع شرایط اولیه‬
‫مشرخص شرده که می تواند یک انفجار بیش از حد را آغاز کند ‪ ،‬فروپاشی مجانبی از انفجار با حل معادالت‬
‫واکنش ناپذیر اویلر بدسررت می آید‪ .‬اگر راه حل های ثابت وجود داشررته باشررد ‪ ،‬پس راه حل ناپایدار باید به‬
‫صرورت مجانبی به این حالت ثابت نزدیک شود‪ .‬استفاده از معادالت پایدار برای ساختار ‪ ZND‬وجود راه حل‬
‫های حالت پایدار را فرر می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬محلولهای متعدد نشان داده شده توسط منحنی شکل ‪ Z‬نتیجه‬
‫این فرر اسررت که محلولهای پایدار بدون در نظر گرفتن پایداری این محلولها وجود دارند‪ .‬به عبارت دیگر ‪،‬‬
‫ممکن اسررت هنگا شررروع از حالت اولیه گذرا ‪ ،‬هیچ یک از راه حل های حالت پایدار از معادله ‪ ZND‬قابل‬
‫تحق نباشد‪.‬‬

‫‪ -5-4‬نكات پایاني‬
‫نظریه ‪ CJ‬اجازه می دهد تا سررعت انفجار بدون در نظر گرفتن مکانیز انتشررار تعیین شرود ‪ ،‬که نتیجه یک‬
‫معیار ‪ CJ‬اسررت که راه حل حداقل سرررعت را به قوانین حفاظت مربو می کند‪ .‬در واقع هیچ توجیهی برای‬
‫این انتخاب خا‪ ،‬وجود ندارد ‪ ،‬اگرچه می توان از مالحظات پایداری استدالل کرد که می توان محلول انفجار‬
‫قوی را از بین برد زیرا امواج انبساطی می توانند برای کاهش موج به منطقه واکنش نفوذ کنند‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫بر اسراا استدالل های آنتروپی یا عد توانایی در یافتن یک مکانیسم اشتعال ‪ ،‬اگر مسیر مستقیمان از حالت‬

‫‪76‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اولیره تا حالت نهایی خط ریلی را در شررراخه انفجار ضرررعیف منحنی هوگونیوت دنبال کند ‪ ،‬محلول انفجار‬
‫ضعیف به راحتی کنار گذاشته نمی شود‪ . .‬اگر مسیر برای ایجاد اشتعال ابتدا به حالت شون برود و سپس در‬
‫امتداد خط ریلی به محلول ضعیف بازگردد ‪ ،‬یک شون نادربودگی ایجاد می شود و یک انتقال شامل کاهش‬
‫آنتروپی ایجاد می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬فقط بر اساا قوانین حفاظت و ترمودینامیک تعادل ‪ ،‬انفجارهای ضعیف را‬
‫نمی توان کنار گذاشت و بنابراین نظریه ‪ CJ‬ناقص است‪.‬‬

‫با این حال ‪ ،‬فون نویمان استداللی را برای وجود انفجارهای ضعیف ثابت ارا ه داد که منحنی های هوگونیوت‬
‫تا حدی واکنش نشرران می دهند‪ .‬ممکن اسررت خط ‪ Rayleigh‬به جای منحنی تعادل ‪ Hugoniot‬از واکنش‬
‫های تکمیل شرده ‪ ،‬با منحنی های نسربتان واکنشی ‪ Hugoniot‬همراه باشد‪ .‬سپس خط ریلی منحنی تعادلی‬
‫هوگونیوت را در شاخه انفجار ضعیف قطع می کند و بدین ترتیب یک انفجار ضعیف بدست می آید‪ .‬احتمال‬
‫خط خط ریلی به یک منحنی هوگونیوت که تا حدی واکنش نشران داده است ‪ ،‬به معنای رسیدن به شرایط‬
‫صروتی قبل از رسریدن به تعادل شریمیایی است‪ .‬وقتی تکنیک صوتی حاصل شود ‪ ،‬تکین حاصل می شود ‪،‬‬
‫زیرا مخرج معادالت ‪ ZND‬از بین می رود‪ .‬از آنجا که هیچ دلیلی برای انتظار جهش ناپیوسته در خصوصیات‬
‫سیال وجود ندارد ‪ ،‬با رسیدن به وضعیت صوتی یک راه حل منظم جستجو می شود (به عنوان مثال ‪ ،‬عدد و‬
‫مخرج به طور همزمان ناپدید می شروند به عنوان ‪ ، )M-1‬که سرپس معیاری برای تعیین چاشنی فراهم می‬
‫کند سررعت از این به عنوان "معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته" یاد می شرود حتی اگر شررر ریاضری هیچ ارتباطی با‬
‫اصرل اصرلی چاپمن و ژوگو نداشرته باشد‪ .‬برای مخلو هایی که منحنی های میانی هوگونیوت با هم تالقی‬
‫ندارند و خط ریلی با منحنی تعادل هوگونیوت مماا اسرررت ‪ ،‬هنوز می توان از معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته برای‬
‫بدست آوردن سرعت انفجار استفاده کرد‪ .‬از معادله ‪( ZND‬معادله ‪ ، )4.7‬ما توجه می کنیم که وقتی ‪ M-1‬و‬
‫مخرج محو می شود ‪ ،‬با بدست آوردن تعادل شیمیایی و ‪ dλ / dt-0‬صورت کسر نیز محو می شود‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫از معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته می توان برای همه مواد منفجره اسرررتفاده کرد مخلو ‪ ،‬اما سررررعت انفجار باید با‬
‫یکپارچه سازی معادله ‪ ZND‬برای ساختار و با تکرار تعیین شود تا معیار ‪ CJ‬تعمیم داده شود‪.‬‬

‫کار ‪ Von Neumann‬حاکی از آن است که ‪ ،‬به طور کلی ‪ ،‬برای یافتن راه حل انفجار پایدار ‪ ،‬باید ساختار در‬
‫نظر گرفته شرود و معیار به دسرت آوردن راه حل مورد نظر اکنون یک ریاضری است‪ .‬یک نظریه کامل برای‬
‫انفجار باید شامل در نظر گرفتن ساختار انفجار باشد که شامل مکانیسم شیمیایی است‪.‬‬

‫‪77‬‬
‫ساختار الیه ای انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪78‬‬
 ‫فصل ‪:5‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬

‫‪79‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-5‬مقدمه‬
‫در انفجارهای تک بعدی ‪ ZND‬که تکثیر می شوند ناپایدار هستند و به طور کلی به صورت آزمایشی مشاهده‬
‫نمی شروند‪ .‬با این حال ‪ ،‬یک راه حل برای سراختار الیه ای ازیک انفجار ‪ ZND‬همیشه می تواند از معادالت‬
‫حفج یک بعدی ثابت بدست آید ‪ ،‬صرف نظر از انرژی فعال سازی ‪ ،‬که حساسیت دما و در نتیجه ثبات انفجار‬
‫را کنترل می کند‪ .‬استفاده از ثابت معادالت حفاظت یک بعدی ‪ ،‬هر راه حل چند بعدی وابسته به زمان را که‬
‫بی ثباتی موج انفجار را توصریف می کند ‪ ،‬حذف می کند‪ .‬کالسریک روش بررسی پایداری یک محلول ثابت‬
‫تحمیل اغتشراشر ات چند بعدی به محلول و دیدن دامنه اغتشاشات است‪ .‬فرر اغتشاشات کوچک معادالت‬
‫آشررفته را مجاز می داند خطی و یکپارچه شررود و بنابراین حالتهای ناپایدار تعیین شررود‪ .‬مانند با بیشررترین‬
‫تجزیه و تحلیل پایداری هیدرودینامیکی ‪ ،‬رابطه پراکندگی درگیر اسررت و نمی تواند به صررورت تحلیلی بیان‬
‫شررود ‪ ،‬که اسرراا فیزیکی مکانیسررم پایداری را پنهان می کند‪ .‬یک روش جایگزین این اسررت که با واکنش‬
‫پذیری وابسرته به زمان ‪ ،‬غیرخطی شرروع شود معادالت اویلر و سپس آنها را برای شرایط اولیه داده شده به‬
‫صورت عددی ادغا می کند‪ .‬ثبات زمانی نشان داده می شود که یک محلول ثابت ‪ ZND‬به طور مجانبی در‬
‫بدسرت آید اوقات بزرگ بر خالف تجزیه و تحلیل ثبات خطی ‪ ،‬شربیه سازی های عددی مستقیم دارای این‬
‫مزیت است که غیر خطی بودن کامل مسئله حفج می شود‪ .‬عالوه بر این ‪ ،‬ثبات در یک ‪ ،‬دو و سه بعد را می‬
‫توان به طور جداگانه بررسرری کرد ‪ ،‬که تفسرریر نتایج عددی را تسررهیل می کند‪ .‬تکنیک های عددی فعلی و‬
‫رایرانه های مدرن به راحتی می توانند ادغا چند بعدی را کنترل کنند ‪،‬معادالت وابسرررته به زمان ‪ ،‬واکنش‬
‫های اولر‪ .‬با این حال ‪ ،‬شبیه سازی های عددی مستقیم محدودیت های خا‪ ،‬خود را در نزدیکترین محدوده‬
‫ها دارند محدودیت های ث بات ‪ ،‬جایی که رشرد و پوسریدگی اغتشراشرات بسیار کند است ‪،‬رویکرد به حالت‬
‫پایدار می تواند بسریار طوالنی شرود‪ .‬مشرکالتی که نیاز داردوضوح زمانی و مکانی بسیار خوب هنوز خارج از‬
‫محدوده شربیه سرازی های عددی مسرتقیم است‪ .‬با این حال ‪ ،‬یک توصیف عددی از انفجارهای ناپایدار می‬
‫تواند اطالعات دقی تری در مورد جریان جریان فراهم کند که نمی توان از آن بدست آورد اندازه گیری های‬
‫آزمایشی‪.‬در توصیف ساختار ناپایدار واقعی انفجارها ‪ ،‬بهتر است شروع شودبا مشاهدات آزمایشات عددی ‪ ،‬که‬
‫می توانیم از آن پیشرفت کنیم ناپایداری های ضربان دار یک بعدی تا بی ثباتی های سلولی دو و سه بعدی‪.‬‬
‫اگرچه انفجارهای ناپایدار سه بعدی مانند انفجارهای چرخشی را می توان به صورت عددی نیز توصیف کرد ‪،‬‬
‫اما مشررکل در نمایش و تجزیه و تحلیل نتایج عددی در حال حاضررر چنین شرربیه سررازی هایی را با ارزش‬
‫محدود ارا ه می دهد‪ .‬تا زمانی که مدلهای نظری برای انفجارهای سررلولی بتوانند جز یات را ارا ه دهند نتایج‬
‫‪81‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫عددی حاصل از شبیه سازی های سه بعدی برای تجزیه و تحلیل موثر ‪ ،‬شبیه سازی یک و دو بعدی در ارا ه‬
‫بینش کیفی خوب کافی اسررت به سرراختار ناپایدار انفجارها‪ .‬در این فصررل ‪ ،‬مروری کوتاه بر تحلیل پایداری‬
‫خطی ‪ ZND‬پایدار سررراختار و تجزیه و تحلیل های مختلف تحت محدودیت مجانبی مختلف برای اولین بار‬
‫داده شده است ‪ ،‬به چشم انداز کاملی از ساختار ناپایدار انفجارها را فراهم می کند‪ .‬ما باید سپس نتایج شبیه‬
‫سرازی عددی وابسرته به زمان یک بعدی را ارا ه دهید انفجارهای ضربان دار ‪ ،‬و همچنین انفجارهای سلولی‬
‫دو بعدی‬

‫‪ -2-5‬تحلیل پایداری خطي‬

‫مشرکل ثبات خطی شرامل قرار دادن اغتشراشات سه بعدی وابسته به زمان بر روی محلول ثابت ‪ ZND‬برای‬
‫دیدن اینکه آیا اغتشراشرات اسرت یا خیر‪ .‬رشد می کنند یا با گذشت زمان از بین می روند‪ .‬با فرر کوچک‬
‫بودن اغتشراشرات ‪ ،‬می توان معادالت اسراسی را در مورد راه حل ثابت یک بعدی ‪ ZND‬خطی کرد‪ .‬ادغا از‬
‫معادالت خطی برای اغتشاشات به ما اجازه می دهد تا تعیین کنیم مرز پایداری و نرخ رشد به عنوان تابعی از‬
‫تعداد موج اغتشراشررات ‪ -‬سرایپرز ‪ ،‬باشررگاه دانش وابسررتگی حد پایداری به پارامترهای مربوطه که تأثیر می‬
‫گذارند ثبات را می توان از چنین تحلیل ثبات خطی نیز بدست آورد‪ .‬تجزیه و تحلیل پایداری هیدرودینامیکی‬
‫انفجارها برای اولین بار توسرط فای (‪ ) 1962‬صرورت گرفت و مطالعه گسترده ای در مورد این مسئله توسط‬
‫‪ )1967 ، 1964 ، 1962( Erpenbeck‬با اسررتفاده از یک رویکرد تبدیل الپالا با مقدار اولیه‪ .‬خالصرره ای‬
‫عالی از ‪ Erpenbeck’s‬نتایج در فیکت و دیویس (‪ )1979‬آورده شرده اسرت‪ .‬یک رویکرد رسمی حالت عادی‬
‫به مشرکل ثبات انفجار خطی بعدان توسرط لی و استوارت (‪ ) 1991‬داده شد ‪ ،‬و مجموعه وسیعی از ادبیات در‬
‫مورد مطالعات مشابه شامل مواردی است که در مورد ‪ Namah‬آورده شده است و دیگران (‪ ، )1991‬بورلیو و‬
‫مادجا (‪ ، )1992‬او و لی (‪ ، )1995‬شارپ (‪ ، )1997‬کوتاه‪ Short ،b) ،a 1997‬و ‪ ، )Stewart (1998‬و لیانگ‬
‫و همکاران‪)2114( .‬‬

‫‪ -3-5‬آنالیز خطي حالت طبیعي‬

‫در فرمول کلی حالت عادی ‪ ،‬معادالت کوچک (خطی) حاکم براغتشررراشرررات به موج ثابت ‪ ZND‬از طری‬
‫تبدیل به یک سریسرتم مختصرات مکانی جدید سراخته می شرود منبع شون در قاب آزمایشگاه است ‪ ،‬که‬
‫اکنون ‪ x = 0‬می شود‪ .‬ما به دنبال تجزیه حالت عادی هستیم‪.‬‬
‫‪81‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای مقدار ویژه فرکانس ‪ α‬و تعداد موج ‪ .k‬پارامتر ‪ λ) ،p ،u2 ،u1 ،z = (v‬بردار متغیرهای وابسته ‪ ،‬ستاره‬
‫‪ represents‬را نشران می دهد اشراره به محلول موج ثابت اساسی دارد ‪ ،‬مقادیر اولیه نشان دهنده توابع ویژه‬
‫فضایی (‪ )x‬وابسته ‪ ،‬و ‪ .1‬پایداری خطی حاصل می شود‬

‫نرخ رشررد و با یک معادله پراکندگی مشررخص می شررود ‪ ،‬که می تواند برای ارزیابی طیف ‪ α‬و ‪ z‬حل شررود‬
‫(ایکس)‪ .‬نتیجه یک مسرئله مقدار مرزی است که توسط آن محدود می شود روابط شون خطی در ‪ x = 0‬و‬
‫یک شرایط بسته شدن اضافی مشخص شده است در مورد رفتار آشفتگی در بیشتر موارد ‪ ،‬این شرایط بسته‬
‫شدن باید ناشی شود نیاز به محدودیت مکانی در عملکردهای ویژه‪ .‬چنین شرایطی با سرکوب هرگونه اختالل‬
‫در خصوصیات رو به جلو پایین دست ایجاد می شود موج ثابت به طور کلی ‪ ،‬این تجزیه و تحلیل تا حدودی‬
‫فنی اسررت ‪ ،‬به ویژه برای)‪ Chapman – Jouguet (CJ‬موج می زند‪ .‬یک بررسرری دقی خوب از فرمول بندی‬
‫پرایرداری حرالرت عادی کلی را می توان در ‪ Gorchkov‬و همکاران یافت‪ .)2117( .‬برای تعیین مقادیر ویژه‬
‫خنثی پایدار و ناپایدار ‪ ، α‬پراکندگی معادله از ‪( x = 0‬با اسرتفاده از روابط شون) در منطقه ‪ x <0‬ادغا می‬
‫شرود‪ .‬اسرتراتژی عددی بر اساا یک روش شلیک برای تعیین یک راه حل ویژه است که در تعادل یا نقطه‬
‫صروتی موج انفجار داده شرده راضری اسرت با شررایط بسته شدن که ذکر شد یک استراتژی یکپارچه سازی‬
‫معکوا جایگزین همچنین اخیران توسرط شرارپ (‪ )1999‬توسعه یافته است‪ .‬ثابت شده است که این رویکرد‬
‫وجود دارد کرارآمد تر برای تعیین طیف ‪ ، α‬به ویژه برای امواج انفجار ‪ ، CJ‬ابتدا با جسرررتجوی یک راه حل‬
‫اغتشراش خطی در نقطه ‪ CJ‬به عنوان شررایط اولیه ادغا ‪ ،‬و سپس شلیک عددی برای برآوردن وضعیت در‬
‫جبهه شون‪.‬‬

‫در گذشرررته ‪ ،‬بسررریاری از تجزیه و تحلیل ثبات خطی انفجار برای یک مرحله ‪ ،‬مدل های برگشرررت ناپذیر‬
‫آرنیوا انجا شده است‪ .‬پنج انشعاب اصلی وجود دارد پارامترهای موجود در این مشکل‪ :‬درجه انحالل بیش‬
‫از حد ‪ f ،‬؛ فعال سرازی انرژی ‪ Ea ،‬؛ انتشرار گرما ‪Q ،‬؛ نسبت گرماهای خا‪γ ، ،‬؛ و ترتیب واکنش‪ .‬تغییرات‬
‫در هر یک از این مقادیر بر دامنه های بین بی ثباتی و ثبات انفجارهای مسررطح مسطح تأثیر می گذارد‪ .‬این‬
‫تغییرات ممکن اسرررت در متن درن شرررود از تغییر در نمرایه ‪ ZND‬زمینه ای که هر تغییر در یک پارامتر‬
‫انشرعاب فراخوانی می کند‪ .‬این اولین بار به طور مفصل توسط شورت و استوارت (‪ )1998‬و می تواند مربو‬
‫به تغییر در میزان انتشرار گرما در مشرخصات ‪ ZND‬باشد‪ .‬بیشتر سریع آزاد شدن گرما ‪ ،‬تمایل به بی ثباتی‬
‫بیشرتر اسرت‪ .‬اگرچه استثناهایی در این روندهای کلی وجود دارد ‪ ،‬افزایش بیش از حد ‪ ،‬کاهش انرژی فعال‬
‫سرررازی ‪ ،‬کاهش آزاد شررردن گرما ‪ ،‬یا افزایش ترتیب واکنش در اصرررل تمایل به ایجاد ثبات دارد انفجار در‬
‫چارچوب واکنش یک مرحله ای ‪ ،‬سرررایر مطالعات نیز در نظر گرفته شرررده اند حالت طبیعی حالت پایداری‬
‫‪82‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انفجارهای شربه ثابت و منحنی ضرعیف (وات) و شارپ ‪ ) 2114 ،‬و انفجارهای در حال چرخش (کسیموف و‬
‫استوارت ‪)2112 ،‬‬

‫ال ثابت شده‬

‫به طور خالصه ‪ ،‬مطالعه ثبات خطی امواج انفجار ثابت از طری تجزیه و تحلیل حالت عادی کام ن‬
‫اسرت‪ .‬همچنین برای محاسربه ثبات خنثی تمدید شرده اسرت مرزها برای مکانیسم های واکنش پیچیده تر‬
‫(‪1996 ،Short & Dold‬؛ ‪1999 ،Sharpe‬؛ لیانگ و همکاران ‪ )2114 ،‬و برای معادله دلخواه حالت (گورچکوف‬
‫و همکاران ‪ .) 2117 ،‬با راه حل های عددی دقی برای مسئله پایداری خطی ‪ ،‬می توان موارد اساسی را پیدا‬
‫کرد اطالعاتی مانند فرکانس حالتهای ناپایدار سیستم و دامنه ها از پارامترهایی که باع پایداری سیستم می‬
‫شروند‪ .‬البته باید توجه داشرت که تجزیه و تحلیل ثبات خطی فقط برای رشد اولیه اغتشاشات معتبر است و‬
‫نمی تواند نتایج دور از محدودیت های پایداری یا سرراختار ناپایدار نهایی غیرخطی انفجار را توصرریف کند‪ .‬به‬
‫طور کلی ‪ ،‬معادالت دقی خطی برای مقادیر آشررفته کامالن پیچیده هسررتند و به ادغا عددی احتیاج دارند‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬آن را به دسرت آوردن بینش فیزیکی از مکانیسرم های پایداری بسریار دشوار است‪ .‬عالوه بر این ‪،‬‬
‫تجزیه و تحلیل پایداری خطی مکانیسم های گاز دینامیکی ایجاد بی ثباتی پشت آن را نشان نمی دهد‬

‫‪ -4-5‬مدلسازی تصادفي انفجار ناپایدار‬

‫در دو دهه گذشررته ‪ ،‬پیشرررفتی در نظریه پایداری انفجار حاصررل شررده اسررت از طری یک رویکرد مجانبی‬
‫تحلیلی‪ .‬نظریه های تحلیلی ‪ ،‬حتی بر اسراا مقادیر محدود کننده پارامترهای مشرخصه ‪ ،‬می توانند بینشی‬
‫بی ثباتی های انفجار می شررروند‪ .‬مطالعه اولیه زیدل‬ ‫در مورد فیزیکی ارا ه دهند مکانیسرررم هایی که باع‬
‫(‪ ) 1961‬بود بر اساا یک مدل موج مربع ‪ ،‬که اساسان حد مجانبی از انرژی فعال سازی است که به بی نهایت‬
‫می رود‪ .‬در مطالعات بعدی ‪ Abouseif ،‬و ‪ )1986 ، 1982( Toong‬از یک مدل با یک منطقه القایی با انرژی‬
‫فعال سازی بزرگ همراه با یک من طقه آزاد کننده حرارت محدود ‪ ،‬که شبیه به مدل موج مربع زیدل است ‪،‬‬
‫استفاده کرد‪ .‬بیشمار مطالعات بعدان با استفاده از رویکردهای مجانبی رسمی تر برای مسئله ثبات انفجار انجا‬
‫شد‪ )1987( Buckmaster and Ludford .‬و ‪ Buckmaster‬و‪ )1988( Neves‬ثبات خطی انفجارها را در حد‬
‫یک بزرگ بررسی کرد انرژی فعال سازی‪ .‬بورلیو و دیگران (‪ )1991‬یک تحلیل غیرخطی ضعیف انجا داد در‬
‫مورد نقا ثبات خنثی‪ .‬یا و و اسرتوارت (‪ ، )1996‬کوتاه (‪ ، a1997 ، 1996‬ب) و کوتاه و استوارت (‪)1997‬‬
‫پویایی مکانیسم بی ثباتی را برای آنالیز کردند اغتشاشات با فرکانس پایین تا متوسط و انحنای موج کوچک‪.‬‬
‫کالوین و همکاران (‪ ، )1997‬و شرورت و اسرتوارت (‪ )1999‬مسرئله پایداری را در حد درجه باالیی از اضافه‬

‫‪83‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫راندگی و انتشرار گرما ضرعیف‪ .‬بسریاری از این مطالعات تمایل دارند ماهیتی تا حدودی ریاضرری‪ :‬آنها شامل‬
‫دسررتکاری جبری پیچیده معادالت واکنشرری اویلر هسررتند‪ .‬جز یات ریاضرری تمایل به پنهان کردن فیزیک و‬
‫هدف این کتاب را شررکسررت دهید‪ .‬بنابراین ما فقط به طور خالصرره این موارد را مرور خواهیم کرد تجزیه و‬
‫تحلیل مجانبی و یافته های اصررلی آنها‪ .‬همانطور که قبال ذکر شررد ‪ ،‬پارامترهای مشررخصرره اصررلی حاکم بر‬
‫پایداری سررراختار انفجار ثابت شرررامل انرژی فعال سرررازی ‪ Ea ،‬اسرررت‪ .‬نسررربت از گرمای خا‪γ ، ،‬؛ درجه‬
‫‪ f = (D / DCJ) 2 ،overdrive‬؛ و گرمای شرریمیایی انتشررار ‪ .Q ،‬یک بررسرری تجربی تحلیلی از ثبات انفجار‬
‫شرررامل ترکیبی از این چهار پارامتر به یک حد مجانبی بردن‪ .‬تجزیه و تحلیل همچنین نیاز به یک فرر در‬
‫مورد فرکانس اختالل مشخصه و طول موج نتیجه گسترش مجانبی تجزیه ثابت است ساختار انفجار‪.‬‬

‫‪ -5-5‬انرژی فعالسازی باال و محدودیت نیوتوني‬

‫مطالعه تحلیلی اولیه ‪ )1988( Buckmaster and Neves‬یک تحقی رسرررمی را ارا ه داد فرمول مجانبی از‬
‫مشرکل پایداری انفجار کامل در حد باال انرژی فعال سازی‪ .‬این محدودیت مدل انفجار را به موج مربع زایدل‬
‫کاهش می دهد مدل برای سررراختار انفجار که در آن شررررایط تقریبان یکنواخت در منطقه القایی وجود دارد‪.‬‬
‫مطرالعره آنهرا مربو به تکامل اغتشررراشرررات یک بعدی با طول موج از ترتیب طول منطقه القایی بود‪ .‬آنها‬
‫دریافتند که طیف پایداری را می توان با تجزیه و تحلیل محدود به رفتار بدسررت آورد اغتشرراشررات فقط در‬
‫منطقه القایی‪ .‬معادالت تکامل برای آشرفتگی ها به صورت معادالت صوتی خطی کالسیک با یک مفرد است‬
‫مجبور کردن مدت به حسرراب وجود فعالیت شرریمیایی ضررعیف در منطقه القایی‪ .‬برای بدسررت آوردن طیف‬
‫ناپایداری در حد انرژی فعال سازی زیاد ‪ a ،‬برای جلوگیری از وجود یک تکینگی قوی در متغیرهای آشفتگی‬
‫در نتیجه ‪ ،‬اغتشرراش دما در جلوی شررعله صررفر اسررت یک یافته جالب توسررط ‪Buckmaster and Neves‬‬
‫(‪ )1988‬این اسرت که طیف یک بعدی رفتار پاتولوژیک همان رفتار غیر عال م زیدل را نشان می دهد تجزیه‬
‫و تحلیل مدل انفجار موج مربع (به عنوان مثال ‪ ،‬طیف متشرررکل از تعداد نامحدودی از حالت های نوسرررانی‬
‫ناپایدار اسرت)‪ .‬با اسرتفاده از یک اسرتراتژی مجانبی متفاوت ‪ ،‬شورت (‪ ) 1996‬یک رابطه پراکندگی تحلیلی‬
‫برای حد کالسریک ‪ a‬بدست آورد انفجار موج مربع ‪ ،‬ناشی از تقریب هر دو انرژی فعال سازی بزرگ و نسبت‬
‫گرمایهای خاصی است که به وحدت نزدیک می شود‪ .‬حد اخیر است به طور کلی به عنوان حد نیوتنی نامیده‬
‫می شررود‪ .‬این اولین بار در متن معرفی شررد یک راه حل تحلیلی معادله القایی کالرن در احتراق ناشرری از‬
‫شرون ‪ -‬سایپرز ‪ ،‬باشگاه دانش مشکل توسط ‪ Blythe‬و ‪ .)1989( Crighton‬رابطه پراکندگی مجانبی مشت‬
‫شررده اسررت توسررط کوتاه نتایج عددی ‪ Buckmaster‬و ‪ Neves‬را بازتولید می کند‪ .‬با وجود این واقعیت که‬
‫‪84‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫مطالعات پایداری با اسرتفاده از انرژی فعال سازی بزرگ در مورد انتقاد قرار گرفته است گذشته برای داشتن‬
‫بی نهایت حالت نوسررانی ناپایدار ‪ ،‬کوتاه (‪ ، a1997‬ب) تأیید کرد که این نتیجه در واقع یکی از ویژگی های‬
‫مدل انفجار استاندارد در حد انرژی فعال شدن بی نهایت است‪.‬‬

‫جالب اسررت بدانید که تحلیل ‪ Buckmaster and Neves‬نشرران می دهد که ‪ a‬یکنواختی در انبسرراطهای با‬
‫فرکانس باال‪ .‬این وقتی ایجاد می شرود که اختالل ایجاد شود فرکانس به ترتیب زمان عبور ذرات معکوا از‬
‫طری الیه اصرلی واکنش اسرت‪ .‬بعدان توسط شورت (‪ )b ،a 1997‬نشان داده شد که این اختالل (با فرکانس‬
‫باالتر از مقیاسهای تعریف شده توسط ضخامت آزادسازی حرارت) پایدار است‪ .‬از این رو ‪ ،‬این تجزیه و تحلیل‬
‫نمی توانرد رفترار حالت های با اختالالت فرکانس باال را پیش بینی کند ‪ ،‬زیرا با منطقه واکنش نمی توان به‬
‫عنوان یک ناپیوستگی رفتار کرد‪ .‬ساختار مکانی‬

‫باید در نظر گرفته شرود (کالوین و همکاران ‪ .)1997‬بنابراین ‪ ،‬یکنواختی در گسترش فرکانس باال باید برای‬
‫یک توصریف مجانبی صرحیح حل شرود‪ .‬برای توصریف پارامترهای آشرفتگی مشخصه الز است بخشهای با‬
‫فرکانس باال از طیف پایداری ‪ ،‬با در نظر گرفتن بزرگ فرکانسرهایی که بر سرراختار منطقه واکنش شبه ثابت‬
‫تأثیر می گذارند‪ .‬چنین مجانبی مطالعه می تواند تأیید کند که اختالالت با فرکانس باال به اندازه کافی پایدار‬
‫هسرتند‪ .‬در واقع ‪ ،‬بدیهی نیست که فرد باید نگران اغتشاشات با فرکانس باال باشد‪ .‬مطالعات اخیر با استفاده‬
‫از شربیه سازی های عددی نشان می دهد که فرکانس باال اغتشاشات فقط یک نقش جز ی در پویایی انفجار‬
‫دارند‪ .‬بسریاری از به نظر می رسرد ویژگی های برجسته تپش غیرخطی انفجار ناپایدار باشد با طیف فرکانس‬
‫پایین تعیین می شود (‪1995 ،Bourlioux & Majda‬؛ ‪2001،Short & Wang‬؛ کوتاه ‪.)2115 ،‬‬

‫‪ -6-5‬تجزیه و تحلیل تقریبي ناپایداری چند بعدی و پیش بیني فاصله سلولي‬

‫انفجرارها به طور کلی بی ثباتی های چند بعدی را نشررران می دهند‪ .‬تعداد قابل توجهی مطالعات مجانبی‬
‫سرعی در ارتبا مکانیسرم های بی ثباتی با منشا ساختار انفجار سلولی است‪ .‬این تجزیه و تحلیل مجانب به‬
‫طور کلی تمرکز می کند در اغتشراشات دو بعدی ‪ ،‬به آرامی متغیر ‪ ،‬با تعداد موج کوچک‪ .‬مثال‪ ،‬بان مستر و‬
‫لودفورد (‪ )1987‬اغتشرراشررات طول موج طوالنی را در نظر گرفتند ترتیب انرژی فعال سررازی ضررربدر طول‬
‫منطقه القایی‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬مقیاا زمانی تکامل بی ثباتی نیز از نظم در نظر گرفته شد انرژی فعال سازی در‬
‫زمان انتقال ذرات از طری القا ضرب می شود منطقه تحت این حد ‪ ،‬آنها یک حالت ناپایدار واقعی پیدا کردند‬
‫که دارای رشد است نرخ که با افزایش تعداد موج به صورت یکنواخت افزایش می یابد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬نتیجه منجر‬

‫‪85‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫به پیش بینی فاصرله سرلول مشخص نمی شود‪ )1989( Buckmaste.‬بعدان انحنای جبهه انفجار را در تکامل‬
‫یک بی ثباتی که به آرامی در حال تکامل است ‪ ،‬قرار داد‪ .‬او تحلیلی را انجا داد که در آن مقیاا طول موج‬
‫اختالل از نظم ریشره مربع انرژی فعال سرازی ضرب شده در طول منطقه القایی است‪ .‬انحنای جلو بازی می‬
‫کند یک نقش حیاتی در تعیین سرراختار منطقه القایی ‪ ،‬که یک اثر قابل توجه اسررت که در تجزیه و تحلیل‬
‫طول موج طوالنی تر از ‪ Buckmaster‬و ‪ Ludford‬وجود نردارد‪ .‬نتایج ‪ )1989( Buckmaster‬نیز یک حالت‬
‫واقعی بی ثبات را نشران می دهد‪ .‬با این حال‪ ،‬این حالت اکنون حداکثر میزان رشررد صریح را در یک شماره‬
‫موج محدود نشان می دهد‪ .‬برای طول موجهای کافی کوتاه ‪ ،‬ناپایداری آهسته در حال تحول یافت می شود‬
‫با اثر انحنای ضرعیف تثبیت شرود‪ .‬در یک طول موج متوسرط ‪ ،‬حداکثر سرعت رشد بدست می آید‪ .‬باالتر از‬
‫این طول موج بحرانی ‪ ،‬اختالالت خطی پوسیدگی و ثبات غالب است‪ Buckmaster .‬پیشنهاد کرد که حداکثر‬
‫نرخ رشد می تواند با پیش بینی فاصله سلول انفجاری منحصر به فرد همراه باشد‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگرچه حالت‬
‫ناپایدار واقعی اسرت ‪ ،‬اما به طور عرضرری به حالت انتشررار نمی یابد جلو از این رو ‪ ،‬این نظریه تشررکیل امواج‬
‫عرضری را توضیح نمی دهد ‪ ،‬زیرا قسمت خیالی سرعت رشد صفر است‪ .‬با این وجود ‪ ،‬مطالعه ‪Buckmaster‬‬
‫یک مکانیسم فیزیکی احتمالی برای تشکیل سلول را نشان داد‪.‬‬

‫تجزیه و تحلیل حالت طبیعی بعدی توسط کوتاه (‪ ، a1997‬ب) نشان داد که نتایج مجانبی از‬

‫بان مستر و لودفورد (‪ )1987‬و بان مستر (‪ )1989‬فقط در محدوده انرژیهای فعال سازی بسیار زیاد فقط به‬
‫صورت عددی قابل بازیابی هستند‪ .‬با استفاده از رویکرد حالت عادی و دوباره در نظر گرفتن ترکیبی از انرژی‬
‫فعال سرررازی باال و حد نیوتنی ‪ ، γ → 1‬کوتاه (‪ )1996‬و کوتاه و اسرررتوارت (‪ )1997‬یک رابطه پراکندگی‬
‫تحلیلی برای ثبات خطی یک ‪ CJ‬بدست آورد انفجاری که تکامل آشفتگی های دو بعدی را توصیف می کند‪.‬‬
‫توجه داشته باشید که در مطالعه کوتاه و استوارت ‪ ،‬رابطه پراکندگی برای بی ثباتی معتبر است مقیاا های‬
‫زمان تکامل که در مقایسرره با زمان عبور ذرات از طول طوالنی هسررتند الیه اصررلی واکنش‪ .‬همچنین برای‬
‫اختالالت عرضی با طول موج معتبر است که در مقایسه با ضخامت الیه اصلی واکنش بسیار طوالنی هستند‪.‬‬
‫برای طول موج طوالنی‬

‫اختالالت ‪ ،‬الیه واکنش را می توان به عنوان یک ناپیوسررتگی با انتشررار گرما در نظر گرفت‪ .‬برای انرژی های‬
‫فعال سازی به اندازه کافی بزرگ ‪ ،‬فرکانس های اختالل توصیف شده توسط تجزیه و تحلیل می تواند بسیار‬
‫باالتر از مقیاا زمان معکوا ذرات باشد عبور از منطقه القایی‪ .‬طول موج ها نیز می توانند بسیار کوچکتر از‬
‫باشند ضخامت منطقه القایی‪ .‬از آنجا که رابطه پراکندگی تابعی از چهار انفجار اساسی است پارامترها ( ‪،Q ،γ‬‬
‫‪ ، )f ،E‬رابطه تحلیلی مشرت شرده از شرورت و اسرتوارت دارای کلیه خصوصیات مطلوب حل عددی دقی‬
‫‪86‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫طیفهای بی ثباتی خطی اسرت‪ .‬این شامل پیش بینی تعداد موج محدود بحرانی است که در آن حداکثر نرخ‬
‫رشرد معین حاصل می شود و باالتر از آن اختالالت است پوسیدگی و ثبات غالب است‪ .‬گرفتن حداکثر رشد‬
‫از کمترین فرکانس‬

‫برای مطابقت با اندازه سلول ‪ ،‬تئوری مجانبی که توسط ‪ Short‬تهیه شده است تخمینی از اندازه سلول را در‬
‫حد انرژی فعال سرازی بزرگ ارا ه می دهد‪ .‬ساده شده اشکال چند جمله ای رابطه پراکندگی نیز بعدان توسط‬
‫شرورت (‪ ، a1997‬ب) او یک معادله تکامل خطی سرهمی به دست آورد که از نظر مرتبه سو است و مرتبه‬
‫شرشرم در فضا ‪ ،‬که رشد اولیه بی ثباتی های سلولی را کنترل می کند‪ .‬همچنین برجسته نقش مهمی است‬
‫که هر دو توسط انتشار موج صوتی بازی می کند در منطقه القایی و با انحنای جلوی انفجار‪.‬‬

‫یا و و استوارت (‪ )1996‬همچنین یک معادله ضعیف غیرخطی استخراج کردند که توصیف می کند‬

‫تکامل یک موج انفجار نزدیک به ‪ CJ‬در حد انرژی فعال سررازی بزرگ‪ .‬این معادله فقط برای یک جبهه موج‬
‫منحنی ضررعیف و برای بی ثباتی هایی که دارند معتبر اسررت به آرامی نسرربت به مقیاا زمان عبور ذرات از‬
‫طری ثابت در حال تکامل هسرتند موج‪ .‬تجزیه و تحلیل آنها بر اساا نظریه مجانبی پویایی شون انفجاری‬
‫است (‪1989 ،Bdzil & Stewart‬؛ ‪ ، )1988 ،Stewart & Bdzil‬که نشان می دهد تکامل شون انفجار را می‬
‫توان با راه حل یک جز ی کامال ذاتی پیش بینی کرد معادله دیفرانسیل‪ .‬نتیجه یک معادله تکامل است که از‬
‫درجه سو است زمان و مرتبه دو در فضا‪ .‬این یک رابطه بین سرعت شون طبیعی است ‪ ،‬انحنای شون ‪ ،‬و‬
‫اولین مشت زمان طبیعی انحنای شون‪ .‬راه حل های عددی نسخه یک بعدی این معادله نشان می دهد‬

‫وجود نوسرررانات چرخه محدود غیرخطی‪ .‬در دامنه های خاصررری از پارامترهای انفجار ‪ ،‬راه حل های عددی‬
‫معادله تکامل دو بعدی نیز الگوهای جلوی سرلولی را تولید می کند که از لحاظ کیفی مشررابه آنچه مشاهده‬
‫شده است در آزمایشات (استوارت و همکاران ‪ .)1996 ،‬در همان روحیه ‪ ،‬تکامل تک بعدی معادالت حاکم بر‬
‫پویرایی امواج انفجاری ‪ CJ‬برای یک مدل واکنش دو مرحله ای ‪ ،‬شررراخه مانند مانند با یک الیه آزاد کننده‬
‫حرارت اصرلی توزیع شده همچنین با فرر ‪ .a‬توسط ‪ )2111( Short‬و ‪ )2113( Short and Sharpe‬مشت‬
‫شده اند تکامل با فرکانس پایین‬

‫‪ -7-5‬محدوده تقریبي ‪ overdrive‬زیاد‬

‫عالوه بر ترکیبی از انرژی فعال سازی باال و حد نیوتنی ‪ ، γ → 1‬یک رویکرد مجانبی جایگزین در نظر گرفتن‬
‫امواج انفجار با درجه باالیی از اضررافه رانش اسررت (‪ .)b ،1996a ،Clavin & He‬تعداد ماخ بیش از حد رانده‬
‫‪87‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شرده اکنون فرر می شود که موج انفجار بزرگ بوده و فرر می شود که نسبت گرمای خا‪ ،‬نیز تقریبان به‬
‫وحدت نزدیک باشررد‪ .‬اگر انتشررار گرما در این محدوده ها به ترتیب آنتالپی حرارتی امواج کامالن بیش از حد‬
‫مجاز انجا شرود ‪ ،‬جریان عدد ماخ در تما مدت انفجار کوچک خواهد بود‪ .‬در نتیجه ‪ ،‬جریان پشررت شون‬
‫می توان ش ربه ایزوباریک را به ترتیب اصررلی محلول در نظر گرفت‪ .‬با هم فرر حسرراسرریت در دمای باال در‬
‫شرون ‪ ،‬انتگرال غیر خطی معادله در حد شبه ایزوباری برای نوسانات سرعت کوچک از استخراج شد سرعت‬
‫انفجار ثابت‪ .‬معادله حاصل می تواند انواع ضربان دار را توصیف کند بی ثباتی ها ‪ Clavin‬و ‪b) ،He (1996a‬‬
‫همچنین دارای اثرات فشررده سرازی هسرتند (آکوسرتیک) در این روش به عنوان یک اغتشاش مرتبه باالتر‬
‫اسرت‪ .‬آنها نشران دادند که اینها اثرات تأثیر ثابتی دارند‪ .‬این به این دلیل است که در حد زیاد ‪ ،‬مکانیز بی‬
‫ثباتی تحت تأثیر نوسانات شون ناشی از آشفتگی است انتشار گرما از طری عبور آنها در امتداد آنتروپی‪ .‬بی‬
‫ثباتی به دلیل نیسرت به تقویت اختالالت صروتی توسرط انتشرار انرژی شیمیایی ‪ -‬سایپرز ‪ ،‬باشگاه دانش بر‬
‫اساا ‪ Clavin‬نشان می دهد که این نتایج حتی برای انفجارهای ‪ CJ‬نیز همان مکانیز است‪ .‬این تعمیم نیاز‬
‫به بررسری بیشرتر دا رد و پیشنهاد می شود که وجود ناپایداری های ترموآکوستیک نباید با توجه به نتایج از‬
‫بین برود با نزدیک شدن به سرعت موج ‪ CJ‬از یک حد غیر یکنواخت (کوتاه ‪ .)2115 ،‬بنابراین برای شناسایی‬
‫مکانیسم های بی ثباتی امواج ‪ CJ‬به تجزیه و تحلیل بیشتری نیاز است‪ .‬کالوین و دیگران (‪ )1997‬همچنین‬
‫تجزیه و تحلیل پایداری خطی مشررابهی را در امواج کامالن بیش از حد مجاز تحت اختالالت چند بعدی انجا‬
‫داده است‬

‫‪ -8-5‬محدوده تقریبي انتشار ضعیف حرارت‬

‫حد مجانبی انتشرار گرما ضرعیف (به عنوان مثال ‪ ،‬انتشرار گرما در مقایسه با آن کم است به آنتالپی حرارتی‬
‫پس از شون) نیز توسط چندین نویسنده در نظر گرفته شده است مطالعات آنها در مورد پایداری موج انفجار‬
‫بیش از حد رانده شده (کوتاه و استوارت ‪ 1999 ،‬؛ او ‪ 2111،‬کوتاه & ‪ 2002 ،Blythe‬؛ ‪،Daou & Clavin‬‬
‫‪ .)2003‬این محدودیت می تواند منجر به چندین مورد شررود موارد ‪ ،‬از ‪ overdrive‬محدود تا حد ‪overdrive‬‬
‫بی نهایت برای گرمای محدود با حسراسریت های مختلف دمایی واکنش آزاد می شررود‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬ساده‬
‫سرازی حاصرل از حد ضعیف انتشار گرما این است که راه حل مرتبه اصلی است ساختار انفجار توسط حالت‬
‫شرون بی اثر یکنواخت داده می شود‪ .‬نتایج قابل توجه توسط ‪ Short‬و ‪ )2112( Blythe‬به دست آمد ‪ ،‬آنها‬
‫چندین محدودیت را تشررخیص دادند انتشررار گرمای کوچک (‪ )γ - 1 1‬و انرژی فعال شرردن معکوا حرارتی‬
‫واکنش حسراا] که منجر به بی ثباتی می شرود‪ .‬کالوین و دنت (‪ ) 2112‬نشان دادند که شبیه سازی های‬
‫‪88‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫عددی معادله دیفرانسریل انتگرال غیر خطی ضرعیف ‪ ،‬مشرت شده در حد اوردرایو بزرگ و آزاد سازی گرما‬
‫ضعیف ‪ ،‬می تواند الگوهای جلوی سلول را با کیفیت تولید کند‪ .‬کالوین و ویلیامز (‪ )2112‬حد حرارت ضعیف‬
‫را نیز در نظر گرفتند انتشار ‪ ،‬با استفاده از یک فرمول معادله انتگرال برای انفجار با اضافه راندگی کوچک در‬
‫نزدیکی رژیم ‪ .CJ‬عالوه بر این مطالعات مجانبی رسررمی ‪ ،‬ذکر آن جالب اسررت که فرکانس پایین تک بعدی‬
‫سنتی و همچنین دو بعدی است (‪ ، )Ginzburg – Landau‬معادالت تکامل غیرخطی ضعیفی به دست آمده‬
‫اسررت مسررئله بی ثباتی انفجار را به صررورت تحلیلی بررسرری کنید ( ‪ 1970 ،Erpenbeck‬؛ بورلیو و دیگران ‪،‬‬
‫‪ 1991‬؛ ‪ .)1992 ،Majda & Roytburd‬سررایر نظریه های تحلیلی برای تخمین فاصررله سررلولهای انفجاری ‪،‬‬
‫مطالعات اولیه اسرترهلو و فرناندا اسرت (‪ )1965‬و بارتل (‪ ) 1974‬و تجزیه و تحلیل رسمی مجانبی توسط‬
‫مجدا (‪ )1987‬بر اساا پویایی انتشار اختالالت با فرکانس باال با استفاده از صوتی ردیابی اشعه‪ .‬اگرچه تجزیه‬
‫و تحلیل مجانبی یک و دو بعدی و مدل سازی نظری برخی از اطالعات مهم در مورد ماهیت بی ثباتی انفجار‬
‫را ارا ه می دهد ‪ ،‬پیچیدگی های ریاضرری به گونه ای اسررت که مطالعات به خیلی سرراده محدود می شرروند‬
‫شریمی و برای محدود کردن مقادیر پارامترهای پایداری مشرخصه‪ .‬به نظر می رسد با پیشرفت های اخیر در‬
‫تکنیک های عددی ‪ ،‬شرربیه سررازی های عددی مسررتقیم یک باشررد رویکرد سررودآورتر در توصرریف انتشررار‬
‫انفجارهای ناپایدار‪.‬‬

‫‪ -9-5‬شبیه سازی عددی مستقیم انفجار ناپایدار‬

‫ح پیشررفت در تکنیک های عددی و فن آوری رایانه در سرال های اخیر پیشررفت چشرمگیری داشته است‬
‫مجاز اسررت ادغا معادالت واکنش غیر خطی اویلر را تا حد باالیی انجا دهد دقت با وضرروح مکانی و زمانی‬
‫کافی برای حل مقیاا ریز سرررازه ها در منطقه واکنش انفجار ‪ -‬سرررایپرز ‪ ،‬باشرررگاه دانش بنابراین ‪ ،‬پدیده‬
‫پایداری را می توان با سرهولت بیشرتری با شربیه سرازی عددی مسرتقیم ‪ ،‬که حفج می کند ‪ ،‬بررسی کرد‬
‫برخالف تحلیل پایداری ‪ ،‬رفتار غیرخطی کامل اسرت‪ .‬برخالف آزمایشات ‪ ،‬شبیه سازی های عددی همچنین‬
‫از مزیتی برخوردار هستند که تعداد ابعاد فضایی می تواند داشته باشد به راحتی کنترل می شود بنابراین می‬
‫توان بی ثباتی های طولی یک بعدی را بررسری کرد در انزوا و سرپس به سمت ناپایداری های پیچیده تر در‬
‫ابعاد باالتر پیش بروید‪.‬این اجازه تفسیر بهتری از نتایج عددی بدست آمده را می دهد‪ .‬در یک آزمایش واقعی‬
‫‪ ،‬سرکوب بی ثباتی در سایر ابعاد (موارد) برای ساده سازی دشوار است تفسیر نتایج مطالعات عددی همچنین‬
‫می تواند جز یات بیشتری از کل میدان جریان که اندازه گیری آن به صورت تجربی دشوار است ‪ ،‬در صورت‬
‫امکان امکان پذیر اسررت‪ .‬محدود شرردن خود به دو بعد فضررایی با یک مدل شرریمی سرراده یک مرحله ای ‪،‬‬
‫‪89‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫معادالت حاکم توسط معادالت واکنشی اویلر بدست می آیند‪.‬‬

‫در این معادالت ‪ T ،ρ ،u ،p ،‬و ‪ e‬به ترتیب فشررار ‪ ،‬چگالی ‪ ،‬سرررعت ذرات ‪ ،‬دما و انرژی را در واحد جر‬
‫نشان می دهند‪ λ .‬یک متغیر پیشرفت واکنش است که بین واکنشگرها (‪ )λ = 1‬به محصوالت (‪ )λ = 1‬بین ‪1‬‬
‫≤ ‪ λ var 1‬متغیر اسررت‪ .‬که در معادالت ‪ 5.1‬تا ‪ ، 5.5‬ما یک گاز کامل و یک نسرربت گرمایی ثابت را در نظر‬
‫گرفته ایم‪ γ‬ما همچنین یک قانون سررراده و تک مرحله ای نرخ آرنیوا را در نظر گرفته ایم (معادله ‪ .)5.6‬با‬
‫این حال ‪ ،‬اگر از یک مدل نرخ واقعی تر اسرتفاده شرود ‪ ،‬ما فقط باید جایگزین ‪ Eq‬شویم‪ 5.6 .‬توسط معادله‬
‫نرخ مناسرب قبل از یکپارچه سازی عددی ‪ ،‬معادالت اساسی با هیچ بعدی نیستند متغیرهای جریان گاز غیر‬
‫واکنشری یکنواخت قبل از جبهه انفجار‪ .‬فاکتور پیش انحصاری ‪ k‬در معادله ‪ 5.6‬یک پارامتر دلخواه است که‬
‫مکان را تعریف می کند‬

‫و مقیاا زمانی‪ .‬معموالن به گونه ای انتخاب می شود که طول ناحیه نیمه واکنش ‪ L1 / 2‬باشد‬

‫از موج انفجار ‪ ZND‬مربوطه به طول واحد مقیاا بندی می شرود‪ .‬فعال سرازی انرژی ‪ ، Ea‬انتشار گرما ‪ Q‬و‬
‫نسربت حرارتی خا‪ γ ،‬پارامترهای مورد نیاز هستند مشخص شود تعدادی از کدهای سازگار سلسله مراتبی‬

‫‪91‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای ادغا ساخته شده است از معادالت واکنش پذیر اولر‪ .‬جز یات این روش های عددی ‪ ،‬به ویژه برای شبیه‬
‫سرازی انفجار ‪ ،‬در پایان نامه های ‪ )1991( Bourlioux‬بح شرده است و ‪ )1991( Quirk‬برای شروع عدد‬
‫می توان از شررایط اولیه مختلف اسررتفاده کرد ادغا ‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬محلول پایدار ‪ ZND‬می تواند روی آن‬
‫قرار گیرد شربکه عددی لکه گیری جلو شرو ن از زیر شبکه منجر به برش می شود خطاهایی که برای ایجاد‬
‫بی ثباتی کافی هستند‪.‬‬

‫اگر سریسرتم ناپایدار باشرد این با گذشت زمان رشد می کند‪ .‬توسعه گذرا اغتشاشات بسیار وابسته به شبکه‬
‫اسررت ‪ ،‬و از این رو این گذراهای اولیه از اهمیت فیزیکی برخوردار نیسررتند‪.‬وقتی ادغا عددی به مدت کافی‬
‫طوالنی انجا شرد ‪،‬محلول گذرا اولیه بصورت مجانبی به برخی از محلولهای ضربان دار ثابت همگرا می شود‪.‬‬
‫نزدیک به ثبات ‪ ،‬با این حال ‪ ،‬همگرایی ممکن اسرت بسریار کند باشرد ‪،‬و انجا یکپارچه سازی عددی برای‬
‫مدت زمان طوالنی ضررروری می شررودبار برای به دسررت آوردن محلول مجانبی‪ .‬همچنین ‪ ،‬در ادغا عددی ‪،‬‬
‫پشت مرز باید به اندازه کافی دور از جلو گرفته شود تا مزاحمت ایجاد شود نمی تواند از آن برگردد تا با جلو‬
‫عقب برود و بنابراین نتایج جعلی بدسررت آورد تأثیر بر بی ثباتی در حال توسررعه جبهه (هوانگ و همکاران ‪،‬‬
‫‪ .)2111‬روش مطالعه رشررد اغتشرراشررات روی محلولهای ثابت ‪ ZND‬برای به دسررت آوردن راه حل ناپایدار‬
‫مجانبی که مدت زمان طوالنی دارد معادل حالت طبیعی اسرت تجزیه و تحلیل ثبات با قرار دادن اغتشاشات‬
‫روی محلول ‪ ZND‬و مشرراهده رشررد یا پوسرریدگی آنها‪ .‬اگر انفجار بسرریار ناپایدار باشررد ‪ ،‬ممکن اسررت وجود‬
‫نداشرته باشرد اگر یکی از شرایط اولیه خودسرانه شروع شود ‪ ،‬یک راه حل ثابت ‪ ZND‬وجود دارد‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫الف روش مناسب برای مطالعه انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬شروع از شرایط اولیه آرا و شروع انفجار (به عنوان مثال‬
‫‪ ،‬انفجار یا شررروع پیسررتون) اسررت‪ .‬تکامل زمان از انفجار در حال توسررعه تعیین می شررود ‪ ،‬و دوباره راه حل‬
‫مجرانبی طوالنی مدت رفتار ناپایدار جبهه انفجار را نشررران می دهد‪ .‬این روش ممکن اسرررت در عد بهبود‬
‫همگرایی راه حل با عد اتکا به اغتشراشرات اولیه وابسرته به شبکه مانند لکه گیری شون و خطای برش‪ .‬به‬
‫این ترتیب ‪ ،‬ما در ابتدا یک موج ثابت ‪ ZND‬را آشفته نمی کنیم ‪ ،‬و این سوال است‬

‫موج ‪ ZND‬ثرابت وجود دارد یا نه بوجود نمی آید‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬همگرایی آهسرررته آخرین راه حل ناپایدار‬
‫مجانبی ثابت ‪ ،‬خصرروص ران نزدیک مرزهای پایداری باقی مانده اسررت‪ .‬از این رو ‪ ،‬ادغا عددی باید دوباره برای‬
‫مدت زمان بسرریار طوالنی انجا شررود (به عنوان مثال ‪ ،‬به طور معمول ده ها هزاران زمان مشررخصرره نیمه‬
‫واکنش ‪ )ZND‬برای اطمینان از همگرایی‪ .‬برای انفجارهای بسرریار ناپایدار (به عنوان مثال ‪ ،‬انرژی های فعال‬
‫سازی بسیار باال برای مدل واکنش آرنیوا تک مرحله ای) ‪ ،‬این پدیده ممکن است آشفته باشد‪ .‬در مورد از‬
‫حسراسریت شردید به خطاهای کوچک در شررایط اولیه ‪ ،‬همگرایی به راه حل مجانبی غیرقابل دستیابی می‬
‫‪91‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬به طور کلی ‪ ،‬مورد بسیار انفجارهای ناپایدار از نظر عددی قابل حل نیستند‪.‬‬

‫‪ -11-5‬ناپایداری تک بعدی‬

‫اگر معادالت اسرراسرری فقط یک بعد فضررایی داشررته باشررند ‪ ،‬بی ثباتی جبهه انفجار فقط می تواند خود را به‬
‫صرورت یک ضرربان طولی در جهت انتشرار نشان دهد‪ .‬پارامترهایی که شروع بی ثباتی را کنترل می کنند ‪،‬‬
‫انرژی فعال سرررازی هسرررتند ‪( Ea ،‬برای مورد مدل آرنیوا تک مرحله ای) ؛ درجه بیش از حد ‪f = (D / ،‬‬
‫)‪ ،DCJ‬جایی که ‪( D‬و ‪ )DCJ‬نشان دهنده سرعت جبهه انفجار است‪.‬‬

‫گرمای واکنش ‪( Q ،‬که سرعت انفجار ‪ DCJ ∝ √Q ،CJ‬را کنترل می کند) ؛ ونسبت حرارت مخصو‪.γ ، ،‬‬

‫حسراسریت دمایی واکنش ‪ ،‬همانطور که توسرط مقدار تعیین می شرود انرژی فعال سرازی ‪ ،‬شاید مهمترین‬
‫پارامتر پایداری باشررد‪ .‬انفجار برای مقادیر باالی ‪( Ea‬از این رو بسرریار حسرراا به دما) ناپایدار اسررت ‪ ،‬زیرا‬
‫اغتشاشات در دمای کم منجر به نوسانات زیادی در میزان واکنش می شود‪ .‬درجه ‪ ، f ،overdrive‬همچنین‬
‫بر پایداری انفجار تأثیر می گذارد ‪ ،‬زیرا باال اسررت درجه ‪ overdrive‬باع افزایش دمای شررون می شررود‪.‬‬
‫افزایش دمای شون ‪ Ts‬باع کاهش حساسیت دما به واکنش می شود ‪ ،‬زیرا وابستگی به دمای نمایی قانون‬
‫سرعت واکنش بستگی دارد‬

‫در نسربت انرژی فعال سرازی به دمای شون ‪ ،‬یعنی ‪ .Ea / RT‬آن افزایش گرمای واکنش ‪ ، Q ،‬انفجار را نیز‬
‫ناپایدارتر می کند ‪ ،‬زیرا اثرات فیزیکی اغتشاشات برای مقدار باالتر افزایش می یابد گرمای واکنش نقش ‪ γ‬در‬
‫پایداری انفجار بیشرتر ماهیت ریاضی دارد تا فیزیکی‪ .‬در تجزیه و تحلیل پایداری ‪ ،‬مقدار ‪ γ - 1‬در ترکیب با‬
‫گرما ظاهر می شود واکنش ‪ Q ،‬و به عنوان ‪ γ - 1 1 ،γ-1‬داریم ‪ ،‬که در واقع گرما را کاهش می دهد رهایی‪.‬‬
‫تجزیه و تحلیل پایداری با اسررتفاده از مقادیر محدود ‪ Q‬کوچک ‪ γ - 1 ،‬کوچک ‪ ،‬درجه باال از ‪ ، overdrive‬و‬
‫موارد مشابه اجازه می دهد تا به طور قابل توجهی تجزیه و تحلیل پایداری ‪ ،‬امکان ایجاد یک راه حل تحلیلی‬
‫مجانبی ‪ ،‬و از ارزش در درن ماهیت ریاضررری پدیده بی ثباتی‪ .‬ما هسرررتیم در درجه اول به انفجارهای واقع‬
‫گرایانه تر ‪ CJ‬و در این حالت دما عالقه مند هسرتند حسراسریت واکنش های شیمیایی به طور کلی پارامتر‬
‫پایداری حاکم اسرت‪ .‬در مطالعه عددی ‪ ، )2115( Ng‬مقادیر ‪ Q = 50‬و ‪ γ = 1.2‬انتخاب شدند برای بررسی‬
‫ثبات انفجارهای ‪ CJ‬با تغییر فعال سازی انرژی ‪.Ea‬‬

‫شرکل ‪ 5.1‬تغییر فشار شون اصلی موج انفجار را به عنوان تابعی از زمان برای افزایش تدریجی مقادیر انرژی‬
‫فعال سازی نشان می دهد‪ .‬فشار شون با توجه به مقدار آن مربو به انفجار ثابت ‪( CJ‬به عنوان مثال ‪ ،‬فشار‬
‫‪92‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ )von Neumann‬نرمال می شود‪ .‬برای مقدار کم انرژی فعال سازی ‪ ،‬فشار جلو شون ثابت به دست می آید‬
‫بعد از خراب شردن شررایط اولیه (شرکل ‪ .) a5.1‬با نزدیک شردن به حد پایداری ‪ ،‬فروپاشی اغتشاشات اولیه‬
‫مدت زمان طوالنی تری طول می کشرد ‪ ،‬اما انفجار هنوز پایدار است و در نهایت نوسانات هارمونیک میرایی‬
‫می شروند برای مدت زمان کافی طوالنی (شرکل ‪ )b5.1‬گذشرته از حد پایداری ‪ ،‬اغتشراشات رشد می کنند‬
‫(شرکل ‪ 5.1‬ج)‪ .‬با این حال ‪ ،‬سرعت رشد نوسان هارمونیک نزدیک است مرز پایداری دوباره بسیار کند است‬
‫و محاسبه باید انجا شود در مدت زمان کافی طوالنی‪ .‬بنابراین ‪ ،‬تعیین عددی حد پایداری یک کار طلبکارانه‬
‫ال منطب بر حد تعیین‬
‫اسرت‪ .‬با این وجود ‪ ،‬مشخص می شود که حد پایداری تعیین شده از نظر عددی کام ن‬
‫شرده از طری پایداری خطی است هنگامی که به تفکیک محاسبات عددی توجه دقی می شود تا اطمینان‬
‫حاصرل شود که نرخ رشد و پوسیدگی کوچک در نزدیکی مرز پایداری به درستی توصیف شده است ‪ ،‬تجزیه‬
‫و تحلیل کنید‪ .‬همانطور که انرژی فعال سرازی اسرت بیشتر از مرز پایداری افزایش یافته ‪ ،‬آشفتگی رشد می‬
‫کند و در نهایت به یک نوسان ثابت و غیر خطی مربو به یک چرخه محدود همگرا می شود‪.‬‬

‫‪93‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 5.2‬نوسان غیر خطی را برای افزایش مقادیر ‪ Ea‬از حد پایداری نشان می دهد‪ .‬با افزایش ‪ ، Ea‬حالتهای‬
‫مختلف نوسان هیجان زده می شوند‪ .‬حالت های نوسان با دامنه اوج نوسان شون تعریف می شوند‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫یک حالت واحد نوسران (شرکل ‪ )a5.2‬به یک نوسران حالت دو تبدیل می شود (شکل ‪ ، )b5.2‬که می تواند‬
‫باشد با ظهور دو مقدار متفاوت از دامنه اوج متمایز می شود‬

‫‪94‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نوسان شون انشعابات متوالی برای دوره چهار و دوره هشت برای افزایش بیشتر انرژی فعال سازی ‪( Ea‬شکل‬
‫‪ c5.2‬و ‪ .)d5.2‬انشرعاب بیشرتر تا دوره ‪ -‬شرانزده نوسان توسط )‪ Ng (2005a‬برای مقدار ‪ = Ea‬بدست آمده‬
‫است ‪ ، 27.845‬اما تشخیص تفاوت در قله دشوارتر می شود دامنه های مربو به حالت های مختلف نوسان‪.‬‬

‫شکل ‪ 5.2‬نوسان غیر خطی را برای افزایش مقادیر ‪ Ea‬از حد پایداری نشان می دهد‪ .‬با افزایش ‪ ، Ea‬حالتهای‬
‫مختلف نوسان هیجان زده می شوند‪ .‬حالت های نوسان با دامنه اوج نوسان شون تعریف می شوند‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫‪95‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫یک حالت واحد نوسران (شرکل ‪ )a5.2‬به یک نوسران حالت دو تبدیل می شود (شکل ‪ ، )b5.2‬که می تواند‬
‫باشد با ظهور دو مقدار متفاوت از دامنه اوج متمایز می شود‬

‫نوسان شون انشعابات متوالی برای دوره چهار و دوره هشت برای افزایش بیشتر انرژی فعال سازی ‪( Ea‬شکل‬
‫‪ c5.2‬و ‪ .)d5.2‬انشرعاب بیشرتر تا دوره ‪ -‬شرانزده نوسان توسط )‪ Ng (2005a‬برای مقدار ‪ = Ea‬بدست آمده‬
‫است ‪ ، 27.845‬اما تشخیص تفاوت در قله دشوارتر می شود دامنه های مربو به حالت های مختلف نوسان‪.‬‬

‫دامنه های حالت های ارتعاشررری با افزایش تعداد حالت‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬مقادیر انرژی فعال سرررازی که در آن‬
‫انشرعاب اتفاق می افتد ‪ ،‬نزدیکتر می شروند و نزدیک تر ‪ ،‬به منظور افزایش تقسیم ها ‪ ،‬به مراحل کوچکتر و‬
‫کوچکتر ‪ Ea‬نیاز دارید‪ .‬سررررانجا ‪ ،‬خطاهای کوتاه کردن و وضررروح ‪ ،‬محدودیتی در تعداد ایجاد می کند از‬
‫انشرعاباتی که بدون محاسربه می توان در یک محاسبه عددی بدست آورد‪ .‬محاسبات بسیار عالی این اثر نیز‬
‫اخیران توسط هنریک و همکاران (‪ )2116‬پیشرفت به حالتهای ناپایدار باالتر و باالتر از طری انشعابات دوبرابر‬
‫دوره برای انفجار ضررربان دار یک بعدی به نظر می رسررد مشررابه تعداد زیادی از سررایر پدیده های بی خطی‬
‫غیرخطی ‪ ،‬به عنوان مثال ‪ ،‬بی ثباتی ریلی‪-‬برنارد ‪ ،‬جریان دایره ای کویت و واکنش بلوسوف‪-‬ژابوتینسکی در‬
‫یک راکتور خوب هم زده‪ .‬در تما این پدیده ها ‪ ،‬نسربت بین فاصله های پی در پی هارمونیک انشعاب ‪، δ ،‬‬
‫به سرمت یک شرماره جهانی تمایل دارد ‪ ،‬همانطور که توسط ‪ )1983( Feigenbaum‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫برای مثال‪،‬‬

‫‪96‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫جایی که ‪ μi‬محل نقطه انشرعاب است‪ .‬جدول ‪ Feigenbaum 5.1‬را نشان می دهد تعداد ‪ δ‬محاسبه شده از‬
‫حد انشعاب برای انفجارهای ضربان دار یک بعدی نتایج نشان می دهد که همگرایی به حد ‪ Feigenbaum‬از‬
‫‪ δ = 4.669‬رخ خواهد داد زیرا تعداد انشعابات به بی نهایت متمایل است‪.‬‬

‫نوسران فشرار شرون (به عنوان مثال ‪ ،‬شکل ‪ )5.2‬انفجارهای ضربان دار اساسان یک سری زمانی است که می‬
‫توان چگالی طیف قدرت را از آن محاسررربه کرد‪ .‬این هسرررت به دسرررت آمده از طری تبدیل فوریه از توالی‬
‫همبسرتگی خودکار سری زمانی‪ .‬شکل ‪ 5.4‬چگالی طیف قدرت را برای افزایش مقادیر فعال سازی نشان می‬
‫دهد انرژی‪ .‬برای یک انرژی فعال سازی ‪ ، Ea = 27.00‬ما توجه داریم که طیف قدرت تراکم شامل یک سنبله‬
‫بزرگ مربو به حالت اسراسری است ‪ ،‬و ‪ a‬کوچک دقیقان دو برابر فرکانس ‪ ،‬که زیر هارمونیک سیستم است‪.‬‬
‫چگالی طیف قدرت را می توان توزیع انرژی در میان حالتهای مختلف نوسررران نیز در نظر گرفت‪ .‬با افزایش‬
‫انرژی فعال سرازی ‪ ،‬با دو شراخه شردن نوسران ‪ ،‬انرژی در حالت های بیشرتری توزیع می شود‪ .‬برای خیلی‬
‫انرژی فعال باالی ‪ ، Ea = 30‬چگالی طیفی قدرت به یک سررر و صرردا نزدیک می شررود رفتار با انرژی توزیع‬
‫شده در طیف گسترده ای از فرکانس ها‪ .‬نمایش کمی بیشتر ماهیت آشفته سیستم ‪ ،‬تعیین میزان نمایندگی‬
‫‪ Lyapunov‬آن اسرت‪ .‬نماینده لیاپونوف نمایی را اندازه می گیرد رفتار بین دو مسیر همسایه در فضای فاز ‪-‬‬
‫سرایپرز ‪ ،‬باشرگاه دانش یک لیاپونوف مثبت توان بیانگر واگرایی مسریرهای فازی است و بنابراین ‪ ،‬با گذشت‬
‫زمان ‪ ،‬دو راه حل های ه مسایه می توانند به طور قابل توجهی از یکدیگر منحرف شوند‪ .‬در اصل ‪ ،‬این نشان‬
‫می دهد که یک سریسرتم آشرفته بسیار حساا به شرایط اولیه است ‪ ،‬و یک سیستم کوچک است خطا در‬
‫‪97‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تعیین شرررایط اولیه می تواند منجر به خروج بسرریار زیاد از شررود راه حل با زمان‪ Ng .‬و همکاران (‪)b2115‬‬
‫نشران داده اسرت که برای دو انرژی فعال سازی ‪ Ea = 28.17‬و ‪ ، Ea = 30‬نماینده ‪ Lyapunov‬مثبت است‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬برای انفجارهای ضرربان دار بسیار ناپایدار با انرژی فعال سازی باال ‪ ،‬جای تردید است که همگرایی‬
‫به همان محلول نوسان انفجار طوالنی مدت امکان پذیر است ‪ ،‬زیرا وابستگ ی زیادی به شرایط اولیه و وابسته‬
‫به شربکه دارد سریر تکاملی‪ .‬شارپ و فال (‪ ) b2111‬وابستگی شدید به رفتار طوالنی مدت محلول در وضوح‬
‫برای انفجارهای بسریار ناپایدار با انرژی فعال سازی باال‪ .‬این ا ‪questions‬االتی را در رابطه با وجود راه حل‬
‫های همگرا برای سریسرتم های بی نظ م ایجاد می کند که نسبت به شرایط اولیه بسیار حساا هستند‪ .‬این‬
‫یک حد باالی انرژی فعال سازی را اعمال می کند (به ترتیب ‪)Ea = 30‬‬

‫فراتر از آن شبیه سازی عددی انفجارهای ضربان دار را نمی توان در نظر گرفت قابل اعتماد‪.‬‬

‫برای انفجارهای ناپایدار در انرژی های فعال باال ‪ ،‬انتشررار انفجار شرربیه یک سررری خرابی ها و شررروع مجدد‬
‫است‪ .‬شکل ‪ 5.5‬نوسانات فشار شون پیشرو را به عنوان تابعی از زمان برای مورد ‪ Ea = 30‬نشان می دهد‪ .‬با‬
‫شرروع یک چرخه در مرحله شروع ‪ ،‬ما توجه می کنیم که جلو شون به یک اوج می رسد مقدار بیش از دو‬
‫برابر فشار شون ثابت ‪ .CJ‬سپس شون به سرعت تحلیل می رود‬

‫به مقداری از ترتیب مقدار ثابت ‪ CJ‬و برای یک مقدار در آن مقدار باقی می ماند دوره زمانی‪ .‬سپس ناگهان از‬
‫کار می افتد و به مقدار تقریبان نیمی از سرعت ‪ CJ‬ثابت می افتد‪ .‬در پایان این مرحله با سرعت کم ‪ ،‬انفجار به‬
‫سرررعت به یک شررتاب می گیرد حالت چربی بیش از حد برای چرخه بعدی‪ .‬مدت زمان مرحله کم سرررعت‬
‫یافت می شود با افزایش انرژی فعال سازی افزایش یابد‪ .‬بنابراین یک چرخه ضربان برای بسیار انفجار ناپایدار‬
‫بیشتر از یک شروع شدید و یک مرحله شکست تشکیل شده است‪.‬‬

‫‪98‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪99‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نوسان دوره ای در مورد سرعت انتشار متوسط مانند حالت پایدار (کم) انرژی فعال سازی) انفجارها‪.‬‬

‫در مطالعه ای که توسرط او و لی انجا شرد (‪ )1995‬مشخص شد که انفجار در آن باال می میرد انرژی فعال‬
‫سرازی هنگامی که فاز کم سرعت قادر به تسریع در مصرف بیش از حد نیست حالت را شروع کنید تا چرخه‬
‫بعدی را شروع کنید‪ .‬با این حال ‪ ،‬در مطالعات بعدی شارپ و فال (‪ ، )b ،a 2111، 1999‬آنها نشان دادند که‬
‫با وضروح باالتر شربکه ‪ ،‬شروع مجدد در حالی که با شبکه درشت ‪ ،‬شروع مجدد انجا نشد‪ .‬این نویسندگان‬
‫ادعا کردند که با یک شربکه درشرت ‪ ،‬مجموعه ای از انفجارها از جیب گازهای نسروخته در پی جبهه شون‬
‫پشت سر گذاشته شده سرکوب شد‪ .‬انفجار از اینها در نتیجه ‪ ،‬جیب ها مسئول تقویت جلو شون هستند در‬
‫شرروع مجدد انفجار‪ .‬مشراهدات مشرابه نیز توسرط مظاهری (‪ )1997‬در مطالعه عددی خود از مسئله شروع‬
‫انفجار مستقیم ‪ ،‬کجا مجموعه ای از انفجارها از جیب های نسوخته در پی منجر شدن شون به جلو به شتاب‬
‫مجدد جلو شررون به یک انفجار بیش از حد سرروخته‪ .‬همچنین الز به ذکر اسررت که در یک مدل سرررعت‬
‫واکنش آرنیوا ‪ ،‬واکنش شریمیایی بدون توجه به دما هرگز قابل فرو نشاندن نیست ‪ ،‬زیرا هیچ مکانیز افت‬
‫انتشرار در معادالت اویلر وجود ندارد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اگر فرد به اندازه کافی صربر کند ‪ ،‬مرحله کم سرعت از تکانه‬
‫های دریافتی در اثر انفجار شتاب می گیرد جیب گازهای نسوخته در پی جبهه شون‪ .‬مدل های واقع بینانه‬
‫تر که قطع کمتر برای واکنشررهای شرریمیایی می تواند منجر به شررکسررت شررود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در یک بعد ‪ ،‬یک‬
‫انفجار بسیار ناپایدار ممکن است به دلیل خاموش شدن خود موف به انتشار شود‬

‫واکنش ها در مرحله کم سررعت چرخه نوسران ‪ -‬سایپرز ‪ ،‬باشگاه دانش در دو یا انفجار سه بعدی ‪ ،‬خاموش‬
‫شدن سخت تر می شود ‪ ،‬زیرا این امر به آن نیاز دارد‪ .‬نوسانات در همه ابعاد همزمان شوند تا فاز کم سرعت‬
‫به طو ر همزمان رخ دهد‪ .‬این بسیار بعید است ‪ ،‬و بنابراین پدیده خاموش کننده است برای انفجارهای بسیار‬

‫‪111‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫ناپایدار ممکن است مشخصه یک بعد فضایی باشد فقط‪ .‬علی رغم نوسانات سرعت زیاد انفجارهای ضربان دار‬
‫بسریار ناپایدار ‪ ،‬سرعت متوسط (در بسیاری از چرخه ها) هنوز به طرز چشمگیری نزدیک به است مقدار ‪CJ‬‬
‫نظری‪ .‬شکل ‪ 5.6‬میانگین سرعت انفجار را به عنوان یک تابع نشان می دهد از انرژی فعال سازی در نزدیکی‬
‫حد پایداری که در آن نوسانات هارمونیک وجود دارد‪.‬‬

‫کوچک هسرتند ‪ ،‬سرعت متوسط تقریبان برابر با مقدار ثابت ‪ CJ‬است‪ .‬با این حال‪ ،‬در انرژی فعال سازی بسیار‬
‫بزرگ که در آن اوج می تواند بیش از دو برابر ‪ CJ‬ثابت باشد سرعت و فاز کم سرعت تنها نیمی از مقدار ‪CJ‬‬
‫اسرت ‪ ،‬خروج از سررعت متوسط از مقدار تعادل ‪ CJ‬افزایش یافته است ‪ ،‬اما هنوز بسیار کم است ‪ ،‬از میزان‬
‫‪( ٪1‬شکل ‪ .)5.6‬این به این دلیل است که بدون تلفات ‪ ،‬انرژی است‬

‫محافظت شررده و سرررعت انفجار متوسررط فقط به انرژی بسررتگی دارد مخلو انفجاری در نظریه ثابت ‪، CJ‬‬
‫مالن انتخاب محلول مماا برای موج انفجار بر اسراا سرطح صروتی پشت انفجار است ‪ ،‬که اساس نا از تأثیر‬
‫امواج انبساطی در عقب در جلو انفجار جلوگیری می کند‪ .‬وجود سطح صوتی نیز برای تطبی محلول ناپایدار‬
‫محصرروالت در حال گسررترش با محلول ‪ Rankine-Hugoniot‬الز اسررت‪ .‬جبهه انفجار ثابت (‪،G.I. Taylor‬‬
‫‪ .)1950‬بنابراین جالب اسررت که ببینید آیا صرروتی اسررت هواپیما همچنین برای جریان متوسررط یک انفجار‬
‫ضربان دار ناپایدار وجود دارد‪ .‬در یک انفجار ثابت ‪ ، ZND‬منطقه واکنش نسبت به شون صوتی است جلو ‪ ،‬و‬
‫بنابراین ویژگی های ‪ u + c‬به سمت شون خم می شوند‪ .‬در حالت تعادل هواپیما در انتهای منطقه واکنش ‪،‬‬
‫‪111‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫جریان صروتی نسبت به شون است ‪ ،‬و مشخصه ‪ u + c‬موازی مسیر شون است‪ .‬پایین دست صدا هواپیما ‪،‬‬
‫خصروصریات از شون دور می شوند و جریان به مافوق صوت تبدیل می شود‪ .‬شکل ‪ 5.7‬توزیع جریان ماخ ‪،‬‬
‫متغیر واکنش ‪ ،‬و ویژگی های ‪ u + c‬برای چنین موج ثابت ‪ .ZND‬وجود صوتی صفحه ای که مشخصه ‪u + c‬‬
‫موازی با جلو شررون باشررد مشررهود اسررت‪ .‬برای یک انفجار ضررربان دار ناپایدار ‪ ،‬جالب اسررت که ببینید آیا‬
‫هواپیمای صروتی متناسرب با سرطح تعادل شریمیایی نیز وجود دارد یا خیر‪ .‬برای جریان ناپایدار ‪ ،‬این است‬
‫دیگر صرحبت از شررایط صروتی معنادار نیست‪ .‬با این حال ‪ ،‬ما هنوز هم می توانیم تعیین کنیم یک ویژگی‬
‫محردود کننرده ‪ u + c‬که دامنه های جریان را از هم جدا می کند (به عنوان مثال ‪ ،‬دامنه جریان جایی که‬
‫اغتشاشات می توانند شون را تحمل کنند و دامنه ای را که نمی توانند نفوذ در جلو؛ کسیموف و استوارت ‪،‬‬
‫‪.)2114‬‬

‫‪112‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای یک انفجار ضرربان دار ناپایدار (‪ ، )Ea = 27‬فشرار جلو شون نوسانی ‪ ،‬مشخصات ‪ u + c‬و همچنین مرز‬
‫تعادل شریمیایی سطح (‪ )λ ≈ 0‬در شکل ‪ 5.8‬نشان داده شده است‪ .‬در یک انفجار غیر پایدار ‪ ،‬صفحه تعادل‬
‫شیمیایی دیگر با مشخصه محدود یک انفجار ضربان سازگارنیست‪.‬‬

‫اگرچه سرعت متوسط انفجار ضربان دار ممکن است نزدیک به باشد مقدار ‪ CJ‬ثابت ‪ ،‬ما نمیتوانیم با استفاده‬
‫از ‪ CJ‬ثابت این سرعت متوسط را تعیین کنیم تئوری به مقادیر جریان متوسط یک موج انفجار غیر ثابت‪ .‬در‬
‫میانگین جریان ناپایدار ‪ ،‬نوسانات به صورت اصطالحات منبع در ثابت نشان می دهند‪.‬‬

‫معادالت ‪ZND‬‬ ‫معادالت حفاظت سرررعت انفجار متوسررط باید با اسررتفاده از معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته در تلفی‬
‫متوسط با اصطالحات منبع که نوسانات را توصیف می کند‪.‬‬

‫‪113‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -11-5‬تأثیر شیمي بر پایداری‬

‫شریمی دقی واکنش ها نقش مهمی در بی ثباتی انفجار دارد‪ .‬نتایج شرح داده شده در بخش قبلی بر اساا‬
‫مدل سراده نرخ آرنیوا در مرحله بعدی است‪ .‬در مخلو های منفجره واقعی ‪ ،‬پروفایل واکنش به طور کلی‬
‫یرک منطقه القایی متمایز (تقریبان از نظر حرارتی خنثی) و به دنبال آن یک منطقه واکنش گرمازا سرررریع را‬
‫نشرران می دهد که در آن انتشررار انرژی شرریمیایی اتفاق می افتد‪ .‬مدل یک مرحله ای ‪ ،‬یک پروفایل واکنش‬
‫نسربتان مداو و بدون یک منطقه القایی قابل تشخیص ‪ ،‬به ویژه در انرژی فعال سازی کم ‪ ،‬می دهد‪ .‬عالوه بر‬
‫این ‪ ،‬یک مدل تک مرحله ای باع خاموش شدن واکنش نمی شود ‪ ،‬صرف نظر از اینکه درجه حرارت شون‬
‫پایین اسررت‪ .‬در غیاب یک مکانیسررم از دسررت دادن ‪ ،‬انرژی شررروع بحرانی ‪ ،‬محدودیت های انفجار و موارد‬
‫مشابه را نمی توان با یک مدل نرخ آرنیوا تک مرحله ای بدست آورد‪.‬‬

‫مطالعه انفجار ضربان دار یک بعدی ناپایدار با شیمی واقع بینانه تر برای اولین بار توسط ‪ Fickett‬و همکاران‬
‫انجا شررد‪ )1972( .‬آنها یک نمایش سرراده یک مرحله ای از یک مدل جنبشرری شرراخه ای از زنجیره را ارا ه‬
‫دادند ‪ ،‬که می تواند تنظیم شود تا دو ساختار احتمالی منطقه واک نش را نشان دهد‪ :‬یکی که منطقه واکنش‬
‫گرمازا بسیار طوالنی تر از طول منطقه القایی است‪ .‬و دیگری وقتی طول ناحیه واکنش از همان ترتیب طول‬
‫ناحیه القایی باشد‪ .‬آنها برای هر دو مورد شبیه سازی های عددی انفجارهای ضربان دار را انجا داده اند ‪ ،‬اما‬
‫شناسایی پارامتر اصلی که بی ثباتی را با مدل شیمیایی آنها کنترل می کند دشوار است‪.‬‬

‫کوتاه و کو یرن (‪ )1997‬از یک مدل واکنش سرره مرحله ای اسررتفاده کردند و یک مطالعه کنترل شررده در‬
‫مورد رفتار انفجارهای ضرربان دار ناشری از یک واکنش شاخه زنجیره ای را انجا دادند‪ .‬این مدل شامل یک‬
‫مرحله شروع زنجی ره ای است که در آن یک واکنش آرنیوا که انرژی زیادی را طلب می کند ‪ ،‬فقط غلظت‬
‫کمی از رادیکرال ها از واکنش دهنده تولید می کند‪ .‬به دنبال آن یک مرحله واکنش انشرررعاب زنجیره ای با‬
‫انرژی فعال سررازی پایین تر ‪ ،‬همچنین به شررکل آرنیوا وجود دارد ‪ ،‬که سررپس رشررد رادیکال های آزاد را‬
‫تسررریع می کند‪ .‬مرحله آخر یک واکنش خاتمه زنجیره ای گرمازا اسررت که در آن حامل های زنجیره ای به‬
‫محصروالت تبدیل می شوند‪ .‬فرر بر این بود که آخرین مرحله خاتمه زنجیر مستقل از دما است‪ .‬سهم مهم‬
‫این مدل این اسررت که به مناط القایی و نوترکیبی متمایز می رسررد که خصرروصرریات واکنش های شرراخه‬
‫زنجیره ای را در مخلو های واقعی تولید می کند‪.‬‬

‫پارامتر مهم در مدل ‪ Short-Quirk‬درجه حرارت متقاطع شراخه ای شراخه ای اسرت که در آن نرخ انشعاب‬
‫زنجیره ای و خاتمه زنجیره برابر است‪ .‬درجه حرارت متقاطع همچنین طول منطقه القایی را نسبت به منطقه‬

‫‪114‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نوترکیبی تعیین می کند‪ .‬شرررورت و کویرن دریافتند که درجه حرارت متقاطع همچنین می تواند به عنوان‬
‫یک پارامتر انشررعاب عمل کند و در مقادیر کم ‪ ، Tb‬انفجار پایدار اسررت ‪ ،‬در حالی که برای مقادیر زیاد ‪Tb‬‬
‫ناپایدار اسرت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬می توان از ‪ Tb‬به عنوان پارامتر پایداری اسررتفاده کرد که مرز پایداری را تعریف می‬
‫کند‪.‬‬

‫کوتاه و کویرن هر دو یک تجزیه و تحلیل پایداری خطی و یک شربیه سازی عددی از نوسانات غیر خطی با‬
‫دامنه بزرگ را انجا دادند‪ .‬نتایج آنها از نظر کیفی مشرابه مدل تک مرحله ای است که قبالن توضیح داده شد‬
‫به جز وجود محدودیت های انفجار برای مقادیر باالی ‪ .Tb‬برای انفجارهای بسرریار ناپایدار ‪ ،‬دمای شررون می‬
‫تواند به زیر دمای متقاطع شاخه ای زنجیره ای در مرحله کم سرعت چرخه تپش کاهش یابد ‪ ،‬واکنش شاخه‬
‫زنجیره ای به طور موثر خاموش شرررود و سرررپس منفجر شرررود‪ .‬در مقابل ‪ ،‬مدل بعدی ‪ Arrhenius‬تعریف‬
‫مشخصی برای حد انفجار ندارد ‪ ،‬زیرا قطع شدیدی وجود ندارد‪.‬‬

‫رفتار خود سروزش دینامیکی انفجار ضرربان دار یک بعدی بسریار ناپایدار باع شرد لی و استوارت (‪)1991‬‬
‫پیشرنهاد کنند که ابعاد باالتر برای وجود انفجارهای بسریار ناپایدار مورد نیاز اسررت‪ .‬خاموش شرردن موضعی‬
‫ممکن اسرت منجر به شرکست جهانی موج انفجار نشود ‪ ،‬زیرا همگا سازی و مرحله ای بودن همه نوسانات‬
‫محلی بسریار غیرممکن اسرت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬شرکسرت در یک منطقه محلی از جبهه انفجار ممکن اسررت توسط‬
‫همسرایگان آن دوباره آغاز شرود ‪ ،‬زیرا مخلو آشفته قابل توجهی در یک منطقه واکنش ناپایدار چند بعدی‬
‫وجود دارد‪.‬‬

‫ضررورت امواج عرضری برای انتشار خود پایدار یک انفجار سلولی توسط ‪ ´Dupre‬و همکاران نشان داده شده‬
‫اسرت‪ ، )1988( .‬تئودورچیک و لی (‪ )1995‬و رادولسکو و لی (‪ .)2112‬آنها نشان دادند که اگر امواج عرضی‬
‫توسرط دیواره های جذب صروتی خاموش شروند تا انفجار یک بعدی شود ‪ ،‬متعاقبان از کار افتاد‪ .‬امواج عرضی‬
‫نقش مهمی در تالطم قابل فشرردگی دارند ‪ ،‬زیرا گردابه از طری فعل و انفعاالت رابط شرون شون ‪ ،‬شون‬
‫گرداب و شون چگالی تولید می شود‪.‬‬

‫در مطالعه بعدی ‪ ،‬کوتاه و شارپ (‪ ) 2113‬مدل شاخه ای زنجیره ای سه مرحله ای را به یک مدل دو مرحله‬
‫ای سراده کرد‪ .‬مدل متشکل از یک منطقه القایی شاخه زنجیره ای حرارتی خنثی است که توسط قانون نرخ‬
‫آرنیوا اداره می شررود‪ .‬در انتهای منطقه القایی ‪ ،‬یک انتقال ناپیوسررته فرر می شررود ‪ ،‬جایی که واکنش‬
‫دهنده بالفاصله به حامل های زنجیره ای تبدیل می شود‪ .‬سپس یک منطقه واکنش گرمازا دنبال می شود و‬
‫فرر بر این اسررت که این منطقه نوترکیبی مسررتقل از دما اسررت‪ .‬میزان ناحیه نوترکیبی توسررط یک ثابت‬

‫‪115‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سررعت ‪ k‬کنترل می شود ‪ ،‬که در واقع نسبت طول منطقه واکنش به طول منطقه القایی را تعیین می کند‪.‬‬
‫بنابراین ‪ k ،‬نقشی مشابه با دمای متقاطع در مدل شاخه ای سه زنجیره ای بازی می کند‪ .‬در مطالعه کوتاه و‬
‫شرارپ (‪ ، )2113‬آنها به صرورت عددی پویایی غیرخطی انفجارهای ضربان دار یک بعدی را بررسی کردند و‬
‫همچنین نتایج عددی را با نتایج معادله تکامل غیرخطی مشرت شده از کوتاه (‪ ) 2111‬مقایسه کردند‪ .‬نتایج‬
‫مدل دو مرحله ای از نظر کیفی همان نتایج مدل سرره مرحله ای اسررت‪ .‬در یک مطالعه اخیر توسررط ‪ Ng‬و‬
‫همکاران‪ ، ) b2115( .‬این مدل دو مرحله ای با استفاده از قانون میزان آرنیوا برای واکنش گرمازایی دو و‬
‫نه فرر اینکه مسرتقل از دما باشرد همانطور که در مطالعه ‪ )Short and Sharpe (2003‬اصرالح شده است‪.‬‬
‫نتیجه از نظر کیفی مشابه است‪.‬‬

‫د ر تما مطالعات پایداری انفجار یک بعدی با اسرتفاده از مدل های شاخه زنجیره ای ‪ ،‬مشخص می شود که‬
‫پایداری به پارامترهایی بسرررتگی دارد که به طور موثر نسررربت طول منطقه القایی به طول منطقه نوترکیبی‬
‫گرمرازا را کنترل می کننرد (بره عنوان مثرال ‪ ،‬درجه حرارت متقاطع ‪ ،‬و نرخ ثابت ‪ k‬واکنش نوترکیبی)‪ .‬در‬
‫مطالعه قبلی هوو و همکاران (‪ ، )1976‬طول منطقه القایی با تأخیر در آزادسرررازی انرژی کنترل می شرررود‪.‬‬
‫فرر می شرود که میزان آزاد سازی انرژی به مربع متغیر پیشرفت واکنش ضرب شده در ضریب زمان تغییر‬
‫خود متغیر واکنش وابسررته باشررد (فرر کنید از نوع آرنیوا باشررد)‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در ابتدا وقتی متغیر واکنش‬
‫کوچک اسررت ‪ ،‬میزان آزادسررازی انرژی شرریمیایی ناچیز اسررت و فقط وقتی قابل توجه می شررود که متغیر‬
‫واکنش به مقادیر محدود افزایش یابد‪ .‬هاو و همکاران همچنین نشرران داد که وجود یک منطقه القایی منجر‬
‫به بی ثباتی می شود‪.‬‬

‫به دنبال مطالعات پایداری محققان قبلی ‪ Ng ،‬و همکاران (‪ )b2115‬به طور رسرررمی یک پارامتر پایداری را‬
‫براساا نسبت القایی به طول منطقه واکنش اتخاذ کرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬آنها همچنین حساسیت دمایی واکنش‬
‫القایی را در تعریف پارامتر پایداری ‪ χ‬ترکیب کردند‪:‬‬

‫جایی که ‪ εI‬اسراسران انرژی فعال سرازی نرمال واکنش القایی با توجه به دمای شون است و ‪ I‬و ‪ R‬به ترتیب‬
‫طول القای و واکنش را نشرران می دهند‪ .‬از آنجا که منطقه واکنش به طور کلی عملکرد تدریجی و آهسررته‬
‫متغیر دما اسرت ‪ ،‬تعریف صریح یک طول منطقه واکنش مشخص دشوار است‪ Ng .‬و همکاران پیشنهاد کرد‬
‫که ‪ R‬به این صورت تعریف شود‬

‫‪116‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که در آن ‪ uCJ‬سرعت ذرات منفجره ثابت ‪ CJ‬در مخلو است ‪ ،‬و ˙ ‪ σmax‬حرارتی است که توسط فیکت و‬
‫دیویس (‪ )1979‬تعریف شده است‬

‫که در آن ‪ β‬متغیر پیشرفت واکنش برای واکنش نوترکیبی است‪.‬‬

‫شکل ‪ 5.9‬پارامتر پایداری تابعی از انفجار تعداد ‪.Mach‬‬

‫با اسرتفاده از این مدل واکنش انشررعاب زنجیره ای دو مرحله ای اصررالح شررده ‪ )Ng (2005 ،‬با تغییر مقادیر‬
‫پارامترها ( ‪ Q ،γ‬یا ‪ ، )εR ،εI ،MCJ‬ثبات انفجارهای یک بعدی را برای پوشرررش طیف وسررریعی از ثبات‬
‫بررسری کرد‪ .‬پارامتر ‪ χ‬در هر دو طرف مرز پایداری‪ .‬شرکل ‪ 5.9‬مقدار ‪ χ‬را نشان می دهد که مرز پایداری را‬
‫برای طیف وسریعی از انفجار تعداد ‪( Mach‬یا به طور معادل انتشار گرما ‪ )Q‬تعریف می کند‪ .‬نتایج نشان می‬
‫دهد که مرز پایداری مربو به یک مقدار واحد ‪ χ‬برای مدل واکنش استفاده شده است‪ .‬تغییر جز ی ‪ χ‬ممکن‬
‫است نتیجه عد اجازه برای حساسیت دما به واکنش نوترکیبی (به عنوان مثال ‪ )εR‬باشد که به طور کلی به‬
‫آرامی تغییر می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬نادیده گرفتن ‪ εR‬در تعریف پارامتر پایداری تأثیر کمی دارد ‪ ،‬همانطور که در‬
‫نتایج نشان داده شده در شکل ‪ 5.9‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫بدیهی اسرت که پایداری انفجار نتیجه حسراسیت به دما در واکنش های شیمیایی است‪ .‬نوسانات کوچک در‬
‫دمای شرون منجر به نوسرانات زیادی در زمان تاخیر القایی و همچنین (به میزان کمتری) میزان آزادسازی‬
‫‪117‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انرژی واکنشهای نوترکیبی می شود‪ )Radulescu (2003 .‬و ‪ )Ng (2005a‬تالش کردند تا ثبات انفجارها را به‬
‫پایداری خود‪-‬احتراق ناشررری از شرررون مرتبط کنند‪ .‬همانطور که برای اولین بار توسرررط ‪ Voyevodsky‬و‬
‫‪ )Soloukhin (1965‬ذکر شرد ‪ ،‬اشرتعال در پشت یک شون منعکس شده می تواند ناپایدار باشد از آنجا که‬
‫شرروع واکنش های شریمیایی می تواند در مکان های گسسته در گازهای شون دیده شود به جای اینکه به‬
‫طور یکنواخت در صفحه ای که مخلو برای اولین بار پردازش می شود ‪ ،‬رخ دهد توسط شون منعکس شده‬
‫این بی ثباتی نتیجه حساسیت به دمای باالی واکنشهای القایی است ‪ ،‬که نوسانات دمای کوچک در گازهای‬
‫گر شده در پشت شون منعکس شده را تقویت می کند‪ .‬مایر و اوپنهایم (‪ )b ،a 1971‬سعی کردند مرز بین‬
‫اشرتعال پایدار و ناپایدار را با حسراسریت دما به واکنش القایی تعریف کنند‪ .‬پارامتر حسراسیت مورد استفاده‬
‫توسط ‪ Ng‬مشابه معیار پایداری اوپنهایم است‪.‬‬

‫الز به ذکر است که زمان القای (یا طول منطقه القایی) باید نسبت به زمان ترکیب مجدد اندازه گیری شود‪.‬‬
‫یک زمان واکنش طوالنی تمای ل به انتشار آزاد شدن انرژی و در نتیجه کاهش اثر نوسانات در زمان القا دارد‪.‬‬
‫در حد مدل موج مربع ‪ ،‬جایی که زمان واکنش صفر است‬

‫(بره عنوان مثال ‪ ،‬واکنش آنی پس از زمان انفجار) ‪ ،‬انفجارها همیشررره ناپایدار هسرررتند‪ .‬بنابراین یک زمان‬
‫واکنش طوالنی دارای یک اثر تثبیت کننده اسررت ‪ ،‬و این به صررراحت در پارامتر پایداری ‪ Ng‬در نظر گرفته‬
‫می شود‪.‬‬

‫مشاهده مراکز انفجار گسسته در احتراق ناشی از شون منعکس شده در انفجارهای ضربان دار بسیار ناپایدار‬
‫معادل آن است‪ .‬او و لی (‪ )1995‬و شارپ و فال (‪ )1999‬همچنین جیب های نسوخته گسسته مخلو تعبیه‬
‫شرده د ر محصوالت احتراق را در پشت جبهه شون مشاهده کرده اند‪ .‬انفجار بعدی این جیبها از مخلوطهای‬
‫نسوخته شده ‪ ،‬پالسهای شوکی ایجاد می کند که با جبهه پیشرو درگیر می شوند و بنابراین آن را تقویت می‬
‫کنند‪ .‬همچنین واضرح است که همگا سازی (یا انسجا ) خاصی از این پالس ها با شو ن پیشرو برای انتشار‬
‫خود پایدار موج انفجار ضروری است‪.‬‬

‫مایر و اوپنهایم (‪ )b ،a 1971‬یک نظریه انسررجا را برای احتراق پایدار ارا ه داده اند که نیاز دارد پالس های‬
‫برق از مراکز انفجار همسرایه در مکان و زمان منسرجم باشرند‪ Ng .‬اشاره کرد که عد انسجا در پالس های‬
‫قدرت از مقادیر زیادی از پارامتر پایداری ‪ χ‬منجر به بی ثباتی های گاز دینامیکی در منطقه واکنش می شود‪.‬‬
‫می توان نتیجه گرفت که شیمی نقش مهمی در بی ثباتی انفجار دارد‪.‬‬

‫‪118‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫به جای اسرتفاده از مدل های واکنش سراده ‪ ،‬شربیه سازی عددی انفجارهای ناپایدار یک بعدی می تواند به‬
‫راحتی شریم ی کامل شرامل چندین واکنش ابتدایی را در بر گیرد (یونگستر و راداکریشنان ‪ .)2115 ،‬چنین‬
‫مطالعات عددی از نظر محاسرربات از نظر وضرروح و زمان طلب دارند‪ .‬با این حال ‪ ،‬پیشرررفت در مدل سررازی‬
‫جنبشی شیمیایی منجر به توسعه تعدادی از مکانیز های کاهش یافته شده است که در آن می توان ویژگی‬
‫را با دقت تولید کرد‪ .‬به عنوان مثال ‪ Varatharajan ،‬و ‪Williams‬‬ ‫های اسراسی واکنش های پیچیده دقی‬
‫‪ )(2001‬سرازوکار کاهش یافته هفت مرحله ای برای واکنش های رقی کننده استیلن ‪ -‬اکسیژن ایجاد کرده‬
‫انرد‪ .‬مقایسررره پروفیل های منطقه واکنش برای انفجار ثابت ‪ ZND‬بین این مکانیز هفت مرحله ای کاهش‬
‫یافته و شریمی کامل دقی (‪ 25‬مرحله) در شرکل ‪ 5.11‬نشان داده شده است‪ .‬همانطور که نشان داده شد ‪،‬‬
‫مکانیسررم هفت مرحله ای کاهش یافته دما و توزیع گونه ای مکانیز کامل ‪ 25‬مرحله ای دقی را تولید می‬
‫کند‪.‬‬

‫‪119‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 5.11‬مقایسه ساختار ‪ ZND‬با استفاده از یک مکانیسم هفت مرحله ای کاهش یافته و شیمی کامل دقی برای‬
‫‪ Ar٪C2H2 + 2.SO2 + 81‬در ‪ρ0 = 41.7kpa‬‬

‫با اسرتفاده از مکانیسم هفت مرحله ای کاهش یافته ‪ Radulescu ،‬و همکاران‪ ) 2112( .‬یک مطالعه دقی از‬
‫انفجارهای ضرربان دار در مخلو استیلن‪-‬اکسیژن‪-‬آرگون انجا داد‪ .‬به طور تجربی ‪ ،‬مشخص شده است که‬
‫رقرت زیراد آرگون تمایل به تثبیت موج انفجار دارد‪ .‬تالش برای توصررریف اثر رقت آرگون بر پایداری انفجار‬
‫موفقیت آمیز نبوده است‪ .‬از آنجا که انرژی فعال سازی (برای مدل یک مرحله ای آرنیوا) پایداری را کنترل‬
‫می کند ‪ ،‬می توان با تطبی قانون سررررعت واکنش یک مرحله ای به پروفیل های زمان واکنش ‪ ،‬یک فعال‬
‫سازی جهانی را در مورد مخلو های استیلن‪-‬اکسیژن‪-‬آرگون محاسبه کرد‪ .‬مکانیسم هفت مرحله ای ( ‪،Ng‬‬
‫‪ .) 2005‬با این حال ‪ ،‬مشرخص شرد که تغییر در انرژی فعال سرازی جهانی با رقت آرگون حداقل است‪ .‬برای‬
‫مخلوطهای اسرتوکیومتری (به عنوان مثال ‪ ، )C2H2 + 2.5 O2 + x Ar ،‬با افزایش درصد رقت آرگون از ‪x‬‬
‫‪ = 0.7‬به ‪ ، x = 0.9‬انرژی فعال سررازی جهانی از ‪ 4.77‬به ‪ 5.17‬افزایش یافت (نه کاهش)‪ .‬بنابراین ‪ ،‬روشررن‬
‫اسرررت که اثر تثبیت رقت آرگون را نمی توان با کاهش در انرژی فعال سرررازی قانون جهانی یک مرحله ای‬
‫آرنیوا توضیح داد‪.‬‬

‫‪111‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .5.11‬مشخصات دما برای انفجارهای ثابت ‪ ZND‬با استفاده از یک مکانیز کاهش یافته هفت مرحله ای‪.‬‬

‫پروفیل های دما برای انفجارهای ثابت ‪ ZND‬در مخلو ‪ C2H2 + 2.5 O2 + x Ar‬برای غلظت های مختلف‬
‫آرگون در شکل ‪ 5.11‬با استفاده از مکانیز کاهش یا فته هفت گا نشان داده شده است‪ .‬طول منطقه القایی‬
‫برای مقادیر مختلف رقت آرگون به طور محسوسی تغییر نمی کند‪ .‬ابتدا تصور شد که اثر رقت آرگون افزایش‬
‫دمای شون با افزایش نسبت گرمای خا‪ ،‬است‪ .‬این باع کاهش طول منطقه القایی و تمایل به ایجاد ثبات‬
‫در انفجار می شود‪.‬‬

‫با این حال ‪ ،‬رقت آرگون همچنین تمایل به گرمازدگی مخلو و در نتیجه سرعت انفجار و دمای شون دارد‪.‬‬
‫به نظر می رسد که این دو اثر رقابتی یکدیگر را متعادل می کنند ‪ ،‬در نتیجه تغییر کمی در دمای شون و از‬
‫این رو طول منطقه القایی ایجاد می شرود ‪ ،‬همانطور که در شرکل ‪ 5.11‬نشران داده شده است‪ .‬یک توضیح‬
‫جایگزین برای اثر تثبیت رقت آرگون توسرط ‪ )Thibault (1987‬ارا ه شده است‪ .‬او منحنی تعادلی هاگونیوت‬
‫را برای درجات مختلف اوردرایو محاسبه کرد و به کاهش گرماگرایی با افزایش درجه اوردرایو اشاره کرد‪ .‬برای‬
‫مخلو های ‪ H2-O2‬با رقت ‪ ٪71‬آرگون ‪ ،‬وی خاطرنشان کرد که منحنی تعادل هوگونیوت از منحنی شون‬
‫هوگونیوت در ‪ Ms = 1.41MCJ‬عبور می کند و واکنش کلی گرمازا می شرررود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در مرحله بیش از‬
‫حد چرخه ضرررربان دار هنگامی که خانم> ‪ ، MCJ‬گرما گرمایی کاهش می یابد و انرژی کمتری برای حفج‬
‫نوسران صررف می شرود‪ .‬این دامنه نوسران را کاهش داده و باع انفجار با ثبات تر می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬از‬
‫شررکل ‪ 5.11‬مشررخص اسررت که دما و همچنین طول منطقه نوترکیبی با افزایش رقت آرگون به طور قابل‬
‫افزایش‬ ‫توجهی افزایش می یرابرد‪ .‬برا رقت آرگون ‪ ،‬گرما گرمایی مخلو کاهش می یابد ‪ ،‬و در نتیجه باع‬
‫درجه حرارت پایین تر در منطقه واکنش می شود‪ .‬سرعت واکنش های گرمازا نیز کاهش می یابد و این باع‬

‫‪111‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫افزایش زمان واکنش می شررود‪ .‬بررسرری پروفیل های ‪ ZND‬در شررکل ‪ 5.11‬به این نتیجه می رسررد که اثر‬
‫تثبیت رقت آرگون نتیجه افزایش طول منطقه واکنش و کاهش گرمازایی است‪.‬‬
‫جدول ‪ .5.2‬حالتهای مختلف ترمودینامیکی گاز آرا و راننده که در محاسبات مقادیر مختلف رقت آرگون در ‪C2H2 + 2.5O2 + x‬‬
‫‪ Ar‬استفاده می شود‬

‫شرربیه سررازی عددی انفجارهای ضررربان دار یک بعدی در ‪ C2H2 + 2.5 O2 + x Ar‬توسررط ‪ Radulescu‬و‬
‫همکاران انجا شرد‪ .)2112( .‬برای غلظت های مختلف رقت آرگون ‪ ،‬فشرار اولیه به گونه ای انتخاب شد که‬
‫مخلو ها از حسراسیت یکسانی برخوردار باشند (یعنی اندازه سلول یا انرژی شروع)‪ .‬خصوصیات مخلو در‬
‫جدول ‪ 5.2‬خالصره شده است‪ .‬توجه داشته باشید که با افزایش درصد رقت آرگون ‪ ،‬فشار اولیه نیز بر همین‬
‫اساا افزایش می یابد تا همان حساسیت انفجار را حفج کند‪.‬‬

‫نتایج عددی فشرار جلو شرون ضرربان دار برای این مخلو ها در شکل ‪ 5.12‬نشان داده شده است‪ .‬در این‬
‫شرربیه سررازی ها ‪ ،‬انفجار توسررط یک حلزون گاز از طول راننده که به طور یکنواخت به فشررار و دمای فون‬
‫نویمان منفجر ثابت ‪ ZND‬مربو به مخلو آورده شرده ‪ ،‬آغاز می شرود‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬روند شروع اساس نا‬
‫یک مشکل لوله شون است‪ .‬طول اسالگ بنزین راننده نیز در جدول نشان داده شده است‪ .‬در شکل ‪، 5.12‬‬
‫یادداشت می کنیم که پس از یک گذرا اولیه ‪ ،‬حالت فرکانس باال با دامنه کم خراب می شود و حالت با دامنه‬
‫باال با فرکانس پایین به یک نوسران چرخه محدود غیرخطی متمایل می شود‪ .‬با کاهش درصد رقت آرگون ‪،‬‬
‫دامنه نوسرران افزایش می یابد (شررکل ‪ ، )b5.12‬و کاهش بیشررتر رقت آرگون منجر به نوسرران نامنظم چند‬
‫حالته می شررود (شررکل ‪ .)c5.12‬در ‪ 71‬درصررد رقت آرگون (شررکل ‪ ، )d5.12‬هنگامی که فاز با سرررعت کم‬
‫نوسانات با دامنه بزرگ زیر مقداری از ارزش حیاتی که دمای شون بسیار پایین است و القا نتیجه حاصل می‬
‫شود ‪ ،‬انفجار ضربان دار پس از چند چرخه نوسان از کار می افتد‪ .‬زمان بسیار طوالنی است تا منطقه واکنش‬
‫بتواند به جبهه شون جفت شود‪ .‬مشخص شد که این امر در دمای شون حدود ‪ K 1311‬هنگا تعادل نرخ‬
‫انشرررعراب زنجیره و خاتمه زنجیره اتفاق می افتد‪ .‬این درجه حرارت بحرانی به عنوان درجه حرارت متقاطع‬
‫نامیده می شرود ‪ ،‬و نتیجه حاضر مشابه نتایج بدست آمده توسط شورت و کو رن (‪ )1997‬با استفاده از یک‬

‫‪112‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫مدل شراخه ای سره زنجیره ای است که در هنگا رسیدن درجه حرارت متقاطع حد انفجار مشاهده شد فاز‬
‫تپش با سرعت پایین‪.‬‬

‫شکل ‪ 5.12‬فشارهای جلو انفجاری ضربان دار برای ‪ C2H2 + 2.5 O2‬با (الف) ‪( ، ٪91‬ب) ‪( ، ٪85‬ج) ‪ ، ٪81‬و (د) ‪٪71‬‬
‫رقت آرگون‪.‬‬

‫همچنین ‪ Ng ،‬و همکاران (‪ )b2115‬با استفاده از پارامتر پایداری ‪ χ‬که قبالن تعریف شده بود ‪ ،‬اثر تثبیت رقت‬
‫آرگون بر روی مخلو اسرتیلن ‪ -‬اکسریژن را مشرخص کرد‪ .‬برای محاسبه ‪ χ‬برای مخلوطهای مختلف رقی‬

‫‪113‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شرده با آرگون که در شرکل ‪ 5.12‬نشران داده شرده است ‪ ،‬مشخصات انفجار پایدار ‪ ZND‬ابتدا با استفاده از‬
‫مکانیسم جنبشی دقی یا کاهش یافته واکنشها تعیین شد‪ .‬شکل ‪ 5.13‬دما و مشخصات حرارتی را نشان می‬
‫دهد‪ .‬طول و ناحیه واکنش القایی و واکنش ‪ I ،‬و ‪ ، R‬و همچنین حداکثر میزان حرارتی ˙ ‪ σmax‬را می توان به‬
‫راحتی از پروفیل ‪ ZND‬بدست آورد‪ .‬برای تعیین انرژی فعال سازی واکنش القایی ‪ ،‬ابتدا انفجار حجم ثابت با‬
‫اسرتفاده از مدل واکنش دقی یا کاهش یافته مح اسربه شرد‪ .‬سرپس مشخصات واکنش با قانون جهانی نرخ‬
‫آرنیوا مجهز شررد‪ .‬در جدول ‪ 5.3‬پارامترهای پایداری مربو به مخلوطهای بررسرری شررده در شررکل ‪5.12‬‬
‫آورده شررده اسررت‪ .‬توجه داشررته باشررید که طول منطقه القایی ‪ ، I‬برای مقادیر مختلف رقت آرگون تغییر‬
‫محسوسی نمی کند‪.‬‬
‫جدول ‪ .5.3‬مقادیر پارامترهای انفجار برای مقادیر مختلف رقت آرگون در مخلو ‪ C2H2-O2‬در تجزیه و تحلیل پایداری‬

‫توجه داشرته باشید که اگرچه تغییرات در انرژی فعال سازی جهانی نسبتان اندن است ‪ ،‬اما پارامتر پایداری ‪χ‬‬
‫به میزان قابل توجهی متفاوت اسررت‪ .‬پیش از این ‪ ،‬مرز پایداری برای مدل انشررعاب زنجیره ای دو مرحله ای‬
‫تعیین شده است (شکل ‪ .)5.9‬به نظر می رسد که مقدار ‪ χ ≈ 1.5‬می تواند مرز پایداری را برای طیف وسیعی‬
‫از پارامترها تعریف کند‪ .‬همچنین مقایسره نتایج برای مخلو اسرتیلن‪-‬اکسریژن‪-‬آرگون با مدل شاخه سازی‬
‫زنجیره ای دو مرحله ای جالب توجه اسرت‪ .‬شرکل ‪ 5.14‬چهار مخلو بررسری شرده بر روی نقشره پایداری‬
‫مشابه آنچه در شکل ‪ 5.9‬نشان داده شده است را نشان می دهد‪.‬‬

‫مطاب با شبیه سازی های عددی نشان داده شده در شکل ‪ ، 5.14‬هر چهار مخلو ناپایدار هستند و باالتر از‬
‫مرز پایداری خنثی قرار دارند‪ .‬همچنین ‪ ،‬با کاهش رقت آرگون ‪ ،‬مقدار ‪ χ‬از پایداری خنثی بیشرتر فاصله می‬
‫گیرد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬به نظر می رسد که پارامتر پایداری ‪ χ‬که توسط ‪ Ng‬و همکاران استفاده شده است‪)b2115( .‬‬
‫کامالن عمومی اسرت و می تواند توصریف کمی از پایداری انفجارها ‪ ،‬حتی در صرورت استفاده از شیمی دقی‬
‫پیچیده ‪ ،‬ارا ه دهد‪.‬‬

‫‪114‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 5.13‬پروفیل های دما (خط جامد) و گرما بودن (خط نقطه ای) ساختار ‪ ZND‬برای ‪. Ar٪C2H2 + 2.SO2 + 78‬‬

‫شکل ‪ .5.14‬مقایسه چهار مخلو استیلن‪-‬اکسیژن رقی شده با آرگون بر روی نقشه پایداری‪.‬‬

‫الز به ذکر اسرت که بحثهای حاضرر در مورد بی ثباتی یک بعدی در مورد بی ثباتی سلولی دو یا سه بعدی‬
‫انفجارها نیز اعمال می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬شکست انفجارهای یک بعدی که هنگا ناپایداری بیش از حد اتفاق‬
‫می افتد (دامنه نوسررانات در مرحله سرررعت کم بسرریار زیاد می شررود ‪ ،‬به طوری که مقاومت شررون به زیر‬
‫مقداری از ارزش حیاتی می رسررد که منجر به جدا شرردن واکنش می شررود منطقه از جلو شررون) شرراید‬
‫مخصو‪ ،‬انفجارهای یک بعدی باشد‪ .‬اگر بی ثباتی به بعد فضایی دیگری گسترش یابد ‪ ،‬ممکن است نوسانات‬
‫در ابعراد دیگر در فاز هماهنگ نشرررود تا همه مراحل کم سررررعت به طور همزمان اتفاق بیفتند و منجر به‬
‫شرکسرت جهانی شوند‪ .‬این مطاب با مشاهدات تجربی است که نشان می دهد هنگامی که یک بعد سرکوب‬
‫میرایی امواج عرضی توسط دیواره های جذب صوتی) ‪ ،‬انفجار از کار می افتد ( ‪Dupre´ et‬‬ ‫می شود (از طری‬
‫‪1988 ،al.‬؛ ‪.)1995 ،Teodorczyk & Lee‬‬

‫‪115‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -12-5‬بي ثباتي سلول دو بعدی‬

‫در یک بعد ‪ ،‬بی ثباتی به صرورت نوسرانات طولی در جهت انتشار انفجار خود را نشان می دهد‪ .‬در دو یا سه‬
‫بعد ‪ ،‬می توان نوسررانات عرضرری طبیعی به جهت انتشررار را بر روی ضررربان های طولی سرروار کرد‪ .‬این ها به‬
‫صورت دو مجموعه مخالف امواج فشار (شون) هستند که در سطح جبهه اصلی شون جارو می شوند‪ .‬شون‬
‫های عرضری از یکدیگر منعکس می شروند زیرا جبهه اصرلی شون بین ساقه ماخ بودن و شون حادثه ای از‬
‫یک پیکربندی شرون سره گانه متناوب اسرت ‪ ،‬که در آن شون های عرضی (منعکس شده) در بین برخورد‬
‫گسررترش می یابد‪ .‬شررکل ‪ 5.15‬سرراختار یک انفجار بی ثبات ایده آل در ابعاد مختلف در زمان را نشرران می‬
‫دهد‪ .‬پیکان ها جهت انتشار ضربه های مختلف در جبهه ناپایدار را نشان می دهد‪.‬‬

‫شکل ‪ 5.15‬طرح یک انفجار بی ثبات ایده آل در ابعاد مختلف در زمان‪.‬‬

‫یک منطقه محلی ‪ A‬را در جلو و در لحظه برخورد مسرتقیم دو موج عرضی در نظر بگیرید‪ .‬پس از برخورد ‪،‬‬
‫ضررربه های عرضرری منعکس شررده و از یکدیگر پخش می شرروند‪ .‬جبهه پیشرررو اکنون سرراقه ماخ اسررت ‪ ،‬و‬
‫قسمتهای مجاور جبهه پیشرو به عنوان شون های حادثه ای در پیکربندی سه گانه عمل می کند‪ .‬در ‪ B‬و ‪C‬‬
‫شرون های عرضری با شرون های عرضری همسایه برخورد می کنند و امواج عرضی منعکس شده اکنون به‬
‫سرمت یکدیگر پخش می شروند تا دوباره در ‪ D‬با هم برخورد کنند‪ .‬جبهه پیشرانی ساقه ماخ از ‪ D‬به قبل از‬
‫میالد اکنون به شون حادثه ای تبدیل می شود ماخ همسایه در حالی که جبهه پیشرو از قبل از میالد مسیح‬
‫به ‪ .D‬گسترش می یابد ‪ ،‬منشا می گیرد‪ .‬از این رو ‪ ،‬از ‪ A‬تا ‪ D‬جبهه پیشرو بین یک ساقه ماخ بودن و شون‬
‫حادثه ای از پیکربندی سره شون ماخ م تناوب است‪ .‬با برخورد امواج عرضی ‪ ،‬ساقه ماخ بسیار زیاد رانده می‬
‫شرود و به طور معمول سرعت آن در حدود ‪ VCJ1.5‬است (برای انفجارهای ناپایدار)‪ .‬متعاقبان خراب می شود‬
‫و قبل از برخورد بعدی در ‪ ، D‬جبهه پیشرررو می تواند تا حدود ‪ VCJ1.5‬متالشرری شررود و پس از برخورد‬
‫ناگهانی به ‪ VCJ1.5‬پس از برخورد ضربه های عرضی ‪ ،‬شروع به چرخه بعدی کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬به طور موضعی‬
‫ضرربه اصرلی به طولی بین ‪ VCJ <V <1.5VCJ1.5‬در یک چرخه ضرربان قلب موضعی ضربه می زند‪ .‬خط‬
‫‪116‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سریر نقا سره گانه فعل و انفعال شرون نیز در شکل ‪ 5.15‬ترسیم شده است و آنها نمایانگر دو مجموعه از‬
‫خطو موازی متقاطع متقاطع هستند‪ .‬ناپیوستگی برشی در ارتبا با تقاطع سه شون نیز وجود دارد که در‬
‫آن فشرار مداو اسرت اما سرعت ذره و دما (از این رو تراکم) جهشی ناپیوسته را به خود اختصا‪ ،‬می دهد‪.‬‬
‫مناط واکنش پشت ضربه ها نیز در شکل ‪ 5.15‬ترسیم شده است‬

‫الز به ذکر اسرت که سراختار امواج عرضی می تواند پیچیده تر باشد و برای مخلو های بسیار ناپایدار می‬
‫تواند یک پیکربندی بازتاب ماخ دو برابر به خود بگیرد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬شرکل ‪ 5.15‬فقط یک تصویر کیفی را برای‬
‫نشران دادن ساختار ناپایدار دو بعدی انفجار نشان می دهد‪ .‬هنگامی که سر به جلو مشاهده می شود ‪ ،‬جبهه‬
‫پیشررو دارای یک سراختار سلولی با مرزهای سلول مشخص شده توسط تقاطع شون عرضی با جبهه پیشرو‬
‫است‪ .‬فقط یک حالت ارتعاش عرضی در شکل ‪ 5.15‬نشان داده شده است‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬تعدادی از حالت ها‬
‫می توانند به طور همزمان هیجان زده شروند ‪ ،‬و همانطور که در انفجارهای ضربان دار یک بعدی ‪ ،‬می توان‬
‫مجموعه های دیگری از خطو مورب موازی از فاصرررله های مختلف را روی حالت اسررراسررری قرار داد که‬
‫مسیرهای نقا سه گانه باالتر را نشان می دهد ‪ -‬حالت های عرضی را سفارش دهید‪.‬‬

‫همانطور که در مورد بی ثباتی طولی ضررربان دار یک بعدی که برای اولین بار توسررط ‪Fickett and Wood‬‬
‫‪ )(1966‬مورد بررسرری قرار گرفت ‪ ،‬انفجارهای دو بعدی و همچنین سرره بعدی ناپایدار نیز به صررورت عددی‬
‫بررسی شده اند (‪1978 ،Taki & Fujiwara‬؛ )‪ 1988 ،1982 ،Oran et al.‬؛ ‪ Kailasanath‬و دیگران ‪1985 ،‬‬
‫؛ ‪ Lefevvre‬و ‪ 1995 ،Oran‬؛ ‪ 1989 ،Fujiwara & Reddy‬؛ ‪ 1992 ،Bourlioux & Majda‬؛ ‪Williams‬‬
‫‪1997 ،et al.‬؛ ‪2000b ،Sharpe & Falle‬؛ ‪ . )2002 ،Tsuboi et al.‬اکثر مطالعات دو بعدی با استفاده از قانون‬
‫یک مرحله ای نرخ آرنیوا انجا شررده اسررت‪ .‬با این حال ‪ ،‬در مطالعه اخیر توسررط لیانگ و باونز (‪ )2115‬از‬
‫یک مدل وا کنش پیچیده شراخه ای چهار مرحله ای پیچیده تر اسرتفاده شده است‪ .‬حتی از سینتیک دقی‬
‫واکنش هیدروژن و اکسریژن در شربیه سازی های اخیر انفجارهای ناپایدار سه بعدی استفاده شد ( ‪Oran et‬‬
‫‪1998 ،al.‬؛ ‪2004 ،Hu et al.‬؛ ‪ .)2005 ،Eto et al.‬بنابراین ‪ ،‬به نظر می رسد که وقتی قدرت محاسباتی قابل‬
‫توجهی در دسررترا اسررت ‪ ،‬دیگر شرربیه سررازی های عددی فعلی محدود به واکنش سرراده تک مرحله ای‬
‫آرنیوا نیستند‪ .‬با این حال ‪ ،‬بیشتر شبیه سازی های عددی هنوز بر اساا معادالت واکنش ناپذیر اولر است‬
‫تا معادالت ‪.Navier-Stokes‬‬

‫در بیشرتر تحقیقات ‪ ،‬ادغا عددی معادالت ح فاظت دو بعدی برای یک حوزه محاسباتی مشخص با توجه به‬
‫موج انفجار انتشرار در جهت ‪ x‬انجا شرده است‪ .‬تنظیم شرایط ورودی و خروجی برای حفج انفجار در حوزه‬
‫محاسباتی در طول مرحله اولیه گذرای اولیه انجا می شود‪ .‬برای شروع ادغا عددی ‪ ،‬داده های اولیه مختلف‬
‫‪117‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در حوزه محاسباتی قرار می گیرند‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬از مشخصات انفجار ثابت ‪ ZND‬به طور کلی استفاده می‬
‫شرررود (بره عنوان مثال ‪ 2000b ،Sharpe & Falle ،‬؛ ‪ .)2005 ،Liang & Bauwens‬در مطالعه گیمزو و‬
‫همکاران‪ ، )b ،a 1999( .‬یک شون مسطح با یک مشخصات مربع در فشار انفجار ‪ CJ‬در نزدیکی مرز سمت‬
‫چپ دامنه محاسرباتی به عنوان یک شر شروع قرار گرفت‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬انفجار اولیه یک بعدی ابتدا مجاز‬
‫اسرت تا قبل از یک اغتشراش عرضری محدود در جهت ‪ y‬به شکل یک تغییر هارمونیک در چگالی یا سرعت‬
‫ذره عرضی معرفی شود تا حالت پایدار عرضی ایجاد کند ‪ .‬با این حال ‪ ،‬در مطالعه گیمزو و همکاران (‪a 1999‬‬
‫‪ ) b ،‬مشرخص شرد که سرر و صدای عددی برای ایجاد خود به خود بی ثباتی عرضی کافی است‪ .‬اغتشاشات‬
‫کوچک اولیه از طری مکانیسم بی ثباتی حرارتی (بازخورد مثبت بین میزان آزاد سازی گرما و شدت ضربه ؛‬
‫کوزنتسرروف و کوپوتف ‪ )1986 ،‬به سرررعت رشررد می کنند تا در نهایت یک انفجار سررلولی ثابت ایجاد کنند‪.‬‬
‫اگرچه مشخص شده است که دامنه نویز عددی بر توسعه گذرا انفجار سلولی تأثیر می گذارد (به عنوان مثال‬
‫زمان رسرریدن به حالت پایدار) ‪ ،‬اما سرراختار نهایی ثابت سررلولی مسررتقل از ویژگی های نویز عددی اسررت‪.‬‬
‫همانطور که در بی ثباتی یک بعدی ‪ ،‬جز یات دقی تر ساختار انفجار به وضوح عددی بستگی دارد‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫فرد باید به دنبال سرازش بین زمان محاسبات و تفکیک مطلوب از جز یات ساختاری خوب باشد‪ .‬نمایشی از‬
‫وابستگی ساختار انفجار به وضوح عددی توسط شارپ (‪ )2111‬داده شد‪.‬‬

‫برای شرایط مرزی در جهت ‪ Y‬عرضی ‪ ،‬از دیواره های صلب با شرایط لغزش آزاد سازگار با معادالت نامرغوب‬
‫اویلر اسررتفاده می شررود‪ .‬با این حال ‪ ،‬در برخی از مطالعات عددی (به عنوان مثال ‪،Bourlioux & Madja ،‬‬
‫‪ )1992‬شرایط مرزی دوره ای (به عنوان مثال ‪ ،‬حالت در امتداد یک مرز عرضی همان است که در مرز مخالف‬
‫اسرت) نیز تحمیل شرده اسرت‪ .‬استفاده از شرایط مرزی تناوبی تنها می تواند تعداد انتگرالی سلول در عرر‬
‫کانال را بدسرت آورد ‪ ،‬زیرا امواج عرضری می توانند از سرایر امواج عرضری منعکس شوند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬چرخش‬
‫اصطالحان تک سر یا انفجار زیگ زاگ فقط با یک موج عرضی را نمی توان با استفاده از شرایط مرزی دوره ای‬
‫بدسرت آورد‪ .‬با این حال ‪ ،‬هنگامی که بعد عرضری در مقایسره با اندازه سلول بسیار بزرگ باشد ‪ ،‬اثر شرایط‬
‫مرزی بی اهمیت می شرود‪ .‬برای توصیف انفجارهای سلولی در یک کانال که عرر آن از ترتیب اندازه سلول‬
‫یا کمتر است ‪ ،‬باید از شرایط مرز جامد منعکس کننده واقعی استفاده شود ‪ ،‬زیرا ساختار به شدت تحت تأثیر‬
‫بازتاب دیواره های جامد است‪.‬‬

‫اکثر مطالعات عددی انفجارهای سررلولی تصرراویر کیفی از سرراختار انفجار را ارا ه می دهند و مسرریرهای موج‬
‫عرضی را که روی آزمایشات بر روی ورقه های دودی حک شده است ‪ ،‬تولید مثل می کنند‪ .‬با این حال ‪ ،‬در‬
‫شربیه سرازی عددی ‪ ،‬میدان جریان گذرا کامل متغیرهای حالت فیزیکی و شریمیایی نیز محاسبه می شود‪.‬‬
‫‪118‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫بنابراین ‪ ،‬مقدار زیادی اطالعات کمی از شرربیه سرررازی های عددی وجود دارد که می تواند تجزیه و تحلیل‬
‫شررود (در مقایسرره با آزمایش های واقعی ‪ ،‬که در آن پارامترهای نسرربتان کمی را می توان با دقت قابل قبول‬
‫اندازه گیری کرد)‪ .‬شرراید بهترین تالش برای تجزیه و تحلیل داده های عددی بدسررت آمده توسررط گیمزو و‬
‫همکاران باشرد‪ )b ،a 1999( .‬ما برای نشان دادن نتایج معمول حاصل از شبیه سازی های عددی انفجارهای‬
‫سلولی ‪ ،‬کار گیمزو را ارا ه خواهیم داد‪.‬‬

‫قانون گامزو برای نرخ آرهنیوا یک مرحله ای اسرتفاده شرد و انرژی فعال سرازی برای تغییر حسراسیت به‬
‫درجه حرارت واکنش های شریمیایی و کنترل ثبات انفجار متنوع بود‪ .‬فاکتور پیش انحصاری ‪ ،‬که یک عامل‬
‫مقیاا در مدل است ‪ ،‬برای هر مورد انتخاب شد به طوری که حوزه محاسباتی همیشه حاوی چندین سلول‬
‫انفجار تعادل اسررت‪ .‬پارامترهای دیگر سرریسررتم ثابت نگه داشررته شرردند (به عنوان مثال ‪Q = ،γ = 1.333 ،‬‬
‫‪ ، )M = 0.012 kg / mol ،ρ0 = 0.493 kg / m3 ،4.867 MJ / kg‬و مقادیر آنها نماینده مخلو های‬
‫به ‪ CJ‬و = ‪ZND DCJ‬‬ ‫هیدروژن‪-‬اکسیژن استوکیومتری در ‪ p0 = 1 bar‬و ‪ .T0 = 293 K‬پارامترهای مربو‬
‫‪ pZND = 34.0 bar ،TCJ = 3007 K ،pCJ = 17.5 bar ،2845 m / s‬و ‪ .TZND = T ∗ = 1709 K‬تغییر‬
‫فعال سرازی انرژی حسراسیت دمایی واکنش را تغییر می دهد ‪ ،‬اما پارامترهای انفجار تعادل تحت تأثیر قرار‬
‫نمی گیرند‪.‬‬

‫طرحی از حوزه محاسباتی در شکل ‪ 5.16‬نشان داده شده است‪ .‬با شون اولیه قدرت ‪ p = pZND ≈ 2pCJ‬در‬
‫نزدیکی مرز سرمت چپ دامنه محاسرباتی قرار گرفته ‪ ،‬معادالت اساسی حفاظت پس از آن به صورت عددی‬
‫ادغا می شوند‪ .‬با شرایط اولیه تجویز شده ‪ ،‬انفجار در ابتدا بیش از حد رانده می شود زیرا از دامنه محاسبات‬
‫از چپ به راسرت گسرترش می یابد و با گذشت زمان به سمت حالت ‪ CJ‬پایدار ‪ ،‬بصورت مجانبی تحلیل می‬
‫رود‪ .‬ورودی و خروجی به گونه ای تنظیم می شرود که در نهایت انفجار در نزدیکی مرز راست تثبیت شود و‬
‫بدین ترتیب حوزه محاسربات با موج انفجار ثابت حرکت کند‪ .‬خط مقیاا خاکسرتری حداکثر فشار محاسبه‬
‫شرده برای هر نقطه از فضرا الگویی را به وجود می آورد که شرباهت زیادی به سرواب فویل دودی آزمایشی‬
‫مسیرهای سه نقطه دارد که به دلیل تقاطع های شون در جلو شون منفجر شدن سلول است‪ .‬تکامل انفجار‬
‫به سرمت حالت پایدار برای ‪ 4.9 ،E / RT ∗ = 2.1‬و ‪ 7.4‬در شرکل نشان داده شده است‪ .‬به ترتیب ‪ 5/17‬تا‬
‫‪5/19‬‬

‫‪119‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .5.17‬خطو حداکثر فشار یکپارچه با زمان انفجار سلولی دو بعدی از شبیه سازی عددی (‪.)Ea / RT ∗ = 2.1‬‬

‫شکل ‪ 5.18‬خطو حداکثر فشار یکپارچه با زمان انفجار سلولی دو بعدی (‪.)Ea / RT ∗ = 4.9‬‬

‫ویژگی مشرترن در شکل از ‪ 5/17‬تا ‪ 5/19‬هنگا امحا انفجار از حالت اولیه بیش از حد اولیه ‪ ،‬امواج عرضی‬
‫اسرت‪ .‬امواج عرضری اولیه ضرعیف هستند و در امتداد جبهه شون پیشرو با سرعت صوتی منتشر می شوند‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬الگوهای سلول اولیه انفجارهای بیش از حد برای هر سه مقدار انرژی فعال سازی نسبتان منظم است‪.‬‬
‫با فروپاشی انفجار ‪ ،‬امواج عرضی با هم ادغا می شوند و تعداد کل امواج عرضی را از عرر کانال کاهش می‬
‫دهند که در نهایت با نزدیک شرردن انفجار به حالت ‪ CJ‬به مقدار تعادل خود می رسررد‪ .‬مرحله گذرای اولیه‬
‫رشد بی ثباتی به وضوح عددی حساا است و بنابراین نتایج فقط از نظر کیفی درست هستند‪ .‬همچنین باید‬
‫توجه داشرت که ‪ ،‬برای عرر کانال انتخاب شرده ‪ ،‬همیشره دو یا سره سرلول انفجاری وجود دارد و ساختار‬
‫سلولی به طور قابل توجهی تحت تأثیر عرر کانال نیست‪.‬‬

‫‪121‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 5.19‬خطو حداکثر فشار یکپارچه با زمان انفجار سلولی دو بعدی (‪.)Ea / RT ∗ = 7.4‬‬

‫شکل ‪ 5.21‬تغییر سرعت جلو شون محلی در محور سلول به عنوان تابعی از فاصله مقیاا یافته ‪ ، z / Lc‬جایی که ‪ Lc‬طول‬
‫سلول انفجار است (منحنی ‪ Ea / RT ∗ = 2.1 ،a‬؛ منحنی ‪ Ea / RT ∗ = 4.9 ،b‬؛ منحنی ‪.)Ea / RT ∗ = 7.4 ،c‬‬

‫برای انرژی فعال شدن کم وقتی انفجار نسبتان پایدار است (مانند شکل ‪ ، )5.17‬امواج عرضی ضعیف هستند و‬
‫با رسریدن حالت ‪ CJ‬ثابت با سررعت صوتی کم و بیش انتشار می یابند‪ .‬الگوی سلولی نیز منظم است ‪ ،‬فقط‬
‫یک حالت عرضری غالب تحریک می شرود‪ .‬در انرژی های فعال سازی باالتر که انفجار ناپایدارتر است (شکل‬
‫‪ 5.18‬و ‪ ، )5.19‬الگوی سلولی نامنظم تر می شود ‪ ،‬به دلیل رشد سریع اختالالت کوچک ناشی از بی ثباتی ‪،‬‬
‫امواج عرضری با هم شردن آنها ناپدید می شروند و خود به خود ظاهر می شروند‪ .‬با این حال ‪ ،‬تعداد متوسط‬
‫امواج عرضری در عرر کانال (به عنوان مثال ‪ ،‬اندازه سرلول متوسط) ثابت است‪ .‬در حقیقت ‪ ،‬اشاره به اندازه‬
‫سرلول غالب و نماینده از الگوی بسریار نامنظم مسیرهای موج عرضی نشان داده شده در شکل ‪ 5.19‬دشوار‬
‫است‪.‬‬
‫‪121‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫همانطور که قبالن اشرراره شررد ‪ ،‬سرررعت محلی جبهه شررون پیشرررو هنگامی که بین سرراقه ماخ بودن (هنگا‬
‫برخورد دو موج عرضری مخالف) و شرون حادثه ای (قبل از برخورد موج عرضری) متناوب اسرت ‪ ،‬در نوسان‬
‫است‪ .‬برای انفجارهای ناپایدار بیشتر (به عنوان مثال ‪ ،‬انرژی های فعال سازی باالتر) ‪ ،‬نوسانات سرعت محلی‬
‫بیشرتر خواهد بود‪ .‬شرکل ‪ 5.21‬تغییر سررعت محلی جبهه شرون پیشرو در امتداد طول سلول ‪ ،‬یعنی یک‬
‫چرخه برخورد موج عرضری را نشران می دهد‪ .‬سررعت شون با توجه به سرعت انفجار ‪ D / DCJ ،CJ‬نرمال‬
‫می شود و ‪ Lc‬نشان دهنده یک طول سلول است‪.‬‬

‫برای حالت پایدارتر ‪ ، Ea / RT 2. = 2.1‬سرررعت بیش از ‪ D / DCJ ≤ 1.2 ≤ 1.6‬اسررت ‪ ،‬در حالی که برای‬
‫حالت ناپایدار ‪ ، Ea / RT ∗ = 7.4‬نوسران ‪ uct D / DCJ ≤ 1.7 1.7‬است‪ .‬با این حال ‪ ،‬همانطور که در شکل‬
‫‪ 5.21‬نشان داده شده است ‪ ،‬سرعت متوسط انتشار موج انفجار تقریبان برابر با مقدار ‪ CJ‬است‪ .‬برای یک انفجار‬
‫پایدار در انرژی فعال شدن کم ‪ ،‬نوسان در مورد مقدار ‪ CJ‬بسیار ناچیز است‪.‬‬

‫شکل ‪ 5.21‬مقایسه نوسانات سرعت شون منجر به انفجارهای پایدار و ناپایدار‪( :‬الف) ‪( ، Ea / RT ∗ = 2.1‬ب) ‪Ea / RT‬‬
‫‪( ، ∗ = 4.9‬ج) ‪.Ea / RT ∗ = 7.4‬‬

‫یک آزمایش عددی جالب مشاهده پاسخ انفجار سلولی به اغتشاشات است‪ .‬از آنجا که سیستم ناپایدار است ‪،‬‬
‫باید به نویز خارجی پاسرخ دهد و هرگونه اغتشراش را افزایش دهد ‪ ،‬که می تواند بر سرراختار سلولی ناپایدار‬
‫طبیع ی انفجار تأثیر بگذارد‪ .‬گامزو و دیگران یک سرر و صردا عددی تصرادفی را در اصطالح انتشار گرما وارد‬
‫کرد به طوری که انتشار انرژی توسط واکنش های شیمیایی از صفر تا دو برابر مقدار ثابت ‪ ،‬یعنی از ‪ 1‬تا ‪Q2‬‬
‫متغیر اسرت‪ .‬الگوی سرلولی برای مورد ‪ Ea / RT 4. = 4.9‬در شرکل ‪ 5.22‬نشان داده شده است‪ .‬در مقابل با‬

‫‪122‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ ، 5.18‬جایی که هیچ صدایی ایجاد نمی شود ‪ ،‬محاسبات نشان می دهد که الگوی سلولی بدون تغییر‬
‫باقی مانده اسرت‪ .‬وقتی پارامتر نوسران به قانون سررعت واکنش وارد می شرود تا نوسران تصادفی در سرعت‬
‫واکنش داشرته باشرد ‪ ،‬نتایج مشابهی بدست می آید‪ .‬بنابراین ‪ ،‬می توان نتیجه گرفت که یک ساختار انفجار‬
‫سلولی ناپایدار بسیار مقاو است و تحت تأثیر سر و صدای خارجی نیست‪ .‬با این حال ‪ ،‬مقایسه بین شکل ها‬
‫‪ 5.18‬و ‪ 5.22‬نشان می دهد که مرحله گذرای اولیه توسعه ساختار سلولی می تواند تحت تأثیر سر و صدای‬
‫خارجی باشرد‪ .‬با اغت شراشرات خارجی ‪ ،‬رشد بی ثباتی سریعتر است و تشکیل الگوی سلولی زودتر اتفاق می‬
‫افتد‪ .‬الز به ذکر اسرت که برای یک انفجار نزدیک به حد پایداری که رشرد اغتشاش و میزان پوسیدگی آن‬
‫کم اسرت ‪ ،‬ایجاد سرر و صردای خارجی می تواند تأثیر قابل توجهی در سراختار سرلولی داشرته باشررد ‪ ،‬زیرا‬
‫اختالالت حفج می شوند و با بی ثباتی ذاتی سرکوب نمی شوند انفجار این با آزمایشاتی مطابقت دارد ‪ ،‬جایی‬
‫که مشررخص شررد انفجارهایی که نسرربتان پایدار هسررتند به راحتی تحت تأثیر شرررایط مرزی قرار می گیرند‬
‫(استرهلو ‪ 1969 ،‬؛ مون و همکاران ‪ 1986 ،‬؛ دوپره و همکاران ‪.)1988 ،‬‬

‫شکل ‪ 5.22‬الگوی سلولی برای ‪.Ea / RT ∗ = 4.9‬‬

‫شکل ‪ 5.23‬خطو دما برای انفجار ناپایدار با ‪.Ea / RT ∗ = 7.4‬‬

‫‪123‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫عد حسراسریت یک انفجار سرلولی بسیار ناپایدار به اغتشاشات خارجی می تواند به این دلیل باشد که برای‬
‫انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬امواج عرضرری به طور مداو تولید و حذف می شرروند ‪ ،‬از این رو الگوی سررلول نامنظم را‬
‫ایجاد می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اغتشراشرات تصادفی اضافی که روی ساختار ناپایدار قبالن سوار شده اند ‪ ،‬به روند در‬
‫حال رشررد و پوسرریدگی امواج عرضرری کمک قابل توجهی نمی کنند‪ .‬همچنین ‪ ،‬در انفجارهای ناپایدار که‬
‫نوسانات محلی بسیار زیاد است (شکل ‪ ، )5.21‬نوسان صدای تحمیل شده در مقایسه با دامنه بی ثباتی ذاتی‬
‫جز ی است‪ .‬برای انفجارهای پایدار ‪ ،‬که در آن نوسانات ذاتی اندن است ‪ ،‬صدای خارجی تأثیر نسبتان بیشتری‬
‫دارد‪.‬‬

‫برای یک انفجار بسریار ناپایدار ‪ ،‬نوسانات محلی جبهه شون پیشرو می تواند بسیار بزرگ باشد و ذرات عبور‬
‫کننده از شرون در مرحله کم سررعت چرخه می توانند زمان القای بسریار طوالنی داشررته باشند‪ .‬این نتایج‬
‫منجر به ایجاد جیب گازهای نسروخته در پشرت جبهه انفجار سرلولی می شود ‪ ،‬همانطور که برای اولین بار‬
‫توسرط ‪ Oran‬و همکاران مشاهده شد‪ )1982( .‬شکل ‪ 5.23‬کانتور دمای یک انفجار ناپایدار را با انرژی فعال‬
‫سررازی باالی ‪ Ea / RT. = 7.4‬نشرران می دهد‪ .‬طبیعت متالطم منطقه واکنش همانطور که توسررط سرراختار‬
‫گرداب نشران داده شرده اسرت ‪ ،‬قابل مشراهده اسرت‪ .‬از آنجا که ویسکوزیته در معادالت اویلر وجود ندارد ‪،‬‬
‫گرداب توسررط تقاطعهای ماخ با شررون سرره گانه ایجاد می شررود‪ .‬ناپایداری کلوین – هلمهولتز در الیه های‬
‫برشری‪ .‬بی ثباتی های رابط تراکم تیلور ‪ ،‬ریشتنایر و مشکوف ؛ و مکانیسم تولید گرداب باروکلینیک به دلیل‬
‫شریب فشرار و چگالی در منطقه واکنش ‪ -‬سرایپرز ‪ ،‬باشگاه دانش همچنین می توان مشاهده کرد که جیب‬
‫های نسروخته مخلو در محصروالت پشت جبهه پیشرو تعبیه شده است‪ .‬اندازه و عم نفوذ این جیب های‬
‫غیر واکنشری با افزایش انرژی فعال سازی افزایش می یابد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای انفجارهای بسیار ناپایدار ‪ ،‬احتراق‬
‫مخلو ممکن اسرت مسرتقیمان در پشت شون اصلی و امواج عرضی تکمیل نشود‪ .‬برای انفجارهای پایدارتر ‪،‬‬
‫جیرب هرای نسررروختره ممکن اسرررت در نهرایت پس از مدت زمان القایی طوالنی با احتراق خود از گرمای‬
‫آدیاباتیک به دلیل فشررده سرازی شرون ‪ ،‬در اثر عبور ذرات از شرون اصرلی و امواج عرضی ‪ ،‬واکنش نشان‬
‫دهند‪ .‬برای انرژی های فعال سرازی باالتر ‪ ،‬احتراق جیب ها می تواند ناشی از حمل و نقل متالطم انتشار از‬
‫طری رابط این جیب ها باشرد‪ .‬از آنجا که در معادالت اویلر هیچ اصطالح حمل و نقل مولکولی یا آشفته ای‬
‫وجود ندارد ‪ ،‬مرزهای این جیب های غیر واکنشرری از طری انتشررار عددی منتشررر می شرروند‪ .‬همچنین باید‬
‫توجه داشررت که در میدان متالطم و پر تالطم ‪ ،‬جیب ها می توانند به کوچکترها با سررطح بزرگتر متالشرری‬
‫شوند و از این رو با سرعت بیشتری ناپدید می شوند‪.‬‬

‫‪124‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫مشراهده جیب های نسوخته در پشت انفجارهای بسیار ناپایدار یک مفهو مهم دارد‪ :‬فشرده سازی شون به‬
‫تنهایی (توسرط شرون اصرلی و امواج عرضری) نمی تواند مسرئول احتراق مخلو باشد‪ .‬حمل و نقل آشفته‬
‫همچنین در رونرد احتراق در موج انفجرار نقش دارد‪ .‬بنرابراین ‪ ،‬تمرایز بین مکانیز احتراق انفجار (به عنوان‬
‫مثال ‪ ،‬اشتعال شون) و تخلیه (به عنوان مثال ‪ ،‬انتقال گرما و جر ) دیگر نمی تواند به وضوح تعریف شود‪.‬‬

‫وجود جیبهای نسوخته که در پایین دست جاروب می شوند ‪ ،‬منجر به افزایش طول موثر منطقه واکنش موج‬
‫انفجار می شرود‪ .‬تأخیر در آزاد شردن انرژی جیب ها اگر در پشت صفحه صوتی قرار بگیرند ‪ ،‬نمی توانند به‬
‫انتشار انفجار کمک کنند‪ .‬در هر صورت ‪ ،‬آزاد شدن انرژی از این جیب های گسسته امواج فشاری ایجاد می‬
‫کند که منجر به نوسرانات بیشرتری در سرعت انفجار سلولی می شود‪ .‬از آنجا که کل داده های میدانی برای‬
‫همه متغیرها در یک شبیه سازی عددی در دسترا است ‪ ،‬می توان پروفایل های میانگین زمان و فضا را از‬
‫پارامترهای مختلف (دما ‪ ،‬فشرررار ‪ ،‬متغیرهای پیشررررفت واکنش و میزان واکنش) برای یک انفجار سرررلولی‬
‫محاسرربه کرد‪ . .‬در شررکلهای ‪ 5.24‬تا ‪ 5.26‬پروفایلهای متوسررط و فضررا یک انفجار سررلولی (خط جامد) با‬
‫پروفیلهای مربوطه برای یک انفجار ثابت ‪( ZND‬خط تیره) برای انرژیهای مختلف فعال سرازی مقایسرره شده‬
‫اسرت ( ‪ 4.9 ،Ea / RT ∗ = 2.1‬و ‪ ، 7.4‬به ترتیب)‪ .‬همانطور که مشاهده می شود ‪ ،‬اختالف بین پروفیل های‬
‫متوسررط انفجارهای سررلولی و انفجارهای ثابت ‪ ZND‬مربوطه با انرژی فعال سررازی افزایش می یابد‪ .‬پروفیل‬
‫های میانگین مقادیر اوج کمتری دارند اما بیشتر گسترش می یابند و طول یک منطقه واکنش موثر بزرگتر را‬
‫می دهند‪.‬‬

‫شکل ‪ .5.24‬مقایسه پروفیل های میانگین زمان و فضا بین انفجار سلولی و ‪ ZND‬برای ‪.Ea / RT ∗ = 2.1‬‬

‫‪125‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اگرچه انفجارهای سررلولی ناپایدار سرره بعدی به صررورت عددی شرربیه سررازی شررده اند (ویلیامز و همکاران ‪،‬‬
‫‪ 1997‬؛ تسروبوی و همکاران ‪ ، ) 2112 ، 2111 ،‬پیش بینی کمی اندازه سلول انفجار (یا طیف اندازه سلول)‬
‫هنوز امکان پذیر نیست‪ .‬این عمدتا به دلیل وضوح بسیار باالیی است که برای اطمینان از توصیف ساختارهای‬
‫سرلولی ناپایدار الز اسرت‪ .‬در یک انفجار ناپایدار ‪ ،‬قدرت جلو شون پیشرو می تواند بیش از ‪ 1.5‬برابر مقدار‬
‫ثرابت ‪ ZND‬باشرررد‪ .‬مقیاا طول واکنش به طور قابل توجهی در طول این پیک سرررفرها کاهش می یابد ‪،‬‬
‫بنابراین به وضروح بسیار خوب نیاز دارد‪ .‬اگرچه ممکن است تأثیر سر و صدای عددی بر روی ساختار سلولی‬
‫ثابت برای انفجارهای ناپایدار حداقل باشررد (همانطور که در مطالعه گامزو و همکاران نشرران داده شررد قبال‬
‫توضریح داده شرد) ‪ ،‬اما نقش مهمی در انفجارهای پایدار خواهد داشت‪ .‬عالوه بر این ‪ ،‬توسعه گذرا انفجار نیز‬
‫بسریار وابسرته به ماهیت اغتشراشرات اولیه تحمیل شده است‪ .‬از این رو ‪ ،‬چنین پدیده هایی را نمی توان به‬
‫صرورت کمی در شربیه سرازی های عددی توصیف کرد‪ .‬همچنین ‪ ،‬وقتی عرر کانال کم است ‪ ،‬اغتشاشات‬
‫ایجاد شده توسط مرزها قابل توجه تر خواهد بود و می تواند برای مدت زمان طوالنی ادامه یابد‪.‬‬

‫شکل ‪ 5.25‬مقایسه پروفیل های میانگین زمان و فضا بین انفجار سلولی و ‪ ZND‬برای ‪.Ea / RT ∗ = 4.9‬‬

‫‪126‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 5.26‬مقایسه پروفیل های میانگین زمان و فضا بین انفجار سلولی و ‪ ZND‬برای ‪Ea / RT ∗ = 7.4‬‬

‫همچنین ب اید توجه داشرت که تقریبان تما شبیه سازی های عددی تاکنون بر اساا معادالت نامرغوب اویلر‬
‫انجا شرده اسرت‪ .‬قبالن بح شده است که ویسکوزیته و اثرات حمل و نقل می توانند نقش مهمی در پدیده‬
‫های مقیاا کوچک درون سرازه ایفا کنند‪ .‬شبیه سازی های عددی مستقیم با استفاده از معادالت ‪Navier-‬‬
‫‪ Stokes‬توسرط ‪ Oran‬و همکاران گزارش شرده اسرت‪ ) 1988( .‬اگرچه آنها ادعا کردند که نتایج مشابه نتایج‬
‫معادالت نامناسررب اویلر اسررت ‪ ،‬اما مقدار عدد رینولدز برای اسررتفاده از انفجارهای واقعی بسرریار کم اسررت‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬بر مبنای کیفی ‪ ،‬شربیه سازی عددی یک هدف بسیار مفید است و می تواند به درن قابل توجهی‬
‫از سراختار پیچیده انفجارهای سرلولی کمک کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬پیش بینی های کمی از اندازه سررلول و سایر‬
‫پارامترهای دینامیکی هنوز امکان پذیر نیست‪.‬‬

‫‪ -13-5‬نكات پایاني‬

‫شرربیه سررازی عددی انفجارهای ناپایدار این مزیت را دارد که غیرخطی بودن کامل پدیده ناپایدار را می توان‬
‫توصریف کرد ‪ ،‬برخالف تئوری پایداری خطی ‪ ،‬که فقط اغتشراشات اولیه با دامنه کوچک را می توان در نظر‬
‫گرفت‪ .‬عالوه بر این ‪ ،‬پیچیدگی جبری تجزیه و تحلیل پایداری خطی و نیاز کلی به اسررتفاده از یک راه حل‬
‫عددی معادله اغتشراش برای طیف ناپایدار نیز نمی تواند مکانیسم های فیزیکی فرآیندهای ناپایدار را شفاف‬
‫کند تا درن فیزیک مکانیسم های ناپایدار را ارتقا بخشد‪.‬‬

‫شربیه سازی های عددی تاکنون بیشتر به ادغا معادالت نامرغوب اویلر محدود شده اند‪ .‬با این حال ‪ ،‬واضح‬
‫‪127‬‬
‫انفجارهای ناپایدار‪ :‬توصیف عددی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اسرت که تالطم نقش مهمی در اتالف نهایی نوسانات درون ساختار انفجار سلولی دارد‪ .‬همچنین فرآیندهای‬
‫پیچیده بی شماری در منطقه واکنش انفجار سلولی وجود دارد که شبیه سازی های عددی فعلی نمی توانند‬
‫به اندازه کافی حل کنند (به عنوان مثال ‪ ،‬شرون شرون ‪ ،‬شرون گرداب و تالطم رابط شون)‪ .‬توصیف این‬
‫فرایندها فراتر از قابلیت عددی فعلی وظیفه ای دشوار خواهد بود‪.‬‬

‫یک منطقه خا‪ ،‬که توجه نسبتان کمی به آن توجه شده است ‪ ،‬توسعه مدل ها و الگوریتم هایی برای تجزیه‬
‫و تحلیل ثروت اطالعات در زمینه جریان گذرا مرتبط با انتشار انفجارهای ناپایدار است‪ .‬کار اخیر ‪Radulescu‬‬
‫و همکراران‪ ، )2117( .‬که تالش می کند میدان جریان را به منظور دسرررتیابی به پارامترهای جهانی انفجار‬
‫سررلولی (به عنوان مثال ‪ ،‬ضررخامت هیدرودینامیکی) تجزیه و تحلیل کند ‪ ،‬نمونه ای از تالش مورد نیاز برای‬
‫بهره برداری کامل از نتایج شبیه سازی های عددی است‪.‬‬

‫‪128‬‬
 ‫فصل ‪:6‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشي‬

‫‪129‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-6‬مقدمه‬
‫هسرته پدیده دتونیشن ساختار است که روندهای اشتعال و احتراق قرار دارند‪ .‬دو مدل برای پدیده دتونیشن‬
‫ارا ه شررردهاند که نظریه )‪ Chapman-Jouguet (CJ‬و مدل )‪Zeldovich-Von Neumann-Doring (ZND‬‬
‫هستند‪ .‬نظریه ‪ CJ‬جریان پایا یک بعدی در دو ناحیه واکنش و انتقال است و در دو طرف آن شرایط هم ارزی‬
‫برقرار است‪ .‬مدل ‪ ZND‬بر اساا ساختار صفحه یک بعدی است و با نظریه ‪ CJ‬همخوانی دارد‪ .‬هر دو مدل با‬
‫مقادیر آزمایشگاهی مطابقت داشته و فرر یک بعدی پایا را تایید میکنند‪.‬‬

‫آزمایشررات شررواهدی را ارا ه دادهاند که اعتبار مدل ‪ ZND‬و نظریه ‪ CJ‬را نقب میکند‪ .‬آنها نشرران دادند که‬
‫دتونیشرن دارای ساختاری گذرا و سه بعدی است‪ .‬مشخص شد که جبهه شعله حتی برای مخلو های اماده‬
‫به انفجار در محدوده قابلیت انفجار ‪ ،‬ناپایدار اسررت‪ .‬عد مطابقت بین نظریه ‪ CJ‬و حقیقت گذرا سررره بعدی‬
‫ساختار دتونیشن همچنان غیر قابل حل مانده است‪.‬‬

‫اولین گزارش از ناپایداری امواج دتونیشرن توسرط ‪ Campbell‬و ‪ )1926( Woodhead‬انجا شرد‪ .‬آنها پدیده‬
‫دتونیشن چرخشی را در لولههای با قطر کم نزدیک به محدوده دتونیشن تشخیص دادند‪.‬‬

‫تکنیرک های تشرررخیص مشرررکل مانند ‪Light ،The soot-foil method ،Piezoelectric transducers‬‬
‫‪ scattering off the detonation front‬و ‪ ...‬به تحقیقات دتونیشررن معرفی شرردند‪ .‬این تکنیکها مشرراهدات‬
‫متقاعد کنندهای ارا ه دادند که سراختار ناپایدار جبهههای ناپایدار خود‪-‬پایدار را نشران میدهد‪ .‬ساختار سه‬
‫بعدی گذرا مشکالت خودش را دارد که اجازه نمیدهد اندازهگیریهای دقی در قسمت انتقالی تولید شود‪.‬‬

‫تکنیکهای نوآورانه ‪ ،‬در دهه حاضرررر ‪ ،‬این اجازه را به ما میدهد که مشررراهدهای همزمان از سرررطح مقطع‬
‫دتونیشرن سه بعدی گذرا داشته باشیم‪ .‬در کنار تکنیکهای گفته شده در باال ‪ ،‬حلهای عددی این امکان را‬
‫فراهم میکند تا این پدیده پیچیده در ابعاد کمتر با روندهای شرریمیایی سرراده شررده و در غیاب روند انتقال‬
‫مورد مطالعه قرار گیرد‪.‬‬

‫‪131‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -2-6‬پدیده دتونیشن چرخشي‬

‫دتونیشرن چرخشری تک سرر در لولهای دوار پدیده ای منحصر به فرد است‪ .‬ساختار سه بعدی نسبت به یک‬
‫سیستم مختصاتی معین ثابت است و به همراه موج دتونیشن منتشر میشود‪.‬‬

‫در شرکل ‪ 6.1‬که توسط ‪ Campbell‬و ‪ ، (1927) Woodhead‬به ثبت رسیده از یک دتونیشن چرخشی‬
‫در مخلو ‪ 2𝐶𝑂 + 𝑂2‬با ‪ 𝐻2 %2‬در لولهای با قطر ‪ 15‬میلیمتر اسرت که لبه دنبالهای مسیر حرکت رگه‬
‫رفتاری لرزشری تجربه میکند که نشران دهنده تغییرات پریودیک سررعت جبهه دتونیشرن میباشد‪ .‬سرعت‬
‫متوسط ثابت میماند و بسیار نزدیک به مقداری است که توسط مدل ‪ CJ‬برای مخلو بدست میآید‪.‬‬

‫همچنین در شرکل ‪ 6.1‬نشران داده شرده که دسرتههای معمول عمودی درخشندگی که از جبهه به داخل‬
‫گازهای محصروالت منتشر میشوند‪ .‬عکس دیگری که توسط ‪ Campbell‬و همکارانش گرفته شد ‪ ،‬آنها به‬
‫این نتیجه رسیدند که ناحیه احتراقی محلی و شدید در جبهه نزدیک دیوار وجود دارد که به صورت محیطی‬
‫میچرخد‪ .‬دسرتههای درخشرنده پشرت جبهه به خاطر موج تغییرات فشرار عرضری میباشند که آنها نیز به‬
‫صورت محیطی با ناحیه شدید محلی دتونیشن منتشر میشوند‪ .‬ناحیه شدید در جبهه به عنوان سر چرخشی‬
‫شناخته میشود و دسته درخشنده که به صورت عقبرفت به داخل گازهای محصوالت گسترش مییابند به‬
‫عنوان د شناخته میشود‪.‬‬

‫‪131‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 6.1‬تصویر رگه از دتونیشن چرخشی‬

‫آزمایشهای اولیه نشران داد که انفجار چرخشری یک نشرانهای از ارتعاشرات در سرتون گاز پشررت دتونیشن‬
‫میباشرد‪ .‬مانسرون (‪ )1947 ، 1945‬شراید اولین کسی بود که مطابقت مستقیم دتونیشنهای چرخشی را با‬
‫ارتعاش صروتی عرضی ستون گاز پشت دتونیشن تشخیص داد‪ .‬وی ارتعاش را در یک ستون گاز یکنواخت از‬
‫گازهای محصررول در نظر گرفت و از این رو گسررترش ناپایدار در موج تیلور پشررت موج دتونیشررن را نادیده‬
‫گرفت‪ .‬وی همچنین فرر کرد که دامنه نوسانات کم است و بنابراین ارتعاش را می توان با تئوری آکوستیک‬
‫خطی توصریف کرد‪ .‬مانسون فقط ارتعاشات عرضی را در نظر و بنابراین نوسانات طولی را در طول محور لوله‬
‫نادیده گرفت‪ .‬در اصرل ‪ ،‬او این راهحل را برای پتانسریل سررعت ‪ ، 𝜙(𝑟, 𝜃, 𝑡) ،‬معادله آکوستیک خطی دو‬
‫بعدی به کار برد تا ارتعاشررات عرضرری در سررتون گازی اسررتوانهای را توصرریف کند‪ .‬روش مورد نظر برای‬
‫)𝑡 ‪ 𝜙(𝑟, 𝜃,‬می تواند به راحتی توسط روش تفکیک متغیرها به دست آورده شود ‪ ،‬و )𝑡 ‪ 𝜙(𝑟, 𝜃,‬به عنوان‬
‫محصولی از یک تابع هارمونیک و یک تابع بسل از نوع اول برای هندسه استوانه ای ارا ه شده است‪ .‬تابع بسل‬
‫نوع دو با شرایط مرزی در محور ‪ 𝑟 = 0‬سازگار نیست چرا که در آنجا بینهایت است‪ .‬اعمال شرایط مرزی‬
‫در دیواره ‪ ،‬جایی که سرعت ذرات عمود به دیواره از بین می رود ‪ ،‬بدست میدهد‪:‬‬
‫𝜙𝜕‬
‫(=𝑢‬ ‫)‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑅=𝑟 𝑟𝜙‬

‫که نتیجه اولین مشت از تابع بسل ناپدید شدن در دیواره است‪ .‬بدین ترتیب‪:‬‬

‫‪𝐽𝑛′ (𝑘𝑛𝑚 𝑅) = 0‬‬

‫که 𝑅 𝑚𝑛𝑘 ریشره صرفر اولین مشرت از تابع بسرل اسرت‪ .‬عدد صحیح 𝑛 و 𝑚 به ترتیب تعداد حالت های‬
‫محیطی‪ 1‬و شرعاعی را نشان می دهد‪ .‬اگر ما فقط حالت محیطی را در نظر می گیریم ‪ ،‬در نظر میگیریم که‬
‫‪ 𝑚 = 1‬و مقادیر عددی از چند حالت اول 𝑅 ‪ 𝑘𝑛1‬در جدول ‪ 6.1‬آورده شده است‪.‬‬

‫سرعت زاویه ای چرخش موج عرضی را می توان از راهحل آکوستیک به عنوان‪:‬‬

‫‪1 Circumferential‬‬

‫‪132‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪𝑘𝑛𝑚 𝐶1‬‬
‫= 𝑛𝜔‬
‫𝑛‬

‫جدول ‪ 6.1‬مقادیر 𝑅 ‪ 𝑘𝑛1‬برای حالت محیطی‬

‫𝑛‬ ‫𝑅 ‪𝑘𝑛1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1.841‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3.054‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4.201‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪5.35‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪6.35‬‬

‫که در آن ‪ 𝐶1‬سرعت صدا است‪ .‬سرعت خطی موج عرضی در دیواره را می توان به صورت زیر نوشت‪:‬‬
‫𝑅 ‪𝑘𝑛𝑚 𝐶1‬‬
‫= 𝑅 𝑛𝜔 = 𝑛𝑣‬
‫𝑛‬
‫برابر شدن زمان حرکت موج عرضی در اطراف محیط به زمان دتونیشن برای گسترش فاصله ای برابر با گا ‪،‬‬
‫یعنی‬
‫𝑛𝑃 𝑑𝜋‬
‫=‬
‫𝑛𝑣‬ ‫𝐷‬
‫‪𝑃𝑛⁄‬‬
‫‪ ،‬اینگونه میتواند بدست آید‪:‬‬ ‫نسبت گا به قطر 𝑑‬
‫𝑛𝑃‬ ‫𝜋𝑛‬ ‫𝐷‬
‫=‬ ‫) (‬
‫‪𝐷 𝑘𝑛𝑚 𝑅 𝐶1‬‬
‫که در آن 𝐷 سررعت محوری انتشرار جبهه انفجار است‪ .‬برای تک حالت عرضی که در آن ‪ ، 𝑛 = 1‬بدست‬
‫می آوریم‪:‬‬
‫‪𝑃1‬‬ ‫𝜋‬ ‫𝐷‬
‫=‬ ‫) (‬
‫‪𝑑 1.841 𝐶1‬‬
‫از تئوری انفجار ‪ ، CJ‬نسبت سرعت صدا به سرعت دتونیشن را می توان بدین صورت نوشت‪:‬‬

‫‪133‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪𝐶1 𝜌0‬‬ ‫𝛾‬

‫≈‬ ‫≈‬
‫‪𝐷 𝜌1 𝛾 + 1‬‬

‫جایی که 𝛾 نسرربت گرمای ویژه گازهای محصررول اسررت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای یک مقدار معمولی از ‪، 𝛾 ≈ 1.2‬‬
‫دریافت می کنیم ‪:‬‬
‫‪𝑃1‬‬
‫‪≈ 3.128‬‬
‫𝑑‬
‫‪𝐶1‬‬
‫‪ ،‬نسبت به ترکیب مخلو یا‬ ‫که با مشاهدات تجربی مطابقت خوبی دارد‪ .‬همچنین توجه داریم که نسبت‬
‫𝐷‬
‫فشرار اولیه خیلی حساا نیست‪ .‬بنابراین ‪ ،‬نسبت گا به قطر برای دتونیشن چرخشی تک سر معموالن حدود‬
‫‪ 3‬برای بیشتر مخلو ها است‪.‬‬

‫گسرترش تئوری آکوستیک به لوله های مستطیل شکل به راحتی با نوشتن معادالت آکوستیک در مختصات‬
‫دکارتی انجا می شرود‪ .‬بر این اسراا ‪ ،‬راهحل به عنوان ترکیبی از توابع هارمونیک و شرررایط مرزی سرعت‬
‫صفر عمو به دیواره ذرات آورده شده است و فرکانس های ویژه نوسانات در جهت ‪ x‬عرضی و ‪ z( y‬محور لوله‬
‫است) را می دهد‪ .‬فرکانسهای عرضی برای سایر هندسه های لوله را می توان به روشی مشابه بدست آورد‪.‬‬

‫به دور از محدودیت ها ‪ Manson ،‬دریافت که نظریه آکوسررتیک می تواند فرکانس های چرخشرری را پیش‬
‫بینی کند که کامالن ارضرا کننده هستند‪ .‬می توان نتیجه گرفت که فرکانس دتونیشنهای چرخشی با در نظر‬
‫گرفتن ارتعاشرات آکوستیک عرضی در ستون گاز پشت دتونیشن به اندازه کافی توصیف می شود‪ .‬تنها با در‬
‫نظر گرفتن ارتعاشرات عرضری ‪ ،‬شررایط مرزی در جبهه دتونیشرن نیازی به در نظر گرفتن نیست و تنها راه‬
‫پیوند به نظریه ‪ CJ‬نسبت سرعت صدا به سرعت دتونیشن است‪.‬‬

‫جالب است بدانید که ‪ G.I.Taylor‬به طور مستقل نظریه آکوستیک مشابهی را برای دتونیشنهای چرخشی‬
‫در سرررال ‪ 1948‬فرموله کرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬هنگامی که نتایج خود را برای انتشرررار ارا ه داد ‪ ،‬توسرررط ‪Sir‬‬
‫‪ Alfred Eggerton‬از انتشار قبلی ‪ Manson‬به او اطالع داده شد‪ .‬او کاغذ خود را پس گرفت و در عور‬
‫نامه ای به مانسرون نوشت و او را از کار او و توصیف نتایج اضافی که او برای فرکانس ارتعاشات در لوله های‬
‫مقطع مثلثی به دسرت آورده بود ‪ ،‬مطلع کرد‪ .‬کارهای تیلور سررانجا در سال ‪ 1958‬منتشر شد ( ‪Taylor‬‬
‫‪ .)and Tankin 1958‬مشرخص نیسررت که آیا تیلور یک تئوری کلی سرره بعدی را ارا ه داده و در مطالعه‬
‫خود در مورد دتونیشنهای چرخشی نوسانات طولی را به حساب آورده بود‪.‬‬

‫‪134‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تحقیقات مستقل دیگری از دتونیشنهای چرخشی توسط ‪ Fay‬در دکترای خود انجا شد‪ )1952( Fay .‬در‬
‫ابتدا یک نظریه سره بعدی را امتحان کرد و ارتعاشات طولی و عرضی را در ستون گاز پشت دتونیشن در نظر‬
‫گرفت‪ .‬این راه حل نیاز به شرر مرزی دیگری داشت که در جبهه انفجار ارضا شود‪ .‬این شکل به صورت یک‬
‫مقدار بدون بعد ‪ z ،‬است که به آن امپدانس آکوستیک خا‪ ،‬می گویند و اساسان رابطه ای بین فشار ارتعاشی‬
‫و سررعت ذره است‪ .‬برای شرایط حا ز اهمیت عملی که فرکانسهای عرضی بسیار بیشتر از فرکانسهای طولی‬
‫هسرتند ‪ ،‬مقدار ‪ z‬زیاد اسرت‪ .‬مقدار بی نهایت ‪ z‬به معنای عد سرعت محوری است و بنابراین ارتعاش فقط‬
‫عرضی است‪ .‬از این رو ‪ Fay ،‬نشان داد که ارتعاش عمدتان عرضی ‪ ،‬مطاب با آزمایش هاست‪.‬‬

‫در تحقیقات ‪ ، Fay‬سررازوکارهایی را که می تواند ارتعاشررات را حفج کند درنظر گرفت‪ .‬او نتیجه گرفت که‬
‫باید در جبهه انفجار آزادسرازی انرژی غیر یکنواخت وجود داشته باشد ‪ ،‬که این حرکت موج عرضی را جفت‬
‫می کند‪ .‬این با مشررراهده ‪ Campbell‬و همکارانش از یک منطقه واکنش شررردید در نزدیکی دیواره که به‬
‫هنگا انفجار به صرورت دورانی می چرخد مطابقت دارد‪ .‬با این حال ‪ ،‬در چارچوب تئوری آکوستیک خطی ‪،‬‬
‫دقیقان ماهیت انتشار انرژی غیر یکنواخت در جبهه قابل توصیف نیست‪.‬‬

‫شراید کاملترین تحلیل نظری ارتعاش آکوسرتیک ستون گاز محصوالت پشت موج دتونیشن ‪ ،‬تحلیل ‪Boa‬‬
‫‪ )1956( Teh Chu‬باشد‪ .‬او همچنین یک ستون گاز یکنواخت را در نظر گرفت ‪ ،‬اما مجبور شد یک انفجار‬
‫کمی بیش از حد را در نظر بگیرد تا جریان در زیر دتونیشن ‪ ،‬صوتی باشد ‪ ،‬بنابراین به امواج طولی اجازه می‬
‫دهد تا بین مرز عقب و جلو دتونیشرن ارتبا برقرار کنند‪ Che .‬به جای استفاده از معادله آکوستیک خطی‬
‫در پتانسریل سرعت همانند تحلیل های ‪ Manson‬و ‪ ، Fay‬با معادالت اویلر شروع کرد‪ .‬با فرر اغتشاشات‬
‫کوچرک در متغیرهای جریان ‪ Che ،‬معادالت اویلر را خطی کرده و معادله موج خطی مشرررابه را با فشرررار‬
‫آشررفتگی به عنوان متغیر وابسررته بدسررت آورد‪ .‬برای شرررایط مرزی در جبهه انفجار ‪ ،‬او معادالت رانکین ‪-‬‬
‫هوگونیوت را آشفته کرد و روابط بین متغیرهای جریان آشفته در جبهه و آشفتگی سطح پیشانی موج انفجار‬
‫را بدسرت آورد‪ .‬در مقابل تحلیل قبلی ‪ Chu ،Fay‬شرررح دقیقی از وضررعیت مرزی در جبهه انفجار بدسررت‬
‫آورد‪.‬‬

‫در تحقیقرات قبلی ‪ Manson‬و ‪ ، Fay‬فقط حل معادله موج خطی برای بدسرررت آوردن فرکانس چرخش‬
‫تحت شرایط مرزی مناسب قرار گرفت‪ .‬مکانیسم نحوه انتشار امواج عرضی در نظر گرفته نشده است‪ .‬تجزیه و‬
‫تحلیل ‪ Chu‬از این نظر متفاوت است که وی به طور واضح تولید امواج فشار را در جبهه انفجار مطالعه کرده‬
‫اسرت‪ .‬مطاب با مشاهدات تجربی دتونیشن چرخشی در جایی که یک منطقه با احتراق چرخشی و شدید در‬
‫جبهه انفجار وجود دارد ‪ Chu ،‬تولید امواج فشررار را با توجه به یک منبع حرارتی چرخشرری در نظر گرفت‪.‬‬
‫‪135‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تغییر در میزان آزاد سازی گرما در یک محیط فشرده ساز منجر به تولید امواج فشار می شود‪ .‬به طور خا‪،‬‬
‫‪ Chu ،‬تغییر آزاد سازی حرارت بخاری چرخشی مسطح را انتخاب می کند تا مطاب با فر حل معادله موج‬
‫باشررد‪ .‬در مختصررات اسررتوانه ای ‪ ،‬حل معادله موج با ترکیبی از توابع هارمونیک و بسررل ارا ه می شررود‪ .‬چو‬
‫همچنین اشراره کرد که امواج فشراری تولید شده توسط حرارت ده چرخان معادل موج های پیستون دوار با‬
‫مشخصات سطح مربو است‪.‬در واقع ‪ Chu ،‬تولید امواج فشار را در حوزه ‪ z < 0‬توسط یک بخاری مسطح‬
‫در ‪ 𝑧 = 0‬چرخش با سرعت زاویه ای ‪ ، 𝜔0‬با توزیع سطح سرعت انتشار گرما مربو به حل معادله موج‬
‫خطی تجزیه و تحلیل کرد‪ .‬وی نتایج توصیف شده در بندهای زیر را بدست آورد‪.‬‬

‫هنگامی که فرکانس محرن از فرکانس ویژه ستون گاز بیشتر باشد ‪ ،‬یک قطار موج مارپیچ دمپ نشده که از‬
‫حرارتده به منطقه ‪𝑧 < 0‬باز می گردد توسط حرارتده چرخشی تولید می شود‪ .‬امواج مارپیچی با سرعت‬
‫زاویه ای حرکت ‪ 𝜔0‬بخاری چرخان در اطراف محور لوله می چرخند‪ .‬وقتی ‪ n‬حالت وجود داشررته باشد ‪n ،‬‬
‫امواج مارپیچی با گا 𝑘‪ 2 𝜋⁄‬در اطراف محیط قرار می گیرند ‪ ،‬جایی که 𝑘 تعداد موج است‪ .‬همانطور که‬
‫‪ Chu‬اشاره کرد ‪ ،‬قطار موج با هم می چرخد گویی که امواج رشته های یک پیچ مارپیچ هستند‪.‬‬

‫وقتی فرکانس چرخش حرارتده به فرکانس ویژه عرضرری طبیعی نزدیک می شررود ‪ ،‬امواج فشررار کمتر به 𝑧‬
‫وابسررته می شرروند و بیشررتر عرضرری می شرروند‪ .‬هنگامی که فرکانس محرن با فرکانس ویژه مطابقت دارد ‪،‬‬
‫نوسانات کامالن عرضی می شوند‪ .‬حرارتده اکنون ستون گاز را با فرکانس تشدید به حرکت در میآورد ‪ ،‬دامنه‬
‫بدون اتصال افزایش می یابد و تئوری آکوستیک خطی دیگر نمی تواند ارتعاشات را توصیف کند‪.‬‬

‫هنگامی که فرکانس محرن کمتر از فرکانس های ویژه باشد ‪ ،‬امواج فشار به سرعت و دور از حرارتده تحلیل‬
‫میروند‪ .‬همچنین یک فرکانس قطع وجود دارد که در زیر آن حالت خا‪ ،‬محرن قادر به انتشرررار به عنوان‬
‫قطار موج نیسرت‪ .‬بنابراین ‪ Chu ،‬نتیجه گرفت که شرر امواج فشاری تولید شده توسط یک منبع حرارتی‬
‫چرخشی برای انتشار به عنوان قطار موج غیرقطعی ‪ ،‬این است که فرکانس نوسان فشار (در هر نقطه ثابت در‬
‫لوله) نباید از فرکانس ویژه طبیعی کمتر باشد‪ .‬ارتعاش عرضی در مورد لوله های مقطع هندسی دیگر ‪ ،‬نتیجه‬
‫مشابهی وجود دارد ‪ ،‬با این تفاوت که تغییر سطح سرعت آزاد سازی حرارت منبع حرارتی باید اکنون با روش‬
‫های دیگری هدایت شرررود‪ .‬چو همچنین انعکاا امواج طولی را از جبهه انفجار تجزیه و تحلیل کرد و نتیجه‬
‫گرفت که انفجار بیش از حد هدایت شده در تما حالت های تحریک پایدار است‪.‬‬

‫این نتیجه مطاب با نتیجه بعدی تئوری پایداری است که نشان می دهد انفجارهای بیش از حد استفاده شده‬
‫به طور کلی پایدار هسررتند‪ .‬ثبات موج انفجار در برابر اغتشرراشررات کوچک همچنین نشرران می دهد که هیچ‬

‫‪136‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫وسرریله طبیعی برای تولید و حفج ارتعاشررات عرضرری وجود ندارد‪ .‬بنابراین ‪ Chu ،‬به این نتیجه رسررید که‬
‫تجزیه و تحلیل او نتوانسته است علت انفجار چرخشی را توصیف کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬تجزیه و تحلیل دقی تر‬
‫پایداری انجا شده پس از کار ‪ Chu‬به همه نشان می دهد که ساختار مسطح ‪ ZND‬یک انفجار برای انرژی‬
‫فعال سازی واکنش های مربو به واکنش های مخلو های منفجره عملی ناپایدار است‪.‬‬

‫شکل ‪ . 6.3‬شماتیک مدل ‪ Shchelkin‬از جبهه دتونیشن چرخشی‬

‫یک نظریه دقی تر برای انفجارهای چرخشی باید ساختار آنها و منطقه واکنش غیر تعادلی را در نظر بگیرد‪.‬‬
‫چنین تحلیلی اساسان به یک تجزیه و تحلیل پایداری از ساختار انفجار تبدیل می شود ‪ ،‬اما تما شرایط مرزی‬
‫(در دیواره لوله ‪ ،‬جلو شرون و مرز عقب محصوالت) باید رعایت شوند‪ .‬برهمکنش غیرخطی امواج عرضی در‬
‫جبهه نیز باید به درسرتی توصریف شرود‪ .‬چنین تحلیلی مشرکالت عظیم را ارا ه می دهد و هنوز یک شربیه‬
‫سازی عددی کامل شامل جبهه ناپایدار و همچنین ارتعاشات ستون گاز در پی انفجار انجا نشده است‪.‬‬

‫اگرچه تئوری آکوسرتیک انفجار چرخشری از ‪ Fay ، Taylor ، Manson‬و ‪ Chu‬نتوانست منشا بی ثباتی‬
‫چرخش را توضیح دهد ‪ ،‬اما نتیجه بسیار مهمی به دست می آورد‪ :‬اتصال قوی بین حالتهای عرضی طبیعی و‬
‫سراختار انفجار‪ .‬ارتعاشرات عرضری باید با نرخ آزاد سرازی انرژی غیر یکنواخت در جلو حفج شود‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫ساختار فرونتال باید خود را با توجه به حالت ویژه عرضی تنظیم کند تا به اتصال رزونانس برسد‪ .‬اگرچه آزاد‬
‫شردن انرژی در جلو باع ایجاد ارتعاشرات عرضری در گازهای محصرول در عقب می شود ‪ ،‬اما این فرکانس‬
‫طبیعی ارتعاش عرضی است که ماهیت انتشار انرژی غیر یکنواخت در جلو را تعیین می کند‪ .‬این امر به ویژه‬
‫برای لرزش های حالت کم در انفجارهای تقریبان محدود صرادق است‪ .‬هنگامی که فرکانس چرخش بسیار باال‬
‫باشد ‪ ،‬حالتهای ویژه طبیعی نقش کمتری دارند و ارتعاشات عرضی اکنون باید جفت تشدید را با نرخ واکنش‬
‫شیمیایی مشخص به جای حالتهای ویژه مشخص لوله ایجاد کنند‪.‬‬

‫‪137‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -3-6‬ساختار جبهه دتونیشن چرخشي‬

‫از نظریه آکوستیک خطی ‪ Fay ، Taylor ، Manson‬و ‪ Chu‬نمی توان توضیح مفصلی از ساختار پیشانی‬
‫یک انفجار در حال چرخش ارا ه داد‪ .‬تجزیه و تحلیل ‪ Chu‬فقط نشان داد که چگونه باید جبهه انفجار مطاب‬
‫با توزیع فشررار از راهحل معادله موج تغییر شررکل دهد‪ .‬در جبهه ‪ ،‬امواج عرضرری در واقع جبهه های شررون‬
‫هسرتند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬توصریف ساختار فرونتال باید شامل تعامل غیر خطی امواج شون باشد‪ .‬شاید اولین کسی‬
‫که نشران می دهد جبهه اصرلی شون منفجر شدن در حال چرخش شامل یک شکستگی (به عنوان مثال ‪،‬‬
‫تغییر ناگهانی در شررریب سرررطح ضرررربه) یا چین خوردگی ‪ )1945( Shchelkin‬اسرررت‪ .‬طرحی از مدل‬
‫‪ Shchelkin‬از جبهه انفجار چرخشی در شکل ‪ 6.3‬نشان داده شده است‪ .‬شکست ‪ ،‬که با جبهه حرکت می‬
‫کند ‪ ،‬دارای همان سرعت محوری برابر با سرعت انفجار ‪ D‬است‪ .‬سرعت مماسی شکست ‪ 𝐷1‬است‪ .‬بنابراین‬
‫سررعت شرکست انتشار در مخلو نسوخته شده ‪𝐷2 = √𝐷21 + 𝐷2‬است و بیشتر از سرعت انفجار 𝐷‬
‫است‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬شکست یک انفجار بیش از حد هدایت شده است و بر این اساا ‪ ،‬فشار و دما در آنجا‬
‫بیشررتر اسررت‪ .‬در یک لوله گرد ‪ ،‬شررکاف در نزدیکی دیواره لوله قرار دارد ‪ ،‬به طور مماا در اطراف محیط‬
‫پخش می شود و مسیر مارپیچ سر چرخشی را که به طور تجربی مشاهده می شود ‪ ،‬ردیابی می کند‪.‬‬

‫مقاله بعدی توسرط ‪ )1946( Zeldovich‬که تصور غلطی را که توسط شچلکین انجا شد ‪ ،‬تصحیح کرد ‪،‬‬
‫وی سررعت ذرات گاز را همان سررعت خود شکست می داند و بدین ترتیب حفج شتاب زاویه ای نقب می‬
‫شرود‪ Zeldovich .‬در هنگا شرکست تجزیه و تحلیل هوگونیوت مناسبی از تقاطع موج شون انجا داد و‬
‫موف شد زاویه پیچ مارپیچ را مطاب با مشاهده تجربی محاسبه کند‪ .‬ایده شکست یا چین خوردگی در سطح‬
‫جبهه شون پیشرو توسط ‪ Shchelkin‬مطرح شد‪ .‬چین تقاطع سطوح ضربه ای در دو طرف آن را مشخص‬
‫می کند‪ .‬برای برآوردن شرایط مرزی در پشت دو موج شون متقاطع ‪ ،‬مشخص شد که یک ضربه سو (یک‬
‫ضرربه منعکس شده) و همچنین یک خط لغزش ‪ ،‬که فشار آن در آن مداو است ‪ ،‬ضروری است‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫شکست در اصل یک تقاطع ماخ سه شون است ‪ ،‬و در یک جبهه انفجار چرخشی یک تقاطع ماخ در نزدیکی‬
‫دیواره تشکیل شده توسط چین در جبهه شون وجود دارد ‪ ،‬اما چین خود را به سمت مرکز صاف می کند تا‬
‫یک صراف مداو ایجاد کند‪ .‬سرطح شرون د ر یک طرف چین ‪ ،‬شرون شدیدتر است و ساقه ماخ نامیده می‬
‫شرود‪ .‬شرون ضرعیف تر در طرف مقابل چین موج برخورد نامیده می شرود‪ .‬موج عرضی یا منعکس شده به‬
‫مخلو شون فشرده اما هنوز واکنشی انتشار می یابد‪ .‬احتراق در پشت ساقه ماخ قوی و شون عرضی شدید‬
‫اسررت‪ .‬این منطقه درخشرران محلی ‪ ،‬چرخش را تشررکیل میدهد‪ .‬با این حال ‪ ،‬سرررانجا اواخر دهه ‪ 1951‬و‬

‫‪138‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اوایل دهه ‪ 1961‬بود که ساختار دقی انفجار چرخشی کشف شد و مفهو شکست در سطح شون پیشرو را‬
‫که توسط ‪ Shchelkin‬در سال ‪ 1945‬پیشنهاد شد ‪ ،‬تأیید کرد‪.‬‬

‫اگرچه مسرریر چرخش سرریکلو یدی که در انتها ثبت شررده اسررت ‪ -‬عکس رگه ای توسررط ‪ Campbell‬و‬
‫‪ ، Woodhead‬که از محور لوله به پایین نگاه می کند ‪ ،‬حرکت محیطی سر چرخشی را تأیید می کند ‪ ،‬اما‬
‫می توان یک عکس شرراتر باز مسررتقیم از مسرریر مارپیچ درخشرران را نیز برای برخی از مخلو های منفجره‬
‫اسرررتفاده کرد‪ .‬این اولین بار توسرررط ‪ Gordon‬و همکاران (‪ )1959‬مورد توجه قرار گرفت ‪،‬که از مسررریر‬
‫درخشان مارپیچ یک انفجار در حال چرخش در یک مخلو انفجاری ازن ‪ ،‬اکسیژن و پنتا اکسید ازت عکس‬
‫گرفت‪ .‬یک عکس شاتر باز در مخلو های ‪ C2H2 - O2 - Ar‬در یک لوله قطر ‪ 25‬میلی متر ‪ ،‬گرفته شده‬
‫توسط ‪ ، )1965( Schott‬در شکل ‪ 6.4‬نشان داده شده است‪ .‬در انفجارهای استیلن ‪ -‬اکسیژن ‪ ،‬درخشندگی‬
‫در منطقه واکنش عد تعادل بسریار محلی اسرت‪ .‬انتشرار نور مر ی از گازهای محصول در مقایسه با منطقه‬
‫واکنش کم اسرت‪ .‬مسریر مارپیچ سرر چرخشری در شرکل ‪ 6.4‬مشهود است‪ .‬مسیر مارپیچ همچنین ساختار‬
‫جز ی بسرریار خوبی را نشرران می دهد ‪ ،‬که نشرران می دهد واکنش های چرخشرری در حال چرخش بسرریار‬
‫یکنواخت نیستند‪.‬‬

‫شاید مفیدترین تکنیک برای بررسی ساختار جبهه های انفجار ناپایدار ‪ ،‬روش دوده ‪ -‬فویل باشد‪ .‬این تکنیک‬
‫توسط ‪ )1875( Antolik‬کشف شد ‪ ،‬وی اولین بار مشاهده کرد که مسیر تقاطع ماخ سه شون را می توان‬
‫ب ه عنوان یک خط نازن کامالن مشرخص روی یک سررطح پوشررش داده شررده از دوده ثبت کرد‪ .‬تکنیک فویل‬
‫دوده متعراقبان توسرررط ‪ Mach‬و ‪ )1877( Sommer‬در مطالعه تخلیه جرقه و تعامل امواج شرررون مورد‬
‫استفاده قرار گرفت‪ .‬این ‪ Denisov‬و ‪ )1959( Troshin‬بودند که برای اولین بار از این روش برای مطالعه‬
‫سراختار انفجار ناپایدار استفاده کردند‪ .‬با این حال ‪ ،‬باید اشاره کرد که دنیسوف و تروشین احتماالن از کارهای‬
‫قبلی در مورد انفجار چرخشرری الها گرفته شررده اند‪ Campbell .‬و ‪ )1928( Finch‬پیش از این مسرریر‬
‫مارپیچی باقی مانده بر روی دیواره های لوله پوشرانده شده با بخار سرب را توسط یک انفجار چرخشی نشان‬
‫داده بودند‪ .‬همچنین ‪ Bone‬و دیگران (‪ )1935‬گزارش دادند که مسیرهای مارپیچی روی دیواره داخلی لوله‬
‫منفجره با روکش نقره حک شررده اند‪ .‬در واقع ‪ Campbell‬و ‪ Finch‬سررعی کردند دیواره داخلی لوله را با‬
‫پودرهای مختلف غیر قابل احتراق پوشرش دهند تا سعی کنند مسیر مارپیچ سر چرخشی را ثبت کنند‪ .‬آنها‬
‫سررانجا کشرف کردند که یک رسوب سبک گچ فرانسوی به خوبی روی سطح شیشه چسبیده است تا ثبت‬
‫خوبی از مسریر مارپیچ سراخته شده توسط یک انفجار چرخشی باشد‪ .‬پوشش یک فویل شیشه ای ‪ ،‬فلزی یا‬
‫مایالر با دوده حاصرل از یک چوب چوب یا یک شرعله هیدروکربن کامالن سروزاننده به عنوان روش استاندارد‬
‫‪139‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫استفاده شده برای ثبت مسیرهای تقاطع های سه گانه ماخ از انفجارهای ناپایدار در ‪ 51‬سال گذشته میباشد‪.‬‬
‫‪ )1961( Duff‬شرح مفصلی از روش استفاده شده برای بدست آوردن پوششهای یکنواخت دوده را ارا ه داد‪.‬‬

‫شکل ‪. 6.4‬عکس شاتر باز از دتونیش چرخشی‬

‫اگرچه از روش دوده ‪ -‬فویل در پنج دهه گذشرته به طور گسترده ای استفاده شده است ‪ ،‬اما مکانیسم دقی‬
‫حذف دوده با عبور نقطه سره گانه از سرطح پوشرش داده شرده دوده هنوز درن نشده است‪ .‬واضح است که‬
‫درجه حرارت و فشرار باالی مربو به سر اقه ماخ و شون منعکس شده در مجاورت نقطه سه گانه نمی تواند‬
‫چنین خط تیز و نازکی را نشران دهد‪ .‬مکانیسم پیشنهادی این است که دوده با شیب سرعت بسیار تیز خط‬
‫لغزش در نقطه سه گانه از بین می رود‪ .‬تصور بر این است که تغییر سرعت تفاضلی تیز در سراسر ناپیوستگی‬
‫برشی ‪ ،‬عمل شستشو را فراهم می کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬یک الیه مرزی همیشه در سطح دیوار وجود دارد‪ .‬شر‬
‫مرزی عد لغزش در سرطح تمایل دارد تا شیب سرعت دیفرانسیل را از طری خط برشی مرتبط با نقطه سه‬
‫گانه پراکنده کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬تردید وجود دارد که عمل شستشوی جریان های برشی می تواند رسوب دوده را‬
‫از بین ببرد‪.‬‬

‫از طرف دیگر ‪ ،‬اگر یک شیب فشار طبیعی به دیواره وجود داشته باشد ‪ ،‬ذرات دوده می تواند به طور موثر از‬
‫سرطح بلند شروند‪ .‬می توان یک الیه برشی مسطح برهم نهی از یک سری گرداب های خطی را تصور کرد‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬در نقطه سره گانه یک لوله گرداب شدید بسیار غلیج باید داشته باشیم و ذرات دوده را می توان از‬
‫سطح به صورت عمودی برداشت زیرا نقطه سه گانه (خط) حرکت میکند‪.‬‬

‫در الیه های مرزی آشفته ‪،‬گردابه های ‪ hairpin‬توسط ‪ )1952( Teodorsen‬فرر شده و توسط ‪Head‬‬
‫و ‪ ، )1981( Bandyopadhyay‬به طور آزمایشری مشراهده شرده اسرت‪ .‬شکل ‪ 6.5‬طرحی از یک گرداب‬
‫‪141‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ hairpin‬در یک الیه مرزی آشرفته که توسرط تئودورسن فرر شده است میباشد‪ .‬هسته کم فشار گرداب‬
‫می تواند ذرات دوده را از دیواره بزداید‪ .‬بنابراین ‪ ،‬می توان مکانیسرررم مشرررابهی را به عنوان الیه برشررری از‬
‫پیکربندی ماخ سه شون برای زدودن دوده فویل وجود داشته باشد‪.‬‬

‫شکل ‪ . 6.1‬شماتیک گرداب ‪Hairpin‬‬

‫یک ثبت دوده از مسریر باقی مانده توسرط دتونیشرن چرخشری در شرکل ‪ 6.6‬نشران داده شده است‪ .‬فویل‬
‫مایالر‪ 1‬کل دیواره داخلی لوله را پوشاند‪ .‬بنابراین تصویر عمودی فویل دور لوله ‪ 𝜋𝑑 ،‬است‪ .‬مسیر مارپیچ یک‬
‫نوار مواج اسررت که نشرران می دهد موج عرضرری خود ثبات ندارد‪ .‬عرر محدود باند به دلیل شررون عرضرری‬
‫منتشرر شرده اسرت که به داخل مخلو فشررده هنوز نسوخته در منطقه القایی پشت شون برخوردی ماخ‬
‫منتشر میشود‪ .‬زاویه مارپیچ ساخته شده با محور لوله در حدود ‪ 45‬درجه است و مطاب با تئوری آکوستیک‬
‫است ‪ ،‬جایی که‪:‬‬

‫𝑑𝜋‬
‫= 𝛼 ‪tan‬‬
‫𝜌‬
‫و نسبت گا به قطر به صورت زیر داده میشود‪:‬‬

‫𝑃‬ ‫𝜋‬ ‫𝐷‬ ‫𝜋‬ ‫𝑑𝜋‬

‫=‬ ‫=) (‬ ‫) (‬
‫‪𝑑 1.841 𝐶1‬‬ ‫𝜌 ‪1.841‬‬

‫‪1 The mylar foil‬‬

‫‪141‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫𝜋‬
‫‪.𝛼 = 𝑡𝑎𝑛−1‬‬ ‫برای ‪ 𝛾 = 1.2.‬پس ‪= 45.12° ،‬‬
‫‪3.128‬‬

‫شکل ‪ . 6.6‬رد دوده فویل از مسیر باقیمانده یک دتونیشن چرخشی‬

‫مسریرهای ‪ V‬نشان داده شده در رد دوده شکل ‪ 6.6‬به دلیل شبکه ای از برآمدگی است که با سوراخ کردن‬
‫یک ورق ‪ Mylar‬با یک سنجاق تیز بر روی یک سطح نر قبل از رسوب دوده بر روی ورق ایجاد شده است‪.‬‬
‫عبور جریان از روی برجستگی ها نشانگر ‪ V‬شکل را ایجاد می کند‪ .‬عمود کشیده شده به خط که نشانگر ‪V‬‬
‫را به دو نیم می کند مماا به سرطح ضربه در دیواره می دهد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬از نشانگر ‪ V‬می توان شکل جبهه‬
‫شرون در دیواره لوله را ایجاد کرد‪ .‬خطو چین دار در شرکل ‪ 6.6‬نشرران دهنده شکل ضربه در لحظه های‬
‫مختلف زمان است‪ .‬همانطور که ‪ Shchelkin‬پیشنهاد کرد ‪ ،‬وجود چین در جبهه شون در نزدیکی دیوار را‬
‫به وضروح نشران داده شرده است‪ .‬همچنین توجه داشته باشید که انحنای ساقه ماخ قوی تر بسیار بزرگتر از‬
‫شون برخوردی در طرف مقابل چین از پیکربندی ماخ است‪.‬‬

‫یک فویل دوده که به دیواره داخلی لوله پیچیده شرده است فقط عبور تقاطع های شون سه گانه در محیط‬
‫خا رجی جبهه دتونیشرن را ثبت می کند‪ .‬شرکل جبهه شون دور از دیواره به سمت محور لوله را می توان از‬
‫یک سرررطح دوده ای قرار داد که در حالت عادی به محور لوله قرار دارد به طوری که جبهه دتونیشرررن از آن‬
‫منعکس می شرررود‪ .‬رونرد پیچیده نحوه ثبت تقاطع های شرررون در انتها ‪ -‬روی فویل دوده از انعکاا موج‬
‫دتونیشن چرخشی مشخص نیست‪ .‬با این حال ‪ ،‬فویل پایان دوده تقاطع های شون را در سطح جلوی انفجار‬
‫ثبت می کند‪ .‬شرکل ‪ 6.7‬سرواب کناری ‪ -‬دیواره ای و انتهایی رد دود یک دتونیشرن چرخشری را نشان می‬
‫دهد‪ .‬سراختار ریز به دلیل ناپایداری انتشرار انفج دتونیشرن ار عرضی شون ‪ -‬واکنش دهنده های فشرده در‬

‫‪142‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫پشت شون حادثه سه گانه شون ‪ -‬شون تقاطع ماخ به وضوح در ضبط دوده جانبی ‪ -‬دیواره مشهود است‪.‬‬
‫ضربط پایان دوده نشان می دهد که چین از دیوار به داخل به سمت محور لوله گسترش می یابد‪ .‬یک مسیر‬
‫مارپیچی در رد کناری نشرران می دهد که فقط یک چین در سررطح ضررربه وجود دارد و این چین به دیواره‬
‫مقابل گسررترش نمی یابد‪ .‬اگر چین تا دیواره مقابل گسررترش یابد ‪ ،‬دو قطعه مارپیچ موازی در کنار آن فویل‬
‫دوده دیواره قرار می گیرد‪ .‬این به ندرت مشاهده می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬دو مسیر مارپیچی مربو به دو چین‬
‫در جهات مختلف (به عنوان مثال چرخش های چپ و راسرت) معموالن مشراهده می شروند‪ .‬سراختار پیشانی‬
‫برای دتونیشن چرخشی دو سر بسیار پیچیده تر است‪.‬‬

‫شکل ‪ . 6.7‬رد دوده دیواره همزمان )‪ (a‬و پایان )‪(b‬‬

‫اگرچه رد دوده جانبی دیواره ای فقط یک مسرریر مارپیچی برای دتونیشررنهای چرخشرری تک سررر اسررت ‪،‬‬
‫سراختار پیشرانی در سطح شون پیشرو می تواند کامالن متفاوت باشد‪ .‬شکل ‪ 6.8‬مجموعه ای از سواب پایان‬
‫دوده امواج انفجار یک سر را نشان می دهد‪ .‬سواب دیواره کناری از این نظر مشابه هستند که فقط یک مسیر‬
‫مارپیچ ثبت شررده اسررت‪ .‬با این حال ‪ ،‬تغییرات در سرراختار داخلی دور از دیوار نش ران می دهد که سرراختار‬
‫چرخان به طور کلی ثابت نیست‪ .‬برهم کنش حالتهای شعاعی با حالت محیطی می تواند منجر به پیکربندی‬
‫های مختلفی از ساختار انفجار چرخشی تک سر شود‪.‬‬

‫‪143‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 6.8‬مجموعهای از ردهای پایانی از موج دتونیشن تک سر‬

‫یک دتونیشن در حال چرخش که در آن یک پیکر بندی ماخ در دیواره به صورت دورانی چرخانده می شود ‪،‬‬
‫به طور کلی ‪ ،‬مخصو‪ ،‬یک لوله گرد است‪ .‬در یک لوله مستطیل شکل ‪ ،‬پایین ترین حالت عرضی شامل دو‬
‫موج عرضی است‪ :‬یک انتشار در هر دو جهت مقطع مستطیل لوله‪ .‬اما اگر یکی از ابعاد به اندازه کافی کوچک‬
‫شرود ‪ ،‬حالت عرضی در این جهت را می توان سرکوب کرد ‪ ،‬و فقط یک موج عرضی در بعد بزرگتر گسترش‬
‫می یابد‪ .‬چنین انفجاری یک حالته را بطور مناسرب یک دتونیشن زیگزاگ می نامند ‪ ،‬زیرا موج عرضی جبهه‬
‫شررون پیشررین را جارو می کند و از دیواره مخالف شررکل مسررتطیلی منعکس میکند‪ .‬شررکل ‪ 6.9‬یک دیوار‬
‫کناری و انتهایی همزمان را نشرران می دهد که در اثر انفجار زیگزاگ ایجاد شررده اسررت‪ .‬چین در کل ارتفاع‬
‫کانال گسترش می یابد‪ .‬باز هم ‪ ،‬ساختار ریز در ضبط دوده پایان نشان دهنده بی ثباتی شون منعکس شده‬
‫است این مخلو فشرده شون از منطقه القایی پشت موج برخوردی پیکربندی ماخ از چین را عبور می دهد‪.‬‬

‫سراختار دو بعدی انفجار زیگزاگ توسط ‪ Dove‬و ‪ )1960( Wanger‬مورد مطالعه قرار گرفت و از ساختار‬
‫سره بعدی دتونیشرن چرخشی در یک لوله گرد ساده تر است‪ .‬با این حال ‪ ،‬ساختار دو بعدی انفجار زیگزاگ‬
‫سراکن نیست و مقاومت ضربه ای تقاطع ماخ با هر بازتاب موج عرضی از دیواره لوله از نظر چرخشی متفاوت‬
‫است‪ .‬در مقابل ‪ ،‬ساختار دتونیشن چرخشی سه بعدی با توجه به یک محور مختصات ثابت به جبهه دتونیشن‬
‫چرخشی ثابت است‪.‬‬

‫‪144‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 6.9‬ردهای دوده )‪ (a‬پایان )‪ (b‬کنار دیواره از دتونیشن زیگراگ‬

‫سراختار بسریار پایدار و قابل تولید یک دتونیشن چرخشی در مخلو خاصی از مونوکسیدکربن و اکسیژن با‬
‫افزودن کمی هیدروژن اجازه داد تا توسط ‪ Voitsekhovskii‬و همکاران (‪ )1966‬برای انجا مطالعه کاملی‬
‫از ساختار دتونیشن چرخشی در اواخر ‪ 1951‬انجا شود‪ .‬آنها یک روش عکاسی رگه ای جدید اختراع کردند‬
‫که به آنها اجازه می داد شرح مفصلی از ساختار دتونیشن چرخشی در دیواره لوله را بدست آورند‪ .‬برای درن‬
‫روش کامال جبران شده آنها از عکاسی رگه ای ‪ ،‬ابتدا حالت رگه ای معمول را در جایی که فیلم (محور زمان)‬
‫به سمت جهت عادی حرکت می کند توصیف می کنیم‪ .‬عکس حاصل یک خط روشن با یک زاویه نسبت به‬
‫محور افقی ‪ z‬از انتشار است ‪ ،‬و شیب متقابل سرعت موج است‪.‬‬

‫‪145‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در سرررال ‪ Shchelkin ، 1949‬و ‪ Troshin‬تغییراتی در حرالت معمول رگه ایجاد کردند‪ .‬آنها از شرررکاف‬
‫عمودی عمود به محور ‪ z‬افقی انتشرار اسرتفاده کرده و تنظیم کردند تا صفحه فیلم در همان جهت انتشار با‬
‫موج انفجار حرکت کند‪ .‬وقتی سررررعت فیلم به گونه ای تنظیم شرررود که تصرررویر انفجار روی فیلم با همان‬
‫سررعت خود فیلم حرکت کند ‪ ،‬آنگاه تصرویر انفجار نسبت به فیلم ثابت می شود‪ .‬شکاف عمودی پس از آن‬
‫مانند یک شاتر صفحه کانونی یک دوربین معمولی عمل می کند ‪ ،‬و یک عکس ثابت از انفجار می گیرد‪.‬‬

‫به این روش جبران شرده عکاسری رگه ای گفته می شود و ‪ Shchelkin‬و ‪ Troshin‬سرعت طولی انتشار‬
‫موج انفجار را جبران می کنند‪ .‬در یک انفجار در حال چرخش ‪ ،‬سررراختار انفجار هنگا انتشرررار می چرخد‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬یک مولفه محوری و همچنین یک سررررعت آزیموتال وجود دارد‪ Voitsekhovskii .‬و همکاران‬
‫د وربین رگه های خود را طوری تنظیم کردند که صرفحه فیلم در جهت مماا با مسیر مارپیچ جبهه انفجار‬
‫چرخشری حرکت کند‪ .‬به این ترتیب ‪ ،‬هر دو اجزای محوری و محیطی سررعت کامالن جبران می شوند وقتی‬
‫که سرعت فیلم با سرعت تصویر انفجار مماا با مسیر مارپیچ مطابقت داشته باشد‪.‬‬

‫می تو ان این فیلم را نسربت به یکدیگر ثابت دانسرت و شرکاف اکنون به عنوان یک کرکره صفحه کانونی در‬
‫حال چرخش است ‪ ،‬که فیلم در اطراف انفجار چرخشی است و از الگوی درخشندگی اطراف دیواره عکس می‬
‫گیرد‪ .‬یک توضیح جایگزین از این روش کامالن جبران شده خط توسط ‪ Voitsekhovskii‬به شرح زیر ارا ه‬
‫شده است‪:‬‬

‫فیلم و انفجار را نسربت به یکدیگر ثابت بدانید‪ .‬فرر کنید دیواره لوله انفجار با رنگی پوشرانده شده باشد که‬
‫متناسرب با توزیع درخشرندگی جبهه انفجار چرخشی در دیواره متفاوت است‪ .‬سپس ‪ ،‬اگر لوله انفجار مانند‬
‫یرک درا چراپگر روی سرررطح فیلم غلتیده شرررود ‪ ،‬اثر روی فیلم مطاب با عکس رگه کامال جبران شرررده‬
‫‪ Voitsekhovskii‬خواهد بود‪.‬‬

‫شکل ‪ 6.11‬عکس رگه ای طبیعی و کامالن جبران شده از یک دتونیشن چرخشی را نشان می دهد‪ .‬در عکس‬
‫کامال جبران شده نشان داده شده در شکل ‪ ، b6.11‬دو تصویر متناوب از هد چرخشی وجود دارد‪ :‬یکی واضح‬
‫و دیگری تار‪ .‬این امر به این دلیل است که سر دتونیشن هنگامی که نزدیک شکاف است (در نزدیکی دوربین)‬
‫در یک دور دو بار در شرکاف ظاهر می شرود ‪ ،‬و دیگری هنگامی که در سررمت دور ‪ ،‬مقابل شکاف در دمای‬
‫‪ 181‬درجه قرار دارد‪ .‬هنگامی که در کنار دوربین قرار دارد ‪ ،‬حرکت فیلم در همان جهت چرخش اسرررت و‬
‫جبران کامل انجا می شرود‪ .‬وقتی در طرف مخالف شرکاف باشد ‪ ،‬فیلم و دتونیشن در جهت مخالف حرکت‬

‫‪146‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫می کنند و هیچ جبرانی نمی شرود‪ .‬تصرویر در سمت مخالف شکاف نیز پخش می شود زیرا کمی از فوکوا‬
‫خارج شده است‪ .‬انتشار نور در ساختار نیز ثبت شده است‪.‬‬

‫‪ Voitsekhovskii‬و همکاران برای از بین بردن تصررویر در قسررمت انتهایی شررکاف میله کوچکی را روی‬
‫محور لوله قرار داده و بدین ترتیب تصویر را از سمت دور مسدود می کند‪ .‬شکل ‪ 6.11‬توالی حاصل از تصاویر‬
‫چرخش سر را‪ ،‬فقط از طرف نزدیک شکاف‪ ،‬نشان می دهد‪ .‬تصاویر اکنون واضح و یکسان هستند‪.‬‬

‫برای به دسرت آوردن تصرویر جبهه شرون پیشرو ‪ Voitsekhovskii ،‬و همکاران‪ ،‬لوله انفجار را در مسیر‬
‫پرتوی سیستم ‪ Toepler schlieren‬قرار داد‪.‬‬

‫‪147‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫آنها همچنین محور لوله را به گونه ای هدایت کردند که هیچگونه ترازبندی از خطو جبهه شررون پیشرو و‬
‫پدیده رخ داده در دیواره عقب لوله وجود نداشته باشد‪ .‬آنها موف به بدست آوردن تصویری کامل از شون ها‬
‫و منطقه واکنش سرر در حال چرخش شردند‪ .‬شرکل ‪ 6.12‬عکسرهای رگه کامال جبران شرده از سر در حال‬
‫چرخش از هر دو خود درخشندگی (شکل ‪ )a6.12‬و شلیرن (شکل ‪ )b6.12‬را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪ Voitsekhovskii‬و همکراران با قرار دادن مبدلهای پیزوالکتریک مینیاتور بر روی دیواره لوله دتونیشرررن‬
‫موف به بدسرت آوردن تاریخ فشرار زمان در امتداد مقاطع مختلف سرر چرخشی می شود‪ .‬مکان های مبدل‬
‫فشار از یک عکس رگه ای کامالن جبران شده همزمان مشخص می شود‪ .‬شکل ‪ 6.13‬ساختار دقی جلو انفجار‬
‫چرخشری و تاریخچه فشار‪ -‬زمان را در مقاطع مختلف ارا ه می دهد‪ .‬خطو موازی شماره گذاری شده مدت‬
‫زمان انتشار و تاریخ فشار‪-‬زمان مربوطه را در امتداد خطو مختلف نشان می دهد‪.‬‬

‫چین(‪ )crease‬جلو شرون پیشرو در ‪ A‬واقع شده است و تقاطع ماخ شامل یک دسته ماخ قوی تر ‪ AE‬در‬
‫سمت راست چین و یک شون حادثه ضعیف تر در سمت چپ است‪ .‬استحکا دسته ماخ منحنی ‪ AE‬دور از‬
‫نقطه سره گانه ‪ A‬کاهش می یابد همانطور که با اثرات فشار ‪ 2 ، 1 ، 12 ، 11 ، 11‬و ‪ 3‬نشان داده می شود‪.‬‬
‫قدرت شرون حاد ضرعیف ‪ AF‬نسربتان ثابت اسرت ‪ ،‬همانطور که در اولین اوج در اثر فشار ‪ 4‬تا ‪ 8‬نشان داده‬
‫شده است‪.‬‬

‫شرون عرضی یا منعکس شده پیکربندی ماخ ‪ AB‬است‪ .‬با این حال ‪ ،‬در سر چرخشی ‪ ،‬شون عرضی شامل‬
‫یک دسته ماخ دوتایی است تا بتواند با شرایط جریان در پشت امواج مختلف مطابقت داشته باشد‪.‬‬

‫‪148‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای سادگی ‪ ،‬ابتدا باید کل سیستم تعامل دوتایی ‪ Mach ABDKCM‬را فقط به عنوان یک موج عرضی‬
‫که در مخلو فشررده شرده در منطقه القایی پشرت ‪ AF‬شون حادثه منتشر می شود ‪ ،‬در نظر بگیریم‪ .‬در‬
‫واقع ‪ ،‬موج عرضری ‪ ABDKCM‬یک دتونیشن قوی با بی ثباتی خا‪ ،‬خود است که به عنوان ساختار ریز‬
‫‪149‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در باند مسریر مارپیچ دتونیشن چرخشی آشکار می شود ‪ ،‬همانطور که در سواب دوده نشان داده شده است‪.‬‬
‫الز به ذکر است که ساختار مفصلی که توسط ‪ Voitsekhovskii‬و همکاران توصیف شده است‪ .‬بر اساا‬
‫مخلو بسریار ویژه ای از ‪2CO+O2+3%H2‬ساخته شده است که در آن ساختار چرخشی بسیار پایدار‬
‫و قابل تولید اسرت‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬سراختار چرخشری خود ناپایدار اسرت و سرعت آن نیز در هنگا انتشار در‬
‫امتداد لوله در نوسران اسرت‪ .‬هارمونیک های باالتر نیز بر روی حالت اساسی چرخش عرضی قرار می گیرند‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬سراختاری که در شکل ‪ 6.13‬نشان داده شده است معمولی نیست ‪ ،‬و به همین دلیل نیازی نیست‬
‫که خیلی به جز یات دقی تر فعل و انفعاالت ماخ دوگانه موج عرضی بپردازیم‪.‬‬

‫در یک مطالعه مستقل که توسط ‪ )1965( Schott‬انجا شد ‪ ،‬از گِیجهای انتقال گرما از طری انتقال سریع‬
‫پالتین برای ترسیم شون و واکنش یک انفجار چرخشی در ‪ C2H2-O2‬بسیار رقی شده با آرگون استفاده‬
‫شرد‪ .‬در این مخلو ‪ ،‬دتونیشن چرخشی نیز نسبتان پایدار است‪ .‬با قرار دادن چهار گیج انتقال گرما در اطراف‬
‫محیط لوله و اسرتفاده از یک فویل دود برای شرناسایی محل سنجش نسبت به سر چرخشی ‪ ،‬شات توانست‬
‫نقشه دتونیشن چرخشی را ترسیم کند‪.‬‬

‫سرنسرورهای انتقال حرارت می توانند به جلو شون پاسخ دهند زیرا مقاومت فیلم در اثر شون از گر شدن‬
‫افزایش می یابد‪ .‬هنگامی که جبهه واکنش به گیج می رسرررد ‪ ،‬گازها یونیزه می شررروند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬می توان‬
‫موقعیت های نسررربی جبهه شرررون و واکنش را در موقعیت های مختلف گیج تعیین کرد ‪ ،‬به طوری که با‬
‫کمک ثبت دوده مسیر چرخش ‪ ،‬می توان ساختار دقی جبهه چرخشی در دیوار را تعیین کرد‪.‬‬

‫شکل ‪ 6.14‬موقعیت های لحظه ای جبهه های شون و واکنش در اطراف محیط لوله را نشان می دهد‪ .‬نتایج‬
‫حاصرل از پنج آزمایش سراخته شرده اسرت ‪ ،‬که تنها زمانی امکان پذیر است که ساختار چرخش از شات به‬
‫شرات بسریار تکرار شرود‪ .‬در دسته ماخ قوی تر و موج عرضی نزدیک به نقطه سه گانه ‪ ،‬جدایی بین شون و‬
‫واکنش نمی تواند حل شرود‪ .‬همانطور که مشراهده می شرود ‪ ،‬ساختار چرخشی ‪ ،‬همانطور که توسط شات با‬
‫استفاده از تکنیک دیگری تعیین شده است ‪ ،‬تقریبان مشابه ساختار بدست آمده توسط ‪ Voitsekhovskii‬و‬
‫همکاران اسررت‪ .‬باید تأکید کرد که سرراختار دقی به دس رت آمده توسررط ‪ Voitsekhovskii‬و همکاران و‬
‫توسرط ‪ Schott‬بر اساا مخلو هایی ایجاد می شود که باع دتونیشنهای چرخشی غیرمعمول پایدار می‬
‫شوند‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬حالت چرخش اساسی خود ناپایدار است و هارمونیک های باالتر در مجاورت سر چرخش‬
‫برانگیخته می شوند ‪ ،‬زیرا هر دو دسته ماخ و شون عرضی خود دتونیشنهای ناپایدار با ساختار ناپایدار خود‬
‫هسرتند‪ .‬هارمونیک های باالتر حالت چرخش غالب را مختل می کنند و باع می شوند هنگا انتشار نوسان‬
‫پیدا کنند‪.‬‬
‫‪151‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سراختار مفصرلی که توسرط ‪ Voitsekhovskii‬و همکاران بدسرت آمد و توسط شات پدیده نزدیک دیوار‬
‫توصیف شد‪ .‬دور از دیوار ‪ ،‬ساختار سه بعدی تغییر می کند‪ .‬همانطور که از رد دوده نشان داده شده است ‪ ،‬با‬
‫متناوب شرردن تقاطع ماخ به سررمت محور لوله و ادامه سررطح شررون منجر به از بین رفتن می شررود‪ .‬برای‬
‫دسرتیابی به درن بهتر از کل سراختار سه بعدی انفجار چرخشی ‪ ،‬یک مدل پلکسی گالا توسط ‪Schott‬‬
‫سراخته شرد‪ .‬شرکل ‪ 6.15‬مدل سه بعدی یک ساختار دتونیشن چرخشی را نشان می دهد‪ .‬باند پیچ خورده‬
‫هنگا چرخش در امتداد محور ‪ ،‬مدل را می چرخاند‪ . .‬همانطور که قبالن اشاره شد ‪ ،‬ساختار چرخشی تک سر‬
‫یک سراختار ثابت با توجه به یک سریسرتم مختصرات ثابت شده بر روی آن است‪ .‬حالتهای چرخش باالتر و‬
‫دتونیشرن تک ضرربهای زیگزاگ عرضری در یک کانال مستطیلی نازن ‪ ،‬ساختار ثابت ندارند‪ .‬حتی برای یک‬
‫سریستم مختصات ثابت شده بر روی موج عرضی در یک دتونیشن زیگزاگ ‪ ،‬نقا قوت تالقی شون و دسته‬
‫ماخ با توجه به زمان متفاوت است‪.‬‬

‫‪151‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -4-6‬دتونیشن های چندگانه‬

‫به دور از محدودیت ها ‪ ،‬با تحریک حالت های صروتی باالتر ‪ ،‬فرکانس چرخش افزایش می یابد‪ .‬شکل ‪6.16‬‬
‫نتایج فویل دودی از تکامل تدریجی چرخش تک سر در یک لوله گرد به چرخش دو سر و چهار سر را نشان‬
‫می دهد ‪ ،‬زیرا مواد مخلو قابل انفجار می شرود‪ .‬در شرکل ‪ a6.16‬یک دتونیشرن چرخشی تک سر ‪ ،‬که ما‬
‫قبالن شررروع یک حالت عرضرری دو را دیدیم‪ .‬در شررکل ‪ ، b6.16‬دو حالت عرضرری وجود دارد که مربو به‬
‫چرخش راسرت دسرت و چرخش چپ دسرتی است‪ .‬در شکل ‪ ، c6.16‬در هر یک از جهات چرخش دو موج‬
‫عرضی وجود دارد‪.‬‬

‫از آنجا که نوشرته روی فویل دوده به دلیل عبور از یک تقاطع ماخ با شون سه گانه است ‪ ،‬در یک دتونیشن‬
‫در حرال چرخش با فرکانس باال ‪ ،‬در دیوار چندین چین یا پیکربندی ماخ وجود دارد که در اطراف حاشررریه‬
‫دتونیشرن توزیع می شود ‪ ،‬که معموالن با تعداد مساوی چرخش های چپ و راست دست است‪ .‬از آنجا که هر‬
‫پیکربندی ‪ Mach‬مربو به یک هد چرخشری است ‪ ،‬دتونیشنهای چرخشی با فرکانس باال به طور کلی به‬
‫عنوان دتونیشرنهای چندگانه یا چند سرر شرناخته می شروند‪ .‬شکل ‪ 6.17‬ثبت دوده یک انفجار چند هد با‬
‫نشانگرهای ‪ V‬را برای تعیین شکل جبه نشان می دهد‪.‬‬

‫چین های متعدد جلو شرون در دیوار به وضروح نشران داده شرده است‪ .‬دسته های ماخ که در اطراف دیوار‬
‫پخش می شروند با یکدیگر برخورد می کنند و از یکدیگر بازتاب می شوند‪ .‬بر خالف امواج صوتی خطی ‪ ،‬که‬

‫‪152‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در آن می توانیم دو مجموعه از امواج عرضررری غیرمقابل را برهم بگذاریم ‪ ،‬برهم کنش دسرررته های ماخ که‬
‫درگیر آن هستند ‪ ،‬غیر خطی است‪ .‬دسته های ‪ Mach‬که به طور شعاعی به سمت محور لوله گسترش می‬
‫یابند نیز با یکدیگر تعامل دارند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬سراختار یک دتونیشن در حال چرخش چند هد شامل یک تعامل‬
‫غیر خطی مداو از امواج عرضی خواهد بود‪.‬‬

‫‪153‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪154‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫الگوی فعل و انفعاالت شرون در سرطح یک دتونیشرن انفجار چند سر در سواب دیواره جانبی و پایان دوده‬
‫همزمان شررکل ‪ 6.18‬نشرران داده شررده اسررت‪ .‬اگرچه نتایج دوده دیواره جانبی الگوی نسرربتان منظمی از دو‬
‫مجموعه امواج عرضرری را نشرران می دهد که الگوی لوزی یا مقیاا ماهی را مشررخص می کند ‪ ،‬اما انتهای‬
‫مربو به رکورد دوده ‪ ،‬الگوی نسرربتان پیچیده ای از تقاطع های شررون را نشرران می دهد‪ .‬خطو موجود در‬
‫نتایج پایان روشرن ‪ ،‬چین هایی در جلو شرون پیشرو است که در اثر تقاطع سطوح ضربه در دو طرف چین‬
‫ایجاد شرده اسرت‪ .‬این منجر به یک سرومین شون عرضی یا منعکس می شود که از چین به داخل گازهای‬
‫محصول باز می گردد‪.‬‬

‫بنابراین ‪ ،‬در یک جبهه دتونیشرن چند سرر ‪ ،‬ممکن است ما به سیستمی از امواج عرضی که جبهه پیشرو را‬
‫فرا گرفته اند فکر کنیم‪ .‬مرزهای تقاطع شون عرضی با جبه از الگوی خطو نشان داده شده در نتایج دوده‬
‫اندون را تشکیل می دهد‪ .‬همانطور که در مورد ساختار چرخش یک سر ‪ ،‬یک طرف مرز تقاطع شون دسته‬
‫ماخ قوی تر اسرت ‪ ،‬جایی که واکنش های شیمیایی شدید تقریبان بالفاصله در پشت دسته ماخ با کمی تأخیر‬
‫رخ می دهد‪ .‬طرف مقابل تقاطع شررون موج حادثه ضررعیف تری اسررت که در آن زمان القای قبل از شررروع‬
‫واکنش بسریار بیشرتر است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬شون عرضی به این منطقه القایی‪،‬تالقی شون انتشار می یابد و خود‬
‫یک موج انفجار قوی است‪ .‬از آنجا که دسته ماخ به سرعت از نقطه سه گانه (خط) تقاطع شون تضعیف می‬
‫شرود ‪ ،‬واکنش شیمیایی شدید در مرز تقاطع های موج سه گانه شون در جایی که دسته ماخ و انفجار قوی‬
‫به هم می رسند ‪ ،‬محلی می شود‪.‬‬

‫‪155‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شررکل ‪ 6.19‬عکسهای رگه جبران شررده از یک دتونیشررن چند سررر را در مخلو ‪ 2C2H2 + 5O2‬در‬
‫فشرارهای مختلف اولیه نشان می دهد (‪ Voitsekhovskii‬و همکاران ‪ .)1966 ،‬عکسهای ردیفی در ردیف‬
‫باالی شررکل با محور دوربین عادی به جهت انتشررار گرفته شررده اند ‪ ،‬در حالی که عکسهای ردیف پایین با‬
‫محور دوربین در ‪ 45‬درجره به محور لوله گرفته شرررده اسرررت ‪ ،‬بنابراین نمای مورب مقطع دایره ای جبهه‬
‫دتونیشن نمایش داده می شود‪.‬‬

‫‪156‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫عکسهای مشررابه خود نورانی از دتونیشررنهای سررلولی نیز توسررط موری (‪ )1984‬با اسررتفاده از دوربین‬
‫فیلمبرداری پرسررعت به دسرت آمد‪ .‬شرکل ‪ 6.21‬توالی فریم های یک فیلم پرسرعت از دتونیشن سلولی در‬
‫مخلو های هوا ‪ C2H2)٪C2H2 (3.85‬را نشران می دهد‪ .‬دتونیشرن ابتدا در یک لوله فوالدی سفت و‬
‫سرخت به قطر ‪ 1.89‬متر آغاز شرد و سپس در یک لوله پالستیکی به ضخامت ‪ 1.25‬میلی متر حاوی همان‬
‫مخلو خارج شررد‪ .‬فریم ها ‪ 1.2‬میلی ثانیه از یکدیگر فاصررله دارند و ترتیب از چپ به راسررت ‪ ،‬باال به پایین‬
‫اسرت‪ .‬الگوی سرلولی در جبهه دتونیشرن با الگوی درخشرندگی غیر یکنواخت مشرهود است‪ .‬با بیرون آمدن‬
‫دتونیشررن از لوله صررلب به درون لوله پالسررتیکی ‪ ،‬انبسررا محصرروالت انفجاری به اطراف باع ایجاد امواج‬
‫می شود که انفجار ضعیف شود ‪ ،‬و در‬ ‫انبسراطی می شود که به سمت محور لوله همگرا می شوند‪ .‬این باع‬
‫شکل ‪ ، 6.21‬دتونیشن در نهایت ‪ fail‬شد‪ .‬افزایش تدریجی اندازه سلول را می توان با کاهش میزان دتونیشن‬
‫یا انفجار در شکل نیز مشاهده کرد‪.‬‬

‫الگوی درخشرندگی موضعی توزیع شده در سطح جلوی دتونیشن که در شکل ‪ 6.19‬نشان داده شده است با‬
‫مرزهای تالقی شون مطابقت دارد ‪ ،‬همانند آنچه در نتایج دوده انتهای شکل ‪ 6.18‬نشان داده شده است‪ .‬در‬
‫فرکانس های باالتر (در فشرارهای اولیه باالتر) ‪ ،‬الگوی درخشندگی غیر یکنواخت در جلو به آن یک ساختار‬
‫دانه ای و سلولی می دهد که بی شباهت به شعله سلولی(‪ )cellular flame‬نیست‪ .‬بنابراین ‪ ،‬دتونیشنهای‬
‫چرخشری چند سر معموالن به عنوان دتونیشن سلولی شناخته می شوند که اصطالح مناسب تری است‪ .‬برای‬
‫‪157‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫دتونیشن های در حال چرخش با فرکانس باال ‪ ،‬هیچ چرخش منحصر به فردی وجود ندارد که به دور محیط‬
‫لوله بچرخد مانند چرخش یک سررر‪ .‬در عور ‪ ،‬ناحیههای احتراق شرردید با مرز تقاطع های شررون مطابقت‬
‫دارند و در سطح جلو توزیع می شوند تا ظاهر یک الگوی سلولی را نشان دهند‪.‬‬

‫شرکل ‪ 6.21‬رکورد دوده پایان از الگوی سلولی دتونیشن در حال چرخش با فرکانس باالتر را نشان می دهد‪.‬‬
‫این الگوی خود آشرفته به نظر می رسرد و با گذشت زمان و امواج عرضی به جلو و عقب در جبهه دتونیشن‬
‫تغییر مکران می دهرد‪ .‬برا این حرال ‪ ،‬رکورد دوده دیواره طرفین هنوز یک الگوی نسررربتان منظم در مقیاا‬
‫ماهی(‪ )fish-scale‬از دو مجموعه موج عرضی مخالف را نشان می دهد‪.‬‬

‫از آنجا که مرزهای سرلول با تقاطعهای ‪ Mach‬مطابقت دارد و دسرته های ‪ Mach‬بسریار قوی تر از شون‬
‫حادثه ای در طرف مقابل مرز هسرتند ‪ ،‬توزیع فشرار در سرطح جلویی نیز باید یکنواخت نباشد‪ Presles .‬و‬
‫همکاران (‪ )1987‬با اسررتفاده از روش آینه امپدانس مورد اسررتفاده در مطالعه انفجار فاز متراکم یک الگوی‬
‫سرلولی از توزیع فشرار در سرطح دتونیشرن بدست آورد‪ .‬به جای یک ورق دوده ‪ ،‬پرسل یک دیافراگم نازن‬
‫‪ Mylar‬را در انتهای لوله دتونیشررن نصررب کرد‪ .‬سررطح خارجی دیافراگم آلومینیو و بازتابنده بود‪ .‬با بازتاب‬
‫دتونیشرن از دیافراگم نازن ‪ ،‬سرطح آن با توجه به توزیع فشار غیر یکنواخت در جبهه دتونیشن تغییر شکل‬
‫می یابد‪ .‬یک فالش کوتاه مدت برای روشررن کردن سررطح آلومینیو بازتابنده زمان بندی شررد و یک عکس‬
‫فوری از دیافراگم تغییر شکل یافته به دست آمد‪ .‬شکل ‪ 6.22‬توزیع فشار غیر یکنواخت را در جبهه دتونیشن‬
‫نشان می دهد که توسط تغییر شکل دیافراگم ثبت شده است‪.‬‬

‫‪158‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫الگوی سرلولی یکسران با الگوی بدست آمده از توزیع درخشندگی است (شکل ‪ )6.19‬و همچنین فویل دوده‬
‫پایان یافته (شکل ‪ .)6.21‬این جبهه دتونیشن چرخشی با فرکانس باال دارای یک الگوی مشخص سلولی است‬
‫که توسرط مرزهای تقاطع های شون تعریف شده است‪ .‬احتراق شدید و فشارهای باال نیز در مرزهای تقاطع‬
‫شون که سلول ها را تعریف می کنند ‪ ،‬قرار دارند‪.‬‬

‫برای دتونیشرن های چرخشری با فرکانس باالتر ‪ ،‬حرکت امواج عرضری که منجر به ساختار سلولی وابسته به‬
‫زمان جبهه دتونیشرن می شرود مشرهود نیسرت‪ .‬برای دتونیشرن های چرخشری در حالت پایین تر ‪ ،‬ساخت‬
‫الگوهای احتمالی حرکت موج عرضری جالب اسرت‪ .‬شکل ‪ 6.23‬حرکت موج عرضی را برای یک دتونیشن در‬
‫حال چرخش تک ‪ ،‬دو و چهار هد نشران می دهد ‪ ،‬همانطور که توسط ‪ Voitsekhovskii‬و دیگران فرر‬
‫شرده اسرت‪ .‬در الگوی چرخش دو سرر نشران داده شده در شکل ‪ ، b6.23‬الگوی دوده دیواره جانبی از یک‬
‫مسیر موج عرضی چپ دست و راست دست تشکیل شده است که به یک ل وزی درمیان عرر لوله می دهد‪.‬‬
‫در چرخش چهار سرر ‪ ،‬الگوی دوده دیواره طرفین دو موج عرضری دست چپ و دو راست را نشان می دهد ‪،‬‬
‫که به عرر محیط لوله دو لوزی می دهد‪ .‬یک طرح سه بعدی گویاتر از سطح جلوی یک دتونیشن چرخشی‬
‫چهار سر ‪ ،‬همانطور که توسط دنیسوف و تروشین (‪ )1961‬داده شده است ‪ ،‬در شکل ‪ d6.23‬نشان داده شده‬
‫اسرت‪ .‬واضرح است که برای دنونیشن های چرخشی با فرکانس باالتر ‪ ،‬توصیف حرکت موج عرضی در جبهه‬
‫انفجار بسیار دشوار است‪.‬‬

‫برخوردهای ضربات عرضی با دامنه محدود منجر به تقویت دوره ای و فروپاشی جبهه دتونیشن می شود و به‬
‫آن یک حرکت ضررب ان دار می دهد‪ .‬دنیسروف و تروشرین با توجه به نوسرانات دوره ای سرعت محلی جبهه‬
‫دتونیشرن ‪ ،‬این انفجارهای سرلولی را "انفجارهای ضربان دار(‪ ")pulsating detonations‬خواندند‪ .‬با این‬

‫‪159‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫حال ‪ ،‬داف (‪ )1961‬تفسرریر دیگری را اتخاذ کرد و اسررتدالل کرد که تئوری صرروتی خطی را می توان برای‬
‫توصریف دتونیشررنهای سرلولی با فرکانس باالتر نیز گسررترش داد‪ .‬داف بر تفسرریر الگوی دوده دیواره جانبی‬
‫مسیرهای موج عرضی متمرکز شد و در نظر گرفت که الگوی مقیاا ماهی یا همان فیش اسکیل نتیجه برهم‬
‫نهی دو مجموعه امواج عرضی مخالف در حال چرخش است‪.‬‬

‫وی سپس زاویه هایی را که امواج عرضی با مولد لوله تولید کرده اند اندازه گیری کرده و آنها را با پیش بینی‬
‫تئوری صوتی مقایسه کرد‪ .‬نسبت گا به قطر از تئوری صوتی توسط رابطه زیر ارا ه داده شده است‪:‬‬
‫𝑝‬ ‫𝐷 𝜋𝑛‬
‫=‬ ‫) (‬
‫‪𝑑 𝑘𝑛𝑚 𝑅 𝑐1‬‬
‫که در رابطه باال ‪ n‬حالت محیطی و ‪ m‬حالت شرعاعی است (به عنوان مثال‪ n=m=1:‬برای چرخش تک سر‬
‫𝐷‬
‫و زاویه 𝛼 که مسیر مارپیچ با محور لوله ایجاد می کند از رابطه زیر بدست‬ ‫است)‪.‬نسبت 𝛾‪≈ (𝛾 + 1)/‬‬
‫‪𝑐1‬‬
‫میآید‪:‬‬
‫𝑑𝜋‬ ‫‪𝑘𝑛𝑚 𝑅 𝑐1‬‬
‫= 𝛼 ‪tan‬‬ ‫(=‬ ‫) ()‬
‫𝑛𝑝‬ ‫𝑛‬ ‫𝐷‬
‫با فرر ‪ ، m = 1‬مقادیر مختلف 𝑅 𝑚𝑛𝑘 را می توان از ویژگی های تابع بسل بدست آورد (به جدول ‪ 6.1‬در‬
‫بخش ‪ 6.3‬مراجعه کنید) ‪ ،‬و 𝛼 ‪ tan‬را می توان محاسبه کرد (با فرر مقدار معمولی ‪.)𝛾 = 1.2‬‬

‫‪161‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شررکل ‪ 6.24‬مقایسرره ای را بین مقادیر ‪ α‬اندازه گیری شررده و محاسرربه شررده از تئوری صرروتی برای مقادیر‬
‫مختلف ‪ n‬نشان می دهد‪ .‬این مقایسه به خصو‪ ،‬برای فرکانس های باالتر ‪ ،‬جایی که امواج عرضی ضعیف تر‬
‫و نزدیک به امواج صوتی هستند ‪ ،‬نسبتان خوب است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬داف نتیجه گرفت که فرر کردن نوع جدیدی‬
‫از موج توسط دنیسوف و تروشین ضروری نیست و نظریه صوتی برای توصیف انفجارهای چرخشی با فرکانس‬
‫باال کافی است‪.‬‬

‫با این حال ‪ ،‬باید توجه داشرت که سررعت محلی جبهه دتونیشن در واقع ارتعاش دارد ‪ ،‬در اثر برخورد امواج‬
‫عرضررری تقویت می شرررود و پس از آن به طور مداو تخریب می شرررود تا برخورد بعدی‪ .‬بنابراین ‪ ،‬تعریف‬
‫دنیسوف و تروشین از یک انفجار ضربان دار به نوسانات محلی جبهه دتونیشن اشاره دارد‪ .‬داف ‪ ،‬با این حال ‪،‬‬
‫به مسریرهای موج عرضی و ارتعاش عرضی گازهای محصول توجه داشت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مقایسه زاویه مسیر ‪ α‬با‬
‫تئوری صوتی شرح حرکت تپشی جلو را نقب نمی کند‪ .‬نظریه صوتی مانسون جبهه دتونیشن را توصیف نمی‬
‫کند‪ .‬برای انفجارهای چرخشرری با فرکانس باال ‪ ،‬اندازه سررلول یا فاصررله موج عرضرری در مقایسرره با قطر لوله‬
‫کوچک خواهد بود‪ .‬در این حالت ‪ ،‬الگوی موج عرضری از هندسه لوله مستقل می شود‪ .‬بنابراین نظریه صوتی‬
‫که ارتعاش عرضری را به حالت های ویژه لوله پیوند می دهد نامعتبر است‪ .‬اکنون باید ارتعاش عرضی به یک‬
‫مشخصه دیگر از دتونیشتن متصل شود ‪ ،‬که باید از مقیاا های طول شیمیایی واکنش ها حاصل شود‪.‬‬

‫داف در مقایسره نظریه صوتی با فعل و انفعاالت موج در جلو ‪ ،‬به یک پارادوکس مهم اشاره کرد‪ .‬سازش بین‬
‫نظریه صوتی و فعل و انفعاالت موج یک کوپلینگ نزدیک بین اغتشاش در گازهای محصول و جبهه انفجار را‬
‫نشران می دهد‪ .‬با این حال ‪ ،‬تئوری ‪ CJ‬بیان می کند که منطقه دتونیشرن مسررتقل از دینامیک محصوالت‬
‫اسرت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬تضادی بین نظریه صوتی برای ارتعاشات گازهای محصول در پشت جبهه دتونیشن و تئوری‬
‫‪ CJ‬ایجاد می شود‪.‬‬
‫‪161‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -5-6‬ساختار سلولي در هندسه های دیگر‬

‫تاکنون ‪ ،‬ما بیشتر به فکر د تونیشن های چرخشی تک و چند سر در لوله های گِرد بوده ایم‪ .‬در لوله هایی با‬
‫مقطع هندسرری دیگر ‪ ،‬حالت های عرضرری بسرریار پیچیده تر هسررتند‪ .‬یک کانال مسررتطیل شررکل را در نظر‬
‫بگیرید که اکنون دو بعد مشرخصره ‪ x‬و ‪ y‬وجود دارد (‪ z‬در امتداد محور انتشار است)‪ .‬کمترین حالت عرضی‬
‫مربو به یک موج عرضی است که در جلو و در هر جهت ‪ x‬و ‪ y‬جابجا می شود ‪ ،‬همانطور که در طرح نشان‬
‫داده شرده در شرکل ‪ 6.25‬نمایش داده شده است‪ .‬اگر بعد کانال به اندازه کافی کوچک شود ‪ ،‬مثالن در جهت‬
‫عمودی (‪ ، ) y‬می توان یکی از حالت های عرضری را نادیده گرفت‪ .‬در نتیجه یک موج عرضی منفرد فقط در‬
‫جهت ‪ ، x‬مشرابه چرخش یک سرر در یک لوله گرد ‪ ،‬همانطور که قبال در شرکل ‪ 6.9‬نشران داده شده است‬
‫‪،‬طوالنی تر خواهد بود‪ .‬در هر دو لوله مربع و مثل ‪ ،‬بون و همکاران (‪ )1935‬گزارش دادند که دتونیشنهای‬
‫چرخشری تک سر در به صورت محدود وجود دارد‪ .‬دلیل آن شاید این باشد که ابعاد مختلف مشخصه خیلی‬
‫متفاوت نیسرتند و اجازه می دهند سرطح مقطع با یک دایره تقریب شرود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در همان حد که انتشار‬
‫دتونیشررن باید به کمترین حالت ارتعاشرری عرضرری متصررل شررود تا بتواند خود را حفج کند ‪ ،‬بزرگترین بعد‬
‫مشخص سطح مقطع (یعنی محیط) کمترین فرکانس ویژه را فراهم می کند‪.‬‬

‫شرکل ‪ 6.26‬رکورد دوده را برای یک دتونیشرن چرخشی تک سر در یک کانال مربع نشان می دهد‪ .‬دوده از‬
‫چهار دیواره جانبی کانال مربع ‪ 19‬در ‪ 19‬میلی میپوشررراند تا محیط مقطع را ارا ه دهد‪ .‬حرکت منحنی تک‬
‫چرخشری چرخش سر ‪ ،‬مانند آنچه در یک لوله گرد وجود دارد ‪ ،‬مشهود است‪ .‬با این حال ‪ ،‬ما همچنین می‬
‫توانیم ببینیم که سایر هارمونیک های عرضی بر روی چرخش چرخان تحریک شده و روی هم قرار می گیرند‬
‫و حرکت چرخشی محیطی را مختل می کنند‪ .‬از آنجا که دتونیشن در حال چرخش "آخرین چاره" طبیعت‬
‫‪162‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای حفج انتشرار موج احتراق در حالت دتونیشن است ‪ ،‬قابل درن است که کمترین حالت عرضی ‪ ،‬مربو‬
‫به بزرگترین مقیاا طول مشرخصه هندسه لوله (به عنوان مثال ‪ ،‬محیط ) ‪ ،‬نزدیک به حد برانگیخته خواهد‬
‫شرررد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬یک کوپل رزونانس بین ارتعاش عرضررری و واکنش در جلو اجازه انتشررراردتونیشرررن(‪self-‬‬
‫‪ )sustained‬خودکار پاشش در شرایط محدود را می دهد‪.‬‬

‫به دور از محدودیت ها ‪ ،‬حالت های عرضرری باالتر در هر دو جهت ‪ x‬و ‪ y‬برانگیخته می شرروند‪ .‬شررکل ‪6.27‬‬
‫نتایج دوده بازتاب پایان را برای انفجارهای چند حالته در یک کانال مستطیلی نشان می دهد‪ .‬این مخلو در‬
‫فشرارهای مختلف اولیه ‪ C2H4 + 3 O2 + 10 Ar‬است‪ .‬در شکل ‪ ، a6.27‬فشار اولیه ‪ p0 = 150 Torr‬است‪.‬‬
‫اندازه سرلول (فاصرله موج عرضی) نسبت به ابعاد لوله کوچک است‪ .‬می توانیم ببینیم که دو حالت ارتعاشی‬
‫عرضری در جهت ‪ x‬و ‪ y‬نسربتان پایدار هستند و امواج عرضی با هم تالقی می کنند تا الگوی نسبت نا منظمی از‬
‫سرلولهای مسرتطیل شرکل به دسرت دهند‪ .‬در شکل ‪ b6.27‬و ‪ c6.27‬فشارهای اولیه به ترتیب ‪ 121‬و ‪111‬‬
‫‪ Torr‬هسرتند‪ .‬امواج عرضری اکنون قوی تر هستند و فعل و انفعاالت غیر خطی آنها منجر به ایجاد الگویی از‬
‫سلولهای نامنظم می شود‪ .‬در فرکانس های باالتر ‪ ،‬امواج عرضی ضعیف تر هستند و تمایل دارند که به امواج‬
‫صوتی ضعیف نزدیکتر باشند ‪ ،‬و بنابراین می توان حالت های عرضی را که بر اساا تئوری صوتی خطی اداره‬
‫می شود ‪ ،‬روی یکدیگر قرار داد‪.‬‬

‫رکورد همزمان دوده دیواره جانبی و عکسهای لیزر ‪ Schlieren‬از یک موج انفجار در ‪ 4H2 + 3 O2‬در ‪87.3‬‬
‫‪ Torr‬در یک کانال مسرتطیل ‪ 25.4‬در ‪ 38.1‬میلی متر در شرکل ‪ 6.28‬نشان داده شده است‪ .‬رکورد دیواره‬

‫‪163‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫جانبی الگویی نسربتان منظم از تعامل امواج عرضی را در یک جهت نشان می دهد‪ .‬با این حال ‪ ،‬امواج عرضی‬
‫در بعد دیگر بسریار نامنظم هسرتند ‪ ،‬همانطور که توسرط خطو عمودی سرراخته شده توسط امواج عرضی‬
‫نشران داده شرده اسرت (انتشرار طبیعی به صفحه ورق دوده و بازتابش از آن)‪ .‬عکسهای ‪ Schlieren‬ساختار‬
‫آشفته بسیار نامنظمی را نشان می دهد زیرا آنها شیب تراکم را در جهت پرتو ‪ Schlieren‬ادغا می کنند‪.‬‬

‫‪164‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اگر ارتفاع کانال ‪ h ،‬در مقایسه با اندازه سلول ‪ λ‬به اندازه کافی کوچک باشد ‪ ،‬امواج عرضی در جهت ‪ y‬را می‬
‫توان سررررکوب کرد ‪ ،‬و مرا یرک انفجرار دو بعدی با امواج عرضررری فقط در جهت ‪ x‬به دسرررت می آوریم ‪.‬‬
‫‪ Voitsekhovskii‬و همکاران (‪ )1966‬مقدار ‪10‬تا‪ 𝜆/ℎ ≈ 6‬را برای سررکوب حالت در جهت ‪ y‬گزارش داد‪.‬‬
‫شرکل ‪ 6.29‬عکسهای ‪ Schlieren‬آنی را از دتونیشرن دو بعدی در یک کانال نازن نشان می دهد که امواج‬
‫عرضری (نرمال به سطح عکس) سرکوب شده اند‪ .‬این مخلو ‪ Ar٪H2 – O2–40‬است ‪ ،‬جایی که مشخص‬
‫شرده اسرت که الگوی موج عرضی نسبتان منظم است‪ .‬می توان یک سری امواج عرضی را که با جبهه پیشین‬
‫تالقی می کنند مشراهده کرد و یک فاصرله سرلول منظم را در جلو ایجاد کرد‪ .‬امواج عرضی تا حد زیادی به‬
‫درون گازهای محصول گسترش می یابند ‪ ،‬تا امواج صوتی ضعیف کاهش یابند‪ .‬در فشار اولیه پایین تر (شکل‬
‫‪ ، )b6.29‬سراختار جلو بهتر حل می شود ‪ ،‬و الیه های برشی واکنش و برش مربو به تقاطع های ‪ Mach‬را‬
‫نشان می دهد‪ .‬یک نمودار شماتیک که مسیر حرکت امواج عرضی را در یک فیلم دوده در دیواره جانبی ثبت‬

‫‪165‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫کرده است ‪ ،‬همراه با یک طرح بزرگ که برهم کنش های جز ی ماخ را نشان می دهد ‪ ،‬در شکل ‪ 6.31‬آورده‬
‫شده است‪.‬‬

‫اگر دتونیشرن ناپایدار باشد ‪ ،‬الگوی فویل دوده امواج عرضی نامنظم می شود‪ .‬شکل ‪ 6.31‬یک عکس با شاتر‬
‫باز از مسیرهای موج عرضی برای ‪ C2H2 + 2.5 O2‬در یک کانال نازن نشان می دهد‪ .‬واضح است که الگو ‪،‬‬
‫با رشرد مداو و زوال امواج عرضی ‪ ،‬نامنظم است‪ .‬امواج ضعیف درون یک سلول را زیرسازی(‪)substructure‬‬
‫می نامند و مقیاا آنها با هارمونیک های باالتر مطابقت دارد‪ .‬گوشرره سررمت چپ باالی شررکل ‪ 6.31‬الگویی‬

‫‪166‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نسربتان منظم از امواج عرضی متقابل را نشان می دهد‪ .‬با این حال ‪ ،‬در نیمه پایینی شکل ‪ ، 6.31‬الگوی موج‬
‫عرضری بسریار نامنظم اسرت ‪ ،‬که توسط نوسانات در فاصله موج عرضی نشان داده می شود‪ .‬تنوع زیادی در‬
‫قدرت امواج عرضری ‪ ،‬همانطور که توسرط درخشرندگی مسریرهای موج عرضری نشران داده شده است ‪ ،‬نیز‬
‫مشراهده می شرود‪ .‬رشرد امواج عرضری ‪ ،‬همانطور که با ظهور مسریرهای موج عرضرری ریز در یک سلول به‬
‫اصطالح دتونیشن نشان داده شده است ‪ ،‬در تعدادی از سلولهای بزرگتر قابل مشاهده است‪ .‬اگر یک مسیر را‬
‫دنبال کنید ‪ ،‬همچنین می توانید دریابید که سلول ها گاهی اوقات با یکدیگر ادغا می شوند ‪ ،‬بنابراین تعداد‬
‫موج های عرضرری کاهش می یابد‪ .‬در یک دتونیشررن ناپایدار ‪ ،‬ما توجه داریم که الگوی موج عرضرری با جفت‬
‫تشردید با یک حالت ویژه خا‪ ،‬از تئوری صروتی مطابقت ندارد‪ .‬در شرکل ‪ ، 6.31‬اندازه سلول در مقایسه با‬
‫عرر کانال کوچک است و از این رو اتصال به حالت ویژه براساا آن بعد مشخص ضعیف است‪.‬‬

‫اگر یکی از ان ها مسررریری را دنبال کند‪ ،‬می تواند سرررلول ها دیگری که گاهی ادغا میشرررود را پیدا کند‪.‬‬
‫بنابراین تعداد موج های عرضررری کاهش پیدا می کند‪ .‬در انفجار ناپایدار‪ ،‬الگوی موج های عرضررری منتاظر‬
‫نیسرت با جفت تشردید در حالت ویژه ی تیوری اکوسرتیک‪ .‬در شکل ‪ 6.31‬سایز سلول در مقایسه با عرر‬
‫کانال کوکچ اسررت از این روی جفت شرردن جالت ویژه بر اسرراا کاراکترهای طولی ضررعیف اسررت‪ .‬عکس با‬
‫رژولوشرن باالی شرارلین جزیات ساختار ناحیه واکنش را درست قبال از بر خورد دو موج عرضی را نشان می‬
‫دهد شررکل ‪.6.32‬انفجار موجی در طول کانال نازن انتشررار پیدا کند بنابرانن این دو بعدی اسررت و اخال‬
‫نسربی ناپایا با الگوی نامنظم موج عرضری اسرت‪ .‬طرحی برای بیان ویژگی های عکس شریان در شکل ‪6.32‬‬
‫ارایه شرده‪ .‬یکی از ویژگی ها توربوالنی بودن ذات ناحیه واکنش است و وجود گاز های نجیب نسوخته که به‬

‫‪167‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫جلو ریخته می شررود و یه صررورت جابه جایی به پایین دسررت جریان در جلوی واکنش می روند‪ .‬گاز های‬
‫نجیب نسروخته توسرط گاز های احتراقی داا احاطه می شود و در نهایت مصرف خواهد شد‪ .‬ولی انرژی ازاد‬
‫شده قادر به تغییر رژیم انفجار نیست‪ .‬در مخلو های بسیار ناپایدار ‪ ،‬نوسانات آشفته در جلو ناحیه ناشی می‬
‫شرود‪ .‬فعل و انفعاالت موج عرضری قوی ‪ ،‬ممکن است منجر به کاهش ماده شیمیایی شود‪ .‬آزاد سازی انرژی‬
‫که به حمایت از انتشرار جبهه انفجار می انجامد‪ .‬وجود جیب های گاز واکنشی که در نهایت از طری انتشار‬
‫آشرفته در محل می سروزند‪ .‬رابطی که فرآیند احتراق در یک انفجار سلولی ممکن است همچنین نشان می‬
‫دهد‪ .‬همانطور که در مدل ‪ ZND‬فرر شررده کامالن به دلیل احتراق خودکار از طری فشرررده سررازی ضررربه‬
‫نیست‪ .‬نتایج حاصل از انفجارهای دو بعدی در کانالهای نازن ممکن است نشان دهنده یک انفجار سه بعدی‬
‫نباشرد ‪ ،‬زیرا ‪ ،‬در سرکوب ارتعاش عرضی در یک جهت ‪ ،‬ما اساسان انفجار را مجبور می کنیم که از حد مجاز‬
‫خارج شود‪ .‬بنا براین‪ ،‬مهم است که بتوان ساختار داخلی یک انفجار سه بعدی خود پایدار را مشاهده کرد‪.‬‬

‫‪168‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : .6.32‬عکس احتراق شارلین در کانال باریک‬

‫از آنجا که تشرخیص نوری ‪ ،‬میدان جریان را در امتداد خط دید ادغا می کند ‪ ،‬ساختار سه بعدی تا توسعه‬
‫تکنیک های تصرویربرداری لیزر مسرطح حل نشده باقی مانده است‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬تصویر فلورسانس رادیکال‬
‫‪ OH‬با روشرن کردن یک سطح مقطع مسطح از ساختار سه بعدی با یک ورق نازن نور لیزر بدست می آید‪.‬‬
‫شرردت تصررویر فلورسررانس غلظت گونه های خا‪ ،‬هیجان زده را ایجاد می کند‪ .‬شررکل ‪ 6.33‬توالی تصرراویر‬
‫فلورسرانس ‪ OH‬را در مخلو نسربتان پایدار ‪ H2 + O2 + 17‬در ‪ p0 = 20 kPa‬نشران می دهد‪ .‬الگوی سنگ‬

‫‪169‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫بنای معمولی به دلیل فعل و انفعاالت ‪ Mach‬سه شون است ‪ ،‬جایی که واکنش در ساقه ماخ و شون عرضی‬
‫شردیدترین اسرت‪ .‬تورفتگی ها هنوز واکنش دهنده های نسروخته هسرتند‪ .‬شون های حادثه ای ضعیف تر‬
‫هنوز تحت فرآیند القای قرار دارند‪ .‬الگوی ‪ OH‬در پشررت جبهه های مختلف شررون منفجره سررلولی کامالن‬
‫یکنواخت است‪ .‬در شکل ‪ ، 6.34‬تصاویر مشابه فلورسانس ‪ OH‬از انفجارها در یک مخلو ناپایدار نشان داده‬
‫شده است‪ .‬مخلو ‪ N2O – H2 – N2‬شناخته شده است که الگوی موج عرضی بسیار نامنظمی را روی ورقه‬
‫های دوده می دهد‪ .‬مقایسه این تصاویر با تصاویر نشان داده شده‬

‫شکل ‪ : 6.33‬تصاویر ‪ OH‬فلیورسانس از احتراق پایا‬

‫در شکل ‪ ، 6.33‬ما می توانیم مرزهای آشفته بسیار نامنظمی را با واکنش دهنده های نسوخته تعبیه شده در‬
‫منطقه واکنش مشراهده کنیم‪ .‬سراختارهای کلیدی سرنگی کامالن مشخص که توسط تقاطع های ‪ Mach‬سه‬
‫شون شکل گرفته اند ‪ ،‬اکنون با الگوی تصادفی تری از فعل و انفعاالت شون در جبهه پیشرو جایگزین شده‬
‫اند‪ .‬این تصراویر از خود پایدار ‪ ،‬سره بعدی اسرت سراختار انفجار مشاهدات حاصل از تصاویر شلیرن از انفجار‬
‫حاشریه ای دو بعدی را تأیید می کند‪ .‬تصاویر فلورسانس ‪ OH‬نشان داده شده در شکل ‪ 6.34‬بی شباهت به‬
‫تصراویر یک تور بسریار آشرفته نیسرت‪ .‬به جز ساختار انفجار چرخشی تک سر ‪ ،‬که ثابت است ‪ ،‬انفجارهای‬
‫سلولی به طور کلی ناپایدار هستند‪ .‬بین برخورد دو موج عرضی ‪ ،‬پیشانی شون از بین می رود‪ .‬در یک کانال‬
‫نازن که می توان انفجار را دو بعدی کرد ‪ Strehlow ،‬و ‪ )1974( Crooker‬با اسررتفاده از عکسرربرداری رگه‬
‫های لیزری از شرلیرن ‪ ،‬تغییر سرعت پیشانی شون را اندازه گیری کردند‪ .‬آنها مخلوطی از ‪H2 + O2 + 3 2‬‬
‫‪ Ar‬را در ‪ p0 = 58 Torr‬مطالعه کردند‪ .‬نتایج حاصررل از تعدادی آزمایش با هم در شررکل ‪ 6.35‬رسررم شررده‬
‫است‪ .‬نتایج نشان می دهد ‪ ،‬در ابتدای سلول بالفاصله پس از برخورد دو موج عرضی ‪ ،‬سرعت شون جلو می‬

‫‪171‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تواند تا ‪ 1.8‬برابر متوسرط سررعت ‪ CJ‬باشرد‪ .‬سرعت جلو در فاصله حدود یک سو طول سلول به سرعت به‬
‫مقدار ‪ CJ‬فرو می رود‪ .‬پس از آن ‪ ،‬سررعت آن حتی پایین می آید و در انتهای سلول درست قبل از برخورد‬
‫امواج عرضری ‪ ،‬سررعت شون جلو تقریبان ‪ 1.6‬سرعت ‪ CJ‬فروپاشی کرده است‪ .‬توجه داشته باشید که بزرگی‬
‫نوسرانا ت در امتداد طول سرلول به پایداری مخلو و همچنین چگونگی فاصرله شررایط از حد بستگی دارد‪.‬‬
‫برای مخلو های نسربتان پایدار که در محدوده ای قرار دارند ‪ ،‬نوسران کمتری است ‪ ،‬زیرا امواج عرضی خود‬
‫ضرعیف هستند و به امواج صوتی خطی نزدیک می شوند‪ .‬اندازه گیری سرعت درون سلول توسط ‪ Dormal‬و‬
‫همکاران تکرار شد‪ ، )1979( .‬که همچنین زمان القای ‪ ،‬فشار و انتشار ‪ OH‬را در طول سلول برای انفجارهای‬
‫حاشریه ای در یک کانال نازن اندازه گیری کرد‪ .‬نتایج آنها ‪ ،‬که در شکل ‪ 6.36‬نشان داده شده است ‪ ،‬نتایج‬
‫‪ Strehlow‬و ‪ Crooker‬را تأیید می کند‪.‬‬

‫شکل ‪ : 6.34‬تصویر ‪ OH‬فلورسانس از احتراق ناپایا‬

‫‪171‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : 6.35‬مقادبر مختلف سرعت شون در سلول احتراقی‬

‫جالب اسرت بدانید که در یک چهار آخر سرلول ‪ ،‬شدت ‪( OH‬و همچنین فشار) دقیق نا قبل از برخورد امواج‬
‫عرضرری برای شررروع چرخه بعدی به شرردت افزایش می یابد‪ .‬این هنوز به طور کامل بررسرری نشررده اسررت و‬
‫احتماالن به دلیل پیکربندی پیچیده شرون های عرضری است که باع کاهش حجم مخلوطی می شود که با‬
‫پیشروی امواج شون از هر طرف فشرده می شود ‪ ،‬مانند یک انفجار روند‪ .‬با اندازه گیری مستقیم نوسانات در‬

‫‪172‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫طول سلول ‪ ،‬ما توجه داریم که جلو شون به صورت ضربان دار گسترش می یابد همانطور که توسط دنیسوف‬
‫و تروشرین (‪ )1961‬توصیف شده است‪ .‬در هندسه های استوانه ای و کروی نامشخص ‪ ،‬مقیاا مشخصه ای‬
‫برای ارتعاشررات عرضرری وجود ندارد‪ .‬با گسررترش انفجار واگرا ‪ ،‬محیط جبهه موج با شررعاع افزایش می یابد‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬ممکن اسررت ارتعاش عرضرری را با یکی از حالتهای ویژه طبیعی همانند انفجار در لوله های محدود‬
‫تشررخیص ندهیم‪ .‬سرراختار سررلولی انفجارهای واگرا پس از آن به مقیاا طول مشررخصرره مشررت شررده از‬
‫فرایندهای سررررعت شررریمیایی وابسرررته خواهد بود (به عنوان مثال طول منطقه واکنش ‪ .)ZND‬از آنجا که‬
‫مقیاا طول شریمیایی به طور کلی در مقایسه با ابعاد مشخصه یک لوله در مورد انفجارهای محدود کوچک‬
‫اسرت ‪ ،‬بنابراین تا زمانی که شعاع بزرگتر از اندازه سلول نباشد ‪ ،‬نمی توانیم انفجارهای مختلف ‪ CJ‬سلولی را‬
‫پیدا کنیم‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انفجارهای واگرا باید با استفاده از یک منبع احتراق قدرتمند تا شعاع انفجار پشتیبانی یا‬
‫بیش از حد رانده شروند به اندازه کافی بزرگ می شرود‪ .‬این مطاب با مشراهدات تجربی است ‪ ،‬که نشان می‬
‫دهد انفجارهای واگرا به مقدار زیادی انرژی برای شرروع احتیاج دارند و انتشار پایدار خود پس از آنکه انفجار‬
‫بیش از حد به شرعاع کافی بزرگ هدایت شرود ‪ ،‬امکان پذیر اسرت‪ .‬شکل ‪ 6.37‬یک عکس با شاتر باز از یک‬
‫انفجار اسررتوانه ای واگرا آغاز شررده توسررط یک منبع احتراق منفجر کننده قدرتمند نشرران می دهد‪ .‬مسرریر‬
‫حرکت امواج عرضی اکنون دو مجموعه متقاطع از مارپیچ های لگاریتمی را نشان می دهد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬اگر‬
‫انفجار واگرا برای انتشرار در یک مقدار ‪ CJ‬ثابت است ‪ ،‬بعد متوسط سلول انفجار (یا فاصله موج عرضی) باید‬
‫یک ثابت باشرد که توسرط ترکیب مخلو و شررایط اولیه آن اداره می شرود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬تعداد متوسط امواج‬
‫عرضی در واحد طول در امتداد محیط جبهه انفجار باید ثابت باشد‪ .‬این امر مستلز آن است که سرعت رشد‬
‫امواج عرضر ی برای مقابله با میزان افزایش سرطح سطح جبهه انفجار باید باشد‪ .‬رشد امواج عرضی جدید باید‬
‫ناشری از بی ثباتی در خود جبهه انفجار باشرد‪ .‬توجه داشرته باشید که در ساقه ماخ و شون عرضی می توان‬
‫مشرراهده کرد یک سرراختار خوب مربو به یک انفجار بیش از حد هدایت شررده در مجاورت نقطه سرره گانه‪.‬‬
‫چنین سراختارهای ظریف خود را به عنوان الگوی ریز الماا در نوار مرتبط با مسریر مارپیچ انفجار چرخشی‬
‫تک سرر نشران می دهد (شرکل ‪ .)6.7‬این امواج عرضری از سراختار ریز هستند که با گسترش جبهه واگرا و‬
‫بزرگتر شدن سلول هنگا افزایش زمان بین برخورد امواج عرضی ‪ ،‬امواج عرضی جدیدی شکل می گیرند‪ .‬در‬
‫انفجارهای کروی ‪ ،‬سررعت رشرد سرریع تر است ‪ ،‬زیرا سطح آن با مربع شعاع متناسب است‪ .‬بر این اساا ‪،‬‬
‫سررعت امواج عرضری جدید نیز باید بیشرتر از انفجارهای اسرتوانه ای با شعاع یکسان باشد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬وجود‬
‫انفجارهای کروی به مخلو های ناپایدار بیشتری نیاز دارد که در آن رشد ناپایداری ها سریعتر است‪.‬‬

‫‪173‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫وقتی سررعت رشرد امواج عرضری جدید برای مقابله با سررعت افزایش سرطح زمین ناکافی باشد ‪ ،‬سلول ها‬
‫بزرگتر شرده و انفجار خاموش می شود‪ .‬شکل ‪ 6.38‬سواب شاتر باز همزمان و رگه های جبران شده را برای‬
‫یک انفجار واگرا ناکا نشران می دهد‪ .‬تعداد شکاف های افقی استفاده می شود (که در عکس شاتر باز دیده‬
‫می شود) ‪ ،‬و عکس رگه ساختار منطقه واکنش را نشان می دهد‪ .‬اگرچه جبران کامل سرعت و سرعت تصویر‬
‫انفجار به دلیل سرررعت آن امکان پذیر نیسررت ‪ ،‬با این وجود می توان یک تصررویر کیفی از سرراختار منطقه‬
‫واکنش موج در حال شکست را مشاهده کرد‪.‬‬

‫در مقابل یک جبهه انفجار واگرا ‪ ،‬در یک انفجار همگرا سطح کاهش می یابد‪ .‬شکل ‪ 6.39‬عکس با شاتر باز از‬
‫انفجار استوانه ای همگرا را در یک کانال نازن نشان می دهد‪ .‬بر خالف یک انفجار واگرا ‪ ،‬که با سرعت ثابت‬
‫‪ CJ‬منتشر می شود ‪ ،‬یک انفجار منفجر شده به دلیل همگرایی منطقه تقویت می شود و با گسترش به سمت‬
‫مرکز تقارن ‪ ،‬به تدریج بیش از حد رانده می شرررود (‪ .)1971 ،Knystautas & Lee‬شرررکل ‪ 6.39‬دوباره دو‬
‫مجموعه مارپیچ لگاریتمی متقاطع را نشررران می دهد ‪ ،‬مانند مورد منفجر شررردن های واگرا‪ .‬با این حال ‪ ،‬با‬
‫همگرا یی انفجار ‪ ،‬متوسرط اندازه سلول یا فاصله موج عرضی کاهش می یابد‪ .‬انفجار همگرا به تدریج بیش از‬
‫حد سوخته می شود و اندازه سلول با توجه به درجه اضافه رانش کوچکتر می شود‪ .‬سرانجا ‪ ،‬با نزدیک شدن‬
‫انفجار بیش از حد به شرون شدیدی ‪ ،‬جلو پایدار می شود و امواج عرضی به اموا ج صوتی ضعیف تبدیل می‬
‫شوند‪.‬‬

‫محققان اولیه در وجود امواج ثابت و واگرا تردید داشتند ‪ ،‬اما آنها نظر خود را بر اساا یک ساختار یک بعدی‬
‫‪ ZND‬قرار دادنرد (ژوگو ‪ 1917 ،‬؛ کورانت و فریدریش ‪ .)1951 ،‬با این حال ‪ ،‬اگر کسررری بی ثباتی ها را به‬
‫عنوان شرر مورد نیاز برای انتشرار پایدار امواج انفجار در نظر بگیرد ‪ ،‬وجود انفجارهای واگرا به سرعت رشد‬
‫ناپایداری به اندازه کافی سرریع بسرتگی دارد تا یک بعد سلول ثابت را ثابت نگه دارد‪ .‬شکل ‪ 6.41‬یک عکس‬
‫مبدل تصویر فوری (بسیار بزرگ شده) از یک انفجار کروی را در یک مخلو ‪ C2H2 – O2‬بسیار حساا در‬
‫فشرار اولیه ‪ P0 = 300 Torr‬نشران می دهد‪ .‬بزرگنمایی ‪ 511‬برابر است‪ .‬ساختار سلولی سطح جلو نیز کامالن‬
‫مشهود است ‪ ،‬حتی اگر بعد سلول در این فشار اولیه در مخلو ‪ C2H2-O2‬بسیار کوچک باشد‪ .‬سواب دوده‬
‫منعکس شرده پایان انفجار کروی به دست آمده توسط شچلکین و تروشین (‪ )1965‬و داف و فینگر (‪)1965‬‬
‫ساختارهای سلولی یکسانی با امواج مسطح را برای همان مخلو نشان می دهند‪.‬‬

‫ثبت یک انفجار کروی در ‪ H2 + Cl2‬در ‪ .p0 = 100 Torr‬سراختار سلولی متالطم کامالن مشهود است‪ .‬رکورد‬
‫دوده‪-‬فویل بازتاب پایان انفجار کروی را ثبت می کند ‪ ،‬و الگوی سرلولی مشابه رکورد دوده پایان یک انفجار‬
‫مسرطح اسرت که در یک لوله پخش می شود (به عنوان مثال ‪ ،‬شکل ‪ .) 6.21‬موج کروی منعکس شده روی‬
‫‪174‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫صفحه دوده با گسترش موج به یک ساقه ماخ تبدیل می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اندازه سلول ها کوچکتر است ‪ ،‬زیرا‬
‫سراقه ماخ یک انفجار بیش از حد است‪ .‬هرچه موج کروی بیشتر منبسط شود ‪ ،‬ساقه ماخ به یک موج حادثه‬
‫ای تبدیل می شود و اندازه سلول به اندازه سلول عادی مخلو برمی گردد‪.‬‬

‫شکل ‪ : 6.36‬مقادیر مختلف اندازه گیری شده در سلول احتراقی‬

‫به بعد مشرخصره هندسره لوله ‪ ،‬ساختار جلو از هندسه لوله مستقل می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬ساختار انفجار برای‬
‫همه هندسره ها یکسران است‪ .‬اندازه سلول اکنون توسط مقیاسهای طول واکنش شیمیایی تنظیم می شود‪.‬‬
‫برای انفجارهای واگرا ‪ ،‬جایی که سررطح شررعبه انفجار با شررعاع افزایش می یابد ‪ ،‬باید سررلول های جدید با‬

‫‪175‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سررعت متناسرب با سررعت افزایش سطح ایجاد شوند تا اندازه متوسط سلول ثابت باقی بماند‪ .‬بدون تشکیل‬
‫سرلول های جدید ‪ ،‬اندازه سرلول موجود افزایش می یابد‪ .‬سپس با افزایش زمان بین برخورد امواج عرضی و‬
‫شرکسرت انفجار ‪ ،‬جبهه اصرلی شرون خراب می شرود‪ .‬به نظر می رسرد که کلید انتشار پایدار خود به خود‬
‫سراختار سلولی است‪ .‬یک مدل ‪ ZND‬ثابت و یک بعدی برای به نظر می رسد ساختار فاقد مکانیسم ضروری‬
‫مسئول انتشار امواج انفجاری است‪.‬‬

‫مشراهدات تجربی توصریف شرده در این فصرل نشان می دهد که ‪ ،‬به طور کلی ‪ ،‬انفجارها با ساختار پیشانی‬
‫سرلولی ناپایدار هستند‪ .‬مرزهای سلول با تقاطع گروهی از امواج عرضی با جلو شون پیشرو تعریف می شود‪.‬‬
‫امواج عرضی خود با انتشار انرژی غیر یکنواخت در جبهه انفجار پایدار می مانند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مورفولوژی ساختار‬
‫پیشرانی باید به گونه ای باشرد که توزیع آزاد انرژی غیر یکنواخت مناسربی را در جلو ایجاد کند تا به اتصال‬
‫رزونانس با ارتعاشات عرضی برسد‪ .‬از این رو ‪ ،‬برخالف نظریه ‪ ، CJ‬یک رابطه صمیمانه بین جبهه و فرایندهای‬
‫پشت آن وجود دارد‪.‬‬

‫نزدیک به حد ‪ ،‬ارتعاش عرضری مربو به کمترین حالت ویژه صروتی است‪ .‬حالت های ویژه نیز به نوبه خود‬
‫توسرط بعد مشخصه مقطع لوله اداره می شوند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مقیاا طول مشخصه جلو انفجار سلولی با مقیاا‬
‫طول مشرخصره مقطع لوله در محدوده ها ارتبا دارد (به عنوان مثال ‪ ،‬نگاه کنید به شکل ‪ .)6.22‬به دور از‬
‫محدودیت ها ‪ ،‬فرکانس ارتعاشرات عرضری زیاد است و اندازه سلول مربوطه در جلو انفجار در مقایسه با ابعاد‬
‫مشرخصره لوله کوچک می شرود‪ .‬از این رو ‪ ،‬هندسره لوله دیگر اندازه سرلول را کنترل نمی کند ‪ ،‬و ساختار‬
‫انفجار برای همه هندسره های لوله یکسران است‪ .‬اندازه سلول اکنون به خصوصیات مخلو انفجاری بستگی‬
‫دارد‪ .‬برای اتصرررال رزونانس ‪ ،‬اندازه سرررلول باید نتیجه بازخورد غیرخطی بین فرآیندهای گازی دینامیکی و‬
‫شیمیایی باشد‪ .‬در یک واکنش شیمیایی ‪ ،‬طیفی از مقیاا های زمانی وجود دارد که مربو به میزان واکنش‬
‫های مختلف اولیه اسررت‪ .‬با این حال ‪ ،‬تنها تعداد اندکی از غالب که انتشررار انرژی گرمازا را کنترل می کنند‬
‫مرتبط هسررتند‪ .‬مقیاسررهای طول شرریمیایی نیز به حالت ترمودینامیکی وابسررته هسررتند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬باید یک‬
‫فرایند گازی دینامیکی مشرخص برای تعریف حالت ترمودینامیکی انتخاب شود تا معادالت سرعت شیمیایی‬
‫بتواند یکپارچه شود تا مقیاا طول شیمیایی مورد نظر را بدست آورد‪.‬‬

‫آزمایشات نشان داده است که ‪ ،‬حتی در حد مجاز ‪ ،‬انفجار با سرعت متوسط بسیار نزدیک به مقدار ‪ CJ‬نظری‬
‫انتشار می یابد‪ .‬درون ساختار ‪ ،‬جایی که سرعت محلی جبهه می تواند از ‪ VCJ1.8‬تا ‪ VCJ1.6‬متغیر باشد ‪،‬‬
‫میانگین سرعت بیش از یک طول سلول (به عنوان مثال ‪ ،‬چرخه نوسان) هنوز در مورد مقدار ‪ CJ‬نظری برای‬
‫مخلو است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬به نظر می رسد که سرعت ‪ CJ‬می تواند برای تأمین حالت ترمودینامیکی اولیه برای‬
‫‪176‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫ادغا معادله سررررعت جنبشررری انتخاب شرررود‪ .‬در نتیجه طول منطقه واکنش ‪ ZND‬به عنوان مقیاا طول‬
‫شیمیایی مناسب برای توصیف ارتعاشات عرضی عمل می کند‪.‬‬

‫شاید اولین کسانی که اندازه سلول انفجاری ‪ λ‬را با طول منطقه واکنش ‪ ZND‬مرتبط می کند ‪Shchelkin ،‬‬
‫و ‪ )1965( Troshin‬بودند که یک وابسرررتگی خطی سررراده را فرر کردند‪ ، λ = Al :‬جایی که ‪ A‬یک ثابت‬
‫است‪ .‬طول منطقه واکنش ‪ ZND‬می تواند با استفاده از تئوری ‪ CJ‬برای محاسبه حالت فون نویمان به راحتی‬
‫تعیین شرود پشت جبهه شون پیشرو و به دنبال آن ادغا معادالت سرعت جنبشی برای واکنشهای ابتدایی‬
‫(در امتداد خط ریلی)‪ .‬ثابت ‪ A‬باید با تطبی مقدار محاسرربه شررده با یک نقطه داده تجربی تعیین شررود‪ .‬به‬
‫طور کلی ‪ ،‬کوچکترین اندازه سررلول مربو به ترکیب اسررتوکیومتری (یا نسرربت هم ارز ‪ )φ = 1‬برای ارزیابی‬
‫ثابت ‪ A‬انتخاب می شررود‪ .‬هنگامی که ‪ A‬پیدا شررد ‪ ،‬می توان اندازه سررلول را برای سررایر ترکیبات هنگا‬
‫محاسربه طول منطقه واکنش ‪ ZND‬بدست آورد‪ . .‬محاسبه طول منطقه واکنش ‪ ZND‬و استفاده از آن برای‬
‫‪ ،‬توسط ‪ Westbrook‬و ‪Urtiew‬‬ ‫تخمین اندازه سلول انفجار ‪ ،‬با استفاده از داده های شیمیایی‪-‬جنبشی دقی‬
‫(‪ )1982‬و توسرط ‪ Shepherd‬و همکاران آغاز شد‪ )1986( .‬شپرد و همکاران یکپارچه سازی معادله اساسی‬
‫حفراظرت برای منطقره واکنش ‪ ، ZND‬بره دنبرال یرک خط ریلی‪ .‬در مقابل ‪ Westbrook ،‬و ‪ Urtiew‬زمان‬
‫واکنش را بر اسراا مسریر انفجار حجم ثابت محاسربه کردند و بنابراین می توانند با ضرب زمان واکنش در‬
‫سررعت ذره پشرت شرون ‪ ،‬طول منطقه واکنش را بدست آورند‪ .‬با توجه به فرر وابستگی خطی ساده بین‬
‫طول منطقه واکنش ‪ ZND‬و اندازه سرلول ‪ ،‬تفاوت بین شپرد و همکاران‪ .‬یکپارچه سازی دقی خط ریلی و‬
‫محاسبه مسیر ثابت ثابت حجم ‪ Westbrook‬و ‪ Urtiew‬مهم نیست‪.‬‬

‫‪177‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : 6.37‬عکس شاتر باز از احتراق استوانه ای‬

‫شراید بح در مورد روش اندازه گیری اندازه سررلول انفجار مناسررب باشررد‪ Shchelkin .‬و ‪ Troshin‬از رکورد‬
‫دوده پایان منعکس شده استفاده کردند (به عنوان مثال ‪ ،‬شکل ‪ ، )6.21‬که الگوی سلول جلو (در لحظه زمان‬
‫انعکاا از ورق دوده) را نشان می دهد‪ .‬آنها در سطح مقطع لوله خطی کشیدند ‪ ،‬تقاطعهای مرزهای سلول را‬
‫با خط شمردند و طول خط را بر تعداد تقاطع ها تقسیم کردند تا میانگین اندازه سلول را بدست آورند‪ .‬روش‬
‫استاندارد استفاده از رکورد دوده دیواره جانبی است که مسیرهای نقا سه گانه تقاطع های ماخ را در دیواره‬
‫ثبت می کند‪ .‬رکورد دوده دیواره جانبی مسافت مشخصی از مسیر را با جلو انفجار پوشش می دهد (به عنوان‬
‫مثال ‪ ،‬طول فویل دوده ‪ ،‬به جای یک لحظه از زمان که توسرررط رکورد دوده پایان نشررران داده می شرررود)‪.‬‬
‫مشرخص شرده اسرت که این دو روش نتایج مشرابهی را ارا ه می دهند ‪ ،‬اما استفاده از رکورد دیواره جانبی‬
‫الگوی مقیاا ماهی سریرهای موج عرضری دقی تر است ‪ ،‬به ویژه هنگامی که الگوی نامنظم باشد‪ .‬مشاهده‬
‫انفجار در مسافت طوالنی تر شناسایی اندازه سلول غالب را تا حد زیادی تسهیل می کند‪.‬‬

‫‪178‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : 6.38‬عکس شاتر باز از احتراق استوانه ای‬

‫به دسررت آوردن یک مقدار نماینده واحد برای اندازه سررلول از یک الگوی فویل نامنظم دوده کار سرراده ای‬
‫نیسرت (به عنوان مثال ‪ ،‬شکل ‪ 6.18‬و ‪ .)6.28‬توزیعی از اندازه سلول وجود دارد که با وجود ساختارهای ریز‬
‫سرازگاری باالتر که در سرلول ها تعبیه شرده ‪ ،‬پیچیده تر است‪ .‬هارمونیک های باالتر رشد کرده و به سلول‬
‫های جدیدی تبدیل می شوند و هنگامی که در اثر برخورد امواج عرضی با سلول های موجود ادغا می شوند‬
‫‪ ،‬می توانند ناپدید شروند‪ .‬برای بدسرت آوردن نتایج سازگار ‪ ،‬ناظر تازه کار باید رهنمودهایی را از محققان با‬
‫تجربه تر کسب کند‪ .‬فویل های طوالنی تر که اجازه می دهند ساختار انفجار برای مدت طوالنی تری مشاهده‬
‫شود ‪ ،‬دارای ارزش هستند‪ .‬استفاده از بیش از یک نمونه فویل ‪ ،‬یا از همان آزمایش با فویل هایی که در مکان‬
‫هرای مختلف در امترداد لولره قرار گرفتره انرد یا از آزمایش های مختلف ‪ ،‬همچنین به ارا ه یک مقدار قابل‬
‫اعتماد برای اندازه سلول که مشخصه یک مخلو خا‪ ،‬است ‪ ،‬کمک می کند‪.‬‬

‫‪179‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : 6.38‬عکس شاتر باز از احتراق استوانه ای همگرا‬

‫به عنوان مثالی در تفسریر فویل ‪ ،‬شکل ‪ 42-6‬یک رکورد دوده برای انفجار هوا ‪ C2H4‬در یک لوله بزرگ به‬
‫قطر ‪ 1.89‬متر را نشان می دهد‪ .‬ردیابی دستی فویل دوده نیز در شکل ‪ 42-6‬نشان داده شده است تا تصویر‬
‫واضح تری از مسیرهای موج عرض ی بدست آید‪ .‬همانطور که مشاهده می شود ‪ ،‬طیف وسیعی از اندازه سلول‬
‫ها و همچنین زیر ساخت در سلول ها وجود دارد‪ .‬با این حال ‪ ،‬مطالعه فویل برای مدت زمان مشخص منجر‬
‫به انتخاب ردیف سرایه دار سرلول ها به عنوان باند غالب می شرود که اندازه سرلول مشرخصه (یا فاصله موج‬
‫عرضری) ا ز آن می توان بدسرت آورد‪ .‬در تالش برای ارا ه تفسیر فویل دوده بیشتر هدف ‪ ،‬شپرد و همکاران‬
‫(‪ )1986‬و لی و همکاران (‪ )1993‬برای تجزیه و تحلیل رکوردهای دوده از تکنیک پردازش تصررویر دیجیتال‬
‫اسرتفاده کرد‪ .‬اولین مشرکلی که باید برطرف شرد دستیابی به رسوب یکنواخت دوده بر روی فویل بود‪ .‬تنوع‬
‫زیادی در رسوب دوده منجر به نوسان زیادی در مقیاا خاکستری پس زمینه و وضوح ضعیف تصویر اسکن‬
‫شرده برای دیجیتالی سرازی داده ها می شود‪ .‬در تجزیه و تحلیل لی و همکاران ‪ ،‬رکورد دوده واقعی ابتدا با‬
‫دست قبل از اسکن ردیابی می شود ‪ ،‬که یک کار خسته کننده است‪ .‬در کار شپرد و همکاران ‪ ،‬الگوی سلول‬
‫نسرربتان منظم ‪ C2H2-O2‬با رقت آرگون زیاد (‪ )٪81‬اجازه می دهد یک قله منفرد کامالن مشررخص در طیف‬
‫اندازه سرلول بدسرت آید‪ .‬با این حال ‪ ،‬با درصرد کمتری از آرگون ‪ ،‬توزیع نسربتان مسرطح است و هیچ مقدار‬
‫واحدی برای اندازه سرلول غالب از طیف حاصرل نمی شود‪ .‬نتایج مشابه توسط ‪ .J.J‬لی و همکاران (‪، )1995‬‬
‫که یک هیسررتوگرا از اندازه سررلول ها و همچنین عملکرد همبسررتگی خودکار داده های دیجیتالی شررده از‬
‫الگوی دوده را بدست آورد ‪ ،‬که اندازه گیری بی نظمی الگوی دوده را ارا ه می دهد‪ .‬نتیجه گیری این بود که‬
‫‪181‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اندازه سررلول حاصررل از پردازش دیجیتال با آنچه که توسررط انسرران برای الگوی منظم تر تخمین زده شررده‬
‫موافقت می کند ‪ ،‬اما روش های پردازش تصرویر دیجیتال می تواند به طور بالقوه اطالعات بیشتری در مورد‬
‫الگوی دوده به دست آورد‪ .‬با این حال ‪ ،‬ما هنوز یاد نگرفته ایم که چگونه از اطالعات اضافی استفاده کنیم و‬
‫در حال حاضرر فقط یک مقدار از اندازه سرلول غالب برای مخلو کافی اسررت‪ .‬چشم آموزش دیده همچنان‬
‫روش اسرتانداردی اسرت که برای تعیین مقدار نماینده اندازه سلول از ثبت دوده الگوی موج عرضی استفاده‬
‫می شرود‪ .‬داده های اندازه سرلول برای بیشتر سوخت های متداول (با هوا یا اکسیژن و رقی کننده های بی‬
‫اثر) در شرایط مختلف اولیه جمع آوری شده است و در انفجار ‪ Caltech‬موجود است‪.‬‬

‫مقایسره بین مقادیر آزمایشری و محاسربه شده اندازه سلول بر اساا طول منطقه واکنش ‪ ZND‬و وابستگی‬
‫خطی ‪ λ = Al‬پیشرنهاد شرده توسط ‪ Shchelkin‬و ‪ Troshin‬برای مخلو سوخت و هوا مشترن (در شرایط‬
‫اولیه استاندارد ‪ )T0 = 298 K ،p0 = 1 atm‬در شکل ‪ 6.43‬نشان داده شده است‪ .‬ثابت ‪ A‬تعیین می شود با‬
‫برازش داده های تجربی در ترکیب اسررتوکیومتری (به عنوان مثال ‪ ،‬نسرربت هم ارزی ‪ .)φ = 1‬توجه داشررته‬
‫باشید که برای هر سوخت ‪ ،‬مقدار متفاوتی از ‪ A‬با انطباق با اندازه اندازه سلول در ‪ φ = 1‬برای آن بدست می‬
‫آید سرروخت خا‪ ،‬این تواف از نظر کیفی کامالن خوب اسررت‪ .‬با این حال ‪ ،‬بر اسرراا یک مقدار ‪ ،‬انحراف از‬
‫تناسررب خطی می تواند به اندازه یک مرتبه از اندازه ‪ ،‬به ویژه در نزدیکی حد ناب باشررد‪ .‬این تواف نامه در‬
‫نزدیکی شررایط اسرتوکیومتری همیشه مناسب است ‪ ،‬زیرا ‪ A‬با انطباق با داده های تجربی در ‪ φ = 1‬تعیین‬
‫می شود‪.‬‬

‫‪181‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : 6.41‬عکس از احتراق کروی همگرا‬

‫تالش شده است تا با فرر وابستگی ‪ A‬به ترکیب مخلو ‪ ،‬تناسب را بهبود بخشد‪ .‬اگرچه پیشرفت جز ی به‬
‫دسررت آمد ‪ ،‬فاکتور ‪ A‬هنوز از اعتبار جهانی برخوردار نیسررت‪ .‬تالش اخیرتری توسررط ‪ Gavrikov‬و دیگران‬
‫انجا شررد‪ ، )2111( .‬که ‪ A‬را به دو پارامتر پایداری وابسررته فرر کرد‪ .‬اولی انرژی فعال سررازی اسررت که‬
‫حساسیت دمایی واکنش را اندازه گیری می کند و دیگری بر اساا رابطه بین آزادسازی انرژی شیمیایی و به‬
‫اص طالح انرژی داخلی حیاتی است‪ .‬شناخته شده است که گرمازایی مخلو همچنین بر پایداری انفجار تأثیر‬
‫می گرذارد‪ .‬بعالوه ‪ ،‬گراوریکوف و همکراران ‪ ،‬بره جای انتخاب حالت فون نویمان برای انفجار ‪ .CJ‬یک قدرت‬
‫ضررربه باالتر را برای محاسرربه طول منطقه واکنش ‪ ZND‬انتخاب کرد ‪ ،‬تا منعکس کننده نوسرران یک جبهه‬
‫ضرربان دار در طول یک چرخه سرلول باشد‪ .‬به نظر می رسد این تغییرات همبستگی بهتری نسبت به قانون‬
‫خطی ‪ Shchelkin‬و ‪ Troshin‬ایجاد می کند ‪ ،‬اما شکل عملکرد ثابت اتصاالت اکنون بسیار پیچیده تر است‪.‬‬
‫تالش اخیر دیگری برای دسررتیابی به یک رابطه تجربی بهتر بین ‪ λ‬و ‪ l‬توسررط ‪ )2115( Ng‬انجا شررد‪ .‬وی‬
‫همچنین از یک پارامتر پایداری استفاده کرد که محصول محصول را شامل می شود‪.‬‬

‫‪182‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انرژی فعال سرازی با نسبت طول القایی به واکنش منطقه ‪ - ZND‬سایپرز ‪ ،‬باشگاه دانش ‪ Ng‬همچنین یک‬
‫پرارامتر چنرد جمله ای را در پارامتر پایداری خود در نظر گرفت ‪ ،‬از این رو تعداد ثابت های مناسرررب برای‬
‫تعیین افزایش می یرابرد‪ .‬برا این حال ‪ ،‬او ادعا کرد که به محب تعیین این ثابت ها در بیان چند جمله ای ‪،‬‬
‫برای مخلو های مختلف معتبر هستند‪ .‬از این رو ‪ ،‬ابتدا باید تعیین شوند‪ .‬او همبستگی بسیار بهتری نسبت‬
‫به گاوریکوف با داده های تجربی به دست آورد‪ .‬تاکنون هیچ نظریه ای برای پیش بینی اندازه سلول از ویژگی‬
‫های اسراسری مخلو انفجاری وجود ندارد‪ .‬اگر شما می توانید انواع روابط تجربی خود را برای بهبود شرایط‬
‫صررحیح ‪( ZND‬که قابل محاسرربه اسررت) با داده های اندازه گیری سررلول شررما را ارا ه می دهد ‪ ،‬این روابط‬
‫تجربی فقط یک تمرین در برازش منحصرررر به فرد اسرررت و هیچ اطالعاتی در مورد فیزیکی ارا ه نمی دهد‪.‬‬
‫رابطه اندازه سرلول با مقیاا مشرخص شریمیایی طول یک انفجار ‪ - ZND‬سایپرز ‪ ،‬باشگاه دانش الز است‬
‫ذکر کند که به طور کامالن الز است آزمایش شود‪ .‬برآورد اندازه سلول غالب یا نماینده از ورق های دوده می‬
‫تواند با یک عامل دو متفاوت باشد‪.‬‬

‫‪183‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : 6.41‬ساختار شعله کروی‬

‫تحقیقات تجربی طی ‪ 51‬سال گذشته به طور قطعی نشان داده است که امواج انفجار خود تکثیر (نه بیش از‬
‫حد زیاد) تقریبان در همه مخلو های منفجره رایج ناپایدار هسرررتند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مدل کالسررریک ‪ ZND‬برای‬
‫ساختار انفجار نمی تواند انفجارهای واقعی را توصیف کند‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬اشتعال و واکنشهای بعدی توسط‬
‫گرمایش آدیاباتیک جبهه شرون پیشررو اداره نمی شوند‪ .‬در یک جبهه انفجار ناپایدار ‪ ،‬واکنش دهنده هایی‬
‫که وارد منطقه واکنش می شوند بدون شک ابتدا با امواج مختلف شون (شون حادثه ای ‪ ،‬ساقه ماخ و شون‬
‫های عرضی) گر می شوند ‪ ،‬این امر به موقعیت آنها نسبت به جبهه سلول بستگی دارد‪ .‬با این حال ‪ ،‬آنها به‬
‫دنبال این امواج شررون ناپایدار بالفاصررله تحت انبسررا آدیاباتیک در میدان جریان قرار می گیرند و حتی‬
‫ممکن اسررت واکنشررهای القایی در موارد خا‪ ،‬خاموش شرروند‪ .‬در خود منطقه واکنش ‪ ،‬رابط های مختلف‬
‫چگالی ‪ ،‬امواج فشار عرضی ‪ ،‬جبهه های واکنش ‪ ،‬الیه های برشی و ساختارهای گرداب وجود دارد‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫‪184‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫فرآیند احتراق ذرات واکنش دهنده در منطقه واکنش را نمی توان به یک مکانیز واحد نسررربت داد‪ .‬بر این‬
‫اساا ‪ ،‬توسعه نظریه ای برای توصیف کیفی ساختار انفجار سلولی ناپایدار یا شبیه سازی فرآیندهای موجود‬
‫در منطقه واکنش از نظر عددی وظیفه مهمی را ارا ه می دهد‪.‬‬

‫چگونگی آغاز واکنشرهای شیمیایی و ایجاد فرآیندهای احتراق بعدی در منطقه واکنش آشفته انفجار سلولی‬
‫را می توان با توسرعه روشرهای تشخیصی و عددی بهتر توصیف کرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬اینکه چرا طبیعت ترجیح‬
‫می دهد سراختار انفجار به جای مدل ساده ثابت ‪ ZND‬یک بعدی پیچیده باشد ‪ ،‬پاسخ دادن به آن دشوارتر‬
‫اسرت‪ .‬آزمایش ها نشران می دهد که بی ثباتی در شرایط نزدیک به مرز آشکارتر است وقتی که انفجار آن را‬
‫پیدا می کند برای حفج خود پایدار‬

‫‪185‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : 6.42‬یک ضبط دوده معمولی از یک انفجار با ردیابی دستی همراه از مسیرهای موج عرضی‬

‫تکثیر همچنین عد حسراسریت در مواقعی که حسراسیت دمایی میزان واکنش شیمیایی زیاد باشد ‪ ،‬ایجاد‬
‫می شرود‪ .‬از این رو ‪ ،‬بی ثباتی ب اید به عنوان ابزاری برای جلوگیری از خاموش شدن واکنش ها از هر نوسان‬
‫دمایی کوچکی که ممکن اسرت منفجر شرود ‪ ،‬باشد‪ .‬بنابراین ممکن است به عنوان ناپایداری به عنوان روش‬
‫طبیعت برای ایجاد فرآیندهای فیزیکی بیشتر برای جلوگیری از انفجار مورد بررسی قرار گیرد‪ .‬چگونه واکنش‬
‫های شریمیایی آغاز می شود و فرآیندهای احتراق بعدی در منطقه واکنش آشفته یک انفجار سلولی رخ می‬
‫دهد ‪ ،‬شاید بتوان با توسعه بهتر توصیف کرد تکنیک های تشخیصی و عددی‪ .‬با این حال ‪ ،‬اینکه چرا طبیعت‬
‫ترجیح می دهد سراختار انفجار به جای مدل سراده ثابت ‪ ZND‬یک بعدی پیچیده باشد ‪ ،‬پاسخ دادن به آن‬
‫دشروارتر اسرت‪ .‬آزمایش هنگامی که انفجار برای تکثیر خود پایدار دشوار است ‪ ،‬نشان می دهد که بی ثباتی‬
‫در شررایط تقریبان مشرخص تر است‪ .‬همچنین عد حساسیت در مواقعی که حساسیت دمایی میزان واکنش‬
‫شرریمیایی زیاد باشررد ‪ ،‬ایجاد می شررود‪ .‬از این رو ‪ ،‬بی ثباتی باید به عنوان ابزاری برای جلوگیری از خاموش‬
‫شردن واکنش ها از هر نوسان دما ی کوچکی که ممکن است منفجر شود ‪ ،‬فراهم شود‪ .‬بنابراین ممکن است‬
‫از بی ثباتی به عنوان روشری طبیعی برای ایجاد فرآیندهای فیزیکی بیشرتر برای جلوگیری از شکست انفجار‬
‫استفاده شود‪.‬‬

‫‪186‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ : 6.43‬اندازه سلول انفجار به عنوان تابعی از نسبت هم ارزی‬

‫یک اثر آشکار بی ثباتی افزایش بعد پدیده است‪ .‬از ثابت (یا ثابت) به ناپایدار زمان را به عنوان یک بعد اضافه‬
‫شرررده بره ارمغان می آورد‪ .‬ناپایداری ها نیز بعد مکانی را از یک بعد به دو یا سررره بعد افزایش می دهند‪ .‬با‬
‫افزایش تعداد ابعاد ‪ ،‬غلظت محلی غیر یکنواخت انرژی ایجاد می شرود‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬ماخ ناشی از برخورد‬
‫شررون منجر به دمای محلی بسرریار باالتر می شررود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬هنگامی که درجه حرارت پشررت یک شررون‬
‫مسرطح به زیر حد خود اشتعال می رسد ‪ ،‬اگر شون مسطح یک بعدی با یک پیکربندی ‪ Mach‬سه شون از‬
‫طری بی ثباتی جایگزین شود ‪ ،‬می توان به راحتی جرقه زد‪ .‬سازوکارهای اضافی تولید گردابه منجر به ابعاد‬

‫‪187‬‬
‫دتونیشن ناپایدار‪ :‬مشاهدات آزمایشی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫باالتر می شروند و بنابراین تالطم در منطقه واکنش ایجاد می شود‪ .‬تالطم نرخ حمل و نقل محلی را افزایش‬
‫می دهد ‪ ،‬در نتیجه واکنش های شریمیایی را در منطقه واکنش تسرهیل می کند‪ .‬توصیف دقی فرآیندهای‬
‫مختلف در منطقه واکنش یک انفجار سرلولی ‪ ،‬مزایای یک جبهه ناپایدار در حفج انتشار خود پایدار را نشان‬
‫می دهد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اگر انفجار حالت احتراق اسرت که طبیعت برای رسیدن به آن تالش می کند ‪ ،‬بی ثباتی‬
‫وسیله ای است که اجازه می دهد انفجارها به صورت خود پایدار باشند‪ .‬همچنین ممکن است ا ‪ask‬ال شود‬
‫که وقتی موج انفجار در شررررایط اولیه و مرزی اجازه این کار را می دهد ‪ ،‬چرا یک موج تورمی خود انتشرررار‬
‫دهنده تسرریع می شرود و به یک موج منفجر می شرود‪ .‬این ا شراید با این ا‪ous‬ال مشابه باشد که چرا‬
‫وقتی تعداد رینولدز از حد بحرانی خاصی عبور می کند ‪ ،‬جریان آرا در یک لوله به یک جریان آشفته منتقل‬
‫می شود‪.‬‬

‫مقدار‪ .‬سرواالتی از این دسرت جهانی هسرتند و به عنوان انگیزه اسراسی برای درن دنیای فیزیکی اطراف ما‬
‫عمل می کنند‪.‬‬

‫‪188‬‬
 ‫فصل ‪:7‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬

‫‪189‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-7‬مقدمه‬
‫سرعت انفجار از تئوری )‪ Chapman-Jouguet (CJ‬مستقل از شرایط اولیه و مرزی است و فقط به خصوصیات‬
‫ترمودینامیکی مخلو احتراقی بسرتگی دارد‪ .‬با این حال ‪ ،‬به طور آزمایشری ‪ ،‬مشخص شده است که شرایط‬
‫اولیه و مرزی می توانند تأثیر زیادی در انتشررار موج انفجار داشررته باشررند‪ .‬با این حال ‪ ،‬به طور آزمایشرری ‪،‬‬
‫مشرخص شرده است که شرایط اولیه و مرزی می توانند تأثیر زیادی در انتشار موج انفجار داشته باشند‪ .‬این‬
‫ضخامت محدود منطقه واکنش است که باع اثر پذیری احتراق از الیه مرزی میشود‪ .‬بنابراین اثر الیه مرزی‬
‫فقط به تئوری هایی وارد اسرت که محدوده واکنش دارای ضخامت محدود بود ه باشد‪ .‬در مقاله اصلی توسط‬
‫زلدوویچ (‪ ) 1941‬در مورد سررراختار انفجار ‪ ،‬وی قبالن تالش کرده اسرررت که تأثیر تلفات گرما و حرکت را در‬
‫انتشار موج احتراق لحاظ کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬در مدل یک بعدی ‪ ، Zeldovich‬اثر دو بعدی تلفات در مرز نمی‬
‫تواند به درسررتی لحاظ شررود‪ .‬این فای (‪ )1959‬بود که بعدان اثرات الیه مرزی را با دقت بیشررتری به عنوان‬
‫واگرایی جریان در منطقه واکنش پشررت جبهه شررون مدل سررازی کرد و در نتیجه باع تشررکیل منحنی‬
‫احتراق جلویی شرد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬تلفات گرما و مومنتو به دلیل انبسا جانبی محصوالت انفجار در یک انفجار‬
‫دو یا سررره بعدی ‪ ،‬به اثرات انحنا تبدیل می شررروند‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای انحنای کوچک ‪ ،‬این را می توان در‬
‫چارچوب تئوری ابعادی کوازی مدل سرازی کرد‪ .‬شاید مهم ترین اثر مرزها بی ثبات شدن احتراق بوده باشد‪.‬‬
‫به طور کلی ‪ ،‬انفجارها ناپایدار بوده و سرراختار سررلولی دارند‪ .‬این خود بی ثباتی اسررت که با ایجاد دمای باال‬
‫محلی از طری فعل و انفعاالت شررون برای تاثیر بر احتراق ‪ ،‬انتشررار انفجار را تسررهیل می کند‪ .‬در نزدیکی‬
‫محدوده ها ‪ ،‬هنگامی که اندازه سررلولها از اوردر ابعاد تیوب باشررد ‪ ،‬یک اتصررال قوی بین سرراختار ناپایدار و‬
‫مرزها رخ می دهد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬شرررایط مرزی نقش مهمی در انتشررار انفجار ‪ ،‬به ویژه در نزدیکی محدودیت ها‬
‫دارند‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬اگر قطر لوله به طور قابل توجهی کاهش یابد ‪ ،‬یک انفجار چرخشرری از کار می افتد ‪،‬‬
‫زیرا مقیاا طول مشرخصره مرز اکنون خیلی کوچک اسرت و اجازه اتصرال با مقیاا طول شیمیایی را نمی‬
‫کاهش امواج فشاری شود که بر روی‬ ‫دهد‪ .‬ماهیت سطح مر زی نیز مهم است‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬اگر مرز باع‬
‫آن رخ می دهد ‪ ،‬امواج عرضری انفجار سرلولی توسرط دیواره جذب کننده خاموش می شود و بدون سلول ‪،‬‬
‫انفجار از کار می افتد‪ .‬دیواره های بسیار نازن و انعطاف پذیر نه تنها تحت فشار انفجار به راحتی تغییر شکل‬
‫می دهند و در نتیجه با انبسرا جانبی محصروالت باع واگرایی جریان و انحنای موج می شوند ‪ ،‬بلکه می‬
‫توانند امواج عرضری را نیز کاهش دهند زیرا از مرز بازده منعکس می شروند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در عمل ‪ ،‬انتشار یک‬
‫انفجار کامالن به شررایط مرزی وابسرته است ‪ ،‬برخالف تئوری ‪ .CJ‬به طور کلی ‪ ،‬اثر مرز کاهش سرعت انتشار‬
‫‪191‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫جبهه انفجار در زیر آنچه توسرط تئوری ‪ CJ‬پیش بینی شرده است (به عنوان مثال ‪ ،‬منجر به کسری سرعت‬
‫می شرود) ‪ ،‬باع می شرود که انفجار ضعیف شود و از کار بیفتد‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬در لوله های بسیار خشن ‪،‬‬
‫مرز همچنین می تواند وسریله ای برای بازتاب شون از برجستگی های سطح باشد‪ .‬این امواج عرضی ‪ ،‬دمای‬
‫باال محلی از بازتابهای شرون و تالطم ایجاد می کند تا اختال در منطقه واکنش را افزایش دهد که سرعت‬
‫واکنش شیمیایی را افزایش می دهد‪ .‬اگرچه ممکن است سرعت انفجار کاهش یابد ‪ ،‬اما دمای محلی باالتر از‬
‫بازت اب شون و تالطم ایجاد شده توسط دیواره ناهموار می تواند در واقع انفجار را قوی تر کند‪ .‬با ایجاد نقش‬
‫های مختلف مثبت و منفی بر روی مکانیسم انتشار ‪ ،‬مشخص است که محدودیت های انفجار نیز به شدت به‬
‫شررایط مرزی وابسته هستند‪ .‬ما در این فصل در مورد تأثیر شرایط مرزی بر کسری سرعت ‪ ،‬محدودیت ها ‪،‬‬
‫پایداری سازه و سازوکارهای احتراق بح خواهیم کرد‪.‬‬

‫‪ -2-7‬کسری سرعت‬

‫ت پیشررفت در تشخیص الکترونیکی اجازه می دهد تا اندازه گیری دقی سرعت انفجار در اوایل دهه ‪1951‬‬
‫انجا شود‪ .‬کیستیاکوفسکی و همکاران (‪ )1955 ، 1952‬داده های کمی را برای نشان دادن وابستگی سرعت‬
‫انفجار به قطر لوله بدسرت آورد‪ .‬شرکل ‪ 7.1‬نتایج آنها را برای تغییر سرعت انفجار با قطر لوله برای غلظتهای‬
‫مختلف ‪ C2H2‬در مخلوطهای ‪ C2H2-O2‬نشان می دهد‪.‬‬

‫همانطور که انتظار می رفت ‪ ،‬با غالب شردن اثرات دیواره ‪ ،‬سرعت انفجار با کاهش قطر لوله کاهش می یابد‪.‬‬
‫همچ نین مشرخص شد که ‪ ،‬به طور کلی ‪ ،‬سرعت انفجار تقریبان به صورت خطی به قطر لوله معکوا بستگی‬
‫دارد‪ .‬شررکل ‪ 7.2‬نتایج بدسررت آمده توسررط ‪ )1966( Brochet‬برای ‪ C3H8 + 5 O2 + zN2‬برای غلظتهای‬
‫مختلف ‪ z‬نیتروژن رقی کننده بی اثر را نشران می دهد‪ .‬دو درجه پروپان اسررتفاده شد و تفاوت در نتایج به‬
‫دلیل ناخالصی های دیگر هیدروکربن در پروپان تجاری است‪ .‬همانطور که در شکل ‪ 7.2‬نشان داده شده است‬
‫‪ ،‬وابسرتگی سررعت انفجار به قطر لوله معکوا تقریبان خطی اسرت‪ .‬این اجازه می دهد تا از خط مستقیم به‬
‫قطر لوله بی نهایت (به عنوان مثال ‪ )d → 0 / 1 ،‬برای به دست آوردن مقدار سرعت انفجار ‪D ،‬بینهایت ‪ ،‬که‬
‫تصور می شد مستقل از قطر لوله است‪ .‬بنابراین ‪ ∞D‬می تواند برای مقایسه با مقدار ‪ CJ‬نظری برای ارزیابی‬
‫اعتبار فرر تعادل نظریه ‪ CJ‬استفاده شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬مشخص شد که ‪ ∞D‬حتی گاهی اوقات می تواند از‬
‫مقدار ‪ CJ‬نظری بیشرتر باشد ‪ ،‬اما معموالن کمتر از آن است ‪ ،‬که نشان می دهد ممکن است روش برون یابی‬
‫به قطر لوله نامحدود معتبر نباشد‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬هنگامی که ضخامت الیه مرزی در مقایسه با قطر لوله ناچیز‬

‫‪191‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫می شرود ‪ ،‬ممکن اسرت از سرعت انفجار در لوله های با قطر بزرگ پیروی نکند‪ .‬کار رنو (‪ )1972‬برای اتما‬
‫سرطوح مختلف نیز این را نشان می دهد سرعت در لوله های کوچک بیشتر تحت تأثیر پایان سطح قرار می‬
‫گیرد‪ .‬از این رو ‪ ،‬داده های لوله کوچک شیب را کنترل می کنند ‪ ،‬و بنابراین رهگیری را به عنوان ‪d → / 1‬‬
‫‪ .0‬از ‪ ، ∞D‬همچنین ممکن است کسری سرعت را تعریف کنیم‪.‬‬

‫که انحراف سرررعت انفجار را از یک مقدار ایده آل مسررتقل از قطر لوله اندازه گیری می کند‪ .‬اغلب اوقات از‬
‫سرعت ‪ CJ‬نظری به جای ‪ ∞D‬برای ارا ه سرعت مرجع استانداردتر استفاده می شود‪ .‬مانند سرعت انفجار ‪D‬‬
‫)‪ ، (d‬کمبود سرعت نیز به طور خطی با قطر لوله معکوا تغییر می کند‪ .‬وابستگی سرعت انفجار به قطر لوله‬
‫به دلیل تلفات دیواره لوله حسراب می شود‪ .‬اولین بار توسط ‪ )1951( Zeldovich‬اثر تلفات گرما و مومنتو‬
‫به دیوار بررسی شد‪ .‬از آنجا که کشش چسبنان و انتقال گرما متناسب با منطقه خیس شده است (به عنوان‬
‫مثال ‪ ،‬محیط در طول منطقه واکنش ضرب می شود) در حالی که حرکت کلی مربو به موج انفجار به حجم‬
‫بسرتگی دارد (یعنی مساحت لوله نسبت به ضخامت منطقه واکنش) ‪ ،‬می بینیم که کمبود سرعت به نسبت‬
‫سرررطح به حجم و بنابراین به ‪ d / 1‬بسرررتگی دارد‪ .‬مانسرررون و گونوش (‪ )1956‬مکانیز جایگزینی را برای‬
‫محاسبه کسری سرعت ارا ه دادند‪ .‬آنها در نظر گرفتند که ‪ ،‬در نتیجه تلفات گرما ‪ ،‬یک الیه از مخلو مجاور‬
‫دیواره لوله خاموش می شررود‪ :‬سرررعت واکنش آن به طور قابل توجهی کاهش می یابد‪.‬از این رو ‪ ،‬کل انرژی‬
‫شیمیایی که برای پشتیبانی از انفجار استفاده می شود ‪ ،‬به میزان موجود در الیه فرو رفته کمتر خواهد بود‪.‬‬
‫باز هم ‪ ،‬این مکانیسررم همچنین وابسررتگی به نسرربت سررطح به حجم را ایجاد می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬حتی اگر‬
‫مکانیسرم های خنک کننده و از بین رفتن متفاوت باشند ‪ ،‬وابستگی کیفی به قطر لوله یکسان است‪ .‬از آنجا‬
‫که تلفات گرما و تکانه به الیه های بسریار نازن چسربنان و مرز حرارتی محد ود می شوند ‪ ،‬ساختار جریان‬
‫هسرته در خارج از الیه مرزی فقط می تواند تحت تأثیر امواج فشرار (تولید شرده در الیه مرزی) باشد که به‬
‫منطقره واکنش نفوذ می کنند‪ .‬زلدوویچ یک مدل یک بعدی برای جریان در منطقه واکنش در نظر گرفت و‬
‫جایگزین اثر دو بعدی ویسرکوز شد نیروی برشی در دیوار با نیروی کشش بدن در معادله حرکت‪ .‬این مسئله‬
‫این مشرکل را ایجاد می کند که کار انجا شرده توسط این نیروی بدن درگ نیز باید در معادله انرژی ظاهر‬
‫شرود‪ .‬با این حال ‪ ،‬در یک مدل دو بعدی هیچ کاری توسرط ویسرکوز انجا نمی شرود نیروی کشیدن ‪ ،‬زیرا‬
‫سرررعت ذره نیز به دلیل شرررایط مرز بدون لغزش در دیواره محو می شررود‪ .‬بعدان یک مطالعه بیشررتر در مورد‬
‫انفجارهای غیر ایده آل در لوله های خشررن با اسررتفاده از یک مدل شرربه یک بعدی مشررابه گزارش شررد‬
‫(‪ .)1988 ،Zeldovich et al.‬بعدان توسرط فای (‪ ، )1959‬که اسرتدالل کرد تصرویر فیزیکی جریان پیشنهادی‬
‫‪192‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫زلدوویچ نادرسررت اسررت ‪ ،‬درمان دقی تری از تأثیر الیه مرزی دو بعدی بر انتشررار موج انفجار ارا ه شررد‪ .‬در‬
‫تئوری ‪ ، Fay‬الیه مرزی باع می شرود که خطو سراده در منطقه واکنش ایجاد شرروند واگرایی کرده و در‬
‫نتیجه سررعت انتشرار کاهش می یابد‪ .‬واگرایی جریان به دلیل ضررخامت جابجایی الیه مرزی منفی جریان با‬
‫توجه به سیستم مختصات مرجع ثابت شده در جلو شون انتشار است ‪ ،‬همانطور که در شکل ‪ 7.3‬نشان داده‬
‫شرده اسرت‪ .‬در یک قاب مرجع ثابت به جلو شون ‪ ،‬هر دو جریان جلو و دیوار با سرعت ضربه ‪ V‬حرکت می‬
‫کنند‪ .‬به دلیل سرررعت جریان باالتر در الیه مرزی ‪ ،‬خطو جریان به سررمت الیه مرزی منحرف می شرروند‪.‬‬
‫اتالف گرما به دیواره همچنین منجر به ایجاد تراکم بیشتر در الیه مرزی می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬جریان در هسته‬
‫باید از هم جدا شرود تا سرعت جریان جر باالتر در الیه مرزی جای گیرد‪ .‬واگرایی خطو جریان در منطقه‬
‫واکنش منجر به یک جبهه انفجار منحنی می شررود که در آن انحنا متناسررب با میزان افزایش ناحیه جریان‬
‫دور از جبهه شون است‪ .‬کسری سرعت به دلیل الیه مرزی یکسان است با یک جبهه انفجار منحنی ناشی از‬
‫انبسررا جانبی محصرروالت در یک بار انفجاری اسررتوانه ای محدود ضررعیف‪ .‬نظریه انتشررار یک جبهه انفجار‬
‫منحنی در یک قطر محدود از بار انفجاری توسط جونز (‪ ، )1947‬وود و کرکوود (‪ )1954‬و آیرینگ و همکاران‬
‫ایجاد شد‪ )1949( .‬با این حال ‪ ،‬اگر واگرایی منطقه کم باشد ‪ ،‬می توان جریان در منطقه واکنش را به صورت‬
‫شبه یک بعدی تقریب زد و معادله حفاظت را می توان نوشت‪.‬‬

‫که در آن باید با تلفی معادالت حفاظت در سررراسررر منطقه واکنش برای یک قانون نرخ واکنش شرریمیایی‬
‫مشخص تعیین شود (همانطور که قبال در فصل ‪ 4‬بح شد)‪ .‬با این حال ‪ ،‬دامنه مقادیر مربو به زیر را می‬
‫توان بدسرت آورد‪ .‬در صفحه ‪ ، CJ‬فشار ‪ p2‬است ‪ ،‬در حالی که در جلو شون ‪ ،‬فشار برابر است با فشار ‪von‬‬
‫‪ ، Neumann‬که تقریبان دو برابر فشرار ‪ CJ p2‬اسرت‪ .‬از این رو ‪ ، 2<< 1 ،‬و از آنجا که فشار با شروع واکنش‬
‫های شرریمیایی و مجانین به سررمت صررفحه ‪ CJ‬به سرررعت از جبهه شررون پایین می آید ‪ ،‬مقدار آن باید به‬
‫وحدت نزدیکتر باشد‪.‬‬

‫از معادالت حفاظت ‪ ،‬فشار ‪ ،‬چگالی ‪ ،‬دما و پایین دست ‪ Mach‬تعداد ‪ M2‬را می توان از نظر ‪ γ2 ،γ1 ،u‬و ‪Q‬‬
‫حل کرد‪ .‬با توجه به اینکه در صفحه )‪ CJ (M2 = 1‬یک عبارت برای ‪ ، M1‬به عنوان بدست آمده توسط دابورا‬
‫و همکاران (‪ )1965‬و موری (‪)1984‬‬

‫نتایج را برای ‪ C2H2 + 2.5 O2‬با رقت ‪ ٪75 ، ٪71‬و ‪ ٪81‬آرگون نشرران می دهد (‪.)1993 ،laberge et al.‬‬
‫اسرتیلیومتری اسرتیلن ‪ -‬مخلوطهای اکسریژن با غلظت زیاد رقت آرگون نشران داده شده است که اصطالح نا‬
‫مخلو های پایدار هستند که امواج عرضی بسیار ضعیف هستند ‪ ،‬الگوی سلول منظم است و مکانیسم انتشار‬
‫با مدل کالسیک ‪ znd‬مطابقت دارد‪ .‬همانطور که در شکل ‪ 7.5‬نشان داده شده است ‪ ،‬تواف بین آزمایشات و‬
‫‪193‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تئوری ‪ Fay‬کامالن مناسرب اسرت‪ .‬برای این مخلو های رقی شرده با آرگون ‪ ،‬حداکثر کسری سرعت حدود‬
‫‪ ٪15‬است‪.‬‬

‫شرکل ‪ b 7.5‬نتایج مربو به مخلو های ‪ C2H2 + 2.5 O2 + 0.5 Ar‬را نشان می دهد‪ .‬شناخته شده است‬
‫که این مخلو پایداری کمتری دارد (به ع نوان مثال ‪ ،‬امواج عرضی قوی هستند و الگوهای سلول نامنظم تر‬
‫هستند)‪ .‬همانطور که در شکل مشاهده می شود ‪ ،‬نتایج آزمایش با تئوری شبه یک بعدی ‪ Fay‬مواف نیستند‪.‬‬

‫انفجارها کمتر تحت تأثیر الیه های مرزی قرار می گیرند ‪ ،‬زیرا مکانیسرررم انتشرررار تحت تأثیر بی ثباتی در‬
‫ساختار انفجار است‪.‬‬

‫نتایج مشابهی برای مخلو های سوخت ‪ -‬هوا به دست می آید ‪ ،‬جایی که دوباره الگوی سلول نامنظم است‬
‫و امواج عرضری قوی تر هستند‪ .‬شکل ‪ 7.6‬وابستگی لوله سنجی کسری سرعت را برای مخلو سوخت ‪ -‬هوا‬
‫نشررران می دهد‪ .‬در حالی که مخلوطهای ‪ Ar ٪C2H2 + 2.5 O2 + 70‬به اندازه کافی توسرررط تئوری ‪Fay‬‬
‫توصریف شرده اسرت ‪ ،‬کمبود سررعت در مخلوطهای سروخت و هوا با پیش بینی تئوری ‪ Fay‬مواف نیست‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬مکانیسم های بی ثباتی به جای مکانیسم اشتعال شون مدل ‪ ZND‬کالسیک ‪ ،‬انتشار مخلو های‬
‫سوخت ‪ -‬هوا را کنترل می کنند‪.‬‬

‫از آنجا که تئوری ‪ Fay‬اسراسران تأ ثیر واگرایی جریان در منطقه واکنش را در انتشار موج انفجار به حساب می‬
‫آورد ‪ ،‬باید برای انتشار یک انفجار در یک لوله با محفظه ضعیف (یعنی دیواره های آن به راحتی تحت انفجار‬
‫تولید شرود) قابل اجرا باشرد‪ .‬فشرارها)‪ .‬این مورد در مورد مواد منفجره متراکم است ‪ ،‬جایی که فشار انفجار‬
‫آنقدر زیاد اسرت که محدود کردن انفجار عمالن غیرممکن است‪ .‬آزمایش های جالب توسط سامرز و موریسون‬
‫(‪ )1962‬و توسرط دابورا و همکاران (‪ )1965‬انجا شده است‪ .‬جایی که انفجارهای گازی در یک کانال با یک‬
‫دیواره ساخته شده از یک فیلم بسیار نازن (‪ )A 251‬منتشر می شود که تحت فشارهای انفجاری به راحتی‬
‫بازده می یابد‪ .‬موری و لی (‪ )1986‬همچنین آزمایشررراتی را در یک کانال مربع انجا داده اند که یک ‪ ،‬دو یا‬
‫سه مورد از آنها دیواره های لوله را می توان با فیلم های بی اثر نازن با ضخامت های مختلف و مواد مختلف‬
‫جایگزین کرد‪ .‬به این ترتیب ‪ ،‬درجه واگرایی جریان به دلیل انبسا جانبی دتاونا گازهای موجود را می توان‬
‫کنترل کرد‪ .‬واگرایی جریان را می توان با فرر اینکه دیواره پیسرتونی نازن باشد و توسط محصوالت انفجار‬
‫منبسط شونده به گاز بی اثر در خارج رانده می شود ‪ ،‬تعیین کرد‪ .‬شکل ‪ 7.7‬کسری سرعت را به عنوان تابعی‬
‫از واگرایی لوله جریان در منطقه واکنش نشان می دهد (در مسافتی برابر با طول سلول مخلو )‪.‬‬

‫‪194‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -3-7‬انفجار در سطح خشن ‪ -‬لوله های محصور شده‬

‫به طور کلی ‪ ،‬در لوله های دیواره صاف ‪ ،‬کمبود سرعت به ندرت در هنگا شکست منفجر از حدود ‪ ٪15‬می‬
‫شرود‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر دیواره لول ه انفجار بسریار خشرن شود ‪ ،‬می توان یک انفجار پایدار را با کمبود سرعت‬
‫بیش از ‪ ٪51‬مشاهده کرد‪ .‬این یک تناقب جالب را ایجاد می کند‪ :‬از یک طرف ‪ ،‬زبری دیواره می تواند باع‬
‫کاهش شردید سررعت انفجار متوسرط شود ‪ ،‬اما از طرف دیگر ‪ ،‬زبری دیواره همچنین می تواند مکانیزمی را‬
‫برای انتشرار پایدار انفجارهای با سرعت پایین فراهم کند‪ .‬قدرت متوسط شون متوسط منفجره با سرعت کم‬
‫در حدود ‪ M 2.5‬اسررت‪ .‬دما در پشررت چنین موج ضررربه ای فقط از درجه ‪ K 631‬اسررت که برای رخ دادن‬
‫مجدد اتوماسیون بسیار کم است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انفجار با سرعت کم در لوله هایی با دیوار ه های بسیار خشن ‪ ،‬به‬
‫مکانیسم های احتراق و احتراق جدیدی نیاز دارد که با تئوری کالسیک یک بعدی ‪ ZND‬متفاوت است‪.‬‬

‫چاپمن و ویلر (‪ ) 1926‬همچنین نشران دادند که با قرار دادن موانع در لوله ‪ ،‬سرعت شعله به اندازه چند صد‬
‫متر در ثانیه حتی در مخلو های نسبتان غیر حساا مانند متان و هوا نیز قابل دستیابی است‪.‬‬

‫شررچلکین (‪ )1941‬برای افزایش ناهمواری دیواره ‪ ،‬سرریم پیچ خورده مارپیچی به طول طوالنی را درون یک‬
‫لوله قرار داد و فاصررله های انتقال را به اندازه دو مرتبه کمتر از یک لوله صرراف مشرراهده کرد‪ .‬وی همچنین‬
‫سررعت موج انفجار شبه ثابت تا ‪ ٪51‬مقدار ‪ CJ‬را مشاهده کرد‪ )1949( Guenoche .‬با اندازه گیری سرعت‬
‫انفجار در مخلو های ‪ C2H2 - O2‬در قطرهای مختلف لوله و مارپیچ های قطر سیم و گا مختلف ‪ ،‬مطالعه‬
‫گسترده تری را انجا داد‪ .‬شکل ‪ 7.8‬نتایج بدست آمده توسط ‪ Guenoche‬را نشان می دهد ‪ ،‬جایی که ‪V /‬‬
‫‪ VCJ‬نسبت سرعت انفجار در لوله خشن را به لوله صاف نشان می دهد و ‪ n‬تعداد چرخش مارپیچ در سانتی‬
‫متر را نشران می دهد‪ .‬همانطور که مشاهده می شود ‪ ،‬سرعت با افزایش زبری ‪( d / D‬یعنی نسبت قطر سیم‬
‫به قطر لوله) و افزایش فرکانس مانع تکرار شده ‪ ،‬کاهش می یابد‪ .‬سرعت انفجار شبه ثابت تا ‪ 41‬درصد از آن‬
‫در یک لوله صاف مشاهده شد‪.‬‬

‫برای شررررایط اولیه و مرزی‪ ،‬امواج احتراق ممکن را از طری حل معادالت بقای یک بعدی در طول موج می‬
‫توان تشخیص داد‪ .‬از آنجا که سه معادله(جر ‪،‬‬

‫زبری همچنین امواج شون عرضی ایجاد می کند که واکنش متالطم را عبور می دهند منطقه را افزایش داده‬
‫و میزان سوزش را افزایش دهید‪.‬‬

‫یک مطالعه عکاسری از انتشرار انفجارها در یک لوله خشن باموانع توسط ‪ Teodorczyk‬و همکاران انجا شد‪.‬‬

‫‪195‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫(‪ )1991 ، 1988‬شرکل ‪ 7.13‬نشان می دهد ‪a‬دنباله ای از عکسهای پر سرعت ‪ Schlieren‬از یک انفجار که‬
‫انفجار‬ ‫در گذشرته پخش می شرودانسداد با انحرا ف انفجار به دور مانع ‪ ،‬امواج انبساطی ایجاد می شوندباع‬
‫می شود ‪ ،‬با جدا شدن جبهه واکنش از شون‪.‬‬

‫با این حال ‪ ،‬همانطور که شون از دیواره لوله منعکس می شود ‪ ،‬بازتاب اولیه منظم است‬

‫وقتی زاویه ضربه از مقدار بحرانی فراتر رود ‪ ،‬به بازتاب ‪ Mach‬تغییر می یابد‪.‬‬

‫سر اقه ماخ قوی تر قادر به جابجایی مجدد اسرت و ساقه ماخ به یک منفجره بیش از حد هدایت شده تبدیل‬
‫می شرود ‪ ،‬که متعاقبان منبسرط می شرود و کل جبهه واکنش شرون در حال فروپاشی را در بر می گیرد‪.‬در‬
‫شرکل ‪ ، 7.14‬توالی عکسرهای ‪ Schlieren‬شرروع کار را نشران می دهدانفجار از موج شون منعکس شده از‬
‫خود مانع‪ .‬این منعکس شده است‬

‫‪ 7.3‬انفجار در لوله های دیواره خشن ‪221‬‬

‫شکل ‪ .7.14‬دنباله ای از عکس های شلیرن که نشان دهنده آغاز یک انفجار است‬

‫انعکاا شون از یک مانع (‪ Teodorczyk‬و همکاران ‪.)1991 ،‬‬

‫ضرربه در اطراف مانع منحرف می شرود تا با جلو شون ادغا شود و به یک انفجار تشکیل می دهند‪ .‬انفجار‬
‫سپس به سمت پایین پخش می شود تا مخلو را پشت شون پراکنده بنابراین ‪ ،‬می توان باع ایجاد مجدد‬
‫مجدد محلی محل از طری تنظیمات مختلف بازتاب شون در جلو انفجار شکست خورده است‪ .‬به طور کلی‬
‫‪،‬مانع همچنین شون حادثه را پراکنده می کند و شون های عرضی ایجاد می کند‬

‫برای تولید سراقه های ماخ و شرروع محلی انفجار‪ .‬این بی شرباهت به مکانیسم اشتعال در یک انفجار سلولی‬
‫طبیعی‪ .‬در یک لوله صاف ‪ ،‬عرضی‬

‫امواج و فعل و انفعاالت آنها فقط می تواند ناشرری از بی ثباتی باشررد‪ .‬با این حال ‪ ،‬در یک خشررن لوله ‪ ،‬موانع‬
‫نقش فعالی در پراکندگی جبهه شون حادثه دارند‬

‫برای ایجاد شرون های عرضی قوی‪ .‬بنابراین می توان گفت که انفجار در لوله های خشن قوی تر بوده و می‬
‫تواند انتشار ثابت را حتی برای کسری سرعت باال حفج کندجایی که انفجار در یک لوله صاف به طور معمول‬
‫از کار می افتد‬

‫با توجه به مکا نیز مسئول سرعت انتشار در لوله های خشن ‪،‬ما نمی توانیم یک نظریه ثابت یک بعدی را در‬
‫نظر بگیریم ‪ ،‬جایی که سررعت انفجارطب تئوری ‪ CJ‬به صرورت ‪ V ≈ √Q‬بدسرت می آید‪ .‬اگر سرعت نصف‬
‫‪196‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫مقدار ‪ CJ‬باشد ‪،‬‬

‫در این صورت آزادسازی انرژی ‪effective‬ثر فقط یک چهار مقدار طبیعی خواهد بود‪ .‬تلفات‬

‫و احتراق ناقص نمی تواند ‪ ٪75‬انرژی شریمیایی مخلو را از دست بدهد‪ .‬پیشنهاد شده است که یک انفجار‬
‫در موانع پر شده باشد‬

‫لوله از کار می افتد و دوره ای مجددان شرروع می شرود (‪ Teodorczyk‬و همکاران ‪ .)1991 ،‬شکست به دلیل‬
‫است‬

‫پراش در اطراف موانع ‪ ،‬و دوباره به دلیل بازتاب شرون اسرت‪ .‬بدین ترتیب‪،‬سرعت انتشار باید در طول مدت‬
‫خرابی و شررروع مجدد به طور متوسررط باشررد‪ .‬موانع همچنین باع پراکندگی موج در سرره بعد می شرروند‬
‫اماسررعت انتشرار به عنوان سررعت انتشار در امتداد محور لوله در نظر گرفته می شود‪ .‬یک نظریه کمی باید‬
‫فرایندهای گذرا چند بعدی را در اختیار بگیرد‬

‫تعامل جبهه انفجار با موانع در نظر گرفته شده‪.‬برای امواج کم سرعت (≈‪ 511‬متر در ثانیه) ‪ ،‬جایی که حتی‬
‫دمای شرون منعکس شرده برای ایجاد خودگرایی بسیار کم است ‪ ،‬مخلو آشفته بین محصوالت و واکنش‬
‫دهنده ها می تواند مکانیزمی باشد که اجازه می دهد جبهه واکنش به هم متصل شود‪.‬‬

‫شرون ‪ ،‬همانطور که در شرکل ‪ 7.12‬نشران داده شرده اسرت‪ .‬واضح است که مانع مارپیچی قطار ایجاد می‬
‫کندامواج فشرار عرضری قوی که از منطقه واکنش عبور می کند‪ .‬قوی میدان شیب تراکم در منطقه واکنش‬
‫می تواند با شریب فشرار برهم کنش داشرته باشردمیدان برای تولید گرداب شرردید از مکانیسم باروکلینیک‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬گرداب تولید محدود به میدان شیب سرعت برشی معمول در مجاورت نیست‬

‫دیوار این مخلو شدن به اندازه کافی سریع بین محصوالت و واکنش دهنده ها می تواند منجر شود‬

‫توسط ‪ Knystautas‬نشان داده شده است که به خودکشی و شروع به انفجار می کند‬

‫و دیگران (‪ )1979‬در مطالعه خود در مورد شروع مستقیم توسط یک جت آشفته از محصوالت داا‪.‬‬

‫یک جبهه شرون و عکس العمل همراه که با همان سررعت منتشرر می شود نیز نیاز به توضیح دارد ‪ ،‬زیرا ‪،‬‬
‫طب نظریه یک بعدی ‪ ،‬چنین امواج خود پایدار پایدار فقط می توانند به عنوان امواج انفجار ‪ CJ‬وجود داشته‬
‫باشند‪ .‬برای تخریب ثابت‬

‫امواج ‪ ،‬شررون پیش سرراز به تدریج از جلو‪ deflagration‬جدا می شررود ‪ ،‬ازشررون و تخریب با سرررعت های‬
‫مختلف منتشر می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر کسی یک مدل دو بعدی از جریان پشت شون پیش ساز پیشرو را‬
‫‪197‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در نظر بگیرد ‪ ،‬آن را انجا دهید به دست آوردن یک مجموعه شون واکنش‪-‬واکنش همراه که در آن واکنش‬
‫وجود دارد‪.‬‬

‫جبهه از طری مکانیسم انتقال معمول گرما و انتشار جر منتشر می شود یک تکه تکه شدن در مدل ‪ Fay‬از‬
‫کسررری سرررعت به دلیل اثرات الیه مرزی ‪،‬می بینیم که جریان به دلیل الیه مرزی منفی در پشررت شررون‬
‫منحرف می شودضخامت جابجایی (با توجه به یک سیستم مختصات ثابت شون)‪ .‬جریان‬

‫زیر صوتی پشت شون است ‪ ،‬و واگرایی منطقه به عنوان حرکت جریان را کند می کندپایین دست در برخی‬
‫از فاصله های پایین دست از شون ‪ ،‬سرعت جریان خواهد بودسرعت خود را به سرعت کاهش دهید تا شعله‬
‫ای در برابر جریان پخش شود‬

‫می تواند نسربت به جلو شرون ثابت باشرد‪ .‬شرعله با مکانیز معمول انتقال نفوذ منتشر می شود و با فشرده‬
‫سازی شون از بین نمی رود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬آن راممکن است یک کمپلکس شون‪-‬واکنش‪-‬جفت همراه در همان‬
‫حال انتشار یابدسرعت اگر شما اثرات دو بعدی را در نظر بگیرید‪ .‬این مکانیز برای سرعت کم است‬

‫منژالیی (‪ )1992‬در تحقیقات خود درباره انفجار پیشررنهاد انفجار کردتکثیر در لوله های مویرگی‪ .‬مکانیسررم‬
‫های مختلف انتشررار انفجار ‪،‬با سرررعتی که دامنه وسرریعی از مقادیر را از مقدار ‪ CJ‬تا حداقل ‪ ٪31‬در بر می‬
‫گیرد‪.‬از مقدار ‪ CJ‬به دلیل تأثیر شرایط مرزی ‪ ،‬نیز توسط بح شد میتروفانوف (‪ .)1997‬در لوله های صاف ‪،‬‬
‫کسرری سررعت زیاد فقط در می تواند تحق یابدلوله هایی با قطر کوچک که الیه مرزی چسبنان می تواند‬
‫تأثیر قابل توجهی بر جریان داشررته باشررد‪ .‬با این حال ‪ ،‬در لوله های خشررن با موانعی مانند مارپیچ سرریم‬
‫یاصفحات روزنه ای با فاصله منظم ‪ ،‬الیه چسبنان موثر در نزدیکی دیوار می تواند بسیار باشد‬

‫بزرگتر (به ترتیب ناهمواری دیواره یا ارتفاع مانع)‪ .‬بنابراین ‪ ،‬سرعت کم رژیم انفجار حتی در لوله های با قطر‬
‫بزرگ نیز قابل تحق است‪.‬‬

‫مطالعه گسترده ای در مورد انتشار و از بین بردن تخریب و انفجار به صورت خشن لوله های مخلو سوخت‬
‫و هوا در ‪ McGill‬انجا شررده اسررت (لی ‪ .)1986 ،‬از زمان سرروخت ‪ -‬هواحسرراسرریت مخلوطها نسرربت به‬
‫مخلوطهای سروخت اکسریژن بسریار کمتر اسرت و قطر آنها بسیار بزرگتر است از لوله ها (قطر تا ‪ 31‬سانتی‬
‫متر) باید استفاده شود‪ .‬برای ل وله های با قطر بزرگ ‪ ،‬چنین نیست مناسب برای استفاده از مارپیچ سیم پیچ‬
‫خورده برای ناهمواری دیواره ‪ ،‬و روزنه به طور منظم‬

‫بجای آن از صفحات (به طور کلی با فاصله یک قطر لوله از یکدیگر) استفاده شد‪ .‬زبری‬

‫‪198‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫با نسبت انسداد ‪ BR = 1 - (d / D) 2‬مشخص می شود ‪ ،‬جایی که ‪ d‬و ‪ D‬نشانگر هستندبه ترتیب قطر دهانه‬
‫و لوله‪ .‬این شبیه روش معمول است‬

‫زبری با نسبت ‪ d / D‬مشخص می شود‪.‬‬

‫رژیم های مربو به حساسیت های مختلف مخلو مطابقت دارند‪ .‬برای توصیف حساسیت مخلو ‪ ،‬از اندازه‬
‫سرلول انفجار ‪ λ‬می توان اسرتفاده کرد‪ .‬شکل ‪ 7.15‬نشانگر سرعت انفجار به عنوان تابعی از غلظت هیدروژن‬
‫برای لوله های ‪ 15 ، 5‬و ‪ 31‬سررانتی متر درقطر برای مخلو های حسرراا ‪ ،‬که اندازه سررلول در مقایسرره با‬
‫روزنه کوچک است‬

‫قطر ‪ ،‬سررعت انفجار نزدیک به مقدار ‪ CJ‬پیدا شررد‪ .‬دیوار به نظر نمی رسررد که زبری تأثیر زیادی در انتشررار‬
‫انفجار داشرته باشرد‪ .‬کسرری سرعت زیادی می تواند رخ دهد ‪ ،‬اما سازوکار انتشار همچنان وجود دارد که از‬
‫یک انفجار سلولی طبیعی است‪ .‬به دلیل کسری سرعت زیاد ‪ ،‬این رژیم است‬

‫به عنوان رژیم شبه انفجار نامیده می شود‪.‬‬

‫برای قطرهای لوله کوچکتر ‪ ،‬جایی که اندازه سرلول از ترتیب دهانه روزنه است (به عنوان مثال ‪ ، )λ λ d‬یک‬
‫انتقال ناگهانی از رژیم شربه انفجار به یک رژیم با سرعت پایین تر مشاهده می شود‪ .‬از رژیم سرعت پایین به‬
‫عنوان خفگی یاد می شود‬

‫یا رژیم صوتی ‪ ،‬زیرا مشخص شده است که سرعت موج انفجار از نزدیک مطابقت دارد‬

‫به سرعت صدای محصوالت احتراق‪ .‬در شکل ‪ ، 7.15‬سرعت صدا از محصوالت مربو به یک فرآیند احتراق‬
‫فشرار ثابت از مخلو (از این رو سررعت صوت ایزوباریک نامیده می شود) برای مقایسه رسم شده است‪.‬شکل‬
‫‪ 7.16‬عکس رگه ای از انتشررار موج احتراق را در یک نشرران می دهدمخلو متان ‪ -‬هوا در لوله ای با موانع‬
‫صرفحه ای روزنه ای‪ .‬درخشندگی الگ وی نشان می دهد دو مجموعه از امواج فشار ‪ ،‬مربو به دو مجموعه از‬
‫ویژگی های جریان‪ .‬سرعت جبهه احتراق یکسان است‬

‫به عنوان ویژگی ها ‪ ،‬در همان جهت گسترش می یابد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬این رژیم است‬

‫رژیم صوتی نامیده می شود‪ .‬اتصال بین منطقه واکنش و پیشروجبهه شون (پراکنده) به دلیل تالطم شدیدی‬
‫است که توسط موانع ایجاد می شود‪.‬‬

‫ساختار در عکسهای ‪ Schlieren‬در شکل ‪ 7.12‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫در شرکل ‪ ، 7.15‬ما توجه داریم که کاهش بیشرتر حساسیت مخلو منجر به انتقال ناگهانی دیگر به سمت‬
‫‪199‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫پایین به یک رژیم آهسته تخلیه می شود که در آنبسیار شبیه انتشار آن در یک لوله خشن و پر از مانع است‪.‬‬
‫مطالعات دقی انتشرار انفجار در یک محیط متخلخل متشرکل از یک بستر متراکم بسته بندی شده از ذرات‬
‫جامد انجا شده است‬

‫توسط لیامین و همکاران انجا شده است‪ )1991( .‬و ‪ Makris‬و همکاران (‪ )1995 ، 1993‬شکل ‪7.17‬‬

‫تغییر در سرعت انفجار (‪ )V / VCJ‬را با نسبت هم ارز ‪ φ‬برای نشان می دهد‬

‫تعدادی مخلو سروخت ‪ -‬اکسریژن و سروخت ‪ -‬هوا‪ .‬محیط متخلخل بسته بندی شده است بستر کره های‬
‫سررامیکی به قطر ‪ 12.7‬میلی متر‪ .‬برای یک بسرتر متخلخل ثابت ‪ ،‬سرعت انفجار به طور مداو با حساسیت‬
‫مخلو ‪ ،‬بدون پرش ناگهانی از حسرراسرریت های خا‪ ،‬مخلو مانند موانع صررفحه سرروراخ (همانطور که در‬
‫شرکل ‪ 7.15‬نشران داده شرده اسرت)‪ .‬برای مخلو های بسریار حسراا ‪ ،‬که در آن اندازه سلول انفجار در‬
‫مقایسره با بعد مشرخص فضای خالی ‪ ،‬کوچک است بین کره های جامد ‪ ،‬سرعت انفجار نزدیک به مقدار ‪CJ‬‬
‫نظری‪ .‬همانطور که در لوله های پر از مانع ‪ ،‬سرعت انفجار با کاهش حساسیت مخلو کاهش می یابد‪ .‬با این‬
‫حال ‪ ،‬هیچ انتقال ناگهانی وجود ندارداز رژیم شبه انفجار تا رژیم صوتی‪ .‬این شاید به دلیل واقعیت این است‬
‫که ‪ ،‬در یک لوله پر از مانع با صرررفحات روزنه ‪ ،‬یک منطقه عبور وجود دارد مربو به دهانه دهانه در امتداد‬
‫محور لوله است‬

‫این مجوز متمایز اسررت انتقال در مکانیز انتشررار از احتراق انفجاری به سرروختن دالگراتیو زمانی اتفاق می‬
‫افتد که ابعاد دهانه خیلی کوچک باشرد ‪ ،‬مهار مکانیسرم انفجار‪ .‬در یک محیط متخلخل ‪ ،‬مسیری که انفجار‬
‫طی می کند‬

‫یک خط مسرتقیم در امتداد محور لوله نیسرت‪ .‬حداقل سررعت موج مشاهده شده در محیط متخلخل حدود‬
‫‪ ٪31‬مقدار ‪ CJ‬بود و مشرابه آنچه مشراهده شرددر لوله های خشن برای نشان دادن مکانیسم انتشار در یک‬
‫محیط متخلخل ‪ ،‬دو بعدی‬

‫محیط متخلخل شبیه سازی شده در یک کانال نازن با دیسک های مدور ساخته شده است‬

‫موانع موانع به طور متقارن تنظیم شرده اند تا مشراهده واضح را فراهم کنند پدیده‪ .‬در شکل ‪ ، a7.18‬انفجار‬
‫تقریبان با سررعت ‪ CJ‬منتشرر می شوداز طری موانع‪ .‬پراش در اطراف موانع و استفاده مجدد در ‪Mach‬در پی‬
‫موانع می توان سراقه ها را مشاهده کرد‪ .‬وقتی حساسیت کاهش می یابد(شکل ‪ ، )b7.18‬پراش اطراف موانع‬
‫باع شرکسرت موضرعی می شود ‪ ،‬اما باز هم دوباره استفاده می شودبه طور منظم در پی هر مانعی رخ می‬
‫دهد‪ .‬در شررکل ‪ ، c7.18‬شررروع مجدد موارد ناموف انفجار مشرراهده نمی شررود و احتراق به عنوان یک تور‬
‫‪211‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫متالطم پیش می رود‪.‬‬

‫کسری سرعت به متوسط مدت زمان انفجار شکست خورده و بستگی داردفرکانس شروع مجدد به دلیل فعل‬
‫و انفعاالت شرون‪.‬ما ممکن اسرت با گفتن این نکته که برای انفجارهای پایدار در لوله های صاف ‪ ،‬اثرات الیه‬
‫مرزی خود را به صرورت واگرایی جریان و از این رو یک جبهه انفجار منحنی نشران می دهد ‪ ،‬خالصه کنیم‪.‬‬
‫کسری سرعت از عواقب انحنای موج است و شکست رخ می دهد‬

‫در برخی از ارزشررهای حیاتی این انحنا (یا معادل آن ‪ ،‬کسررری سرررعت)‪ .‬برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬جایی که‬
‫ناپایداری ها مکانیسرم انتشرار ‪ ،‬سررعت را کنترل می کنندکسرری ناشری از واگرایی جریان نیسررت‪ .‬سرعت‬
‫همبسرتگی کمی دارد یا اصالن وجود نداردب ا قطر لوله در نزدیکی حد ‪ ،‬مکانیز بی ثباتی به شدت تبدیل می‬
‫شود‬

‫بسرتگی به قطر و هندسره لوله دارد و هنگامی که مرز رخ دهد خرابی رخ می دهد شرایط از توسعه ساختار‬
‫انفجار ناپایدار جلوگیری می کند‬

‫لوله های خشن یا لوله های پر از مانع هم اثرات مثبت و هم منفی بر روی آن دارند‬

‫انتشار انفجارها‪ .‬برای مخلو های قابل انفجار ‪ ،‬زبری دیواره تمایل دارد با معرفی کسری سرعت زیاد ‪ ،‬تأثیر‬
‫نامطلوبی دارند‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای مخلو های قابل انفجار کمتر ‪ ،‬زبری دیواره باع گسرررترش ادامه مافوق‬
‫صوت می شود‬

‫امواج احتراق بازتاب های شرون باع ایجاد ن قا داا می شروند و موانع ایجاد این مشررکالت را تسهیل می‬
‫کنندهمان مکانیسرم انفجار سرلولی با فراهم آوردن سرطوح برای بازتاب شون وپراکندگی در مواردی که از‬
‫بازتابنده های شرون دیگر امکان تغییر خودکار وجود ندارد ‪ ،‬وجود امواج شون عرضی قوی از پراکنده شدن‬
‫توسط موانع فراهم می کند‬

‫تولید گرداب شرردید ‪ ،‬منجر به نرخ سرروختن متالطم باال در منطقه واکنش می شررود‪ .‬این اجازه می دهد تا‬
‫جبهه واکنش حتی به شون اصلی متصل شود‬

‫اگرچه شرون بسیار ضعیف است و نمی تواند باع ایجاد خود‪-‬احتراق شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اثرات مرزی دیده می‬
‫شودبرای ایفای نقشهای عمی در انتشار امواج انفجار‪.‬‬

‫از اهمیت خا‪ ،‬تأثیر دیواره جذب صرروتی بر انتشررار موج انفجار برخوردار اسررت‪ .‬ایوانز و همکاران (‪)1955‬‬
‫اولین کسانی بودند که تحقی کردنداثربخشی مواد دیواری جذب صوتی در به تأخیر انداختن شروع انفجار ‪-‬‬

‫‪211‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سایپرز ‪ ،‬باشگاه دانش آنها دریافتند که فاصله القایی انفجار (فاصله یک شعله)‬

‫مسرافرت قبل از شرروع انفجار) می تواند بیش از سره برابر افزایش یابددیواره لوله انفجار با یک ماده ضعیف‬
‫کننده صوتی مانند روکش شده است‬

‫برنز متخلخل متخلخل انتشررار انفجارهای خود پایدار در لوله های متخلخل بعدا توسررط ‪ ´Dupre‬و همکاران‬
‫بررسی شد‪ ، )1988( .‬تئودورچیک و لی‬

‫(‪ ، )1995‬و رادولسکو و لی (‪ .)2112‬مشخص شد که با ورود به بخش از لوله با آستر جذب صوتی ‪ ،‬انفجار به‬
‫سررعت ضرعیف می شرودو در قسمت دیواره جاذب با سرعت کمتری انتشار می یابد‪ .‬برای کاهش حساسیت‬
‫مخلو ‪ ،‬کمبود سررعت افزایش می یابد تا زمانی که خاموش شردن چاشنی در یک مقدار حیاتی برای یک‬
‫ماده جذب کننده دیواره مشخص رخ دهد‪ .‬شکل ‪7.19‬‬

‫عکسرهای رگه ای معمول از انفجارهایی را که از یک لوله صرلب به داخل انتشرار می یابد نشان می دهدیک‬
‫بخش دیواره ای متخلخل برای مخلو های کاهش حساسیت (به عنوان مثال ‪ ،‬کاهش اولیه)‬

‫فشار)‪ .‬کاهش در سرعت انفجار ‪ ،‬و کسری سرعت مشاهده می شود‬

‫با کاهش حسراسریت مخلو افزایش می یابد‪ .‬در شرکل ‪ ، c7.19‬انفجار از کار می افتدپس از انتشررار فاصله‬
‫کوتاه به قسمت جذب کننده دیواره‪.‬‬

‫تأثیر دیوار‪8‬ه جاذب صوتی بر میرایی انفجار‬

‫در توالی عکسرهای شراتر باز در شکل ‪ 7.21‬نشان داده شده است‪ .‬کانال دو بعدی به سه بخش تقسیم شده‬
‫است (ارتفاع هر بخش ‪ 25.4‬میلی متر و‬

‫‪ 4‬میلی متر ضخامت) انفجار قبل از ورود از یک قسمت دیواره جامد منتشر می شود‬

‫یک بخش دیواره متخلخل شکل ‪ 7.20b ،a 7.21‬و ‪ c7.21‬به ترتیب از حساسیت کاسته می شوند ‪ ،‬که تحت‬
‫فشار اولیه مخلو کنترل می شود‪ .‬از شکل ‪ ، b7.21‬ما‬

‫می تواند کاهش انفجار را از بزرگ شدن سلول ها مشاهده کند (یا با افزایش انفجار از نظر صوتی‬

‫مقطع جذب کننده دیوار رشرد سرلولهای جدید در یک سلول بزرگ مشاهده می شودبرای حفج خود پایدار‬
‫انفجار‪ .‬در شکل ‪ ، c7.21‬انفجار پس از انتشار فاصله کوتاه در بخش جذب صوتی از کار می افتد ‪،‬زیرا سرعت‬
‫بازسازی سلول نمی تواند با سرعت تخریب سلول کنار بیاید‪ .‬یک تخریب همراه با شون منجر به انفصال و به‬

‫‪212‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫دنبال آن واکنش جبهه ای نتیجه می گیردانفجار شکست می خورد‬

‫کمبود سرعت به عنوان تابعی از حساسیت مخلو ‪ ،‬اندازه گیری شده استبا اندازه سلول انفجار ‪ ، λ‬در شکل‬
‫‪ 7.21‬برای سره مخلو سوخت ‪ -‬اکسیژن نشان داده شده است‪.‬کسری سرعت با کاهش حساسیت (افزایش‬
‫‪ ، )λ‬و شکست افزایش می یابد‬

‫در حساسیت بحرانی حدود ‪ w / λ-4‬رخ می دهد ‪ ،‬جایی که ‪ w‬ارتفاع قسمت کانال دو بعدی است‪ .‬اگر حالت‬
‫زیگزاگ کمترین حالت در نظر گرفته شود‬

‫قبل از خرابی در یک کانال دو بعدی دیواره جامد ‪ ،‬حد انفجار این کار را می کند‬

‫مربو به ‪ w / λ ≈ 0.5‬است‪ .‬کسری سرعت از ‪ ٪31‬مقدار ‪ CJ‬است‬

‫هنگامی که شکست رخ می دهد‪ .‬پس از شکست ‪ ،‬موج تخریب نسبتان گسترش می یابد‬

‫سررعت ثابت حدود ‪ ٪35‬تا ‪ ٪41‬سرعت انفجار در لوله صلب(قبل از برش دیواره جذب)‪ .‬هنگامی که دفع از‬
‫دیواره جذب می شودبخش ‪ ،‬آن را به یک انفجار طبیعی پس از یک فاصله انتقالی خا‪ ،‬بازگشت‪.‬شکل ‪7.22‬‬
‫دنباله ای از عکسرهای شرلیرن را به عنوان انفجار از ‪ a‬نشران می دهدمقطع سرخت دیواری وارد یک قسمت‬
‫دیواری جذب صوت می شود‪ .‬به عنوان امواج عرضیاز جلو انفجار سلولی میرایی شده ‪ ،‬منطقه واکنش افزایش‬
‫می یابد‬

‫ضخامت و در نهایت به عنوان انفجار از جلو شون جلو جدا می شود‬

‫از کار می افتد و به یک موج تخریب تبدیل می شود‪ .‬نقش مهمی که عرضی بازی می کند‬

‫امواج در انتشار انفجار خود پایدار مشهود است‪.‬‬

‫میرایی امواج ضربه ای که روی یک دیواره متخلخل اتفاق می افتد در شکل ‪ 7.23‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫در شکل ‪ ، a7.23‬حادثه شون مورب روی یک دیواره جامد منجر به بازتاب ماخ می شود‪.‬‬

‫در شکل ‪ ، b7.23‬هیچ ساقه ماخ پس از انعکاا حادثه مشاهده نمی شود‬

‫شرون از دیواره متخلخل فقط یک شرون منعکس شرده بسریار ضرعیف حاصرل می شود‪ .‬گسترش امواج از‬
‫خروجی جر از طری دیواره متخلخل ایجاد می شوند ‪ ،‬که منجر به تضعیف شون منعکس شده‬

‫با خروج جر از دیواره متخلخل ‪ ،‬جریان پشت جبهه شون پیشروموج انفجار به روشی مشابه اثر الیه مرزی‬
‫واگرا می شود‬
‫‪213‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫قبالن بح شرد بنابراین ‪ ،‬میرایی (به عنوان مثال ‪ ،‬کمبود سرعت) و عد انفجار در لوله دیواره متخلخل ‪ ،‬در‬
‫حقیقت ممکن اسرت به دلیل واگرایی جریان باشد تاحذف امواج عرضی‪ .‬در بخش ‪ ، 7.2‬ما دیدیم که ‪ ،‬برای‬
‫انفجار ناپایدار ‪ ،‬کمبود سرعت با واگرایی جریان ارتبا ندارد ‪ ،‬زیرا مکانیسم انتشار توسط ناپایداری ها تحت‬
‫سلطه است‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای انفجارهای پایدار (به عنوان مثال‪،‬‬

‫‪C2H2 – O2‬با درصد باالیی از رقت آرگون) ‪ ،‬کمبود سرعت و خرابیبا سازوکارهای انحنای موج توصیف شده‬
‫در تئوری ‪ Fay‬به خوبی موافقت می کنید‪ .‬بنابراین ‪ ،‬آن رابرای م قایسه تأثیر دیواره متخلخل در انتشار مورد‬
‫توجه خواهد بود‬

‫انفجارهای پایدار و ناپایدار‪ .‬انفجار برای سه مخلو نشان داده شده است در شکل ‪ 7.21‬نسبتان ناپایدار است ‪،‬‬
‫همانطور که از الگوی سلولی نشان داده شده در نشان داده شده است‬

‫شکل ‪ 7.21‬همچنین می توان به وضوح از شکل ‪ b7.21‬ناپدید شدن عرضی را مشاهده کرد‬

‫امواج در بخش دیواره متخلخل و بازسرازی امواج عرضری جدید به دلیل به بی ثباتی بنابراین ‪ ،‬نقشی که بی‬
‫ثباتی در انتشار انفجارها بازی می کنددر این مخلو کامال مشهود است‪.‬‬

‫شکل ‪ 7.24‬عکسهای شاتر باز از انفجارها را در مخلو های پایدار نشان می دهد‬

‫‪ C2H2 + 2.5 O2‬با درصد باالیی از رقت آرگون‪ .‬مقایسه شکل ‪ 7.24‬با‬

‫شکل ‪ ، 7.21‬می بینیم که الگوی سلولی منظم تر و عرضی است‬

‫امواج بسیار ضعیف تر هستند (به عنوان مثال ‪ ،‬آنها شبیه به امواج ماخ در جریان مافوق صوت هستند) ‪،‬‬

‫نشران می دهد که انفجار پایدار است و مطاب کالسیک منتشر می شودمکانیسم اشتعال شون مدل ‪.ZND‬‬
‫در شکل ‪ ، a7.24‬جایی که منفجر می شود‬

‫خاموش نشد اما فقط با کمی کسری سرعت مواجه شد ‪ ،‬یک نفر را مشاهده نمی کند‬

‫حذف و بازسرازی شردید امواج عرضی‪ .‬خروج انبوه از طریقدیواره متخلخل منجر به واگرایی جریان و کاهش‬
‫سرعت انفجار می شود‪.‬این نیز با بزرگ شدن جز ی سلول ها (یا موج عرضی) همراه است‬

‫فاصله) با این حال ‪ ،‬امواج عرضی مانند امواج ماخ ضعیف باقی می مانند ‪ ،‬و‬

‫مکانیسرم انتشار توسط اشتعال شون اداره می شود‪ .‬در شکل ‪ ، b7.24‬انفجار پس از انتشار فاصله مشخصی‬
‫در بخش متخلخل از ک ار می افتد‪ .‬شکست به دلیل انحنای بیش از حد به جای عد توانایی در ایجاد عرضی‬

‫‪214‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫جدید است‬

‫امواج به اندازه کافی سرریع برای جبران میرایی امواج عرضری توسرط دیوار متخلخلدر شرکل ‪ ، 7.25‬سرعت‬
‫انفجار ثابت در بخش متخلخل است‬

‫به عنوان تابعی از حساسیت برای این انفجارهای پایدار در مخلو های نشان داده شده است‬

‫‪ C2H2 + 2.5 O2‬با رقت زیاد آرگون‪ .‬توجه داشرته باشرید که کسرری سرعت اینگونه نیست بیش از ≈ ‪21‬‬
‫‪ before‬قبل از وقوع خرابی و این که با خرابی سرازگار است لوله های صاف به دلیل واگرایی جریان از اثرات‬
‫الیه مرزی‪ .‬پس از شکست ‪،‬‬

‫تخریب مجدد در حدود ‪ ٪41‬از مقدار طبیعی در دیواره سرفت و سخت منتشر می شودلوله مورد توجه ویژه‬
‫این است که شکست اکنون با شرایط بحرانی مطابقت دارد‬

‫‪ w ≈ 11λ‬به جای شررایط ‪ w ≈ 4λ‬که برای انفجارهای ناپایدار یافت می شرود‪ .‬این نتیجه مشابه مشکل قطر‬
‫لوله بحرانی است ‪ ،‬جایی که شکست با آن مطابقت دارد‬

‫تا ‪ d ≈ 13λ‬برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬در حالی که برای انفجارهای پایدار (به عنوان مثال ‪ ،‬مخلو های‬

‫‪ C2H2 + 2.5 O2‬با رقت زیاد آرگون یا انفجارهای بیش از حد مجاز) ‪ ،‬خرابی رخ می دهد‬

‫در ‪( d ≈ 28λ‬لی ‪ .)1995 ،‬بنابراین ‪ ،‬نقشی که دیواره متخلخل در انتشار دارد‬

‫انفجار برای انفجارهای پایدار و ناپایدار متفاوت است که نقشی که توسط شرایط مرزی بازی می شود ‪ ،‬برای‬
‫انفجارهای پایدار و ناپایدار متفاوت است‪ .‬برای انفجارهای پایدار ‪ ،‬کمبود سرعت و شکست ناشی از انحنا است‬
‫یا واگرایی جریان در منطقه واکنش ‪ ،‬زیرا امواج عرضی و بی ثباتی است‬

‫در صورت وجود فقط یک نقش جز ی را بازی کنید‪ .‬برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬مرزها اعمال می شوند تأثیر بر‬
‫مکانیسم بی ثباتی انفجار‪ .‬مورد توجه خا‪ ،‬است‬

‫تأثیر لوله های بسیار جدار دیواره در انتشار یک چاشنی‪ .‬زبری سطح و موانع تالطم و امواج عرضی را از محل‬
‫تولید م ی کندانعکاا شون پیشرو از موانع‪ .‬فعل و انفعاالت بین امواج عرضی نیز منجر به تشکیل ساقه ماخ‬
‫و در نتیجه تشکیل نقطه داا می شود‬

‫از دیواری که اشررتعال را تسررهیل می کند‪ .‬این دقیقان همان ‪ raison d’etre‬ذاتی اسررت بی ثباتی خود موج‬
‫انفجار‪.‬‬

‫‪215‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫ما در سه بخش قبلی این فصل در مورد نقش شرایط مرزی در انتشار امواج انفجار در لوله های صلب دیواره‬
‫صاف ‪ ،‬لوله های خشن یا پر از مانع و لوله های دیواری جذب صوتی بح کرده ایم‪ .‬می بینیم‬

‫که نقشرری که توسررط شرررایط مرزی بازی می شررود ‪ ،‬برای انفجارهای پایدار و ناپایدار متفاوت اسررت‪ .‬برای‬
‫انفجارهای پایدار ‪ ،‬کمبود سرعت و شکست ناشی از انحنا است‬

‫یا واگرایی جریان در منطقه واکنش ‪ ،‬زیرا امواج عرضرری و بی ثباتی اسررت در صررورت وجود فقط یک نقش‬
‫جز ی را بازی کنید‪ .‬برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬مرزها اعمال می شروندتأثیر بر مکانیسم بی ثباتی انفجار‪ .‬مورد‬
‫توجه خا‪ ،‬است‬

‫تأثیر لوله های بسیار جدار دیواره در انتشار یک چاشنی‪ .‬زبری سطح و موانع تالطم و امواج عرضی را از محل‬
‫تولید می کند‬

‫انعکاا شرون پیشررو از موانع‪ .‬فعل و انفعاالت بین امواج عرضی نیز منجر به تشکیل ساقه ماخ و در نتیجه‬
‫تشکیل نقطه داا می شوداز دیواری که اشتعال را تسهیل می کند‪ .‬این دقیقان همان ‪ raison d’etre‬ذاتی است‬
‫بی ثباتی خود موج انفجار‪.‬‬

‫به غیر از نقا داا محلی از طری بازتاب و تعامالت موج ‪ ،‬عرضررری امواج همچنین مکانیز قوی برای تولید‬
‫گرداب ایجاد می کنند‪ .‬نوسانات فشار با میدان شیب تراکم قوی در منطقه واکنش ارتبا برقرار می کند‬

‫و از طری مکانیسرم گشتاور باروکلینیک گرداب ایجاد می کند‪ .‬خود اشتعال و سریع احتراق می تواند ناشی‬
‫از اختال آشفته محصوالت داا با نسوخته باشدمخلو بنابراین ‪ ،‬مخلو کردن نقش تعامالت موج شون را‬
‫در ارتقا ‪ auto‬احتراق در موج انفجار افزایش می دهد‪.‬‬

‫اهمیت نسربی تالطم و امواج عرضری برای انتشرار امواج انفجار در یک لوله خشن در شکل ‪ 7.26‬نشان داده‬
‫شده است‪ .‬باال ودیواره های پایین کانال انفجار با یک جذب صوتی پوشانده شده است‬

‫مواد برای رطوبت دادن امواج فشار عرضی‪ .‬موانع در باالی قرار داده شده است‬

‫آستر جذب صوتی‪ .‬همانطور که از تصاویر ‪ Schlieren‬مشاهده می شود ‪،‬‬

‫برخالف شکل ‪ ، 7.12‬کمبود امواج عرضی در منطقه واکنش وجود دارد‪.‬‬

‫جبهه واکنش دارای شررکل ‪ V‬شررکل معکوا اسررت زیرا گردابه تولید شررده در نزدیکی دیواره باع افزایش‬
‫سوزش متالطم می شود‪ .‬سرعت کلی انتشار موج احتراق در این مورد در حدود یک مرتبه است‬

‫‪216‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫کمتر از مورد بدون آستر جذب صوتی در زیر موانع‬

‫(در شکل ‪ 7.12‬نشان داده شده است)‪ .‬به نظر می رسد که امواج عرضی نقش غالب تری دارند‬

‫در انتشار موج انفجار از تالطم تولید شده توسط‬

‫موانع بنابراین ‪ ،‬در یک لوله خشرن ‪ ،‬امواج احتراق سرریع مافوق صروت که طیف گسرترده ای را پوشش می‬
‫دهندسرررعت انتشررار (برابر یا کمتر از سرررعت انفجار ‪ CJ‬طبیعی)از مخلو ) قابل درن اسررت‪ .‬وقتی شرررایط‬
‫مرزی انتشار را کنترل می کنند‬

‫مکانیسرم ‪ ،‬تشرخیص رژیم های متمایز انفجار و تخریب مشرکل اسرت‪ .‬در تئوری کالسیک ‪ ،‬جایی که نقش‬
‫شرایط مرزی در نظر گرفته نشده است ‪ ،‬تمایز بین انفجار و تخریب بر اساا است‬

‫مکانیسم های احتراق شون به ترتیب در برابر انتقال گرما و جر ‪.‬‬

‫تمایل به طبیعت برای درگیر کردن مکانیسررم های بیشررتری برای حفج انتشررار انفجار از طری بی ثباتی و‬
‫نقشی که می تواند در شرایط مرزی ایفا کندکنترل مکانیسم انتشار تمایز شدید بین این دو را محو می کند‬

‫‪ -4-7‬محدودیت های انفجار‬

‫به محدودیت های انفجار به شرررایطی اطالق می شررود که انتشررار پایدار خودکار یک موج انفجار امکان پذیر‬
‫نباشرد‪ .‬در بخشرهای قبلی ‪ ،‬ما در مورد نقش مهمی که شررایط مرزی در انتشار موج انفجار بازی کرده اند ‪،‬‬
‫بح کرده ایم‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انتظار داریم که معیارهای محدود برای شررررایط مختلف مرزی متفاوت باشرررد (به‬
‫عنوان مثال ‪ ،‬لوله های دایره ای سرفت و سخت ‪ ،‬لوله های مستطیلی سفت و محکم با نسبت های مختلف ‪،‬‬
‫لوله های خشررن ‪ ،‬لوله های دیواری جذب صرروتی و انفجارهای غیر محدود)‪ .‬برای هر شرررایط مرزی خا‪، ،‬‬
‫شررایط اولیه مخلو (یعن ی فشرار ‪ ،‬دما و ترکیب شریمیایی آن) نیز باید در پدیده های محدود نقش داشته‬
‫باشد‪ .‬از آنجا که بیشتر مطالعات مربو به پدیده انفجار گاز در لوله های دیواره سفت و سخت دایره ای انجا‬
‫می شود ‪ ،‬ما بر روی این شرایط مرزی خا‪ ،‬تمرکز خواهیم کرد‪.‬‬

‫با توجه به قطر لوله و حالت ترمودینامیکی اولیه ( ‪ ، )T ،p‬می توان محدودیت ترکیبات را برای یک مخلو‬
‫اکسررید کننده سرروخت ‪ -‬تجربی تعیین کرد‪ .‬شررکل ‪ 7.27‬نتایج بدسررت آمده توسررط ‪ Pusch‬و ‪Wagner‬‬
‫(‪ ) 1962‬را برای مخلوطهای اکسریژن متان که قطر لوله محدود کننده آن در برابر غلظت سوخت رسم شده‬
‫است نشان می دهد (با ترکیب استوکیومتری نرمال می شود)‪ .‬منحنی ‪ U‬شکل نشان می دهد که محدودیت‬
‫‪217‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫ترکیب الغر و غنی با افزایش قطر لوله گسرترش می یابد و نشران می دهد که محدودیت ها به سمت مقدار‬
‫مجانبی مانند ‪ →-d‬تمایل دارند‪ .‬شرکل ‪ 7.28‬محدودیت غلظت را از نظر متقابل قطر لوله بازنشر می کند ‪،‬‬
‫که می تواند مشابه وابستگی کسری سرعت به ‪ d / 1‬باشد (به عنوان مثال ‪ ،‬شکل ‪ .)7.1‬این اجازه می دهد تا‬
‫برون یابی از حد غلظت ‪ .d → 0 / 1‬انتظار منطقی به نظر می رسد که محدودیت غلظت دیکته شده توسط‬
‫سینتیک شیمیایی مخلو وجود داشته باشد‪.‬‬

‫شکل ‪ 1‬محدودیت غلظت متان در اکسیژن متان (با ترکیب استوکیومتری نرمال) به عنوان تابعی از قطر لوله معکوا‬
‫(‪.)1962 ،Pusch & Wagner‬‬

‫برای مخلو هرای ‪ ، H2 - O2‬بلز (‪ )1959‬تالش کرد ترا محدودیت های انفجار را بر اسررراا رقابت بین‬
‫واکنش زنجیره ای ‪ -‬انشعاب ‪ H2 + O OH + H‬و واکنش خاتمه زنجیره ای ‪H + O2 + M HO2 +‬‬
‫‪ M2‬تعریف کند‪ .‬دمای بحرانی را می توان زمانی تعریف کرد که واکنش خاتمه زنجیره ای غالب شود‪ .‬وقتی‬
‫دمای شرون فون نویمان به زیر مقدار بحرانی می رسد ‪ ،‬می توان ترکیب محدود کننده را از طری محاسبه‬
‫‪ CJ‬تعیین کرد‪.‬‬

‫‪ Dove‬و ‪ )1971( Tribbeck‬مشررخصررات واکنش پشررت امواج شررون را در یک مخلو ‪ H2 - O2‬با‬

‫سینتیک دقی تر محاسبه کردند‪ .‬آنها خاطرنشان کردند که ‪ ،‬گرچه شرایط خارج از محدوده انشعاب زنجیره‬
‫هم دما باشرد ‪ ،‬اما آزاد شردن گرما ممکن اسرت منجر به "انفجار حرارتی" شرود‪ .‬در یک سیستم آدیاباتیک‬
‫بردون اتالف حرارت ‪ ،‬انتظرار می رود کره بره اندازه کافی منتظر بماند تا در نهایت انفجار رخ دهد‪ .‬تلفات به‬
‫شررایط مرزی بسرتگی دارد‪ .‬بنابراین در نظر گرفتن محدودیت بدون تعیین شرایط مرزی دشوار است‪ .‬داو و‬

‫‪218‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تریببک همچنین به اهمیت بی ثباتی و امواج عرضرری قوی نزدیک به مرزهای انفجار اشرراره کردند‪ .‬سرراختار‬
‫سلولی سه بعدی استدالل های یک بعدی برای وجود محدودیت ها را باطل می کند‪.‬‬

‫مرزها تلفات گرما ‪ ،‬حرکت (اصطکان یا کشش) و جر را ایجاد می کنند‪.‬‬

‫زلدوویچ (‪ )1941‬پیش از این در اولین فرمول بندی سررراختار انفجار ‪ ،‬تلفات گرما و حرکت را در نظر گرفته‬
‫بود‪ .‬مدل ‪ Fay‬گرما و تلفات مومنتم را به عنوان اثرات الیه مرزی تلقی می کند ‪ ،‬که منجر به واگرایی جریان‬
‫در منطقه واکنش می شرود‪ .‬واگرایی جریان نیز می تواند ناشی از انبسا جانبی به دلیل بازده مرزها باشد و‬
‫همچنین به انحنای موج مربو می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اثرات مختلف تلفات مرزی را می توان تحت مکانیز کلی‬
‫واگرایی جریان یا انحنای موج در نظر گرفت‪ .‬همانطور که قبالن در فصرل ‪ 4‬بح شرد ‪ ،‬گنجاندن اصطالحات‬
‫منبع در معادالت حفاظت یک بعدی برای منطقه واکنش منجر به ایجاد یک مشررکل ارزش ویژه می شررود‪.‬‬
‫سرررعت انفجار به گونه ای اسررت که هنگا رسرریدن به حالت صرروتی منفرد ‪ ،‬محلول خا‪ ،‬منظم باشررد‪.‬‬
‫اصرطالحات منبع برای رسراندن جریان به شرایط صوتی با یکدیگر رقابت می کنند و پس از رسیدن به آن ‪،‬‬
‫ممکن اسررت هنوز تعادل شرریمیایی محق نشررود‪ .‬از این رو ‪ ،‬سرررعت انفجار لزومان با آزادسررازی کامل انرژی‬
‫مطابقت ندارد‪ .‬یک ویژگی کلی وابسرتگی سررعت ان فجار به جریان اصرطالحات منبع این است که سرعت با‬
‫افزایش قدرت اصرطالح منبع کاهش می یابد تا زمانی که به یک مقدار حیاتی برسد که دیگر نمی توان یک‬
‫راه حل ثابت برای آن پیدا کرد‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬یک کسررری حداکثر سرررعت (به دلیل اصررطکان ‪ ،‬انحنا و‬
‫غیره) مطرابقت دارد که فراتر از آن هیچ محلول انفجار ارزش ویژه ثابت نمی توان بدسرررت آورد‪ .‬این حداقل‬
‫سررعت (یا حداکثر کسری سرعت) را می توان به عنوان شروع محدوده های انفجار تفسیر کرد که مربو به‬
‫حداکثر انحنا (یا واگرایی جلو) یا حداکثر تلفات اصررطکاکی اسررت‪ .‬همچنین باید توجه داشررت که وابسررتگی‬
‫سررعت به قدرت اصطالح (مثالن انحنا) دارای فر ‪ S‬شکل است که محلولهای چند ارزشی را برای یک منبع‬
‫منبع مشخص در محدوده نشان می دهد‪ .‬با این حال ‪ ،‬محلول های انفجار با سرعت پایین ناپایدار هستند ‪ ،‬و‬
‫فقط کافی است شاخه با سرعت باال را در نظر بگیریم‪.‬‬

‫الز به ذکر است که تما نظرات تئوری محدودیتهای فوق براساا مدل ‪ znd‬برای ساختار انفجار انجا می‬
‫شود‪ .‬ما قبالن اشاره کردیم که بیشتر انفجارها ناپایدار هستند و ناپایداری ها بر مکانیسم انتشار تسلط دارند‪ .‬با‬
‫این حال ‪ ،‬مخلو های خاصری وجود دارد که انفجار برای آنها پایدار است ‪ ،‬و اینها را می توان با مدل ‪znd‬‬
‫یک بعدی توصیف کرد (به عنوان مثال ‪ C2H2 - O2 ،‬با رقت آرگون باال)‪.‬‬

‫‪219‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ Tsuge‬و همکاران (‪ )1971‬یک مطالعه دقی از محدودیت های انفجار ناشرری از واگرایی جریان از یک مرز‬
‫بازده را انجا داد‪ .‬یک اصرطالح اصلی برای واگرایی منطقه در حفاظت از جر معرفی شده و سینتیک دقی‬
‫واکنش ‪ H2 - O2‬در نظر گرفته شرررد‪ .‬آنها پیش بینی های نظری خود را با نتایج تجربی دابورا و همکاران‬
‫مقایسره کردند‪ ) 1965( .‬و تواف منطقی یافت‪ .‬آنها همچنین ادعا کردند که محلول با سرعت پایین با انفجار‬
‫با سرررعت کم مشرراهده شررده توسررط ‪ Munday‬و همکاران مطابقت دارد‪ ، )1968( .‬که ناپایدار اسررت و در‬
‫نهایت به شاخه فوقانی با سرعت باال منتقل می شود‪.‬‬
‫جدول ‪1‬محدودیت های انفجار در یک لوله دیواره ای متخلخل (‪)2112 ،Radulescu & Lee‬‬

‫برای ‪ C2H2 + 2.5 O2‬با رقت ‪ ٪75‬آرگون ‪ ،‬وابستگی سرعت انفجار به انحنای موج توسط ‪Radulescu‬‬
‫‪ )2112( & Lee‬محاسرربه شررد‪ .‬شررکل ‪ 7.29‬وابسررتگی سرررعت به انحنای جلو را برای دو مدل جنبشرری‬
‫شریمیایی نشان می دهد‪ .‬خط شکسته مدل تقریبی تک مرحله را نشان می دهد (‪1994 ،He & Clavin‬؛‬
‫‪1996 ،Yao & Stewart‬؛ ‪ ، )1995 ،Klein et al.‬در حالی که منحنی جامد بر اسرراا مکانیسررم کامل‬
‫جنبشرری ‪ Varatharajan‬و ‪ )2111( Williams‬اسررت‪ .‬کسررری سرررعت حدود ‪ ٪21‬بدسررت می آید که‬
‫مربو به مشراهدات تجربی اسرت که در شرکل ‪ 7.24‬نشران داده شده است‪ .‬برای یک مخلو معین ‪ ،‬قطر‬
‫محدود کننده لوله توسرط ‪ )2112( Radulescu & Lee‬بدست آمده است‪ .‬مکانیزمی که انتشار انفجار را‬
‫کنترل می کند (به عنوان مثال ‪ ،‬احتراق شررون برای انفجار پایدار ‪ znd‬و بی ثباتی سررلولی برای انفجارهای‬
‫ناپایدار) ‪ ،‬و از این رو نیز خرابی ‪ ،‬می تواند با اسرتفاده از مقیاا طول مناسرب برای توصرریف ساختار انفجار‬
‫بررسی شود‪ .‬برای انفجارهای پایدار ‪ ،‬طول واکنش ‪ znd‬مقیاا طولی را برای ساختار انفجار فراهم می کند‪.‬‬
‫برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬اندازه سرلول ‪ λ‬نماینده مقیاا طول تر است‪ .‬ما قبال مشاهده کردیم (شکل ‪)7.21‬‬
‫که برای سه مخلو رقی نشده ‪ CH4 + 2 O2 ،C2H2 + 2.5 O2‬و ‪ ، C3H8 + 5 O2‬حد شکست‬
‫مربو به مقدار ‪ d / λ 4‬است‪.‬‬

‫‪211‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای م خلو های بسریار رقی شرده با آرگون که انفجار نسبتان پایدار است (به عنوان مثال ‪ ،‬مکانیسم انتشار‬
‫توسرط مدل ‪ ZND‬شرح داده شده است) ‪ ،‬طول واکنش ‪ ZND‬مقیاا طول مشخصه مناسب را فراهم می‬
‫کند‪ .‬جدول ‪ 7.1‬برای انفجارهای پایدار و ناپایدار قطر محدود کننده لوله (اشاره شده به ‪ ZND‬طول ‪)ZND‬‬
‫را نشرران می دهد‪ .‬همانطور که مشرراهده می شررود ‪ ،‬انفجارهای پایدار در مخلو های رقی شررده با آرگون‬
‫دارای ‪ d / ZND 311‬هسررتند ‪ ،‬در حالی که انفجارهای ناپایدار در مخلو های رقی نشررده مقادیر کامالن‬
‫متفاوتی برای مقدار محدود ‪ d / ZND‬دارند‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر از اندازه سلول ‪ λ‬استفاده شود ‪ ،‬نسبت محدود‬
‫کننده ‪ d / λ 4‬پیدا می شرود‪ .‬این نشان می دهد که شکست انفجارهای پایدار به دلیل انحنای بیش از حد‬
‫ناشری از نشرت جر به خارج از دیواره متخلخل است ‪ ،‬در حالی که برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬شکست نتیجه‬
‫رطوبت امواج عرضی است که از توسعه بی ثباتی جلوگیری می کند‬

‫شکل ‪2‬سرعت انفجار وابستگی به انحنای پیشانی برای ‪ C2H2 + 2.5 O2‬با رقت ‪ ٪75‬آرگون با ‪p0 = 26.5 kPa‬‬

‫‪211‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪3‬محدودیت های انفجار در مخلو های رقی کننده هیدروژن ‪ -‬اکسیژن ‪ -‬مختلف (‪ Gordon‬و همکاران ‪.)1959 ،‬‬

‫انتشار نزدیک به حدود انفجار کامالن پیچیده است و تعیین آزمایشی محدودیت های انفجار نیاز به یک معیار‬
‫عملیاتی برای شرناسرایی شروع حد انفجار دارد‪ .‬اهمیت پایداری نزدیک به مرزهای انفجار در تحقیقات اولیه‬
‫کمپبل و همکاران شناخته شد‪ )1928 ، 1927 ، 1926( .‬در این حالت انفجارهای چرخشی با شرایط نزدیک‬
‫به مرز مرتبط بودند‪.‬‬

‫گوردون و همکراران (‪ )1959‬محدودیت های انفجار در مخلو های هیدروژن ‪ -‬اکسررریژن را در یک لوله با‬
‫قطر ‪ 21‬میلی متر بررسی کرده است‪ .‬آنها از بخش راننده برای شروع انفجار اولیه بیش از حد استفاده کردند‬
‫و سررپس فروپاشرری بعدی موج بیش از حد را مشرراهده کردند‪ .‬قدرت انفجار اولیه بیش از حد را می توان با‬
‫نسبت فشار بین راننده و بخش آزمایش کنترل کرد‪ .‬هنگامی که مخلو در بخش آزمایش در محدوده انفجار‬
‫باشرد ‪ ،‬انفجار بیش از حد به صرورت مجانبی تجزیه می شود و به سرعت ثابت نهایی می رسد‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫هنگامی که مخلو خارج از حد باشد ‪ ،‬منفجر شدن بیش از حد معمول با تجزیه جبهه واکنش از شون ‪ ،‬در‬
‫حال از بین رفتن و تخریب شردن اسرت‪ .‬اگر از یک راننده قویتر اسرتفاده می شد ‪ ،‬انفجار اولیه بیش از حد‬
‫اولیه ابتدا به یک مقدار ثابت فرو می رود و برای یک فاصله مشخص از انتشار در همان سرعت باقی می ماند‪.‬‬
‫اگر مخلو خارج از حد مجاز باشرد ‪ ،‬سرریعان به تخریب تبدیل می شود‪ .‬برای مخلو های هیدروژن ‪ -‬هوا ‪،‬‬
‫آنها همچنین یک انفجار ضربان دار با نوسان چرخه ای صدها قطر لوله مشاهده کردند‪ .‬هنگا انفجار نزدیک‬

‫‪212‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫به سرررعت ‪ ، CJ‬حالت چرخش در تما مخلو های تقریبان نزدیک مشرراهده می شررود‪ .‬حتی در مخلوطهای‬
‫خارج از محدوده ‪ ،‬انفجارهای چرخشی را در مدت زمان کوتاه هنگامی که انفجار نزدیک به سرعت ‪ CJ‬است‬
‫مشاهده کردند‪.‬‬

‫مرزهای محدود انفجار برای چهار سریسرتم رقی کننده هیدروژن ‪ -‬اکسیژن در شکل ‪ 7.31‬نشان داده شده‬
‫است ‪ ،‬جایی که فشار اولیه مخلو در برابر غلظت هیدروژن (یا اکسیژن) رسم شده است‪ .‬شکست انفجار در‬
‫محدوده ها کامالن پیچیده اسرررت‪ .‬محدودیت های انفجار ‪ ،‬رژیم های بین خطو جامد عمودی و نقطه چین‬
‫هسرتند‪ .‬جفت نقا مثلثی نشان دهنده دو شرایط محدود آزمایش شده است (نقطه فوقانی مربو به انفجار‬
‫چرخش پایدار اسرت و نقطه پایین نشران دهنده شرکست یا انفجار ناپایدار است)‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬حد مجاز‬
‫ترکیب مخلو هوا و ‪ H2‬در لوله با قطر ‪ 21‬میلی متر حدود ‪ H2 ٪15‬اسررت‪ .‬منطقه سررایه دار در شررکل‬
‫‪ 7.31‬نشران دهنده منطقه ای اسرت که انفجارهای چرخشری مشاهده می شود‪ .‬در مخلو های رقی شده‬
‫آرگون ‪ ، H2-O2‬چرخش های چند سرر با طول موج کوتاه تر (یا فرکانس باالتر) مشرراهده می شود‪ .‬با این‬
‫حرال ‪ ،‬در مخلو های ‪ H2-O2‬رقی شرررده با هلیو ‪ ،‬یک طول موج طوالنی که با تئوری مانسرررون‪-‬فی‬
‫مطابقت ندارد مشاهده شد‪ .‬توجه داشته باشید که انفجار چرخشی در طیف نسبتان وسیعی از ترکیبات مخلو‬
‫رخ می دهد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در مطالعه گوردون ‪ ،‬هنگامی که دیگر نمی توان انفجار چرخشرری را به دسررت آورد ‪،‬‬
‫محدودیت هایی تعریف شده است‪ .‬عرر باند عمودی در شکل ‪ 7.31‬بیانگر عد قطعیت آزمایش است‪ .‬فراتر‬
‫از انفجار چرخشررری ‪ ،‬انفجار اولیه بیش از حد خرد شرررده به یک تخریب یا در برخی از مخلو ها به حالت‬
‫ناپایدار ضربان دار (یا گالوپ) تبدیل می شود‪.‬‬

‫در مطالعه بعدی محدودیت های انفجار توسرط ‪ Moen‬و همکاران‪ ، )1981( .‬شروع انفجار در حال چرخش‬
‫به جای عد انفجار در حال چرخش ‪ ،‬به عنوان معیار محدود یت ها مورد اسرتفاده قرار گرفت‪ .‬استدالل ارا ه‬
‫شرده توسرط مون و همکاران این است که انفجار چرخشی از شرایط شروع پایدار نیست‪ .‬هنگامی که انفجار‬
‫چرخشری آشرفته شرود (به عنوان مثال ‪ ،‬توسرط مانعی مانند صرفحه سوراخ یا چند چرخش مارپیچ سیم) ‪،‬‬
‫انفجار از کار می افتد و تبدیل به یک تور می شرررود‪ .‬با این حال ‪ ،‬فقط در آغاز انفجار چرخشررری ‪ ،‬انفجار‬
‫آشرفته می تواند دوباره شروع به کار کند و پس از یک فاصله مشخص از تکثیر ‪ ،‬دوباره یک انفجار چرخشی‬
‫تشکیل دهد‪.‬‬

‫جالب اسررت بدانید که مشرراهدات مشررابهی از خرابی متناوب و برقراری مجدد یک انفجار نزدیک به حد ‪ ،‬به‬
‫دلیل اغتشاشات از دیواره های محدود انفجار ‪ ،‬توسط موری (‪ ) 1984‬گزارش شده است‪ .‬در آزمایش او ‪ ،‬یک‬
‫انفجار در مخلوطی از ‪ ٪4.7‬اتیلن در هوا در یک لوله پلی اتیلن به قطر ‪ 1.89‬متر آغاز شررد‪ .‬ضررخامت دیواره‬
‫‪213‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ 1.125‬میلی متر مطاب با شرایط انفجار نزدیک به حد مجاز است‪ .‬هنگامی که یک حلقه نگهدارنده فلزی از‬
‫لوله پالسرتیکی مشراهده شرد ‪ ،‬آشرفتگی ایجاد شده باع از بین رفتن انفجار می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬انفجار‬
‫ناموف خود را در فاصله کمی پایین دست پایین حلقه آغاز کرد‪ .‬وقتی مزاحم یک حلقه دیگر در پایین دست‬
‫شرد ‪ ،‬منفجر شد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬شکست مکر ر و شروع مجدد انفجار مشاهده شد‪ .‬آزمایش موری نمایشی عالی از‬
‫تأثیر شررایط مرزی بر انتشرار یک انفجار اسرت ‪ ،‬به ویژه در نزدیکی محدوده ها ‪ ،‬جایی که انفجار نسبت به‬
‫اغتشراشرات بسیار حساا است‪ .‬پس از اولین شروع چرخش ‪ ،‬دیگر نمی توان منفجر را به عنوان یک انفجار‬
‫صرادقانه‪ .‬ا ین پدیده یکی از اتصراالت قوی بین آزادسازی انرژی شیمیایی و حالت صوتی عرضی اساسی لوله‬
‫است‪ .‬بنابراین وقتی این کوپلینگ تشدید آشفته شود ‪ ،‬نمی تواند دوباره خود را مستقر کند‪ .‬این اولین ظهور‬
‫چرخش اسررت که منجر به آن می شررود‪ .‬ممکن اسررت در نزدیکی شررروع چرخش در جایی که انفجار پایدار‬
‫اسرت ‪ ،‬طیف محدودی از ترکیب مخلو وجود داشرته باشد (به عنوان مثال ‪ ،‬می تواند پس از یک آشفتگی‬
‫بزرگ دوباره خود را مستقر کند)‪ .‬هنوز مورد بررسی قرار گرفته است‪.‬‬

‫از آنجا که نسبت گا به قطر برای چرخش تک سر توسط‪:‬‬

‫‪p D‬‬
‫‪‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪kn‬‬

‫جایی که ‪ kn = 1.89‬اولین ریشه از مشتقات تابع بسل است و نسبت سرعت انفجار به سرعت صدا ‪D / c‬‬
‫‪ ≈ γ2 + 1 / γ2‬است (با استفاده از ‪ γ2 ≈ 1.2‬به عنوان نسبت گرمای ویژه محصوالت) ‪ p / d ≈ π ،‬بدست‬
‫می آوریم‪ p ،pitch .‬را می توان با طول سلول انفجار برابر کرد‪ .‬از آنجا که ‪ ، Lc ≈ 1.6λ‬جایی که ‪ λ‬اندازه‬
‫سلول یا فاصله موج عرضی است ‪ ،‬معیار حد (بر اساا شروع چرخش یک سر) ‪ λ ≈ 2d‬است‪ .‬اندازه سلول ‪λ‬‬
‫به ترکیب مخلو و فشررار اولیه مخلو بسررتگی دارد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای یک قطر لوله داده شررده ‪ ، d‬می توان‬
‫شرایط محدود کننده را بدست آورد‪ .‬مون و همکاران تواف خوبی با آزمایش برای پیش بینی شروع چرخش‬
‫در مخلو های اتیلن‪-‬هوا برای لوله های با قطر مختلف پیدا کرد‪.‬‬

‫الز به ذکر اسرت که سرعت چرخش بیشتر به وسیله ارتعاشات صوتی درون لوله تعیین می شود تا مقیاا‬
‫طول مشرخصره واکنشرهای شریمیایی‪ .‬بنابراین ‪ ،‬هیچ توجیهی نظری برای برابر کردن طول سلول انفجار به‬
‫زمین چرخش یک سر وجود ندارد‪ .‬لی (‪ )1984‬استدالل دیگری ارا ه داد و به جای ‪ λ = 2d‬معیار ‪λ = πd‬‬
‫را بدست آورد‪ .‬برای حالت چرخش یک سر ‪ ،‬طوالنی ترین مقیاا طول مشخصه لوله ‪ πd ،‬است‪.‬‬

‫بنابراین ‪ ،‬زمان مشرخصه لرزش عرضی ‪ πd / c‬است‪ .‬در یک انفجار سلولی ‪ ،‬بعد عرضی مشخصه ‪ λ‬است ‪ ،‬و‬
‫بنابراین زمان مشرخص برای واکنش های شیمیایی در یک انفجار سلولی ‪ λ / c‬است‪ .‬برابر کردن این دو ‪λ‬‬
‫‪214‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ = πd‬را نشان می دهد ‪ ،‬که مقیاا زمانی را برای کمترین حالت عرضی (به عنوان مثال چرخش) به مقیاا‬
‫زمانی واکنشرهای شیمیایی مربو می کند‪ .‬کوگارکو و زلدوویچ (‪ )1948‬نیز ‪ λ = πd‬را به عنوان معیار حد‬
‫پیشنهاد کردند ‪ ،‬اما هیچ توضیحی برای رسیدن به این انتخاب ارا ه ندادند‪ .‬الز به ذکر است که تفاوت بین‬
‫این دو معیار در تغییرات آزمایشی اندازه گیری اندازه سلول است‪.‬‬

‫وقتی ناپایداری ها هنگا نزدیک شرردن به محدودیت تنظیم می شرروند ‪ ،‬نوسررانات زیادی در سرررعت انفجار‬
‫مربو بره بی ثباتی ها نیز رخ می دهد‪ .‬از آنجا که می توان اندازه گیری سررررعت را با درجه باالیی از دقت‬
‫انجا داد ‪ ،‬معیار محدودیت های انفجار را می توان بر اسراا نوسرانات سرعت انفجار فرموله کرد‪ .‬مانسون و‬
‫همکاران (‪ )1966‬رفتار تقریبان محدود ‪ C3H8 + 5 O2 + z N2‬را در ‪ T0 = 298 K ،p0 = 1 atm‬در‬
‫محدوده ای از قطرهای مختلف لوله (‪ )mm <d <52 mm 6‬بررسرری کرد‪ .‬آنها اندازه گیری دقی سرررعت‬
‫انفجار را انجا داده و سرراختار انفجار ناپایدار را همزمان با عکاسرری رگه ای از شررلیرن مشرراهده کردند‪ .‬آنها‬
‫پارامتری به نا انحراف نسبی ‪( δ = D / D‬که ‪ D‬حداکثر انحراف بین انفجار موضعی ‪ ،‬سرعت ‪ Dl‬و سرعت‬
‫انفجار متوسرط ‪ Dm‬اسرت) را برای توصریف نوسران سررعت تعریف کردند‪ .‬سرعت محلی توسط یک جفت‬
‫کاوشرگر یونیزاسریون با فاصرله ‪ 511‬میلی متر از یکدیگر تعیین شرد ‪ ،‬در حالی که میانگین سرعت ‪ ،‬مقدار‬
‫متوسط در فاصله انتشار حداقل ‪ 5‬متر است‪ .‬سرعت نرمال سازی ‪ ، D ،‬میانگین ‪ Dl‬و ‪ Dm‬است‪ .‬با استفاده‬
‫از عکسرهای رگه ای شرلیرن از جبهه انفجار ناپایدار ‪ ،‬آنها قادر به شرناسایی نوسان سرعت در ساختار انفجار‬
‫ناپایدار بودند‪.‬‬

‫‪215‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪4‬نقشه پایداری برای تعداد مولهای ‪ C3H8 + 5 O2 + z N2 ،N2‬در ‪ p0 = 1 atm‬و ‪( T0 = 293 K‬مانسون و‬
‫همکاران ‪.)1966 ،‬‬

‫شرکل ‪ 7.31‬نقشره پایداری ‪ C3H8 + 5 O2 + z N2‬را نشان می دهد ‪ ،‬جایی که غلظت نیتروژن بی اثر‬
‫مخلو ‪ z ،‬در برابر قطر لوله معکوا برای خطو ثابت ‪ δ -‬ترسریم می شود که مناط مختلف پایداری را‬
‫تعریف می کند‪ .‬برای انفجارهایی با ‪ ، δ 0.004‬انفجارها به عنوان انفجارهای پایدار تعریف می شررروند حتی‬
‫اگر عکس های رگه ای شلیرن نشان دهنده چرخش فرکانس باال از درجه ‪ 1‬تا ‪ 1.5‬مگاهرتز باشد‪.‬‬

‫برای ‪ ، δ 0.02 1.11‬انفجار ناپایدار در نظر گرفته می شود‪ .‬برای ‪ ، δ> 0.02‬انفجار مربو به حالت اساسی‬
‫چرخش است‪ .‬برای هر قطر لوله ‪ ،‬غلظت رقی کننده نیتروژن ‪ z ،‬نیز وجود دارد که در آن هیچ انفجار پایدار‬
‫مشاهده نمی شود‪ .‬مانسون و همکاران مقدار بحرانی ‪( δ = 0.004‬یعنی ‪ )٪1.4‬را به عنوان حداکثر انحراف‬
‫مجراز از انفجرارهای پایدار انتخاب کرد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬معیار آنها منفجر کننده های چرخشررری را از بین می برد‬

‫‪216‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫حتی اگر با سررعت متوسرط قابل توجهی نزدیک به مقدار ‪ CJ‬نظری منتشررر شوند (حتی اگر نوسان محلی‬
‫انفجار چرخشی زیاد باشد)‪.‬‬

‫واضررح اسررت که در تعیین این که چه انفجارهایی را می توان در حد مجاز تشررخیص داد ‪ ،‬درجه خاصرری از‬
‫خودسری وجود دارد‪ .‬به نظر می رسد چرخش تک سر باید به عنوان آخرین روش تکمیل خود پایدار در نظر‬
‫گرفته شود‪ .‬حالت گالوپینگ مشاهده شده در برخی از مخلو ها نیز در نظر گرفته شده است ‪ ،‬حتی اگر در‬
‫بیشرتر چرخه گالوپ کردن ‪ ،‬شرون و واکنش از هم جدا شروند ‪ ،‬با انتشار پیچیده در حدود نیمی از سرعت‬
‫‪.CJ‬‬

‫اندازه گیری سررعت انفجار توسرط کاوشرگرهای یونیزاسریون با فاصله منظم بین کاوشگرهای مجاور به طور‬
‫متوسررط انجا می شررود‪ .‬نظارت بر سرررعت به طور مداو از ارزش برخوردار خواهد بود‪ .‬تداخل سررنج داپلر‬
‫مایکروویو با اسرتفاده از حالت کواکسریال توسط لی و پاوالزن (‪ ) 1994‬ساخته شد‪ .‬روش کواکسیال برتر از‬
‫تداخل سررنج مایکروویو طبیعی اسررت که از لوله انفجار به عنوان راهنمای موج اسررتفاده می کند ‪ ،‬جایی که‬
‫بسریاری از حالت ها تحریک می شروند ‪ ،‬و اغلب منجر به تفسیرهای مبهم می شود‪ .‬لی و همکاران (‪)1995‬‬
‫اندازه گیری های سررررعت تقریبان محدود را در لوله ای به طول ‪ 38.4‬میلی متر ‪ -‬قطر ‪ 11‬متر به طول ‪1.5‬‬
‫متر به طول راننده انجا داد ‪ ،‬که در آن از مخلو حسرراا تر در فشررارهای اولیه باالتر برای شررروع مخلو‬
‫نزدیک حد غیر حسراا اسرتفاده شد‪ .‬در قسمت رانده شده لوله‪ .‬از مخلو های مختلفی استفاده شد ‪ ،‬زیرا‬
‫یک مخلو نمی تواند انواع رفتارهای نزدیک به حد ممکن را نشان دهد‪.‬‬

‫شرکل ‪ 7.32‬تاریخچه سررعت ‪ -‬زمان و هیسرتوگرا سررعت مربوطه را برای مخلو های مختلف نشان می‬
‫دهد‪ .‬در شرکل ‪ ، a 7.32‬از مخلو پایدار ‪ Ar٪C2H2 + 2.5 O2 + 75‬اسرتفاده شرده است‪ .‬تاریخچه‬
‫سرعت ‪ -‬زمان نشان می دهد که سرعت در طول مدت انتشار انفجار در لوله ‪ 11‬متر عمال ثابت است‪.‬‬

‫هیستوگرا سرعت یک باند بسیار باریک کمتر از ‪ 111‬متر بر ثانیه را نشان می دهد که سرعت انفجار در آن‬
‫متفاوت است‪ .‬کسری سرعت کمتر از ‪ ٪5‬است‪.‬‬

‫برای مخلو ناپایدارتر ‪ C3H8 + 5 O2‬که به مرزها نزدیک اسرت ‪ ،‬تاریخچه سررعت ‪ -‬زمان (شکل ‪7.32‬‬
‫ب) نوسرانات سرریعی را نشران می دهد که از ویژگی های انفجارهای چرخشری چند سر است‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫میانگین سررعت در طول مدت ‪ 11‬متر طول طوالنی تقریبان ثابت است‪ .‬کسری سرعت از مرتبه ‪ ٪11‬بزرگتر‬
‫است و هیستوگرا طیف وسیع تری از نوسانات سرعت را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪217‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای مخلو ناپایدار ‪ ، C2H6 + 3.5 O2‬بیشتر به سمت محدودیت ها (شکل ‪ ، )c 7.32‬انفجار برای انجا‬
‫تور هرای دوره ای (اما در فواصرررل نامنظم) به یک رژیم با سررررعت کم (به عنوان مثال ‪)V 0.7 VCJ ،‬‬
‫مشرراهده می شررود‪ .‬برای مدت کوتاهی در رژیم کم سرررعت باقی می ماند و سررپس به طور ناگهانی به رژیم‬
‫نوسان سریع شکل ‪ 7.32‬ب منتقل می شود‪ .‬هیستوگرا سرعت این رفتار در شکل ‪ c 7.32‬نشان داده شده‬
‫اسرت و طیف گسترده ای از نوسانات سرعت را در محدوده ‪ m / s <V <2200 m / s 1411‬مشاهده می‬
‫کنیم‪ .‬لی و همکاران از این رفتار نزدیک به "حالت لکنت" یاد کردند‪)1995( .‬‬

‫برای مخلو ناپایدار ‪ ، C3H8 + 5 O2‬که بیشرتر از حالت لکنت زبان گذشرته است ‪ ،‬می بینیم که مدت‬
‫زمان رژیم کم سرررعت بسرریار طوالنی می شررود (شررکل ‪ .)d 7.32‬سرررعت کم دارای مقادیر معمول نیمی از‬
‫سررعت ‪ CJ‬مخلو اسرت‪ .‬هیسرتوگرا همچنین نشان می دهد که کسری از زمان صرف شده در رژیم کم‬
‫سررعت بسریار بیشتر از آن است که در رژیم با سرعت باال نزدیک به سرعت ‪ CJ‬است‪ .‬از نظر فاصله انتشار ‪،‬‬
‫مرحله کم سررعت چرخه از ‪ 111‬قطر لوله یا بیشرتر است‪ .‬از این روش تکثیر به عنوان حالت گالوپینگ یاد‬
‫می شود که توسط داف در بح مقاله توسط ‪ Manson‬و همکاران مسیحی شده است‪)1966( .‬‬

‫در طی مرحله کم سرعت چرخه گالوپ ‪ ،‬شون و جلو واکنش جدا می شوند حتی اگر در همان سرعت پخش‬
‫شوند‪ .‬از لحاظ تئوری ‪ ،‬این در یک تجزیه و تحلیل تک بعدی از یک مجموعه شعله شون امکان پذیر نیست‬
‫که شعله باید با سرعت کمتری از جلو شون پیشرو گسترش یابد (و دو جبهه با زمان جدا می شوند)‪ .‬با این‬
‫حال ‪ ،‬اگر یک مدل دو بعدی را در نظر بگیریم که شررامل اثرات الیه مرزی اسررت ‪ ،‬ضررخامت جابجایی منفی‬
‫منجر به ایجاد یک جریان واگرا در پشرت شرون می شرود‪ .‬نسربت به جلو شرون ‪ ،‬جریان کم صوت است و‬
‫واگرایی جریا ن منجر به کاهش سررعت جریان در پایین شرون می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای هر سرعت سوزانده‬
‫شرده از جبهه واکنش ‪ ،‬شرعله در نقطه ای ثابت می شرود که جبهه واکنش نسبت به شون ثابت است و دو‬
‫جبهه با همان سرعت پخش می شوند‪ .‬انفجارهای گالوپ بیشتر در لوله های با قطر کوچک مشاهده می شود‬
‫که الیه مرزی تأثیر بیشتری بر جریان پشت شون دارد‪.‬‬

‫‪218‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪5‬تاریخچه سرعت و هیستوگرا سرعت برای حالتهای مختلف انتشار‪( :‬الف) ‪ Ar٪C2H2 + 2.5 O2 + 75‬در = ‪P0‬‬
‫‪( ، 100 Torr‬ب) ‪ C3H8 + 5 O2‬در ‪ (c) C2H6 + 3.5 O2 ،p0 = 12 Torr‬در ‪ ، p0 = 10 Torr‬و ‪(d) C3H8‬‬
‫‪ + 5 O2‬در ‪( p0 = 8 Torr‬لی و همکاران ‪.)1995 ،‬‬

‫فراتر از حالت گالوپ ‪ ،‬انفجار می تواند با سرررعتی در حدود نیمی از مقدار ‪ CJ‬برای فواصررل بسرریار طوالنی‬
‫(صردها قطر لوله) بدون سررعت بخشریدن به یک انفجار با سرعت باال ‪ ،‬باقی بماند‪ .‬این رژیم کم سرعت نیز‬
‫ناپایدار اس ت و در صورت آشفتگی از کار می افتد‪ .‬شون سرانجا به یک موج صوتی تبدیل می شود و جبهه‬
‫واکنش به یک تخریب آهسررته تبدیل می شررود که بسررته به سررطح تالطم با سرررعت مرتبه ده متر در ثانیه‬
‫منتشرر می شرود‪ .‬با این حال ‪ ،‬یک اغتشاش محدود ممکن است باع شروع انفجار از این حالت قابل تغییر‬
‫شود‪.‬‬

‫‪219‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫واضرح است که مالن برای تعیین حدود انفجار ابتدا به آنچه که یک انفجار خیرخواهانه می داند ‪ ،‬نیاز دارد‪.‬‬
‫منطقی اسرت که در نظر بگیریم که شرروع انفجارهای چرخشری تک سرر در یک لوله محکم دیواره صرراف ‪،‬‬
‫شررایط محدود کننده اسرت‪ .‬اغلب گفته شرده اسرت که ‪ ،‬از نظر پتانسریل آسیب رساننده یک موج انفجار ‪،‬‬
‫حالت گالوپینگ به همان اندازه اگر تخریب بیشرتر از یک انفجار پایدار نباشد ‪ ،‬است‪ .‬با این حال ‪ ،‬انفجارهای‬
‫گالوپ به طور کلی در لوله های کوچک قطر و به اصرطالح مخلو های ناپایدار مشراهده می شوند‪ .‬این یک‬
‫رفتار بسریار ناپایدار در منطقه واکنش اسرت که منجر به رشد سریع ناپایداری ها می شود و منجر به تسریع‬
‫در انفجار از رژیم کم سررعت غیر قابل تغییر به حالت سررعت باال می شود‪ .‬در مخلو های پایدار ‪ ،‬به دلیل‬
‫مکانیسم انحنای بیش از حد ‪ ،‬انفجار از کار می افتد و سپس می توان از کمبود سرعت برای توصیف شرایط‬
‫محدود استفاده کرد‪ .‬برای شرایط مرزی مختلف (لوله های صاف از هندسه های مختلف ‪ ،‬لوله های دیواره ای‬
‫ناصاف ‪ ،‬لوله های دیواره انعطاف پذیر ‪ ،‬لوله های دیواری جذب صوتی و غیره) ‪ ،‬مکانیسم خرابی و در نتیجه‬
‫شررایط محدود کننده متفاوت است‪ .‬برای انفجارهای کروی کامالن غیرقابل کنترل ‪ ،‬انتشار مداو موج انفجار‬
‫مسرتلز آن اسرت که سررعت رشد امواج عرضی به اندازه کافی سریع باشد تا بتواند با سرعت افزایش سطح‬
‫موج انفجار مقابله کند ‪ ،‬به طوری که بعد متوسررط سررلولهای انفجار می تواند حفج شررود (لی و همکاران ‪،‬‬
‫‪.)1969‬‬

‫اگر انفجار پایدار باشد و مطاب با مدل ‪ znd‬گسترش یابد ‪ ،‬در این صورت نمی تواند منفجر کروی با سرعت‬
‫ثابت وجود داشرته باشرد ‪ ،‬زیرا سررعت به انحنا بسرتگی دارد که با افزایش شعاع موج انفجار تغییر می کند‪.‬‬
‫انفجارهای کروی با سرعت ثابت ثابت در مخلو های رقی شده با آرگون هنوز مشاهده نشده است‪.‬‬

‫‪ -5-7‬جمع بندی نكات‬

‫اگرچه تئوری ‪ CJ‬اجازه می دهد تا سرعت انفجار از قوانین حفاظت با استفاده از معیار ‪ CJ‬تعیین شود ‪ ،‬فون‬
‫نویمان نشرران داد که برای رد انفجارهای ضررعیف باید سرراختار دقی را در نظر گرفت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬یک نظریه‬
‫انفجار دقی تر باید سراختار را در نظر بگیرد و از معیار ‪ CJ‬تعمیم یافته برای تعیین سرررعت انفجار استفاده‬
‫کند‪ .‬اگر قرار باشرد سراختار واقعی در نظر گرفته شرود ‪ ،‬شرایط تعیین کننده مرز نیز باید در تعیین سرعت‬
‫انفجار وارد شود‪.‬‬

‫در این فصرل تأثیر شررایط مرزی مختلف در انتشار امواج انفجار بح شده است‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬تأثیر شرایط‬
‫مرزی به پایدار یا ناپایدار بودن انفجار بسررتگی دارد‪ .‬برای انفجارهای پایدار ‪ ،‬این بدان معنی اسررت که مدل‬

‫‪221‬‬
‫تاثیر شرایط مرزی‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫کالسیک ‪ znd‬شرح کافی از مکانیسم انتشار را ارا ه می دهد و شرایط مرزی بر این اساا از طری تأثیر آنها‬
‫بر سرراختار ‪( znd‬به عنوان مثال انحنا) بر انتشررار موج انفجار تأثیر می گذارد‪ .‬اگر انفجار ناپایدار باشررد ‪ ،‬و‬
‫توسرعه ناپایداری ها مسئول انتشار انفجار است ‪ ،‬پس تأثیر شرایط مرزی بر رشد ناپایداری ها ‪ ،‬انتشار انفجار‬
‫را کنترل می کنرد‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬لوله های دیواره ای متخلخل که امواج عرضررری را جذب می کنند ‪ ،‬بی‬
‫ثباتی را مهار و سررکوب می کنند ‪ ،‬بنابراین باع می شرود که انفجار ضعیف شود و خراب شود‪ .‬محدودیت‬
‫های انفجار نتیجه مسرتقیم تأثیر شررایط مرزی اسرت و معیار حد ویژه شرایط مرزی اعمال شده توسط یک‬
‫هندسرره معین خواهد بود‪ .‬برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬تعریف عملیاتی حد انفجار دشرروار اسررت ‪ ،‬به دلیل تنوع‬
‫پدیده های ناپایدار نزدیک به محدوده ها (به عنوان مثال ‪ ،‬انفجارهای چرخشی و گالوپ)‪.‬‬

‫‪221‬‬
 ‫فصل ‪:8‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬

‫‪222‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-8‬مقدمه‬
‫دو حالت سروزش و انفجار را می توان به طور کلی از چندین روش از یکدیگر تشرخیص داد ‪ :‬سرعت انتشار‪،‬‬
‫منبسرط یا متراکم شده ذات موج‪ ،‬مادون صوت یا مافوق صوت بودن سرعت نسبت به سرعتی جلوی شعله و‬
‫مکانیز های مختلف انتشرار‪ .‬موج تخریب از طری انتشار گرما و جر از منطقه شعله برای ایجاد احتراق در‬
‫واکنش دهنده های پیش رو انتشرار می یابد‪ .‬سرعت انتشار توسط نفوذ گرما و جر کنترل می شود ‪ ،‬و نفوذ‬
‫نیز به سررعت واکنش ب سرتگی دارد که شیب تند را در سطح شعله حفج می کند‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬یک موج‬
‫انفجار یک موج شرون فشاری مافوق صوت است که با گر شدن آدیاباتیک در جبهه شون پیشرو ‪ ،‬مخلو‬
‫را مشرتعل می کند‪ .‬شون به نوبه خود با انبسا گازهای واکنش دهنده و محصوالت نسبت به جلو به عقب‬
‫حفج می شرود ‪ ،‬بنابراین رانش‪ 1‬به جلو مورد نیاز برای ایجاد شون فراهم می شود‪ .‬یک موج در حال انتشار‬
‫به طور کلی شرون پیشگا دارد و بنابراین شعله می تواند با سرعت مافوق صوت نسبت به سیستم مختصات‬
‫ثابت تکثیر کند‪ .‬از نظر تئوری ‪ ،‬هنوز افت فشرار در سطح شعله وجود دارد ‪ ،‬اما ممکن است با توجه به فشار‬
‫اولیه واکنش دهنده ها ‪ ،‬یک افزایش فشار خالص در محصوالت در سراسر مجموعه شون‪-‬شعله وجود داشته‬
‫باشررد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬ممکن اسررت یک تمایز مشررخصرری بین تخریب و انفجار با توجه به قاب ثابت مختصررات‬
‫آزمایشرگاه وجود نداشرته باشد ‪ ،‬به این ترتیب که هر دو با افزای ش فشار خالص محصوالت می توانند مافوق‬
‫صوت باشند‪ .‬با این حال ‪ ،‬در صورت احتراق ‪ ،‬جبهه واکنش هنوز از طری انتقال پراکنده گسترش می یابد ‪،‬‬
‫بر خالف احتراق خود به خودی در جبهه شون پیشرو برای منفجر شدن‪.‬‬

‫سوزش به طور معمول برای احتراق به کسری از یک میلی ژول انرژی نیاز دارد ‪ ،‬در حالی که شروع مستقیم‬
‫انفجار حتی برای مخلو های حسراا به سوخت و اکسیژن نیز به ژول (یا کیلوژول) نیاز دارد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬به‬
‫دلیل سرهولت‪ ،‬احتمالی ترین حالت احتراق اسرت‪ .‬با این حال ‪ ،‬سروزش خود پراکنده معموالن ناپایدار است و‬
‫پس از احتراق تمایل به تسرریع دارد‪ .‬در شررایط مرزی مناسرب ‪ ،‬یک شرعله می تواند به طور مداو شتاب‬
‫بگیرد و یک انتقال ناگهانی به یک موج انفجار را تجربه کند‪ .‬شرروع انفجار به صرورت محلی در منطقه شعله‬
‫اتفاق می افتد که شررایط بحرانی مناسب برآورده شود ‪ ،‬و سابقه چگونگی دستیابی به این شرایط بحرانی به‬
‫فراین د شرروع انفجار ارتباطی ندارد‪ .‬به طور کلی ‪ ،‬حداکثر سرعت بحرانی شعله وجود ندارد که قبل از شروع‬
‫انفجار به دسرت آید ‪ ،‬به شرر دستیابی به شرایط بحرانی الز ‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر آزمایش کالسیک انتقال از‬

‫‪1 Thrust‬‬

‫‪223‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سوزش به انفجار در یک لوله دیواره صاف و طوالنی را در نظر بگیریم ‪ ،‬در صورت بروز خود به خودی انفجار ‪،‬‬
‫تخریب به طور کلی تا حدودی حداکثر سرررعت تقریبان نیمی از سرررعت انفجار ‪ CJ‬سرررعت می گیرد‪ .‬ما باید‬
‫خود را به بح انتقال از تخلیه به انفجار در یک لوله دیواره صراف محدود کنیم تا تما خصوصیات برجسته‬
‫فرآیندهای درگیر را در هنگا تسررریع هس رته اولیه الیه لمینه و در نهایت انتقال به یک انفجار نشرران دهیم‪.‬‬
‫تولید مستقیم شرایط بحرانی مورد نیاز برای شروع انفجار (بعنوان مثال ‪ ،‬اختال آشفته محصوالت و واکنش‬
‫دهنده ها در یک جت) بعدان به عنوان یک فرآیند شروع مستقیم مورد بح قرار خواهد گرفت‪.‬‬

‫از نظر مالحظات گاز دینامیکی ‪ ،‬محلولهای رفع عیب در شاخه پایین منحنی هوگونیوت نشان داده می شوند‬
‫و حداکثر سرعت تخریب حداکثر مربو به نقطه ای است که خط ریلی و منحنی هوگونیوت مماا هستند‪.‬‬
‫برای انفجارها ‪ ،‬محلول در شرراخه فوقانی منحنی هوگونیوت نشرران داده شررده اسررت‪ .‬حداقل محلول انفجار‬
‫سررعت مربو به مماا خط ریلی به منحنی هوگونیوت در شراخه فوقانی است‪ .‬بنابراین می توان انتقال از‬
‫سروزش به انفجار را به عنوان یک جهش از شاخه پایین به شاخه فوقانی منحنی هوگونیوت در نظر گرفت‪ .‬با‬
‫این حال ‪ ،‬برای یک موج تخریب انتشرار ‪ ،‬یک شرون پیش سراز معموالن قبل از زمان تولید می شرود‪ .‬شون‬
‫پیش سراز حالت اولیه را قبل از شعله و به همین ترتیب ‪ ،‬منحنی هوگونیوت را تغییر می دهد ‪ ،‬زیرا منحنی‬
‫هوگونیوت به حالت اولیه بسررتگی دارد‪ .‬برای نقا قوت مختلف شررون پیش سرراز ‪ ،‬منحنی های مختلفی از‬
‫هوگونیوت خواهیم داشرت که نشران دهنده راه حلهای مختلف رفع پراکندگی است‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬هنگامی‬
‫که یک انفجار تشکیل می شود ‪ ،‬حالت اولیه به عنوان حالت اصلی بدون مزاحمت مخلو در نظر گرفته می‬
‫شرود ‪ ،‬زیرا موج انفجار مافوق صروت است‪ .‬اگر پیچیدگی شون و نیمه شبه پایدار را در مرحله شتاب زدایی‬
‫در نظر بگیریم ‪ ،‬ممکن اسررت بدون عبور از ربع مجاز ممنوع ‪ ،‬از این شرراخه تخلیه به شرراخه انفجار منحنی‬
‫هوگونیوت بروید (بر اساا حالت اولیه بدون مزاحمت) از منحنی هوگونیوت که در آن فشار افزایش می یابد‬
‫در حالی که چگالی کاهش می یابد ‪ ،‬که به سرررعت خیالی نیاز دارد‪ .‬انتقال از پاشررش به انفجار در یک لوله‬
‫بلند و صاف را می توان به طور کلی به یک مرحله شتاب شعله و فاز شروع انفجار تقسیم کرد‪ .‬مرحله شتاب‬
‫اولیه شرعله می تواند کل طیف مکانیسرم شرتاب (بی ثباتی ‪ ،‬تالطم ‪ ،‬فعل و انفعال صروتی و غیره) را شامل‬
‫شرود‪ .‬اینکه کدا یک از مکانیز های شرتاب تسرلط دارند (یا وجود ندارند) بستگی زیادی به شرایط اولیه و‬
‫مرزی دارد‪ .‬از این رو ‪ ،‬نمی توان یرک نظریره کلی برای این مرحلره از پدیده گذار تدوین کرد‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫برای مرحله نهایی شررروع انفجار ‪ ،‬توصرریف حداقل شرررایط کیفی مورد نیاز برای شررروع خود به خود انفجار‬
‫ممکن است‪ .‬به منظور نشان دادن تنوع غنی از پدیده های احتراق مرتبط با فرآیند انتقال ‪ ،‬ما باید فرآیندهای‬

‫‪224‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انتقال اسرتاندارد را در یک لوله با دیواره صاف طوالنی که در آن یک مرحله شتاب وجود دارد و به دنبال آن‬
‫شروع انفجار و فروپاشی بعدی انفجار بیش از حد استفاده می شود ‪ ،‬بح کنیم‪ .‬به سرعت ‪ CJ‬آن‪.‬‬

‫‪ -2-8‬دینامیک گاز امواج سوزش‬

‫انتشرار موج تجزیه توسرط شراخه پایین منحنی هوگونیوت توصیف می شود ‪ ،‬جایی که فشار و تراکم پشت‬
‫جبهه واکنش کمتر از حالت اولیه اسرت‪ .‬بعالوه ‪ ،‬یک موج دگرگونی نسرربت به واکنش دهنده های نسوخته‬
‫پیش روی خود با سرعت زیر صوت منتشر می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬شرایط مرز ی پایین دست کاهش می تواند بر‬
‫وضعیت قبل از ماده واکنش دهنده تأثیر بگذارد‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬اگر تجزیه از انتهای بسته لوله ای که در آن‬
‫سرعت ذرات باید از بین برود ‪ ،‬گسترش می یابد ‪ ،‬در نتیجه افزایش حجم خا‪( ،‬یا کاهش تراکم) در جبهه‬
‫هوا منجر به جابجایی واکنش دهنده های پیش رو می شرود‪ .‬شرعله مانند پیسررتون نشتی عمل می کند که‬
‫واکنش دهنده ها را جابجا می کند و باع حرکت آنها در همان جهت شرررعله می شرررود‪ .‬میزان افزایش در‬
‫حجم ویژه مخلو در سرطح مختلف نیز باع ایجاد امواج فشررده سازی می شود که از جلوتر از جلوی هوا‬
‫تابش می کنند‪ .‬امواج فشرده سازی در نهایت با یک دیگر موج می زند و یک موج شون پیش ساز را تشکیل‬
‫می دهد‪ .‬سررانجا ‪ ،‬میزان جریان متناظر با انتشرار موج انعطاف پذیری از انتهای بسته یک لوله از یک موج‬
‫شرون پیش سراز (که واکنش دهنده های پشت آن را به حرکت در می آورد) و یک جلو از شون پیش ساز‬
‫تشکیل می شود‪ .‬شعله (یا جبهه واکنش) اکنون به جای مخلو در حالت اولیه به واکنش دهنده های فشرده‬
‫شون انتشار می یابد‪ .‬در پشت جبهه واکنش ‪ ،‬سرعت ذرات صفر است تا شرایط مرزی لوله بسته را در خود‬
‫جای دهد‪ .‬از آنجا که فشرار پشت شعله باالتر از فشار اولیه جلوتر از موج شون پیش ساز است ‪ ،‬باید حرکت‬
‫گاز بین شرون و هوا با گذشرت زمان افزایش یابد‪ .‬در نتیجه ‪ ،‬فاصرله جدایی بین شون و شعله افزایش می‬
‫یابد (یعنی سرعت شعله و ضربه متفاوت است)‪.‬‬

‫حالت اولیه پیش از جبهه دفع برای سررعتهای مختلف تخریب تغییر می کند زیرا مقاومت شرون پیش ساز‬
‫متفاوت اسررت‪ .‬حاالت نهایی احتمالی پشررت شررتاب دهنده در منحنی های مختلف هوگونیوت نشرران داده‬
‫خواهد شررد‪ .‬ایاالت برای تخریب انتشررار را می توان به راحتی از طری قوانین حفاظت در سررراسررر شررون و‬
‫شررایط تعیین کرد‪ .‬ما باید تکثیر دفع را از یک لوله انتهایی بسته در نظر بگیریم‪ .‬با اشاره به طرح موجود در‬
‫شکل ‪ ،1-8‬حاالت پشت دو جبهه با زیرنویسهای ‪ 1‬و ‪ 2‬نشان داده می شوند‪.‬‬

‫‪225‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 1-8‬طرحی از انتشار یک امواج شون پیش ساز در یک لوله صاف‬

‫برای راحتی کار ‪ ،‬ما ‪ 𝑢1‬را به عنوان سررعت ذره در برابر شرون پیش ساز نسبت به گاز پیش رو تعیین می‬
‫کنیم (یعنی ‪ ، )𝑢0 = 0‬و ‪ 𝑢2‬به عنوان سرعت ذره پشت شعله نسبت به مخلو پیش رو که با سرعت ‪𝑢1‬‬
‫حرکت می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬سرعت ذره پشت شعله نسبت به مختصات آزمایشگاهی ‪ 𝑢1 + 𝑢2‬خواهد بود‪ .‬ما‬
‫می توانیم قوانین بقا را در سراسر شون پیش ساز بنویسیم ‪:‬‬

‫که در آن 𝑠̇𝑅 سرعت شون با توجه به مختصات آزمایشگاهی ثابت است‪ .‬در سراسر شعله ‪ ،‬قوانین بقا بصورت‬
‫زیر هستند ‪:‬‬

‫که در آن 𝑄 انرژی شریمیایی آزاد شرده در واحد جر در جبهه شرعله اسرت ‪ ،‬و 𝑓̇𝑅 سرعت شعله نسبت به‬
‫مختصات آزمایشگاهی ثابت است‪ .‬از حل نسبت چگالی ‪ ،‬فشار ‪ ،‬سرعت ذرات و نسبت درجه حرارت در طول‬
‫شون طبیعی داریم ‪:‬‬

‫‪226‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در رابطه فوق ‪ 𝑐02 = 𝛾0 𝑃0 ⁄𝜌0 𝑀𝑠 = 𝑅̇𝑠 /𝑐0‬سررعت صروت در مخلو در جلوی شرون می باشد‪ .‬ما‬
‫فرر کردیم که ‪ ،𝛾0 = 𝛾1‬زیرا به طور کلی شررون پیش سرراز برای ایجاد تغییرات شرریمیایی قابل توجه‬
‫(یعنی تفکی ک) عبور مخلو از شون کافی نیست‪ .‬بنابراین تغییر حالت در طول شون می تواند بعنوان یک‬
‫تابع از سرعت (معادالت ‪ 8-8‬تا ‪ )11-8‬داده شود‪ .‬همچنین از فرر گاز ایده آل هم استفاده شده است‪.‬‬

‫در طول جبهه شعله معادله بقای جر و بقای مومنتو به صورت زیر نوشته می شود ‪:‬‬

‫که در رابطه فوق‪ 𝑆 = 𝑅̇𝑓 − 𝑢1 ،‬سرررعت سرروزش شررعله نسرربت به مخلو جلوی آن اسررت‪ .‬با تعریف‬
‫‪ 𝑦 = 𝑃2 ⁄𝑃1‬و ‪ 𝑥 = 𝜌1 ⁄𝜌2‬داریم ‪:‬‬

‫با فرر معادله گاز کامل و ‪ 𝛾0 = 𝛾1‬خواهیم داشت ‪:‬‬

‫با حل کردن معادله انرژی به همراه معادله بقای انرژی و مومنتو رابطه هوگونیوت به صورت زیر تعریف می‬
‫شود‪:‬‬

‫می دانیم ‪:‬‬

‫‪227‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫با توجه به اینکه ما فرر کردیم ‪ 𝛾0 = 𝛾1‬در نتیجه سرعت صوت در جلوی شعله برابر با ‪𝑐12 = 𝛾0 𝑃1 ⁄𝜌1‬‬
‫می باشد‪ .‬شرایط مرزی برای عقب شعله نیز باید مشخص شود‪ .‬برای یک لوله انتها بسته داریم ‪:‬‬

‫ما هشت معادله (معادالت ‪ 8-8‬تا ‪ )15-8‬برای مقادیر داریم ‪:‬‬

‫اگر سررعت سروزش و خصوصیات واکنش دهنده های قبل از انرژی مشخص باشد ‪ ،‬می توانیم حل مسئله را‬
‫کامل کنیم‪ .‬با این حال ‪ ،‬سررعت سوزش نه تنها به حالت ترمودینامیکی واکنش دهنده های پیش رو ‪ ،‬بلکه‬
‫همچنین به وضرعیت مکانیکی تأثیرگذار (یعنی پارامترهای تالطم) بستگی دارد‪ .‬این ‪ ،‬به طور کلی ‪ ،‬شناخته‬
‫شده نیست‪ .‬با این وجود ‪ ،‬ما می توانیم با یافتن سرعت سوزشی که شرایط مرزی یک سرعت شون معین را‬
‫برآورده می کند ‪ ،‬مسرئله معکوا را حل کنیم‪ .‬ما ابتدا یک قدرت شرون پیش ساز را انتخاب می کنیم ‪ ،‬و‬
‫سرپس حالت پشرت آن را از معادالت ‪ 8-8‬تا ‪ 11-8‬محاسربه می کنیم‪ .‬سپس ما برای سرعت سوزش تکرار‬
‫می کنیم ‪ ،‬کرره یررک راه حررل را فراهم می کنررد کرره شررررایط مرزی را در عقررب برطرف می کنررد (یعنی ‪،‬‬
‫‪)𝑢2 + 𝑢1 = 0‬‬

‫از آنجا که سررعت صردا در گازهای گر محصرول ‪ 𝑐2‬نسربتان زیاد است ‪ ،‬شرایط مرزی پشتی را می توان به‬
‫سررعت به جبهه هوا منتقل کرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬وقتی سررعت ‪ 𝑅̇𝑓 ≥ 𝑐2‬باشرد ‪ ،‬شرایط مرز عقب دیگر نمی‬
‫تواند بر وضعیت پشت آمنه تأثیر بگذارد‪ .‬این توسط تیلور و تانکین (‪ )1958‬به عنوان اولین مهمترین سرعت‬
‫یاد می شرود‪ .‬اگر سررعت شرعله بیشرتر از این مقدار حیاتی باشد ‪ ،‬یک فن کمیاب (مشابه آنچه برای انفجار‬
‫انجا می شود) در پشت جبهه دنبال می شود‪ .‬سر فن ردیابی در ‪ 𝑢1 + 𝑢2 + 𝑐2‬منتشر می شود‪ .‬بنابراین‬
‫‪ ،‬برای یک سررعت برابر یا بیشرتر از اولین سررعت بحرانی ‪ ،‬می توان شر مرزی ‪( 𝑢1 + 𝑢2 = 0‬معادل‬
‫‪ )8.15‬را جایگزین کرد ‪:‬‬

‫‪228‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫سرعت صوت عقب شعله را می توان به صورت زیر نوشت ‪:‬‬

‫برای هر عدد ماخ شون داده شده‪ 𝑃1 ⁄𝑃0 ،‬و ‪ 𝜌0 ⁄𝜌1‬را می توان از معادله رانکین هوگونیوت (معادله ‪8-8‬‬
‫و ‪ )9-8‬بدسرت آورد‪ .‬مقدار مطلوب سرعت سوزاندن ‪ 𝑆 = 𝑅̇𝑓 − 𝑢1‬با تکرار برای محلولی تعیین می شود‬
‫که شرایط مرزی ‪ 𝑢1 + 𝑢2 = 0‬را اشباع کند (به عنوان مثال ‪ ،‬معادله ‪ .)15-8‬اولین سرعت بحرانی زمانی‬
‫به دست می آید که ‪:‬‬

‫‪𝑅̇𝑓 𝑐2‬‬
‫=‬
‫‪𝑐0 𝑐0‬‬
‫برای سرعتهای باالتر از این اولین آماتیک ‪ ،‬یک فن کم یابی در گازهای محصول تشکیل می شود ‪ ،‬که اساسان‬
‫شرایط مرزی پشت را از شرایط فعلی جدا می کند‪ .‬برای تعیین راه حل ‪ ،‬ما مانند قبل عمل می کنیم ‪ ،‬با این‬
‫تفاوت که تکرار سررعت سوزاندن (یا سرعت شعله) برای یک قدرت شون داده شده اکنون براساا شرایطی‬
‫است که توسط معادله ‪ 16-8‬داده شده است به جای ‪.𝑅̇𝑓 = 𝑐2‬‬

‫توجه داشرته باشرید که وضرعیت جلوتر از حالت متناظر با وضرعیت پشت شون قبلی است و نه حالت اولیه‬
‫آشرفته‪ .‬بر خالف یک انفجار ‪ ، CJ‬که به مخلو بدون مزاحمت انتشار می یابد ( ‪ 𝑃0‬و ‪ ، )𝜌0‬یک تجزیه ‪Cj‬‬
‫به مخلو آشفته پشت شون پیش ساز انتشار می یابد‪ .‬برای نقا ضعف مختلف شون پیش ساز ‪ ،‬حالتهای‬
‫شون خورده ( ‪ 𝑃1‬و ‪ )𝜌1‬متفاوت است و از این رو منحنی هوگونیوت ‪ ،‬که به حالت اولیه بستگی دارد ‪ ،‬نیز با‬
‫مقاومت شون پیش ساز متفاوت است‪ .‬برای یک مخلو معین با شرایط اولیه داده شده ( ‪ 𝑃0‬و ‪ ، )𝜌0‬چندین‬
‫سرعت احتراق ‪ CJ‬ممکن است وجود داشته باشد ‪ ،‬در حالی که فقط یک سرعت انفجار ‪ CJ‬وجود دارد‪ .‬ما از‬
‫بح های فوق متذکر می شویم که اولین شرایط حیاتی در شرایطی وجود دارد که شرایط مرزی دیگر قادر‬
‫به تأثیر در انتشرار نباشد‪ .‬همچنین یک سرعت حیاتی دو وجود دارد که هنگامی اتفاق می افتد که سرعت‬
‫امواج 𝑓̇𝑅 و سررعت شرون پیش سرازها 𝑠̇𝑅 برابر باشند‪ .‬وقتی این اتفاق می افتد ‪ ،‬جدایی بین شون و هوا‬
‫ثابت می شرود‪ .‬توجه داشرته باشرید که شرر مرزی ارا ه شده توسط معادله ‪ 16-8‬هنوز هم رضایت بخش‬
‫است (به عنوان مثال ‪ ،‬شخص دارای شرایط صوتی پشت شعله است)‪ .‬برای سرعت حساا دو ‪،‬‬

‫‪𝑅̇𝑓 = 𝑅̇𝑠 = 𝑢1 + 𝑢2 + 𝑐2‬‬

‫‪229‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫و از آنجا که جدایی بین دو جبهه اکنون ثابت اسررت ‪ ،‬می توانیم قوانین حفاظت را در سررراسررر حالت اولیه‬
‫) ‪ 𝑃0‬و ‪ (𝜌0‬و حالت محصول ) ‪ 𝑃2‬و ‪ (𝜌2‬پشت شعله بنویسیم‪ .‬دومین سرعت کاهش حساسیت نیز سرعت‬

‫انفجرار ‪ CJ‬اسرررت‪ .‬محلول انفجرار ‪ CJ‬مربو بره ممراا خط ریلی از حرالت اولیه ) ‪ 𝑃0‬و ‪ (𝜌0‬تا منحنی‬
‫هوگونیوت (بر اساا حال اولیه) است‪ .‬با این حال ‪ ،‬همچنین با راه حل تخریب ‪ CJ‬مطابقت دارد ‪ ،‬جایی که‬
‫خط ریلی از حالت جلوتر از هوا اما پشت شون پیش ساز ‪ 𝑃1 ) ،‬و ‪ ، (𝜌1‬بر اساا حالت شوکه شده منحنی‬

‫هوگونیوت است ) ‪ 𝑃1‬و ‪.(𝜌1‬‬

‫اگرچه در واقعیت چنین کاری انجا نمی شرود ‪ ،‬انتقال از حالت تخلیه به انفجار ممکن است از طری مسیر‬
‫زیر انجا شرود‪ :‬با شرروع از انتهای بسته یک لوله ‪ ،‬تا رسیدن به اولین سرعت بحرانی ‪ 𝑅̇𝑓 = 𝑐2‬شتاب می‬
‫گیرد‪ .‬این اولین سرررعت حیاتی مربو به تخریب ‪ CJ‬با ‪ 𝑢1 + 𝑢2 = 0‬اسررت‪ .‬قبل از رسرریدن به دومین‬
‫سررعت انفجار ‪ ، CJ‬شرون پیش سراز در حال حاضرر به یک قدرت قادر به احتراق مخلو از طری فشرده‬
‫سرازی شرون آدیاباتیک رسیده بود‪ .‬برای اکثر مخلوطهای گاز هیدروکربن با اکسیژن ‪ ،‬دمای خود اشتعال از‬
‫‪ 1211‬کلوین اسرت ‪ ،‬که مطاب با مقاومت شون ‪ 𝑀𝑠 ≈ 3.5‬است ‪ ،‬که تقریبان نیمی از سرعت بحرانی دو‬
‫است‪ .‬با بروز خود اشتعال ‪ ،‬دیگر جبهه واکنش دیگر از شون پیش ساز مستقل نیست‪ .‬در واقع ‪ ،‬جلو واکنش‬
‫با یک فاصله القایی که توسط دمای شون تعیین می شود ‪ ،‬در پشت شون دنبال می شود‪ .‬اگر یک شعله در‬
‫اصرل باع افزایش سررعت احتراق خود شود ‪ ،‬ممکن است یک جبهه واکنش دو جلوتر ازشعله ظاهر شود‪.‬‬
‫فرسودگی (انفجار) بعدی مخلو در بین این دو جبهه واکنش ممکن است هنگا انفجار موج شون ناشی از‬
‫انفجار خود شون پیش ساز را شروع کند‪.‬‬

‫برای نشرران دادن میزان این سرررعتهای مختلف مهم ‪ ،‬ما همان مخلو ‪ 𝐶2 𝐻2 + 𝑂2‬را که تیلور و تانکین‬
‫استفاده کرده اند در نظر می گیریم‪ .‬معادله هوگونیوت برای این مخلو را می توان از نزدیک ارزیابی کرد‪:‬‬

‫معادله ‪ 18-8‬برای دماهای مختلف مختلف معتبر اسررت و تا ‪ 711‬درجه سررانتیگراد ‪ ،‬تیلور و تانکین نشرران‬
‫دادند که با محاسربات مانسرون (‪ )1949‬کامالن مطابقت دارد‪ .‬با استفاده از معادله ‪ ، 18-8‬قدرت شون پیش‬
‫سراز برای مقادیر مختلف سرعت سوزاندن ‪𝑆⁄𝑐0‬در شکل ‪ 2-8‬نشان داده شده است‪ .‬برای سایر مخلو ها ‪،‬‬
‫ممکن اسرت اختالف بین سررعت بحرانی دو و سرعت انفجار ‪ CJ‬بیشتر باشد ‪ ،‬اما با منحنی هوگونیوت که‬
‫توسرط معادله ‪ 18-8‬داده شرده اسرت‪ .‬برای مخلو های ‪ ، 𝐶2 𝐻2 − 𝑂2‬به نظر می رسد که نقطه مماا‬

‫‪231‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫براالیی خط ریلی به منحنی هوگونیوت ‪ ،‬بر اسررراا حالت اولیه ) ‪ 𝑃0‬و ‪ ، (𝜌0‬مربو به نقطه مماا پایین‬

‫خط ریلی تا منحنی هوگونیوت بر اسراا حالت شروکه شده ) ‪ 𝑃1‬و ‪ . (𝜌1‬برای مورد یک گاز کامل با مقدار‬
‫ثابت ‪ γ‬و انتشرررار گرما 𝑄 (بدون تفکیک) ‪ ،‬فردریش و کورانت (‪ )1948‬برابری انفجار ‪ CJ‬را در حالت اولیه‬
‫) ‪ 𝑃0‬و ‪ (𝜌0‬و بر اسرراا تجزیه ‪ CJ‬نشرران داده اند در حالت شرروکه شررده ) ‪ 𝑃1‬و ‪ .(𝜌1‬با توجه به مفهو‬
‫کالسیک انتقال از دگرگونی به انفجار ‪ ،‬تصور می شد که دگرگونی باید به یک سرعت بحرانی تسریع شود به‬
‫طوری که مقاومت شررون پیش سرراز به گونه ای باشررد که در مخلو شررون خورده از خود بروز می کند‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬سرعت بحرانی سو معیار شروع انفجار را تعیین می کند‪.‬‬

‫‪231‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 2-8‬قدرت شون پیش ساز 𝑠𝑀 برای مقادیر مختلف سرعت سوزاندن (لی و مون ‪.)1981 ،‬‬

‫با این حال ‪ ،‬آزمایشرات نشران می دهد که شرروع انفجار معموالن در منطقه متالطم سرروزش دفع مستقل از‬
‫مقاومت شون پیش ساز اتفاق می افتد‪ .‬بنابراین شرایط بحرانی برای شروع انفجار هنوز حل نشده است‪.‬‬

‫‪ -3-8‬ویژگي های برجسته پدیده انتقال‬

‫تحریک شده با این حال ‪ ،‬ما باید اولین پدیده انتقال کالسیک را در یک لوله با دیواره صاف و طوالنی در نظر‬
‫بگیریم کره در آن از بین بردن تخریب به طور مداو پس از احتراق تسرررریع می شرررود تا اینکه یک انتقال‬
‫‪232‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نراگهرانی بره انفجرار رخ دهرد‪ .‬شرررکرل ‪ 3-8‬یرک عکس رگره ای معمول از رونرد انتقرال در یرک مخلو‬
‫‪ 𝐶2 𝐻2 − 𝑂2‬نشان می دهد‪.‬‬

‫شکل ‪ 3-8‬عکس رگه ای معمولی از انتقال ناگهانی به انفجار از طری جت محصوالت احتراق داا (لی و همکاران ‪)1966 ،‬‬

‫احتراق از طری یک جت کوچک از محصروالت داا صرادر شده از یک محل کوچک (‪ )2‬متعاقب تغییر موج‬
‫انفجار (‪ )1‬در باالدسرت صفحه اصلی است‪ .‬صفحه اصلی (‪ ) 3‬اساسان به عنوان انتهای بسته لوله ای که در آن‬
‫جرقه می زند عمل می کند‪ .‬همانطور که توسرط منطقه واکنش آشفته گسترده تر و شدیدتر نشان داده می‬
‫شود ‪ ،‬ت جزیه در ابتدا به عنوان یک تخریب الیه ای گسترش می یابد و در نهایت آشفته می شود (‪ .)5‬انتقال‬
‫ناگهانی به انفجار در (‪ )6‬رخ می دهد ‪ ،‬به موجب آن اولین انفجار بیش از حد (‪ )7‬ایجاد می شررود که سپس‬
‫به سرررعت ‪ CJ‬مخلو تحلیل می رود‪ .‬یک موج شررون معروف به موج ‪ ، )9( Retonation‬که همزمان با‬
‫انفجار تشرکیل می شرود ‪ ،‬دوباره به داخل محصوالت احتراق انتشار می یابد‪ .‬امواج شون عرضی (‪ )8‬نیز در‬
‫هنگا شرروع انفجار تشرکیل می شروند که سرپس از دیواره لوله بازتاب می شروند و در هنگا فشرده شدن‬
‫‪233‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫گازهای محصرول ‪ ،‬نوارهای دوره ای درخشرندگی را تشکیل می دهند‪ .‬فاصله از احتراق (‪ )2‬تا شروع انفجار‬
‫(‪ )6‬در ادبیات قدیمی "فاصرله القایی" نامیده می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬در حال حاضر معمو نال به آن مسافت دو‬
‫راهی گفته می شرود تا از ایجاد هرگونه سرردرگمی با ضخامت ناحیه القایی ساختار انفجار ‪ ZND‬جلوگیری‬
‫شود‪ .‬مسافت باال رفتن نه تنها به خصوصیات مخلو انفجاری بلکه به شرایط اولیه و مرزی (نوع ‪ ،‬مقاومت و‬
‫محل منبع احتراق ‪ ،‬ابعاد و هندسرره لوله ‪ ،‬زبری دیواره ‪ ،‬انتهای باز یا بسررته بسررتگی دارد)‪ .‬بنابراین ‪ ،‬تالش‬
‫برای ارتبا فاصله دو بعدی با ترکیب شیمیایی مخلو به طور کلی موفقیت آمیز یا معنی دار نبوده است‪.‬‬

‫شکل ‪ 4-8‬عکس ‪ Streak Schlieren‬که امواج فشار ناشی از افزایش سرعت سوختن را نشان می دهد ( & ‪Urtiew‬‬
‫‪)2005 ،Tarver‬‬

‫‪234‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫از ویژگیهای مهم کاهش سررعت ‪ ،‬تولید امواج فشار توسط جبهه هوا است‪ .‬شکل ‪ 4-8‬یک عکس ‪Streak‬‬
‫‪ Schlieren‬اسرت که امواج فشرار ایجاد شده در نتیجه افزایش سرعت سوزاندن پس از احتراق را نشان می‬
‫دهد‪ .‬قطار امواج فشررده سازی تولید شده در آغاز به دلیل افزایش میزان سوختن هسته در حال رشد کروی‬
‫پس از احتراق جرقه اسرررت‪ .‬کاهش سررررعت در حدود ‪ 1.1‬متر (یا ‪ 1.51‬میلی ثانیه) به دلیل کاهش ناحیه‬
‫شعله است که هسته اولیه کروی با دیواره لمس می کند و شعله فزایش می یابد ‪ ،‬و باع کاهش سطح شعله‬
‫می شود‪ .‬شتاب دو در حدود ‪ 1‬میلی ثانیه به دلیل متالطم شدن هوا است و به اصطالح یک گل الله شکل‬
‫ایجاد می کند که در نزدیکی دیواره نسرربت به نزدیکی محور لوله گسررترش می یابد‪ .‬افزایش زیاد در منطقه‬
‫شرعله هنگا تشکیل الله شکل باع ایجاد شتاب شعله در عکس رگه ای نشان داده شده در شکل ‪ 4-8‬می‬
‫شرود‪ .‬افزایش سررعت سروزش به دلیل تغییر در مورفولوژی شرعله منجر به افزایش سرعت سوزش موثر می‬
‫شررود ‪ ،‬که باع افزایش نه تنها جابجایی سرررعت پیش از بلکه تولید امواج فشررار همراه با افزایش می شررود‪.‬‬
‫تصویر بهتری از شروع انفجار را می توان از طری فیلم های پر سرعت ‪ Schlieren‬بدست آورد‪.‬‬

‫‪235‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 5-8‬تصاویری از مراتب ‪ Schlieren‬که شتاب اولیه شعله قبل از احتراق استوکیومتریک ‪ 𝐻2 − 𝑂2‬در = ‪𝑃0‬‬
‫𝑟𝑟𝑜𝑇 ‪ 83.7‬و 𝑠𝜇‪ ∆𝑡 = 5‬بین هر قاب‬

‫شرکل ‪ 5-8‬مراحل اولیه مرحله شتاب شعله متعاقب احتراق را نشان می دهد‪ .‬جبهه شعله به دلیل ناپایداری‬
‫دارای سراختار سرلولی اسرت و می توان امواج فشررده سازی ضعیفی را در مقابل انتشار آمین مشاهده کرد‪.‬‬
‫شرکل ‪ 6-8‬مراحل بعدی فرآیند شرتاب آشرفته را نشران می دهد‪ .‬سراختار سررلولی شعله اکنون در مقیاا‬
‫دیگری اسرت ‪ .‬همچنین ‪ ،‬امواج فشرده سازی با هم ادغا می شوند ‪ ،‬و قطاری از امواج فشرده سازی قوی را‬
‫می توان جلوتر از شرعله مشراهده کرد‪ .‬این قطار از امواج فشرده سازی سرانجا با هم ادغا می شوند و یک‬
‫موج شون پیش ساز را پیش ازتشکیل می دهند‪.‬‬

‫‪236‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 6-8‬مراحل عکس ‪ Schlieren‬که نشان می دهد مرحله دو شعله در شرایط استوکیومتری ‪ 𝐻2 − 𝑂2‬در فشار‬
‫𝑟𝑟𝑜𝑇 ‪ 𝑃0 = 83.7‬و 𝑠𝜇‪ ∆𝑡 = 5‬بین قاب ها است‪.‬‬

‫شرررکل های ‪ 3-8‬تا ‪ 7-8‬پدیده انتقال معمولی را در یک لوله صررراف بلند توصررریف می کند‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫فرایندهای گذار منحصر به فرد نیستند و می توان از روش های مختلف ‪ ،‬انفجار را از یک پدیده تشکیل داد‪.‬‬
‫به همین دلیل اسرررت که نمی توان یک تئوری کلی برای پدیده گذار ‪ ،‬حتی به صرررورت کیفی ‪ ،‬ایجاد کرد‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬ما در مورد همه مکانیسم های شتاب دهی مربوطه و روش های مختلفی که می تواند شروع انفجار‬
‫داشرررته باشرررد بح خواهیم کرد‪ .‬تحت شررررایط مختلف اولیه و مرزی ‪ ،‬ترکیبات مختلفی از برخی از این‬
‫مکانیسم ها ممکن است در تأثیر گذار به انفجار غالب باشند‪.‬‬

‫‪237‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 7-8‬مراحل عکس ‪ Schlieren‬که شروع انفجار در شرایط استوکیومتری ‪ 𝐻2 − 𝑂2‬در فشار 𝑟𝑟𝑜𝑇 ‪ 𝑃0 = 83.7‬و‬
‫𝑠𝜇‪ ∆𝑡 = 5‬بین قاب ها است را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪ -4-8‬مكانیسم های شتاب شعله‬

‫از عکسرهای رگه ای که قبال نشران داده شرده اسرت (شکل ‪ 2-8‬و ‪ ، )3-8‬می بینیم که سرعت جلو به طور‬
‫مداو افزایش می یابد تا زمانی که انتقال به انفجار رخ دهد‪ .‬اکنون ما در مورد مکانیز هایی که مسئول این‬
‫افزایش مداو سررعت هسرتند صرحبت خواهیم کرد‪ .‬برای یک جلو مسطح یک بعدی که در یک لوله پخش‬
‫می شود ‪ ،‬سرعت "شعله" به میزان انتشار سطح مسطح مسطح با توجه به یک سیستم مختصات متغیر اشاره‬
‫دارد‪ .‬سررعت سروزاندن ‪ ،‬بنابراین تعریف می شرود ‪ ،‬اسراسان یک سرعت سوزش موثر است که ‪ ،‬اگر در سطح‬
‫مقطع لوله ضررب شرود ‪ ،‬میزان سروختن حجمی "تالطم" سره بعدی را می دهد‪ .‬کلمه "آشفته" در گیومه‬
‫اسرت زیرا مکانیسم های زیادی وجود دارد که می تواند سطح سوزش سه بعدی را ایجاد کند‪ .‬میزان سوزش‬

‫‪238‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫حجمی در منطقه "آشرفته" به سطح سوختگی و سرعت سوختن سطح سطح بستگی دارد‪ .‬هر مکانیزمی که‬
‫منجر به افزایش سطح سطح آب شود ‪ ،‬میزان سوختن حجمی را افزایش می دهد‪ .‬سرعت سوختن موضعی را‬
‫می توان با حمل و نقل متالطم ‪ ،‬انحنای عمی ‪ ،‬و کشش افزایش داد‪.‬‬

‫همه آمین های انتشار به دلیل اثر پخش کننده (یا نازل) جریان های واگرا (یا همگرایی) جلوتر از یک جبهه‬
‫مزاحم از نظر پویایی ناپایدار هسررتند‪ .‬کاهش (یا افزایش) سررررعت نزدیک شررردن به نتیجه منجر به رشرررد‬
‫اغتشرراشررات می شررود‪ .‬این به عنوان بی ثباتی ‪ Landau-Darrieus‬شررناخته می شررود‪ .‬نفوذهای مختلف‬
‫مولکول های سرروخت و اکسررید کننده تمایل دارند که گونه های ناچیز را در مخلوطی در امتداد یک جبهه‬
‫مزاحم غنی سازی یا تخلیه کنند ‪ ،‬که منجر به تغییر در سرعت سوختن محلی می شود‪ .‬اگر تغییر در انتشار‬
‫گرما در امتداد سررطح مزاحم وجود داشررته باشررد ‪ ،‬برخی از ترکیبات انتشررار جر و گرما می توانند منجر به‬
‫رشد اغتشاشات شعله شوند‪ .‬این به عنوان بی ثباتی ترمودیفوژن نامیده می شود‪ .‬مارکشتاین (‪ )1964‬به طور‬
‫خالصررره بی ثبراتی شرررعلره را بیران می کند‪ .‬مقاالت مروری جدیدتر در مورد بی ثباتی های جلو توسرررط‬
‫‪ Matalon‬و )‪ )1983( Sivashinsky ،Matkowsky (1982‬و ‪ )1985( Clavin‬ارا ه شده است‪.‬‬

‫شرکل ‪ 8-8‬مورفولوژی یک سلول سلولی ناپایدار را در مخلو غنی از سوختهای سنگین هیدروکربن در هوا‬
‫نشان می دهد‪ .‬ساختارهای سلولی مشابه را می توان در آمین های هیدروژن و متان ‪ -‬هوا ناب مشاهده کرد‪.‬‬
‫تمایل طبیعی وجود دارد که بسیاری از آمین های الیه ای ناپایدار شوند و ساختار سلولی به خود بگیرند که‬
‫منجر به سروزاندن سرطح بیشرتری شرود‪ .‬تخریب ها زیر صوتی است ‪ ،‬که به شما امکان می دهد اغتشاشات‬
‫تولید شرده توسرط امریکا از قبل در مخلو نسروخته شرده پخش شود و از این رو می تواند به تأثیر تکثیر‬
‫بعدی آمیخته شود‪ .‬دو اثر مهمی که توسط یک ماده انتشار دهنده در مخلو پیش روی آن ایجاد می شود ‪،‬‬
‫تغییر مکان و فشرار امواج است‪ .‬جابجایی ناشی از افزایش حجم ویژه گاز هنگا عبور از جلو جبهه است‪ .‬یک‬
‫افزایش معمول در حجم خا‪( ،‬یا کاهش چگالی) در کل هیدروکربن اسررتوکیومتری ‪ -‬هوا حدود ‪ 7‬اسررت‪.‬‬
‫جابجایی به تنهایی منجر به افزایش سررعت سوزش نمی شود ‪ ،‬زیرا شعله به راحتی همراه با جریان همرفت‬
‫می شرود‪ .‬با این حال ‪ ،‬در حضرور سرطوح مرزی (به عنوان مثال ‪ ،‬دیواره لوله و موانع) در مسیر زمین ‪ ،‬یک‬
‫شریب سررعت شیب ایجاد می شود‪ .‬هنگامی که شعله به یک میدان شیبدار سرعت تبدیل می شود ‪ ،‬سطح‬
‫شرعله تغییر شرکل می یابد ‪ ،‬زیرا بخشرهای مختلف سرطح شعله همراه با سرعتهای مختلف در سطح شیب‬
‫ه مرفرت می شررروند‪ .‬همچنین ‪ ،‬وقتی تعداد رینولدز از میزان جابجایی به اندازه کافی بزرگ شرررود ‪ ،‬نتیجه‬
‫گرادیان سررعت باع ایجاد آشفتگی های آشفته می شود و برای مطابقت با سرعت متغیر میزان آشفتگی ‪،‬‬
‫چین چرون می شود‪.‬‬
‫‪239‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 8-8‬ریخت شناسی شعله های سلولی (مارکشتاین ‪)1951 ،‬‬

‫شکل ‪ 9-8‬یک نمونه عالی از همرفت یک الیه آرا به یک آشفتگی متالطم را نشان می دهد‪ .‬یک سیم گر‬
‫یک ستون شناوری اولیه ایجاد می کند‪ .‬در برخی از فاصله های پایین دست ‪ ،‬ستون متالطم می شود ‪ ،‬شبیه‬
‫رد دود ناشری از یک سیگار در حال سوختن‪ .‬همرفت شعله متعاقب اشتعال و شکسته شدن سطح آرا شعله‬
‫هنگا انتشار در قسمت آشفته ستون به وضوح نشان داده شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ 9-8‬انتقال یک الیه آرا به یک آشفتگی آشفته (‪)R. Strehlow‬‬

‫‪241‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫یک اثر چشمگیرتر از تأثیر غلظت غیر یکنواخت در واکنش دهنده های جلوتر از هوا به دلیل وجود موانع در‬
‫شکل ‪ 11-8‬نشان داده شده است‪ .‬شعله از انتهای بسته یک کانال مربع با کافه های دوره ای در دیواره پایین‬
‫منتشر می شود و به عنوان انسداد عمل می کند‪ .‬جابجایی بیش از اولین بافل نسبت نا کند است و یک گرداب‬
‫الیه ای در پایین دسرت بافل ایجاد می شرود‪ .‬همانطور که شرعله در گرداب منتشر می شود ‪ ،‬به گرداب می‬
‫چرخد و به طور قابل مالحظه ای سرطح شرعله را افزایش می دهد‪ .‬افزایش سررعت سروزاندن سرعت قبل را‬
‫افزایش می دهد‪ .‬در پنجره دو کانال ‪ ،‬حال حاضر از یک الیه برشی تشکیل شده است تا یک گرداب بزرگ‬
‫الیه ای‪.‬‬

‫شکل ‪ 11-8‬تأثیر یک میدان جریان غیر یکنواخت برانتشار شعله (چان و همکاران ‪)1983 ،‬‬

‫دمای هوا به سررعت با پایین ترین سرطح الیه برشری در پایین دست جابجا می شود و سپس از طری الیه‬
‫برشی به منطقه گردش مجدد در پشت با گسترش می یابد‪ .‬ما می بینیم که موانع می توانند به میزان قابل‬
‫توجهی قبل از زمان تغییر شررکل دهند ‪ ،‬که منجر به افزایش قابل توجه میزان سرروزش در کنار هر مانع می‬
‫شرود‪ .‬برای یک مخلو کامالن حسراا ‪ ،‬سررعت سوختن سریع در الیه برشی آشفته پایین دست مانع حتی‬
‫می تواند باع شروع انفجار شود‪ .‬شکل ‪ 11-8‬انتشار شعله گذشته از یک مانع در یک مخلو ‪𝐶2 𝐻2 − 𝑂2‬‬
‫(شراید حسراا ترین از همه مخلو های گاز قابل انعطاف) در فشرار اولیه ‪ 1.27‬اتمسرفر را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪241‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شرروع انفجار هنگامی اتفاق می افتد که هوا آشرفته در منطقه گردش مجدد بالفاصرله در پشت با قرار می‬
‫گیرد‪ .‬یک موج رتوناسیون در آخرین قاب شکل ‪ 11-8‬می تواند پخش شود که در باالدست جریان دارد‪.‬‬

‫شکل ‪ 11-8‬انتشار یک شعله از یک مانع‪ .‬شروع انفجار (‪)P. Wolanski‬‬

‫جدای از سرطح شریب غیر یکنواخت و تالطمی که می تواند در اثر ایجاد موانع ایجاد شرود ‪ ،‬شتاب قوی که‬
‫جبهه هوا از طری گرادیان شرریب سرررعت غیر یکنواخت جابجا می شررود نیز می تواند باع بی ثباتی رابط‬
‫شرود‪ .‬شرکل ‪ 12-8‬انتشرار شعله از یک مانع در کانال را نشان می دهد‪ .‬کاهش مساحت به دلیل وجود بافل‬
‫باع همگرایی جریان ها مانند یک نازل همگرا می شرود‪ .‬جبهه‪ ، ،‬همانطور که در این اوضرراع شتاب دهنده‬
‫ترانسفور می شود ‪ ،‬ناپایدار می شود و می توان اولین آشفتگی های دوره ای کوچک را در جبهه جلوی دو‬
‫در قاب دو مشاهده کرد‪ .‬این اغتشاشات سپس در قاب های بعدی به طرز انفجاری رشد می کنند تا فیلم را‬
‫به جبهه ای بسریار آشفته تبدیل کنند‪ .‬در یک اوج آشفته آشفتگی ‪ ،‬جابجایی جبهه هوا از طری گرداب ها‬
‫نیز باع می شرود تا یک میدان شتاب دهنده افزایش یابد‪ .‬تجزیه به ساختارهای آشفته در مقیاا کوچکتر‬
‫می تواند ناشی از مکانیسم بی ثباتی تیلور باشد که بر روی شیب تراکم در سطح زمین عمل می کند‪.‬‬

‫بسرته به هندسه موانع ‪ ،‬می توان افزایش بسیار چشمگیری در میزان سوزاندن در پایین دست مانع به دست‬
‫آورد‪ .‬شکل ‪ 13-8‬عکس های ‪ Schlieren‬را نشان می دهد که یک مایع از انسداد نیم کره منتقل می شود‬
‫(کوماگای و کیمورا ‪ .)1952 ،‬در شرکل ‪ )a(13-8‬هیچ انسدادی در مسیر حرکت وجود ندارد‪ .‬نیمکره ای در‬
‫ابتدا الیه ای اسرت و از بی ثباتی های ناشری از ارتعاش صوتی در داخل محفظه احتراق آشفته می شود‪ .‬کل‬
‫زمان فرسودگی مخلو در محفظه ‪ 32‬میلی ثانیه است‪ .‬شکل ‪ 14-8‬رد پای فشار مربو به چهار مورد نشان‬
‫داده شده در شکل ‪ 8.13‬را نشان می دهد‪ .‬بدون هیچ مانعی ‪ ،‬فشار در حدود ‪ 32‬میلی ثانیه افزایش تدریجی‬
‫به یک اوج نشران می دهد ‪ ،‬مربو به موقعیت شعله نشان داده شده توسط آخرین قاب در شکل ‪.)a(13-8‬‬
‫ب رای مانع پنج سوراخ ‪ ،‬افزایش سریع فشار مربو به افزایش قابل توجه نرخ سوختن در پایین دست مانع در‬

‫‪242‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫حدود ‪ 9‬میلی ثانیه اسرت (قاب سرو در شرکل ‪ .))b( 13-8‬برای موانع هفت و سره سوراخ که در شکل ‪-8‬‬
‫‪ )c(13‬و ‪ )d(13-8‬نشران داده شرده اسرت ‪ ،‬یکی افزایش سریع نرخ سوختن و افزایش فشار بالفاصله پایین‬
‫دست مانع را نشان می دهد‪.‬‬

‫شکل ‪ 12-8‬انتشار یک شعله که از یک مانع درون کانال عبور می کند‪ .‬شکل گیری ناپایداری های رابط در جبهه شعله ( ‪T.‬‬
‫‪)Hirano‬‬

‫‪243‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 13-8‬دنباله ای از عکس های ‪ Schlieren‬که نشان دهنده تأثیر هندسه مانع در انتشارشعله است‪ )a( :‬هیچ مانعی‪.‬‬
‫انسداد نیم کره با (‪ )b‬پنج‪ )c( ،‬هفتاد و(‪ )d‬سه حفره ( ‪.)1952 ،Kumagai & Kimura‬‬

‫غیر از تولید یک جابجایی ‪ ،‬یک انتشرار دهنده امواج فشراری را نیز تولید می کند که از آن جلوتر است‪ .‬یک‬
‫تغییر ناگهانی در میزان آزادسرازی انرژی (به دلیل تغییر در سرطح زمین یا میزان سوزش موضعی) منجر به‬
‫تولید امواج فشاری به دلیل تغییر در میزان افزایش حجم خا‪ ،‬در سطح شعله می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ 14-8‬آثار فشار مربو به عکسهای ‪ Schlieren‬نشان داده شده در شکل ‪.)1952 ،Kumagai & Kimura ( 13-8‬‬

‫‪244‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تجزیه و تحلیل نظری تولید امواج فشررار در جبهه هوا به دلیل تغییر سرررعت شررعله ‪ ،‬انتشررار گرما ‪ ،‬نسرربت‬
‫گرمای خا‪ ، ،‬آنتروپی ‪ ،‬فشرار و سررعت مخلو نسوخته قبل از شعله توسط ‪ )1952( Chu‬در نظر گرفته‬
‫شرده اسرت‪ . .‬همانطور که در مورد جابجایی اتفاق می افتد ‪ ،‬امواج فشرار ایجاد شده می توانند منجر به یک‬
‫حلقه بازخورد مثبت مثبت شروند که سرعت سوزاندن هوا را افزایش می دهد‪ .‬شعله اساسان یک منبع حرارتی‬
‫با سررعت آزادسرازی انرژی بسیار حساا به اغتشاشات است‪ .‬شرایط تشدید برای اتصال ارتعاشات صوتی در‬
‫یک سیستم با شعله توسط معیار ‪ Rayleigh‬آورده شده است ‪ ،‬که می گوید افزایش انتشار گرما باید مطاب‬
‫با مرحله فشررده سرازی چرخه ارتعاش باشرد‪ .‬افزایش سرعت آزاد سازی گرما به راحتی با تغییر سطح شعله‬
‫می تواند حاصل شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اگر نوسانات سطح زمین بتواند با ارتعاشات صوتی با رابطه فاز مناسب تنظیم‬
‫شرود ‪ ،‬می توان یک ارتعاش تشردید پایدار را تحق بخشید‪ .‬شکل ‪ 8،15‬شکل شعله را در اتصال رزونانس با‬
‫نوسان صوتی سیستم نشان می دهد‪ .‬این سیستم یک لوله عمودی با جریان رو به باال گاز قابل احتراق (هوا‬
‫متان) از پایین اسرت که باع افزایش ثبات تولید شعله صاف در باال می شود‪ .‬برای ترکیبات ترکیبی دور از‬
‫اسرتوکیومتری ‪ ،‬ارتعاشات صوتی کوچک شامل نوسانات شعله مسطح در مورد یک موقعیت متوسط مشاهده‬
‫می شرود‪ .‬با این حال‪ ،‬هنگامی که ترکیب مخلو به سمت استوکیومتری متنوع باشد‪ ،‬دامنه نوسانات شعله‬
‫به سرعت افزایش می یابد و به دنبال آن بر اثر تحریک صوتی‪ ،‬در منطقه شعله افزایش می یابد‪.‬‬

‫شرکل ‪ 8.15‬الف با افزایش دامنه نوسران ات‪ ،‬افزایش تدریجی در منطقه شرعله را نشان می دهد‪ .‬هر قاب در‬
‫شرکل ‪ 8.15‬الف مربو به یک چرخه نوسان در مرحله فشار زیاد چرخه است‪ .‬بنابراین‪ ،‬هشت چرخه نشان‬
‫داده شده است که دامنه ارتعاش صوتی افزایش می یابد تا زمانی که شعله به عقب به پایین لوله شعله جرقه‬
‫بزند‪ .‬در شکل ‪ 8.15‬ب‪ ،‬شکل شعله برای یک چرخه نشان داده شده است‪ ،‬و ما می توانیم افزایش و کاهش‬
‫متناوب در منطقه شرعله مربو به فازهای فشرار باال و پایین چرخه را مشاهده کنیم‪ .‬میزان سوختن را می‬
‫توان مطاب با معیار ریلی با ارتعاشرات صروتی در سیستم همراه کرد‪ .‬در یک میدان جریان نوسان‪ ،‬مشخص‬
‫می شرود که یک سراختار سرلولی دوره ای در قسرمت جلوی شرعله ایجاد می شررود (مارکشتاین و سامرز ‪،‬‬
‫‪ .) 1952‬مشرخص شرد که اندازه سلول بیشتر به دامنه و فرکانس نوسان بستگی دارد‪ ،‬نه به ترکیب مخلو‬
‫مانند بی ثباتی گرماگرا‪.‬‬

‫‪245‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 8.15‬شکل شعله به دلیل اتصال رزونانس با نوسان صوتی در یک لوله عمودی (کاسکان‪.)1952 ،‬‬

‫شرکل ‪ 8.16‬سراختار سلولی ناشی از ارتعاش را در شعله ای که در یک ظرف بسته منتشر می شود‪ ،‬نشان‬
‫می دهد‪ .‬در شکل ‪ 8.16‬الف‪ ،‬فیلم شلیرن بدست آمده توسط لیر (‪ )1971‬در لوله ای به طول ‪ 78.5‬سانتی‬
‫متر و با سرطح مقطع ‪ 3/3*3/3‬سانتی متر نشان داده شده است‪ .‬این مخلو با فشار اولیه ‪ 1‬اتمسفر‪ ،‬هوای‬
‫پروپان اسرتوکیومتریک اسرت‪ ،‬بخشری از قسرمت جلوی شرعله منحنی که با محور لوله طبیعی است‪ ،‬تحت‬
‫جریان نوسررانی همراه با ارتعاش صررروتی قرار می گیرد‪ ،‬بنابراین دارای یک اندازه سرررلول کوچکتر از جناح‬
‫منحنی شرعله که موازی با نوسررانات جریان اسررتاندازه سرلول در جناح منحنی جلوی شررعله بزرگتر اسررت و‬
‫مربو به بی ثباتی ذاتی شعله است تا سلولهای ناشی از ارتعاش در قسمت مرکزی شعله‪.‬‬

‫شرکل ‪ 8.16‬ب یک فریم از فیلم شلیرن است که توسط مارکشتاین (‪ ) 1952‬بدست آمده است‪ .‬برای شعله‬
‫هوا غنی از بوتان که به سررمت پایین گسررترش می یابد‪ .‬باز هم ‪ ،‬سرراختار سررلول خود به خودی مشررخصرره‬
‫ناپایداری ذاتی مخلو در سمت خمیده شعله بسیار درشت تر از سلولهای ناشی از ارتعاش در بخشی از شعله‬
‫است که برای محور طبیعی است و تحت جریان نوسانی صوتی قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪246‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 8.16‬ساختار سلولی شعله انتشار یافته ناشی از ارتعاشات (الف) لیر ‪ 1971 ،‬؛ (ب) مارکشتاین ‪.)1952 ،‬‬

‫الز به ذکر اسرت که سلولهای ناشی از ارتعاش بصورت دوره ای بوده و ظاهر می شوند و با توجه به تحریک‬
‫چرخه ای توسرط میدان جریان ناپدید می شروند‪ .‬هنگامی که دامنه ارتعاش افزایش می یابد‪ ،‬شعله مشاهده‬
‫می شود که حباب می ریزد تعداد زیادی مخلو نسوخته که در منطقه شعله قرار می گیرند‪ .‬شعله میگیرد‬
‫روی سازه ای کف مانند که شبیه ساختار برا شعله ای آشفته است‪ .‬شکل ‪ 8.17‬فریم های یک فیلم شلیرن‬
‫را نشران می دهد که شرعله در ‪ 11‬سرانتی متر لوله انتهایی بسته ‪ 2.5 × 4‬سانتی متر به طول سانتی متر با‬
‫فشار اولیه ‪ 1‬اتمسفر در مخلوطی از ‪. C3H8 + 4.17 O2 + 6 N2‬انتقال از ساختار آرا اولیه به ساختار‬
‫فو نهایی آشرفته جلوی شرعله به دلیل صروتی هیجان توسرط این عکسرهای شلیرن نشان داده شده است‪.‬‬
‫میزان سروزاندن قابل توجه اسرت هنگامی که شرعله ساختار کف را به خود می گیرد کامالن افزایش می یابد‪.‬‬
‫امواج فشراری که از فرسرودگی حباب های مخلو نسوخته نشده در منطقه شعله ساطع می شوند‪ ،‬هنگامی‬
‫که از دیواره های جانبی لوله منعکس می شروند تا منطقه شرعله را دوباره عبور دهند‪ ،‬موج احتراق را بیشتر‬
‫می کنند‪ .‬نوسانات فشار عرضی با شیب تراکم کواکسیال تعامل کرده و از طری مکانیسم باروکلینیک گردابه‬
‫تولید می کند‪ .‬حتی اگر تالطم جریان از زمینه های شریب سررعت وجود نداشته باشد‪ ،‬تالطم منطقه شعله‬
‫می تواند از مکانیسررم تولید گرداب باروکلینیک در زمینه های متقابل فشررار و شرریب تراکم ناشرری شررود‪ .‬از‬
‫عکسرهای شرلیرن که در شرکل ‪ 8.4‬نشران داده شرده است‪ ،‬می توانیم ببینیم که امواج فشاری که از شعله‬
‫فرورفتگی شعله ایجاد می کنند و امواج ضربه ای را ایجاد می کنند‪ .‬این امواج شون می توانند از انتهای لوله‬
‫منعکس شده و برای تعامل با شعله برگردند‪ .‬ناپایداری یک رابط چگالی متعاقب اثر متقابل با یک موج شون‬
‫توسررط )‪ )1961( Richtmyer ،Rudinger (1958) ،Markstein (1957‬و ‪)1971( Meshkov‬‬
‫بررسی شده است‪.‬‬

‫‪247‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .8.17‬توالی عکسهای شلیرن از شعله ای که در لوله انتهایی بسته پخش می شود (لیر و مانسون‪.)1971 ،‬‬

‫شرکل ‪ 8.18‬دنباله ای از عکسرهای شلیرن را نشان می دهد که شعله ابتدا ی الیه ای در حال تعامل با یک‬
‫جلو شرون است‪ .‬شش قاب اول در باالی شکل ‪ 8.18‬توسعه تورفتگی مرکزی جلو شعله خمیده را به دنبال‬
‫عبور شون حادثه ای از طری شعله نشان می دهد‪ .‬از تحلیل نظری مارکشتاین (‪ ، )1964‬این مرحله تثبیت‬
‫کن نده اسرت که شرعله سرعی در انحنای اولیه خود به سرمت باال دارد‪ .‬پس از انعکاا از پایین لوله ‪ ،‬شون‬
‫منتقل شرده به سمت باال گسترش می یابد تا دوباره با شعله گل الله تعامل کند‪ .‬این مرحله بی ثبات کننده‬
‫اسرت و آشفتگی های موجود در جلوی شعله به سرعت رشد می کنند ‪ ،‬همانطور که در چند قاب آخر شکل‬
‫‪ 8.18‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ 8.18‬دنباله ای از عکسهای شلیرن از برخورد سراسری موج ضربه ای با شعله ابتدا ی الیه ای (مارکشتاین ‪.)1964 ،‬‬

‫به عنوان نشرانه ای از افزایش شدت احتراق ناشی از این فعل و انفعال شعله شون ‪ ،‬مارکشتین انتشار نور از‬
‫شعله را در طی روند تعامل ثبت کرد‪.‬‬

‫‪248‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .8.19‬شدت انتشار نور ناشی از فعل و انفعاالت شعله شون (مارکشتاین ‪.)1957 ،‬‬

‫شکل ‪ 8.19‬شدت انتشار نور متعاقب اثر متقابل شعله با امواج شون با قدرت های مختلف را نشان می دهد‪.‬‬
‫ما می توانیم ببینیم که حتی با امواج شرون نسبتان ضعیف ‪ ،‬می توان شدت احتراق را با یک مرتبه بیشتر در‬
‫نتیجه این بی ثباتی ‪ Markstein Richmeyer-Meshkov‬افزایش داد‪ .‬در یک محفظه بسررته ‪ ،‬شررون‬
‫می تواند از مرزهای محفظه به جلو و عقب بازتاب یابد و در اثر انتشار شعله ‪ ،‬بارها برهم کنش داشته باشد‪ .‬با‬
‫هر تعامل ‪ ،‬آشفتگی رشد می کند و بر این اساا میزان سوزش افزایش می یابد‪.‬‬

‫شکل ‪ 8.21‬عکس با شاتر باز از شعله استوانه ای واگرا با موج ضربه ای که به درون گسترش می یابد (لی و لی ‪.)1966 ،‬‬

‫‪249‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شرکل ‪ 8.21‬انتشرار شرعاعی شعله استوانه ای از مرکز محفظه استوانه ای را نشان می دهد که در آن جرقه‬
‫زنی انجا می شرود‪ .‬با گسرترش شعله ‪ ،‬شون پیش ساز استوانه ای ایجاد می شود‪ .‬با انعکاا از دیوار ‪ ،‬یک‬
‫شرون همگرا با شرعله واگرا تعامل می کند‪ .‬با توجه به سررعت جریان پشت شون ‪ ،‬شعله کاهش می یابد و‬
‫ممکن اسرت ثابت شرود یا حتی نسربت به محفظه به عقب حرکت کند‪ .‬شون منتقل شده از مرکز منعکس‬
‫ال در شکل ‪ 8.18‬نشان‬
‫شده و برای تعامل دوباره با شعله منتشر می شود‪ .‬این دو برهم کنش مشابه آنچه قب ن‬
‫داده شرده اسرت‪ .‬وقتی شون از دیوار منعکس می شود ‪ ،‬دوباره برمی گردد تا دوباره با شعله تعامل کند‪ .‬در‬
‫طول تعامل آنها ‪ ،‬شعله کاهش می یابد (نسبت به مختصات آزمایشگاه ثابت) و ثابت می ماند ‪ ،‬یا حتی توسط‬
‫جریان داخلی مربو به موج همگرا کمی عقب رانده می شود‪ .‬از آنجا که شعله در هر یک از فعل و انفعاالت‬
‫با شرون در حال ظهور نسربت به محفظه ثابت اسرت ‪ ،‬می توان یک عکس با شاتر باز بدست آورد که شکل‬
‫شررعله را در هر یک از این فعل و انفعاالت با یک شررون از درون گسررترش دهد‪ .‬داخلی ترین حلقه روشررن‬
‫مربو به شرکل شرعله در اولین تعامل با یک شرون همگراسرت‪ .‬می توانیم ببینیم که شرعله هنوز به شکل‬
‫اسرتوانه ای است‪ .‬در حلقه دو روشن ‪ ،‬ساختار سلولی تا شده شعله استوانه ای به راحتی مشاهده می شود‪.‬‬
‫تشخیص شعله استوانه ای به وضوح برای فعل و انفعاالت بعدی با شون از درون انتشار دشوار می شود ‪ ،‬زیرا‬
‫شرعله در حال پایان یافتن مسریر خود است‪ .‬به دلیل فعل و انفعاالت مکرر شون شعله ‪ ،‬سرعت سوختن به‬
‫سرعت افزایش می یابد و در بسیاری از موارد با نزدیک شدن شعله استوانه ای به انتهای انتشار ‪ ،‬شروع انفجار‬
‫مشراهده می شود‪ .‬ما به طور خالصه مکانیسم های مختلفی را که می توانند منجر به افزایش سرعت سوزش‬
‫شرعله در حال انتشار شوند ‪ ،‬بررسی کرده ایم‪ .‬بسیاری از مکانیسم ها ارتبا چندانی با تالطم واقعی مخلو‬
‫پیش روی خود شرعله ندارند‪ .‬با توجه به تأثیر تالطم در م خلو نسروخته بر میزان سرروختن شررعله انتشار ‪،‬‬
‫مکانیز احتراق به شردت در مقیاا و شردت تالطم در مقایسه با مقیاا های مشخصه خود فرآیند احتراق‬
‫(به عنوان مثال ‪ ،‬ضرخامت شعله ورقه ای) بستگی دارد‪ .‬رژیم های مختلف احتراق آشفته را می توان به طور‬
‫کامل توسط نمودار برقی طبقه بندی کرد (برقی‪ ،)1985 ،‬که اساسان یک نقشه با مختصات تعریف شده توسط‬
‫یک جفت پارامتر اسرت‪(√𝑘⁄ :‬نسربت ریشره مربع انرژی جنبشری آشفته به سرعت سوزاندن الیه) و ‪𝑙⁄‬‬
‫𝛿‬ ‫𝑙𝑆‬
‫(نسربت مقیاا انتگرال آشفته به ضخامت شعله الیه)‪ .‬در انتقال از تور به انفجار‪ ،‬رژیم مورد نظر مربو به‬
‫شدت آشفته و مقیاا های آشفته کوچک است‪ .‬منطقه واکنش منطقه ای ضخیم و گسترده است که در آن‬
‫حباب ها یا جیب های مخلو نسوخته در دریایی از محصوالت داا و گازهای واکنش دهنده قرار می گیرند‪.‬‬
‫حباب های تعبیه شررده اغلب به صررورت خود اشررتعال ایجاد می کنند و امواج فشررار ایجاد می کنند‪ .‬یک‬
‫مکانیسم قوی و غالبان غالب تولید گردابه اکنون به دلیل برهم کنش میدانهای شیب فشار و تراکم است‪ .‬فعل‬

‫‪251‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫و انفعاالت شرون شرون ‪ ،‬رابط های تراکم شون و فعل و انفعاالت شون گرداب مکانیسم های مهمی برای‬
‫تخریب با سرعت باال قبل از شروع انفجار هستند‪ .‬فرمول گذاری توصیف کمی از مرحله شتاب شعله از انتقال‬
‫از تخریب به انفجار یک کار دشوار است‪.‬‬

‫‪ -5-8‬واحد انفجار‬

‫شرروع انفجار زمانی اتفاق می افتد که شررایط محلی مناسرب در منطقه شعله آشفته حاصل شود‪ .‬تاریخچه‬
‫قبلی فرآیند شرتاب شعله برای دستیابی به شرایط محلی مورد نیاز هیچ ارتباطی با روند تشکیل موج انفجار‬
‫ندارد‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬نشران داده شده است که شروع انفجار می تواند در منطقه اختال یک جت آشفته از‬
‫محصرروالت احتراق گر با واکنش دهنده ها (نیسررتاتاا و همکاران ‪ )1979 ،‬رخ دهد‪ .‬در این حالت ‪ ،‬هیچ‬
‫مرحله شتاب شعله ای وجود ندارد ‪ ،‬زیرا جت را م ی توان به روش های مختلفی تولید کرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر‬
‫آزمایش کالسرریک انتقال به انفجار در یک لوله دیواره صرراف طوالنی را در نظر بگیریم ‪ ،‬در صررورت سرررعت‬
‫گرفتن تخریب تا حدی سرعت بحرانی ‪ ،‬شرایط مناسب در منطقه شعله آشفته حاصل می شود‪.‬‬

‫شرکل ‪ 8.21‬یک عکس رگه ای شرلیرن را نشران می دهد که مرحله نهایی فرایند شتاب شعله و شروع موج‬
‫انفجار را نشان می دهد‪ .‬یک عکس فلش منفرد همزمان نیز نشان داده شده است که در لحظه خاصی (حدود‬
‫‪ 131‬میکروثانیه) گرفته شرده اسرت ‪ ،‬که با خط افقی نقطه سرفید نشران داده شرده اسرت‪ .‬یک مبدل فشار‬
‫پیزوالکتریک در حدود ‪ 1.25‬متر قرار دارد و محور زمان آن با خط سرررفید عمودی نشررران داده می شرررود‪.‬‬
‫تاریخچه فشار زمان از این مبدل فشار در درج شکل ‪ 8.21‬نشان داده شده است ‪ ،‬اما در همان مقیاا زمانی‬
‫عکس رگه (که به عنوان رد سفید در شکل نشان داده شده است) مجددان کشیده شده است‪.‬‬

‫‪251‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .8.21‬عکس ا ستریک شلیرن و عکس تک فالش که مرحله آخر شروع انفجار را نشان می دهد (آرتیو و اوپنم‪.)1966 ،‬‬

‫قبل از شروع انفجار ‪ ،‬منطقه واکنش آشفته در طول حدود ‪ 1.15‬متر گسترش یافته است ‪ ،‬مربو به حدود‬
‫دو بعد مشرخص از سرطح مقطع لوله اسرت‪ .‬سررعت شون در حدود ‪ 1481‬متر بر ثانیه است ‪ ،‬در حالی که‬
‫سررعت منطقه واکنش کمی آرامتر به نظر می رسد‪ .‬سرعت ‪ CJ‬برای این مخلو ‪ 2837‬متر بر ثانیه است ‪،‬‬
‫بنابراین سررعت شرون و واکنش منطقه قبل از سرفارش نیمی از سرعت انفجار ‪ CJ‬است (مربو به سرعت‬
‫تخلیه ‪ CJ‬مخلو نیز هسرت)‪ .‬شرروع انفجار به صرورت موضعی در برا شعله متالطم نزدیک دیواره پایین‬
‫اتفاق می افتد و باع ایجاد یک انفجار نیم کره ای و یک موج ترمیم می شود که در جهت مخالف پخش می‬
‫شرود‪ .‬از اثر فشرار ‪ ،‬شرون پیش سراز و به دنبال آن انفجار بیش از حد مجاز به وضوح نشان داده می شود‪.‬‬
‫تاریخچه فشار مربو به نمودار موجی است که توسط رکو رد شلیرن نشان داده شده است‪ .‬بازتاب های دوره‬
‫ای موج عرضری از دیواره های باال و پایین کانال نیز در عکس رگه ریز و فشرار فشرار نشران داده شده است‪.‬‬
‫سررعت موج عرضری و موج رتونیشرن از مرتبه ‪ m / s 1411‬اسرت که مربو به سررعت صدای محصوالت‬
‫منفجره اسرت‪ .‬در شکل ‪ 8.21‬شرح کاملی ا ز فرآیندهای موج معمول در شروع انفجار در یک لوله صاف ارا ه‬
‫شده است‪.‬‬

‫‪252‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .8.22‬فویل دودی و عکس رگه ای شلیرن از روند انتقال (آرتیو و اوپنم ‪.)1966 ،‬‬

‫اثبات قطعی اینکه موج تشکیل شده در مرکز انفجار موج انفجار من است ‪ ،‬می توان از اثرات دوده ای که به‬
‫طور همزمان با عکس رگه های شرلیرن بدست آمده اند ‪ ،‬به دست آمد‪ .‬شکل ‪ 8.22‬سواب دوده را از دیواره‬
‫های باال و پایین کانال منفجره و همچنین عکس ردیف همراه شررلیرن از روند انتقال نشرران می دهد‪ .‬رکورد‬
‫رگه ای برهم آمیختگی رگه ها از دو شکاف است‪ :‬یکی در نزدیکی قسمت باالیی و دیگری در نزدیکی دیواره‬
‫پایینی کانال انفجار‪ .‬ظاهر ناگهانی الگوی معمول انفجار در مقیاا ماهی بر روی فویل دودی ‪ ،‬دلیل قطعی بر‬
‫این اسرت که در واقع انفجار در مرکز انفجار برا شرعله آشرفته آغاز شرده است‪ .‬همچنین ‪ ،‬ساختار سلولی‬
‫مقیاا کوچکتر نشان داده شده در اثر دوده در ظاهر ناگها نی اولیه الگوی سلولی ‪ ،‬نشان می دهد که هنگا‬
‫تشرکیل اولین بار ‪ ،‬انفجار بیش از حد سوخته است‪ .‬مقیاا الگوی سلولی با فروپاشی انفجار پس از شروع به‬
‫مقدار ‪ CJ‬آن افزایش می یابد‪.‬‬

‫سه اثر فشار نیز در قسمت شکل ‪ 8.22‬نشان داده شده است‪ .‬فشار سنجهای ‪ 1‬و ‪ 2‬بیشتر در باالدست سمت‬
‫چپ لبه عکس قرار دارند‪ .‬محل گیج ‪ 3‬با دایره سرفید رنگ روی دود نشان داده شده است‪ .‬رد ‪ 1‬و ‪ 2‬نسبت‬
‫فشرار حدود ‪ 15‬را نشران می دهد ‪ ،‬مربو به شرون پیش ساز ‪ ، Ms ≈ 3.6‬که با سرعت حاصل از رکورد‬
‫خط مطابقت دارد‪ .‬گیج ‪ 3‬نسرربت فشررار حدود ‪ 24.5‬را نشرران می دهد و سرررعت موج انفجار از رکورد رگه‬
‫‪ 2511‬متر بر ثانیه است‪ .‬مقادیر نسبت فشار و سرعت انفجار ‪ CJ‬در مخلو به ترتیب ‪ 17.3‬و ‪ 2241‬متر بر‬

‫‪253‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫ثانیه اسرت‪ .‬این نشران می دهد که موج هنوز بیش از حد رانده شده است‪ .‬به نظر می رسد که شروع انفجار‬
‫همیشررره با یک انفجار بیش از حد خورده آغاز می شرررود ‪ ،‬که متعاقبان به مقدار ‪ CJ‬مخلو تحلیل می رود‪.‬‬
‫انفجار شردید که باع ایجاد انفجار بیش از حد می شود ‪ ،‬همیشه با تشکیل یک موج انفجار همراه است که‬
‫مطاب با حفاظت از حرکت ‪ ،‬در باالدست گازهای محصول پخش می شود‪.‬‬

‫مطاب نظریه کالسیک ‪ ،‬یک تور با اختالف در مکانیز های احتراق از انفجار متمایز می شود‪ :‬انتشار (برای‬
‫یک تخلیه) در مقابل خود اشتعال (برای یک انفجار)‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انتقال باید با تغییر از انتشار به فشار خودکار‬
‫از طری فشررده سرازی شون تعریف شود‪ .‬در واقع ‪ ،‬مشاهدات تجربی که قبالن ارا ه شد ‪ ،‬نشان می دهد که‬
‫همیشره انفجار ناگهانی ه نگا تشرکیل انفجار رخ می دهد‪ .‬علت این انفجار ناگهانی می تواند فشرررده سازی‬
‫آدیاباتیک واکنش دهنده ها توسرط شرون پیش سراز یا امواج فشررده سازی پیش ساز قبل از منطقه شعله‬
‫باشد‪.‬‬

‫مایر و همکاران (‪ ) 1971‬تجزیه و تحلیل دقی فرآیندهای فشررده سرازی آدیاباتیک توسرط امواج پیش ساز‬
‫قبل از شرروع ناگهانی انفجار را انجا داد‪ .‬شرکل ‪ 8.23‬رکورد تجربی خاصری را نشان می دهد که محاسبات‬
‫آنها برای آن انجا شرده است‪ .‬در کادر بندی عکس های شلیرن ‪ ،‬ناحیه اولیه متالطم گسترده و قطار پالس‬
‫های فشررده سرازی شدید پیش از آن به وضوح نشان داده شده است‪ .‬همانطور که در قاب سو از باال نشان‬
‫داده شرده اسرت ‪ ،‬ابتدا یک انفجار در منطقه شرعله های آشرفته رخ می دهد‪ .‬با این حال ‪ ،‬به نظر می رسد‬
‫حجم واکنش دهنده های نسروخته بین دو زبان شعله برای ایجاد انفجار از موج شون تولید شده توسط این‬
‫انفجار کافی نیسرت‪ .‬در قاب مشرخص شده با زمان ‪ ، μs 731‬انفجار دیگری در نزدیکی دیواره کانال فوقانی‬
‫رخ می دهد‪ .‬این انفجار منجر به تشکیل انفجار می شود‪.‬‬

‫تجزیه و تحلیل دقی از تاریخ درجه حرارت یک ذره واکنش به عنوان آن توسررط قطب پالس های فشرررده‬
‫سرازی جلوتر از منطقه شرعله پردازش شرده است‪ .‬از تاریخ دما و زمان ‪ ،‬زمان القای نیز محاسبه شد‪ .‬نتیجه‬
‫گیری شرد که فرایندهای گاز دینامیکی امواج فشرده سازی پیش از شعله برای ایجاد انفجار خودکار و شروع‬
‫انفجار کامالن ناکافی است‪ .‬مایر و همکاران پیشنهاد کرد که انتقال گرما و جر از شعله می تواند عامل انفجار‬
‫منجر به انفجار باشرد‪ .‬یادآوری این نکته نیز مهم است که ممکن است بیش از یک محل انفجار (یا مرکز) در‬
‫برا شعله آشفته وجود داشته باشد‪ .‬با این حال ‪ ،‬شرایط مخلو در همسایگی مرکز انفجار نیز باید منجر به‬
‫تقویت موج شون از مرکز انفجار شود تا منجر به تشکیل موج انفجار بیش از حد هدایت شود‪.‬‬

‫‪254‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .8.23‬توالی عکسهای شلیرن که نشان دهنده شروع انفجار است (میر و همکاران ‪.)1971 ،‬‬

‫شتاب شعله متالطم و تولید فرآیندهای موج فشار بسیار غیرخطی و غیرقابل اصالح است و به شرایط اولیه و‬
‫مرزی وابسته است و بنابراین پدیده شروع انفجار نمی تواند منحصر به فرد باشد‪ .‬شکل ‪ 8.24‬شروع انفجار را‬
‫نشان می دهد که در لبه جلوی شعله آشفته پشت تعدادی از امواج شون پیش ساز ایجاد شده است که قبالن‬
‫در روند شرتاب شرعله ایجاد شرده اسرت‪ .‬انفجار از جلوی شرعله بین قاب دو (‪ 55‬میکرو ثانیه) و سو (‪61‬‬
‫میکرو ثانیه) تکامل می یابد‪ .‬با این حال ‪ ،‬یک مرکز انفجار نیز در دیواره باالیی در الیه مرزی مشررراهده می‬
‫شود‪ .‬به نظر می رسد که موج انفجار انتشار دهنده عقب از این مرکز انفجار سرچشمه می گیرد‪.‬‬

‫‪255‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 8.24‬دنباله ای از عکسهای شلیرن که نشان دهنده شروع انفجار است و منشا آن از برا شعله ور آشفته است (آرتیو و‬
‫اوپنم ‪.)1966 ،‬‬

‫در شررکل ‪ ، 8.25‬هنگامی که شررعله آشررفته ای که در امتداد الیه مرزی پخش می شررود ‪ ،‬به منفجر شررون‬
‫منفجر می شود‪ .‬انفجاری که تشکیل می شود در امتداد جبهه شون به سمت پایین گسترش می یابد و یک‬
‫موج ترمیم نیز تشرکیل می شرود که دوباره به داخل محصوالت انتشار می یابد‪ .‬شکل گیری موج عرضی که‬
‫پس از آن بین دیواره های فوقانی و تحتانی کانال انفجار طنین انداز می شررود ‪ ،‬به وضرروح نشرران داده شررده‬
‫است‪.‬‬

‫‪256‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 8.25‬دنباله ای از عکسهای شلیرن که شروع انفجار را نشان می دهد ‪ ،‬منشا آن در دا موج شون پیش ساز است‬
‫(آرتیو و اوپنم ‪.)1966 ،‬‬

‫الز به ذکر اسرت که منف جر شردن لزومان از برا شعله های آشفته منشأ نمی گیرد‪ .‬در شکل ‪ ، 8.26‬شروع‬
‫انفجار در سطح تماا و پس از ادغا دو موج شون رخ می دهد‪ .‬دو شون پیش ساز ادغا می شوند و فریم‬
‫اول (‪ 41‬میکرو ثانیه) شون ‪ ،‬سطح تماا و شون منعکس شده را نشان می دهد‪ .‬این امواج جلوتر از جبهه‬
‫شرعل ه متالطم اسرت که پشرت سرر قرار دارد‪ .‬سرطح تماا دمای محلی باالتری نسبت به سایر نقا میدان‬
‫جریان دارد ‪ ،‬زیرا این دو شرررون هنگا ادغا با یکدیگر ادغا می شررروند‪ .‬پس از یک دوره القایی ‪ ،‬احتراق‬
‫خودکار سطح تماا رخ می دهد ‪ ،‬و سپس جبهه واکنش از این انفجار با شون منجر به جلوتر از آن ‪ ،‬شروع‬
‫به منفجر شرردن می کند‪ .‬یک تشرردید همراه مشرراهده می شررود که تشررکیل می شررود ‪ ،‬که دوباره به داخل‬
‫محصروالت احتراق انتشرار می یابد‪ .‬جالب است بدانید که ‪ ،‬پس از تشکیل انفجار ‪ ،‬انفجار دیگری در منطقه‬
‫شعله آشفته پشت انفجار رخ می دهد‪.‬‬

‫‪257‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .8.26‬توالی عکسهای شلیرن که نشانگر شروع انفجار در سطح تماا پس از ادغا دو موج شون پیش ساز است (آرتیو‬
‫و اوپنم ‪.)1966 ،‬‬

‫شکل ‪ 8.27‬فریم های بعدی فیلم شلیرن را از همان آزمایش نشان می دهد‪ .‬در فریم اول (‪ 81‬میکرو ثانیه) ‪،‬‬
‫انفجار سرلولی که تشرکیل شرده است می تواند در حال انتشار به سمت راست ‪ ،‬و موج ترمیم به سمت چپ‬
‫دیده شرود‪ .‬در چهارمین قاب ‪ ،‬شرون کروی ناشی از انفجار بزرگ در برا شعله آشفته را می توان مشاهده‬
‫کرد‪ .‬شرون انتشار به جلو از این انفجار دو با رتونیشن اول ادغا می شود ‪ ،‬در حالی که شون انتشار عقب‬
‫اکنون موج رتونیشرن دو را تشکیل می دهد‪ .‬دو شون عرضی از این انفجار کروی شکل گرفته است که در‬
‫نزدیکی مرکز کانال انفجار رخ می دهد‪.‬‬

‫‪258‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .8.27‬ادامه شکل ‪ :8.26‬توالی عکسهای شلیرن که یک انفجار محلی را در پشت انفجار تازه شکل گرفته نشان می دهد‬
‫(آرتیو و اوپنم ‪.)1966 ،‬‬

‫ما می بینیم که ‪ ،‬در نتیجه انواع مختلف میدان های جریانی که در مرحله شتاب شعله بسیار غیر قابل اصالح‬
‫تولید می شروند ‪ ،‬شروع انفجار یک پدیده منحصر به فرد نیست‪ .‬از این رو ‪ ،‬نمی توان یک تئوری منحصر به‬
‫فرد برای شرروع انفجار داشرت‪ .‬با این وجود ‪ ،‬در یک لوله دیواره صراف طوالنی ‪ ،‬به نظر می رسد که قبل از‬
‫ای نکه خود به خود باع این حالت های مختلف برای شرروع انفجار شرود ‪ ،‬شعله باید ابتدا به سرعت بحرانی‬
‫برسد‪ .‬آزمایشات نشان می دهد که سرعت شعله بحرانی از ترتیب سرعت صدای محصوالت یا تقریب نا نیمی از‬
‫سررعت انفجار ‪ CJ‬اسرت‪ .‬این نیز با سررعت تخریب ‪ CJ‬این مخلو مطابقت دارد‪ .‬منطقی به نظر می رسرد‬
‫انتظار داشررته باشرریم که ‪ ،‬در فرآیند انتقال ‪ ،‬شررعله ابتدا باید به حداکثر سرررعت تخریب احتمالی (به عنوان‬
‫مثال ‪ ،‬برای تخریب ‪ ) CJ‬تسریع شود ‪ ،‬و سپس ناپایداری ها ایجاد شده و باع شروع انفجار می شوند‪ .‬البته‬
‫‪ ،‬با اغتشاشات بزرگ ناشی از مصنوعی ‪ ،‬می توان شروع انفجار را برای هر سرعت شعله انجا داد‪ .‬با این حال‬
‫‪ ،‬به نظر می رسرد شرروع خود به خود انفجار زمانی اتفاق می افتد که شرعله شرعاع به سرعت تقریب نا سرعت‬
‫تخلیه ‪ CJ‬رسیده باشد‪.‬‬

‫اگرچه جز یات ممکن است متفاوت باشد ‪ ،‬اما به نظر می رسد که شروع انفجار همیشه ناشی از انفجار درون‬
‫انفجار است (اصطالحی که ‪ . A.K‬اوپنهایم برای توصیف انفجار محلی در منطقه شعله آشفته ایجاد کرد)‪ .‬به‬
‫نظر می رسرد یک انفجار کروی بالفاصرله از این مرکز انفجار محلی تشکیل شده و به سمت بیرون گسترش‬
‫می یابد و الگوی موج عرضی انفجار‪-‬تشدید‪ -‬تشکیل می شود‪ .‬هنگامی که انفجار برای اولین بار از نقطه داا‬

‫‪259‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تشکیل می شود ‪ ،‬بیش از حد رانده می شود ‪ ،‬که مشابه شروع مستقیم انفجار کروی توسط یک منبع انرژی‬
‫قوی اسررت‪ .‬اگر کسرری انفجار حجم ثابت لحظه ای یک مرکز انفجار را در نظر بگیرد ‪ ،‬قدرت موج ضررربه ای‬
‫شکل گرفته در یک انفجار حجم ثابت فقط از نظر خانم ≈ ‪ 2‬است‪ .‬از آنجا که ما شاهد ظهور آنی یک انفجار‬
‫بسیار زیاد از مرکز انفجار هستیم و نه یک ضعف ضعیف ‪ ،‬به نظر می رسد که باید یک مکانیسم تقویت بسیار‬
‫موثر وجود داشررته باشررد که موج شررون را از یک انفجار حجم ثابت به یک حالت انفجار بیش از حد هدایت‬
‫شده در فاصله بسیار کوتاه (به ترتیب یک سانتی متر یا کمتر) تقویت می کند‪.‬‬

‫مکانیسرم سرواسرر توسرط لی و همکاران پیشنهاد شد‪ )1978( .‬برای تشکیل سریع انفجار بیش از حد رانده‬
‫شرده از شرون نسربتان ضرعیف انفجار حجمی در یک نقطه گر محلی‪ .‬مکانیسرم سواسر بر اساا هماهنگی‬
‫مناسرب انتشرار انرژی شریمیایی در مخلو با نبب فشرده سازی در حال حرکت (یا شون) هنگا انتشار از‬
‫طری آن اسرت‪ .‬سواسر مشابه جفت تشدید نوسان صوتی سیستم با منبع گرما است‪ .‬معیار ریلی ایجاب می‬
‫کند که گرمای اضافه شده باید با مرحله فشرده سازی چرخه همسو باشد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مکانیسم سواسر در اصل‬
‫معیار ریلی برای یک پالس فشرده سازی در حال حرکت است‪.‬‬

‫برای دسررتیابی به جفت تشرردید ‪ ،‬لی و همکاران‪ .‬پیشررنهاد کرد که یک گرادیان زمان القایی باید در محیط‬
‫وجود داشرته باشد‪ .‬هر ذره فرایند القا را طی می کند و با رسیدن پالس فشرده سازی در آستانه انفجار است‪.‬‬
‫سپس افزایش دمای اضافی مرتبط با فشرده سازی باع انفجار ذره می شود‪ .‬با عملکرد مناسب انتشار انرژی‬
‫‪ ،‬می توان افزایش فشار ناشی از آزادسازی انرژی را به صورت فازی تغذیه کرد تا هنگا انتشار از طری میدان‬
‫شیب ‪ ،‬پالس فشرده سازی را افزایش دهد‪ .‬با مکانیز سواسر ‪ ،‬یک ضربه ضعیف را می توان به سرعت به یک‬
‫موج انفجار تقویت کرد‪.‬‬

‫الز به ذکر اسرت که زلدوویچ و همکاران (‪ )1981 ، 1971‬در تالش برای روشرن کردن پدیده دستکش در‬
‫موتورهای احتراق داخلی ‪ ،‬محاسربه عددی توسعه انفجار در مخلو غیر یکنواخت و پیش گر شده را انجا‬
‫داد‪ .‬محاسربات آنها همچنین نشان د اد که ‪ ،‬با شیب مناسب درجه حرارت ‪ ،‬یک فشار فشار زیادی ایجاد می‬
‫شود که نشان می دهد شون و منطقه واکنش مانند یک انفجار بهم پیوسته اند‪.‬‬

‫‪ -6-8‬ضابطه برای انتقال از تخریب به انفجار‬

‫برای انتشار یک موج انفجار ‪ ،‬یک معیار برای محدودیت انفجار (برای یک شرایط مرزی خا‪ )،‬وجود دارد که‬
‫فراتر از آن انتشرار خود پایدار یک موج انفجار امکان پذیر نیست‪ .‬منطقی است که فرر کنیم ‪ ،‬خارج از حد‬
‫‪261‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انفجار ‪ ،‬انتقال از حالت تخلیه به انفجار نیز امکان پذیر نیسررت‪ .‬با این حال ‪ ،‬حتی اگر شرررایط در حد انفجار‬
‫باشد ‪ ،‬لزومان به این معنی نیست که می توان انتقال را انجا داد‪ .‬انفجارهای نزدیک به مرز معموالن توسط یک‬
‫منبع اشرتعال قدرتمند آغاز می شود ‪ ،‬که باع ایجاد یک انفجار اولیه بیش از حد هدایت شده می شود که‬
‫در نهایت به مقدار ‪ CJ‬فرو می رود‪ .‬مکانیسرم های شرتاب گیری شعله کامالن متفاوت از مکانیز های انتشار‬
‫یک انفجار اسررت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬شرررایطی که انتشررار خودکار یک انفجار را امکان پذیر می کند ‪ ،‬می تواند کامالن‬
‫متفاوت از شرایط شتاب شعله باشد‪ .‬تعریف معیار شتاب شعله نه معنی دار است و نه امکان پذیر است ‪ ،‬زیرا‬
‫طیف کاملی از سررازوکارهای مختلف درگیر هسررتند‪ .‬با این حال ‪ ،‬ممکن اسررت معیاری برای شررروع انفجار‬
‫تعریف شود‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬با فرر اینکه یک تخریب در حال حاضر به حداکثر سرعت مشخصی مطاب با‬
‫شرایط مرزی داده شده تسریع شده باشد ‪ ،‬شاید برخی از الزامات وجود داشته باشد که هنوز هم باید قبل از‬
‫شروع خود به خودی انفجار برآورده شود‪ .‬لی و همکاران (لی و همکاران ‪ 1984 ،‬؛ کنیستاوتاا و همکاران ‪،‬‬
‫‪ 1986‬؛ پرالدی و همکاران ‪ 1986 ،‬؛ لی ‪ )1986 ،‬سرعی در ایجاد معیار انتقال در لوله ها داشرته اند‪ .‬شرایط‬
‫مرزی نقش مهمی دارند ‪ ،‬بنابراین بح در مورد انتقال برای شرررایط مرزی خا‪( ،‬لوله های مدور دیواره ای‬
‫صاف ‪ ،‬لوله های دیواره ای خشن ‪ ،‬هندسه کروی نامشخص و غیره) فقط معنی دار است‪.‬‬

‫ابتدا مورد خا‪ ،‬یک لوله دایره ای با دیواره صراف را در نظر بگیرید‪ .‬با فرر اینکه مکانیز های شتاب شعله‬
‫شرعله را به حداکثر حالت تخریب تبدیل کرده اند ‪ ،‬سپس می پرسیم‪" :‬قبل از شروع انفجار چه معیاری باید‬
‫رعایت شود؟" در مطالعات انجا شده توسط لی و همکارانش ‪ ،‬از بخشی از لوله های دیواره خشن (به عنوان‬
‫مثال ‪ ،‬لوله ای با موانع دوره ای) برای سررعت بخشریدن سریع شعله به سرعت مشخص استفاده شد‪ .‬سپس‬
‫شعله در یک قسمت صاف از لوله ظاهر شد‪ .‬سپس انتقال با تغییر سرعت شعله و حساسیت مخلو (از طری‬
‫فشار اولیه ‪ ،‬ترکیب و غلظت رقی کننده های بی اثر) تعیین شد‪.‬‬

‫‪261‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 8.28‬سرعت شعله به عنوان تابعی از فاصله از طری یک بخش مانع و به دنبال آن یک لوله صاف (نیستاتاا و همکاران‬
‫‪.)1986 ،‬‬

‫شرکل ‪ 8.28‬یک نتیجه معمول را برای انتقال در لوله صراف برای دو سرعت شعله مختلف به دست آمده در‬
‫قسمت مانع لوله نشان می دهد‪ .‬برای یک ترکیب مخلو ‪ C2H2 ٪5‬در هوا و سرعت شعله اولیه حدود ‪811‬‬
‫متر بر ثانیه (حدود نیمی از سرعت ‪ CJ‬مخلو ‪ 1714 ،‬متر بر ثانیه) ‪ ،‬سرعت شعله به سرعت ظاهر می شود‬
‫که در آن ظاهر می شرود لوله صاف با این حال ‪ ،‬به سرعت شتاب می گیرد و در حال انتقال به انفجار پایین‬
‫دسرت است‪ .‬برای سرعت شعله باالتر در حدود ‪ 1211‬متر بر ثانیه در بخش خشن ‪ ،‬شعله به صورت خود به‬
‫خود و پس از خارج شدن از لوله صاف به یک انفجار در چند قطر لوله منتقل می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ .8.29‬انتقال موفقیت آمیز و ناموف به انفجار در یک لوله صاف (نیستاتاا و همکاران ‪.)1986 ،‬‬

‫در شکل ‪ ، 8.29‬ترکیب مخلو ‪ C2H2 ٪4‬در هوا است ‪ ،‬و ما شروع انفجار پس از ظهور شعله را به بخش‬
‫صراف مشراهده می کنیم‪ .‬در آزمایش های خا‪ ، ،‬شعله پس از افت اولیه سرعت (با ظهور در قسمت صاف)‬
‫‪262‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تسرریع می شرود و انتقال به انفجار مشاهده می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬در بعضی موارد شعله ابتدا سعی می کند‬
‫دوباره شرتاب بگیرد ‪ ،‬اما در ادامه شرتاب شرکسرت می خورد و سپس تحلیل می رود‪ .‬شکل ‪ 8.29‬دو مورد‬
‫نماینده انتقال موف و ناموف را نشران می دهد‪ .‬سررعت اولیه شعله حدود ‪ 711‬متر بر ثانیه است که دوباره‬
‫مربو به تقریبان نیمی از سرعت انفجار ‪ CJ 1595‬متر بر ثانیه است‪ .‬به نظر می رسد ‪ ،‬برای انجا انتقال در‬
‫لوله صرراف ‪ ،‬سرررعت تخلیه مورد نیاز تقریبان نیمی از سرررعت انفجار ‪ CJ‬اسررت که این نیز سرررعت صرردا در‬
‫محصروالت احتراق و سررعت تخلیه ‪ CJ‬مخلو است‪ .‬جدا از حداقل سرعت مورد ن یاز ‪ ،‬به نظر می رسد که‬
‫اندازه لوله نیز باید به اندازه کافی بزرگ باشرد‪ .‬شررایط الز برای شرروع انفجار ‪ λ / d ≈ 1‬مشرخص شد‪ .‬به‬
‫عبارت دیگر ‪ ،‬قطر لوله باید با اندازه سرلول مخلو مطابقت داشته باشد قبل از اینکه خود به خود انفجار رخ‬
‫دهد‪ .‬جدول ‪ 8.1‬طیف وسیعی از سوختها و ترکیبات مخلو را نشان می دهد ‪ ،‬و نسبت ‪ λ / d‬که انتقال به‬
‫انفجار موفقیت آمیز است‪ .‬ما توجه داریم که ‪ λ / d‬برای مخلو های نشان داده شده همه از ترتیب وحدت‬
‫هسرتند‪ .‬توجه داشرته باشرید که ‪ ،‬برای حد انفجار ‪ ،‬نسبت ‪ .λ / d ≈ π‬بنابراین ‪ ،‬برای انتقال ‪ ،‬یک مخلو‬
‫حساا تر از آن برای انتشار انفجار در همان قطر لوله مورد نیاز است‪.‬‬
‫جدول ‪ 8.1‬شرایط مهم برای انتقال در بخش صاف (نیستاتاا و همکاران ‪.)1986 ،‬‬

‫در یک لوله خشرن (پر از موانع به صرورت صفحات روزنه) ‪ ،‬مشخص می شود که یک شعله به سرعت شعله‬
‫نیز به ترتیب سرعت صدا در محصوالت احتراق (یا سرعت تخریب ‪ )CJ‬قبل از انتقال تسریع می شود به یک‬
‫انفجار (یا شربه انفجار)‪ .‬برای اینکه انتقال در لوله خشن رخ دهد ‪ ،‬مشخص شد که ‪ λ / d ≈ 1‬نیز مورد نیاز‬
‫است‪ .‬با این حال ‪ ،‬در لوله خشن ‪ d ،‬به قطر روزنه و نه به قطر لوله اشاره دارد ‪ ،‬زیرا قطر روزنه بعد مشخصه‬
‫لوله بدون انسرداد در جهت انتشرار اسرت (یعنی در امتداد محور لوله)‪ .‬جدول ‪ 8.2‬هنگا مشاهده انتقال در‬
‫لوله خشرن ‪ ،‬مقادیر ‪ λ / d‬را لیسرت می کند‪ .‬می توانیم ببینیم که ‪ ،‬به اسرتثنای اسرتیلن ‪ ،‬سوختها همان‬
‫مقدار ‪ λ / d ≈ 1‬را دارند که در لوله صراف وجود دارد‪ .‬اسرتیلن یک سروخت به ویژه حسراا است و اندازه‬
‫گیری اندازه سلول اغلب نشان می دهد که اندازه سلول می تواند با دو عامل نوسان کند‪ .‬هنوز توضیح رضایت‬
‫بخشی ارا ه نشده است ‪ ،‬هرچند حدا زده می شود که اغلب می توان پلیمرهای دی استیلن تشکیل داد که‬
‫‪263‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫حساسیت بیشتری نسبت به استیلن دارند‪ .‬با این حال ‪ ،‬تاکنون هیچ تحقی قطعی برای حل معمای استیلن‬
‫انجا نشده است‪.‬‬
‫جدول ‪ .8.2‬شرایط انتقال در لوله ای با دیواره خشن (پرالدی و همکاران ‪.)1986 ،‬‬

‫با بررسری شرواهد قدیمی انتقال در لوله های صاف ‪ ،‬ممکن است نتیجه گیری شود که شروع انفجار معمو نال‬
‫زمانی اتفاق می افتد که سررعت تخلیه از حد نصرف سررعت انفجار ‪( CJ‬یا سرعت صدای محصوالت) باشد‪.‬‬
‫آزمایشرات اخیر توسط ادر و برهم (‪ )2111‬همچنین نشان می دهد که حداکثر سرعت تخلیه در انتهای یک‬
‫قسمت مانع مورد نیاز برای انتقال به چاشنی با سرعت صدای محصوالت مطابقت دارد‪.‬‬

‫از اهمیت ویژه ای در درن شررایط الز برای انتقال به انفجار این است که ‪ ،‬هنگامی که یک انفجار با تخلیه‬
‫امواج عرضی از کار می افتد (بنابراین ساختار سلولی را از بین می برد) ‪ ،‬سرعت به سرعت تخریب ‪ CJ‬کاهش‬
‫می یابد‪ .‬شکل ‪ 8.31‬نتایج داپر و همکاران را نشان می دهد‪ ، )1988( .‬که در آن پس از خاموش شدن امواج‬
‫عرضی با پوشش جذب صوتی دیواره لوله ‪ ،‬یک انفجار از کار می افتد‪ .‬همانطور که مشاهده می شود ‪ ،‬سرعت‬
‫از مقدار انفجار ‪ CJ‬به حدود نیمی از مقدار کاهش می یابد‪.‬‬

‫‪264‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 8.31‬سرعت موج در باالدست (نمادهای سیاه) و پایین دست (نمادهای باز) مقطع دیواری جذب صوتی با ‪ n‬الیه از مواد‬
‫جذب کننده صوتی (داپر و همکاران ‪.)1988 ،‬‬

‫اهمیت این مشراهدات این اسرت که ‪ ،‬وقتی مکانیسرم الز برای انتشرار پایدار انفجار برداشته شود ‪ ،‬منفجر‬
‫شردن تبدیل به یک ضایعات ‪ CJ‬می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬ما می توانیم نتیجه بگیریم که ‪ ،‬برای انتقال ‪ ،‬ابتدا باید‬
‫تور را به حداکثر سرعت تخریب ‪( CJ‬که حدود ‪ 12‬است) تسریع کرد‪.‬‬

‫‪ ، VCJ‬سررعت صردای محصروالت)‪ .‬سپس ‪ ،‬شروع انفجار به تولید امواج عرضی نیاز دارد تا ساختار سلولی‬
‫منظم انفجارهای خود پایدار را تشکیل دهد‪ .‬می توان شروع انفجار را فرایند تولید امواج عرضی دانست که با‬
‫شرون جلو جفت می شروند تا ساختار سلولی یک انفجار پایدار را تشکیل دهند‪ .‬همانطور که در بخش قبلی‬
‫بح شررد ‪ ،‬این فرایند نیاز به تشررکیل یک موج انفجار از یک مرکز انفجار محلی ‪ ،‬تقویت این موج انفجار به‬
‫یک انفجار بیش از حد رانده شرده ‪ ،‬و شکل گیری متعاقب آن امواج عرضی از توسعه خود به خود بی ثباتی‬
‫در بیش از حد پوسریده اسرت‪ .‬جبهه انفجار‪ .‬برای بزرگ شردن اغتشاشات با دامنه کوچک و با فرکانس باال ‪،‬‬
‫شررایط بیش از حد مورد نیاز اسرت و در نهایت اغتشراش عرضری با نزدیک شردن به شرایط ‪ CJ‬فرکانس و‬
‫قدرت مربو به مخلو را به خود می گیرد‪ .‬ظاهر خود به خودی سرلول ها همیشره مشراهده می شود زیرا‬
‫یک انفجار بیش از حد به شرایط ‪ CJ‬فروپاشی می شود‪.‬‬

‫در شرایط محدود (به عنوان مثال ‪ ،‬یک لوله دیواره سفت) ‪ ،‬همچنین می توان امواج عرضی انفجار سلولی را‬
‫با تقویت مکرر توسرعه داد ‪ ،‬زیرا اغتشراشرات عرضری از دیواره لوله به جلو و عقب بازتاب می شوند و منطقه‬
‫واکنش را عبور می دهند‪ .‬هنگامی که معیار ریلی راضی باشد ‪ ،‬می توان امواج عرضی را به تدریج تقویت کرد‬
‫‪265‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ ،‬که در نهایت منجر به شرروع انفجار می شود‪ .‬شکل ‪ 8.28‬و ‪ 8.29‬نشان می دهد که تشکیل انفجار ماهیت‬
‫مترقی تری دارد و بسریاری از قطرهای لوله را قبل از شروع نهایی می گیرد‪ .‬این حالت پیشرونده در تضاد با‬
‫شروع ناگهانی از یک مرکز انفجار است که از طری مکانیز سواسر یک منفجره کامالن بیش از حد رانده شده‬
‫ایجاد می کند‪ .‬در یک هندسره نامشرخص ‪ ،‬این حالت آهسته برای شروع انفجار ممکن نیست ‪ ،‬زیرا هندسه‬
‫اجازه نمی دهد بازتاب های مکرر امواج عرضی با عبور از منطقه واکنش ‪ ،‬به تدریج تقویت شوند‪.‬‬

‫دو نوع شرروع انفجار در رکوردهای شلیرن در شکل ‪ 8.31‬نشان داده شده است‪ .‬در شکل ‪ 8.31‬الف ‪ ،‬انفجار‬
‫با تقویت تدریجی اغتشراشرات عرضری منعکس شرده از دیواره لوله تشرکیل می شود‪ .‬هیچ انتقال ناگهانی و‬
‫تشکیل موج رتونیشن در این تقویت تدریجی به انفجار مشاهده نمی شود‪.‬‬

‫شکل ‪ .8.31‬عکس های استریک شلیرن که دو حالت مختلف شروع انفجار را نشان می دهد (با مجوز از جی‪ .‬چاو)‪.‬‬

‫تقویت امواج عرضری منجر به شرروع انفجار در توالی ردپاهای فشرار در شرکل ‪ 8.32‬نشرران داده شده است‪.‬‬
‫خطو عمودی خط خورده زمان رسریدن منطقه واکنش در پشت موج شون پیش ساز تور متغیر را نشان‬
‫می دهد‪ .‬در اولین مشرخصرات فشرار ‪ ،‬که در شکل ‪ 8.32‬الف نشان داده شده است ‪ ،‬نوسانات فشار ناشی از‬
‫امواج عرضری را می توان در پشرت جبهه شرون پیش سراز در منطقه واکنش مشراهده کرد‪ .‬با پخش شدن‬
‫ضرریب تخریب قابل شیب به پایین لوله ‪ ،‬امواج عرضی با بازتاب از دیواره های لوله و عبور از ناحیه واکنش ‪،‬‬
‫تقویت می شروند‪ .‬امواج عرضری تقویت شده را می توان در شکل ‪ 8.32‬ب مشاهده کرد ‪ ،‬جایی که نوسانات‬
‫فشرار در منطقه واکنش (نشران داده شرده توسط خط عمودی خط دار) اکنون از نظر دامنه بسیار بیشتر از‬
‫آنچه در شکل ‪ 8.32‬الف است‪ .‬با توجه به این تقویت تدریجی نوسانات فشار از طری منطقه واکنش ‪ ،‬شروع‬
‫انفجار رخ می دهد و یک انفجار کامالن توسعه یافته ‪ CJ‬در شکل ‪ c8.32‬مشاهده می شود‪.‬‬

‫‪266‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .8.32‬پروفیل های فشار نشان دهنده تقویت تدریجی امواج عرضی منجر به شروع انفجار (با مجوز از جی‪ .‬چاو)‪.‬‬

‫تقویت پیشرونده که منجر به شروع انفجار می شود در تضاد با مکانیزمی است که در عکس رگه های شلیرن‬
‫از شرکل ‪ 8.31‬ب نشران داده شده است ‪ ،‬جایی که شروع انفجار به دلیل انفجارهای محلی در منطقه شعله‬
‫آشرفته اسرت‪ .‬تقویت یک انفجار بسریار زیاد از طری مکانیز سرواسرر رخ می دهد و تشکیل موج رتونیشن‬
‫همراه ‪ ،‬همانطور که توسرط حفاظت از حرکت مورد نیاز است ‪ ،‬به وضوح در شکل دیده می شود‪ .‬در هندسه‬
‫هایی که بازتابهای مکرر امواج عرضرری را مجاز نمی دانند ‪ ،‬فقط شررروع ناگهانی از مراکز انفجار محلی امکان‬
‫پذیر است‪.‬‬

‫ممکن ا سرت نتیجه بگیریم که گذار از دفع تخریب به انفجار یک پدیده منحصرر به فرد نیسرت‪ .‬تشکیل یک‬
‫انفجار از توسعه اغتشاشات عرضی در جبهه شون برای تشکیل یک سیستم خود‪ -‬تشدید که در آن نوسانات‬
‫گاز دینامیکی توسط انتشار انرژی توسط واکنش های شیمیایی پشتیبانی می شود‪ .‬الزمه انتقال ایجاد شرایط‬
‫بی ثباتی برای توسعه و رشد است که منجر به تشکیل ساختار سلولی جبهه انفجار می شود‪.‬‬

‫‪267‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -7-8‬جمع بندی‬

‫گذار از دگرگونی به انفجار یک پدیده بد تعریف شررده اسررت به این دلیل که تشررخیص دو نوع امواج احتراق‬
‫بدون ابها دشرروار اسررت‪ .‬از نظر سرررعت انتشررار دو نوع امواج احتراق ‪ ،‬آنها می توانند با یکدیگر همپوشررانی‬
‫داشرته باشرند‪ .‬یک انفجار نسربت به واکنش دهنده های پیش روی خود که در حالت استراحت هستند ‪ ،‬با‬
‫سررعت مافوق صروت منتشرر می شرود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انفجار با همان سرعت نسبت به مختصات آزمایشگاه ثابت‬
‫منتشرر می شرود‪ .‬برای یک موج تخریب انتشار ‪ ،‬شون پیش ساز و جبهه واکنش دنباله ای نیز می توانند با‬
‫سررعت مافوق صروت نسربت به واکنش دهنده ها قبل از شرون پیش سراز گسترش پیدا کنند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬با‬
‫توجه به مختصات آزمایشگاهی ثابت ‪ ،‬تور نیز با سرعت مافوق صوت منتشر می شود حتی اگر جبهه واکنش‬
‫نسربت به واکنش دهنده های پیش رو با سررعت زیر صوت انتشار یابد‪ .‬واکنش دهنده ها توسط شون پیش‬
‫ساز به حرکت در می آیند و جبهه واکنش توسط این جریان در پشت شون پیش ساز انتقال داده می شود‪.‬‬

‫از نظر ماهیت دو نوع امواج احتراق ‪ ،‬انفجارها به طور کلی به عنوان امواج فشرررده سررازی در نظر گرفته می‬
‫شروند ‪ ،‬در حالی که تخریب ها امواج انبسراطی هستند که با افت فشار روی آنها قرار دارند‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر‬
‫کسری یک جبهه واکنش شرون پیش سراز را به عنوان یک مجتمع انتشرار با سرعت مافوق صوت نسبت به‬
‫واکنش دهنده های بدون مزاحمت (یا قاب آزمایشررگاه) در نظر بگیرد ‪ ،‬فشررار گازهای محصررول می تواند از‬
‫فشرار اولیه واکنش دهنده ها بیشرتر باشرد و اثر کلی مجموعه شرون شرعله این است که به دلیل یک موج‬
‫فشرده سازی است‪.‬‬

‫از نظر مکانیز انتشرار ‪ ،‬تئوری کالسریک انفجارها را به عنوان انتشرار از طری خود‪-‬احتراق ناشرری از شون‬
‫تعریف می کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬در یک انفجار سررلولی ناپایدار ‪ ،‬مکانیسررم های احتراق و احتراق بعدی واکنش‬
‫دهنده هایی که از انفجار عبور می کنند ‪ ،‬دیگر مشرخص نیسرت‪ .‬سررعت محلی جلو شرون منفجره سلولی‬
‫ناپایدار می تواند به میزان قابل توجهی متفاوت باشد ‪ ،‬از ‪ VCJ 1.8‬تا ‪ ، VCJ 1.5‬و با عبور از جبهه پیشرو‬
‫‪ ،‬ذره شروکه شرد ه بالفاصرله دچار انبسرا سرریع می شود ‪ ،‬زیرا سرعت شون محلی مانند یک موج انفجار‬
‫تحلیل می رود‪ .‬ذره ممکن اسرت بیشرتر توسرط شرون های عرضری فشررده شود و همچنین تحت اختال‬
‫آشرفته در میدان جریان پیچیده منطقه واکنش انفجار قرار گیرد‪ .‬هنگامی که فشررده سرازی شون و انتشار‬
‫آشفته شرایط را برای احتراق و سوزاندن سریع واکنش دهنده هایی که از جبهه پیشرو عبور می کنند ‪ ،‬جیب‬
‫های بزرگ واکنش دهنده واکنش نمی دهند و به پایین دسرت وارد محصروالت می شوند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬در یک‬

‫‪268‬‬
‫انتقال از سوزش تا انفجار‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انفجار سرلولی ناپایدار ‪ ،‬مکانیز احتراق دیگر از طری گرمایش شرون آدیاباتیک همانطور که توسط تئوری‬
‫کالسیک ‪ CJ‬توصیف شده است ‪ ،‬یک مکانیسم ساده احتراق نیست‪.‬‬

‫برای یک تخریب ‪ ،‬نظریه کالسریک آن را به عنوان یک موج کنترل شرده توسط انتشار توصیف می کند (به‬
‫عنوان مثال ‪ ،‬گرما و گونه های رادیکال از منطقه واکنش پخش می شررروند تا واکنش های شررریمیایی را در‬
‫واک نش دهنده های پیش از آن ایجاد کنند)‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای یک موج تخریب انتشار با سرعت باال ‪ ،‬جبهه‬
‫واکنش با نوسانات فشار شدید در منطقه واکنش بسیار آشفته است‪ .‬ما قبالن نشان داده ایم که وقتی نوسانات‬
‫فشرار در یک دفع سررعت باال توسط دیواره های جذب صوتی از بین می روند ‪ ،‬سرعت تخریب به طور قابل‬
‫توجهی کاهش می یابد ‪ ،‬نشان می دهد که تالطم به تنهایی نمی تواند سرعت واکنش این تور های سرعت‬
‫باال را حفج کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مکانیسرم احتراق یک تخریب سررعت باال بی شرباهت به سرریستم انفجار سلولی‬
‫ناپایدار نیست‪.‬‬

‫بدون تمایز شردید بین تخریب و انفجار از نظر سرعت انتشار ‪ ،‬ماهیت موج (به عنوان مثال ‪ ،‬فشرده سازی یا‬
‫انبسا ) و مکانیز احتراق ‪ ،‬تشخیص انتقال ناگهانی از یک نوع موج به نوع دیگر دشوار است‪. .‬‬

‫‪269‬‬
 ‫فصل ‪:9‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬

‫‪271‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -1-9‬مقدمه‬

‫شروع مستقیم به تشکیل فوری انفجار بدون رفتن به مرحله پیش انفجار شتاب شعله اشاره دارد‪" .‬فوری"‪ ،‬به‬
‫این معنی اسرت که شررایط مورد نیاز برای شروع انفجار‪ ،‬به جای شتاب شعله‪ ،‬مستقیما توسط منبع احتراق‬
‫تولید میشوند‪ ،‬مانند گذار از احتراق به انفجار‪.‬‬

‫شرروع مسرتقیم برای اولین بار برای تولید انفجارات کروی اسرتفاده شرد‪ ،‬زیرا در یک هندسه محدود نشده‪،‬‬
‫مکانیسرمهای مختلف شتاب شعله غیر موثر (یا غایب)هستند‪ ،‬و از این رو انتقال از یک احتراق کروی به یک‬
‫انفجار کروی را نمی توان به طور کلی تشررخیص داد‪ .‬در سررال ‪ ،1923‬الفایت (‪ )1925‬از یک اشررتعال قوی‬
‫متشرکل از ‪ 1‬گر فومینات جیوه برای شرروع مسرتقیم یک انفجار کروی در آمیکسوروفرا ‪C𝑆2 + 3𝑂2‬‬
‫اسرتفاده کرد‪ .‬او همچنین از یک انفجار صفحهای در حال ظهور از یک لوله با قطر ‪ 7‬میلی متر به مرکز یک‬
‫فالسک کروی حاوی مخلو مشابه ‪ C𝑆2 + 3𝑂2‬استفاده کرد‪ .‬با این روش‪ ،‬الفایت در راهاندازی یک انفجار‬
‫کروی موف نبود‪ .‬برا اسرررتفراده از همران محلول مشرررتعل کننده قوی تابش جیوه‪ ،‬انفجارات کروی نیز در‬
‫مخلو ‪ 2𝐻2 + 𝑂2‬آغاز شرد‪ .‬از عکسهای خطی گرفتهشرده توسررط الفایت‪ ،‬مشرراهده میشود که انفجار‬
‫بالفاصرله توسط اشتعال بدون یک دوره انفجار قابلتوجه ایجاد میشود‪ .‬انفجار یک بار انفجاری چگالش شده‬
‫یک موج انفجار بسرریار قوی تولید میکند که به سرررعت با گسررترش آن برای تشررکیل انفجار ‪ ،CJ‬تجزیه‬
‫میشود ( در نتیجه‪ ،‬این حالت شروع نیز به عنوان آغاز انفجار شناخته میشود) ‪ .‬در مجاورت محفظه احتراق‪،‬‬
‫فروپاشری انفجار اولیه توسرط انرژی احتراق کنترل میشرود‪ ،‬مانند یک انفجار غیر وا کنشرری‪ .‬با انبسا موج‬
‫انفجار‪ ،‬انرژی شریمیایی آزاد شرده در جبهه شرون شرروع به تاثیر گذاری بر انتشار آن میکند‪ .‬سپس موج‬
‫انفجار به موج انفجار بیش از حد رانده میشررود‪ .‬در نهایت‪ ،‬به دور از مواد مشررتعل کننده‪ ،‬آزاد سررازی انرژی‬
‫شریمیایی به طور کامل حرکت موج را کنترل میکند‪ ،‬و یک انفجار ‪ CJ‬پایدار به دست میآید‪ .‬توجه داشته‬
‫باشرید که فروپاشری یک انفجار با محرن اولیه به یک موج ‪ CJ‬در شروع مستقیم‪ ،‬برخالف شروع انفجار در‬
‫گذار از احتراق به انفجار نیسررت‪ ،‬که در آن نیز یک انفجار با محرن اولیه‪ ،‬ابتدا از یک مرکز انفجار محلی در‬
‫ناحیه شعله آشفته شکل میگیرد و سپس به موج ‪ CJ‬تجزیه میشود‪.‬‬

‫از آنجا که انفجار اساسان یک شون قوی است که با آزاد شدن انرژی شیمیایی در پی آن پشتیبانی می شود ‪،‬‬
‫منطقی اسرت که انتظار داشرته باشریم که شرروع مسرتقیم به یک شرون شردید با مدت زمان کافی توسط‬

‫‪271‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫دسرتگاه جرقه زنی ایجاد شرود‪ .‬شروع مستقیم انفجارها با استفاده از یک لوله شون توسط شپرد‪،)1949( 1‬‬
‫برسرت‪ 2‬و همکاران (‪ ،)1951‬مورادیان‪ 3‬و گوردون‪ )1951( 4‬و فی‪ )1953( 5‬نشان داده شد‪ .‬احتراق ضایعات‬
‫ناشی از یک موج شون همچنین می تواند در نقا ضعف ضربه کمتری اتفاق بیفتد (در مقایسه با شون در‬
‫سرعت انفجار ‪ )CJ‬به محب اینکه یک تخریب مشتعل شود ‪ ،‬شروع انفجار بعدی به یک فرآیند انتقال عادی‬
‫نیاز به شرتاب بیشرتر شرعله دارد‪ .‬از این رو ‪ ،‬تنها هنگامی که یک شرون بسریار شردید استفاده می شود و‬
‫بالفاصررله یک انفجار بیش از حد را ایجاد می کند‪ ،‬می توان شررروع مسررتقیم را بدون مرحله تخلیه قبل از‬
‫انحراف به دست آورد‪ .‬به جای لوله شون یک موج انفجار از یک مخلو (مخلو محرن) همچنین می تواند‬
‫شرون شردیدی در مخلو دیگری ایجاد کند که در ابتدا با دیافراگم نازن از مخلو محرن جدا می شود‪.‬‬
‫چنین محرن انفجاری توسط برست و همکاران (‪ )1951‬و همچنین توسط گوردون و همکاران (‪ )1959‬برای‬
‫دستیابی به شروع مستقیم در لوله مورد استفاده قرار گرفت‪ .‬به ویژه برای مخلو های غیر حساا نزدیک به‬
‫حد‪ ،‬انفجار را فقط می توان از طری شروع مستقیم با استفاده از یک بخش محرن انفجار قوی بدست آورد‪.‬‬
‫شرروع مسرتقیم توسرط انفجار مشرابه شروع انفجار است که در آن موج انفجار اولیه یک انفجار بیش از حد‬
‫هدایت شرده تشکیل می دهد که به یک انفجار ‪ CJ‬در مخلو آزمایش پایین دست بخش راننده تبدیل می‬
‫شود‪ .‬سرعت پوسیدگی بستگی به شیب تند موج انبساطی در پشت انفجار آغازگر دارد (یعنی به طول قسمت‬
‫درایور)‪ .‬به غیر از امواج انفجار قوی و امواج انفجار ‪ ،‬شرررروع مسرررتقیم را می توان از طری انواع دیگر نیز به‬
‫دست آورد‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬نشان داده شده است که هر دو جت متالطم از محصوالت احتراق داا و همچنین‬
‫شروع‬ ‫جت حامل یک ماده شریمیایی بسیار واکنش پذیر (به عنوان مثال ‪ ،‬فلورین ‪ ،‬تری فلو ورید کلر) باع‬
‫انفجارها به طور مستقیم در منطقه مخلو شدن جت با واکنش دهنده ها می شود (کنیستاتاا‪ 6‬و همکاران‬
‫‪ 1978 ،‬؛ موری‪ 7‬و همکاران ‪ .)1991 ،‬این فرایند مشابه شروع انفجار است که در منطقه اختال آشفته تور‬

‫‪1 Shepherd‬‬

‫‪2 Berets‬‬

‫‪3 Mooradian‬‬

‫‪4 Gordon‬‬

‫‪5 Fay‬‬

‫‪6 Knystautas‬‬

‫‪7 Murray‬‬

‫‪272‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در پایان مرحله شتاب شعله اتفاق می افتد‪ .‬شروع مستقیم توسط فلش فوتولیز نیز توسط وادزورث‪)1961( 1‬‬
‫و لی‪ 2‬و همکاران نشان داده شده است‪)1978( .‬‬

‫در یک شرروع فلش فتولیز‪ ،‬یک شیب رادیکال آزاد در مسیر جذب یک پالس ماورا بنفش در واکنش دهنده‬
‫ها ایجاد می شود‪ .‬این گرادیان رادیکال آزاد باع ایجاد یک شیب زمان القایی می شود‪ .‬انفجار بعدی و جفت‬
‫شردن موج انفجار با آزادسرازی انرژی شیمیایی در میدان شیب ‪ ،‬باع افزایش سریع یک انفجار بیش از حد‬
‫هدایت شرده در میدان شریب می شرود‪ .‬منفجر شدن بیش از حد پس از آن ‪ ،‬مانند تما فرایندهای تشکیل‬
‫انفجار ‪ ،‬به یک انفجار ‪ CJ‬فروپاشری می کند‪ .‬در اصرل ‪ ،‬شرروع مستقیم به تولید شرایط بحرانی برای شروع‬
‫انفجار به طور مستقیم توسط منبع آغازگر ‪ ،‬دور زدن مرحله شتاب شعله اشاره دارد‪ .‬از آنجا که منابع مختلف‬
‫شرروع شرایط مختلفی را برای شروع انفجار ایجاد می کنند ‪ ،‬توصیف روش های مختلفی که می توان با آنها‬
‫شرروع مستقیم را انجا داد جالب است‪ .‬م شخص شده است که شروع انفجار در همه منابع مختلف مشترن‬
‫اسرت و شربیه به انتقال از انفجار به انفجار است‪ .‬در روند انتقال ‪ ،‬شرایط بحرانی برای شروع انفجار از طری‬
‫شتاب شعله تولید می شود ‪ ،‬بر خالف شروع مستقیم ‪ ،‬جایی که منبع شروع مستقیمان شرایط بحرانی را ایجاد‬
‫می کند‪.‬‬

‫‪ -2-9‬شروع انفجار (مشاهدات تجربي)‬

‫اگرچه الفیت‪ 3‬اولین کسرری بود که با اسررتفاده از یک جرقه زنی قدرتمند (شررارژ ‪ 1‬گر ماده منفجره تغلیج‬
‫شررده فولمینات جیوه) انفجارهای کروی را در مخلو ‪ C𝑆2 + 3𝑂2‬آغاز کرد‪ ،‬اما او شرررایط بحرانی را برای‬
‫شروع مستقیم بررسی نکرد‪ .‬در مطالعه بعدی‪ ،‬زلدوویچ‪ 4‬و همکاران (‪ )1957‬روند شروع مستقیم را با جز یات‬
‫بیشرررتر مطرالعه کرد و دریافت که برای شرررروع مسرررتقیم لوله های با قطرهای مختلف برای مخلو های‬
‫‪ 𝐶2 𝐻2 + 2.5𝑂2‬و ‪ 2𝐻2 + 𝑂2‬حداقل انرژی جرقه مورد نیاز اسررت‪ .‬در یک لوله با قطر محدود‪ ،‬بازتاب موج‬
‫انفجار از دیواره جانبی می تواند منجر به شروع انفجار شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انرژی جرقه مورد نیاز در لوله های ریز‬
‫قطر کمتر اسرررت‪ .‬انرژی جرقه فقط در حد یک لوله به اندازه کافی قطر بزرگ به مقدار الز برای یک انفجار‬
‫کروی غیرقابل کنترل نزدیک می شرود‪ .‬همانطور که توسرط زلدوویچ و همکاران شرناخته شرده اسرت‪ ،‬روند‬

‫‪1 Wadsworth‬‬

‫‪2 Lee‬‬

‫‪3 Lafitte‬‬

‫‪4 Zeldovich‬‬

‫‪273‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شرروع مسرتقیم شامل تولید یک موج ضربه قوی با مدت زمان کافی طوالنی توسط دستگاه جرقه زنی است‪.‬‬
‫در ابتدا ‪ ،‬موج انفجار تولید شده توسط دستگاه جرقه زنی به طور کلی بسیار قویتر از انفجار ‪ CJ‬مخلو است‪.‬‬
‫با فروپاشری انفجار ‪ ،‬انرژی آزا د شرده توسرط واکنش شیمیایی که در پشت شون ایجاد می شود ‪ ،‬شروع به‬
‫تأثیر در حرکت شررون می کند و انفجار قوی به یک موج انفجار بیش از حد اسررتفاده می شررود‪ .‬اگر انرژی‬
‫مشررتعل به اندازه کافی بزرگ باشررد ‪ ،‬انفجار بیش از حد به یک انفجار ‪ CJ‬تجزیه می شررود‪ .‬خصرروصرریات‬
‫فروپاشی موج انف جار نیز به مشخصات انرژی و زمان احتراق بستگی دارد (یعنی چگالی توان)‪ .‬در حد چگالی‬
‫توان نامحدود که در آن حجم منبع ناگهان کم است و مدت انتشار انرژی به صفر نزدیک می شود ‪ ،‬می توان‬
‫جرقه زنی را به عنوان یک منبع انرژی لحظه ای (خطی یا مسرررطح) ایده آل در نظر گرفت‪ .‬برای این منابع‬
‫ایده آل ‪ ،‬پوسریدگی شدید انفجار اولیه تنها با انرژی منبع مشخص می شود‪ .‬برای یک بار انفجاری متراکم ‪،‬‬
‫چگالی توان به اندازه کافی زیاد است که می توان انفجار را از طری یک منبع نقطه لحظه ای ایده آل نزدیک‬
‫کرد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬شرروع مسرتقیم انفجارهای کروی و استو انه ای توسط منابع ایده آل نقطه و خط را می توان‬
‫بصرورت تجربی با اسرتفاده از بارهای منفجره متراکم تحق بخشرید‪ .‬با این حال ‪ ،‬دستیابی به آنی یک ماده‬
‫منفجره ورق مسرطح برای دسرتیابی به روش تجربی بسریار دشوارتر است و بنابراین ما فقط نتایج تجربی را‬
‫برای شررروع مسررتقیم انفجارهای کروی و اسررتوانه ای توسررط منابع نقطه و خط توصرریف می کنیم‪ .‬مطالعه‬
‫تجربی شرروع مسرتقیم انفجارهای کروی توسط باخ‪ 1‬و همکاران‪ )1969( .‬نشان می دهد که سه رژیم وجود‬
‫دارد که مربو به این اسرت که آیا انرژی شروع کمتر ‪ ،‬باالتر یا نزدیک مقدار بحرانی است‪ .‬برای دستیابی به‬
‫یک منبع نقطه ایده آل فوری ‪ ،‬آنها از جرقه تجزیه ناشری از لیزر از لیزر یاقوت کیوسوییچد‪ 2‬استفاده کردند‪.‬‬
‫حجم جرقه از ترتیب کسررررهای میلی متر مکعب بود و مدت زمان آزاد شررردن انرژی جرقه ‪ 11‬نانومتر بود‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬جرقه لیزر به یک منبع انرژی لحظه ای ایده آل نزدیک شد‪ .‬شکل ‪ 9.1‬عکسهای اشلیرن‪ 3‬از انفجار‬
‫کروی را نشرران می دهد زمانی که انرژی انفجار در زیر (شررکل ‪ )9.1 a‬و باالتر (شررکل ‪ )9.1 b‬مقدار بحرانی‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪1 Bach‬‬

‫‪2 Qswitched ruby laser‬‬

‫‪3 Schlieren‬‬

‫‪274‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل‪ -1-9‬عکسهای اشلیرن از انفجار (‪ )a‬مادون بحرانی و (‪ )b‬فوق بحرانی از یک انفجار کروی توسط یک جرقه ‪.lear‬‬

‫برای رژیم انرژی بحرانی ‪ ،‬جبهه واکنش به تدریج از شون اصلی جدا می شود زیرا انفجار بیش از حد تجزیه‬
‫می شود‪ .‬پس از آن ‪ ،‬شون به صورت مجانبی به یک موج صوتی تبدیل می شود ‪ ،‬در حالی که جبهه واکنش‬
‫به عنوان یک تور الیه ای منتشرررر می شرررود‪ .‬وقتی انرژی انفجار باالتر از مقدار بحرانی باشرررد (رژیم فوق‬
‫بحرانی) ‪ ،‬جبهه واکنش همیشره به جبهه شرون منفجر شردن بیش از حد تجزیه شده متصل می شود‪ .‬بی‬
‫ثباتی هایی که با نزدیک شردن سررعت انفجار به سررعت ‪ CJ‬ایجاد می شوند‪ ،‬و جبهه انفجار ساختار سلولی‬
‫‪ 9.1‬نشان داده شده است ‪ ،‬به خود می گیرد‪ .‬عکسهای‬ ‫‪b‬‬ ‫متالطم مشرخصره خود را همانطور که در شرکل‬
‫مربو به رگه های اشلیرن از رژیمهای بحرانی و فوق بحرانی در شکل ‪ 9.2‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫شکل‪ -2-9‬عکسهای خطو از (‪ )a‬شروع انفجار مادون بحرانی و (‪ )b‬فوق بحرانی از یک انفجار کروی (باخ و همکاران ‪،‬‬
‫‪.)1969‬‬

‫‪275‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ -3-9‬توالی عکسهای شلیرن از رژیم مادون بحرانی (باخ و همکاران ‪.)1969 ،‬‬

‫شرکل ‪ 3-9‬توالی زمانی دقی تری از عکسرهای شلیرن از رژیم بحرانی را نشان می دهد‪ .‬در زمان های اولیه‬
‫(‪ t = 1.6‬میکرو ثانیه) ‪ ،‬شرررون و منطقه واکنش همچنان به عنوان یک موج انفجار بیش از حد هدایت می‬
‫شروند‪ .‬در زمان های بعدی (‪ t> 4.8‬میکرو ثانیه) ‪ ،‬جدا شردن پیشررونده واکنش از شون مشاهده می شود‪.‬‬
‫سرانجا ‪ ،‬شون جدا شده به یک موج صوتی فرو می رود و جبهه واکنش اکنون به صورت یک تور الیه ای‬
‫منتشرر می شرود‪ .‬سریرهای انفجار و جبهه واکنش برای رژیم انرژی بحرانی در شررکل ‪ 4-9‬نشان داده شده‬
‫است‪ .‬مسیرهای شون و واکنش جلو برای دو مورد محدود نیز برای مقایسه ترسیم شده است‪ .‬با فرر اینکه‬
‫موج انفجار به عنوان یک انفجار غیر واکنشرری تحلیل می رود (یعنی آزاد شرردن انرژی شرریمیایی بر حرکت‬
‫شررون تأثیر نمی گذارد) ‪ ،‬مسرریر شررون و تاریخ ترمودینامیکی مسرریرهای ذرات پشررت موج انفجار در حال‬
‫فروپاشری را می توان از تئوری موج انفجار بدست آورد‪ . .‬برای هر ذرهای که از شون عبور میکند ‪ ،‬میتوان‬
‫زمان القای را محاسبه کرد و سپس می توان جلو واکنش پشت موج انفجار در حال فروپاشی را بدست آورد‪.‬‬
‫با این حال ‪ ،‬چون تصرور می شرود انفجار غیر واکنشی است ‪ ،‬سیر نظری با انفجار واکنش دهنده برای مورد‬
‫بحرانی مطابقت ندارد‪ .‬اگر فرر شرود که منطقه واکنش به شرون متصرل شرده باشد ‪ ،‬به عنوان یک جبهه‬
‫شرون واکنش دهنده ‪ ،‬در نهایت موج انفجار در اثر انفجار ‪ CJ‬فروپاشی می کند‪ .‬سپس می توان مسیر را از‬
‫طری واکنش نظریره موج انفجار تعیین کرد (لی ‪1965 ،‬؛ کوروبینیکوف‪ .)1969 ،1‬این مسررریر همچنین در‬

‫‪1 Korobeinikov‬‬

‫‪276‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شرکل ‪ 9.4‬برای مقایسره رسرم شرده است‪ .‬ما توجه داریم که ‪ ،‬برای اوایل زمانی که جبهه واکنش به شون‬
‫متصرل می شرود ‪ ،‬مسیر انفجار برای رژیم بحرانی با آن برای محلول موج انفجار واکنش دهنده همزمان می‬
‫شرود‪ .‬با این حال ‪ ،‬هنگامی که منطق ه واکنش از شون جدا می شود ‪ ،‬مسیر انفجار از محلول انفجار واکنش‬
‫خارج می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ -4-9‬مسیرهای شون و جلو واکنش برای رژیم انرژی مادون بحرانی ؛ استیلن‪-‬اکسیژن استوکیومتری در ‪p0 = 50‬‬
‫‪( Torr‬باخ و همکاران ‪.)1969 ،‬‬

‫توالی زمانی عکسهای اشلیرن برای رژیم فوق بحرانی در شررکل ‪ 5-9‬نشرران داده شررده اسررت‪ .‬منبع شررروع یک جرقه الکتریکی‬
‫حاصل از تخلیه خازن با ولتاژ باال و القای کم است‪ .‬اکنون توجه داریم که منطقه واکنش همیشه به شون متصل می شود و به‬
‫دلیل انفجار بیش از حد سروخته به سررعت به سرمت یک انفجار ‪ CJ‬تحلیل می رود ‪ ،‬بی ثباتی هایی ایجاد می شود و منفجر‬
‫شردن سلولی مشخص را می توان مشاهده کرد‪ .‬یک سیر معمول ‪ ،‬که نشانگر فروپاشی انفجار به یک انفجار ‪ CJ‬در رژیم انرژی‬
‫فوق بحرانی است ‪ ،‬در شکل ‪ 6-9‬نشان داده شده است‪ .‬محلول موج انفجار واکنش نظری که تجزیه انفجار به سرعت ‪ CJ‬آن را‬
‫‪277‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫توصریف می کند همراه با نتایج تجربی رسرم شرده اسرت‪ .‬تواف خوبی مشاهده شده است ‪ ،‬اما ما توجه داریم که سرعت نهایی‬
‫حالت پایدار مشراهده شده از نظر آزمایشی کمی کمتر از مقدار ‪ CJ‬برای مخلو است‪ .‬این می تواند نتیجه اثر انحنا باشد ‪ ،‬که‬
‫باع کاهش جز ی سرعت انفجار می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ . -5-9‬توالی عکسهای اشلیرن از رژیم فوق بحرانی (لی و همکاران ‪.)1972 ،‬‬

‫‪278‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ -6-9‬مسیر موج انفجار در رژیم فوق بحرانی ؛ استیلن‪-‬اکسیژن استوکیومتری در ‪( p0 = 130 Torr‬باخ و همکاران ‪،‬‬
‫‪.)1969‬‬

‫شکل ‪ -7-9‬فویل های دودی (الف) زیر بحرانی و (ب) شروع انفجار کروی فوق بحرانی (با احترا از آ‪.‬آ‪.‬واسیلیف‪.)1‬‬

‫‪1 A.A. Vasiliev‬‬

‫‪279‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نمایش خوبی از توسعه ساختار سلولی موج انفجار را می توان از یک رکورد فویل دود بدست آورد‪ .‬شکل ‪9.7‬‬
‫سواب فویل دود برای رژیمهای زیر بحرانی و فوق بحرانی را برای یک انفجار استوانه ای نشان می دهد‪ .‬برای‬
‫مورد بحرانی ‪ ،‬ساختار سلولی اولیه هنگامی که منط قه واکنش به جبهه شون متصل می شود ‪ ،‬مشاهده می‬
‫شرود‪ .‬این انفجار اساسان یک موج انفجار بیش از حد هدایت شده است‪ .‬با فروپاشی انفجار بیش از حد ‪ ،‬جبهه‬
‫واکنش از شرون جدا شرده و انفجار از کار می افتد‪ .‬سرلولها بزرگتر می شروند و سرپس سرانجا ناپدید می‬
‫شرروند‪ .‬در حالت فوق بحرانی ‪ ،‬ما دوباره به سرررلولهای کوچک موج انفجار اولیه بیش از حد در شرررعاع های‬
‫کوچک توجه می کنیم ‪ ،‬اما با فروپاشی انفجار بیش از حد ‪ ،‬سلول ها بزرگتر می شوند‪ .‬برای یک انفجار واگرا‬
‫‪ ،‬سطح افزایش می یابد و سلولهای جدید باید تولید شوند تا بتوانند اندازه متوسط سلول را برای انتشار پایدار‬
‫یک انفجار ‪ CJ‬حفج کنند‪ .‬از شکل ‪ ، 7-9‬با افزایش سطح می توان رشد سلولهای جدید را از سلولهای بزرگ‬
‫شرده مشراهده کرد‪ .‬الگوی سرلول برای یک انفجار واگرا به دلیل بازسرازی مداو سلول های جدید ‪ ،‬معمو نال‬
‫نامنظم تر از آن است که برای انفجار در یک لوله با س طح ثابت وجود دارد‪ .‬پدیده زمانی پیچیده تر می شود‬
‫که انرژی آغازین در حدود مقدار بحرانی باشررد‪ .‬برای اوایل ‪ ،‬هنگامی که انرژی انفجار غالب اسررت ‪ ،‬انفجار به‬
‫تدریج به یک انفجار بیش از حد تجزیه می شرود‪ .‬فروپاشری بیشرتر آن به سرمت سررعت ‪ CJ‬شبیه به رژیم‬
‫بحرانی اسرت ‪ ،‬جایی که شون همچنان از بین می رود سرعت ‪ CJ‬در حالی که جبهه واکنش از آن جدا می‬
‫شود ‪ ،‬رو به زوال است‪.‬‬

‫با این حال ‪ ،‬موج شرون پس از رسریدن به مقداری سرعت زیر ‪ CJ‬متالشی می شود و سپس به عنوان یک‬
‫مجموعه متااسرتیبل واکنش‪-‬شرون‪-‬جلو‪ ،‬با سررعت نسربتان ثابت به انتشار ادامه می دهد‪ .‬پس از مدت زمان‬
‫مشرخصی از انتشار در این سرعت شبه ثابت پایدار ‪ ،‬مراکز انفجار محلی در جبهه واکنش مشاهده می شوند‪.‬‬
‫حبابهای انفجار بیش از حد از مراکز انفجار تشکیل می شود ‪ ،‬سپس آنها رشد می کنند و سطح شون پیشرو‬
‫را می بلعند و یک موج انفجار نامتقارن را تشررکیل می دهند‪ .‬توالی زمانی عکسررهای اشررلیرن که رژیم انرژی‬
‫حیاتی را نشران می دهد در شرکل ‪ 8-9‬نشران داده شرده است‪ .‬در اولین قاب با ‪ t=6.5‬میکرو ثانیه ‪ ،‬حباب‬
‫انفجار از یک مرکز انفجار محلی را می توان مشرراهده کرد‪ .‬حباب انفجار رشررد می کند تا مجموعه فرکانس‬
‫واکنشی را در قاب های بعدی ببلعد‪ .‬در نهایت ‪ ،‬یک انفجار سلولی نامتقارن شکل می گیرد‪.‬‬

‫‪281‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ -8-9‬توالی عکسهای اشلیرن از رژیم انرژی بحرانی (باخ و همکاران ‪.)1969 ،‬‬

‫در شرکل ‪ ،9-9‬یک عکس رگه ای اشرلیرن از رژیم بحرانی‪ ،‬شرکل گیری انفجار در سمت راست را نشان می‬
‫دهد‪ ،‬در حالی که در سرمت چپ‪ ،‬شرون و واکنش نشان داده میشود که پس از شبه‪-‬رژیم ثابت از هم جدا‬
‫می شوند‪ ،‬مانند مورد بحرانی‪ .‬با این حال‪ ،‬حباب انفجار که در بخشی از سطح ضربه ایجاد میشود‪ ،‬در نهایت‬
‫کل جبهه اصررلی شررون را در بر خواهد گرفت و یک انفجار بسرریار نامتقارن را تشررکیل میدهد‪ .‬بنابراین‪ ،‬در‬
‫رژیم بحرانی ‪ ،‬به نظر می رسد شکل گیری انفجار یک پدیده محلی است‪ .‬انفجار کروی اولیه فقط برای ایجاد‬
‫شررایط بحرانی در مجاورت جبهه واکنش برای شرروع انفجار انجا می شود‪ .‬هنگامی که انفجارها به صورت‬
‫محلی اتفاق می افتد ‪ ،‬رشد بعدی حباب انفجار مستقل از میدان جریان اولیه موج انفجار کروی است‪ .‬حباب‬
‫انفجار از یک مرکز انفجار می تواند رشد کرده و سطح انفجار کروی را در یک جهت یا هر دو جارو کند‪.‬‬

‫‪281‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ -9-9‬عکس خطو اشلیرن از رژیم انرژی بحرانی (باخ و همکاران ‪.)1969 ،‬‬

‫شرکل ‪ a-11-9‬رشرد حباب انفجاری را نشان میدهد که در جهت عقربههای ساعت پیچ میخورد‪ ،‬در حالی‬
‫که در شرکل ‪ b-11-9‬حباب در هر دو جهت عقربه های سراعت و خالف جهت عقربه های سراعت رشد می‬
‫کند‪ .‬سررانجا ‪ ،‬در هر دو حالت ‪ ،‬حباب های انفجار کل سرطح شرون را فرا می گیرند و یک انفجار سلولی‬
‫نامتقارن ایجاد می کنند‪.‬‬

‫شکل ‪ -11-9‬عکسهای اشلیرن از رشد یک حباب انفجار ؛ (‪ )a‬رشد در جهت عقربه های ساعت و (‪ )b‬رشد در هر دو جهت‬
‫عقربه های ساعت و خالف جهت عقربه های ساعت (باخ و همکاران ‪.)1969 ،‬‬

‫‪282‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ -11-9‬مسیرهای شون و واکنش مقابل در رژیم انرژی بحرانی ؛ استوکیومتری استیلن‪-‬اکسیژن در ‪p0 = 100 Torr‬‬
‫(باخ و همکاران ‪.)1969 ،‬‬

‫مسریرهای شرون و واکنش مقابل مربو به رژیم انرژی بحرانی در شکل ‪ 11-9‬نشان داده شده است‪ .‬مسیر‬
‫انفجار و انفجار بیش از حد هدایت شررده در ابتدا با محلول موج انفجار واکنش دهنده مواف اسررت‪ .‬همانطور‬
‫که انفجار از سرعت ‪ CJ‬فرو می رود و جبهه واکنش از شون اصلی جدا می شود ‪ ،‬دیگر نمی توان انتشار را با‬
‫محلول انفجار واکنشری توصریف کرد که در همه زمان ها یک جبهه انفجار همراه داشرته باشد‪ .‬جدایی ثابت‬
‫بین دو موج در طی رژیم شربه ثابت نیز در شکل ‪ 9.11‬نشان داده شده است‪ .‬پس از تشکیل انفجار ‪ ،‬انفجار‬
‫بسیار نامتقارن دیگر نمی تواند در نمودار )‪ R (t‬یک بعدی شکل ‪ 11-9‬نشان داده شود‪.‬‬

‫سررعت انفجار در برابر زمان (یا معادل آن شرعاع) برای رژیمهای مختلف انرژی شروع در شکل ‪ 12-9‬نشان‬
‫داده شرده اسرت‪ .‬در رژیم بحرانی ‪ ،‬انفجار با گذشرت زمان به یک موج صروتی تبدیل می شود‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫برای رژیم های بحرانی و فوق بحرانی ‪ ،‬سطح انفجار بیش از حد تجزیه شده در برخی از سرعت های کمتر از‬
‫مقدار ‪ CJ‬برای مخلو فرو می رود‪ .‬برای مورد فوق بحرانی ‪ ،‬نتایج تجربی نشران می دهد که سرررعت انفجار‬

‫‪283‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫ثابت ثابت کمتر از مقدار ‪ CJ‬اسررت‪ ،‬که می تواند یک اثر انحنای انفجار کروی باشررد‪ .‬برای حالت بحرانی ‪ ،‬به‬
‫نظر می رسد سرعت رژیم شبه ثابت پایدار به مخلو و انرژی شروع بستگی دارد‪.‬‬

‫شکل ‪ -12-9‬سرعت موج انفجار به عنوان تابعی از زمان برای شروع انفجار کروی (باخ و همکاران ‪.)1969 ،‬‬

‫سررعت شبه ثابت برای رژیم انرژی بحرانی می تواند به نیمی از سرعت انفجار ‪ CJ‬مخلو کاهش یابد‪ .‬شکل‬
‫‪ 9.13‬سرررعت انفجار در مقابل شررعاع برای انفجار اسررتوانه ای را در یک مخلو ‪ C2 H2 + 2.5O2‬نشرران می‬
‫دهد‪.‬‬

‫‪284‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ -13-9‬سرعت موج انفجار برای شروع انفجار استوانه ای؛ ∗ 𝐸 انرژی بحرانی است ( با احترا از آ‪.‬آ‪.‬واسیلیف)‬

‫برای رژیم بحرانی ‪ ،‬فروپاشری انفجار به یک موج صرروتی در حد مجانبی مشراهده می شررود‪ .‬برای موارد فوق‬
‫بحرانی ‪ ،‬مشاهده می شود که انفجار تا حدودی کمتر از نیمی از سرعت انفجار ‪ CJ‬در رژیم قابل تغییر ‪ ،‬قبل‬
‫از تسریع مجدد به منفجر شدن ‪ ، CJ‬فروپاشی می کند‪ .‬به نظر می رسد یک گشت و گذار کوتاه به سرعتهای‬
‫زیر ‪ CJ‬از پدیده های شرروع مسرتقیم باشد ‪ ،‬حتی اگر انرژی شروع باالتر از مقدار بحرانی باشد‪ .‬برای شروع‬
‫مسرتقیم انفجارهای استوانه ای ‪ ،‬یک جرقه الکتریکی یا سیم منفجر کننده می تواند منبع خطی کوتاه مدت‬
‫الز را فراهم کند اگر طول آن کم باشد (کمتر از چند سانتی متر)‪ .‬انفجار استوانه ای بین دو صفحه محدود‬
‫خواهد شد و اثرات الیه مرزی و همچنین بازتاب موج از دیواره ها ممکن است روند شروع را تحت تأثیر قرار‬
‫دهند‪ .‬به دست آوردن یک منبع خط فوری طوالنی برای یک چاشنی استوانه ای غیرقابل کنترل دشوار است‪.‬‬

‫برا این حال ‪ ،‬یک منبع خطی آنی را می توان به عنوان یک منبع نقطه ای در نظر گرفت که با سررررعت بی‬
‫نهایت در امتداد محور ‪ x‬حرکت می کند‪ .‬اگر منبع با سرعت محدود حرکت کند ‪ ،‬یک موج انفجار مخروطی‬
‫متقارن محوری با زاویه ) 𝐶𝐷𝑉‪ 𝜃 = sin−1 (𝑉𝑠 ⁄‬در هر بخشرری که داده می شررود تشررکیل می شررود که 𝑠𝑉‬
‫سرعت ضربه و 𝐶𝐷𝑉 سرعت منبع در امتداد محور ‪ x‬است‪.‬‬

‫برای ‪ ،𝜃 ≪ 1‬می توان شرون و میدان جریان آن را در هر فاصرله ‪ x‬از منبع‪ ،‬موج انفجار استوانهای در یک‬
‫لحظه از زمان 𝐶𝐷𝑉‪ 𝑡 = 𝑉𝑠 ⁄‬در نظر گرفت‪ .‬در اصل ‪ ،‬این تشبیه موج انفجار فراصوت است‪ :‬جریان ماورا صوت‬

‫‪285‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در گذشررته از یک بدنه محوری متقارن معادل معادل موج انفجار اسررتوانه ای اسررت (لین‪ .)1954 ،1‬انرژی‬
‫انفجار مربو به کشش بدنه در واحد طول در جریان مافوق صوت است‪ .‬شکل ‪ a-14-9‬شون کمانی کرهای‬
‫را نشران می دهد که با سررعت مافوق صوت در حرکت است‪ .‬میدان جریان موج انفجار استوانهای معادل آن‬
‫در شکل ‪ c-9-14‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ -14-9‬تشبیه موج انفجار استوانه ای (رادولسکو و همکاران ‪.)2113 ،‬‬

‫‪1 Lin‬‬

‫‪286‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫جدول ‪ -1-9‬مقاومت سیم انفجار ‪ PETN‬و طول انفجار مربوطه‬

‫برای معتبر بودن تشربیه موج انفجار ‪ ،‬شعاع شون باید در مقایسه با قطر کره زیاد باشد‪ .‬بعالوه‪ ،‬جهت منبع‬
‫باید معتبر در مقایسره با شرعاع انفجار باشرد تا تقریب منبع خط معتبر باشرد‪ .‬برای بدست آوردن یک منبع‬
‫خطی قردرتمنرد ‪ ،‬می توان بره جای پرتابه بدن بی فروا مافوق صررروت ‪ ،‬از یک طناب منفجره انفجاری باال‬
‫اسرتفاده کرد‪ .‬برای یک سیم انفجار تترانیترات پنتایریتریتول‪ ،)PETN( 1‬سرعت انفجار در امتداد بند ناف از‬
‫‪ 6.5‬کیلومتر در ثانیه است و سرعت مشابه یک پرتابه مافوق صوت از سفارش ‪ M ≈ 18.5‬خواهد بود‪.‬‬

‫از نقا قوت مختلف سیم انفجار می توان استفاده کرد که طول انفجار مشخصی را برای انفجار استوانه ای از‬
‫یک متر فراهم می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬بعد سریم و محصرروالت انفجاری مواد منفجره متراکم سرریم در مقایسرره با‬
‫طول انفجرار کوچرک خواهرد بود‪ ،‬و میردان جریران را می توان برا نظریره ایرده آل موج انفجرار تقریبی داد‬
‫(ساکورایی‪ .)1954 ، 1953 ،2‬جدول ‪ 9.1‬مقادیری را برای مقاومت سیم انفجار ‪ PETN‬و طول انفجار مربوطه‬
‫ارا ه می دهد‪ .‬بنابرا ین ‪ ،‬اسرتفاده از یک سریم انفجار متراکم منفجره برای مطالعه شروع مستقیم انفجارهای‬
‫استوانه ای غیرقانونی ‪ ،‬ایده آل است‪.‬‬

‫آزمایشرات مربو به شروع مستقیم انفجارهای استوانهای در مخلو های هوا‪ 𝐶2 𝐻4 -‬با استفاده از طنابهای‬
‫انفجار توسط رادولسکو‪ 3‬و همکاران انجا شده است‪ )2113( .‬برای رژیم انرژی مادون بحرانی‪ ،‬تخریب انفجار‬
‫هوا مطاب با تئوری موج انفجار اسرررت‪ .‬برای رژیم انرژی فوق بحرانی (شرررکل ‪ ،)15-9‬یک انفجار مخروطی‬
‫مشراهده میشود‪ .‬نیم زاویه انفجار مخروطی مایل ‪ 𝜃 ≈ (16 ± 0.3)°‬اندازه گیری می شود‪ .‬این با مقداری‬

‫‪1 pentaerythritol tetranitrate‬‬

‫‪2 Sakurai‬‬

‫‪3 Radulescu‬‬

‫‪287‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که 𝐽𝐶𝑉 از یک برنامه تعادل ترمودینامیکی مانند ‪ CEA‬محاسبه می شود مطابقت دارد (مکبراید و گوردون‪،1‬‬
‫‪.)1996‬‬

‫𝐽𝐶𝑉‬ ‫𝑠‪1.825 𝑘𝑚⁄‬‬

‫‪𝜃 = sin−1‬‬ ‫‪= sin−1‬‬ ‫‪= 16.6°‬‬
‫𝐶𝐷𝑉‬ ‫𝑠‪6.4 𝑘𝑚⁄‬‬

‫هنگامی که انرژی اولیه به مقدار بحرانی خود نزدیک اسرت؛مشاهده می شود که انفجار مخروطی کمی مقعر‬
‫است و این نشان دهنده ی این است که انفجار با یک شتاب به سمت خارج گسترش می یاب(شکل ‪)9-16‬د‬
‫و در پایان این تحول انفجار مخروطی خواهد شد‪.‬‬

‫‪Figure 9.16. High-speed self-luminous photographs of near-critical initiation of a cylindrical‬‬

‫‪detonation; ethylene–air at φ = 1.03, E = 67 kJ/m‬‬

‫در مقدار بحرانی انرژی اولیه (شررکل ‪، )9-17‬پدیده ‪ initiation‬بسرریار پیچیده تر اسررت‪.‬انفجار شرردید‬
‫اولیه(نزدیک منبع) به یک انفجار شدید ‪ overdriven‬و در نهایت به یک منفجر ‪ CJ‬مخروطی ‪،‬مانند مورد‬
‫فوق بحرانی‪،‬تجزیه می شود‪.‬‬

‫‪1 McBride & Gordon‬‬

‫‪288‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪Figure 9.17. High-speed self-luminous photographs of critical initiation of a cylindrical‬‬

‫;‪detonation‬‬
‫‪ethylene–air at φ = 1.0, E = 67 kJ/m‬‬

‫با دقت به شرکل ظاهری مراکز امفجار محلی در اطراف موج انفجار در حال فروپاشی‪،‬متوجه خواهیم شد که‬
‫حبابهای انفجار با هم ادغا می شروند و در نهایت یک ‪ drtonation‬مخروطی در اطراف محور تشکیل می‬
‫دهند و سرطح جبهه ی انفجار بسریار نامنظم اسرت‪.‬وقتی ظاهر حباب های انفحار مشراهده می شود میتوان‬
‫شتاب جز ی مقابل شون را در هنگا شروع انفحار دید‪.‬به طور تجربی؛تحق یک منبع انرژی سطح آنی‪،‬برای‬
‫تولید یک موج انفجار در سطح ایده آل دشوار است‪.‬بنابراین از نتایج تجربی کمی برای شروع انفجار در سطح‬
‫استفاده می شود‪.‬‬

‫از مشراهدات تجربی برای شرروع مستقیم انفجارهی کروی و استوانه ای توسط منابع نقطه ای و خطی توجه‬
‫می شرود که این پدیده تقربا یکسران اسرت‪.‬یک انفجار قوی به یک انفجار ‪overdriven‬هدایت می شود و‬
‫سرپس بدون عالمت برای یک انفجار ‪ CJ‬تجزیه می شود(در حالت انرژی فوق بحرانی)یا همچنان ادامه می‬
‫یابد تا به یک موج صروتی برای حالت بحرانی تبدیل شرود‪.‬شرکل گیری انفجار در رژیم بحرانی مشررابهشروع‬
‫فرآیند انفجار در انتقال از ‪deflagration‬به ‪ detonation‬است‪.‬‬

‫‪ -3-9‬شبیه سازی عددی آغاز انفجار ‪:‬‬

‫به منظور دستیابی اطالعات دقی تری درمورد ساختار جریان گذرا در پشت انفجار از مطالعات تجربی‬
‫‪289‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫طرح هررای عررددی زیررادی برای ادغرا دقی معررادالت واکنش پررذیر اولر وجود دارد‪.‬بررا مرردل هررای واکنش‬
‫شیمیایی‪،‬درجات مختلف از پیچیدگی را می توان در یکپارچه سازی عددی گنجاند‪.‬‬

‫در بیشرتر مطالعات عددی اولیه از مدل های سراده تک مرحله ای آرنیوا اسرتفاده شررده است‪ .‬اگرچه یک‬
‫توصیف کیفی عمومی را می توان با یک مدل تک مرحله ای بدست آورد ‪ ،‬اما اشکاالت جدی ای وجود دارد‪.‬‬
‫به عنوان مثال ‪ ،‬تعریف یک مقدار منحصرر به فرد از انرژی بحرانی برای شرروع مستقیم امکان پذیر نیست ‪،‬‬
‫زیرا قانون تک مرحله ای آرنیوا سرعت واکنش محدود را در دمای محدود ارا ه می دهد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬بدون از‬
‫دست دادن واکنش های شیمیایی و صرف مدت زمان کافی میتوان با هر موج ضربه ی محدود‪،‬قدرت دلخواه‬
‫را ثبت کرد‪.‬‬

‫استفاده از یک مدل شیمی دقی شامل یکپارچه سازی همزمان تما معادالت سرعت جنبشی برای واکنش‬
‫های ابتدایی امکان پذیر اسررت ‪ ،‬اما انجا این کار به ندرت قابل توجیه اسررت ‪ ،‬زیرا در مدل سررازی عددی‬
‫فرایندهای فیزیکی در آغاز مسرا ل‪ ،‬هنوز مشرکالت حل نشرده وجود دارد‪.‬انفجار ما یک مدل سه واکنشی را‬
‫انتخاب می کنیم تا دمای قطع را فراهم کنیم و بنابراین یک انرژی بحرانی تعریف می شود‪. .‬‬

‫مدل انشرعاب زنجیره ای سه واکنش کوتاه و کویرن شامل دو واکنش وابسته به دما در تولید رادیکال و یک‬
‫واکنش خاتمه زنجیره وابسته به دما است‪:‬‬

‫که در آن ‪ Y ،F‬و ‪ P‬نشررانگر سرروخت ‪ ،‬رادیکال و فرآورده اسررت و ‪ EI‬و ‪ EB‬انرژی فعال سررازی شررروع و‬
‫واکنشرهای شراخه ای هستند‪ .‬درجه حرارت مشخص ‪ TI‬و ‪ TB‬به عنوان درجه حرارت متقاطع برای واکنش‬
‫های شرروع زنجیره ای و شراخه ای است که سرعت شروع یا انشعاب از همان نظم سرعت خاتمه زنجیره ای‬
‫می شرود‪ .‬برای نشران دادن واکنشرهای منشرعب زنجیره ای معمولی ‪ ،‬انتخاب انرژیهای فعال سازی و دمای‬
‫مشخص باید به گونه ای باشد که ‪:‬‬

‫‪EI ≫ EB‬‬ ‫‪, TI >Tshock‬‬ ‫‪,TB<Tshock‬‬

‫‪291‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که در آن ‪ Tshock‬دمای منفجر شردن فون نویمان است‪ .‬مشخصات آزاد سازی حرارت (یا دما) یک انفجار‬
‫‪ ZND‬با اسررتفاده از این مدل واکنش سرره مرحله ای در شررکل ‪ 9.18‬آورده شررده اسررت‪ .‬یک منطقه القایی‬
‫خنثی از نظر حرارتی مشرخص و یک منطقه واکنش وجود دارد که با مشخصات آزاد سازی حرارت به دست‬
‫آمده در هنگا اسررتفاده از شرریمی دقی (با جز یات)مطابقت دارد‪ .‬برای یک قانون نرخ آرهنیوا تک مرحله‬
‫ای ‪ ،‬مشرخصرات آزاد سرازی حرارت پیوسرته است و هیچ منطقه القایی و واکنشی مشخصی قابل شناسایی‬
‫نیست‪ .‬برای قانون نرخ آرهنیوا تک مرحله ای ‪ ،‬پارامتر حاکم بر پایداری انفجار ‪ ،‬انرژی فعال سازی است‪.‬‬
‫برای مدل سره شراخه ای زنجیره ای ‪ ،‬مطالعات پایداری انفجارهای ‪ ZND‬توسط )‪، Ng (2005‬نشان می‬
‫دهد که ثبات توسط نسبت منطقه القایی به طول منطقه واکنش کنترل می شود‪:‬‬
‫𝑛𝑜𝑖𝑡𝑐𝑢𝑑𝑛𝑖∆‬
‫=‪δ‬‬
‫𝑛𝑜𝑖𝑡𝑐𝑎𝑒𝑟∆‬
‫انفجارهای پایدار را می توان برای مقادیر ‪ δ <1‬اختصا‪ ،‬داد و وقتی ‪ ، δ> 1‬انفجار ‪ ZND‬ناپایدار می شود‪.‬‬

‫برای شرربیه سررازی عددی پدیده شررروع انفجار ‪ ،‬می توان از حل تشررابه کالسرریک تیلور (‪ ، )1951‬سرردوف‬
‫(‪ )1946‬و فون نویمان (‪ )1941‬برای امواج انفجاری مسررطح ‪ ،‬اسررتوانه ای یا کروی ایده آل اسررتفاده کرد تا‬
‫شرایط اوایه ی عددی را فراهم کند‪ .‬با انتخاب مقدار ‪ δ = 0.604‬برای پارامتر پایداری (در جایی که انفجار‬
‫پایدار اسرت) ‪ ،‬نمودار فشرار شون در مقابل فاصله برای شروع انفجار مسطح در شکل ‪ 9.19‬نشان داده شده‬
‫اسرت‪ .‬برای یک انرژی شرروع کمتر از یک مقدار بحرانی خا‪( ،‬مربو به پارامترهای انتخاب شده در شکل‬
‫‪ ، ) 9.19‬انفجار به طور مداو نابود می شود ‪ ،‬با کاهش منطقه واکنش از جلو شون ‪ ،‬با کاهش قدرت ضربه ‪،‬‬
‫تا زمانی که انفجار به یک موج صوتی تبدیل می شود ‪ ،‬مانند مورد انفجار غیر واکنشی (منحنی ‪ .)1‬برای یک‬
‫انرژی شرروع بیش از مقدار حیاتی ‪ ،‬مشرخص می شود که موج انفجار به صورت مجانبی به یک موج انفجار‬
‫‪ CJ‬داخل می شرود (منحنی ‪ ، )3‬و منطقه واکنش در این حالت همیشره به جبهه شرون اصلی متصل می‬
‫شود‪ .‬برای انرژی های انفجار در یک محدوده باریک نزدیک به مقدار بحرانی ‪ ،‬انفجار ابتدا از مقدار ‪ CJ‬داخل‬
‫می شررود و منطقه واکنش به تدریج از جبهه شررون جدا می شررود‪ .‬با این حال ‪ ،‬هنگامی که انفجار در حال‬
‫فروپاشری به مقداری از مقدار بحرانی می رسرد ‪ ،‬شون به نظر می رسد که متوقف می شود ‪ ،‬اما در مقاومت‬
‫ضربه مهمی گسترش می یابد‪.‬‬

‫‪291‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫یک رژیم شبه ثابت پایدار از انتشار به دست می آید و در پایان این رژیم شبه ثابت ‪ ،‬شون مشاهده می شود‬
‫که به سررعت به یک انفجار بیش از حد سریع شتاب می گیرد ‪ ،‬که متعاقبان ب ه صورت مجانبی به یک انفجار‬
‫‪ CJ‬تجزیه می شرررود (منحنی ‪ .)2‬در رژیم حیاتی انرژی ‪ ،‬انفجار ابتدا به صرررورت برخی از حالتهای زیر ‪CJ‬‬
‫فروپاشری می شرود و قبل از اینکه به سرعت به یک انفجار بیش از حد سریع برسد ‪ ،‬برای مدت کوتاهی در‬
‫این حالت قابل تبدیل باقی می ماند‪ .‬این پدیده مشابه شروع فاز انفجار در انتقال از تخریب به انفجار است‪.‬‬

‫مشرخصات دما در پشت موج انفجار برای سه رژیم انرژی بحرانی ‪ ،‬فوق بحرانی و بحرانی در شکل نشان داده‬
‫شرده اسرت‪ 9.21 ، 9.21 .‬و ‪ ، 9.22‬در رژیم انرژی بحرانی نشان داده شده در شکل ‪ ، 9.21‬متوجه میشویم‬
‫که منطقه واکن ش به تدریج از شرون اصلی خارج می شود و با فروپاشی انفجار از آن جدا می شود‪ .‬در مورد‬
‫فوق بحرانی نشان داده شده در شکل ‪ ، 9.21‬منطقه واکنش در ابتدا از شون اصلی خارج می شود که انفجار‬
‫‪292‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تحلیل می رود‪ .‬سرپس ‪ ،‬منطقه واکنش از شرون عقب نشینی کرده و با نزدیک شدن موج به حالت ‪ CJ‬در‬
‫فاصرله القایی ثابت باقی می ماند‪ .‬برای رژیم انرژی حیاتی نشان داده شده در شکل ‪ ، 9.22‬منطقه واکنش با‬
‫عبور از حالت ‪ CJ‬به حالت قابل تبدیل به تدریج از شون خارج می شود‪ .‬در پایان رژیم شبه ثابت ‪ ،‬دیده می‬
‫شرود که منطقه واکنش دوباره به سمت شون شتاب می گیرد و یک ‪ overdrinen detonation‬را ایجاد‬
‫می کند‪.‬‬

‫‪293‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫با فروپاشی ‪ ،overdriven detonation‬منطقه واکنش دوباره کمی از جلو شون عقب می رود تا موقعیت‬
‫نهایی خود را مطاب با حالت انفجار ‪ CJ‬مخلو بدسرت آورد‪ .‬پروفیل های فشار برای رژیم انرژی حیاتی در‬
‫شرکل ‪ 9.23‬نشران داده شرده اسرت‪ .‬توزیع فشرار اولیه در اولین قاب شکل ‪ 9.23‬نشان داده شده است‪ .‬در‬
‫مرحله شرتاب دهی پس از دوره شربه ثابت ‪ ،‬تجمع فشار در منطقه واکنش است که شیب فشار را در پشت‬
‫شرون از صرفر تغییر می دهد (هنگامی که شرون با سرعت ثابت در طی شبه انتشار می یابد دوره ثابت) به‬
‫یک شریب منفی (به عنوان مثال ‪ ،‬فشرار از شرون افزایش می یابد) که منجر به تسریع شون به یک انفجار‬
‫‪overdriven detonation‬می شررود‪.‬مزیت یک شرربیه سررازی عددی این اسررت که می توان به راحتی از‬
‫طری محاسبه عددی‪،‬میدان جریان گاز دینامیکی گذرا را پشت سر گذاشت‪.‬‬

‫‪294‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای مقدار پارامتر پایداری ‪ δ‬که ان فجار ناپایدار اسرت ‪ ،‬روند شرروع مستقیم اندکی متفاوت است‪ .‬از آنجا که‬
‫انفجار ‪ ZND‬ناپایدار اسرت ‪ ،‬خود را به صرورت یک انفجار ضرربان دار در یک هندسره یک بعدی نشان می‬
‫دهد‪ .‬اگر از معادالت دو بعدی (یا سره بعدی) اویلر اسرتفاده شرود ‪ ،‬آنگاه بی ثباتی به صررورت انفجار سلولی‬
‫آشرکار می شود‪ .‬شکل ‪ 9.24‬فشار شون با فاصله را برای مقادیر مختلف انرژی شروع برای موردی که = ‪δ‬‬
‫‪ 1.429‬است و انفجار بسیار ناپایدار است نشان می دهد‪ .‬فروپاشی اولیه انفجار قوی شبیه حالت پایدار است‬
‫‪ ،‬زیرا انفجارهای بیش از حد مجاز پایدار هسرررتند‪ .‬در منحنی ‪ ، 1‬انفجار به طور مداو به یک دمای شرررون‬
‫کمتر از دمای متقاطع سررل از فرآیند شرراخه سررازی زنجیره فرو می رود‪ .‬واکنشررهای شرراخه ای زنجیره ای‬
‫خاموش شررده و با گرفتن واکنش خاتمه زنجیره ای ‪ ،‬انفجار بیشررتر به موج صرروتی فرو می رود‪ .‬برای مقدار‬
‫باالتر انرژی شرررروع (منحنی ‪ ، )2‬انفجار ابتدا تا حدی مقاومت می کند که کمی کمتر از حالت ‪ CJ‬اسرررت‪.‬‬
‫انفجار دوباره شرتاب می گیرد و سعی می کند چرخه ضربان نوسانات ناشی از بی ثباتی را شروع کند‪ .‬با این‬
‫حال ‪ ،‬دمای یک ذره واکنش دهنده در مرحله کم سررعت اولین چرخه ضرربان دار زیر دمای منشعب شدن‬
‫شرراخه زنجیره ای افت می کند و واکنش خاتمه زنجیره ای باع از بین رفتن انفجار می شررود‪ .‬برای انرژی‬
‫شررروع باالتر (منحنی ‪ ، )3‬جلو از مرحله کم سرررعت چرخه ضررربان اول زنده می ماند ‪ ،‬زیرا ‪ ،‬با یک انرژی‬
‫شرروع باالتر ‪ ،‬شریب انبسرا پشت موج انفجار شیب کمتری دارد و دمای ذره واکنش کمتر از دمای شاخه‬
‫زنجیره ای مت قاطع‪ .‬بنابراین ‪ ،‬انفجار می تواند دوباره شرتاب بگیرد و ضربان ها را ادامه دهد‪ .‬برای انفجارهای‬
‫ناپایدار ‪ ،‬حالت مجانبی نهایی یک انفجار ضربان دار به جای انفجار ثابت ‪ ZND‬است ‪ ،‬همانطور که در شکل‬
‫‪ 9.19‬نشرران داده شررده اسررت برای مقدار پایین تر از ‪δ =. 1.614‬از آنجا که برای مقادیر مختلف پارامتر‬
‫پایداری از انفجارهای پایدار تا بسیار ناپایدار است ‪ ،‬نگاه به رفتار مجانع انفجار جالب است‪ .‬شکل ‪ 9.25‬توالی‬
‫نمودارهای شون‪-‬فشار فاصله را برای محدوده ای از پارامتر پایداری ‪ δ <1.468 ≤ 1.891‬نشان می دهد‪.‬‬

‫‪295‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪296‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪297‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫برای همه این موارد ‪ ،‬از یک انرژی اولیه به اندازه کافی بزرگ اسرتفاده می شود که رژیم شروع فوق بحرانی‬
‫است‪ .‬در شکل ‪ a9.25‬هنگامی که ‪ ، δ = 0.891‬ما قبالن دیدیم که انفجار سعی می کند در ابتدا دچار تپش‬
‫شرود (در مقابل در شکل ‪ ، 9.19‬جایی که ‪δ = 0.604).‬با این حال ‪ ،‬ضربان ها کم می شوند و یک انفجار‬
‫ثابت ‪ ZND‬به صورت مجانبی بدست می آید‪ .‬در شکل ‪ ، b9.25‬جایی که ‪ ، δ = 1.240‬انفجار تحت تپش‬
‫های منظم قرار می گیرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬نوسرانات تک حالته و نزدیک به یک نوسران هارمونیک هستند ‪ ،‬زیرا‬
‫شرایط نزدیک به مرز پایداری است‪ .‬با افزایش مقدار ‪ ، δ‬تپش ها غیر خطی می شوند و نوسان دچار انشعاب‬
‫دوره ای دو برابر می شود که ‪ ، δ = 1.328‬همانطور که در شکل ‪ c9.25‬نشان داده شده است‪ .‬برای مقادیر‬

‫‪298‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫حتی باالتر از ‪ ، δ‬انفجار یک نوسران چند حالته به خود می گیرد ‪ ،‬همانطور که در شکل ‪ d9.25‬نشان داده‬
‫شرده است ‪ ،‬جایی که ‪ δ = 1.429‬است‪ .‬وقتی انفجار حتی ناپایدارتر می شود ‪ ،‬دامنه نوسانات غیرخطی به‬
‫طور قابل توجهی افزایش می یابد و دمای شرون در مرحله سرررعت پایین نوسررانات شررون به دمای پایین و‬
‫پایین می رود‪ .‬هنگامی که دمای ذره واکنش دهنده به زیر دمای تالقی شررراخه زنجیره ای کاهش می یابد ‪،‬‬
‫خاموش شدن اتفاق می افتد و انفجار از کار می افتد‪.‬‬

‫شرکل ‪ e9.25‬مواردی را نشان می دهد که انفجار خاموش می شود و دما در مرحله کم سرعت چرخه تپش‬
‫به زیر دمای متقاطع می رسررد‪ .‬الز به ذکر اسررت که این پدیده خود فروکش فقط برای یک انفجار ناپایدار‬
‫یک بعدی مشاهده می شود ‪ ،‬جایی که بی ثباتی به صورت تپش در جهت انتشار است‪ .‬در واقعیت ‪ ،‬جایی که‬
‫ناپایداری ها در سرره بعد در انفجارهای سررلولی اتفاق می افتد ‪ ،‬خود خاموش شرردن به احتمال زیاد نیسررت‪.‬‬
‫اگرچه نوسرانات چرخه ای برای یک چرخه سرلولی ممکن اسرت منجر به خاموش شردن موضرعی شود ‪ ،‬اما‬
‫شرکسرت جهانی در کل جبهه انفجار بسریار بعید اسرت ‪ ،‬زیرا اختالف فاز تصرادفی بین نوسانات سلول های‬
‫همسرایه می تواند یک سلول محلی را که از بین رفته است دوباره احیا کند‪ .‬برای انفجارهای بسیار ناپایدار ‪،‬‬
‫سواب فویل دود تجربی نشان دهنده شکست محلی و احیای مجدد دوره ای است ‪ ،‬و باع ایجاد یک الگوی‬
‫فویل دود بسیار نامنظم می شود‪.‬‬

‫تا کنون ‪ ،‬بح های ما بر روی هندسره مسرطح متمرکز شرده است‪ .‬برای هندسه های استوانه ای و کروی ‪،‬‬
‫انفجار دارای انحنا است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬عالوه بر انبسا مربو به موج انفجار در حال انفجار ‪ ،‬گسترش آدیاباتیک‬
‫گاز واکنش دهنده در پشت شون منحنی وجود دارد‪ .‬برای یک مقدار پایدار ‪ ، δ = 1/614‬رژیم های آغازین‬
‫برای هندسره های استوانه ای و کروی در شکل ‪ 9.26‬نشان داده شده است‪ .‬با مقایسه آنها با هندسه مسطح‬
‫مربوطه که در شکل ‪ 9.19‬نشان داده شده است ‪ ،‬یادداشت می کنیم که ‪ ،‬برای هر سه رژیم آغازین ‪ ،‬انفجار‬
‫همیشه به حالت زیر ‪ CJ‬فرو می رود‪ .‬حتی برای مقادیر ‪ δ‬کامالن کمتر از حد پایداری ‪ ،‬رژیمهای بحرانی برای‬
‫هر دو حالت اسرتوانه ای و کروی نشانگر نوسان میرایی دوره ای است زیرا انفجار به صورت مجانبی به حالت‬
‫پایدار نهایی خود نزدیک می شرود‪ .‬این شراید نتیجه یک نتیجه انحنا باشرد ‪ ،‬که باع ایجاد انبسرا جانبی‬
‫اضافی ذرات پشت شون می شود‪ .‬انبسا اضافی ناشی از انحنا منجر به کاهش دما و در نتیجه افزایش طول‬
‫منطقه القایی و افزایش مقدار موثر پارامتر پایداری ‪ δ‬می شود و باع انفجار ناپایدارتر می شود‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫با گسترش انفجار ‪ ،‬انحنای با شعاع بزرگتر کاهش می یابد و موج بیشتر و پایدارتر می شود‪.‬‬

‫‪299‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫نزدیک شرردن به حالت مجانبی بسرریار کند اتفاق می افتد‪ .‬برای هندسرره های اسررتوانه ای و کروی ‪ ،‬انفجار‬
‫تشرررکیل شرررده زیر حالت ‪ CJ‬طبیعی مخلو اسرررت و برای مدت طوالنی در حالت زیر ‪ CJ‬ادامه می یابد‪.‬‬
‫توضریح احتمالی برای این امر این است که ‪ ،‬با انحنا ‪ ،‬سرعت انفجار مقدار ویژه زیر مقدار ‪ CJ‬نرمال است‪ .‬با‬
‫این حال ‪ ،‬وجود یک سررطح صرروتی به طور موثر جلو را از میدان جریان در عقب جدا می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬هر‬
‫گونه تنظیم باید به شرررایط محلی بین شررون و منطقه واکنش متکی باشررد‪ .‬برای مقدار کمی باالتر = ‪δ‬‬
‫‪ 0.891‬که یک ‪ ZND‬پایدار اسررت انفجار در مورد هندسرره مسررطح بدسررت می آید ‪ ،‬ما از شررکل ‪9.27‬‬
‫یادداشت می کنیم که در حالت استوانه ای ‪ ،‬بجای آن یک انفجار ضربان دار بدست آمده است‪ .‬با این حال ‪،‬‬
‫ضرربان ها تقریبان هارمونیک هستند و با گسترش موج به بیرون ‪ ،‬میرایی آن بسیار کند است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای‬
‫‪311‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انفجارهای واگرا که در آن انحنا یک انحراف جانبی اضافی در پشت شون ایجاد می کند ‪ ،‬طول منطقه القایی‬
‫و پارامتر پایداری ‪ δ‬به طور موثر افزایش می یابد ‪ .‬اگرچه با افزایش شرررعاع اثرات انحنا کاهش می یابد ‪ ،‬اما‬
‫وجود یک سرطح صروتی به طور موثری میدان جریان ناپایدار را از محصوالت جدا می کند‪ .‬این امر منجر به‬
‫تنظیم کندتر شررایط در جلو می شود و حافظه فرایند شروع زمان اولیه در شعاع کوچک برای مدت طوالنی‬
‫تری ادامه می یابد‪.‬‬

‫استفاده از قانون نرخ آرهنیوا تک مرحله ای قادر به ارا ه مقدار متمایز از انرژی شروع حیاتی نیست‪ .‬شکل‬
‫‪ 9.28‬روند شروع طیف وسیعی از انرژی های آغازین را برای یک انفجار مسطح با استفاده از یک مدل واکنش‬
‫تک مرحله نشران می دهد‪ .‬همانطور که مشراهده می شرود ‪ ،‬کاهش انرژی شروع به راحتی روند شتاب را به‬
‫تأخیر می اندازد (منحنی های ‪ 1‬تا ‪ .)6‬وقتی فرد بیشرتر منتظر می ماند (برای مورد ‪ ، )7‬شررون همیشه به‬
‫یک انفجار بیش از حد هدایت شرده مانند منحنی های ‪ 1‬تا ‪ 6‬برمی گردد‪ .‬این در تضرراد با مدل واکنش سه‬
‫شاخه ای زنجیره ای است (شکل ‪ ) 9.19‬که یک قطع شدید برای یک انرژی شروع که اجازه می دهد دما به‬
‫زیر دمای شراخه زنجیره متقاطع کاهش یابد مشراهده می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬باید از یک مدل واکنش شیمیایی‬
‫واقع بینانه تر در شربیه سرازی عددی شرروع انفجار اسرتفاده شرود‪ .‬همچنین می توان از نتایج شبیه سازی‬
‫عددی برای هندسره های مختلف برای نشان دادن مفهو عد تغییر طول انفجار برای شروع انفجار استفاده‬
‫کرد‪ .‬برای هندسرره های مختلف ‪ ،‬واحدهای انرژی انفجار متفاوت هسررتند‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬انرژی انفجار به‬
‫ترتیب دارای واحدهای انرژی ‪ ،‬انرژی در واحد طول و انرژی در واحد سطح برای هندسه های کروی ‪ ،‬استوانه‬
‫ای و مسررطح اسررت‪ .‬بنابراین ‪ ،‬نمی توان مسررتقیمان انرژی حیاتی را برای شررروع مسررتقیم بین هندس ره های‬
‫مختلف مقایسررره کرد‪ .‬با توجه به این که پوسررریدگی یک موج انفجار قوی با توجه به طول انفجار از محلول‬
‫تشرابه کالسریک تیلور ‪ ،‬سردوف و فون نویمان ‪ ،‬لی مقیاا می شود (‪ ) 1977‬پیشنهاد کرد که طول انفجار‬
‫مهم برای شروع مستقیم باید برای هندسه های مختلف یکسان باشد‪:‬‬

‫‪311‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪312‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که *‪ E‬انرژی بحرانی را نشران می دهد و دارای واحدهای مناسرب برای هندسره های مختلف است‪ .‬از شبیه‬
‫سرازی عددی توسرط ‪ Ng‬و ‪ ، )2113( Lee‬طول انفجار مهم برای هندسره های مختلف در شکل ‪ 9.29‬در‬
‫برابر طول منطقه القایی (نشان دهنده ثبات انفجار) برای مخلو های مختلف انفجاری رسم شده است‪ .‬برای‬
‫همان مخلو ‪ ،‬توجه داریم که طول انفجار بحرانی برای هندسرره های مختلف مشررابه اسررت‪ .‬این تواف برای‬
‫یک انفجار پایدار که طول منطقه القایی کوچک باشد بهتر است (از این رو ‪ ،‬مقدار پارامتر پایداری ‪ δ‬کوچک‬
‫است)‪ .‬برای انفجارهای ناپایدار (به عنوان مثال ‪ ،‬مقادیر زیادی از طول منطقه القایی) ‪ ،‬بی ثباتی نقش مهمی‬
‫در شرروع انفجار دارد و شرروع مستقیم ممکن است به طور کامل توسط پوسیدگی انفجار تولید شده توسط‬
‫منبع انرژی کنترل نشرود‪ .‬توجه داشته باشید که پوسته پوسته شدن به طول انفجار فقط در مورد پوسیدگی‬
‫انفجار اعمال می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬هنگامی که عوامل دیگر وارد فرآیند شروع می شوند ‪ ،‬مفهو مقیاا گذاری‬
‫طول انفجار ممکن است قابل استفاده نباشد‪.‬‬

‫‪313‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .9.31‬تغییر انرژی شروع بحرانی با طول منطقه القایی ‪ ZND‬برای (الف) مسطح ( = ‪( ، )1j‬ب) استوانه ای ( = ‪ )1j‬و (ج) کروی‬
‫( = ‪ )2j‬هندسه (‪.)2113 ،Lee & Ng‬‬

‫از نتایج شرربیه سررازی عددی نیز می توان برای بررسرری معیار شررروع انفجار زلدوویچ اسررتفاده کرد‪ .‬به گفته‬
‫زلدوویچ و همکاران (‪ ، )1957‬انرژی حیاتی باید به طول منطقه القایی مخلو بستگی داشته باشد ‪ ،‬یعنی‬
‫‪𝑗+1‬‬
‫𝑛𝑜𝑖𝑡𝑐𝑢𝑑𝑛𝑖∆ ≈ 𝑐𝐸‬

‫که به ترتیب = ‪ 2 ، 1 ، 1j‬برای هندسره مسطح ‪ ،‬استوانه ای و کروی‪ .‬معیار زلدوویچ براساا این استدالل‬
‫است که انرژی انفجار باید به گونه ای باشد که وقتی انفجار به حالت ‪ CJ‬فروپاشید ‪ ،‬شعاع انفجار باید حداقل‬
‫از مرتبه طول منطقه القایی باشرد‪ .‬شکل ‪ 9.31‬نتایج عددی ‪ Ng‬را برای هندسه های مسطح ‪ ،‬استوانه ای و‬
‫‪314‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫کروی نشررران می دهد‪ .‬باز هم ‪ ،‬می توانیم ببینیم که برای مقادیر کوچک طول منطقه القایی ‪ ،‬جایی که ‪δ‬‬
‫کوچک اسرت و منفجره پایدار است ‪ ،‬تواف با معیار زلدوویچ کامالن خوب است‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای انفجارهای‬
‫نراپرایدار که در آن بی ثباتی نقش برجسرررته تری در کنترل روند شرررروع بازی دارد ‪ ،‬نتایج عددی از معیار‬
‫‪𝑗+1‬‬
‫زلدوویچ منحرف می شوند 𝑛𝑜𝑖𝑡𝑐𝑢𝑑𝑛𝑖∆ ≈ 𝑐𝐸‬

‫‪ -4-9‬قطر بحراني لوله‬

‫الفیت (‪ ) 1925‬شراید اولین کسری بود که با استفاده از یک انفجار مسطح از لوله ای به قطر ‪ 7‬میلی متر در‬
‫مرکز رگ کروی ‪ ،‬یک انفجار کروی را در یک مخلو ‪ CS2 + 3O2‬آغاز کرد‪ .‬او نتوانست شروع مستقیم را‬
‫بدسرت آورد‪ .‬در مطالعه بعدی ‪ ،‬زلدوویچ و همکاران (‪ ) 1957‬از لوله هایی با قطرهای مختلف استفاده کرد و‬
‫دریافت که برای یک مخلو معین ‪ ،‬مقدار بحرانی قطر لوله برای شررروع مسررتقیم موفقیت آمیز وجود دارد‪.‬‬
‫برای قطرهای لوله بزرگتر از قطر بحرانی لوله ‪ ،‬انفجار مسطح (با بیرون آمدن از لوله به یک فضای نامشخص)‬
‫با موفقیت به یک انفجار کروی بدون شکست تبدیل می شود‪ .‬در زیر قطر بحرانی لوله ‪ ،‬انفجار خارج شده از‬
‫لوله قادر به تبدیل به یک انفجار کروی نیسرت‪ .‬شکل ‪ 9.31‬فریم های یک فیلم شلیرن را نشان می دهد که‬
‫از یک انفجار مسطح در حال بیرون آمدن از یک لوله به یک فضای نامشخص است‪ .‬در این حالت ‪ ،‬قطر لوله‬
‫زیر قطر بحرانی مخلو اسررت‪ .‬ما می توانیم مشرراهده کنیم که انفجار از کار می افتد ‪ ،‬و یک تخریب کروی‬
‫جدا شرده بدسرت می آید‪ .‬در شرکل ‪ ، 9.32‬قطر لوله بیشتر از مقدار بحرانی مخلو است و شروع مستقیم‬
‫انفجار کروی مشراهده می شرود‪ .‬توجه داشته باشید که ساختار سلولی متالطم انفجار کروی در نیمه جلوی‬
‫انفجار کروی مشاهده شده است ‪ ،‬در حالی که یک ضربه شون و واکنش جدا شده صاف در نیمه عقب انفجار‬
‫پراکنده مشراهده می شرود‪ .‬این امر ب ه دلیل وجود امواج انبسرا شریب دار است که در گوشه خروجی لوله‬
‫ایجاد می شرود و باع انفجار نزدیک لبه لوله می شود زیرا در فضای غیرمحدود خارج می شود‪ .‬فن انبسا‬
‫شرریب کمتری به سررمت محور لوله دارد و ممکن اسررت انفجار از خاموش شرردن زنده بماند و دوباره خود را‬
‫شررروع کند‪ .‬سرررانجا ‪ ،‬انفجار سررلولی مجددان در نیمه جلوی موج کروی نزدیک محور لوله به سررمت عقب‬
‫گسرترش یافته و منفجره خاموش شرده را دوباره شرروع می کند‪ .‬سرررانجا کل جبهه کروی پراکنده به یک‬
‫انفجار سلولی پایدار تبدیل می شود‪.‬‬

‫‪315‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .9.31‬دنباله ای از عکس های شلیرن از یک انفجار مسطح که از یک لوله به فضای غیرمحدود خارج می شود‪ .‬مورد‬
‫انتقادی (با مجوز از ‪.)R.I. Soloukhin‬‬

‫‪316‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 9.32‬دنباله ای از عکس های شلیرن از یک انفجار مسطح که از یک لوله به فضای غیرمحدود خارج می شود‪ .‬پرونده‬
‫فوق بحرانی (با احترا از ‪.)R.I. Soloukhin‬‬

‫همین پردیده بحرانی لوله نیز در دو بعد اتفاق می افتد ‪ ،‬جایی که یک انفجار مسرررطح در یک کانال به یک‬
‫ناگهانی باز می شررود و به یک انفجار اسررتوانه ای تبدیل می شررود‪ .‬با اسررتفاده از یک کانال نازن می توان‬
‫عکسهایی با شاتر باز گرفت‪ .‬از ساختار سلولی ‪ ،‬مسیرهای موج عرضی ‪ ،‬خرابی و شروع مجدد انفجار پراکنده‬
‫را می توان به وضروح مشراهده کرد‪ .‬شکل ‪ a9.33‬حالت زیر بحرانی را نشان می دهد که در آن ارتفاع کانال‬
‫کمتر از مقدار بحرانی اسرت‪ .‬شرروع مستقیم انفجار استوانه ای مشاهده نمی شود ‪ ،‬زیرا انفجار پراش خورده‬
‫کامالن شرکست می خورد‪ .‬در شکل ‪ ، b9.33‬مورد فوق بحرانی نشا ن داده شده است ‪ ،‬جایی که ارتفاع کانال‬
‫بیشتر از مقدار بحرانی است‪ .‬موج مسطح مشاهده می شود که به یک انفجار استوانه ای تبدیل می شود‪.‬‬

‫‪317‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ . 9.33‬عکسهای شاتر باز از یک انفجار مسطح که در یک کانال نازن ظاهر می شود‪( :‬الف) شروع ناموف و (ب) موفقیت‬
‫آمیز از یک انفجار استوانه ای (لی ‪.)1995 ،‬‬

‫طرحی از پدیده مشراهده شرده در عکسرهای شراتر باز در شکل ‪ 9.34‬نشان داده شده است‪ .‬سرعت واکنش‬
‫مخلو بسریار حسراا به دما اسرت به گونه ای که آشفتگی دما در قسمت فن نادر متمرکز در مرکز که به‬
‫سرمت محور کانال منتشر می شود (همانطور که انفجار از خروجی کانال خارج می شود) کافی است تا باع‬
‫انفجار شرود ‪ ،‬جدا شدن منطقه واکنش از جلو شون‪ .‬بنابراین ‪ ،‬مسیر حرکت سر فن نادرست در اصل مسیر‬
‫یک موج شرکسرت اسرت که در پشت آن منطقه واکنش و جلو شون جدا می شوند‪ .‬در مقابل موج خرابی ‪،‬‬
‫جبهه انفجار آشفته نیست ‪ ،‬زیرا اطالعات مربو به انبسا با سر فن نایاب منتشر می شود‪ .‬با انتشار فن نادر‬
‫به سرمت محور ‪ ،‬شریب انبسا کاهش می یابد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اگر یک لوله جریان در نزدیکی دیواره کانال را در‬
‫نظر بگیریم ‪ ،‬منطقه لوله جریان به دلیل شریب دار بودن فن نایاب شردن ‪ ،‬تحت یک افزایش شدید قرار می‬
‫گیرد‪ .‬ب ا این حال ‪ ،‬نزدیکتر به محور کانال ‪ ،‬شیب در فن کمیاب کاهش می یابد و واگرایی لوله جریان کمتر‬
‫اسرررت‪ .‬اگر یک لوله جریان را به عنوان یک کانال انفجار در نظر بگیریم ‪ ،‬در نتیجه واگرایی منطقه منجر به‬
‫تضررعیف انفجار و افزایش متناظر در اندازه سررلول انفجار می شررود‪ .‬ما ممکن اسررت معیار ‪ Shchelkin‬را‬
‫برانگیزانیم ‪ ،‬و به طور کمی توضرریح دهیم که وقتی اندازه سررلول انفجار به حدود دو برابر مقدار طبیعی آن‬
‫افزایش یابد ‪ ،‬شرکسرت منجر خواهد شرد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای لوله های جریان نزدیک گوشه ‪ ،‬جایی که افزایش‬
‫منطقه ناگهانی اسرت ‪ ،‬انفجار از کار می افتد‪ .‬همانطور که سرعت واگرایی منطقه به سمت محور لوله کاهش‬
‫می یابد ‪ ،‬واگرایی منطقه برای ایجاد شکست در انفجار کافی نیست و فقط منجر به افزایش اندازه سلول می‬
‫شود‪ .‬اگر سرعت افزایش اندازه سلول به اندازه کافی ناچیز باشد ‪ ،‬ناپایداری ها رشد می کنند ‪ ،‬می توان سلول‬
‫های جدی دی را در سلول های بزرگ شده تولید کرد و دوباره شروع به انفجار کرد‪ .‬این فرایند بی شباهت به‬
‫‪318‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انتشرار یک انفجار کروی متداول است که در آن سرعت رشد سلولهای جدید باید به اندازه کافی سریع باشد‬
‫تا تعداد متوسرط سرلولهای ثابت در واحد سرطح با افزایش شرعاع سطح ثابت حفج شود‪ .‬در شکل ‪، b9.33‬‬
‫هنگامی که به سمت محور کانال گسترش می یابد ‪ ،‬می توانیم چند محل احیا را در نزدیکی سر فن انبسا‬
‫مشراهده کنیم‪ .‬منطقه شرروع مجدد با ظهور یک الگوی موج عرضی دقی تر نشان داده می شود ‪ ،‬که نشان‬
‫می دهد حباب انفجار در هنگا تشکیل بیش از حد سوخته است‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.34‬طرحی که نشان دهنده شکست و شروع مجدد در مخلو های ناپایدار است (لی ‪.)1995 ،‬‬

‫یک عکس شلیرن از موج انفجار برای مورد فوق بحرانی در هندسه استوانه ای در شکل ‪ 9.35‬نشان داده شده‬
‫است‪ .‬دور از محور ‪ ،‬قسمت شکست خورده انفجار پراکنده ‪ ،‬که در آن مناط شون و واکنش کامالن جدا شده‬
‫اند ‪ ،‬دیده می شود‪ .‬انفجار استوانه ای مجددان در پایین دست و نزدیک به محور کانال دیده می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.35‬عکس شلیرن از انتقال فوق بحرانی در هندسه استوانه ای (لی ‪.)1995 ،‬‬

‫‪319‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫هنگامی که قطر لوله نزدیک به مقدار بحرانی باشد ‪ ،‬ممکن است وقتی سر فن فن آوری نادر به محور لوله (یا‬
‫کانال) نفوذ کند ‪ ،‬کل قسرمت جلوی انفجار از کار بیفتد‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر مقاومت ضربه هنوز به اندازه کافی‬
‫باال باشررد ‪ ،‬مراکز محلی انفجار می توانند در مکانهای مختلف شررون و جبهه واکنش جدا شررده در نزدیکی‬
‫محور تشرکیل شروند‪ .‬حباب های انفجار ب یش از حد از مراکز انفجار رشررد می کنند و سطح شون واکنش‪-‬‬
‫واکنش جدا شرده را جابجا می کنند تا جبهه پراکنده را دوباره شرروع کرده و یک چاشنی کروی (یا استوانه‬
‫ای) نامتقارن ایجاد کنند‪ .‬توالی عکس های سرایه نگاری در شکل ‪ 9.36‬رشد حباب های انفجار را نشان می‬
‫دهد در حالی که آنها سرطح شررون واکنش‪-‬واکنش جدا شررده را برای شررروع مجدد انفجار در نزدیکی رژیم‬
‫بحرانی می بلعند‪.‬‬

‫شکل ‪ 9.36‬توالی عکسهای شلیرن که نشان دهنده مورد انتقادی انتقال در هندسه کروی است (شولتز و شپرد ‪.)2111 ،‬‬

‫بنابراین ‪ ،‬می بینیم که شروع مستقیم یک انفجار نامشخص توسط یک ا نفجار مسطح که از یک لوله نزدیک‬
‫به شررایط بحرانی خارج می شرود ‪ ،‬بسریار شبیه به شروع انفجار است‪ .‬رژیم های مشابه انتقادی ‪ ،‬انتقادی و‬
‫فوق بحرانی وجود دارد‪ .‬میدان جریان به شرایط اولیه بستگی دارد‪ .‬برای مسئله شروع انفجار ‪ ،‬میدان جریان‬
‫اولیه مربو به یک موج انفجار قوی در حال فروپاشرری اسررت ‪ ،‬در حالی که برای مشررکل قطر لوله بحرانی ‪،‬‬
‫میدان جریان اولیه یک موج انفجار مسطح پراکنده است که از یک لوله به فضای غیرمحدود خارج می شود‪.‬‬
‫از اهمیت ویژه ای که باید به آن توجه داشت این است که ‪ ،‬برای موارد بحرانی ‪ ،‬مراکز انفجار حبابهای انفجار‬

‫‪311‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫بیش از حد سروخته را تشکیل می دهند که در نهایت کل سطح شون را در بر می گیرند و به نظر می رسد‬
‫که هم با قطر بحرانی لوله و هم با پدیده های شروع انفجار یکسان باشند‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.37‬قطر بحرانی لوله به عنوان تابعی از استوکیومتری (ماتسویی و لی ‪.)1979 ،‬‬

‫قطر بحرانی لوله برای مخلو های مختلف سوخت اکسیژن به عنوان تابعی از نسبت استوکیومتری و فشار اولیه توسط ماتسوی‬
‫و لی (‪ )1979‬بدسرت آمده اسرت‪ .‬شکل ‪ 9.37‬وابستگی قطر بحرانی لوله به کسر استوکیومتری را نشان می دهد‪ .‬توجه داشته‬
‫باشرید که حداقل مقدار ‪ dc‬در حدود ترکیب اسرتوکیومتری اتفاق می افتد‪ .‬شرکل ‪ 9.38‬وابستگی قطر بحرانی لوله را به فشار‬
‫اولیه مخلو نشران می دهد‪ .‬برای فشرارهای ‪ 1‬اتمسرفر و پایین ‪ ،‬قطر بحرانی لوله تقریبان با فشار اولیه معکوا تغییر می کند‪.‬‬
‫وابستگی ‪ dc‬به نسبت استوکیومتری و فشار اولیه مشابه اندازه سلول است‪.‬‬

‫‪311‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ 9.38‬قطر بحرانی لوله به عنوان تابعی از فشار اولیه (ماتسویی و لی ‪.)1979 ،‬‬

‫از آنجا که جبهه انفجار با طول منطقه واکنش مشخص می شود و روند پراش توسط قطر لوله اداره می شود‬
‫‪ ،‬مالحظات بعدی نشران می دهد که باید بین این دو مقیاا طول مشرخص همبسرتگی وجود داشته باشد‪.‬‬
‫برای یک انفجار ناپایدار ‪ ،‬مقیاا طول مشرخصره برای منطقه واکنش به خوبی مشرخص نشرده است‪ .‬اندازه‬
‫سلول یا فاصله موج عرضی اغلب به عنوان مقیاا طول مشخص برای انفجارهای ناپایدار استفاده می شود‪ .‬با‬
‫این وجود ‪ ،‬طی انفجار ناپایدار طیفی از اندازه سرررلول وجود دارد و به طور کلی ‪ ،‬ما از ورقه های دودی یک‬
‫مقدار متوسرط (یا محتمل ترین) را به عنوان مقدار نماینده انتخاب می کنیم‪ .‬مشرخص نیست که یک مقدار‬
‫متوسط واحد می تواند فرایند بازآفرینی را مشخص کند زیرا شروع انفجار در شرایط بحرانی به رشد بی ثباتی‬
‫ها بسررتگی دارد‪ .‬با این وجود ‪ ،‬برای اولین بار توسررط میتروفانوف و سررولوخین (‪ )1965‬برای مخلو های‬
‫‪( C2H2–O2‬به عنوان مثال ‪ )λ≈13dc ،‬یک ارتبا تجربی بین قطر لوله بحرانی و اندازه سررلول مشرراهده‬
‫شرد‪ .‬بعدا ‪ ،‬ادواردز و همکاران (‪ ) 1979‬این مشاهده را برای همان مخلو تأیید کرد و پیشنهاد کرد که این‬
‫همبسرتگی تجربی باید در مورد سرایر مخلو ها نیز قابل اسرتفاده باشررد‪ .‬سررپس یک مطالعه سیستماتیک‬
‫توسرط ‪ Knystautas‬و همکاران انجا شد‪ )1982( .‬و تأیید کرد که این ارتبا در واقع برای طیف وسیعی‬
‫از مخلو های سوخت اکسیژن و سوخت هوا معتبر است‪ .‬شکل ‪ 9.39‬مقایسه بین مقادیر آزمایشی قطر لوله‬
‫بحرانی و همبستگی ‪ λ13‬را نشان می دهد که در آن اندازه سلول ‪ λ‬از آزمایش های مستقل توسط محققان‬
‫‪312‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫مختلف تعیین می شود‪ .‬علیرغم این واقعیت که هیچ تالشی برای تعیین حد دقی بین شروع موفقیت آمیز و‬
‫ناموف انجا نشررده اسررت ‪ ،‬تواف با همبسررتگی ‪ λ13‬برای مخلو های سرروخت و هوا بررسرری شررده کامالن‬
‫مناسب است‪ .‬همچنین باید توجه داشت که اندازه گیری آزمایشی اندازه سلول انفجار بسیار دقی نیست ‪ ،‬به‬
‫ویژه هنگامی که الگوی سلول برای مخلو های بسیار ناپایدار بسیار نامنظم باشد‪.‬‬

‫شکل ‪ 9.39‬مقایسه قطرهای لوله بحرانی آزمایشگاهی و همبستگی ‪ Knystautas( λ13‬و همکاران ‪.)1982 ،‬‬

‫با این حال ‪ ،‬همه مخلو ها مطاب با همبسرتگی ‪ λ13‬رفتار نمی کنند‪ .‬به طور آزمایشری مشخص شد که ‪،‬‬
‫برای مخلو های بسیار رقی شده با آرگون ‪ ،‬همبستگی ‪ λ13 13‬اعمال نمی شود‪ .‬در عور ‪ ،‬مشخص شد‬
‫کردیم‬ ‫که ‪ λ31dc-‬یا بیشتر برای مخلو های رقی شده با آرگون است‪ .‬در فصل های قبلی ‪ ،‬ما قب ن‬
‫ال بح‬
‫که برای مخلو های ‪ C2H2–O2‬با رقت آرگون بسیار زیاد (‪ ٪81‬آرگون یا بیشتر) ‪ ،‬انفجار پایدار است‪ .‬حتی‬
‫اگر یک الگوی سرلولی هنوز بر روی یک فویل دود نقش بسرته اسرت ‪ ،‬امواج عرضی ضعیف و الگوی سلولی‬
‫بسریار منظم اسرت ‪ ،‬نشران می دهد که امواج عرضری امواج صوتی ضعیفی هستند که در انتشار موج انفجار‬
‫نقش های جز ی دارند‪ .‬اگرچه دو مجموعه متقابل امواج عرضی ضعیف برهم کنش مشاهده می شود ‪ ،‬اما آنها‬
‫اساسان مشابه امواج ماخ یا ویژگی های جریان مافوق صوت هستند و نقش مهمی در فرآیندهای درون ساختار‬

‫‪313‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫موج انفجار ندارند‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬انفجارها در مخلو های بسیار آرگوندیل پایدار هستند و اساسان به صورت‬
‫انفجارهای یک بعدی ‪ ZND‬رفتار می کنند‪ .‬به همین دلیل ضخامت منطقه واکنش ‪ ZND‬به مقیاا طولی‬
‫مناسب تری تبدیل می شود و نمی توان انتظار داشت که همبستگی ‪ λ13‬همچنان اعمال شود‪ .‬اگر مکانیسم‬
‫انتشر ار انفجارهای پایدار در مخلو های بسریار رقی شده با آرگون متفاوت از انفجارهای سلولی در مخلو‬
‫های ناپایدار باشد ‪ ،‬شکست و مکانیسم های شروع مجدد یک انفجار پایدار پراکننده که از یک لوله به فضای‬
‫غیرمحدود خارج می شود نیز باید متفاوت باشد‪.‬‬

‫شکل ‪ 9.41‬طرحی که نشان دهنده شکست و شروع مجدد در مخلو های پایدار است (لی ‪.)1995 ،‬‬

‫برای انفجارهای پایدار در مخلو هایی که با آرگون بسیار رقی شده اند ‪ ،‬سرعت واکنش حساسیت کمتری‬
‫به دما دارند و بنابراین اغتشاشات کوچک ایجاد شده در سر فن ردیابی باع شکست ناگهانی موج نمی شود‬
‫‪ ،‬در نتیج ه جدا شردن کامل جبهه واکنش از قسمت اصلی ایجاد می شود‪ .‬شوکه شدن‪ .‬با این حال ‪ ،‬انبسا‬
‫باع کاهش سررعت انتشار می شود و در نتیجه یک جلو انفجار منحنی در پشت سر فن نادر قرار می گیرد‪.‬‬
‫انحنای جلو از سرر فن به سمت عقب افزایش تدریجی دارد‪ .‬در برخی از مقادیر حیاتی هنگامی که انحنا (به‬
‫دلیل واگرایی لوله جریان) بیش از حد شرررود ‪ ،‬در نهایت انفجار از کار می افتد‪ .‬برای انفجارهای پایدار ‪ ،‬موج‬
‫شرکسرت دیگر مطاب با سر فن ردیابی نیست (مانند انفجارهای ناپایدار)‪ .‬بین سر فن انبسا و موج خرابی ‪،‬‬
‫یک انفجار تضعیف شده منحنی با فاصله موج عرضی بزرگتر از انفجار ‪ CJ‬معمولی مشاهده می کنیم‪ .‬این در‬
‫طرح نشران داده شرده در شکل ‪ 9.41‬نشان داده شده است‪ .‬وقتی سر فن نادر یابی به محور لوله می رسد ‪،‬‬
‫یک جلو انفجار منحنی ضررعیف داریم که از محور تا موج شررکسررت امتداد دارد‪ .‬در صررورتی که انحنای موج‬

‫‪314‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫انفجار ضرعیف شرده هنگا رسری دن سر فن به محور لوله ‪ ،‬از انحنای موج انفجار تضعیف شده بیشتر شود ‪،‬‬
‫خرابی جهانی (در حالت بحرانی) رخ می دهد‪.‬‬

‫شکل ‪ . 9.41‬عکس شاتر باز از انتقال انفجار حیاتی برای هندسه استوانه ای در (الف) مخلو های ناپایدار و (ب) پایدار (با‬
‫احترا از ‪.)A.A. Vasiliev‬‬

‫شرکل ‪ 9.41‬عکسرهای شراتر باز از پدیده قطر لوله بحرانی را برای دو حالت انفجار پایدار و ناپایدار نشان می‬
‫دهد‪ .‬در شررکل ‪ a9.41‬برای یک انفجار ناپایدار در یک مخلو رقی نشررده از ‪ ، C2H2–O2‬توجه داریم که‬
‫موج شکست به سمت محور کانال منتشر می شود ‪ ،‬مربو به سر فن نادر است‪ .‬احیا مجدد به دلیل تشکیل‬
‫مراکز انفجار در سلولهای بزرگ انفجار ضعیف شده در نزدیکی محور است‪ .‬با رشد حباب های انفجار از مراکز‬
‫انفجار محلی ‪ ،‬می توان الگوهای سرلولی ریز مربو به انفجارهای بیش از حد را شرناسایی کرد تا کل جبهه‬
‫انفجار را دوباره شروع کند‪ .‬در شکل ‪ ، b9.41‬انفجار در مخلو ‪ C2H2–O2‬بسیار رقی شده با آرگون پایدار‬

‫‪315‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اسرت‪ .‬برای یک انفجار پایدار ‪ ،‬مسیر حرکت موج شکست با سر فن نادر شکست (که فقط مسیر موج عرضی‬
‫از گوشرره به محور لوله اسررت) مطابقت ندارد‪ .‬ما همچنین می توانیم فاصررله موج عرضرری بزرگ شررده انفجار‬
‫منحنی بین سر فن نادر شکست و موج شکست را ببینیم که در طرح شکل ‪ 9.41‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ . 9.42‬عکس با شاتر باز از انتقال انفجار فوق بحرانی برای هندسه استوانه ای در یک مخلو پایدار (با مجوز از ‪A.A.‬‬
‫‪.)Vasiliev‬‬

‫جالب اسرت بدانید که برای انفجارهای پایدار ‪ ،‬مورد فوق بحرانی کامالن متفاوت از انفجارهای ناپایدار نیست ‪،‬‬
‫جایی که حباب های انفجار جبهه شون پراکنده را در بر می گیرند و کل منفجره را دوباره شروع می کنند‪.‬‬
‫در حالت پایدار ‪ ،‬انفجار تضرعیف شده منحنی همچنان در امتداد محور پخش می شود حتی اگر دیواره های‬
‫کانال دیگر با ظهور انفجار در فضررای غیرمحدود دیگر وجود نداشررته باشررد‪ .‬احیا مجدد به دلیل حباب های‬
‫انفجار بیش از حد هدایت نشرده نیسرت که برای غرق شردن در مقابل شون پراکنده رشد می کنند‪ .‬انفجار‬
‫منحنی به سرادگی در امتداد محور به صورت یک انفجار منحنی پخش می شود‪ .‬به دلیل ناپایداری این جت‬
‫منفجره ‪ ،‬هنگا انتشار متمایل به هر دو طرف محور می شود و نمی تواند تقارن خود را حفج کند‪ .‬این مورد‬
‫فوق بحرانی برای انفجار پایدار در عکس شاتر باز در شکل ‪ 9.42‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫برای اولین بار توسرط لی (‪ ) 1995‬به وجود دو مکانیز شرکسرت برای انفجارهای ناپایدار و پایدار اشاره شد‪.‬‬
‫تفاوت بین انفجار پایدار و ناپایدار نیز در ارتبا بین قطر بحرانی و اندازه سلول در سه بعد و در دو بعد آشکار‬
‫می شرود‪ .‬برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬قطر بحرانی لوله برای یک هندسه کروی سه بعدی از همبستگی ‪c 13‬‬
‫‪ λ13‬پیروی می کند‪ .‬اگر انحنا مکانیسم شکست باشد ‪ ،‬برای یک انفجا ر استوانه ای دو بعدی که توسط یک‬
‫انفجار مسررطح از شررکاف نسرربت ابعاد بزرگ ایجاد می شررود ‪ ،‬انتظار می رود که همبسررتگی با یک عامل دو‬
‫‪316‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫متفاوت باشررد به طوری که ≈ ‪ ، λ6wc‬جایی که ‪ wc‬اسررت ارتفاع بحرانی شررکاف‪ .‬آزمایشرراتی که توسررط‬
‫بندیک و همکاران انجا شرده است‪ )1985( .‬برای اسالت با نسبت های مختلف نشان می دهد که با نزدیک‬
‫شدن نسبت ابعادی به بی نهایت ‪ ،‬ارتفاع شکاف → ‪ λ3wc‬به جای ‪ .λ6‬شکل ‪ 9.43‬نتایج مربو به ارتفاع‬
‫کانال بحرانی را به عنوان تابعی از نسبت ابعاد نشان می دهد‪ .‬برای نسبت ابعاد ≈ ‪( 1L / w‬به عنوان مثال ‪،‬‬
‫یک هندسه مربع که در آن پدیده اساسان سه بعدی است) ‪ ،‬همبستگی ارتفاع بحرانی با ‪ λ‬از مرتبه ‪ λ13‬است‪.‬‬
‫وقتی نسررربرت ابعاد افزایش می یابد ‪ ،‬ارتفاع کانال بحرانی کاهش می یابد و به مقدار مرتبه ‪ 3‬به جای ‪ 6‬به‬
‫عنوان ‪ L / w pt as‬تجمع می یابد‪ .‬این نتیجه حاکی از آن اسررت که برای انفجارهای ناپایدار ‪ ،‬شررکسررت و‬
‫برقراری مجدد نیروها بیشتر از انحنای جبهه انفجار توسط رشد ناپایداری ها اداره می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.43‬ارتفاع کانال بحرانی تابعی از نسبت ابعاد (بندیک و همکاران ‪.)1985 ،‬‬

‫‪ -5-9‬معني دیگر ابتكار عمل مستقیم‬

‫انفجار اسراسران یک موج شرون قوی اسرت که با واکنش های شیمیایی پشتیبانی می شود و محققان منفجر‬
‫اولیه تشرخیص دادند که در صورت ایجاد موج ضربه ای کامالن قوی در مخلو انفجاری ‪ ،‬شروع مستقیم می‬
‫تواند حاصرل شرود‪ .‬یک مطالعه سریسرتماتیک از شرروع امواج انفجار توسرط امواج شون توسط ‪ Berets‬و‬
‫همکاران انجا شررد‪ )1951( .‬آنها از یک بخش راننده انفجار برای تولید یک موج شررون در یک منطقه بافر‬
‫گاز بی اثر اسرتفاده کردند‪ .‬این شون سپس به گاز آزمایش منفجره منتقل می شود تا باع احتراق شود‪ .‬به‬
‫این ترتیب ‪ ،‬رادیکال های آزاد و گونه های محصول از راننده انفجار از فرآیند جرقه زنی در گاز آزمایش جدا‬
‫شرده و فقط خود روشرن شردن با فشررده سرازی شون مسئول شروع پایین دست است‪ .‬برتس و همکاران‬
‫مشاهده شد که ‪ ،‬برای یک موج ضربه کامالن قوی ‪ ،‬اندکی پس از ورود شون به گاز آزمایش ‪ ،‬شروع مستقیم‬
‫‪317‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫رخ داد‪ .‬اگر شرون آغازگر ضرعیف باشد و دمای شون خورده زیر حد خود احتراق باشد ‪ ،‬شون منتقل شده‬
‫مانن د انتشرار آن در یک مخلو غیر واکنش پوسیدگی می یابد‪ .‬با این حال ‪ ،‬برای شوکی که به اندازه کافی‬
‫ال پیچیده‬
‫قوی باشرد و باع ایجاد احتراق شرود ‪ ،‬اما برای تأثیر مسرتقیم در شروع کافی نیست ‪ ،‬پدیده کام ن‬
‫شرد‪ .‬دیده شد که شون در نتیجه انرژی آزاد شده توسط واکنشهای شیمیایی تسریع می شود و پس از طی‬
‫مسرافتی از انتشرار ‪ ،‬شرروع ناگهانی انفجار رخ می دهد‪ .‬شروع انفجار بی شباهت به آن چیزی نیست که در‬
‫انتقال از دفع منفجر به انفجار اتفاق می افتد‪.‬‬

‫تحقیقات برتس و همکاران در شرروع انفجار مسرطح در یک لوله انجا شرد‪ .‬اگر شررون منتقل شده در یک‬
‫هندسه نامشخص ظاهر شود و فقط یک انفجار کروی حاصل شود ‪ ،‬در این صورت تسریع در تخریب کروی و‬
‫انتقال به انفجار بسیار غیرممکن است‪ .‬از این رو ‪ ،‬شروع مستقیم انفجار کروی فقط زمانی اتفاق می افتد که‬
‫شرون منتقل شده بسیار شدید باشد‪ .‬در غیر این صورت ‪ ،‬فقط یک تخریب کروی حاصل می شود‪ .‬برتس و‬
‫همکاران فرآیندهای دقی شرروع مسرتقیم توسط موج شون منتقل شده را هنگا ورود به مخلو انفجاری‬
‫کشف نکرد‪.‬‬

‫در مطالعه بعدی ‪ ،‬مورادیان و گوردون (‪ )1951‬روند شررروع انفجار را با انفجار منتقل شررده به جای شررون‬
‫بررسی کردند‪ .‬از هیچ قسمت بافر گاز بی اثر استفاده نشده است و انفجار از بخش آغازگر مستقیمان به مخلو‬
‫انفجاری موجود در قسرمت آزمایش منتقل می شود‪ .‬در مطالعه برتس و همکاران ‪ ،‬هنگا انبسا محصوالت‬
‫با فشرار باال در قسمت بافر ‪ ،‬انفجار در بخش راننده ابتدا شون در گاز بافر بی اثر ایجاد کرد‪ .‬بعد نا یک شون‬
‫طبیعی به گاز آزمای ش منتقل شد و بدون توجه به قدرت شون منتقل شده ‪ ،‬باید اشتعال و انفجار در پایین‬
‫دست گاز آزمایش شروع شود‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬اگر یک انفجار تثبیت شده مستقیمان به گاز آزمایشگاهی منتقل‬
‫شود ‪ ،‬ساختار انفجار از راننده فقط باید خود را متناسب با مخلو پایین دست تنظیم کند‪ .‬به عبارت دیگر ‪،‬‬
‫سراختار سلول انفجار حادثه در بخش آغازگر باید به ساختار گاز آزمایش تبدیل شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬بی ثباتی‬
‫در سراختار در حال حاضرر وجود دارد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬منفجر شردن توسرط انفجار منتقل شده آسان تر از شون‬
‫منتقل شده است‪.‬‬

‫نمایش خوبی از تفاوت بین انفجار منتقل شرده و شرون منتقل شده توسط مورادیان و گوردون گزارش شد‪.‬‬
‫شکل ‪ a9.44‬سرعت انفجار در گاز آزمایش را پس از انتقال انفجار پایین دست به مخلو آزمایش نشان می‬
‫دهد‪ .‬در این آزمایش ‪ ،‬دیافراگمی که در ابتدا بخش آغازگر را از قسمت آزمایش جدا می کند ‪ ،‬سریع نا قبل از‬
‫شروع انفجا ر در قسمت راننده ‪ ،‬برداشته شد‪ .‬مخلو موجود در بخش آغازگر ‪ ،‬یک مخلو حساا تر از ‪2‬‬
‫‪ H2 + O2‬اسرت ‪ ،‬در حالی که مخلو موجود در قسرمت آزمایش ‪ ،‬از حسراسریت کمتری برخوردار است ‪،‬‬
‫‪318‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫یعنی ‪ ٪31‬و ‪ ٪21‬مخلو هوا‪ .2H-‬سرعت انفجار در بخش راننده حدود ‪ 2811‬متر بر ثانیه است و همانطور‬
‫که مشرراهده می شررود سرررعت انفجار منتقل شررده تقریبان بالفاصررله افت می کند و در سرررعت ‪ CJ‬مخلو‬
‫آزمایش مسررتقر می شررود‪ .‬هنگامی که مخلو آزمایش نزدیک به مرزهای انفجار اسررت که با قطر لوله مورد‬
‫اسررتفاده مطابقت دارد ‪ ،‬توجه می کنیم که انفجار آغاز شررده در قسررمت پایین دسررت ناپایدار اسررت و دچار‬
‫نوسانات جز ی می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ 9.44‬سرعت به عنوان تابعی از فاصله با استفاده از ‪ 2 H2–O2‬در هر دو بخش راننده و آزمون (‪& Mooradian‬‬
‫‪.)1951 ،Gordon‬‬

‫برای اجازه دادن به فشرارهای مختلف مختلف در بخش راننده و آزمایش ‪ ،‬دیافراگم باید در محل خود باشد‪.‬‬
‫صررف نظ ر از اینکه دیافراگم چقدر نازن است ‪ ،‬مشخص شد که وجود آن تأثیر شدیدی بر روند انتقال دارد‪.‬‬
‫شکل ‪ b9.44‬تغییر سرعت با فاصله را نشان می دهد هنگامی که از گاز مشابه (‪ )2 H2–O2‬در هر دو بخش‬

‫‪319‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫راننده و آزمون استفاده می شود‪ .‬در حالی که دیافراگم دقیقان قبل از شروع انفجار در قسمت درایور به سرعت‬
‫برداشته می شود ‪ ،‬توجه می کنیم که انفجار به سادگی از یک قسمت به قسمت دیگر منتقل می شود و هیچ‬
‫تغییر محسروسری در سررعت مشراهده نمی شرود‪ .‬با این حال ‪ ،‬با قرارگیری دیافراگم ‪ ،‬موج منتقل شده در‬
‫سراسر دیافراگم در ابتدا فقط یک شون است تا یک انفجار‪ .‬سرعت شون منتقل شده کمی کمتر از نیمی از‬
‫سرعت انفجار است و موج به سرعت شتاب می گیرد و به یک انفجار بیش از حد هدایت شده تبدیل می شود‬
‫(در حدود ‪ 5‬یا ‪ 6‬قطر انتشار) ‪ ،‬که پس از آن دوباره به یک انفجار ‪ CJ‬تبدیل می شود‪ .‬وجود دیافراگم اساسان‬
‫سراختار سرلولی انفجار حادث ه را از بین می برد و فقط یک موج شون به پایین دست منتقل می شود‪ .‬برای‬
‫ایجاد یک انفجار در مخلو آزمایش ‪ ،‬باید جرقه و توسعه مجدد ناپایداری در ساختار ایجاد شود‪ .‬واضح است‬
‫که انفجار منتقل شده کارآمدتر از شون منتقل شده است ‪ ،‬زیرا بی ثباتی مورد نیاز در ساختار انفجار از قبل‬
‫وجود دارد‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.45‬سرعت به عنوان تابعی از فاصله برای مخلو راننده ‪ 2 H2–O2‬و مخلو آزمایش ‪ Ar 2 H2–O2–26‬در‬
‫نسبتهای مختلف آغازگر و فشارهای اولیه مخلو آزمون (‪.)1958 ،Gordon et al.‬‬

‫به منظور اینکه فشرار موجود در قسمت آغازگر متفاوت از فشار مخلو موجود در قسمت تست پایین دست‬
‫باشرد از دیافراگم اسرتفاده می شرود‪ .‬گوردون و همکاران (‪ )1958‬پدیده شرروع را برای نسبت های مختلف‬
‫فشرار و مخلو های قابل احتراق در دو بخش برای مخلو های نزدیک به حد مجاز بررسی کرده اند‪ .‬شکل‬

‫‪321‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ 45-9‬نمودارهرای معمول سررررعرت ‪ -‬فراصرررلره را برای یرک مخلو آغرازگر ‪2𝐻2 − 𝑂2‬و یک مخلو‬
‫آزمایشی ‪H2 − O2 − 26 Ar‬در نسبت های مختلف فشار آغازگر و فشارهای اولیه مخلو آزمایش نشان‬
‫می دهد‪ .‬برای مخلو آزمایشی مورد مطالعه ‪ ،‬حد فشار در لوله به قطر ‪ 21‬میلی متر حدود ‪ 1‬اتمسفر است‬
‫(یعنی دتونیشرن پایدار زیر فشرار اولیه ‪ 1‬اتمسرفر وجود ندارد‪ ).‬مشرخص شرد که صرف نظر از نسبت فشار‬
‫آغازگر ‪ ،‬دتونیشرن متناوبا با فاصرله از یک موج صروتی از بین می رود‪ .‬جالب اسرت بدانید که در فشار اولیه‬
‫‪ 1.75‬اتمسرفر‪ ،‬دتونیشن پس از شروع تقریبان ‪ 5‬متر‪ ،‬قبل از اینکه ناگهان دچار شون ضعیفی شود‪ ،‬شروع به‬
‫انتشرار در نزدیکی سررعت ‪ CJ‬می کند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬هنگامی که از یک آغازگر به اندازه کافی قوی برای شروع‬
‫یک موج دتونیشررن بیش از حد اسررتفاده شررود ‪ ،‬می توان یک حالت ناپایدار را برای مسررافت بسرریار طوالنی‬
‫حاصل کرد‪ .‬باالتر از حد فشار (به عنوان مثال ‪،‬در ‪ 1‬اتمسفر) ‪ ،‬دتونیشن اولیه به سرعت ‪ CJ‬مخلو میل می‬
‫کند‪.‬‬

‫شکل‪ . 9.46‬فشار بعنوان تابعی از زمان برای نسبت های مختلف آغازگر و فشارهای اولیه مخلو آزمایش (گوردون و مورادیان)‬

‫با استفاده از فشار سنجهای پیزوالکتریک ‪ ،‬مشخصات فشار زمان در مکانهای مختلف در امتداد بخش آزمون‬
‫توسرط ‪ Mooradian‬و ‪ Gordon‬بدسرت آمد‪ .‬شرکل ‪ 46-9‬توالی پروفیل های فشار‪-‬زمان را برای نسبت‬
‫های مختلف آغازگر و فشارهای مخلو آزمایش نشان می دهد‪ .‬در شکل ‪ ، a46-9‬یک نسبت آغازگر باال ‪:6‬‬
‫‪ 1‬برای ‪ 2𝐻2 − 𝑂2‬در بخش آغازگر اسرتفاده شرده است‪ .‬گاز آزمایشی ‪ 2H2 − O2 − 17 Ar‬در فشار‬

‫‪321‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫اولیه ‪ 1/28‬بود‪ .‬دتونیشن بیش از حد به یک دتونیشن چرخشی در مخلو آزمایش تجزیه می شود‪ .‬به عد‬
‫چرخش در دتونیشرن اولیه بیش از حد‪ ،‬توجه کنید‪ .‬در شکل ‪ ، b46-9‬مخلوطی از ‪ O2 ٪7‬در ‪ H2‬با فشار‬
‫اولیه ‪ 2‬اتمسفر در بخش آزمایش استفاده شده است‪ .‬مخلو آغازگر ‪ 2H2 − O2‬بود و نسبت فشار آغازگر‬
‫‪ 1.7:1‬بود‪ .‬شرروع مسرتقیم انفجار به دسرت نیامد و باید به فروپاشری نهایی یک موج صوتی در حد مجانب‬
‫توجه کنیم‪ .‬همچنین جالب است بدانید که توده فشار در ابتدا در پشت موج شون حادثه هنگا احتراق رخ‬
‫داده و انرژی شریمیایی در پشرت شرون آزاد می شرود‪ .‬با این حال ‪ ،‬منطقه واکنش نمی تواند با موج شون‬
‫کوپل شود و با انتشار جبهه شون در پایین دست عقب می ماند‪ .‬در شکل ‪ ، c9.46‬از همان گاز آزمایشی اما‬
‫با یک مخلو آغازگر غنی از هیدروژن ‪5H2 − O2‬استفاده شده است‪ .‬حتی برای نسبت فشار آغازگر کمتر‬
‫از ‪ ، 1 :1.5‬شرروع مسرتقیم موفقیت آمیز اسرت و دتونیشرن اولیه بیش از حد هدایت شده به یک دتونیشن‬
‫چرخشری ثابت در پایین دست میل میکند‪ .‬در نظریه لوله شون کامالن واضح است که یک گاز محرن سبک‬
‫تر منجر به ایجاد یک موج شررون محکمتر در قسررمت آزمایش می شررود‪ .‬به همین دلیل اسررت که مخلو‬
‫‪ 5H2 − O2‬می تواند به خوبی یک دتونیشرن را شرروع کند ‪ ،‬در حالی که مخلو استوکیومتری‪2H2 −‬‬
‫‪ O2‬حتی اگر فشار دتونیشن در مخلو استوکیومتری بیشتر باشد ‪ ،‬قادر به شروع دتونیشن نیست‪.‬‬

‫در تحقیقات قبلی در مورد شرروع شرون ‪ ،‬هر دو برت و همکاران و مورادیان و گوردون شروع مستقیم را با‬
‫امواج شرون حادثه بررسری کردند‪ .‬شروع مستقیم را می توان با استفاده از امواج شون منعکس شده نیز به‬
‫دسرت آورد‪ .‬شکل ‪ 47-9‬سه مورد شروع مستقیم توسط امواج شون منعکس شده از دیواره انتهای یک لوله‬
‫شرون را نشران می دهد‪ .‬در شرکل ‪ ، a47-9‬یک انفجار سلولی مشاهده می شود که اندکی پس از انعکاا‬
‫شرون حادثه از دیواره انتهایی تشرکیل می شرود‪ .‬در شرکل ‪ ، b47-9‬روند شروع اصالح شده است و شون‬
‫حادثه ‪ ،‬شرون منعکس شده و سپس موج انفجار را می توان مشاهده کرد که پس از مدتی تأخیر شکل می‬
‫گیرد‪ .‬دتونیشن با شون منعکس شده جمع شده و ادغا می شود و سپس به عنوان یک دتونیشن در مخلو‬
‫شررون حرارتی در پشررت شررون حادثه به انتشررار ادامه می دهد‪ .‬در برخی از مخلو های ناپایدار ‪ ،‬اشررتعال‬
‫مخلو در پشت شون منعکس شده پس از یک دوره القایی در نقا داا گسسته ‪ ،‬به جای توزیع یکنواخت‬
‫در دیواره انتهایی ظاهر می شرود‪ .‬شرکل گیری بعدی دتونیشرن در پشررت شون منعکس شده دوباره شبیه‬
‫شرروع دتونیشن از مراکز دتونیشن محلی در شرایط بحرانی مشاهده شده در هر دو حالت شروع دتونیشن و‬
‫انتقال دگرگونی به دتونیشن است‪.‬‬

‫‪322‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .9.47‬عکسهای ‪ Schlieren‬از شروع مستقیم از طری امواج شون‬

‫شراید بهترین تصرویر از سراختار دتونیشن در هنگا شروع توس ط یک شون منعکس شده از دیواره انتهایی‬
‫یک لوله شرون از یک فویل دودی باشد‪ .‬توسعه ناپایداری در تشکیل یک ساختار دتونیشن سلولی به وضوح‬
‫نشران داده شرده اسرت‪ .‬مخلو ‪ 2H2 − O2 − 3N2 ،‬میباشد و در شکل ‪ a48-9‬فشار اولیه ‪Torr 41‬‬
‫اسرت‪ .‬توجه داشرته باشرید که هیچ سراختار سلولی نزدیک دیواره انتهایی وجود ندارد و شروع دتونیشن در‬
‫حدود ‪ 9‬اینچ از دیواره انتهایی در یک مرکز دتونیشرن محلی اتفاق می افتد‪ .‬دتونیشنی که تشکیل می شود‬
‫در ابتدا بیش از حد جلو می رود (همانطور که با اندازه سلول های کوچکتر نشان داده می شود) و متعاقب نا به‬
‫سرررعت ‪ CJ‬نرمال مخلو تحلیل می رود‪ .‬این امر با افزایش تدریجی اندازه سررلول نشرران داده شررده اسررت‬
‫همانطور که در ادامه ورقه دودی زیر نشان داده شده است‪ .‬در شکل ‪ ، b48-9‬فشار اولیه کمتر از ‪Torr 31‬‬
‫اسرت‪ .‬شرون حادثه و بنابراین شرون منعکس شده شدیدتر است‪ .‬شروع دتونیشن نزدیک به دیواره انتهایی‬
‫اتفاق می افتد و این نشران دهنده فاصله القایی کوتاهتر است‪ .‬باز هم انفجار ابتدا بیش از حد جلو می رود و‬
‫سرپس به حالت ‪ CJ‬نرمال می رسرد‪ .‬شرکل ‪ 48-9‬نشران می دهد که پدیده آغازین مشرابه شروع انفجار و‬
‫همچنین انتقال از دفلگریشن به دتونیشن است ‪ ،‬که هر دو برای تشکیل ساختار سلولی نیاز به رشد ناپایداری‬
‫ها دارند‪.‬‬

‫‪323‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل‪ .9.48‬تصاویر فویل دودی از شروع انفجار به دلیل بازتاب شون در یک مخلو ‪ 2H2 − O2 − 3N2‬درفشار اولیه‬
‫‪ (a) 40 Torr‬و ‪(b) 30 Torr‬‬

‫)‪Knystautas (1978‬با اشراره به اینکه شروع دتونیشن در نتقال از دفلگریشن به دتونیشن بیشتر در موج‬
‫شرعله آشرفته رخ می دهد ‪ ،‬شرروع مسرتقیم دتونیشن را توسط یک جت محصوالت احتراق را بررسی کرد‪.‬‬
‫اختال سریع آشفته محصوالت با واکنش دهنده ها در یک جت اساسان همان فرایند احتراق در شعله آشفته‬
‫سرعت باال است‪ .‬شکلهای ‪ 9.49‬تا ‪ 9.51‬توالی عکسهای ‪ Schlieren‬از شروع جت آشفته را نشان می دهد‪.‬‬
‫محصوالت در یک چمبر کوچک ایجاد می شوند که در آن یک انفجار حجم ثابت در مخلو ایجاد می شود‪.‬‬
‫سپس محصوالت وارد محفظه احتراق اصلی می شوند که حاوی همان مخلو است‪.‬‬

‫‪324‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫در شکل ‪ ، 49-9‬ابتدا می توان گرداب شروع جت را مشاهده کرد‪ .‬از آنجا که از دیافراگم استفاده نشده است‬
‫‪ ،‬مقدار کمی از مخلو موجود در چمبر از طری روزنه هنگا احتراق در چمبر جابجا شررده اسررت‪ .‬گرداب‬
‫شروع کننده اساسان واکنش دهنده هایی است که از چمبر خارج شده اند‪ .‬محصوالت دنبال می شوند ‪ ،‬و فریم‬
‫های بعدی احتراق سریع و تشکیل یک شون کروی پیش از تخریب آشفته را نشان می دهد‪ .‬شروع مستقیم‬
‫در این مورد به دست نمی آید‪ .‬در شکل ‪ ، 51-9‬از یک صفحه سوراخ دار برای ایجاد اختال سریع آشفته در‬
‫جت اسرتفاده شده است‪ .‬چند فریم اولیه ‪ ،‬ساختار متالطم جت واکنش دهنده های خارج شده و محصوالت‬
‫از چمبر را نشران می دهد‪ .‬شرروع دتونیشن که از یک یا چند مرکز انفجار محلی در منطقه اختال متالطم‬
‫نشرات می گیرد‪ ،‬مشراهده می شود‪ .‬سپس حباب های دتونیشن رشد کرده تا جت را در خود فرو می برند و‬
‫یک دتونیشرن کروی شررکل می گیرند‪ .‬باز هم ‪ ،‬فرایند شررروع بی شرباهت به روند شررروع انفجار در شرررایط‬
‫بحرانی یا در انتقال از دفلگریشرن به دتونیشرن نیست‪ .‬با استفاده از یک جت متالطم قوی ‪ ،‬ما اساسان فرآیند‬
‫شرتاب شرعله گذار از تغییر دفلگریشرن به دتونیشرن را دور زده ایم‪ .‬در شکل ‪ ، 51-9‬یک صفحه سوراخ دار‬
‫متفاوت اسرتفاده شده است ‪ ،‬و دتونیشن از تعدادی از مراکز دتونیشن در منطقه مخلو تشکیل شده است‪.‬‬
‫یک انفجار کروی متقارن تر ‪ ،‬مشابه رژیم انرژی فوق بحرانی شروع انفجار ‪ ،‬تشکیل می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.49‬شروع دتونیشن ناموف از طری یک جت از محصوالت احتراق(‪)Knystautas et al,1978‬‬

‫‪325‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل ‪ .9.51‬شروع دتونیشن موفقیت آمیز از طری یک جت از محصوالت احتراق با استفاده از یک صفحه سوراخ‬
‫دار(‪)Knystautas et al,1978‬‬

‫شکل‪ . 9.51‬شروع دتونیشن موفقیت آمیز از طری یک جت از محصوالت احتراق با استفاده از صفحه های سوراخ دارمتفاوت‬
‫(‪)Knystautas et al,1978‬‬

‫‪326‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫با اسرتفاده از یک پرتوی ماورا بنفش از یک لوله فلش ‪ ،‬شروع مستقیم را می توان در میدان شیب رادیکال‬
‫منطقه جذب فوتون نیز بدسرت آورد‪ .‬در شکل های ‪ 52-9‬و ‪ 53-9‬رژیم های مختلف شروع ‪،‬با عکس نشان‬
‫داده شرده اسرت‪ .‬در شرکل ‪ ، 9.52‬مخلو ‪ H2 − 𝐶𝑙2‬اسرت و یک پنجره کوارتز مدور در لبه سمت چپ‬
‫عکس قرار دارد ‪ ،‬جایی که پرتوی ماورابنفش شدید از یک المپ فلش وارد محفظه دتونیشن می شود‪ .‬جذب‬
‫نور ماورا بنفش منجر به تفکیک مولکول های کلر می شود و یک گرادیان در غلظت اتم کلر وجود دارد که به‬
‫طور تصراعدی از سرطح پنجره کاهش می یابد‪ .‬پس از یک دوره القایی کوتاه ‪ ،‬واکنشهای شیمیایی سریع در‬
‫منطقه جذب ایجاد می شود ‪ ،‬و می توان تشکیل موج شون و انتشار دفلگریشن کروی بعدی را که از منطقه‬
‫جذب دور می شود‪ ،‬مشاهده کرد‪ .‬در شکل ‪ ، 53-9‬شرایط به گونه ای است که می توان یک مرکز انفجار را‬
‫در منطقه جذب مشراهده کرد‪ .‬سرپس حباب دتونیشن رشد می کند تا در مرحله بعدی دفلگریشن کروی را‬
‫ببلعد‪ .‬جالب اسرت بدانید که برای شروع مستقیم ‪ ،‬یک میدان گرادیان الز است‪ .‬در آزمایش هایی که پرتو‬
‫ماورا بنفش بسریار شردیدو جود دارد (در نتیجه توزیع یکنواخت تری از رادیکال های آزاد ایجاد می شود) ‪،‬‬
‫فقط یک انفجار حجم ثابت از مخلو تابش شده حاصل می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.52‬عکسبرداری ناموف (‪)Lee et al,1978‬‬

‫‪327‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شکل‪ .9.53‬عکسبرداری موف (‪)Lee et al,1978‬‬

‫ممکن است نتیجه گرفته شود که ابزارهای مختلف شروع مستقیم دتونیشن به شرایط اولیه مختلفی بستگی‬
‫داشرته باشرد که منجر به ایجاد شرایط بحرانی برای شروع دتونیشن می شود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬به نظر می رسد که‬
‫همه اشرکال آغازین در نحوه دسرتیابی به شرایط بحرانی برای شروع دتونیشن متفاوت است‪ .‬با این حال ‪ ،‬به‬
‫نظر می رسد مکانیسم های مسئول تشکیل یک انفجار در همه روش های آغازین ‪ ،‬از جمله انتقال دفلگریشن‬
‫به دتونیشن از طری شتاب شعله مشترن است‪.‬‬

‫‪328‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ -6-9‬نظریه شروع انفجار‬

‫شرروع مسر تقیم دتونیشرن کروی توسرط یک منبع انرژی ایده آل نقطه ای شراید ساده ترین حالت شروع و‬
‫مناسربترین توصریف نظری باشرد‪ .‬فروپاشی انفجار قوی توسط راه حل تحلیلی مشابه فون نویمان (‪، )1941‬‬
‫سردوف (‪ )1946‬و تیلور (‪ )1951‬توصریف شده است‪ .‬با گسترش دتونیشن به شعاع های بزرگتر ‪ ،‬آزاد شدن‬
‫تدریجی انرژی شریمیایی‪ ،‬شرون شردید را به یک دتونیشن شدید تبدیل می کند‪ .‬سرانجا ‪ ،‬در شعاع های‬
‫بزرگ ‪ ،‬انتشررار انرژی شرریمیایی بر انتشررار شررون غالب می شررود و موج انفجار به صررورت مجانبی به یک‬
‫دتونیشرن ‪ CJ‬نزدیک می شرود‪ .‬تالشری برای توصیف نقش نسبی انرژی انفجار و انتشار انرژی شیمیایی در‬
‫فروپاشرری موج انفجار ‪ ،‬ابتدا توسررط زلدوویچ و همکاران(‪ )1957‬انجا شررد‪ .‬قدرت موج انفجار متناسررب با‬
‫متوسط چگالی انرژی درون کره انفجار است ‪ ،‬بنابراین میتوان نوشت‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫𝑄 ‪𝐸0 + 𝜋(𝑅𝑠 − ∆𝑅)3 𝜌0‬‬
‫{ 𝐴 = ‪𝑀𝑠2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪}.‬‬ ‫)‪(9.1‬‬
‫‪4 3‬‬
‫𝑠𝑅𝜋 ‪3‬‬
‫که در آن 𝐴 مقداری ثابت تناسب است ‪ 𝐸0 ،‬انرژی انفجار است ‪𝑅𝑠 ،‬شعاع شون است ‪ 𝑄 ،‬انرژی شیمیایی‬
‫در واحد جر اسرت ‪ 𝜌0 ،‬چگالی اولیه مخلو اسرت و 𝑅∆ ضرخامت منطقه القایی است‪( .‬به طرح در شکل‬
‫‪ 9.54‬مراجعه کنید)‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.54‬طرح موج انفجار در شعاع 𝑠𝑅 با انرژی انفجار ‪𝐸0‬‬

‫به دنبال زلدوویچ ‪ ،‬معادله ‪ 9.1‬را می توان دوباره نوشت‪:‬‬

‫𝑚‬ ‫‪1 3‬‬

‫‪𝑛 = 3 + (1 − ) .‬‬ ‫)‪(9.2‬‬
‫𝑟‬ ‫𝑟‬

‫‪329‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪𝑀𝑠2‬‬ ‫‪𝐸0‬‬ ‫𝑠𝑅‬

‫=𝑛‬ ‫=𝑚 ‪.‬‬ ‫= 𝑟‪.‬‬
‫𝑄 ‪𝐴𝜌0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫𝑅∆‬
‫‪𝜌0 𝑄 3 𝜋∆𝑅3‬‬

‫پارامترهای بدون بعد ‪ m ،n‬و ‪ r‬به ترتیب قدرت ضربه ‪ ،‬انرژی شروع و شعاع شون را نشان می دهند‪ .‬برای‬
‫‪ ، r ≤ 1‬انرژی شیمیایی نقشی بازی نمی کند ‪ ،‬و انفجار همانطور که توسط محلول تشابه برای انفجار نقطه‬
‫‪1‬‬
‫∝ 𝑠𝑀 تجزیه می شود‪ .‬برای شعاع های بزرگ ‪ ،𝑀𝑠 → 𝑀𝐶𝐽 ،‬که برای‬ ‫قوی داده می شرود ‪ ،‬به شکل‬
‫‪𝑟3‬‬
‫یک مخلو مشرخص ثابت اسرت‪ .‬نمودار معادله ی ‪ 2-9‬در شرکل ‪ 55-9‬نشران داده شده است ‪ ،‬جایی که‬
‫مقاومت ضرربه ‪ n‬در برابر شرعاع شرون ‪ r‬برای مقادیر مختلف انرژی شرروع ‪ m‬رسرم شرده اسررت‪ .‬می توان‬
‫مشاهده کرد که انفجار به سرعت به کمتر از قدرت دتونیشن ‪ CJ‬کاهش می یابد قبل از اینکه با صرف نظر از‬
‫مقدار انرژی انفجار ‪ ،‬به صورت مجانبی به دتونیشن ‪ CJ‬در شعاعهای بزرگ شتاب گیرد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬یک معیار‬
‫برای قطع سرهم انرژی شیمیایی کمتر از یک انرژی انفجار خا‪ ،‬الز است تا شون به دتونیشن ‪ CJ‬شتاب‬
‫ندهد‪ .‬زلدوویچ پیشررنهاد کرد که مدت زمان شررون ‪ ،‬هنگامی که قدرت آن بیش از مقدار ‪ CJ‬باشررد ‪ ،‬باید‬
‫حداقل برابر با زمان القای مخلو باشد‪ .‬سپس این معیار اجازه می دهد تا حداقل انرژی انفجار تعریف شود و‬
‫بعدان به آن معیار زلدوویچ گفته شد‪.‬‬

‫شکل ‪ .9.55‬شدت شون به عنوان تابعی از شعاع شون‬

‫‪331‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫لی و همکاران (‪ )1966‬سعی در تدوین یک نظریه ی کمی بر اساا معیار زلدوویچ داشتند‪ .‬با استفاده از حل‬
‫‪2⁄‬‬
‫‪ R = At‬داده می شود ‪ ،‬جایی که ‪ A‬را می توان‬ ‫‪5‬‬ ‫متشرابه برای تنزل انفجار قوی ‪ ،‬شعاع شون توسط‬
‫از انتگرال انرژی به عنوان‪:‬‬
‫‪25𝐸0‬‬
‫(=𝐴‬ ‫)‬
‫𝐼 ‪16𝜋𝜌0‬‬
‫برای‪ ، 𝛾 = 1.4‬مقدار انتگرال حاصل از حل متشابه ‪ 𝐼 = 0.423‬است‪ .‬از مسیر شون می توان سرعت‬
‫ضرربه (از این رو عدد ‪ )Mach‬را بدست آورد‪ .‬برابر کردن عدد ماخ شون با مقدار ‪ CJ‬و زمان با زمان القای‬
‫‪ ، τCJ‬انرژی شروع را می توان به صورت زیر بدست آورد‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫𝐽𝐶𝑀𝜋 ‪𝐸0 = 62.5𝛾𝜌0‬‬ ‫‪(𝐶0 𝜏𝐶𝐽 )3 .‬‬ ‫)‪(9.3‬‬
‫برای یک مخلو معین در شرایط اولیه مشخص ‪ 𝐶0 ،𝜌0 ،‬و 𝐽𝐶𝑀 شناخته شده است و اگر وابستگی زمان‬
‫القا به دما (یا به طور معادل ‪ ،‬عدد ماخ شون ‪ )Mach‬حاصل از داده های لوله شون داده شده باشد‪ ،‬زمان‬
‫القایی را نیز می توان محاسبه کرد‪ .‬لی و همکاران (‪ )1966‬دریافتند که معادله ‪ 3-9‬انرژی شروع را حداقل با‬
‫سه مرتبه از مقدارکمتر در نظر می گیرد‪ .‬با این حال ‪ ،‬هنگامی که از یک مقدار آزمایشی برای ضخامت ناحیه‬
‫واکنش (یا زمان واکنش) اسررتفاده می شررود ‪ ،‬ترتیب درسررت اندازه گیری انرژی شررروع به دسررت می آید‪.‬‬
‫ضرخامت ناحیه واکنش(یا زمان) تجربی اندازه گیری شرده ‪ ،‬ساختار سلولی متالطم سه بعدی را در نظر می‬
‫گیرد و به عنوان ضخامت هیدرودینامیکی شناخته می شود‪.‬‬

‫نظریه بهبود یافته ای که میدان جریان غیر یکنواخت پشت موج انفجار در حال فروپاشی را در نظر می گیرد‬
‫‪ ،‬بعدا توسط باخ و همکاران (‪ )1971‬ایجاد شد‪ .‬انرژی شیمیایی آزاد شده هنگا شون در شعاع ‪ Rs‬میباشد‪،‬‬
‫توسط انتگرال داده می شود‪:‬‬
‫𝑅∆‪𝑅𝑆 −‬‬
‫∫ = 𝑚𝑒‪𝐸𝑐ℎ‬‬ ‫𝑟𝑑 ‪𝜌(𝑟. 𝑡)𝑄4𝜋𝑟 2‬‬
‫‪0‬‬

‫که فرر بر این است که منطقه واکنش دارای ضخامت ناچیز است و 𝑅∆ عمدتا منطقه القایی است که هیچ‬
‫انرژی آزاد نمی شررود‪ .‬مشررخصررات تراکم )𝑡 ‪𝜌(𝑟.‬و منطقه القایی مشررخص نیسررتند و باید از راه حل دقی‬
‫معادالت اسراسی بقا تعیین شوند‪ .‬از مطالعه امواج انفجار غیر واکنشی ‪ ،‬مشخص شد که تنزل امواج انفجار تا‬
‫زمانی که بقای کلی جر ‪ ،‬حرکت و انرژی ارضرا شود ‪ ،‬به پروفیل جریان پشت آن حساا نیست‪ .‬بنابراین ‪،‬‬
‫باخ و همکاران یک پروفیل توان چگالی به فر زیر را در نظر گرفت‪:‬‬

‫‪331‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫𝜌‬ ‫𝑞 𝑟 ‪𝜌1‬‬
‫) ( =‬ ‫)‪(9.4‬‬
‫𝑆𝑅 ‪𝜌0 𝜌0‬‬
‫که نماد ‪ q‬از انتگرال جر بدست می آید‪:‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬
‫𝑆𝑅‬
‫‪2‬‬
‫‪4𝜋𝑅𝑆 3 𝜌0 𝜌1‬‬
‫= 𝑟𝑑 𝑟𝜋‪𝜌0 𝜋𝑅𝑆 = ∫ 𝜌4‬‬ ‫) (‬
‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫𝑞‬ ‫‪+‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪𝜌0‬‬
‫‪𝜌1‬‬
‫(‪𝑞 = 3‬‬ ‫‪− 1).‬‬ ‫)‪(9.5‬‬
‫‪𝜌0‬‬
‫مشرخصرات دقی چگالی ممکن اسرت از فر قانون توان داده شده توسط معادله ‪ 9.4‬نباشد‪ .‬اما با توان داده‬
‫‪𝜌1‬‬ ‫‪𝛾+1‬‬
‫برای یک شون قوی‬ ‫=‬ ‫شده در معادله ‪ ، 9.5‬بقای جر ارضا میشود‪ .‬نسبت چگالی در جبهه بین‬
‫‪𝜌0‬‬ ‫‪𝛾−1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪𝜌1‬‬ ‫‪𝛾+1‬‬
‫و برای ‪γ = 1.4‬‬ ‫≤𝑞≤‬ ‫برای یررک موج دتونیشرررن ‪ CJ‬متغیر اسررررت‪ .‬لررذا‬ ‫=‬ ‫تررا‬
‫𝛾‬ ‫‪𝛾−1‬‬ ‫‪𝜌0‬‬ ‫𝛾‬
‫داریم‪ .2.14 ≤ 𝑞 ≤ 15‬به طور کلی ‪ ،‬پروفیل چگالی بسریار شریب دار است و بیشتر جر آن در نزدیکی‬
‫جبهه شون متمرکز شده است‪ .‬از این رو ‪ ،‬حتی برای یک ضخامت کوچک منطقه القایی 𝑅∆ ‪ ،‬هنگا انفجار‬
‫شردید‪ ،‬مقدار جر سروزانده شرده (و مقدار انرژی آزاد شرده) نسربتان کم است‪ .‬در نتیجه ‪ ،‬تنزل اولیه انفجار‬
‫عمدتا توسرط انرژی انفجار کنترل می شرود ‪ ،‬همانطور که توسرط حل متشرابه تیلور ‪ ،‬سدوف و فون نویمان‬
‫شرح داده شده است‪.‬‬

‫بقای انرژی کل محصور شده توسط انفجار در هر لحظه توسط انتگرال انرژی حاصل می شود‪:‬‬
‫𝑅∆‪𝑅𝑆 −‬‬ ‫𝑆𝑅‬
‫‪2‬‬
‫‪𝑢2‬‬
‫∫ ‪𝐸0 +‬‬ ‫∫ = 𝑟𝑑 𝑟𝜋‪𝜌𝑄4‬‬ ‫𝑟𝑑 ‪𝜌(𝑒 + )4𝜋𝑟 2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫جایی که ما از انرژی داخلی اولیه مخلو صرف نظر کردیم‪ .‬تعریف پارامترهای بی بعد‪:‬‬
‫𝑟‬ ‫𝜌‬ ‫𝑢‬ ‫𝑝‬
‫=‪ξ‬‬ ‫=𝜓‬ ‫=𝜙‬ ‫=𝑓‬
‫𝑆𝑅‬ ‫‪𝜌0‬‬ ‫𝑆𝑅‬ ‫‪𝜌0 𝑅𝑆 2‬‬
‫انتگرال انرژی میشود‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪𝐸0 + 4𝜋𝜌0 𝑅𝑆 3 𝑄𝐼1 = 4𝜋𝜌0 𝑅𝑆 3 𝑅𝑆̇ 𝐼2‬‬
‫𝑅∆‬
‫‪1−‬‬
‫𝑆𝑅‬
‫∫ = ‪𝐼1‬‬ ‫𝜉𝑑 ‪𝜓𝜉 2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫𝑓‬ ‫‪𝜓𝜙 2 2‬‬
‫( ∫ = ‪𝐼2‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝜉𝑑 𝜉 )‬
‫‪0‬‬ ‫‪𝛾−1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪332‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫𝑆𝑅𝑑‬
‫= ̇𝑆𝑅 سرعت شون میباشد‪ .‬انتگرال ‪ 𝐼1‬بشکل زیر حاصل میشود‪:‬‬
‫𝑡𝑑‬
‫‪1‬‬ ‫𝑅∆‬
‫= ‪𝐼1‬‬ ‫) ‪(1 −‬‬
‫‪3‬‬ ‫𝑆𝑅‬
‫انتگرال انرژی نیز به شکل زیر میباشد‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪𝑅0 3‬‬ ‫𝑄‬ ‫‪∆𝑅 𝑞+3‬‬

‫‪𝑀𝑠2‬‬ ‫=‬ ‫‪( ) +‬‬ ‫) ‪(1 −‬‬ ‫)‪(9.6‬‬
‫𝑠𝑅 ‪4𝜋𝛾𝐼2‬‬ ‫‪3𝐼2 𝑐02‬‬ ‫𝑠𝑅‬
‫‪1‬‬ ‫‪𝛾𝑝0‬‬ ‫‪𝐸0 1/3‬‬
‫‪𝑀𝑠2‬‬ ‫=‬ ‫‪𝑐02‬‬ ‫=‬ ‫) ( = ‪𝑅0‬‬
‫‪4𝜋𝛾𝐼2‬‬ ‫‪𝜌0‬‬ ‫‪𝑝0‬‬
‫‪ 𝑅0‬به طول انبسا مرتبط است‪.‬‬

‫توجه داشرته باشرید که معادله ‪ 9.6‬تقریب بهتری نسربت به اصرل حاصل از زلدوویچ است (به عنوان مثال ‪،‬‬
‫𝑠𝑅‬
‫‪ ،‬تر اول در سمت‬ ‫معادله ‪ .)9.2‬از لحاظ کیفیت دو معادله ‪ 9.2‬و ‪ 9.6‬با هم مشابهند‪ .‬برای شعاع کوچک‬
‫‪𝑅0‬‬
‫‪𝑅𝑠 −3‬‬
‫( کاهش می یابد همانطور که برای حل مشابه نقطه‬ ‫)‬ ‫راسرت معادله ‪ 9.6‬حاکم است و ‪ 𝑀𝑠2‬به شکل‬
‫‪𝑅0‬‬
‫𝑅∆‬
‫و ‪𝑀𝑆 → 𝑀𝐶𝐽 .‬‬ ‫انفجار شدید داده شده است‪ .‬برای یک شعاع بزرگ‪ ،‬تر دو غالب است چرا که ‪→ 0‬‬
‫𝑠𝑅‬

‫انتگرال ‪ 𝐼2‬بین مقردار حراصرررل از حرل نقطره انفجرار شررردیرد وقتی شرررعراع کوچرک اسرررت تا → ‪𝐼2‬‬
‫𝑄‬
‫) ‪ ⁄ 2 (1⁄3 𝑀𝐶𝐽 2‬در حرد مجرانب وقتی ∞ →‬
‫𝑅∆‬
‫و 𝐽𝐶𝑀 → 𝑆𝑀 تغییر میکند‪ .‬مقدار تقریبی ‪𝐼2‬‬
‫𝑠𝑅‬ ‫‪𝑐0‬‬
‫𝑄)‪2(𝛾 2 − 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪ .𝑀𝐶𝐽 2‬در ‪ ، γ = 1.4‬در حررد شررردیررد احتراق‪،‬‬ ‫برابر )‪ 6(𝛾2 −1‬میبرراشرررد زیرا ‪⁄ 2‬‬
‫‪𝑐0‬‬
‫‪ 𝐼2 = 0.423‬خواهررد شرررد‪ .‬در حررد مجررانررب در شرررعرراع بزرگ ‪ 𝐼2 → 0.176‬و وقتی ∞ → 𝑠𝑅 و‬
‫𝐽𝐶𝑀 → 𝑆𝑀 باشرد خواهیم داشرت‪ 0.176 ≤ 𝐼2 ≤ 0.423.‬پس تغییرات ‪ 𝐼2‬در فاصررله شون شدید و‬
‫دتونیشررن 𝐽𝐶 زیاد نخواهدبود‪ .‬انتگرال انرژی که در معادله ‪ 9.6‬آورده شررده اسررت‪ ،‬معادله ای برای تغییرات‬
‫شردت شون برحسب شعاع می دهد‪ .‬اگرچه برای توصیف انتگرال ‪ 𝐼2‬و ناحیه القای 𝑅∆ به معادالت اضافی‬
‫نیاز است‪.‬‬

‫برای ارزیابی ‪ ، 𝐼2‬به پروفیل فشار و سرعت ذرات در پشت انفجار نیاز است‪ .‬از آنجا که معادله پیوستگی فقط‬
‫شامل دو متغیر وابسته (چگالی و سرعت ذره) است ‪ ،‬دانستن پروفیل چگالی اجازه می دهد تا پروفیل سرعت‬
‫ذره تعیین شود‪ .‬توزیع فشار را می توان از معادله حرکت بدست آورد‪ .‬برای پروفیل قانون‪-‬توان چگالی فرر‬

‫‪333‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫شده معادله‪ ، 9.4 .‬سرعت ذرات و پروفیل های فشار توسط ساکورایی (‪ )1959‬و باخ و لی (‪ )1971‬به دست‬
‫آمد‪.‬‬
‫𝑢‬
‫‪= 𝜙 = 𝜙1 𝜉.‬‬ ‫)‪(9.7‬‬
‫̇𝑠𝑅‬
‫𝑝‬ ‫) ‪𝜓1 (1 − 𝜉 𝑞+2‬‬ ‫‪𝑑𝜙1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪= 𝑓 = 𝑓1 −‬‬ ‫( 𝜂𝜃‪{2‬‬ ‫‪) + 𝜙1 (1 − 𝜙1 − 𝜃)}.‬‬ ‫)‪(9.8‬‬
‫̇𝑠𝑅 ‪𝜌0‬‬ ‫‪𝑞+2‬‬ ‫𝜂𝑑‬

‫̈𝑠𝑅 𝑠𝑅‬
‫=𝜃‬ ‫‪2‬‬ ‫‪.‬‬ ‫)‪(9.9‬‬
‫̇𝑠𝑅‬
‫از پارامتر ‪ θ‬به عنوان ضرریب تنزل شرون یاد می شود ‪ ،‬زیرا مشت زمانی سرعت ضربه را در بر می گیرد‪ .‬با‬
‫پروفیل های داده شده توسط معادالت ‪ 9.7 ،9.4‬و ‪ ، 9.8‬انتگرال ‪𝐼2‬را می توان به شکل زیر ارزیابی کرد‪:‬‬

‫‪𝑓1‬‬ ‫‪𝜓1 𝜙1 2‬‬ ‫) ‪𝜓1 (1 − 𝜉 𝑞+2‬‬ ‫‪𝑑𝜙1‬‬

‫= ‪𝐼2‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫( 𝜂𝜃‪{2‬‬ ‫‪) + 𝜙1 (1 − 𝜙1 − 𝜃)}.‬‬ ‫)‪(9.10‬‬
‫)‪3(𝛾 − 1) 2(𝑞 + 5‬‬ ‫‪𝑞+2‬‬ ‫𝜂𝑑‬

‫که پارامتر ‪ ، 𝜂 = 1⁄𝑀𝑆 2‬پارامتر شدت شون میباشد‪.‬‬

‫شرایط مرزی ‪ 𝜙1 ،𝑓1 ،𝜓1‬در جبهه شون توسط معادالت رانکین‪-‬هوگونیوت آورده شده و به عنوان تابعی‬
‫از قدرت ضرربه 𝜂 بیان می شود‪ .‬عالوه بر پارامتر ‪ θ‬در در معادله ‪ 9.11‬به توصیف دیگری برای ‪ θ‬نیاز است‪.‬‬
‫این را می توان از تعریف ‪ ، θ‬یعنی معادله ‪ 9.9‬بدست آورد که به صورت زیر بیان میشود‪:‬‬
‫𝜃𝜂‪𝑑𝜂 −2‬‬
‫=‬ ‫‪.‬‬ ‫)‪(9.11‬‬
‫𝑧𝑑‬ ‫𝑧‬
‫𝑠𝑅‬
‫= 𝑧 شرعاع بی بعد شون میباشد (با توجه به طول انبسا ‪ .)𝑅0‬انتگرال انرژی در تر های 𝜂 و 𝑧‬ ‫که‬
‫‪𝑅0‬‬
‫به شکل زیر است‪:‬‬

‫‪𝐼2‬‬ ‫𝑄‬ ‫‪3‬‬

‫‪𝜖 𝑞+3‬‬
‫‪1 = 𝑄𝜋𝛾𝑧 [ − 2 (1 − ) ].‬‬ ‫)‪(9.12‬‬
‫𝜂‬ ‫‪3𝑐0‬‬ ‫𝑧‬
‫𝑅∆‬
‫= ‪ ϵ‬ضخامت منطقه القایی بدون بعد است ‪ ،‬که با تغییر‬ ‫که ‪ 𝐼2‬توسرط معادله ‪ 9.11‬داده می شرود‪، .‬‬
‫‪𝑅0‬‬
‫شردت ضرربه به یک عبارت اضرافی برای توصریف آن نیاز اسرت‪ .‬وابستگی به درجه حرارت ضخامت منطقه‬
‫القایی را می توان از داده های لوله شررون یافت‪ .‬بطور خا‪ ،،‬انگرال انرژی را میتوان همزمان با معادالت ‪𝐼2‬‬
‫و ‪9.11‬برای ‪ θ‬و ضخامت ناحیه القا انتگرال گیری کرد‪ .‬مشت ‪ 𝜙1‬را با توجه به 𝜂 می توان از شرایط مرزی‬

‫‪334‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫بدسرت آورد‪ .‬نماد ]‪ 𝑞(𝑛) = 3[𝜓1 (𝜂) − 1‬نیز با شرر مرزی در جبهه داده می شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬به‬
‫دلیل ماهیت کامال ضرمنی وابسرتگی متقابل پارامترهای مختلف ‪ ،‬ادغا عددی انتگرال انرژی در عمل بسیار‬
‫دشروار اسرت‪ .‬در نظریه باخ و همکاران (‪ ، )1971‬ساده سازی های بیشتری را برای تسهیل حل مسئله ارا ه‬
‫شده است‪.‬‬

‫براساا باخ و همکاران‪ ،‬قدرت انفجار در هر لحظه به متوسط چگالی انرژی کره ضربه بستگی دارد ‪ ،‬می شود‪.‬‬
‫برای تعریف یک انرژی شیمیایی معادل‬
‫‪𝜖 𝑞+3‬‬
‫) ‪𝑄𝑒 = 𝑄 (1 −‬‬ ‫)‪(9.13‬‬
‫𝑧‬
‫فرر بر این است که این انرژی شیمیایی در جبهه و در منطقه واکنش در فاصله ای از پشت جبهه آزاد نمی‬
‫شرود‪ .‬چگالی انرژی متوسرط کره شرون ثابت است‪ .‬با فرر آزاد شدن انرژی شیمیایی در اثر شون ‪،‬جبهه‬
‫یک ناپیوستگی واکنشی ایجاد می کند و شرایط مرزی برای یک شون واکنشی (یا دتونیشن) توسط معادالت‬
‫‪ Rankine-Hugoniot‬حاصل میشود‪:‬‬
‫‪𝜌1‬‬ ‫‪𝛾+1‬‬
‫= ‪= 𝜓1‬‬ ‫‪.‬‬ ‫)‪(9.14‬‬
‫‪𝜌0‬‬ ‫𝜂‪𝛾−𝑆+‬‬
‫‪𝑢1‬‬ ‫𝜂‪1−𝑆+‬‬
‫= ‪= 𝜙1‬‬ ‫‪.‬‬ ‫)‪(9.15‬‬
‫̇𝑠𝑅‬ ‫‪𝛾+1‬‬
‫‪𝑝1‬‬ ‫𝜂 ‪𝛾 + 𝛾𝑆 +‬‬
‫‪2‬‬ ‫= ‪= 𝑓1‬‬ ‫‪.‬‬ ‫)‪(9.16‬‬
‫̇𝑠𝑅 ‪𝜌0‬‬ ‫)‪𝛾(𝛾 + 1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪𝑆 = [(1 − 𝜂2 ) − 𝐾𝜂]2 .‬‬ ‫)‪(9.17‬‬
‫𝑒𝑄‬
‫)‪𝐾 = 2(𝛾 2 − 1‬‬ ‫‪.‬‬ ‫)‪(9.18‬‬
‫‪𝑐02‬‬
‫معادالت قبلی اسرراس ران معادالتی هسررتند که برای دتونیشررن شرردید اسررتفاده می شرروند‪ .‬وقتی ‪𝑀𝑠 ≫ 1‬‬
‫(‪ )η ≪ 1‬باشد‪ ،‬در نتیجه ‪ ،𝑆 → 1‬شرایط شون شدید به شکل زیر خواهدبود‪:‬‬
‫‪𝛾+1‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪𝜓1‬‬ ‫= ‪𝜙1 = 𝑓1‬‬
‫‪𝛾−1‬‬ ‫‪𝛾+1‬‬
‫وقتی 𝐽𝐶𝑀 → 𝑆𝑀 ( 𝐽𝐶𝜂 → 𝑆𝜂)‪ ،‬در اینصورت ‪𝑆 = 0‬و دتونیشن ‪ CJ‬برای‪: η𝐶𝐽 ≪ 1‬‬

‫‪335‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪𝛾+1‬‬ ‫‪1‬‬
‫→ ‪𝜓1‬‬ ‫→ ‪𝜙1 = 𝑓1‬‬
‫𝛾‬ ‫‪𝛾+1‬‬
‫𝑠𝑅‬
‫= 𝑧 (یا انحنا)‬ ‫از معادله ‪ ،9.13‬می بینیم که انرژی معادل هم به قدرت ضرربه ‪ η‬و هم به شررعاع ضربه‬
‫‪𝑅0‬‬

‫بسرررتگی دارد‪ .‬وابسرررتگی به ‪ η‬از طری توان ‪ q‬و همچنین ضرررخامت منطقه القایی 𝑅∆ اسرررت‪ .‬از آنجاکه‬
‫‪𝜌1‬‬
‫= ‪ ، 𝜓1‬در حالتیکه شون شدید باشد تقریبا نسبت فشار به شدت‬ ‫)‪ 𝑞 = 3(𝜓1 − 1‬و نسبت فشار‬
‫‪𝜌0‬‬
‫‪𝛾+1‬‬
‫= ‪ 𝜓1‬در نظر گرفتند و در نتیجه‬ ‫ضررربه حسرراا نیسررت‪ .‬باخ و همکاران مقدار محدودکننده را برابر‬
‫‪𝛾−1‬‬
‫‪6‬‬
‫= 𝑞 حاصرل می شود‪ .‬ضخامت ناحیه القایی𝑅∆ درحالیکه دما باال نباشد‪ ،‬به دما مرتبط نیست (شدت‬
‫‪𝛾−1‬‬
‫ضرررربره)‪ .‬در نتیجره‪ ،‬باخ و همکاران 𝐽𝐶𝑅∆ ≈ 𝑅∆ را در نظر گرفتند و یک تابع )𝜂(𝐺را برای توصررریف‬
‫تغییرات ضرخامت ناحیه القا در نزدیکی حد خود اشتعالی وقتی 𝑅∆ با کاهش دما به طور تصاعدی افزایش‬
‫می یابد‪ ،‬تعریف شد‪.‬‬

‫معادله ‪ 9.13‬به شکل زیر تقریب زده میشود‪:‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪∆𝑅𝐶𝐽 ⁄𝑅0 𝛾−1‬‬ ‫‪𝛿 𝛾−1‬‬
‫‪𝑄𝑒 = 𝑄 (1 −‬‬ ‫)‬ ‫) ‪𝐺(𝜂) = 𝑄 (1 −‬‬ ‫‪𝐺(𝜂) .‬‬ ‫)‪(9.19‬‬
‫‪𝑅𝑠 ⁄𝑅0‬‬ ‫𝑧‬

‫)𝜂(𝐺 نیز به شکل زیر تخمین زده میشود‪:‬‬

‫‪𝜂 2‬‬ ‫𝜂‪3𝜂𝐶𝐽 2‬‬
‫) 𝜂 ‪(1 − 𝜂 ) (1 − 𝜂 +‬‬
‫𝑐‬ ‫𝑐‬ ‫𝑐‬
‫𝑐𝜂 ≤ 𝜂 ≤ 𝐽𝐶𝜂‬
‫‪𝜂𝐶𝐽 3‬‬
‫) 𝜂 ‪(1 −‬‬ ‫)‪(9.20‬‬
‫𝑐‬
‫‪1‬‬ ‫𝐽𝐶𝜂 ≤ 𝜂 ≤ ‪0‬‬
‫‪{ 0‬‬ ‫𝑐𝜂 ≥ 𝜂‬

‫)𝜂(𝐺𝜕‬
‫را می دهد که شررررایط‬ ‫فر )𝜂(𝐺 داده شرررده در باال چند جمله ای کم مرتبه اسرررت که مشرررت‬
‫𝜂𝜕‬
‫محدودکننده داده شده در معادله ‪ 9.21‬را ارضا میکند‪ .‬چند جمله ای های مرتبه باالتر را نیز میتوان انتخاب‬
‫کرد ولی آنها اثر افزایش و قطع شدیدتری را وقتی 𝐽𝐶𝜂 → 𝑆𝜂 و 𝐶𝜂 → ‪ η‬باشد‪ ،‬خواهند داشت‪.‬‬
‫)𝜂(𝐺𝜕‬
‫را‬ ‫فر )𝜂(𝐺 که در باال داده شرده است‪ ،‬کم مرتبهترین چند جمله ای میباشد که مشت پیوستهی‬
‫𝜂𝜕‬
‫ایجاد میکند و همچنین شررایط محدود کنندهی مطلوب در معادلهی (‪ )21-9‬را ارضا میکند‪ .‬جند جملهای‬

‫‪336‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫های با مرتبهی باالتر میتوانند به صرررورت مشرررابه انتخاب شررروند اما آنها فقط در دو حد ‪ η → η CJ‬و‬
‫‪ η → η C‬دارای تاثیرات شارپتر در بلندیها و قطعشدگیها هستند‪.‬‬

‫برای وابستگی ‪ Q e‬به شعاع شون‪ ،‬باخ و همکارانش رابطهی زیر را تعیین کردند‪:‬‬

‫برای 𝛿 > 𝑧 و ‪ η > η C‬داریم‪ .𝐺(𝜂) = 0 ،‬بنابراین ‪ Q e = 0‬بنابراین انتشررار انرژی شرریمیایی اسرراسا‬
‫قطع میشود‪ .‬بنابراین در تئوری باخ و همکارانش‪ ،‬کل فیزییک فرآیند اشتعال مستقیم با استفاده از معادالت‬
‫(‪ )19-9‬تا (‪ )21-9‬مدل میشود‪ .‬در اصل معادالت (‪ )21-9‬و (‪ )21-9‬معادالتی هستند که به وسیلهی آنها‬
‫اسررتحکا شررون کاتآف‪ ،‬یک مقدار بخرانی برای انرژی اشررتعال تعریف میکند‪ .‬هنگامی که انرژی اشررتعال‬
‫خیلی کوچک اسررت ( بنابراین طول انفجار کوچون اسررت)‪ ،‬شرران به سرررعت از بین میرود و انفجار به یک‬
‫انفجار غیر واکنشی تحلیل میرود‪ .‬برای مقادیر بزرگتر انرژی اشتعال و ‪ ،𝛿/𝑧 < 1‬انحنا غالب است؛ اما با‬
‫افزایش شرعاع شرون و کاهش انحنا ‪ ،‬آزادسازی انرژی شیمیایی برای حمایت از شون به تدریج کاهش می‬
‫یابد‪ .‬میزان تحلیل شررون کند می شررود‪ .‬اگر اسررتحکا شررون زیر حد خوداشررتعالی از بین برود‪ ،‬بنابراین‪،‬‬
‫‪ 𝐺(𝜂) → 0 as 𝜂 → 𝜂c‬و انرژی شریمیایی به طور موثر خاموش می شرود‪ .‬شون به یک موج صوتی‬
‫در حد محدود تبدیل می شرود‪ .‬برای اشتعال موفقیت آمیز ‪ ،‬انرژی انفجار باید به گونه ای باشد که انفجار به‬
‫آرامی تحلیل رود تا انرژی شریمیایی سرعت زوال شون را کاهش دهد‪ .‬اگر ‪ η‬بتواند باالتر از ‪ η C‬باقی بماند‬
‫هنگامی که ‪ ،𝑧 ≫ 1‬سرپس انرژ ی شیمیایی میتواند شون را پشتیبانی کند و درنتیجه شتاب تدریجی آن‬
‫به دتونیشرن ‪ CJ‬به صورت مجانب ∞ → 𝑧 حا‪ ،‬میشود‪ .‬بنابراین ‪ ،‬باخ و همکاران اساس نا بر اساا ایده‬
‫‪ Zeldovich‬با اسررتفاده از ضررخامت محدودیت القایی محدود و یک حد قطع احتراق خودکار مسررتقیمان در‬
‫فرایند فروپاشی انفجار ساخته شده است‪.‬‬

‫‪337‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪Figure 9.56. Decay of the blast wave as a function of radius (Bach et al., 1971).‬‬

‫برای به دسرت آوردن زوال واقعی انفجار با شرعاع‪ ،‬باخ و همکارانش برای انتگرال انرژی به صورت مستقیم از‬
‫معادلهی (‪ )6-9‬با اسررتفاده از معادالت (‪ )11-9( ،)11-9‬و از شرررایط مرزی برای ‪ 𝜑1‬یعنی معادله(‪)15-9‬‬
‫حل کردند‪ .‬برای یک مقدار انتخاب شدهی ‪ ،𝛿 = ∆𝑅𝐶𝐽 /𝑅0‬منحنی زوال شون در شکل (‪ )56-9‬نشان‬
‫داده شرده اسرت‪ .‬همانطور که مشاهده می شود ‪ ،‬تما خصوصیات بارز فرآیند شروع با نظریه باخ و همکاران‬
‫تولید می شرررود ‪ ،‬از جمله پیش بینی یک انرژی حیاتی‪ .‬یک مقدرا حیاتی وجود دارد ‪ 𝛿 = 𝛿c‬که در آن‬
‫بعد از زوال به یک مقدار مینیمم‪ ،‬انفجار میتواند دوباره دوباره شتاب بگیرد‪ .‬و سپس به دتونیشین ‪ CJ‬در حد‬
‫∞ → 𝑧 نزدیرک شرررود‪ .‬برای ‪ ،𝛿 = 𝛿c‬انفجرار قادر به تسرررریع در شرررتاب نیسرررت و تا زمانی که‬
‫)‪ ، 𝑀s < 𝑀c (or 𝜂 > 𝜂c‬هنگامی که انرژی شیمیایی قطع می شود ‪ ،‬از بین می رود‪ .‬این شون در‬
‫حد ∞ → 𝑧 به یک موج صرروتی نزدیک می شررود‪ .‬از محلول انتگرال انرژی ‪ ،‬انرژی حیاتی را می توان از‬
‫مقدار ‪ 𝛿c‬بدست آورد‪:‬‬

‫‪338‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫بنابراین ‪ ،‬وابستگی مکعبی انرژی حیاتی به ضخامت منطقه القایی معیار زلدوویچ بازیابی می شود‪.‬‬

‫با استفاده از ضخامت منطقه القایی انفجار ‪ ZND‬که از داده های لوله شون محاسبه شده است ‪ ،‬نظریه باخ‬
‫و همکاران یک انرژی حیاتی را با سه مرتبه قدر کمتر از مقدار آزمایشی پیش بینی می کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر‬
‫از مقادیر آزمایشی ضخامت یک انفجار سلولی متالطم برای 𝐽𝐶∆استفاده شود ‪ ،‬نظریه باخ و همکاران تطاب‬
‫خوبی با آزمایشات نشان میدهد‪ .‬نظریه باخ و همکاران همچنین قادر به توصیف ‪ ،‬حتی از نظر کیفی ‪ ،‬شروع‬
‫انفجار در شررایط بحرانی نیسرت‪ .‬مشراهدات تجربی نشران می دهد که شرروع انفجار ناگهانی است و انفجار‬
‫تشرکیل شرده بیش از حد هدایت می شود و سپس به صورت مجانبی به یک انفجار ‪ CJ‬فرو می رود‪ .‬نظریه‬
‫باخ و همکاران نشان دهنده یک شتاب تدریجی است که در آزمایشات مشاهده نمی شود‪.‬‬

‫شرعاع شون به دست آمده قبل از شتاب گرفتن انفجار از حداقل می تواند به عنوان حداقل هسته انفجار در‬
‫نظر گرفته شرود که با حداقل شعله حداقل در نظریه اشتعال مشابه است‪ .‬در نظریه اشتعال – ‪Semenov‬‬
‫‪ ، Frank-Kamenetsky‬حداقل هسته شعله با تعادل بین میزان تولید گرما توسط واکنش شیمیایی درون‬
‫هسرته و میزان اتالف گرما از سرطح هدایت می شرود‪ .‬لی و رامامورتی (‪ )1976‬هسته انفجار را با تعادل بین‬
‫میزان پوسیدگی انفجار و میزان شتاب شون ناشی از آزاد شدن انرژی شیمیایی در کره انفجار تعریف کردند‪.‬‬
‫از انتگرال انرژی (به عنوان مثال ‪ ،‬معادله ‪ ، )9.6‬دو اصرررطالح رقیب در سرررمت راسرررت قرار دارند‪ .‬با تعریف‬
‫هستهی دتونیشن به صورت ∗𝑠𝑅 = ‪ 𝑅s‬با استفاده از برابری دو تر رقیب‪ ،‬میتوانیم بنویسیم‪:‬‬

‫که در آن سررتاره شرررایط بحرانی تعادل را نشرران می دهد‪ I2 .‬انتگرال مقداری از محلول تشررابه برای انفجار‬
‫نقطره قوی را می گیرد‪ .‬برای ‪ ، γ = 1.4‬این مقردار محردود انفجار قوی ‪ I2 = 0.423 ،‬می دهد‪ .‬در حد‬
‫مجانبی که ‪𝑀s → 𝑀CJ‬و ∞ → ‪ 𝑅s‬باشد ‪ ،‬مقداری برای ‪ I2‬نیز می تواند از انتگرال انرژی و معادلهی‬
‫(‪ )23-9‬بدست آید‪.‬‬

‫‪339‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫که برای ‪ γ = 1.4‬برابر با ‪ 1/173‬اسررت‪ .‬بنابراین ‪ I2 ،‬یک عملکرد کامالن متفاوت از شرردت ضررربه نیسررت و‬
‫ممکن است یک مقدار متوسط برای ‪ I2‬انتخاب شود‪.‬‬

‫از برابری دو اصطالح رقابتی (معادله ‪ ، )23-9‬اندازه هسته انفجار ‪ R‬می توان از انتگرال انرژی به دست آورد‪:‬‬

‫یرک مقدار برای ∗𝑠𝑀 میتواند برای حد مجاز انتخاب شرررود‪ ،‬و ∗𝑅∆ میتواند از دادههای لولههای شرررون‬
‫محاسربه شرود‪ .‬بنابراین‪ ،‬شرعاع هسرته مرکزی را می توان از معادله ‪ .9.24‬از انتگرال انرژی‪ ،‬تسراوی شرایط‬
‫رقابتی بدست آورد‪:‬‬

‫و حل برای شروع انرژی اشتعال می دهد‪:‬‬

‫از آنجا که اندازه هسته ‪ 𝑅𝑠∗ ،‬متناسب با طول منطقه القایی است ‪ ،‬عبارت فوق وابستگی مکعبی انرژی شروع‬
‫به ضخامت منطقه القایی را نیز می دهد‪.‬‬

‫بنابراین ‪ ،‬می بینیم که ماهیت تما نظریه های شرروع انفجار نیاز به مشرخصات مقیاا طول مشخصه دارد‬
‫که با قدرت ضربه بحرانی مطابقت دارد‪ .‬ضخامت منطقه واکنش یک انفجار یک بعدی و ثابت ‪ ZND‬نمایانگر‬
‫سراختار انفجار سرلولی سره بعدی واقعی نیست ‪ ،‬اما اندازه سلول انفجار به سختی قابل اندازه گیری است‪ .‬با‬
‫وابستگی مکعبی انرژی شروع بحرانی به مقیاا طول منطقه واکنش مشخص ‪ ،‬خطای انرژی حیاتی می تواند‬
‫بسیار بزرگ باشد‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬به طور کلی می توان قطر بحرانی لوله را با دقت بیشتری تعیین کرد‪ .‬لی و‬
‫ماتسرویی (‪ )1977‬تئوری شروع را با استفاده از قطر لوله بحرانی به عنوان مقیاا طول مشخصه ارا ه دادند‪.‬‬
‫آنها خاطرنشان کردند که قطر بحرانی لوله حداقل مساحتی را ایجاد می کند که برای آن یک انفجار می تواند‬
‫از امواج انبسررراطی که از طرفین وارد می شررروند زنده بماند تا آن را خاموش کند‪ .‬در شرررروع انفجار ‪ ،‬لی و‬
‫ماتسرروی اسررتدالل کردند که انرژی شررروع بحرانی باید به گونه ای باشررد که وقتی انفجار به سرررعت ‪CJ‬‬
‫فروپاشررید ‪ ،‬سررطح انفجار باید از حداقل اندازه معینی باشررد تا از خاموش شرردن به دلیل انبسررا و انحنای‬
‫ناپایدار زنده بماند‪ .‬بنابراین ‪ ،‬آنها حداقل سطح کره انفجار را با مساحت لوله بحرانی برابر کرده و شعاع انفجار‬
‫‪341‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫بحرانی را بدسرت می آورند‪ .‬از تئوری انفجار قوی می توان رابطه اسرتحکا و شررعاع ضررربه را بدست آورد و‬
‫انرژی حیاتی حاصل از این تئوری را می توان به صورت زیر بیان کرد‪:‬‬

‫مقدار ‪ 𝐼2‬از محلول تشررابه برای یک انفجار نقطه قوی پیدا می شررود ‪ ، ...‬عدد ماخ ‪ CJ‬از محاسرربات تعادل‬
‫پیدا می شود و بنابراین ‪ ،‬با یک مقدار آزمایشی برای قطر لوله بحرانی ‪ ،‬می توان انرژی بحرانی را تعیین کرد‬
‫از معادلهی (‪ )26-9‬متناوبان ‪ ،‬اگر از همبسررتگی تجربی 𝜆‪ 𝑑𝑐 = 13‬اسررتفاده شررود معادلهی (‪ )26-9‬را می‬
‫توان از نظر اندازه سلول نوشت 𝜆 به عنوان‬

‫مقایسرره ای بین انرژی شررروع حیاتی پیش بینی شررده توسررط معادله‪ 9.27 .‬و مقادیر آزمایشرری برای طیف‬
‫وسریعی از مخلو های سوخت و هوا در شکل ‪ 9.57‬نشان داده شده است‪ .‬اندازه سلول ‪ λ‬به طور مستقل از‬
‫ال‬
‫ورقه های دودی اندازه گیری شرده است‪ .‬همانطور که مشاهده می شود ‪ ،‬تواف علی رغم سادگی مدل کام ن‬
‫خوب است‪ .‬برای مخلو های منفجره ‪ ،‬که در آن انفجار نسبتان پایدار است ‪ λ ،‬ممکن است یک مقیاا طول‬
‫مناسب برای توصیف ساختار انفجار نباشد‪ .‬قطر بحرانی لوله و معادله‪ 9.26 .‬باید دراین موارد استفاده شود‪.‬‬

‫‪341‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪Figure 9.57. Comparison of critical initiation energy with experimental values for a range‬‬
‫)‪of fuel– air mixtures (Knystautas et al., 1985‬‬

‫‪ -7-9‬مكانیسم ‪SWACER‬‬

‫از آنجا که اکثر انفجارهای خود پایدار ناپایدار هستند ‪ ،‬تشکیل انفجار مستلز رشد ناپایداری ها برای تشکیل‬
‫جبهه انفجار سرلولی ناپایدار اسرت‪ .‬رشرد ناپایداری ه ا اسراسان به هم پیوستگی اغتشاشات گازی دینامیکی با‬
‫معیار پایداری ‪SWACER‬انتشرار انرژی شیمیایی است که به رابطه فاز مناسب نیاز دارد‪ .‬در واقع مفهو‬
‫رایلی اسرت که برای نبب حرکت اسرتفاده می شرود‪ .‬در شربیه سازی عددی شروع مستقیم انفجارهای یک‬
‫بعدی ‪ ،‬شروع انفجار توسط یک پالس فشار ناشی از منطقه واکنش که به سرعت گسترش می یابد و به دامنه‬
‫‪342‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫می رسد ‪ ،‬در حالی که به سمت جلو شون گسترش می یابد ‪ ،‬تأثیر می گذارد‪CJ .‬ای بسیار بیشتر از فشار‬
‫ال بیش از حد هدایت شده ایجاد‬
‫هنگامی که نبب فشرار با شرون پیش ساز ادغا می شود ‪ ،‬یک انفجار کام ن‬
‫آرا می شرود ‪ ،‬همانطور که به طور تجربی مشرراهده می شود‪ .‬شکل ‪CJ 9.58‬می شرود که به یک انفجار‬
‫روند شرروع انفجار در رژیم حیاتی شروع انفجار را نشان می دهد‪ .‬تقویت سریع نبب فشار از منطقه واکنش‬
‫هنگا انتشرار به سرمت و در نهایت با جبهه شون پیشرو ادغا می شود و یک انفجار بیش از حد را تشکیل‬
‫مشاهده می شود‪c.‬می دهد در شکل ‪9.58‬‬

‫‪343‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪Figure 9.58. Pressure amplification leading to the onset of detonation in the critical energy‬‬
‫‪regime; the arrow denotes the location of the reaction zone (Lee & Higgins, 1999).‬‬

‫تقویت سرریع نبب فشررده سرازی در حال حرکت نیاز به هماهنگی مناسرب انتشرار انرژی شیمیایی با موج‬
‫انتشرار دارد‪ .‬در مکانیسرم ‪ SWACER‬از این به عنوان آزادسازی منسجم انرژی یاد می شود‪ .‬در یک موج‬
‫انفجار ‪ CJ‬انتشرار ‪ ،‬انتشرار انرژی شریمیایی (در منطقه واکنش) با جلو شرون هماهنگ شرده است‪ .‬منطقه‬
‫واکنش توسرط یک منطقه القایی کوتاه از جلو شرون جدا شرده است‪ .‬در تقویت نبب فشار ضعیف ‪ ،‬محیط‬
‫واکنش پذیر جلوتر از نبب باید از قبل شرررطی شررود تا در آسررتانه انفجار باشررد‪ .‬گرمایش فشرراری کمی که‬
‫توسرط پالس فشرار انجا می شود ‪ ،‬باع انفجار می شود و اجازه می دهد آزاد شدن انرژی با پالس در حال‬
‫حرکت جفت شرود‪ .‬برای دسرتیابی به این هدف ‪ ،‬یک گرادیان زمان القایی قبل از پالس انتشار الز است تا‬
‫وقتی که پالس فشار از کنار آنها عبور میکند‪ ،‬انفجارهای متوالی ذرات رخ دهد‪.‬‬

‫در دوره شبه ثابت پایدار رژیم بحرانی انرژی در شروع مستقیم ‪ ،‬شون پیش ساز نزدیک به حد خود‪-‬احتراق‬
‫اسرت و یک منطقه القایی گسرترده در پشرت آن ایجاد می کند‪ .‬در این منطقه القایی گسترده ‪ ،‬دوره القای‬
‫ذرات بره دنبال عبور زمان از مقابل ضرررربه ‪ ،‬دنباله زمانی را دنبال می کنند‪ .‬هنگامی که یک ذره در منطقه‬
‫واکنش منفجر می شرود ‪ ،‬یک پالس فشرار تولید می شود که به سمت جلو شون منتشر می شود‪ .‬اگر نبب‬
‫بیش از حد ضعیف باشد ‪ ،‬عبور آن از طری ذره ای پیش از خود که دوره القایی را طی می کند ‪ ،‬نمی تواند‬
‫باع انفجار ذره شود‪ .‬بنابراین توالی انفجار ذرات دنباله زمانی اصلی خود را دنبال می کند تا طب زمان عبور‬
‫ذرات از جلو شرون منفجر شود‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر پالس بتواند با کاهش زمان القای آن ‪ ،‬ذره را منفجر کند ‪،‬‬
‫در این صرورت می توان انتشرار انرژی را با پالس در حال حرکت ‪ ،‬در نتیجه تقویت پالس فشار ‪ ،‬جفت کرد‪.‬‬
‫بنابراین ‪ ،‬یک نیاز اسراسری برای این انتشرار منسرجم انرژی ‪ ،‬گرادیان زمان القایی مناسب در ذرات پیش از‬
‫نبب در حال حرکت است‪ .‬پروفایل زمان آزاد سازی انرژی نیز به منظور انسجا آزاد شدن انرژی با نبب در‬
‫حال حرکت مهم است‪ .‬پالس های شدید ناشی از انفجارهای مراکز انفجار گسسته مشخصه شرایط نزدیک به‬
‫حد خود احتراق است ‪ ،‬جایی که نوسانات کم دما منجر به تغییرات زیادی در زمان القای می شود‪.‬‬

‫لی و همکاران برای نشرران دادن تئوری )‪SWACER. (1978‬یک مطالعه در مورد شررروع انفجار توسررط‬
‫فتولیز فالش انجا داد که در آن یک زمینه شریب از گونه های جدا شده از عکس توسط یک فالش ماورا‪io‬‬
‫بنفش قدرتمند ایجاد می شرود‪ .‬یک گرادیان زمان القایی در میدان شریب رادیکال ها ایجاد می شود‪ .‬شروع‬
‫مسرتقیم انفجار در میدان شریب به مکانیسم ‪ SWACER‬نسبت داده شد‪ .‬یک شبیه سازی عددی از روند‬

‫‪344‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تشررکیل انفجار نیز انجا شررد (یوشرریکاوا و لی ‪ .)1992 ،‬شررکل ‪ 9.59‬نتایج شرربیه سررازی عددی مکانیز‬
‫‪ SWACER‬را در یک میدان شیب زمان القا به دلیل تجزیه فوتو در مخلو ‪ H2-Cl2‬نشان می دهد‪.‬‬

‫شرکل ‪ a9.59‬حالت فوق بحرانی را نشان می دهد که در آن شدت تابش ‪ 𝐼0 = 2 𝐾𝑊/𝑐𝑚2‬پروفیلهای‬

‫فشار موج شون هنگا انتشار در میدان شیب زمان القایی نشان داده می شوند‪ .‬دیده می شود که این شون‬
‫در یک انفجار بیش از حد هدایت شررده در فاصررله حدود ‪ 11‬سررانتی متر ایجاد می شررود و سررپس به حالت‬
‫انفجار ‪ CJ‬مخلو فرو می رود‪ .‬هنگامی که شردت تابش کاهش می یابد ‪ ،‬ما به یک مقدار حیاتی می رسیم‬
‫‪ 𝐼0 ≈ 1 𝐾𝑊/𝑐𝑚2‬جایی که شرون به فشار انفجار تسریع می شود ‪ ،‬اما به سرعت از حالت ‪ CJ‬فرو می‬
‫رود و به برخی از شرررایط شرربه ثابت حدود نیمی از حالت انفجار ‪ CJ‬می رسررد‪ .‬اگر انفجار در نهایت از این‬
‫حالت قابل تغییر حاصرل شرود ‪ ،‬به دلیل مکانیسرم های بی ثباتی است تا مکانیسم ‪SWACER.‬از موارد‬
‫جالب توجه ‪ ،‬مواردی اسرت که از پالس تشرعشرع بسریار شردیدتری استفاده می شود ‪ ،‬بنابراین شیب شیب‬
‫میدان شیب را از بین می برد‪.‬‬

‫‪345‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪Figure 9.59. Numerical simulation of SWACER in an induction time gradient (Yoshikawa‬‬

‫‪& Lee, 1992).‬‬

‫شرکل ‪ c9.59‬پروفیل های فشرار را هنگا مشراهده عد تقویت نشان می دهد‪ .‬فشار در حدود مقدار انفجار‬
‫حجم ثابت باقی می ماند و هیچ گونه انفجاری آغاز نمی شرررود‪ .‬این شررربیه سرررازی های عددی ‪ ،‬همراه با‬
‫مطالعات تجربی ‪ ،‬تأیید می کنند که وجود یک میدان گرادیان برای تقویت سررریع یک پالس اولیه اولیه زیر‬
‫‪346‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪ CJ‬به یک انفجار بیش از حد الز ضروری است‪ .‬به نظر می رسد که شروع انفجار باید با یک فرآیند تقویت‬
‫اضافی غیر از انفجارهای حجمی که به صورت محلی در منطقه آشفته اتفاق می افتد ‪ ،‬همراه باشد‪.‬‬

‫شرریب های زمان القایی را می توان از شرریب ها در دما یا غلظت گونه های رادیکال آزاد دریافت‪ .‬در منطقه‬
‫واکنش آشرفته ‪ ،‬جایی که مراکز انفجار محلی و تشکیل انفجار به صورت آزمایشی مشاهده می شود ‪ ،‬میدان‬
‫شیب مورد نیاز به احتمال زیاد از طری اختال آشفته گازها و محصوالت واکنش دهنده با واکنش دهنده ها‬
‫تشکیل می شود‪.‬‬

‫زمینه های شیب غیر یکنواخت را می توان در یک منطقه مخلو آشفته تشکیل داد‪ .‬شکل ‪ 9.61‬نتایج یک‬
‫شبیه سازی عددی از مکانیسم ‪ SWACER‬را در یک میدان غیر یکنواخت از محصوالت احتراق و واکنش‬
‫دهنده های متشررکل از یک مخلو اسررتوکیومتری هوا و هوا نشرران می دهد‪ .‬میدان شرریب غیر یکنواخت با‬
‫تغییر کسرر محصروالت از ‪ 1‬به ‪ 1‬به صرورت خطی در فاصرله ‪ 31‬سانتی متر تجویز شد‪ .‬سینتیک شیمیایی‬
‫دقی اکسریداسریون ‪ H2‬و گاز دینامیک میدان جریان گذ را توسرط یک کد حمل و نقل اصالح شده با شار‬
‫الگرانژی مک کورمان توصریف شده است‪ .‬نتایج نشان می دهد که یک پالس فشرده سازی اولیه تقویت می‬
‫شرود و به دامنه ‪ 11‬بار فشرار می یابد‪ .‬اگرچه انفجار در این محاسربه خا‪ ،‬تشرکیل نشرده است ‪ ،‬اما نتایج‬
‫مربو به یک منطقه اختال بزرگتر ‪ ،‬شروع انفجار را در میدان شیب ارا ه شده نشان می دهد‪ .‬اگر فقط یک‬
‫انفجار ثابت ثابت از یک نقطه گر در یک محیط بی اثر را فرر کنیم ‪ ،‬قدرت شررون تولید شررده در حدود‬
‫یک مرتبه کمتر است‪ .‬بنابراین ‪ ،‬اهمیت یک میدان شیب دار برای شروع انفجار مشهود است‪.‬‬

‫تیبو و همکاران (‪ )1978‬تقویت سریع یک پالس فشار را از توالی به موقع انتشار انرژی در یک محیط واکنش‬
‫بررسری کرده اند‪ .‬آنها یک منبع انرژی در حال حرکت را در نظر گرفتند که با سررعت ثابت منتشر می شود‬
‫‪ ، 𝑉0‬انرژی را به ازای واحد جر با سررعت ‪ 𝑄0‬رسروب می دهد‪ .‬منبع انرژی در حال حرکت ‪ ،‬یک شیب‬
‫ثابت زمان القایی را در یک مخلو واکنش شبیه سازی می کند‪ .‬فر عملکردی برای )𝑡(𝜔 فرر می شود‪:‬‬

‫میزان آزادسازی انرژی شیمیایی ‪ 𝑞̇ (𝑡) ،‬از منبع انرژی در حال حرکت به صورت زیر نوشته شده است‪:‬‬

‫که )𝑡(𝜔 شر زیر را ارضا میکند‪:‬‬

‫‪347‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫و )𝑦(𝐻 تابع ‪ Heaviside‬را نشان می دهد‪:‬‬

‫‪Figure 9.60. Numerical simulation of SWACER in a gradient field of products and‬‬

‫‪reactants of H2–air (courtesy of P. Thibault).‬‬

‫در معادلهی (‪ 𝜏𝑅 ، )28-9‬زمان مورد نیاز برای رسریدن )𝑡(𝜔به حداکثر مقدار خود را نشان می دهد و از‬
‫آن به عنوان زمان واکنش یاد می شرود‪ .‬توسعه امواج فشار در محیط ناشی از منبع انرژی در حال حرکت از‬
‫‪348‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫تلفی عددی معادالت واکنش پذیر اولر محاسبه می شود‪ .‬شکل ‪ 9.61‬پروفیل های فشار را در موارد مختلف‬
‫زمان نشان می دهد‪ .‬فاصله و زمان بدون بعد به ترتیب با ‪ 𝑡 ∗ = 𝑡/𝜏R‬و ‪𝑥 ∗ = 𝑥/𝑐0𝜏R‬تعریف می‬
‫شوند ‪ ،‬جایی که ‪ 𝑐0 = 𝛾𝑝0/𝜌0‬سرعت صدا است‪ .‬ما متوجه می شویم که پالس فشار از منبع دور می‬
‫شرود‪ .‬برای یک منبع مافوق صوت که در آن ‪ ، ....‬در ابتدا یک پالس فشار اوج بسیار باال ایجاد می شود ‪ ،‬که‬
‫متغیر می شرود و یک موج ضرربه ایجاد می کند‪ .‬با این حال ‪ ،‬در زمان های بعدی شون به جلو منتقل می‬
‫شرود و از منبع انرژی جدا می شود ‪ ،‬و دامنه کاهش می یابد شکل (‪ .)b 61-9‬جالب است بدانید که ‪ ،‬برای‬
‫یک منبع فوق العاده صروتی که در آن ‪(𝐴 = 5.0‬عدد ‪ CJ Mach‬مربو به انتشرار انرژی شیمیایی ‪Q‬‬
‫برابر است ‪ ، )𝑀CJ = 4.6‬یک موج شون تشکیل نمی شود ‪ ،‬زیرا سرعت انتشار انرژی که محیط را تحت‬
‫فشرار قرار می دهد سرریعتر از سررعت شریب دار جلوی پالس فشرار از اثرات همرفت غیرخطی است‪ .‬شکل‬
‫‪c. 9.61‬حداکثر فشار ایجاد شده کمتر از آن است که در مورد تعداد ماخ منبع کمتری وجود دارد که در آن‬
‫مو ج شون ایجاد می کند‪ .‬سپس شون خود را جدا کرده و جلوتر از منبع انتشار می یابد‪ .‬در محدوده ای که‬
‫منبع برا سررررعت نامحدود حرکت می کند ( ∞ = 𝐴 ‪ ،i. e.‬کل حجم مخلو به طور همزمان منفجر می‬
‫𝑃‬
‫‪.‬‬ ‫شود و فشار ایجاد شده مربو به فشار انفجار حجم ثابت است که در آن 𝑄)‪= 1 + 𝛾(𝛾 − 1‬‬
‫‪𝑃0‬‬

‫‪349‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

Figure 9.61. Pressure profile as a function of time for different traveling energy sources
(Thibault et al., 1978).

351
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫‪Figure 9.62. Peak pressure as a function of total energy released for various source Mach‬‬
‫‪numbers (Thibault et al., 1978) .‬‬

‫شرکل ‪ 9.62‬فشار اوج رسم شده در برابر کل انرژی آزاد شده را نشان می دهد‪ .‬منحنی های مختلف با تعداد‬
‫مختلف ‪ Mach‬از منبع مطابقت دارند ‪ .𝐴 = 𝑉0/𝑐0‬برای ‪ ، )i. e. 𝑉0 < 𝑐0 ( 𝐴 < 1‬با شررروع‬
‫جلوی موج فشرار تولید شرده ‪ ،‬اوج فشار پالس تولید شده توسط منبع بسیار کم است‪ .‬جلوتر از منبع انرژی‬
‫است و فشار را پراکنده می کند‪ .‬برای ‪ ، 𝐴 ≫ 1‬میزان افزایش فشار توسط میزان انتشار انرژی کنترل می‬
‫𝑃‬
‫افزایش‬ ‫شود و در ∞ → 𝐴 ما یک انفجار حجم ثابت داریم که در آن فشار تا 𝑄)‪= 1 + 𝛾(𝛾 − 1‬‬
‫‪𝑃0‬‬
‫می یابد هنگامی که ‪ 1 < 𝐴 < 𝑀CJ‬منبع از موج ضرربه ای تولید شرده عبور می کند و اتصال بهینه‬
‫(منسجم) آزاد شدن انرژی با موج فشار از بین می رود ‪ ،‬پالس فشار قبل از آنکه به مقدار ثابت کمتری برسد‬
‫‪ ،‬به یک مقدار باال می رسد‪.‬‬

‫مطالعه توسرط ‪ Thibault‬و همکاران (‪ )1978‬به وضروح نشان می دهد که تقویت سریع یک پالس فشار را‬
‫می توان از طری مکانیسم ‪ SWACER‬هنگامی که به طور منسجم با انتشار انرژی همراه است ‪ ،‬به دست‬
‫آورد‪ .‬سررررعرت منبع انرژی در حرال حرکرت را می توان برا یرک شررریب زمان القایی در محیط ثابت کرد‪:‬‬
‫‪𝑉0 = (𝜕𝜏/𝜕𝑥)−1‬در نتایج ارا ه شده در شکل‪ 9.61 .‬و ‪ ، 9.62‬سرعت منبع در ابتدا تجویز می شود و‬
‫متعاقبان تحت تأثیر خود پالس فشار قرار نمی گیرد‪ .‬در حقیقت ‪ ،‬سرعت پالس با افزایش درجه حرارت مرتبط‬

‫‪351‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫با فشرده سازی تأثیر می یابد و اتصال منسجم این دو را آسان تر می کند‪ .‬افزایش فشار ‪ ،‬هنگامی که اتصال‬
‫منسرجم همانطور که در شکل ‪ b9.58‬نشان داده شده است ‪ ،‬به دست می آید ‪ ،‬بسیار شبیه به شروع انفجار‬
‫در رژیم انرژی حیاتی است که در آن یک پالس فشار از منطقه واکنش به یک مقدار پیک بسیار باال می رسد‬
‫و با موج شون پیش ساز برای تشکیل یک انفجار بیش از حد هدایت شده که به موج ‪ CJ‬تبدیل می شود‪.‬‬

‫یک تئوری موفقیت آمیز با ید مکانیز شرروع انفجار را برطرف کند‪ .‬به نظر می رسد مکانیسم ‪SWACER‬‬
‫تقویت سررریع امواج فشررار را تشررکیل می دهد که انفجار بیش از حد را در همه حالت های تشررکیل انفجار‬
‫تشکیل می دهد‪.‬‬

‫‪ -8-9‬سخن آخر‬

‫شرروع مسرتقیم به سرادگی به تولید یک موج انفجار بدون گذراندن روند تسرریع شعله آرا آرا الیه ای به‬
‫برخی از حاالت مهم برای شروع خود به خود انفجار اشاره دارد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬برای تولید این حالت بحرانی برای‬
‫شرروع مسرتقیم انفجار ‪ ،‬به یک منبع شروع مستقیم نیاز است‪ .‬وضعیت بحرانی برای شروع انفجار به وضوح‬
‫مشرخص نشرده است‪ .‬با این حال ‪ ،‬اگر کسی مکانیسم انتشار یک انفجار پایدار را در نظر بگیرد ‪ ،‬واضح است‬
‫که بی ثباتی سرلولی نقش مهمی در بیشرتر مخلو های انفجاری دارد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬ممکن است گفته شود که‬
‫شررروع انفجار با فراهم آوردن شرررایط الز برای توسررعه خود به خود ناپایداری ها حاصررل می شررود‪ .‬رشررد‬
‫ناپایداری ها نیاز دارد تا اغتشراشرات فشار با انتشار انرژی شیمیایی همراه شود تا تقویت شود‪ .‬معیار ریلی یا‬
‫مفهو ‪ ، SWACER‬که به هماهنگی فازی مناسب نوسانات فشار (یا پالس فشار در حال حرکت) با انتشار‬
‫انرژی شیمیایی نیاز دارد ‪ ،‬به نظر می رسد شر الز برای شروع انفجار است‪.‬‬

‫به طور کلی ‪ ،‬شروع انفجار از مراکز انفجار محلی مشاهده می شود‪ .‬انفجار حجم مخلو انفجاری ‪ ،‬یک پالس‬
‫فشررار (شررون) ایجاد می کند که از محل انفجار محلی تابش می کند‪ .‬تقویت سررریع پالس فشررار بعدی ‪ ،‬به‬
‫شررایطی نیاز دارد که محیط پیش رو آن به گونه ای پیش شرر شود که بتواند انتشار انرژی را با پالس در‬
‫حال حرکت از طری واکنش دهنده های پیش شرر هماهنگ کند‪ .‬شرروع مستقیم اساس نا تولید این حالت‬
‫بحرانی توسرط منبع شرروع است‪ .‬در هنگا شروع انفجار در رژیم انرژی حیاتی ‪ ،‬انفجار به حالت نیمه پایدار‬
‫شربه پایدار تبدیل می شود ‪ ،‬جایی که برخی از اغتشاشات فشار منطقه واکنش را طی می کنند و به سرعت‬
‫تقویت می شروند تا با شون اصلی مقابله کنند و یک انفجار بیش از حد را ایجاد می کنند (به عنوان مثال ‪،‬‬
‫شرکل های ‪ 9.22‬و ‪ ) 9.55‬در شرروع مستقیم توسط تجزیه در اثر حرارت فلش ‪ ،‬یک میدان گرادیان زمان‬

‫‪352‬‬
‫شروع مستقیم انفجارها‬ ‫کتاب پدیده دتونیشن‬

‫القایی با تجزیه فوتو در مسریر جذب نبب نور ایجاد می شود‪ .‬انتشار پالس فشار از طری این میدان شیب از‬
‫طری مکانیز ‪ SWACER‬تقویت می شرود‪ .‬می توان شرباهت پروفیل های فشار را از شبیه سازی عددی‬
‫شروع عکس در شکل مشاهده کرد‪.‬‬

‫انفجار اسراسران یک شرون قوی اسرت که همراه با آزادسرازی انرژی از واکنشهای شیمیایی آغاز شده است و‬
‫بدیهی اسرت که یک موج شون قوی ( ‪ )𝑀S > 𝑀CJ‬با مدت زمان کافی طوالنی ( ‪ )𝑡S > 𝑡CJ‬هنگا‬
‫انتشرار به منفجر می شرود‪ .‬یک مخلو انفجاری با این حال ‪ ،‬از آنجا که موج شون هیچ ناپایداری مرتبط با‬
‫آن را ندارد ‪ ،‬تشررکیل یک انفجار سررلولی پایدار در مخلو مواد منفجره نیاز به ایجاد بی ثباتی های عرضرری‬
‫دارد‪ .‬از طرف دیگر ‪ ،‬اگر یک انفجار در قسرمت راننده آغاز شرود و سرپس به یک قسرمت رانده شررده حاوی‬
‫مخلو مواد منفجره آزمایشرگاهی منتقل شرود ‪ ،‬در آن صرورت یک انفجار خود پایدار سلولی به راحتی می‬
‫تواند در قسرمت رانده شده تشکیل شود ‪ ،‬زیرا بی ثباتی ه ا از قبل وجود دارد در انفجار محرن ناپایداری ها‬
‫(ساختار سلولی) فقط باید با ساختار سلولی انفجار در بخش رانده شده سازگار شوند‪.‬‬

‫اگر شون شروع ضعیف تر باشد ( ‪ )i. e. 𝑀S < 𝑀CJ‬اما هنوز برای القا خوداشتعالی در گاز منفجره بخش‬
‫رانده شرده کافی اسرت ‪ ،‬پس از شرروع تشکیل انفجار از طری تشکیل مراکز محلی انفجار رخ می دهد‪ .‬این‬
‫شبیه شروع انفجار در شرایط بحرانی برای منابع مختلف شروع و همچنین در انتقال از تور به انفجار است ‪،‬‬
‫نشان می دهد که فیزیک مسئول شروع انفجار جهانی است‪.‬‬

‫‪353‬‬