Professional Documents
Culture Documents
نیروگاه CHP
محل اجرای طرح :استان آذربایجان شرقی ،شهرستان تبریز ،کیلومتر 32جاده تبریز تهران
پاییز 1400
كُنْ بَعِيدَ الْهِ َممِ إِذَا طَلَبْتَ كَرِيمَ الظَّفَرِ إِذَا غَلَبْت
هر گاه در پی چیزی هستی ،بلند همت باش و آن گاه که چیره شدی ،در پیروزی کریم باش .حضرت علی (ع)
شماره1400-182 : گزارش امکانسنجی احداث
-3-8-2تحلیل صنعت مورد نظر در سیاست های کالن کشور 36 .......................................................... ................................
بخش سوم :مطالعات فنی طرح 40 ............................................ ................................ ................................ ................................
-1-3مقدمه 41 ...................................... ................................ ................................ ................................ ................................
-3-2معرفی طرح 42 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................
-3-3هدف از اجرای طرح 42 .................................................. ................................ ................................ ................................
-4-3ظرفیت 42 ...................................... ................................ ................................ ................................ ................................
-5-3ظرفیت سنجی 42 ........................................................... ................................ ................................ ................................
-6-3عوامل موثر در رسیدن به حداکثر ظرفیت عملی 43 ......................................... ................................ ................................
-1-6-3طراحی 43 .................................. ................................ ................................ ................................ ................................
-2-6-3مواد اولیه و مواد کمکی 43 ........................................ ................................ ................................ ................................
-3-6-3نیروی انسانی 43 ........................................................ ................................ ................................ ................................
-4-6-3تعمیر و نگهداری 43 .................................................. ................................ ................................ ................................
-5-6-3تعطیالت و نوبت کاری 44 ......................................... ................................ ................................ ................................
-3-6-6کشش بازار 44 ............................................................ ................................ ................................ ................................
-7-3محصول تولیدی 44 ........................................................ ................................ ................................ ................................
-8-3مواد اولیه 44 ................................... ................................ ................................ ................................ ................................
-1-8-3مشخصات گاز طبیعی 44 ............................................. ................................ ................................ ................................
-2-8-3منابع تامین 45 ........................................................... ................................ ................................ ................................
-3-8-3نحوه حمل و نقل و انبارش و ضریب مصرف 45 ...................................... ................................ ................................
-9-3فرایند تولید 45 ................................ ................................ ................................ ................................ ................................
-3-10تجهیزات بکار گرفته شده در طرح 46 .......................................................... ................................ ................................
مزایای توربین ژنراتور های گازسز زیمنس مدل 50 ................................ ................................ ................................ SGT300
-12-3برنامه عملیاتی و زمان بندی اجرای طرح 51 ................................................ ................................ ................................
-13-3شناسایی و تحلیل ریسکهای سرمایهگذاری 53 .......................................... ................................ ................................
-1-13-3شناسایی ریسک 53 ................................................. ................................ ................................ ................................
-2-13-3احتمال ریسک 55 .................................................... ................................ ................................ ................................
-3-13-3تاثیر ریسک 55 ......................................................... ................................ ................................ ................................
-4-13-3ارزیابی کیفی ریسک 56 .......................................... ................................ ................................ ................................
-14-3تحلیل 58 ...................................................... ................................ ................................ ................................ SWOT
-1-14-3ماتریس ارزیابی عوامل درونی 59 ............................................................ ................................ ................................
-3-14-2ماتریس ارزیابی عوامل خارجی 60 ........................................................... ................................ ................................
-3-14-3نتیجهگیری 61 .......................................... ................................ ................................ ................................ SWOT
-15-3پیش بینی برنامه فروش 62 .......................................... ................................ ................................ ................................
بخش چهارم :برآوردهای مالی طرح 63 ..................................... ................................ ................................ ................................
-1-4مقدمه 64 ...................................... ................................ ................................ ................................ ................................
شناسنامه طرح
احداث نیروگاه CHPبه ظرفیت 25مگاوات عنوان طرح
استان آذربایجان شرقی ،شهرستان تبریز ،کیلومتر 32جاده
محل اجرا
تهران ،ناحیه صنعتی سعید آباد
شرکت ... مجری طرح
برق صنعتی 380ولت /فرکانس 5هرتز محصول طرح
11نفر مستقیم اشتغالزایی
2000مترمربع زمین
4,298,851میلیون ریال سرمایهگذاری کل طرح
3,620,793میلیون ریال سرمایهگذاری ثابت طرح
38,905میلیون ریال سرمایه در گردش طرح
415,086میلیون ریال آورده سرمایه گذار
1,298,561میلیون ریال آورده کارفرما (سازمان عون بن علی)
3,000,000میلیون ریال میزان تسهیالت بابت سرمایه ثابت
638,863میلیون ریال بهره پرداختی تسهیالت بانکی
18% نرخ بهره بانکی
17/14درصد نرخ بازده داخلی طرح ( )IRRنرخ تنزیل %18
نرخ بازده داخلی حقوق صاحبان سرمایه ()IRRE
21/96درصد
نرخ تنزیل %20
خالص ارزش فعلی کل سرمایه ( )NPVبا نرخ
210,831میلیون ریال
تنزیل %18
خالص ارزش فعلی کل حقوق صاحبان
278,679میلیون ریال
سهام( )NPVبا نرخ تنزیل %20
12ماه زمان ساخت تا بهرهبرداری تجاری
6/07سال دوره بازگشت سرمایه عادی
86% نقطه سر به سری (سال مبنا)
پیش گفتار
در مطالعات امکان سنجی ،طرح از دیدگاه بازار ،فنی مالی اقتصادی طرح مورد بررسی قرار گرفته و نتایج حاصل از آن به
عنوان مبنایی جهت تصمیم گیری سرمایه گذار جهت اجرا یا عدم اجرای طرح مورد استفاده قرار می گیرد .گزارش حاضر
مطالعات امکان سنجی احداث نیروگاه CHPبه ظرفیت 25مگاوات در شرکت ...میباشد که جهت استانداردسازی رویه
سرمایهگذاری که بایستی در توسعه این طرح مدنظر قرار گیرد ،تدوین شده است.
در این مطالعات ابتدا محصوالت مورد مطالعه معرفی شده سپس بررسی های الزم در خصوص بازار آن بعمل آمده ،در ادامه
مطالعات فنی در خصوص چگونگی تولید امکانات سخت افزاری نرم افزاری مورد نیاز نیز بررسی شده و در نهایت ظرفیتهای
اقتصادی ،میزان سرمایه گذاری ثابت و در گردش مورد نیاز برای اجرای طرح با استفاده از نرمافزار کامفار 3.3برآورد شده تا
با استفاده از آن نتایج تحلیلی سرمایه گذار محترم بتواند کلیه اطالعات مورد نیاز را کسب و درجهت انجام سرمایه گذاری
شماره ثبت:
شناسه ملی:
-1-4بازرسان شرکت
-1-2مقدمه
در اوایل قرن بیستم تولید انرژی الکتریکی در آغاز راه خود بوده و بیشتر واحدهای صنعتی تمام قدرت الکتریکی موردنیاز را
خود تولید می کردند و غالباً مازاد قدرت تولیدی را به واحدهای همجوار نیز ارائه می کردند.
این واحدهای صنعتی در واقع اولین تولیدکنندگان همزمان بوده اند .عمده محرکهای اولیه در آن زمان موتورهای بخار رفت
و برگشتی بوده و بخار خروجی با فشار پایین برای کاربردهای گرمایشی استفاده می شد.
بین سالهای اولیه دهه 20تا دهه 70صنعت برق رشد سریعی پیدا کرد که دلیل آن افزایش تقاضای زیاد قدرت الکتریکی
بود .همزمان با این رشد سریع یک کاهش عمومی در هزینه های تولید و تحویل نیروی برق بوجود آمد که عمدتاً بدلیل
مسائل اقتصادی ناشی از ابعاد و اندازه ها ،فناوریهای کارا و هزینه های کاهش یافته سوخت بود.
در خالل این مدت ،اغلب صنایع تولید توان الکتریکی خود را به دالیل زیر فراموش کردند:
)2قوانین مالیات بر درآمد به جای حمایت از سرمایه گذاری درآمد فوق به نفع هزینه های خریداران برق بود
)4صنایع عالقمند بودند تا به تولیدات توجه داشته باشند تا اینکه به مسائل جنبی مثل تولید قدرت الکتریکی بپردازند
معموالً برق مورد نیاز واحدهای صنعتی ،ساختمان های تجاری و ساختمان های مسکونی از نیروگاه های عمده کشور تأمین
می شود .در حالیکه نیاز حرارتی تمام آنها در همان محل تولید می گردد .اما روش دیگری که از دیرباز وجود داشته و امروزه
توجه بیشتری را معطوف خود کرده ،تولید مشترك برق و حرارت است .که عبارتست از تولید همزمان برق ،یا توان محوری و
سالها پیش این فناوری برای اولین بار در نیروگاه های سیکل بخار بکار رفته و از بخار استخراج شده از سیکل برای مصارف
گرمایشی کارخانه و واحدهای اطراف آن استفاده می شده است .این عمل گر چه کمی باعث کاهش راندمان نیروگاه می شود
اما با تأمین حرارت موردنیاز واحد ،از مصرف حجم زیادی سوخت جلوگیری می نماید.
خوشبختانه این ایده تنها به نیروگاه های بخار محدود نشد و در طی این سالها ،بویژه در سال های اخیر ،فناوری تولید مشترك
برق و حرارت ،که بهره وری باالیی را در مصرف انرژی بدنبال دارد ،به سایر مولدهای تولید قدرت (مکانیکی یا الکتریکی)
گسترش داده شد .بعبارت دیگر امروزه با پیشرفت های صورت گرفته ،می توان هر سیستم مولد قدرت با هر اندازه و کاربردی
را بصورت یک واحد مشترك طراحی نمود .به این ترتیب عالوه بر تولید توان الکتریکی یا مکانیکی توسط دستگاه ،امکان
استحصال حرارت اتالفی مولد یا موتور بصورت انرژی گرمایی قابل استفاده وجود دارد.
همانطور که گفته شد سیستم های CHPغالباً برای تولید برق و حرارت بصورت همزمان طراحی می شود .یک محرك اولیه
(موتور یا توربین) انرژی شیمیایی سوخت را آزاد نموده و به توان مکانیکی در محور خروجی تبدیل می کند .در این موارد،
ا ز طرف دیگر ،حداکثر راندمان موجود برای محرك اولیه دستگاه و مولد کمتر از % 50است و این به معنی اتالف بیش از
در این نوع سیستم ،منابع اتالف حرارت ،که عبارتند از گازهای خروجی از محرك اولیه ،سیکل خنک کن و روغن روغنکاری،
شناسایی شده و با قرار دادن مبدل های حرارتی ،گرمای اتالفی بشکل حرارت با دمای باال (حرارت قابل استفاده) بازیافت
میشود .با فراهم شدن امکان استحصال حرارت اتالفی در سیستم تولید مشترك برق و حرارت خصوصیات منحصر بفرد این
سیستم بدست می آید .دستگاه CHPبیشترین بهره وری در مصرف انرژی سوخت را دارد .به گونه ای که متوسط راندمان
یک مولد برق در حدود % 32و متوسط راندمان یک بویلر % 80است .در حالیکه یک سیستم CHPبا تولید هر دوی این
محصوالت راندمانی بیش از % 75دارد .یعنی راندمان الکتریکی آن حدود % 30و راندمان حرارتی (منظور از راندمان حرارتی
عبارتست از انرژی حرارتی تولید شده به انرژی سوخت مصرفی) %50است .از طرف دیگر در مقایسه با سیستم های تولید
برق و تولید حرارت مشابه رایج که بصورت مجزا هستند ،حدود % 35سوخت کمتری مصرف میکند.
کاهش در مصرف سوخت ،هزینه سوخت مصرفی را در سبد اقتصادی واحد کاهش می دهد .همچنین از دید ملی ،این صرفه
جویی در مصرف سوخت می تواند چه از طریق صادرات و چه از طریق فراهم آمدن شرایطی برای استفاده های سودمندتر از
سوخت فسیلی مزیت محسوب شود .بعالوه استفاده هر چه کمتر از سوخت های فسیلی باعث کاهش آالینده های محیط
زیست می شود .سیستم های CHPنه تنها توسط فیلترهایی از آزاد شدن آالینده هایی مانند CO ، CO2، NOxو UHC
جلوگیری می کنند ،بلکه کاهش 35درصدی سوخت در این دستگاه ها نقش بزرگی در کم شدن تولید آنها دارد.
یک بررسی مطالعاتی در خصوص یکی از تأسیسات CHPمنصوب در آمریکا نشان می دهد که در مقایسه با سیستم های
متداول تولید برق و حرارت بصورت مجزا ،حداقل بمیزان % 21سوخت کمتری در سال مصرف نموده است و انواع آالیندههای
زیست محیطی نیز مطابق جدول ذیل بمیزان 55تا 100درصد کاهش داشته اند .این مقدار کاهش آالینده ها معادل آالیندگی
یکساله بیش از 13500خودرو و حدود 22000هکتار جنگل که برای جذب این آالینده ها نیاز است ،می باشد.
سیستم CHPدر زمینه های مختلف صنعتی و کشاورزی (بویژه گلخانه ها) ،تجاری1و مسکونی 2استفاده می شود و بنابراین
استفاده از CHPتنها به تولید برق و آب داغ یا بخار کم فشار محدود نمی شود و اتفاقاً در اندازه های بزرگتر آن از توان محور
برای بکار انداختن کمپرسورهای چیلر ،یخچال های صنعتی و یا هوای فشرده و از حرارت استحصالی برای گرمایش محیط
بطور مستقیم ،چیلرهای جذبی و حرارت موردنیاز فرآیندهای صنعتی مانند خشک کن استفاده می شود.
در نیروگاههای مرسوم حرارتی تنها یک سوم انرژی موجود و حاصل از سوختن نفت (و یا فرآورده های آن) یا زغال سنگ به
توان الکتریکی تبدیل می شود و دو سوم انرژی از طریق آب نیم گرم در برجهای خنک کننده و (البته مقدار کمی) در مسیر
تغییر در طراحی و عملکرد یک نیروگاه تولید توان به تولید مشترك حرارت مفید و توان ،کاربرد استفاده از انرژی را توسعه و
بهبود می بخشد .البته حرارت بدست آمده بایستی کیفیت ،مقدار و دمای باال و کافی را برای آب گرم مورد نیاز خانگی ،تجاری
و ساختمان های عمومی یا تولید بخار موردنیاز صنایع را جهت فرآیندهای صنعتی داشته باشد .بنابراین دو کاربرد مهم برای
حالت اول مربوط می شود به شبکه گرمایش ناحیه ای که حرارت تغذیه توسط آب داغ در دمای بین C ˚150 - C˚80صورت
می پذیرد .در حالت دوم IND/CHPبخار داغ یا گازهای داغ (خروجی از توربین گاز یا بخار) گرمای مورد تقاضا را برآورده
می نمایند.
1
Commercial
2
residential
3
Combined Heat and Power/District Heating
4
(Combined Heat and Power/for Industry
در واحدهایی که بطور همزمان به حرارت و توان نیاز دارند ،پتانسیل ایجاد تولید مشترك وجود دارد .البته در صورتیکه سیستم
مصرف انرژی خصوصیات زیر را داشته باشد صرفه جوئی قابل توجهی در هزینه انرژی صورت گرفته و سیستم تولید مشترك،
جذاب تر و مقرون به صرفه تر خواهد بود .مشخصات یک سیستم ایده آل برای نصب و اجرای تولید مشترك بشرح ذیل
میباشد:
خشک کردن ،پیشگرم نمودن ،تولید بخار مورد نیاز فرآیند ،محرك تجهیزات بازیافت حرارت ،تولید آب سرد ،آب گرم ،سیال
داغ و غیره
5
الف) مصارف
• صنایع غذایی
• صنایع داروسازی
• پاالیشگاه و پتروشیمی
• صنایع نساجی
• صنایع فوالد
• صنایع سیمان
• صنعت شیشه
• صنعت سرامیک
• بیمارستان
• دانشگاه
• هتل
همچنین برای تأمین برق و نیاز گرمایشی واحدهای مسکونی مانند آپارتمانها ،برج ها و حتی برای واحدهای مسکونی تک
خانوار می توان از آن استفاده کرد .بعبارت ساده تر سیستم CHPبرای واحدهایی که نیاز توأمان به برق و حرارت داشته
5
Utility
لذا برای ترویج فرهنگ استفاده از CHPشرکت های سازنده نیز برای جلب رضایت مشتریان و ساده تر شدن عرضه و خرید
و نصب سیستم های CHPکوچکتر از 1MWeآنها را بصورت پکیج شده تولید می کنند .به این ترتیب عالوه بر اطمینان
مشتریان از سالمت دستگاه هنگام خرید ،هزینه نصب و تعمیر و نگهداری آن نیز کاهش می یابد.
دانستن نیاز واقعی واحد مصرف کننده به برق و حرارت در انتخاب درست اندازه و ظرفیت CHPتأثیر فراوان دارد.یک سیستم
مطلوب بگونه ای است که حداقل 4500ساعت درطول سال فعال باشد و حتی االمکان پی درپی قطع و وصل نشود .عدم
رعایت این امر ممکن است هزینه های مضاعفی را برای خرید و تعمیر و نگهداری دستگاه بر کاربر تحمیل نماید.
معموالً سیستم CHPبه تنهایی کاربرد ندارد ،یعنی برای تأمین تمام نیاز واحد تنها CHPدر نظر گرفته نمی شود .از نظر
تولید برق در زمانهایی از CHPاستفاده می شود که هزینه برق تولیدی در مقایسه با برق خریداری شده از شبکه مقرون به
صرفه باشد( .لذا در بعضی از مناطق دنیا ممکن است در برخی از ساعات شبانه روز خرید برق از شبکه مقرون به صرفه تر
باشد).
حرارت تولیدی CHPنیز در اغلب موارد تمام نیاز واحد را پوشش نمی دهد ،لذا در کنار آن از یک بویلر نیز استفاده می شود.
همچنین توصیه می شود در کنار سیستم CHPیک مخزن آب گرم ( )Buffer Storageتعبیه شود که عالوه بر فراهم بودن
همیشگی آب گرم ،امکان نصب یک آب گرمکن ثانویه (مانند بویلر مذکور) نیز میسر گردد .بدین ترتیب عالوه بر اقتصادیتر
شدن سرمایه گذاری ،عدم انطباق زمان تولید و مصرف آب گرم برطرف می شود.
از آنجائیکه امکان فروش برق تولیدی مازاد بر مصرف توسط ، CHPبه شبکه برق وجود دارد ،لذا معیار اصلی در انتخاب
اندازه ، CHPد یماند حرارتی واحد می باشد ،تا مازاد حرارت تولید نشود ،اما از طرف دیگر نباید مصرف برق بگونه ای باشد
که بار اعمالی کمتر از % 50بار نامی سیستم شود چرا که این موضوع افت شدید راندمان را در پی خواهد داشت.
عالوه بر انتخاب اندازه مناسب ،نوع سیستم CHPنیز اوالً از نظر توانایی تأمین نیازهای کاربر و ثانیاً از لحاظ صرفه اقتصادی،
در سیستم های تولید همزمان از انواع مختلف تجهیزات استفاده شده و ممکن است برای رفع نیاز خاص ،در یک محل
مشخص طراحی گردند .از طرف دیگر ،بسیاری از واحدها دارای نیازهای مشابه بوده ولذا پکیج های سیستم تولید همزمان
که از قبل طراحی و ساخته شدهاند ( )Pre engineeredمی توانند این احتیاجات را رفع کرده و از نظر اقتصادی بر سیستمهایی
که برای آنها محاسبات جداگانه مهندسی وطراحی خاص صورت می گیرد ،ترجیح داده میشوند .آنچه در ذیل می آید مثالهایی
برای سیستم های تولید همزمان در 3بخش مختلف اقتصادی می باشد .سیستم های تولید همزمان در تمام بخشهای
برای سادگی مقایسه ،سیستم های تولید همزمان را غالباً در یکی از 3گروه زیر تقسیم بندی میکنند:
)1صنعتی
)2اداری
)3تجاری
انواع و اندازه های سیستم تولید همزمان در این 3بخش تا اندازه ای با یکدیگر تطابق دارند ولی برای تشریح انواع کاربردها
این تقسیم بندی سه گانه کار را آسان تر می سازد .در این بخش مثالهایی در مورد انواع کاربردهایی که وجود دارند آورده
می شود.
بخش صنعت در مقایسه با دیگر بخش های اقتصادی ،قدیمی ترین ،بزرگترین و بیشترین تعداد را در سیستم های تولید
واحدهای صنعتی غالباً بطور پیوسته کار کرده و در آنها نیازهای برقی و حرارتی همزمان وجود داشته و پیشاپیش دارای نیروگاه
و پرسنل متخصص مربوطه می باشند .صنایعی که مشخصاً مصرف کننده باالی انرژی هستند ،مثل صنایع پتروشیمی و
چوب و کاغذ ،صنایع غذایی بهترین موارد برای استفاده از سیستم تولید همزمان هستند .بسیاری از این صنایع دارای ظرفیت
تولید همزمان چند صد مگاوات الکتریسیته در محل هستند .بعالوه صنایع با ظرفیت متوسط و کوچک نیز می توانند از تولید
بخش اداری شامل طیف گسترده ای از مراکز غیر انتفاعی شامل دانشگاه ها ،کالج ها و مدارس ،ساختمان های دولتی بزرگ،
بیمارستان ها ،مراکز نظامی و دیگر مراکز غیر انتفاعی می باشد .بسیاری از این مراکز اگر هم بطور پیوسته مورد استفاده قرار
نگیرند در ساعات زیادی از روز مورد استفاده قرار می گیرند .بعضی از مراکز (مانند بیمارستانها) ممکن است برای رویارویی با
شرایط اضطراری دارای سیستم تولید برق اضطراری که بتوان از آن در سیستم تولید همزمان استفاده کرد ،باشند .اگر چه یک
19 سرمایه گذار :شرکت تولیدی بازرگانی …..
شماره1400-182 : گزارش امکانسنجی احداث
بیمارستان بزرگ یا یک دانشگاه بزرگ را نمی توان با یک واحد صنعتی بزرگ مقایسه کرد ،ولی گاهی در این موارد به 50
بخش تجاری شامل طیف گسترده ای از مراکز انتفاعی شامل مراکز تجاری ،هتل ها ،متل ها ،آپارتمانها و مجتمع های
مسکونی ،رستورانها ،مراکز خرید ،خشک شوئی های صنعتی و آزمایشگاه ها می شود .عموماً این بخش کوچک نیز تولید
کننده های همزمان را شامل شد ه و مزایای اقتصادی در این بخش در مقایسه با دیگر بخش ها کمتر می باشد مگر اینکه
نرخهای از قبل برق بطور غیر عادی باال باشد .از آنجائیکه بسیاری از این مراکز خصوصیات مشابهی دارند ،غالباً استفاده از
سیستم های تولید همزمان آماده و از قبل طراحی شده ( )Packagedامکان پذیر می باشد .استفاده از این واحدها ارزانتر از
در سیستم های CHPبازده انرژی به طور قابل مالحظه ای افزایش می یابد .در سیستم های متداول امروزی معموالً از کل
انرژی ورودی به سیستم تنها یک پنجم ،معادل % 20به انرژی مفید تبدیل می شود .البته بازده ترمودینامیکی نیروگاه های
سیکل ترکیبی پیشرفته تا حدود زیادی افزایش یافته و به 40تا % 50می رسد .با این حال تلفات زیادی در خطوط انتقال نیرو
و مصارف داخلی نیروگاه ها وجود دارد که تقریباً اجتناب ناپذیر است .ولی در سیستم های CHPحدود چهار پنجم انرژی
ورودی به انرژی مفید تبدیل می شود .چنانچه از سیستم های نوظهوری مانند پیل سوختی استفاده شود بازده انرژی تا حد
% 90افزایش می یابد .بازده انرژی یکی از مهمترین مزایای CHPدر کاربردهای صنعتی آن است.
در CHPاز آنجایی که انرژی تولیدی (برق و گرما) از طریق یک سیستم واحد با ورودی سوخت معین تأمین می گردد ،لذا
هزینه های تأمین انرژی به طور قابل مالحظه ای از سیستم های امروزی کمتر است .در سیستم های متداول که برق و گرما
به صورت جداگانه تأمین می شوند ،مصرف کننده مجبور است برق موردنیاز خود را از طریق شبکه های محلی خریداری کند
و از سوی دیگر برای مصارف گرمایشی خود نیز باید گاز طبیعی یا سوختهای فسیلی دیگر را به طور جداگانه خریداری نماید.
ولی در سیستم های CHPم صرف کننده از شبکه برق مستقل شده و از سوی دیگر چون از محتوای انرژی سوخت ورودی
در حد باالیی استفاده می شود ،لذا هزینه های مربوطه بسیار کاهش می یابد.
در سیستم های CHPمعموالً از یک Converterدر خروجی ژنراتور برای تبدیل برق DCبه ACاستفاده می شود .خروجی
این Converterبسیار یکنواخت و بدون نوسان ولتاژ یا فرکانس می باشد .از سوی دیگر مولدهای CHPدارای تکنولوژی
بسیار پیشرفته تری نسبت به سیستم های متداول هستند و برق را با یکنواختی بسیار بیشتری تولید می کنن .د در مولدهایی
نظیر پیل سوختی کیفیت برق خروجی در حد بسیار باالتری قرار دارد .از این گذشته برقی که از شبکه های محلی خریداری
می شود دارای نوسان ولتاژ و افت فرکانسی بسیار زیادی خصوصاً در نقاط انتهایی شبکه است که این می تواند آسیب های
جدی به دستگاه ها و تجهیزات برقی وارد آورد .همچنین مقدار زیادی از انرژی الکتریسیته از طریق خطوط انتقال نیرو به هدر
می رود که در سیستم های CHPچون برق در محل مصرف تولید می شود ،عمالً این بخش از تلفات صفر می باشد.
در سیستم های CHPمصرف کنندگان قادر خواهند بود عالوه بر تأمین نیازهای الکتریسیته خود در ساعات اوج مصرف ،برق
-4-2سیکل های باالدست و پایین دست ()Bottoming Cycle & Topping Cycle
یک سیستم CHPرا می توان به دو صورت باال دست و پایین دست تعریف کرد در سیستم باالدست یک محرك اولیه با
مصرف سوخت ،قدرت الزم برای یک ژنراتور را تولید می نماید .این برق می تواند بصورت کامل در محل مصرف گردد یا
اینکه به شبکه توزیع برق متصل گردد .گازهای داغ خروجی به یک دیگ بازیابی حرارت ( )HRBهدایت می گردند تا بخار
یا آب داغ تولید شود که به نوبه خود برای گرمایش ساختمانها یا فرآیند دیگری مورد استفاده قرار گیرد .در سیکل پایین دست
گازهای حاصل از احتراق با درجه حرارت باال ،در ابتدا بمنظور خاص (مانند ذوب فلزات) مورد استفاده قرار می گیرند و پس از
آن در درجه حرارت پایین تر ،بازیافت و جهت تولید توان الکتریکی استفاده می شوند.
سیستم های CHPبا سیکل پایین دست کاربرد کمتری نسبت به سیستم های با سیکل باالدست دارند.
سیستم های تولید همزمان شامل چندین دستگاه عمده و بسیاری اجزاء کوچکتر می باشند .تجهیزات اصلی این سیستم ها
عبارتند از
)2تجهیزات الکتریکی
به طور کلی میتوان خصوصیات یک سیستم گرمایش ناحیه ای را در 6گروه اصلی دسته بندی نمود:
در واحدهای تولید همزمان برق و حرارت ،تلفات به حداقل می رسد .بازده کلی این واحدها بین 80تا 90درصد خواهد بود،
این در حالی است که در یک نیروگاه متداول بازده حرارتی بین 40تا 50درصد است.
با توجه به اینکه واحدهای تولید همزمان از حرارت تولیدی نیروگاهها استفاده می کنند ،تولید انرژی حرارتی در آنها بدون وقفه
انجام میشود .همچنین میزان تولید برق و حرارت ،با توجه به تقاضای آنها قابل تغییر است.
-3-6-2محیط زیست
راندمان باالی واحدهای تولید همزمان ،این واحدها را بعنوان راه حلی قابل قبول برای تبدیل انرژی مطرح نموده است.
همچنین بازدهی باالی این واحدها ،باعث میشود تولید دی اکسید کربن وسایر آالینده ها نظیر ترکیبات گوگردی و اکسیدهای
نیتروژن کاهش یابد .از سوی دیگر در کشورهایی که قوانین سخت گیرانه زیست محیطی در آنها اعمال میشود با کاهش
تعداد واحدهای تبدیل سوخت به حرارت مفید ،کنترل واحدهای تولید آالینده راحت تر انجام خواهد پذیرفت
در توجیه پذیری واحدهای CHPباید محدودیتهای مالی را بدقت لحاظ نمود .الزمست در هر ناحیه انرژیهای رقیب با
واحدهای تولید همزمان مقایسه و تصمیم گیری بدقت انجام پذیرد .معموالً واحدهای تولید همزمان به سرمایه گذاری بیشتری
نسبت به سیستم های معمول تبدیل انرژی نیاز دارند .ولی باید دقت داشت که میزان مصرف انرژی در آنها بسیار پایینتر است:
بعبارت دیگر ،هزینه های متوسط تبدیل یک واحد انرژی در واحدهای CHPپایین تر از سایر روشهاست.
با استفاده از واحدهای تولید همزمان ،تجهیزات نصب شده در تأسیسات گرمایشی ساختمانها کاهش می یابد ،به همین دلیل
با توجه به اینکه برای استفاده از حرارت تولیدی در یک واحد تولید همزمان ،تجهیزات کمتری در هر ساختمان مورد نیاز است،
شرکتهای Siemens ، GEو MHIاز سازندگان اصلی توربینهای گازی هستند و سهم باالیی از محصوالت موجود در بازار
بر اساس تحلیل چرخه بازار مربوط به این شرکتها اختصاص داده شده است ،در ادامه به منظور اینکه فناوریهای جدید و به
روز دنیا در حوزه توربینهای گازی شناسایی شود ،به بررسی سیر تکاملی محصوالت این سه شرکت پرداخته میشود.
-1-7-2شرکت GE.
شرکت GEآمریکا بزرگترین تولیدکننده توربینهای گازی در دنیا در سه ;ghsهوایی ،سیستم رانش و تولید حرارت و تولید
انرژی الکتریکی میباشد .توربین های گازی جنرال الکتریک در محدوده 43تا 470مگاوات (سیکل ساده) قرار دارد .این
توربینها در کالسهای مختلفی تولید میگردند .این کالس توربینها تابع ظرفیت یا توان تولیدی ،درجه حرارات کارکرد ،ساختار
تا قبل از سال ، 1978توربینهای گازی بزرگ ( 50و 60هرتز) در دمای احتراق نزدیک 2012درجه فارنهایت ( 1100درجه
سانتیگراد) کار میکردند و راندمان نیروگاههای سیکل ترکیبی باالی 45درصد بود.
در سال 1978شرکت GEتوربینهای گازی سری Eرا به بازار معرفی کرد .این توربینها دارای توان 105مگاوات بودند .
آخرین مدل این سری دارای خروجی 126مگاوات است که در سیکلهای ترکیبی دارای راندمان بیش از 52درصد میباشد .
در ماه ژوئن سال ، 1987شرکت GEنسل جدیدی از توربین گازی ( )MS7001Fرا معرفی کرد .معرفی این توربینها به دلیل
تقاضا برای نیروگاههای با راندمان باال ،میزان انتشار آالیندگی کمتر و هزینه پایینتر ارائه شد .زمانی که این توربینها معرفی
شدند دارای توان 200مگاوات و راندمان 50درصد در سیکل ترکیبی بودند .توربینهای گازی کالس Fشامل 60( 7Fهرتز)،
50( 9Fهرتز) و 50( 6Fو 60هرتز) هستند .تمامی توربینهای کالس Fشامل کمپرسور محوری تمامی توربینهای کالس
Fشامل کمپرسور محوری 18مرحلهای و یک توربین سه مرحلهای هستند .این توربینها دارای راندمان باالی 58درصد در
در شکل 2روند پیشرفت توربینهای گازی کالس Fنشان داده شده است
پس از توربینهای کالس ، Fشرکت GEدر سال 1995نسل جدید توربینهای گازی خود یعنی سری Hرا معرفی کرد .تست
توربین 50( 9Hهرتز) در سال 1998شروع و در سال 1999به پایان رسید .همچنین تست سری 60( 7Hهرتز) نیز در سال
1999شروع و در سال 2000کامل شد .توربین 9Hدر سال 2003به بازار عرضه شد .در حال حاضر پیشرفته ترین سیستم
سیکل ترکیبی جهان ،متعلق به توربینهای کالس Hشرکت GEمیباشد که دارای راندمان نزدیک 60درصد در سیکل
ترکیبی و 41درصد در سیکل ساده هستند .استفاده از مواد کریستالی به منظور دستیابی به دمای احتراق باالتر و انتشار
آاالیندگی کمتر از دیگر ویژگی های این سری از توربین ها است .دمای احتراق در این کالس از توربینها 1430درجه
سانتیگراد و توان خروجی نزدیک 470مگاوات در سیکل ساده می باشد .شکل 3نشان میدهد که چگونه توربینهای GE
هم از نظر دمای ورودی توربین و هم از لحاظ راندمان بهبود یافته اند.
شکل :3نحوه افزایش راندمان و دمای احتراق در سه کالس توربین گازی شرکت GE
شکل 4نیز رشد توان و راندمان را تا سال 2014نشان میدهد که توربینهای سری HAجدیدترین فناوری توربین گازی
شرکت GEاست که در سال 2011راه اندازی و در سال 2014مراحل تست آن به پایان رسیده است.
شکل :4رشد توان و راندمان توربینهای گازی GEدر سیکل ترکیبی تا سال 2014
زیمنس به عنوان یکی از پیشروترین شرکتهای تولیدکننده انواع مولدها و به خصوص مولدهای گازی برای تولید برق میباشد .
در حال حاضر شرکت زیمنس دومین تولید کننده توربینهای نیروگاهی میباشد .محدوده تولید توربینهای گازی این شرکت
توربینهای گازی متناظر برای تولید برق در مجموعه محصوالت زیمنس شامل SGT5-400F ،SGT5-2000و SGT5-
شرکت پاسخ 1970دهه در زیمنس به افزایش تقاضا برای توربین های گازی بزرگ توسعه توربین گازی 50هرتزی .V94 2
بود که بسیار نزدیک به توربین 60هرتزی .V84 2بود .این دو مدل توربین هم اکنون به نامهای E-SGT5 2000و E-2000
SGT6شناخته می شوند .بهبودهای طراحی گسترده منجر شد که توان و راندمان .V94 2از 112مگاوات و 31درصد
درسیکل ساده به 163مگاوات و 34/5درصد افزایش یابد .تکامل عملکرد .V84 2هم مشابه همین مسیر است.
سری بعدی موتورهای سری Vبه ترتیب .V84 3، .V943و .V64 3با نامهای امروزی F-SGT6 4000، F-SGT54000
و SGT-1000Fهستند.
پس از خریداری وستینگهاوس توسط زیمنس در آگوست ، 1998تصمیم مبتنی بر توسعه یک توربین گازی جدید شد که در
آن از تجارب و فناوری به دست آمده در هر دو شرکت وستینگهاوس و زیمنس استفاده شود .زیمنس در اکتبر سال 2000
برنامه توسعه فناوری Hرا تصویب کرد و طراحی های مهندسی اصلی از نوامبر 2001آغاز شد و پس از تقریبا چهار سال
یعنی در سپتامبر 2005اعالم عمومی آن صورت گرفت .توربین گازی جدید H-SGT 8000نتیجه سالها تحقیق و توسعه در
امر تولید توان برای دستیابی به موتوری با راندمان باال ،منعطف و هزینه چرخه عمر پایین است .این سری ،دارای توربین 50
هرتزی SGT5-8000Hو 60هرتزی ( )SGT6-8000Hمی باشد .تست سیکل ساده و ترکیبی توربین H-SGT5 8000
در اوائل سال 2008در نیروگاه ایرسچینگ 6شروع شد و در سال 2011وارد مرحله تجاری سازی شد.
توسعه SGT6-8000Hاز از سال 2009آغاز شد و مراحل تست آن در سال 2011در مرکز تست برلین انجام شد .در حال
حاضر توربین گازی SGT5-8000Hپیشرفته ترین توربین گازی این شرکت می باشد که دارای توان خروجی 400مگاوات،
نسبت فشار 2.19و راندمان 40درصد در سیکل ساده و توان خروجی 600مگاوات و راندمان 60/75درصد درسیکل ترکیبی
می باشد.
در شکل 5مسیر توسعه توربین های گازی سری Vشرکت زیمنس ارائه شده است.
6
Irsching
در شکل 5روند افزایش توان توربین های گازی این شرکت تا سال 2005ارائه شده است .همچنین در شکل ، 6شکل 7
،شکل 8و شکل 9به ترتیب توان خروجی ،میزان انتشار آالینده ، NOxنرخ فشار و راندمان نشان داده شده است.
با توجه به شکل های ارائه شده میتوان نتیجه گیری کرد که از سال 2005به بعد مقدار توان خروجی در حدود 100مگاوات
-3-7-2شرکت MHI
شرکت صنایع سنگین میتسوبیشی یکی از بزرگترین و پیشروترین شرکتهای تولیدکننده انواع تجهیزات دوار و به خصوص
تجهیزات نیروگاهی میباشد .محصوالت نیروگاهی این شرکت در همه بخشها شامل بخار ،گازی ،سیکل ترکیبی و ...در
محدوده تولید مختلف وجود دارند .توربین های گازی میتسوبیشی در محدوده 6تا 470مگاوات قرار دارد .شرکت میتسوبیشی
تجارت توربین های گازی را تحت لیسانس turbines Westinghouseشروع کرد .این شرکت ابتدا توربین گازی ظرفیت
باالی 1150( M710Dدرجه سانتی گراد) را در دهه 1980توسعه داد .در سال 1985توسعه توربین های گازی سریF
( )M701F, M501Fرا شروع کرد و توربین گازی M501Fبا دمای ورودی توربین 1350درجه سانتیگراد در سال 1989
)توربین گازی مدل 501 Fدارای کمپرسور محوری 16مرحله ای با نرخ فشار 1:17و توربین 4مرحله ای است که توان
267مگاوات با راندمان 39درصد تولید می کند( ارائه گردید .توسعه فناوری توربین های گازی سری )M701G, M501G( G
با دمای ورودی توربین 1500درجه سانتیگراد در سال 1993آغاز شد و بازار این توربین که دارای راندمان و قابلیت اطمینان
باال
بود ،در سال 1997شکل گرفت .از ابتدای سال 2004شرکت میتسوبیشی در پروژه ملی توسعه فناوری اجزاء توربین گازی
کالس 1700درجه سانتیگراد مشارکت کرده است .از دستاوردهای این مطالعات ،توربین های گازی 60( M501 Jهرتز) با
دمای احتراق 2912درجه فارنهایت ( 1600درجه سانتیگراد) ،نسبت فشار 1:23و راندمان 61/5درصد در سیکل ترکیبی
میباشد که در سال 2011عرضه شد و جدیدترین فناوری ارائه شده توسط این شرکت می باشد .قابل ذکر است که توربین
گازی 50( M701Jهرتز) نیز توسعه پیدا کرده و در سال 2014عرضه شده است .هم زمان با توسعه فریم های جدید ،شرکت
میتسوبیشی با استفاده از پیشرفت های به دست آمده ،فناوری توربین های گازی موجود را بهبود می بخشد.
در شکل ، 10شکل 11و شکل 12به ترتیب میزان درجه حرارت ورودی و راندمان در سیکل ترکیبی در انواع مختلف
توربینهای گازی شرکت میتسوبیشی ،مقدار توان توربینهای گازی در سیکل ساده و سیکلهای ترکیبی و روند نحوه تغییرات
انواع تکنولوژیهای توربینهای گازی شرکت میتسوبیشی نشان داده شده است.
شکل :10تغییرات درجه حرارت ورودی و راندمان در سیکل ترکیبی در انواع مختلف توربین های گازی شرکت میتسوبیشی
شکل :11توان توربین های گازی در سیکل ساده و سیکل های ترکیبی
شکل :12روند تغییرات انواع تکنولوژی های توربین های گازی شرکت میتسوبیشی
برق به گونه ای پایه ای ترین نیاز صنعت در بحث انرژی است ،به نحوی که دستگاه های عظیم و گران قیمت موجود در
کارخانه ها و کارگاه های تولیدی عمال بدون برق کارایی خود را از دست میدهند .در کنار آن حرارت نیز در بسیاری از صنایع
از نیازهای اساسی به شمار می رود .در صنایع بهداشتی ،ذوب و ریخته گری ،غذایی و پخت و به گرما و حرارات یک نیاز
درجه اول و غیر قابل چشم پوشی است .در این موارد غالبا گرما توسط یک مشعل مهیا می شود که این مشعل با سوزاندن
یکی از انواع سوخت ها حرارت مورد نظر را به حالت دلخواه فراهم می سازد .اما نکته قابل توجه هزینه های خرید ،نگهداری
و تعمیرات و تهیه سوخت به کار گرفته شده است که با استفاده از حرارت تولید شده در نیروگاه های با قابلیت CHPاین
هزینه ها حذف شده و با صرف هزینه ی کمتر ،همان بازدهی و یا حتی راندمان باالتر از قبل نیز حاصل می آید.
جایگاه برق در صنعت به شکلی روشن قابل مشاهده و مطالعه است و با پیشرفت علم و ظهور تکنولوژی های جدید و دستگاه
های مطابق با این تکنولوژی ها و نیز ظهور دستگاه های با قابلیت برنامه ریزی از قبیل دستگاه های ،)CNCبرق به عنوان
انرژی پایه ای و بنیادین و گردانندهی چرخ صنعت معرفی شد .در دهه های اخیر و با مواجه شدن کشورها و صنایع با کاهش
سطح منابع سوخت فسیلی ،لزوم بهره وری مناسب و مطلوب از این منابع ،کشورها و صنایع را به سمت استفاده بهینه از
سوخت و بهره وری حداکثری از منابع و کاهش و حذف اتالفات قدم برداشته اند .در همین راستا احداث نیروگاه های مولد
چرا که این نیروگاه ها تولید برق را به محل مصرف نزدیک ساخته و عالوه بر راندمان ذاتی باالء اتالفات انرژی در مسیر
انتقال و همچنین سایر هزینه های مربوط انتقال و شبکه و توزیع را کاهش میدهند در بررسی الگوی مصرف برق ،جا دارد
به مقایسه ای میان مصرف انرژی و برق در ایران و سایر نقاط جهان نگاهی بیاندازیم.
مصرف چند برابری انواع انرژی در ایران نسبت به کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته مبین هدر رفت و مصرف غیر
بهینه در ایران است که در صورت ادامه این روند می تواند به یک بحران جدی تبدیل شود .کارشناسان اقتصادی بر این عقیده
اند که اصالح الگوی مصرف در دو سطح "تولید" و "مصرف" کاال قابل بررسی است ،بدین مفهوم که در سطح تولید کاال
یعنی از مرحله تبدیل مواد خام تا انتقال و توزیع به مصرف کنندگان باید تولید کنندگان هر دو بخش دولتی و خصوصی عالوه
بر رعایت ضوابط زیست محیطی و فن آوری ،کاالی تولید شده را متناسب با استاندارد جهانی و اقلیم منطقه زیستی طراحی
33 سرمایه گذار :شرکت تولیدی بازرگانی …..
شماره1400-182 : گزارش امکانسنجی احداث
و تولید کنند .هدر روی در حوزه انرژی کشور نه تنها در بخش مصارف خانگی و مشاغل خدماتی و تجارتی ،بلکه در
پاالیشگاه ها ،نیروگاه های خطوط انتقال برق ،لوله های آب ،واحدهای تولیدی و خودروها نیز در مقایسه با استاندارد جهانی
در سطح قابل قبولی نیست .متوسط مصرف جهانی برق در دنیا برای مشترکان خانگی 900 ،کیلووات ساعت در سال است،
در حالی که مشترکان ایرانی در بخش خانگی ساالنه 2900کیلو وات ساعت برق مصرف می کنند که این رقم بیش از 3
بر این اساس ایران در رتبه 19کشورهای پرمصرف برق در دنیا است و دولت سالیانه یارانه ای معادل چهار هزار میلیارد تومان
برای برق در نظر می گیرد .گزارش های منتشر شده نشان می دهد که مصرف سرانه انرژی در ایران نسبت به کشورهای
مصرف برق در بخش های مولد شامل واحدهای صنعتی و تجاری در کشورهای توسعه یافته 75درصد است که این میزان
در کشور ما به 45درصد می رسد ،همچنین میزان مصرف برق در بخش خانگی در کشور 33 ،درصد است که این رقم در
متوسط ساالنه انرژی در ایران در حدود 155میلیون تن است که با این مقدار مصرف در رتبه سیزدهم جهان قرار دارد .بنابراین
گزارش آمریکا با مصرف دو هزار و 331میلیون تن جایگاه نخست این جدول قرار گرفته و چین با هزار و 386میلیون تن در
رتبه دوم است .ایران بعد از برزیل و ایتالیا در رتبه سیزدهم و اسپانیا با مصرف ساالنه 145میلیون تن انرژی در مقام چهاردهم
قرار گرفته است ،راندمان نیروگاه های گازی کشور در سالی که گذشت ،کمتر از 30درصد بود عالوه بر اینکه روزانه 43
میلیون متر مکعب گاز همراه تفت در کشور به جای جمع آوری سوزانده می شود که این رقم بیش از کل مصرف روزانه کشور
ترکیه با 34میلیون مترمکعب است .جایگاه ایران در خصوص میزان مصرف گاز بعد از کشورهای امریکا و روسیه در رتبه
سوم مصرف جهان است .میزان مصرف گاز طبیعی در ایران از 68میلیارد متر مکعب در سال 2011با متوسط رشد ساالنه
10/3درصد به 123میلیارد متر مکعب در سال 2020رسیده و پیش بینی می شود در سال 2022میالدی میزان مصرف به
با این تفاسیر و سایر مالحظات ،الگوی امسال مصرف برق به گونه زیر تعیین شده است:
بر اساس مصوبه هیئت وزیران ،الگوی مصرف مشترکان خانگی (کیلووات ساعت در مازاد ) در مناطق عادی کشور از ابتدای
تیر تا پایان شهریور 300کیلووات ساعت و در سایر ایام سال 200کیلووات ساعت تعیین شد .همینطور الگوی مصرف
مشترکان خانگی در دوره غیرگرم مناطق گرم 200کیلووات ساعت ،دوره گرم مناطق گرم یک 2000کیلووات ساعت ،دوره
34 سرمایه گذار :شرکت تولیدی بازرگانی …..
شماره1400-182 : گزارش امکانسنجی احداث
گرم مناطق گرم دو 1700کیلووات ساعت ،دوره گرم مناطق گرم سه 700کیلووات ساعت و الگوی مصرف دوره گرم مناطق
یکی از ویژگیهای صنعت برق کشور وابستگی بیش از اندازه به گاز طبیعی به حساب میآید .بر مبنای آخرین آمار ارائه شده
در آمار ماهانه صنعت برق 83 ،درصد از ظرفیت نصب شده نیروگاهی کشور در قالب نیروگاه گازی ،نیروگاه بخار ،نیروگاه
سیکل ترکیبی و نیروگاههای تولید پراکنده از منبع گاز طبیعی برای تولید برق استفاده میکنند
به عبارت دیگر 70هزار و 910مگاوات از 85هزار 334مگاوات ظرفیت نصب شده برق کشور از گاز طبیعی تغذیه میشوند.
وجود نزدیک به 71هزار مگاوات نیروگاه گاز طبیعی این انتظار را به وجود میآورد در شرایطی که محدودیتی برای تامین گاز
وجود ندارد ،شاهد تولید برق حداکثری توسط این نیروگاهها باشیم و مصرف برق در باز 70هزار مگاوات توسط این نیروگاهها
بدون هیچ مشکلی تامین شود اما با وجود این ظرفیت تولید برق نیروگاه حرارتی ،اوج بار 66هزار مگاواتی ثبت شده نه تنها
تامین نشده بلکه شاهد کمبود تولید 11هزار مگاواتی برق می باشیم.
اختالف 20هزار مگاواتی میان ظرفیت نصب شده نیروگاههای حرارتی گازی و میزان تولید فعلی این نیروگاههای این سوال
را به وجود میآورد که چرا تناسبی میان این دو مسئله وجود ندارد؟
اهمیت این مسئله زمانی بیشتر میشود که بدانیم در شرایط که 55درصد از این اختالف در مدار تولید برق وجود داشت ،هم
اکنون هیچ مشکلی در تامین اوج بار و پیک مصرف وجود نداشت و شاهد خاموشی گسترده در صنعت برق نبودیم.
به است ناد آخرین نسخه منتشر شده ترازنامه انرژی کشور ،میزان تفاوت ظرفیت عملی و ظرفیت اسمی نصب شده برای تولید
بر همین اساس نسبت ظرفیت عملی به ظرفیت اسمی در نیروگاههای بخار کشور معادل 94.1درصد ،در نیروگاههای گازی
با توجه به اینکه نسبت ظرفیت عملی به ظرفیت اسمی نیروگاههای تولید پراکنده در ترازنامه مشخص نشده است ،لذا این
با آگاهی از نسبت ظرفیت عملی به ظرفیت اسمی هر بخش از نیروگاههای حرارتی کشور ،یک محاسبه ساده میتواند میزان
در همین رابطه ،میزان توان عملیاتی نیروگاههای حرارتی در هر 3بخش مجموعا معادل 59هزار 879مگاوات برآورد
میشود .این یعنی تولید همه نیروگاههای برق در کشور میتواند امکان استفاده از نزدیک به 60هزار مگاوات برق را میسر
کند.
با توجه به در نظر گرفتن توان عملیاتی تولید برق نیروگاههای حرارتی همچنان شاهد اختالف 9هزار 279مگاواتی بین
ظرفیت عملی ساخت نیروگاه و همچنین توان تولید برق فعلی کشور هستیم.
.
به دالیل مختلف ،می توان برای توسعه و سرمایه گذاری بخش غیر دولتی در پروژه های تولید برق کشور بر شمرد که از یک
سو ضرورت جلب سرمایه گذاری غیر دولتی را نشان داده و از طرف دیگر اهمیت این بخش را به منظور افزایش کارایی
صنعت برق و تخصیص بهینه منابع دو چندان خواهد ساخت .به استناد آمارهای سازمان توسعه برق ،افزایش سرمایه گذاری
مورد نیاز برای توسعه صنعت برق به بیش از 47میلیارد دالر تا پایان برنامه هفتم توسعه خواهد رسید و از سوی دیگر ،کارایی
پایین تر در تولید و عرضه برق توسط بخش دولتی نسبت به بخش غیر دولتی ،رشد تقاضای انرژی برق در دهه آینده در
کشور ،افزایش تدریجی حداکثر بار شبکه برق کشور و ادامه آن طی سنوات آتی ،تجربه موفق تولید کنندگان مستقل برق
( ) IPPدر بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای آسیایی را می توان از جمله ضرورتهای سرمایه گذاری بخش خصوصی در
پروژه های صنعت برق دان ست .این دالیل نقش سرمایه گذاری بخش غیردولتی را در پروژه های تولید برق کشور اجتناب
ناپذیر خواهد ساخت .این در حالی است که حضور این بخش می تواند یکی از راههای توسعه صنعت برق در ایران باشد.
صنعت برق با 50هزار مگاوات تولید برق نیاز همه مصرف کنندگان صنعتی و عمومی را تامین کرده است ،توسعه اقتصادی
موجب رشد فزاینده صنعت برق شده است و برق با مصرف یک سوم گاز تولیدی کشور بزرگترین عامل تاثیر گذار بر مصرف
انژری فسیلی در کشور است .با توجه به اینکه صنعت برق انرژی سایر بخش های اقتصادی را تامین می کند و تاثیر مضاعفی
بر بازار انرژی در کشور دارد توجه به این صنعت ضروری است.
الزامات جدید برق و انرژی نیاز به بحث علمی برای راهنمایی دستگاه های اجرای را ضروری می کند .الزامات جدید تولید
برق در کشور را می توان کاهش تصدی دولت ،حضور موثرتر بخش غیر دولتی در این صنعت در راستای اصل ،44افزایش
بازده تولید ،تأمین پایدار تقاضا ،کاهش نیاز به ذخیره تولید ،افزایش ضریب بار شبکه ،کاهش آالینده های زیست محیطی،
پدافند غیر عامل افزایش رقابت پذیی ،هدفمندی یارانه ها به کار گیری سرمایه های متوسط ،کاهش خطر پذیری سرمایه،
برقراری تناسب بین تولید و مصرف ،توجه به محدودیت زمین ،کاهش پر پاری شبکه و هوشمندسازی و غیر متمرکز سازی و
کوتاه سازی زمان اجرا دانست ،گسترش اشتغاالت حرفه ای برق و انرژی در سراسر کشور را نیز می توان یکی دیگر از الزامات
مهم سیاست های جدید صنعت برق دانست .واگذاری نیروگاه های فعال به بخش خصوصی یکی از راهکارهای دولت و
وزارت نیرو بوده و هم اکنون برخی از نیروگاه ها قیمت گذاری شده و فرایند خصوصی سازی ها از طریق این وزارت خانه به
دقت بررسی می شود .سیاست های گسترش بخش غیر دولتی به خصوص نیروگاه های مقیاس کوچک که در دنیا تجربه
شده اند و به عنوان فناوری های تولید پراکنده شناخته شده و رشد کرده اند یکی از سیاست های بخش نیرو است ،در همین
راستا وزارت نیرو در نظر دارد از تاسیس واحدهای خصوصی کوچک و متعدد تولید برق به طور جدی حمایت کند.
در همین راستا مجری طرح خصوصی سازی صنعت برق با تاکید بر این که عزم دولت در حمایت از سرمایه گذاران بخش
از دید وزارت نیرو و شخص وزیر ،مزایای استفاده از این نوع نیروگاه را امکان بازیافت حرارت تولیدی ،کاهش انتشار آالینده
ها ،افزایش پایداری شبکه ،کاهش زمان پاسخگویی به نیاز مصرف کنندگان و اقتصادی شدن برق رسانی به نقاط دور دست
دانست .با این رویکرد از سوی دولت سرمایه های کوچک و متوسط فعال می شوند و ظرفیت ذخیره که هزینه بر است نیز در
این صورت کم می شود و بسیاری موارد دیگر در این امر موثر است .اولین برنامه اجرایی وزارت نیرو در این زمینه ،احداث
سه هزار مگاوات برق با نین و گاه های مقیاس کوچک است که ترجیحا در آنها به صورت همزمان تولید برق و حرارت صورت
می گیرد .همچنین برای ترغیب بخش خصوصی وزارت نیرو متعهد است هر کیلووات ساعت تولید برق این مولدها را به قیمت
6300ریال بعالوه یک چهارم قیمت یک متر مکعب گاز طبیعی خریداری نماید .واحدهای مجهز به بازیافت حرارت نیز مطابق
با مقررات وزارت نیرو ،مبالغی را عالوه بر نرخ فوق دریافت می دارند و قیمت خرید همه ساله تعدیل می شود .هزینه انشعاب
37 سرمایه گذار :شرکت تولیدی بازرگانی …..
شماره1400-182 : گزارش امکانسنجی احداث
برق مشترکینی که اقدام به احداث مولد برق در مقیاس کوچک نماید نیز به نرخ روز به آنها مسترد خواهد شد و ظرفیت
اشتراك برق آنها بدون پرداخت هزینه برقرار می ماند .اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها در کشور شرایط بسیار مساعدی را
برای تولید کنندگان مقیاس کوچک فراهم خواهد آورد تا مستقیما وارد بازار گسترده و پرسود فروش برق به مصرف کنندگان
شوده و زارت نیرو نیز به نقل از وزیر نیرو از رونق این بازار حمایت می کند و آمادگی دارد نرخ تضمینی خرید برق تولید پراکنده
را متناسب با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها افزایش دهد .همچنین توسعه استفاده از انرژی های تشکیل شونده به
خصوص تولید برق از باد زیست توده ،خور شید و زمین گرمایی از دیگر فناوری های تولید پراکنده است که در اولویت های
وزارت نیرو قرار دارده وزارت نیرو برق تولیدی این واحدها را به صورت تضمینی خریداری می کند و با دیدگاه مثبتی که دولت
محترم در این زمینه دارد قصد دارد نرخ های جدیدی را به تصویب برساند که اولین هدف -گذاری وزارت نیروی در این
زمینه تامین سه درصد از کل ظرفیت نیروگاهی کشور از روش انرژی های تجدید پذیر است .سرمایه گذاران برای مولدهای
تولید پراکنده برق در برخی از شهرك های صنعتی به ازای هر یک مگاوات ظرفیت تولید برق 100 ،متر و تا سقف دوهزار
گیرند .برق این نیروگاه های کوچک ،پنج ساله تضمینی خریداری شده و قیمت خرید برق اینها 30درصد گران تر از نیروگاه
های بزرگ است .همچنین اگر راندمان مولدشان مناسب باشد ،پول کامل گازشان هم از دولت دریافت می شود و پیش بینی
شده است که اگر در آینده قیمت گاز به قیمت واقعی نزدیک شود و قیمت ها باالتر رود ،بازهم پول گاز این نیروگاه ها که
راندمان باالیی دارند را پرداخت شود آخرین مصوبه دولت در این زمینه این بوده که سرمایه گذاران با تایید وزارت نیرو می
توانند از تسهیالت ارزی تا 20میلیون یورو استفاده کنند و همچنین مشوق دیگر این است که تالش می شود عوارض گمرکی
مولدهای تولید برق که عمدتا از خارج وارد می شود و هزینه اصلی ساخت نیروگاه های کوچک به دلیل واردات همین
مولدهاست تا زمانی که ساخت داخل نشده اند ،حذف شود .وزیر نیرو نیز با تاکید بر اینکه نگرانی از بابت آینده نیروگاه های
کشور نداریم ،اعالم داشته است که نیروی انسانی شاغل در نیروگاه های کشور پس از واگذاری سهام ترجیحی دریافت می
کنند .وی در ارتباط با واگذاری سهام برخی نیروگاه های دولتی به برخی نهادها و دستگاه ها اظهار داشته است :یکی از
دغ دغه های وزارت نیرو در رابطه با واگذاری نیروگاه ها نگرانی از بابت کارکنان و نیروی انسانی شاغل است که عموما افراد
متخصص هستند ،بر این اساس وزارت نیرو در واگذاری نیروگاه ها شرایطی را لحاظ خواهد کرد که نیروی انسانی کمترین
لطمه را از بابت واگذاری نیروگاه ها داشته باشند ،وزیر نیرو با بیان اینکه واگذاری نیروگاه ها سرمایه گذاری کالنی را از صنعت
برق جدا می کند ،افزود :به لحاظ وجود 50نیروگاه در کشور و قرار گرفتن تمامی تولیدات آنها در شبکه سراسری برق ،مراقبت
38 سرمایه گذار :شرکت تولیدی بازرگانی …..
شماره1400-182 : گزارش امکانسنجی احداث
های الزم صورت خواهد گرفت که نیروگاهها بعد از واگذاری مشکلی بهزلحاظ تامین برق مورد نیاز مردم پیدا نکنند .وی
تصریح کرد :وزارت نیرو همچنین به منظور حمایت از نیروی انسانی متخصص شاغل در نیروگاه ها ،برای آنها سهام ترجیحی
در نظر گرفته است که از شرکت های مدیریت تولید دریافت کنند.
از سایر برنامه های وزارت نیرو استفاده گسترده از اندازه گیری هوشمند مصارف برق و حرکت به سوی هوشمند سازی شبکه
برق کاهش تلفات شبکه های توزیع ،افزایش بازده تولید برق خصوصی سازی شرکتهای توزیع و نیروگاه ها و بسیاری از
اقدامات کمی و کیفی دیگر است .طرح نیروگاه ها و مولدهای مقیاس کوچک از اواخر سال 1387در شرکت توانیر اجرایی
شد و تاکنون استقبال خیلی خوبی از آن شده و 359سرمایه گذار برای ایجاد ظرفیتی معادل شش هزار و 756مگاوات برق،
موافقت اصولی دولت را جلب کرده اند .از این تعداد 117سرمایه گذار معادل هزار و 150مگاوات پروانه ساخت گرفته اند.
همچنین تاکنون 43مورد قرارداد به میزان 548مگاوات یا سرمایه گذاران مبادله شده است.
-1-3مقدمه
یکی از راه کارهای تامین انرژی الکتریکی ارزان استفاده از سیستم های تولید پراکنده میباشد .تولید برق در محل مصرف
منجر به کاهش هزینه های تولید انرژی الکتریکی می شود؛ به گونه ای که معموال قیمت تمام شده انرژی الکتریکی بدین
روش کمتر از قیمت برق شبکه می گردد .همچنین ،باال بودن هزینه های تولید برق در نیروگاه های متمرکز ،تلفات شبکه
انتقال و توزیع و در مجموع باال بودن هزینه های باالسری تولید ،انتقال و توزیع در مقیاس بزرگ در اغلب کشورهای دنیا
باعث گران بودن هزینه ی انرژی الکتریکی برای مصرف کننده می شوند.
در این میان ،کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و به خصوص در سالهای اخیر با حذف یارانه های انرژی ،اختالف
قیمت انرژی تولید شده توسط سیستم های تولید پراکنده و قیمت انرژی شبکه ملموس تر شده است و از میان مصرف
کنندگان مختلف ،صنایع ،ساختمان های اداری واحدهای تجاری بیشترین پتانسیل را جهت نصب چنین مولدهایی دارا هستند
و با توجه به باال بودن تعرفه برق صنعتی ،اداری و تجاری ،احداث مولدها در این واحدها توجیه اقتصادی بیشتری پیدا میکند.
تولید هم زمان برق و گرما یا به اختصار CHPعبارت است از تولید هم زمان برق و حرارت از یک منبع انرژی اولیه .در این
نوع نیروگاه ها عالوه بر تولید برق ،حرارت اتالفی از بدنه و اگزوز مولد (مانند موتورژنراتور ،توربین و )...به صورت های مختلف
(بسته به نوع نیاز مصرف کننده ) بازیافت شده و مورد استفاده قرار می گیرد .این امر باعث افزایش راندمان این گونه نیروگاه
از گرمای اتالقی بازیافت شده از این سیستم ها می توان برای مصارف گرمایشی ،سرمایشی و بسیاری از فرایندهای صنعتی
استفاده نمود تولید هم زمان برق و گرما می تواند عالوه بر افزایش بازده و کاهش مصرف سوخت ،باعث کاهش انتشار گازهای
صرف کنندگانی که به مقدار انرژی گرمایی زیاد و پیوسته ای در طول روز نیاز دارند ،مانند صنایع تولیدی ،صنایع شیمیایی،
صنایع غذایی مانند کارخانجات لبنی ،صنایع پاالیشی ،صنایع چوب و کاغذ ،بیمارستانها ،ساختمانها و دفاتر بزرگ ،خشکشویی
ها ،هتل ها ،مجتمع های تجاری و همچنین سیستم های حرارتی مناطقی مانند شهرك ها ،پادگان های نظامی ،دانشگاه ها
و پارك های صنعتی می توانند برای کاهش هزینه های خود به نحو مطلوبی از CHPبهره ببرند .حرارت بازیافتی از نیروگاه
های CHPمی تواند به چهار صورت "هوای گرم "برای استفاده در کورهها و پیش گرمایش هوای مورد نیاز اتاق احتراق"،
آب گرم "برای نیازهای مصرفی ،گرمایشی ،شستشو" ،آب داغ "برای مصارف گرمایشی ،پروسه های صنعتی ،پیش گرمایش
و" بخار آب "برای مصرف در فرایندهای صنعتی مورد استفاده قرار گیرد.
-3-2معرفی طرح
در این طرح یک نیروگاه با سه توربین ساخت شرکت زیمنس آلمان با هر یک با توان اسمی 9/2مگاوات و ظرفیت عملی
7/9مگاوات ،مجموعا 23/7مگاوات راه اندازی می شود .با توجه به مصرف 2مگاواتی برق توسط شرکت ، ...مازاد برقی
هدف از اجرای طرح احداث نیروگاه مولد مقیاس کوچک با ظرفیت 25مگاوات با قابلیت ، CHPتولید برق و حرارت به طور
همزمان برای مصارف صنعتی در داخل زمین شرکت ...واقع در استان آذربایجان شرقی ،شهرستان تبریز ،کیلومتر 32جاده
تهران و در زمینی به مساحت 2000مترمربع و زیر بنای 1000مترمربع می باشد .زمان کاری 3شیفت بوده و تولید به صورت
-4-3ظرفیت
ظرفیت تولید برق در حدود 25مگاوات بوده که در سال 187,704مگاوات ساعات برق به فروش می رسد .توان تولید حرارات
-5-3ظرفیت سنجی
تولید برق و انرژی در این نیروگاه به صورت مداوم بوده و در تمامی ساعات سال به طور مداوم برق تولید و عرضه می گردد.
ظرفیت تجهیزات نیز مشخص و در حدود 27/6مگاوات الکتریکی و 2.5مگاوات حرارتی است.
-1-6-3طراحی
تجهیزات (موتورهای مورد استفاده با کیفیت باال و قابلیت پایستگی باال بوده و قابلیت تولید مداوم تا 60000ساعت بدون
موتورهای گازسوز در نظر گرفته شده ،قابلیت کار با انواع سوخت را دارند .و از آن جا که تنها ماده مصرفی سوخت مولد است
باید همواره گاز طبیعی به عنوان سوخت پایه در دسترس باشد .در کنار آن ،پیش بینی مخازن سوخت گازوئیل در مواقعی که
-3-6-3نیروی انسانی
در استخدام نیروی انسانی ،تجربه ،تخصص ،جذب کادر کار آمد ،آموزشهای ضمن خدمت و ایجاد نظام مدیریت قوی برای
استفاده از حداکثر بهره وری پرسنل تولیدی و اداری از اولویت های طرح برای رسیدن به صد در صد ظرفیت عملی می باشد.
-4-6-3تعمیر و نگهداری
ایجاد نظام تعمیر و نگهداری دقیق و روز آمد به دلیل پیش گیری از وقفه های به وجود آمده ناشی از خرابی دستگاه ،توقف
ناخواسته تولید را به حداقل کاهش می دهد .ضمن اینکه در صورت ایجاد هر گونه عیبی در ماشین آالت خط تولید ،کارگاهی
که دارای نظام تعمیر نگهداری قانونمند باشد با پیش بینی معایب احتمالی ،در حداقل زمان نسبت به راه اندازی مجدد خط
عمدهی این بخش در بحث نگهداری مد نظر قرار می گیرد ،چرا که موتورهای مورد استفاده تا زمان اورهال ( 60000ساعت)
از آنجا که تولید به صورت مداوم صورت می گیرد ،تنها کارکنان بخش اداری مشمول تعطیلی ها می شوند و در سایر بخش
ها باید به طور مداوم نیروی مورد نیاز در حال فعالیت باشند.
-3-6-6کشش بازار
مشتری نهایی و بازار خریدار محصوالت این طرح به طور عمده شرکت توزیع برق می باشد ،لذا با توجه به حمایت های
فراوان دولتی از تولید برق با مولدهای مقیاس کوچک ،می توان کشش بازار را در حداکثر ممکن برآورد نمود.
-7-3محصول تولیدی
محصوالت تولیدی این طر ح برق و حرارت می باشد ،توان تولید الکتریسیته جمعا در حدود 25مگاوات و دمای حرارت
تولیدی تا 500درجه سانتیگراد است برق تولیدی از نوع صنعتی و 380ولت بوده و فرکانس آن 50هرتز است دمای تولیدی
از احتراق سوخت در موتورها حاصل می شود که از این طریق گازهای خروجی اگزوز دمای بسیار باالیی پیدا کرده و می توان
-8-3مواد اولیه
مواد اولیه مورد نیاز طرح ،تنها گاز طبیعی بوده که به قیمت گاز تحویلی به نیروگاه ها تهیه می شود .مقدار مصرف آن نیز به
ازای هر متر مکعب 50ریال می باشد .تامین گاز نیز از شبکه ناحیه صنعتی سعید آباد امکان پذیر خواهد بود
گاز طبیعی گازی است بی رنگ ،بی بو و سبک تر از هوا .برای تشخیص نشت گاز ،در ایستگاههای دروازه ورودی شهرها
به آن مواد بودار کننده اضافه می کنند تا ا یمنی مصرف کنندگان گاز طبیعی تامین گردد .گاز طبیعی مورد استفاده در استان
آذربایجان شرقی از مخازن گازی پاالیشگاه تبریز تامین می گردد و 98درصد آن را گاز متان تشکیل می دهد CHF(.ارزش
حرارتی هر متر مکعب گاز طبیعی تقریبا معادل ارزش حرارتی یک لیتر نفت سفید می باشد.
-2-8-3منابع تامین
تامین گاز طبیعی مصرفی نیروگاه ،همان گونه که ذکر شد ،از طریق سیستم شبکه گاز رسانی موجود در ناحیه صنعتی سعید
آباد صورت می گیرد به همین جهت و با توجه به مصرف باالی گاز طبیعی در نیروگاه ،نیاز به تخصیص گاز مناسب و با فشار
متعادل و مطلوب است .این امر پیش از این توسط مجری طرح بررسی شده و زمین در نظر گرفته شده مناسب این طرح
میباشد.
حمل و در واقع انتقال گاز مورد نیاز از طریق لوله کشی های در نظر گرفته شده توسط شرکت گازرسانی صورت می گیرد و
در صورت نیاز و عدم توانایی سیستم لوله کشی برای ارضای تقاضای گاز مورد نیاز ،می بایست انشعابی جدید از خط لوله
پرفشار به محل زمین کشیده شود .ضریب مصرف محصول نیز به این ترتیب است که به ازای هر کیلووات ساعت برق
-9-3فرایند تولید
به طور معمول 2/3انرژی مورد نیاز برای تولید برق در قالب گرما در نیروگاه ها تلف میگردد و وارد اتمسفر می شود .اضافه
بر آن نیز مقداری انرژی در مسیر تورزیع برق به مصرف کننده نهایی توسط مقاومت کابل ها و … .به هدر می رود . CHP
راه حل بهینه برای استفاده از حداکثر انرژی تولید شده برای تولید برق می باشد . CHPدستگاه تولید برق و حرارت همزمان
در محل مصرف کننده می باشد .در این فرایند پس از تولید برق ،حرارت تولید شده و گرمایی را که در غیر اینصورت به هدر
می رود بصورت بخار داغ یا گازهای اگزوز بازیافت شده بصورت انرژی گرمایشی برای مصارفی مانند گرم کردن آب ،گرم
کردن و یا خنک کردن محیط و یا مصارف صنعتی استفاده می گردد .بنابراین تلفات ناشی از توزیع و انتشار انرژی را نخواهیم
داشت بدین ترتیب CHPمی تواند بهره روی باالی 80درصد را از تولید انرژی بدست آورد که در مقایسه با فناوری های
فرایند کلی تولید برق ساختار پیچیده ای نداشته و شامل ورود گاز به نیروگاه و استفاده د موتورهای گازسوز بوده که پس از
احتراق گاز در موتور و ایجاد چرخش ژنراتوری که با این توربین کوپل است نیز همزمان به چرخش درآمده و برق تولیدی از
ژنراتور خارج شده و از طریق کابل های در نظر گرفته شده به شبکه برق منتقل می گردد .شمایی از سیستم CHPاین طرح
تجهیزات تولیدکننده برق عبارتند از 3توربین با ظرفیت اسمی 9/2مگاوات و موثر 7/9مگاوات و 2500کیلووات حرارت
Enclosed 4,000
)Height (mm
Unenclosed 3,200
✓ مجهز به PLCبا قابلیت مانیتور شدن از راه دور توسط خط تلفن و اینترنت و عدم نیاز به
یکی از ارکان مهم اجرای پروژهها که ضامن موفقیت پروژه میباشد ،برنامهریزی دوران اجرای پروژه است .احداث نیروگاه
CHPبظرفیت 25مگاوات ساعت نیز از این قاعده مستثنی نیستند .زمانبندی فعالیتها ،سازماندهی فعالیتها و قاعدهمند
کردن آنها باعث مدیریت بهتر و تخصیص به موقع منابع میگردد .به این منظور اولین قدم شکستن یک پروژه ،به
فعالیتهای اساسی است که انجام به موقع آنها باعث خاتمه موفقیت آمیز پروژه میگردد .بنابراین ضروری است مجری
پروژه با دید جامعی حجم هر کدام از فعالیت ها از مرحله تحقیقات اولیه و انتخاب مشاور تا مرحله بهره برداری واحد صنعتی
را برآورد نماید و زمان مناسب برای هر فعالیت را پیش بینی کند .سپس با شناخت روابط ،پیش نیازی فعالیتها ،زمان و
شروع و خاتمه فعالیتها را طوری برنامهریزی کند که بتواند در مدت تعیین شده پروژه را تحویل دهد .چرا که تاخیر در اجرای
پروژه در برخی موارد باعث وارد نمودن خساراتی خواهد شد که جبران آن بسیار سخت میباشد.
برنامه زمانبندی طرح در جدول 13ارائه شده است .همانگونه که در جدول 5مشخص است کل برآورد زمان مورد نیاز برای
* ت ا م ی ن م ن ا بع م ا لی م و ر د نی ا ز
* انج ا م اق د ام ا ت ق ا نو نی
* خ ا ک ب ر د ار ی و ت س ط ی ح ز م ی ن
* خ ر ی د م ا ش ی ن ا ال ت و ت ج ه ی ز ا ت
* * * س ا خ ت ابن ی ه
* ت ح و ی ل و ن ص ب م ا ش ی ن ا ال ت
* اس ت خ د ام و آ م و ز ش ن ی ر و ی ان س ا ن ی
* س ا خ ت ای س ت گ ا ه ت ا م ی ن گ ا ز نی ر و گ ا ه
* ت و لی د آ ز م ا ی ش ی
* بر ق م ا ز اد ع ق د ق ر ار د اد با ش ر ک ت ت و ز ی ع نی ر و ی بر ق و ف ر و ش
قبل از شروع فرآیند انتخاب سرمایه گذار ،مطالعه جامعی برای شناسایی ،ارزیابی کیفی و کمی ،تخصیص و استراتژی های
پاسخ ریسک های مختلف بر اساس شرایط و ویژگی های هر پروژه و مشخص نمودن مسئول هر ریسک توسط سرمایه پذیر
انجام میشود .این اطالعات در زمان انتخاب سرمایهگذار ،مسئولیتها و وظایف طرفین قرارداد و تعیین دیگر مفاد و شرایط
قراردادی بکار میرود و بعنوان یکی از پیوست های اسناد واگذاری پروژه مورد استفاده قرار میگیرد.
در این مرحله ریسک ها شناسایی و هر کدام ارزش گذاری میشوند ریسکها شامل:
-1-13-3شناسایی ریسک
واقعه یا شرایط غیر قطعی است که در صورت اتفاق،حداقل بر یکی از اهداف پروژه تاثیرگذار است.این اهداف می توانند شامل
محدوده کار،برنامه زمانی،هزینه و کیفیت باشد .شناسایی ریسک فرآیند تعیین ریسکهای اثرگذار بر پروژه و مستندسازی
ویژگی های آن است .ابزارها و تکنیک های متداول مورد استفاده در شناسایی ،ارزش گذاری و تخصیص ریسک های پروژه
شامل مصاحبه ،می باشد .در استفاده از این تکنیکها باید دلفی ، 7طوفان فکری 8و صرفه اقتصادی و زمانی لحاظ شود .در
تکنیک مصاحبه :محاسبه با اعضای با تجربه و متخصصین درگیر در پروژه و نیز سایر ذینفعان پروژه به شناسایی ریسکهای
پروژه کمک میکند .در این روش که عموماً بصورت گفتاری صورت می گیرد ،سعی می شود با نشان دادن اهمیت موضوع،
مصاحبه شونده به انتقال تجربیات خود در مورد ریسک های پروژه ترغیب گردد .از آنجا که انتقال دانش و تجربه افراد از
طریق مصاحبه به راحتی صورت نمی گیرد ،توانایی و استعداد مصاحبه کننده در بیان منظور و جلب افکار مصاحبه شونده تأثیر
7
Delphi
8
Brain storming
بسیاری بر کیفیت اطالعات منتقل شده می گذارد .همچنین به دلیل وقتگیر بودن این فرآیند مدیریت زمان در آن اهمیت
زیادی دارد.
-2-13-3احتمال ریسک
برآورد عدم قطعیت مربوط به یک ریسک و اینکه با چه احتمالی می تواند رخ دهد،این احتماالت می تواند بصورت توصیفی
(مانند خیلی کم /کم /متوسط/زیاد /خیلی زیاد) و یا به صورت کمی باشد (مثال در محدوده 1تا 99درصد) بیان شود (جدول
.)5
جدول :6معادل عددی برای عبارت های احتمال وقوع ریسک
احتمال وقوع عبارت
%5 بسیار کم
%25 کم
%50 متوسط
%75 زیاد
%90 خیلی زیاد
-3-13-3تاثیر ریسک
برآورد تاثیری که یک ریسک در صورت وقوع میتواند بر روی یک یا چند مورد از اهداف پروژه (مانند زمان ،هزینه ،کیفیت
و )...داشته باشد .تاثیر را می توان به صورت توصیفی (مانند خیلی کم /کم /متوسط /زیاد /خیلی زیاد) و یا به صورت کمی
(مثال درصدی از هزینه پایه پروژه ،روز ،ریال ،یا غیره ) بیان نمود (جدول .)6
ارزیابی کیفی ریسک فرآیند اولویت بندی ریسک ها برای تحلیل یا اقدامات در آینده بوده و بوسیله ارزیابی و ترکیب احتمال
وقوع و تأثیر آن بر اهداف پروژه (اعم از زمان ،هزینه ،کیفیت) انجام می شود.
احتمال و اثر ریسک های شناسایی شده بوسیله مصاحبه ،روش دلفی یا روش های دیگر توسط افراد خبره ارزیابی می شود و
مقدار برآورد شده احتمال و اثر ریسک در هم ضرب شده و سپس ماتریس احتمال و اثر به منظور اولویت بندی و درجه بندی
ریسک ها (از یک تا پن چ) تشکیل داده می شود بسته به اهمیت پروژه و اولویت های متولی آن ،معموالً ریسک های درجه
سه (متوسط) تا درجه پنج (خیلی باال) در اولویت قرار گرفته و تخصیص ریسک و ارزیابی کمی برای آنها انجام می شود
(جدول )8
جدول :8ماتریس احتمال وقوع ریسک و اثر آن بر اهداف پروژه و درجه بندی ریسکها
احتمال ریسک اثر ریسک
0/1 0/2 0/4 0/6 0/8
0/1 0/01 0/02 0/04 0/06 0/08
0/3 0/03 0/06 0/12 0/18 0/24
0/5 0/05 0/1 0/2 0/30 0/4
0/7 0/07 0/14 0/28 0/42 0/56
0/9 0/09 0/18 0/36 0/54 0/72
هر ریسک براساس احتمال وقوع و اثر آن بر اهداف پروژه ارزیابی می شود .درجه بندی ریسک ها از صفر (برای خیلی کم)
تا ( 1برای خیلی زیاد) را می توان براساس نیازهای متولی پروژه تغییر داد.
بر اساس جدول ،8درجه بندی ریسک های طرح مطابق جدول 10برآورد میشود
-14-3تحلیل SWOT
سازمانها پیوسته در حال تصمیمگیری و برنامهریزی هستند؛ از این رو الزم است برای هرگونه تصمیمگیری و برنامهریزی
راهبردی در سازمان ،نسبت به شناخت وضع موجود از طریق بررسی عوامل محیط درونی و بیرونی اقدام شود .این وظیفه بر
عهده تحلیلگران محیطی است که برای شناسایی فرصتها و تهدیدها بهدقت ،اثر متغیرهای محیطی بر تمام بخشها و
ارکان سازمان ،اعم از نهادهها و ستادهها را بررسی کنند؛ به عبارت دیگر ،از طریق تحلیل محیطی است که فرصتها و
تهدیدهای محیط مشخص شده و بر آن اساس و با توجه به شناسایی که قبل از آن از نقاط قوت و ضعف درونی سازمان باید
به دست آمده باشد ،هدفها را تعیین و رویهها و سیاستهای سازمان را مشخص نمود .این امر به مدیریت یاری میرساند در
مقابله با فرصتها و تهدیدهای محیط بیرونی ،رویهای هماهنگ و یکپارچه اتخاذ کند و به اهداف خود به نحو شایستهای
دست یابد .تجربیات جهانی نشان میدهند در دنیای رقابتی امروز ،سازمانها برای بقا و تداوم حیاتشان ،باید بخشی از توان و
( )Threatsاست .گام اول در مراحل برنامهریزی استراتژیک تعیین رسالت ،اهداف و مأموریتهای سازمان است و پس از آن
میتوان از طریق تحلیل SWOTکه از ابزار تدوین استراتژی است ،برای سازمان استراتژیای طراحی کرد که متناسب با
محیط آن باشد .با استفاده از این تحلیل این امکان حاصل میشود که اوالً به تجزیه و تحلیل محیطهای داخلی و خارجی
پرداخته و ثانیاً تصمیمهای استراتژیکی اتخاذ نمود که قوتهای سازمان را با فرصتهای محیطی متوازن سازد.
قوت:
نقطه قوت عبارت است از شایستگی ممتازی که بهوسیله آن سازمان میتواند درزمینهٔهایی مانند نوع منابع مالی ،تصویر
مثبت ذهنی بین خریداران ،روابط مثبت با تأمینکنندگان و مواردی از این دست ،نسبت به رقبا برتر باشد.
ضعف:
نقطه ضعف نوع محدودیت یا کمبود در منابع ،مهارتها و امکانات و تواناییهایی است که بهطور محسوس مانع عملکرد
اثربخش سازمان بشود .عملکرد مدیریت نیز در تشدید نقاط ضعف مؤثر است.
فرصت:
فرصت عبارت است از یک موقعیت مطلوب عمده در محیط خارجی سازمان مانند شناخت بخشی از بازار که پیش از این
فراموش شده بود .تغییر در وضعیت رقابت یا قوانین و بهبود در روابط با خریداران و فروشندگان بر اساس فرصت شناسایی
تهدید:
موقعیت نامطلوب در محیط خارجی سازمان است ،مانند قدرت چانه زنی و خریداران یا تأمینکنندگان کلیدی ،تغییرات عمده
و ناگهانی فناوری و مواردی از این دست که میتوانند تهدید عمده ای در راه موفقیت سازمان باشند.
برای استفاده از روش تحلیل SWOTباید ابتدا ماتریس عوامل داخلی ( )IFE9را تکمیل نمود .ماتریس مذکور برای ارزیابی
نقاط قوت و ضعف سازمان به کار میرود .برای این منظور ابتدا نقاط ضعف و قوت سازمان موردبررسی را فهرست نموده و
سپس متناسب با درجه اهمیت هر یک ،ضریبی به آن اختصاص داده میشود .ستون مربوط به رتبه ،نشانگر درجه قوت یا
ضعف بودن عامل برای سازمان است و اینکه تا چه حد نسبت به آن میتواند واکنش دهد .اعداد رتبه بین 1تا 4و مجموع
ردیف
رتبه ارزیابی عوامل داخلی ()IFE
نمره نهایی ضریب
(بین 1و )4
نقاط قوت
33 3 11 ارتقای بهرهوری و کاهش هزینه های جاری شرکت ... 1
60 4 15 تامین برق مورد نیاز کشور 2
33 3 11 امکان تامین گرمای مورد نیاز شرکت و شرکت های همجوار 3
56 4 14 موقعیت ممتاز محل اجرای طرح از نظر دسترسی به بازار مصرف 4
30 3 10 فاکتورهای رقابتی بسیار نسبت به برق شبکه دولتی 5
نقاط ضعف
76 4 19 امکان عدم تامین گاز مصرفی از سوی دولت در فصل زمستان 6
80 4 20 سرمایه اولیه موردنیاز باال 7
اجرای طرح از پشتوانه و جایگاه تئوریک مناسبی برخوردار است لذا یارای رقابت با سایر واحدهای مشابه را دارد.
دومین قدم برای استفاده از این مدل تحلیل ،تشکیل و تکمیل ماتریس عوامل خارجی ( )EFE10است .ماتریس مذکور برای
ارزیابی عوامل خارجی مؤثر بر سازمان که بهصورت فرصتها و تهدیدها عمل میکنند ،به کار میرود .برای این منظور ،ابتدا
تعدادی از عواملی را که در برگیرنده مهمترین فرصتها یا تهدیدهای سازمان موردبررسی هستند ،در جدول وارد نموده سپس
متناسب با درجه اهمیت هر یک ضریب مناسبی به آن اختصاص داده بهنحویکه حاصل جمع ضرایب 100شود.
ردیف
نمره رتبه ارزیابی عوامل خارجی ()EFE
ضریب
نهایی (بین 1و )4
فرصتها
68 4 17 همسویی طرح با برنامهریزیهای کالن کشور در صنعت تامین برق 1
72 4 18 امکان وجود صادرات برای برق به کشورهای همسایه 2
68 4 17 نقش کلیدی و اهمیت صنعت تامین برق در اقتصاد کشور 3
51 3 17 کسب درآمدهای تضمین شده از سوی دولت 4
42 3 14 حمایت دولت نسبت به تامین خوراك نیروگاه سیکل ترکیبی 5
تهدیدها
27 3 9 تحریم قطعات و مواد مصرفی توربین ها 6
24 3 8 بروکراسی اداری و ضعف و بیثباتی در قوانین دولتی 7
250 - 100 جمع امتیاز
بررسی اهم فرصتها و تهدیدهای موجود نشان میدهد ،اگرچه فرصتهای زیادی هستند که این طرح را از توجیه مناسبی
برخوردار میسازد ولی تهدیدهای خطرناکی نیز وجود دارند که در صورت بیتوجهی به آنها میتوانند آینده طرح را به خطر
بی اندازند و الزم است برنامهریزی مناسبی برای آنها صورت گیرد .نمره نهایی فرصتها و تهدیدهای طرح 250به دست
آمد.
-3-14-3نتیجهگیری SWOT
در مرحله بعد باید ماتریس SWOTتشکیل شود .این ماتریس ابزاری است که با استفاده از آن میتوان چهار نوع استراتژی
کلی را برای سازمان انتخاب کرد .این استراتژیها شامل استراتژی ST ،WO ،SOو WTبوده که در ادامه بهاختصار هر
)1استراتژی SOبهصورتی است که سازمان باید با بهرهگیری از توانمندیها ،فرصتها را حداکثر نماید و معموالً هر سازمانی
)2استراتژی WOبه دنبال کاهش نقاط ضعف و افزایش فرصتها است .در این حالت سازمان به علت داشتن ضعفهای
اساسی ،امکان استفاده از فرصتهای به دست آمده را ندارد ولی میتواند با بهرهگیری از فرصتها از این استراتژی
)3استراتژی STشرایطی است که در آن سازمان برای احتراز از تهدیدهای وارد بر خود ،از نقاط قوت موجود سازمان استفاده
میکند.
)4استراتژی WTبا هدف کاهش نقاط ضعف و تهدیدها تا جای ممکن طرحریزی میشود .سازمانی که بیشترین عوامل
آن در این بخش متمرکز باشند ،وضعیت جالبی نداشته و در معرض ورشکستگی قرار دارد.
بر اساس محاسبات و ارزیابیهای صورت گرفته ،نمره نهایی ارزیابی عوامل داخلی سازمان 56یا 0.56و نمره نهایی ارزیابی
عوامل خارجی سازمان 250یا 2.5میباشد؛ بنابراین استراتژی مناسب برای طرح منطقه woمیباشد .به این معنی که سرمایه
گذار باید با بهرهگیری از نقاط قوت و توانمندیهای خود ،از فرصتهای پیش رو نهایت استفاده را داشته باشد تا بتواند در
بر اساس اهداف بازار ،برنامه ارائه خدمات ،فروش و قیمت پیش بینی شده برای خدمات طرح مطابق جداول 14 ،13و 15
می باشد.
جدول :13برنامه فروش طرح
درآمد فروش قیمت فروش
واحد سنجش ظرفیت ساالنه شرح
(میلیون ریال) (ریال/واحد)
1,182,535 مگاوات 187,704 6,300,000 ورودیه پل معلق
1,182,535 مجموع
جدول :14پیش بینی برنامه تولید محصوالت طرح طی سالهای آتی (تن)
سال چهارم سال سوم سال دوم سال اول سال
100% 100% 100% 100% درصد استفاده از ظرفیت عملی
12 12 12 4 تعداد ماه
187,704 187,704 187,704 62,568 برق
187,704 187,704 187,704 62,568 جمع تولیدات
جدول :15پیش بینی برنامه فروش محصوالت طرح طی سالهای آتی (میلیون ریال)
سال چهارم سال سوم سال دوم سال اول سال
1,182,535 1,182,535 1,182,535 394,178 برق
1,182,535 1,182,535 1,182,535 394,178 فروش کل
-1-4مقدمه
اجرای یک پروژه ی صنعتی از همان مراحل آغازین با صرف هزینه های مختلفی همراه است بطوری که در مرحله بهره
برداری نیز ادامه پیدا می کند .این هزینه ها در دوران اجرای طرح تحت عنوان سرمایه ثابت و در دوران بهره برداری با عنوان
هزینه های مربوط به سرمایه در گردش واحد شامل مقدار و ارزش مواد اولیه مصر فی ،کاالی در جریان ساخت ،ساخته شده،
مطالبات تنخواه گردان و بستانکاران می باشد که در ادامه برآورد خواهند شد .پس از بررسی ها و مطالعات انجام شده
هزینههای کل سرمایه گذاری طرح بصورت انجام شده و مورد نیاز در جدول ذیل درج گردیده است.
با توجه به اهدافی که در مقدمه این طرح به آنها اشاره شده است و در این قسمت به بررسی مالی و محاسبه هزینه های
سرمایه گذاری اعم از ثابت و متغیر و در نهایت به ارزیابی اقتصادی این طرح خدماتی و بدست آوردن متوسط میزان سود
خالص یک دوره چندساله ارائه خدمات مجتمع می پردازیم تا دریابیم که ایجاد این چنین واحدهای خدماتی چه نتایج و
دستاوردهایی را به بار می آورد .برای تحقق این موارد و بررسی ها و محاسباتی صورت گرفته است که می توان آنها را تحت
هزینههای سرمایهگذاری طرح شامل هزینههای سرمایهگذاری ثابت و هزینههای سرمایه در گردش میباشد .از جمله
هزینههای ثابت سرمایهگذاری طرح میتوان به هزینههای خرید زمین ،محوطهسازی ،احداث ساختمانها ،ماشینآالت و
تجهیزات ،وسایل و تجهیزات ،تاسیسات وسایل اداری و خدماتی و ...اشاره کرد .زمین جز داراییهای غیر استهالك شونده
محسوب میگردد ولی مابقی داراییها مستهلک شونده به شمار میروند .دارائیهای ثابت به طورکلی به دو دسته مشهود و
نامشهود تقسیم میشوند که سرفصلهایی از قبیل زمین ،ساختمان و محوطهسازی ،ماشینآالت و تاسیسات و هر آنچه که از
لحاظ عینی قابل مشاهده و فیزیکی است جزو دارائیهای ثابت مشهود به شمار میرود و مواردی چون حق االمتیازهای برق،
آب ،تلفن و ...که عینیت فیزیکی ندارند نیز جزو دارائی ثابت نامشهود میباشند.
سرمایه درگردش ،پس از بهرهبرداری تجاری از طرح و به لحاظ تأمین مواد اولیه و ملزومات الزم جهت مدیریت طرح برای
دوره مشخصی تعیین میشود .سرمایه مورد نیاز در دوران بهرهبرداری تجاری از طرح شامل هزینههای مواد اولیه ،انرژی و
پس از بررسی ها و مطالعات انجام شده هزینههای کل سرمایه گذاری طرح بصورت انجام شده و مورد نیاز در جدول 16درج
گردیده است
جدول :16هزینههای سرمایهگذاری طرح
جمع مورد نیاز انجام شده
شرح
(میلیون ریال) (میلیون ریال) (میلیون ریال)
50,000 0 50,000 زمین
9,146 9,146 0 محوطه سازی
46,400 46,400 0 ساختمان
3,175,200 3,175,200 0 ماشین آالت و تجهیزات
133,914 133,914 0 تاسیسات و انشعابات
2,100 2,100 0 لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی
0 0 0 وسائط نقلیه
3,260 3,260 0 لوازم و تجهیزات اداری و خدماتی
168,501 168,501 0 متفرقه و پیش بینی نشده
3,588,521 3,538,521 50,000 جمع سرمایه گذاری ثابت
32,272 32,272 0 هزینه های قبل از بهره برداری
3,620,793 236,833 50,000 جمع کل
38,905 38,905.00 0 سرمایه در گردش
638,863 638,863.00 0 بهره پرداختی تسهیالت بانکی
4,298,561 914,601 50,000 جمع کل هزینه های سرمایه گذاری طرح
-1-2-4زمین
بر اساس مطالعات اولیه صورت گرفته طرح موقعیت زمین ،امکانات دستیابی به تاسیسات خدماتی ،زیربنایی و خطوط ارتباطی
مورد توجه بوده و با نگاه به طرح های توسعه ای واحد در آینده و تولید برق بیشتر ،زمین محل اجرای طرح در محل فعلی
شرکت ...واقع در استان آذربایجان شرقی ،ناحیه صنعتی سعید آباد می باشد .ارزش کل زمین مورد نظر مطابق جدول ...
تسطیح و خاکبرداری ،دیوارکشی اطراف مجتمع و ...عملیاتهای الزم در بخش محوطهسازی طرح میباشد که شرح کامل
هزینه احداث ابنیه و مستحدثات طرح بر اساس نرخهای ارائه شده در فهرست بهای سازمان مدیریت و برنامهریزی سال
1400کشور مطابق جدول 16برآورده شده است که همگی اجرا شده و مقدار کار باقیمانده در حد صفر می باشد.
-4-2-4تجهیزات و ماشینآالت
به کارگیری تجهیزات مناسب از اساسی ترین ارکان طراحی واحدهای صنعتی می باشد .چرا که انتخاب ماشین آالت مناسب
می تواند در بهبود کیفیت محصول و بهینه سازی سرمایه گذاری نقش موثری داشته باشد .با توجه به میزان سرمایه گذاری
طرح ،کلیه موتورها از خارج کشور لیست تجهیزاتی که توسط کارشناس مشاور و باخذ نظر تولید کنندگان محصول برای
ظرفیت اسی طرح مورد نیاز است در ادامه ارائه شده است .از آن جایی که تولید کنندگان مختلفی در خارج کشور وجود دارند
که نام آنها در ادامه آ ورده خواهد شد نیاز به معیاری برای کنترل مناسب یا نا مناسب بودن خط تولید پیشنهادی ایشان با
نیازمندی های طرح وجود دارد .به همین منظور با اخذ اطالعات از چند شرکت معتبر خارجی که به آنها اشاره خواهد شد و
مشاوره با کارشناسان ،ماشین آالتی جهت این طرح انتخاب گردید که از نظر اقتصادی به صرفه بوده ،اصول بهینه سازی
مصرف انرژی در آنها رعایت شده ،راندمان مناسبی داشته و با دانش روز همگام باشند .نهایتا از واحدهایی که ماشین آالت
ساخته شده آنها با این مشخصات همخوانی دارد پیش فاکتور مقایسه -ای اخذ شده و بنابر این معیار محاسبات مالی طرح بر
-5-2-4تاسیسات و انشعابات
هر واحد تولیدی عالوه بر دستگاه های اصلی تولید ،جهت تکمیل یا بهبود کارایی ،نیاز به یک سری تجهیزات و تأسیسات
جانبی نظیر آب و برق ،سوخت ،سیستم های حفاظتی و اعالم حریق و ...دارد .انتخاب این موارد باید با توجه به شرایط منطقه
ای ،ویژگی های فرایند و محدودیت های زیست محیطی انجام گیرد .تأسیسات و تجهیزات مورد نیاز این طرح بر اساس موارد
فوق در ادامه تشریح می گردد .بر اساس تجهیزات برآورد شده و قیمت های استعالم شده برای هر یک ،سرمایه گذاری مورد
تجهیزات اداری و آزمایشگاهی مورد نیاز این طرح بشرح جدول 25میباشد.
تجهیزات اداری و آزمایشگاهی مورد نیاز این طرح بشرح جدول 26میباشد.
هزینه های قبل از بهره برداری طرح مطابق جدول 27می باشد.
جهت مقابله با هزینه های مازاد بر محاسبات انجام شده در حدود 5درصد هزینه های ریالی عنوان هزینه های متفرقه و پیش
جزئیات هزینههای عملیاتی و جاری طرح (سالیانه) مطابق جداول زیر میباشند.
-2-3-4هزینههای پرسنلی
مسلما بخش نیروی انسانی هر مجموعهای تعیین کننده اصلی هدفدار حرکت کردن آن مجموعه میباشد ،بنابراین بکارگیری
پرسنل مجرب و متخصص از برنامههای آینده کارگاه میباشد .بکارگیری مدیران با تجربه در زمینه های مختلف اجرایی و
میزان هزینه های ساالنه مرتبط با مصرف حامل های انرژی در این واحد تولیدی و صنعتی به شرح اطالعات مندرج در جدول
31میباشد:
-4-3-4تعمیر و نگهداری
میزان هزینه های ساالنه مرتبط با نگهداری و تعمیرات (نت) ابنیه ،محوطه ،تجهیزات ،وسایل حمل و نقل و ...این واحد
صنعتی با استفاده از اطالعات مندرج در جدول ( 16هزینههای سرمایهای طرح) مطابق جدول 32میباشد.
-5-3-4استهالك
میزان هزینه های ساالنه مرتبط با استهالك ماشینآالت ،تاسیسات و تجهیزات این واحد تولیدی و صنعتی با استفاده از
اطالعات مندرج در جدول ( 16هزینههای سرمایهای طرح) محاسبه می گردد .شایان ذکر روش محاسبه هزینه استهالك ،
براساس مدت زمان عمر مفید گروه مقروض میباشد و به روش مستقیم معروف می باشد:
تجزیه و تحلیل اقتصادی یک طرح با اهمیتترین نوع تصمیمگیری به منظور سرمایهگذاری میباشد .در این بخش از گزارش
با ارائه شاخص های مهم اقتصادی سعی بر آن شده که وضعیت اقتصادی این طرح مشخص گردد .محاسبه شاخصها از
مناسب ترین روش یعنی با استفاده از «ارزش خالص فعلی» انجام شده است که استفاده از این روش اعتبار شاخصهای
اقتصادی بدست آمده را افزایش داده است .در این فصل ،با استفاده از نرمافزار COMFAR IIIتجزیه و تحلیل مالی و
اقتصادی صورت گرفته است .این نرمافزار در حال حاضر بعنوان معتبرترین نرمافزار مباحث مالی و اقتصادی میباشد که قابل
قبول برای کلیه سازمانها ،موسسات و نهادهای مالی و اعتباری داخل و خارج کشور میباشد.
بر اساس برآوردهای فنی و مالی طرح ،حجم سرمایهگذاری کل پروژه 4,298,851میلیون ریال میباشد که 3,620,793
میلیون ریال آن سرمایهگذاری ثابت و 38,905میلیون ریال سرمایه در گردش 638,863 ،میلیون ریال آن بهره پرداختنی
در این طرح آورده متقاضی 1,205,880میلیون ریال و مبلغ 3,000,000میلیون ریال به عنوان تسهیالت بانکی با نرخ بهره
در تحلیل امکانپذیری توسعه توسعه واحد تولید جامبو بگ ،شاخصها و معیارهای برآورد شده که تأثیر به سزایی در
تصمیمگیری و ارائه راهکار خواهند داشت که براساس مجموعهای از پارامترها و متغیرها محاسبه و استخراج میشوند .از آنجا
که مفروضات و تخمینها نقش مؤثری در محاسبه این پارامترها دارند ،ممکن است در حین اجرای طرحها شرایطی متفاوت
از پیشبینی ها و برآوردها به وجود آید .لذا در نظر گرفتن تغییرات احتمالی و اثر آنها بر شاخصهای مالی ،مجریان و
سیاستگذاران را در تصمیمگیری و اتخاذ راهکارهای مناسب یاری خواهد کرد .بدینمنظور در این قسمت نرخ بازده داخلی
( ، )IRRدوره بازگشت سرمایه ،نقطه سربهسری ،به عنوان عمدهترین شاخص ارزیابی طرح میباشد .مورد تحلیل و بررسی
ارزش خالص فعلی ( )NPVتفاوت بین ارزش فعلی جریانات نقدی ورودی و ارزش فعلی جریان نقدی خروجی است .ارزش
خالص فعلی برای بودجه بندی سرمایه مورد استفاده قرار میگیرد تا احتمال سرمایهگذاری محاسبه شده یا پروژه را تحلیل
کند .با فرض اینکه حداقل نرخ جذب سرمایهگذاری در کشور 18درصد میباشد لذا مقدار ارزش خالص فعلی طرح ()NPV
با در نظرگیری نرخ تنزیل 18درصد برای کل پروژه مبلغ 210,831میلیون ریال میباشد که مقداری مثبت بوده و اجرای
دوره بازگشت سرمایه یک روش تقریبی برای مقایسه اقتصادی پروژهها میباشد .در این روش هدف پیدا کردن دوره یا مدت
زمانی است که سرمایهگذاری صورت گرفته از طریق سود شرکت تحقق پید میکند .دوره بازگشت سرمایه برای کل
سرمایهگذاری در این طرح 6/07سال میباشد .در نمودار شکل 4دوره بازگشت سرمایه برای کل سرمایهگذاری آورده شده
است.
یکی از مهمترین عوامل جذابیت سرمایهگذاری هر واحد صنعتی و غیر صنعتی ،میزان سود خالص ساالنه طرح میباشد .در
این طرح و در بخشهای قبلی نیز به جزئیات هزینهها و درآمدها پرداخته شده است .سود خالص طرح در طول زمان راهاندازی
بر اساس محاسبات نرمافزار کامفار ،با ارائه 86درصد از ظرفیت تولید در سال اول ،طرح به نقطه سر به سری رسیده میشود
که با افزایش ظرفیت در سالهای بعدی به 69درصد (سال سوم بهره برداری) میرسد .که نشانگر معقول بود میزان برابری
در ادامه تحلیلهای مالی طرح با نرمافزار کامفار 3آورده شده است.