Poradnik

Wspczesne instalacje elektryczne
w budownictwie jednorodzinnym
www.moeller.pl
BIBLIOTEKA
COSiW
SEP
Wspczesne instalacje elektryczne
w budownictwie jednorodzinnym
PORADNIK ELEKTROINSTALATORA
Recenzent:
mgr in. Andrzej Boczkowski
Autorzy:
Cz I
INSTALACJE ELEKTRYCZNE W BUDYNKACH MIESZKALNYCH
in. Dariusz Drop
in. Ryszard Drop
mgr in. Andrzej Majewski
mgr in. Tomasz Bianga
Cz II
INSTALACJA SIECI KOMPUTEROWEJ
Marcin Wlazo
mgr in. Adam Wastowski
Cz III
OPROGRAMOWANIE WSPOMAGAJCE PROJEKTOWANIE
mgr in. Jacek Pkoszek
mgr in. Artur Tobiasz
Cz IV
PROJEKT INSTALACJI W SYSTEMIE XCOMFORT
mgr in. Mariusz Tomaszewski
Copyright by Moeller Sp. z o.o.
80-299 Gdask, ul. Galaktyczna 30
tel. (0-58) 554 79 00
fax (0-58) 554 79 09
http://www.moeller.pl
Copyright by Centralny Orodek Szkolenia i Wydawnictw SEP
00-050 Warszawa, ul. witokrzyska 14
tel. (0-22) 336-14-19 (21)
fax: (022) 336-14-22 (25)
e-mail: poczta@cosiw.pl
http://www.cosiw.pl
http://sklep.cosiw.pl
Warszawa 2006
ISBN 83-89008-91-2
Wydanie I
1
CZ I
1. Zaoenia oglne do projektowania instalacji elektrycznych w budownictwie mieszkaniowym
jednorodzinnym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2. Zasady doboru przewodw i urzdze zabezpieczajcych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.1 Dobr przekroju przewodw w obwodach instalacji elektrycznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.1.1 Dobr przekroju przewodu ze wzgldu na obcialno prdow dugotrwa. . . . . . . 6
2.1.2 Dobr przekroju przewodu ze wzgldu na dopuszczalny spadek napicia. . . . . . . . . . 6
2.1.3 Dobr przekroju przewodu ze wzgldu na wytrzymao mechaniczn. . . . . . . . . . . . 8
2.1.4 Dobr przekroju przewodu ze wzgldu na skuteczno ochrony
przeciwporaeniowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
2.2 Dobr zabezpiecze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2.2.1 Zabezpieczenie przecieniowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2.2.2 Zabezpieczenie zwarciowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2.2.3 Selektywno zabezpiecze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
3. Urzdzenia ochronne rnicowoprdowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
4. Pomieszczenia wyposaone w wann lub/i basen natryskowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
5. Ochrona przepiciowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
6. Poczenia wyrwnawcze gwne i dodatkowe (miejscowe). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
7. Uziomy fundamentowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
8. Zastosowanie przekanikw programowalnych EASY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
9. Projekt instalacji elektrycznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
9.1 Przedmiot opracowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
9.2 Zakres opracowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
9.3 Zasilanie w energi elektryczn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
9.3.1 Zcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
9.3.2 Linia kablowa od zcza kablowego do rozdzielnicy w budynku. . . . . . . . . . . . . . . . 44
9.3.3 Rozdzielnica gwna w budynku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
9.4 Instalacje odbiorcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
9.4.1 Instalacja owietleniowa wewntrz budynku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
9.4.2 Instalacja owietlenia zewntrznego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
9.4.3 Instalacja gniazd wtyczkowych, ogrzewania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
9.4.4 Zasilanie zaworu tryskaczy ogrodowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
9.4.5 Automatyka EASY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
9.4.6 Ochrona przepiciowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
9.4.7 Ochrona przed poraeniem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
9.4.8 Zabezpieczenie przeciwpoarowe instalacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
9.5 Uwagi kocowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
9.6 Obliczenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
9.6.1 Moc zainstalowana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
9.6.2 Moc zapotrzebowana (obliczeniowa) dla budynku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
9.6.3 Dobr przewodw i zabezpiecze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
9.7 Zestawienie aparatw, sprztu i osprztu firmy MOELLER zastosowanych w projekcie. . . . . 63
2
CZ II
1. Sieci lokalne - podstawy teoretyczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
1.1 Normatywne podstawy tworzenia sieci lokalnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
1.2 Topologia sieci lokalnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
1.3 Media transmisyjne uywane w sieciach LAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
1.4 Rodzaje skrtki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
1.5 Kategorie skrtek miedzianych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
1.6 Urzdzenia aktywne sieci LAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
1.7 Adresy MAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
2. Sieci lokalne - wskazwki instalatorskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
2.1 Dobr komponentw okablowania strukturalnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
2.2 Instalacja okablowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
2.3 Monta kabla w gniazdach sieciowych i panelach krosowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
2.4 Monta kocwek RJ-45. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
2.5 Monta urzdze w szafach 19. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
3. Przykadowy projekt sieci lokalnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
3.1 Zaoenia wstpne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
3.2 Podczenie sieci lokalnej do Internetu projekt logiczny sieci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
3.3 Okablowanie budynku projekt fizyczny sieci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
3.4 Punkt dystrybucyjny (rozdzielnia). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
3.5 Tabela materiaw zastosowanych do budowy instalacji sieciowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
CZ III
1. Wstp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
2. Programy do wspomagania projektowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
2.1 Program PAJK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
2.2 Program XPD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
CZ IV
1. Wstp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
2. Programowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
3. Opis dziaania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101
Cz zamwieniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104
Dokumentacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137
Normy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138
Wprowadzenie
Niniejsze opracowanie pomylane zostao jako swego rodzaju poradnik dla elektroinstalatorw,
projektantw i osb obecnie zajmujcych si, bd w przyszoci zainteresowanych, problematyk
zwizan z projektowaniem i wykonywaniem nowoczesnych instalacji elektrycznych w budynkach.
Opracowanie zawiera elementy teorii, uatwiajce lepsze zrozumienie zagadnie zwizanych z proce-
sem projektowania. Praca zostaa podzielona na cztery czci:
1. Projekt instalacji elektrycznej wykonanej w sposb klasyczny (tradycyjny).
2. Projekt prostej instalacji komputerowej.
3. Obliczenia wykonane za pomoc programw Pajk i XPD.
4. Alternatywny projekt instalacji w systemie Xcomfort.
Na przykadzie istniejcego domu jednorodzinnego pokazano krok po kroku metodyk postpowania,
od wstpnych zaoe poczynajc, poprzez etap oblicze oraz dobr aparatury i oprzewodowania,
na ostatecznym opracowaniu wynikw koczc. Obliczenia sprawdzono przy uyciu programu Pajk.
Praca zostaa wykonana zgodnie z obowizujcymi normami, warunkami technicznymi, zaleceniami
w zakresie projektowania i wykonywania instalacji elektrycznych oraz zasadami wiedzy technicznej. Dlatego
te, stanowi moe cenn pomoc zarwno dla fachowca jak i dla Czytelnika majcego jedynie oglne poj-
cie o projektowaniu, a pragncego poszerzy swoje wiadomoci w tym zakresie.
Autorzy
3
4
5
CZ I
1. Zaoenia oglne do projektowania instalacji elektrycznych w budownictwie mieszkaniowym
jednorodzinnym.
Przy projektowaniu instalacji elektrycznej naley zapewni spenienie nastpujcych wymaga:
a) ochrony ludzi, zwierzt domowych i pomieszcze od niebezpieczestw mogcych wystpi
w instalacji elektrycznej takich jak:
- poraenie prdem elektrycznym,
- nadmiernym wzrostem temperatury mogcym spowodowa poar lub inne szkody.
b) prawidowe dziaanie instalacji elektrycznej zgodnie z przeznaczeniem.
Spenienie tych wymaga nastpi, jeeli w projektowaniu instalacji elektrycznej zastosuje si nast-
pujce kryteria:
a) przekrj przewodw powinien by okrelony stosownie do:
- ich dopuszczalnej maksymalnej temperatury (dopuszczalnej wielkoci obcienia),
- dopuszczalnego spadku napicia,
- oddziaywa elektromechanicznych mogcych powstawa podczas zwar,
- oddziaywa mechanicznych, na ktre przewody mog by naraone.
b) wybr typu przewodw i sposoby ich instalowania zale od:
- waciwoci rodowiska (klimatyczne warunki otoczenia),
- dostpnoci do przewodw (instalacji) dla ludzi i zwierzt,
- oddziaywa mechanicznych (uderzenia, wibracje), na ktre mog by naraone przewody,
- napicia.
c) rodzaje i dane znamionowe zabezpiecze (urzdze) powinny by dobrane z uwzgldnieniem
funkcji, jak maj one spenia, czyli przed jakimi skutkami powinny zabezpiecza (przecienia,
prdu zwarciowego, przepicia, obnienia wartoci napicia lub zaniku).
d) wyposaenie zastosowane w instalacji elektrycznej winno spenia wymagania odpowiednich norm.
Dobrane elementy wyposaenia elektrycznego powinny mie odpowiedni parametry techniczne:
- napicie dobrane do maksymalnych zastosowanych napi roboczych, jak rwnie do mog-
cych wystpi przepi
- prd z uwzgldnieniem maksymalnych prdw roboczych oraz z uwzgldnieniem prdw
mogcych wystpi w warunkach zakceniowych
- obcienie dobrane na podstawie parametrw technicznych powinno by dostosowane
do normalnych warunkw eksploatacji
2. Zasady doboru przewodw i urzdze zabezpieczajcych.
2.1 Dobr przekroju przewodw w obwodach instalacji elektrycznej.
Dobr przewodw w instalacjach elektrycznych polega na wyznaczeniu przekroju przewodu
ze wzgldu na:
- obcialno prdow dugotrwa,
- dopuszczalny spadek napicia,
- wytrzymao mechaniczn,
- skuteczno ochrony przeciwporaeniowej.
Przykadowe obliczenia dla zaprojektowanego obiektu patrz strona 56
6
2.1.1 Dobr przekroju przewodu ze wzgldu na obcialno prdow dugotrwa.
Przepyw prdu przez przewd (y) powoduje wydzielenie si ciepa, ktrego ilo
zalena jest od wielkoci prdu i rezystancji przewodu. Wytworzone ciepo powoduje wzrost
temperatury przewodu. Temperatura ta nie powinna przekroczy temperatury dopuszczalnej,
po ktrej mogoby nastpi uszkodzenie (zniszczenie) izolacji przewodu. Jeeli, w wyniku
przepywu prdu przez przewd, ilo wytworzonego ciepa nie spowoduje powstania tem-
peratury wyszej od granicznej, to po pewnym czasie nastpi rwnowaga cieplna, tzn. ilo
ciepa wytworzonego w przewodzie bdzie rwna iloci ciepa oddawanego do otoczenia.
Warto prdu w stanie rwnowagi, kiedy przewd osignie temperatur dopuszczaln,
nazywamy dopuszczaln dugotrwale obcialnoci prdow (I
z
). Zatem prawidowo dobra-
ny przekrj przewodu powinien spenia warunek:
I
z
> I
B
gdzie:
I
z
- dopuszczalna dugotrwaa obcialno prdowa dla danego typu i przekroju
przewodu, [A]. Warto t mona przyj z tabel umieszczonych w katalogu
producenta, lub wg normy PN-IEC 60364-5-53:2001
I
B
- prd obliczeniowy (roboczy) linii, [A]
dla obwodw jednofazowych
I
B
=
P
U
nf
cos,
dla obwodw trjfazowych
I
B
=
P
3 U
n
cos,
gdzie:
P - moc obliczeniowa (szczytowa), [W]
U
nf
, U
n
- napicie fazowe, miedzyprzewodowe, [V]
cos, - wspczynnik mocy, przyjmuje si 0,95
2.1.2 Dobr przekroju przewodu ze wzgldu na dopuszczalny spadek napicia.
Odbiorniki energii elektrycznej dla zapewnienia ich poprawnej pracy powinny by zasilane
napiciem o wartoci zblionej do znamionowej. Wymaga to niekiedy zastosowania prze-
wodw o wikszym przekroju ni wynika to z obcialnoci prdowej. Dopuszczalny spadek
napicia w instalacjach elektrycznych nieprzemysowych w obwodach odbiorczych, od licz-
nika do dowolnego odbiornika, wg N-SEP-E-002, nie powinien przekracza 3%, a od licz-
nika do zcza 0,5%, przy mocy przesyanej do 100 kVA i 1% przy mocy powyej 100 kVA,
a mniejszej ni 250 kVA. Spadek napicia wyraony w %, obwodu o dugoci l, przekroju S
i konduktywnoci materiau ,, obliczany jest z zalenoci:
AU
%
=
200
I
B
(Rcos, + Xsin,)
U
nf
7
AU
%
=
3 100
I
B
(Rcos
,
+ Xsin
,
)
U
n
gdzie:
I
B
- prd obliczeniowy, [A]
cos, - wspczynnik mocy
R, X - rezystancja i reaktancja obwodu, [O]
U
nf
, U
n
- napicie fazowe, midzyprzewodowe, [V]
R =
l
, S
X = X l
gdzie:
, - konduktywno, [m/Omm] (dla y Cu - 56, dla y Al - 33)
l - dugo linii, [m]
S - przekrj przewodu, [mm]
X - reaktancja jednostkowa [O/m]
(dla kabli: 0,08 10
-3
O/m, dla instalacji w rurkach: 0,1 10
-3
O/m)
Dla obwodw wykonanych kablami, przewodami wieloyowymi lub jednoyowymi o prze-
kroju y nie wikszym ni 50 mm Cu i 70 mm Al, reaktancje tych przewodw pomijamy.
Przyjmujc powysze zaoenie, spadki napi obliczamy z zalenoci:
AU
%
=
200 P l
, S U
nf
2
AU
%
=
100 P l
, s U
n
2
gdzie:
P - moc czynna, [W]
l - dugo przewodu, [m]
s - przekrj y linii, [mm]
, - konduktywno przewodu, [m/Omm]
U
nf
- napicie fazowe, [V]
U
n
- napicie midzyprzewodowe, [V]
Prawidowo dobrany przekrj przewodu w obwodzie, ze wzgldu na dopuszczalny spadek
napicia, powinien spenia warunek:
AU
%dop
>lAU
%obl
odc
gdzie:
AU
%dop
- dopuszczalny spadek napicia, [%]
AU
%odc
- obliczeniowy spadek napicia poszczeglnych odcinkw linii,
wyznaczany z zalenoci podanych wyej, [%]
8
2.1.3 Dobr przekroju przewodu ze wzgldu na wytrzymao mechaniczn.
Minimalny przekrj przewodu uoonego na stae, chronionego przed uszkodzenia-
mi mechanicznymi, wynosi 1,5 mm Cu. Przyjmuje si minimalny przekrj przewodw
w instalacjach elektrycznych uoonych wewntrz budynkw, dla obwodw owietleniowych
- 1,5 mm Cu, dla gniazd wtyczkowych - 2,5 mm Cu.
2.1.4 Dobr przekroju przewodu ze wzgldu na skuteczno ochrony przeciwporaeniowej.
Przekrj przewodu powinien by tak dobrany, by w przypadku zwarcia midzy przewo-
dem fazowym i przewodem ochronnym lub czci przewodzc instalacji, impedancja
obwodu zapewnia samoczynne wyczenie zasilania przez urzdzenie zabezpieczajce,
w okrelonym czasie. Powysze jest zapewnione przy spenieniu warunku:
Z
s
I
a
U
o
gdzie:
U
o
- warto skuteczna napicia znamionowego prdu przemiennego wzgldem ziemi, 230 [V]
Z
s
- impedancja ptli zwarciowej obejmujcej: rdo zasilania, przewd fazowy do punktu zwarcia,
i przewd ochronny midzy punktem zwarcia a rdem
I
a
- prd powodujcy samoczynne zadziaanie urzdzenia wyczajcego w czasie zalenym od napicia U
o
.
Dla U
o
= 230 V czas wyczania wg PN-IEC 60364-4-41 wynosi 0,4 s. Dla ukadu TN
Z
s
= (lR)
2
+ (lX)
2
gdzie:
lR, lX - suma rezystancji i reaktancji obwodu
l
a
= k l
n
gdzie:
I
n
- warto znamionowa urzdzenia zabezpieczjcego, [A]
k - krotno prdu znamionowego powodujca zadziaanie urzdzenia zabezpieczajcego.
Przykadowo, dla wycznika typu CLS6 produkcji Moeller, krotno dla charakterystki B wynosi od 3 do 5.
Rys. 1/2/1 Charakterystyka wyzwalania (IEC/EN 60898)
9
2.2 Dobr zabezpiecze.
Przewody czce odbiorniki energii elektrycznej z rdem zasilania powinny by zabezpieczone
przed skutkami przecie i zwar przez urzdzenia zabezpieczajce, samoczynnie wyczajce
zasilanie w przypadku przecienia lub zwarcia.
Przykadowe obliczenia dla zaprojektowanego obiektu patrz strona 57
2.2.1 Zabezpieczenie przecieniowe.
Zabezpieczenie przecieniowe przewodw powinno spenia nastpujce warunki:
l
B
I
n
l
z
l
2
1,45 l
z
gdzie:
I
B
- prd obliczeniowy w obwodzie elektrycznym (prd obcienia przewodw), [A]
I
z
- dopuszczalna obcialno prdowa dugotrwaa przewodu, [A]
I
n
- prd znamionowy urzdze zabezpieczajcych (lub nastawiony prd urzdze zabezpieczajcych), [A]
I
2
- prd zadziaania urzdze zabezpieczajcych, [A]
Prd zadziaania urzdze zabezpieczajcych I
2
naley okrela jako krotno prdu znamio-
nowego I
n
wycznika lub bezpiecznika wedug zalenoci:
l
2
k
2
l
n
gdzie:
k
2
- wspczynnik krotnoci prdu powodujcego zadziaanie urzdzenia zabezpieczajcego,
przyjmowany jako rwny:
1,6 - 2,1 dla wkadek bezpiecznikowych,
1,45 dla wycznikw nadprdowych o charakterystyce B, C i D.
2.2.2 Zabezpieczenie zwarciowe.
Zabezpieczenia zwarciowe powinny by tak dobrane, aby wyczenie zasilania (przerwa-
nie prdu zwarciowego) nastpio zanim wystpi niebezpieczestwo uszkodze cieplnych
i mechanicznych w przewodach lub ich poczeniach. Zabezpieczenie zwarciowe przewo-
dw instalacyjnych mog by wykonane z zastosowaniem bezpiecznikw lub wycznikw
samoczynnych z wyzwalaczami zwarciowymi. Zabezpieczenie zwarciowe powinno mie
zdolno do przerwania prdu zwarciowego o wartoci wikszej od przewidywanego
(spodziewanego) prdu zwarciowego, zgodnie z zalenoci:
l
nw
l
ws
gdzie:
I
nw
- prd znamionowy wyczalny urzdzenia zabezpieczajcego, [A]
(podawany przez producenta urzdze), np. dla wycznika typu CLS6 wynosi 6 kA.
I
ws
= I
k
- spodziewana warto prdu zwarcia, [A]
I
n
I
2
I
B
I
Z
1,45 I
Z
I
10
Dla zwarcia jednofazowego I
k
obliczamy z zalenoci:
I
k
=
0,95 U
nf
Z
k
gdzie:
U
nf
napicie fazowe, [V]
Z
k
impedancja obwodu zwarciowego, [O]
Dla zwarcia trjfazowego I
k
obliczamy z zalenoci:
I
k
=
U
n
3 Z
k
gdzie:
U
n
napicie przewodowe, [V]
Rzeczywisty czas trwania zwarcia t
k
, od momentu powstania zwarcia do przerwania prze-
pywu prdu zwarciowego, powinien by na tyle krtki, by temperatura y przewodw nie
przekroczya wartoci dopuszczalnej (granicznej) przy zwarciu dla danego typu przewodu.
Czas t
km
(graniczny), przy ktrym yy osign temperatur dopuszczaln przy zwarciu,
obliczamy ze wzoru:
t
km
=
(
k
s
)
2
[sek]
l
k
gdzie:
s - przekrj przewodu, [mm]
I
k
- warto skuteczna prdu zwarciowego, [A]
k - wspczynnik liczbowy [As-1/2 mm], odpowiadajcy jednosekundowej dopuszczalnej gstoci
prdu podczas zwarcia, zaleny od waciwoci materiau przewodowego, rodzaju izolacji
i typu przewodu wynoszcy:
- 135 dla przewodw Cu z izolacj z gumy, butylenu, polietylenu usieciowanego,
- 87 dla przewodw Al z izolacj z gumy, butylenu, polietylenu usieciowanego,
- 115 dla przewodw Cu z izolacj PVC,
- 74 dla przewodw Al z izolacj PVC.
Dla bezpiecznikw rzeczywisty czas trwania zwarcia t
k
wyznacza si z charakterystyk czasowo
prdowych. Dla wycznikw, jeli prd zwarciowy jest wikszy od prdu wyzwalajcego
wyzwalaczy zwarciowych, czas rzeczywisty okrela si z charakterystyki prdowo-czaso-
wej. Zwykle nie przekracza 0,1 s. W przypadku bardzo krtkich czasw, mniejszych od 0,1 s,
przy ktrych due znaczenie ma skadowa nieokresowa, dla urzdze ograniczajcych warto
prdu, iloczyn ks powinien mie warto wiksz od wartoci It, ktr wedug producenta
moe przenie urzdzenie zabezpieczajce.
( k s)
2
l
2
t
gdzie:
It - ilo energii cieplnej przenoszonej, zwana cak ciepln
(warto podawana na wykresie przez producenta urzdzenia) [As]
s - przekrj przewodu [mm]
k - wspczynnik liczbowy (opisany wyej)
11
2.2.3 Selektywno zabezpiecze.
Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych wykonuje si w ukadach promieniowych
kilkustopniowych, w ktrych kilka zabezpiecze przeteniowych jest poczonych szeregowo.
Mog by one zainstalowane na pocztku kadej linii lub obwodu i w miejscach, w ktrych
zmniejsza si przekrj przewodw.
Selektywno dziaania zabezpiecze to taki dobr zabezpiecze, ktry w razie uszkodzenia
jednego z obwodw instalacji powoduje, e zadziaa tylko zabezpieczenie znajdujce si naj-
bliej miejsca uszkodzenia (w kierunku rda zasilania), zachowujc cigo zasilania obwo-
dw nieuszkodzonych.
Urzdzenia zabezpieczajce, poczone szeregowo, dziaaj selektywnie jeeli ich charakterystyki
czasowo-prdowe nie przecinaj si, ani nie maj wsplnych obszarw dziaania. Charakterystyki
czasowo-prdowe urzdze zabezpieczajcych podaje producent tych urzdze. Porwnujc
charakterystyki szeregowo wystpujcych zabezpiecze mona okreli granic selektywnoci.
W instalacjach elektrycznych spotykane s nastpujce ukady zabezpiecze:
a) bezpiecznik bezpiecznik
Stosowanie w ukadzie bezpiecznik-bezpiecznik zabezpiecze o jeden stopie wyszych,
czsto nie zapewnia selektywnoci dziaania, zwaszcza w przypadku wystpowania
duych wartoci prdw zwarciowych. Przyjmuje si dla zapewnienia selektywnoci
dziaania, e iloraz prdw znamionowych kolejnych bezpiecznikw tego samego
typu (poczonych szeregowo) powinien by co najmniej rwny 1,6; np.: I
n1
= 20 A,
I
n2
= 1,6 x 20 ~35 A.
Rys. 1/2/2 Charakterystyki czsowo-prdowe dla wkadek D0 od 2 do 63 A gG(gL)
12
b) wycznik wycznik
Znacznie trudniej jest zapewni selektywno dziaania zabezpiecze zwarciowych,
wykonanych z zastosowaniem wcznikw. Wyczniki maj z reguy jednoczonowy
wyzwalacz bezzwoczny, powodujcy zadziaanie zabezpieczenia w czasie wasnym
0,01 0,05 s, niezalenie od wartoci prdu znamionowego I
n
wycznika. W przypadku
zainstalowania w szeregu dwch lub wicej wystpujcych po sobie takich wyczni-
kw (nawet o rnych prdach znamionowych I
n
), ich dziaanie moe by przypadko-
we. Przedstawione trudnoci w zapewnieniu selektywnoci zabezpiecze zwarciowych
uzasadniaj zalecenie, aby wyczniki te byy stosowane jako zabezpieczenie poszcze-
glnych obwodw instalacji w mieszkaniach. Jako dalsze zabezpieczenia (od strony
rda zasilania) powinny by stosowane bezpieczniki.
c) wycznik bezpiecznik
Prdy znamionowe wkadek topikowych bezpiecznikw powinny by dobrane z uwzgld-
nieniem:
- typu i danych znamionowych wycznika,
- wartoci prdu znamionowego.
Przy doborze wartoci znamionowej wkadki korzysta si z danych producenta.
Jako przykad moemy tu poda tabel selektywnoci wycznika CLS6 produkcji Moeller.
Selektywno CLS6
selektywno wycznikw CLS6 (w kA) i poprzedzajcego dobezpieczenia topikowego D0 lub NH typ gL/gG

1,6
....selektywno do 1,6 kA; ....brak selektywnoci
Prd
znamionowy I
n

CLS6 w A
Prd znamionowy zabezpieczenia poprzedzajcego w A gL/gG
10 16 20 25 35 50 63 80 100
C
h
a
r
a
k
t
e
r
y
s
t
y
k
a
B
2 <0,5 <0,5 0,5 0,8 2,2 6,0 6,0 6,0 6,0
4 <0,5 <0,5 <0,5 0,5 1,2 3,1 5,5 6,0 6,0
6 <0,5 <0,5 0,5 1,2 2,7 4,5 6,0 6,0
10 <0,5 0,5 1,1 2,3 3,6 5,0 6,0
13 <0,5 0,5 1,0 2,0 3,1 4,3 6,0
16 0,5 1,0 1,7 2,8 3,8 6,0
20 0,9 1,6 2,7 3,6 6,0
25 0,9 1,6 2,5 3,3 6,0
32 1,6 2,3 3,0 5,8
40 2,2 2,9 5,3
50 2,1 2,7 4,8
63 4,5
C
h
a
r
a
k
t
e
r
y
s
t
y
k
a
C
0,5 <0,5 1,1 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0
1 <0,5 0,8 3,9 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0
2 <0,5 <0,5 0,5 0,8 1,7 6,0 6,0 6,0 6,0
3 <0,5 <0,5 <0,5 0,6 1,3 4,3 6,0 6,0 6,0
4 <0,5 <0,5 <0,5 0,6 1,2 2,37 4,7 6,0 6,0
6 <0,5 <0,5 0,6 1,1 2,3 4,0 6,0 6,0
10 <0,5 0,6 1,1 1,9 2,8 3,9 6,0
13 1,0 1,8 2,7 3,7 6,0
16 1,0 1,7 2,5 3,3 6,0
20 0,9 1,6 2,3 3,1 6,3
25 1,5 2,2 2,9 5,7
32 2,1 2,7 5,3
40 2,6 5,0
50 4,5
63
Tab. 1/2/1 Selektywno CLS6. Poprzedzajce zabezpieczenie D01, D02, D03
13
W tabeli podano najwiksze wartoci prdw zwarciowych, przy ktrych urzdzenia zabez-
pieczajce (skompletowane w odpowiednim zestawieniu) dziaaj selektywnie. Przykadowo,
jeeli w obwodzie odbiorczym zastosowano wycznik typu CLS6 o prdzie znamionowym
16 A i charakterystyce B, to prdy znamionowe wkadek bezpiecznikowych typu gL/gG
w zabezpieczeniu poprzedzajcym wycznik powinny mie warto rwn co najmniej:
- 35 A, przy prdzie zwarcia nie wikszym ni 1,0 kA,
- 80 A, przy prdzie zwarcia nie wikszym ni 3,8 kA.
Bezpieczniki topikowe stosowane s m.in. w rozcznikach bezpiecznikowych TYTAN, ktre
dziki szybkiej wymianie uszkodzonych wkadek wypieraj tradycyjne gniazda bezpieczniko-
we. Rozczniki tego typu poprawiaj warunki bezpieczestwa pracy oraz eksploatacji sieci
elektrycznej. S bardzo chtnie uywane w ukadzie bezpiecznik-wycznik, ze wzgldu na
proste kryteria selektywnoci.
Rys. 1/2/3 Rozcznik bezpiecznikowy typu Z-SLS
3. Urzdzenia ochronne rnicowoprdowe.
Najbardziej skutecznym rodkiem ochrony przeciwporaeniowej jest instalowanie wycznikw
rnicowoprdowych. Stosowanie ich wymagane jest przez Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury
z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada
budynki i ich usytuowanie. Dz.U. nr 735 z 2002 r. poz. 690. Zadaniem wycznikw ochronnych
rnicowoprdowych jest ochrona ludzi, zwierzt i przedmiotw przy porednim lub bezporednim
kontakcie z prdem. Ich zasada dziaania wykorzystuje zjawisko wytwarzania pola magnetycznego
przez prd pyncy w przewodach. Jeeli instalacja dziaa poprawnie, to suma pl magnetycznych
przewodw przyczonych do wycznika (fazowych i neutralnego) jest rwna zeru i wycznik nie
powoduje wyczenia. Jednak jakakolwiek rnica pola magnetycznego przewodw, spowodowana
np. upywem prdu do ziemi przez uszkodzon, zawilgocon izolacj lub przez ciao czowieka,
powoduje natychmiastowe wyczenie zasilania w czasie <0,2 s. Wyczniki ochronne rnicowo-
prdowe o znamionowym prdzie rnicowym nie wikszym ni 500 mA mog rwnie stanowi
element ochrony przeciwpoarowej. W razie uszkodzenia izolacji i wystpienia prdw upywowych
nastpuje zadziaanie urzdzenia ochronnego.
14
Rys. 1/3/1 Schemat zadziaania wycznika ochronnego rnicowoprdowego
Charakterystycznymi parametrami wycznika rnicowoprdowego jest prd znamionowy
cigy I
N
, jaki moe przepywa dugotrwale przez wycznik, oraz znamionowy prd rnicowy I
AN
.
Od wielkoci tego prdu zaley czuo wycznika i jest ona tym wiksza, im mniejszy jest
prd rnicowy. Wartoci prdw wycznikw ochronnych rnicowoprdowych okrela norma
PN-IEC 1009-1:1996.
Firma Moeller oferuje wyczniki o prdzie znamionowym do 125 A oraz rnicowym wynoszcym
od 10 do 500 mA. W warunkach domowych stosuje si wyczniki, ktrych znamionowy prd r-
nicowy jest mniejszy lub rwny 30 mA. Zgodnie z norm PN-IEC 60364-4-41:2000 tylko wyczniki
ochronne rnicowoprdowe o znamionowym prdzie rnicowym mniejszym ni 30 mA s uznane
za rodek ochrony uzupeniajcej przed dotykiem bezporednim.
Zastosowanie tak czuych wycznikw do ochrony przeciwporaeniowej powoduje znaczne zwik-
szenie bezpieczestwa i nawet bezporednie dotknicie przewodu pod napiciem (oczywicie
w chronionym obwodzie) nie powinno spowodowa powaniejszych obrae, gdy wczeniej
zadziaa wycznik.
Zastosowanie wycznikw ochronnych rnicowoprdowych jest obowizkowe w takich miej-
scach jak pomieszczenia wyposaone w wann, baseny, kempingi, instalacje na terenie robt
budowlanych, rozbirek, pomieszczenia gospodarskie i ogrodnicze, w przestrzeniach ograniczo-
nych powierzchniami przewodzcymi pod warunkiem zastosowania miejscowych pocze wyrw-
nawczych. Naley rwnie pamita, e zgodnie z wymaganiami normy PN-IEC 60364-4-47:2001,
jeeli dla gniazd wtyczkowych na prd nie przekraczajcy 20 A, umieszczonych na zewntrz
budynku oraz takich, ktre bd mogy by wykorzystane do zasilania urzdze przenonych,
znajdujcych si poza budynkiem, przewidziana jest ochrona przez samoczynne wyczenie zasila-
nia, powinno by zastosowane urzdzenie ochronne rnicowoprdowe o znamionowym prdzie
rnicowym nie wikszym ni 30 mA. Norma ta rwnie szczeglnie zaleca stosowanie wycz-
nikw ochronnych rnicowoprdowych o znamionowym prdzie rnicowym mniejszym ni
30 mA dla gniazd wtyczkowych na prdy znamionowe nie przekraczajce 20 A, oraz w ochronie
przed dotykiem bezporednim przy nieostronoci uytkownikw niezalenie od lokalizacji, w celu
uzyskania ochrony uzupeniajcej.
15
Rys. 1/3/2 Sposoby zainstalowania urzdze ochronnych rnicowoprdowych w poszczeglnych ukadach sieci
Urzdzenia ochronne rnicowoprdowe mona stosowa we wszystkich ukadach sieci
z wyjtkiem ukadu TN-C za wycznikiem.
W przypadku zasilania urzdzenia w I klasie ochronnoci, w ukadzie sieci TN, znajdujcego si
poza zasigiem pocze wyrwnawczych, naley w obwodzie zasilajcym zainstalowa urzdzenie
ochronne rnicowoprdowe, a cz przewodzc dostpn zasilanego urzdzenia przyczy do
indywidualnego uziemienia, tworzc w ten sposb po stronie obcienia ukad sieci TT. Rezystancja
uziemienia powinna by odpowiednia dla znamionowego prdu rnicowego zainstalowanego
urzdzenia ochronnego rnicowoprdowego. Cay ukad sieci bdzie wtedy ukadem TN-C/TT.
16
Przy doborze wycznikw rnicowoprdowych naley uwzgldni przy jakich rodzajach prdw
rnicowych maj one prawidowo dziaa:
- wyczniki ochronne rnicowoprdowe oznaczone literowo AC zapewniaj dziaanie przy
prdach rnicowych przemiennych sinusoidalnych,
- wyczniki ochronne rnicowoprdowe oznaczone literowo A zapewniaj dziaanie przy pr-
dach rnicowych przemiennych sinusoidalnych i pulsujcych staych,
- wyczniki ochronne rnicowoprdowe oznaczone literowo B zapewniaj dziaanie przy
prdach rnicowych przemiennych sinusoidalnych i pulsujcych staych oraz przy prdach
wyprostowanych.
Najczciej stosowane s wyczniki typu AC. Ich dziaanie jest wystarczajco skuteczne w wikszo-
ci prostych instalacji. Wyczniki te reaguj tylko na prdy rnicowe przemienne sinusoidalne,
co w nowoczesnych instalacjach moe okaza si niewystarczajce. Dlatego te coraz czciej
stosuje si wyczniki typu A, ktre zapewniaj nam skuteczn ochron w instalacjach zasilajcych
komputery, sieci komputerowe, urzdzenia RTV i AGD. Mona je stosowa w instalacjach
z jednofazowymi odbiornikami I klasy ochronnoci (w obudowach metalowych, przystosowanych do
poczenia z przewodem ochronnym PE), zasilanymi z urzdze prostownikowych.
Rys. 1/3/3 Wycznik rnicowoprdowy CFI6
W przypadkach, gdy dochodzi do niepodanych wycze spowodowanych impulsami prdowymi
naley stosowa wyczniki typu G - krtkozwoczne. Zwoka czasowa takich wycznikw wynosi
min. 10 ms. Takie przypadki maj miejsce np.:
- w instalacjach z du grup wietlwek (>20 sztuk na faz),
- w dugich przewodach,
- w urzdzeniach grzejnych o duych powierzchniach,
- przy rozruchu duych silnikw elektrycznych, transformatorw,
- w instalacjach komputerowych,
- przy przepiciach spowodowanych wyadowaniami atmosferycznymi.
Podczas burz mog wystpowa przepicia atmosferyczne w formie wdrujcych fal. Wycznik
krtkozwoczny posiada du wytrzymao na udary prdowe, co najmniej 3 kA.
W instalacjach przemysowych z trjfazowymi urzdzeniami prostownikowymi, zasilajcymi
odbiorniki prdu staego lub z przetwornicami czstotliwoci zasilajcymi silniki o regulowanej prd-
koci ktowej przez zmian napicia zasilajcego stosuje si wyczniki typu U lub B.
17
Wyczniki ochronne rnicowoprdowe pracujce poza pomieszczeniami ogrzewanymi musz by
przystosowane do pracy w niskich temperaturach do -25

C i s oznaczane symbolem graficznym
nieynki i napisem -25

C. Wyczniki bez oznacze mog pracowa w temperaturze do -5

C.
Typ Oznaczenie Przeznaczenie
AC
Wycznik reaguje
tylko na prdy rnicowe przemienne sinusoidalne
A
Wycznik reaguje na prdy rnicowe przemienne
sinusoidalne, na prdy pulsujce jednopowkowe,
ze skadow sta do 6 mA.
G
Wycznik dziaa z opnieniem minimum 10 ms
(jeden pokres) i jest odporny na udary
8/20 us do 3000 A (oznaczany rwnie symbolem )
U
Wycznik reaguje na prdy rnicowe przemienne,
jednopowkowe ze skadow sta, do zastosowa
z przetwornicami czstotliwoci.
B
Wycznik reaguje na prdy rnicowe przemienne,
jednopowkowe ze skadow sta do 6 mA i na prdy
wyprostowane (stae)
Wycznik jest odporny na udary 8/20 us do 250 A
S
Wycznik selektywny. Minimalna zwoka czasowa 40 ms
(200 ms przy Iun). Odporny na udary 8/20 us do 5 kA
-25

C
Wycznik odporny na temperatury do -25 C.
Bez oznaczenia do -5 C.
F Wycznik na inn czstotliwo. (np. 150 Hz)
Wycznik wytrzymuje prd zwarciowy 10 000 A,
pod warunkiem zabezpieczenia go bezpiecznikiem
topikowym gG 80 A
Tabela 1/3/1 Oznaczenia wycznikw ochronnych rnicowoprdowych
Wyczniki ochronne rnicowoprdowe musz by chronione przed skutkami zwarcia.
Na tabliczce znamionowej wycznika podawana jest jego wytrzymao zwarciowa oraz
maksymalna warto prdu znamionowego wkadki bezpiecznikowej zabezpieczajcej
ten wycznik. Umieszczony na tabliczce znamionowej symbol oznacza, e wycznik
wytrzymuje prd zwarciowy 10 000 A, o ile jest zabezpieczony wkadk bezpiecznikow 100 A.
Przy szeregowym zainstalowaniu urzdze ochronnych rnicowoprdowych w celu zachowania
selektywnoci ich dziaania, urzdzenia te powinny spenia jednoczenie warunki:
- charakterystyka czasowo-prdowa zadziaania urzdzenia ochronnego rnicowoprdowe-
go, zainstalowanego po stronie zasilania, powinna znajdowa si powyej charakterystyki
czasowo-prdowej zadziaania urzdzenia ochronnego rnicowoprdowego zainstalowanego
po stronie obcienia,
- warto znamionowego prdu rnicowego I
AN
urzdzenia ochronnego rnicowoprdo-
wego zainstalowanego po stronie zasilania powinna by rwna co najmniej trzykrotnej
wartoci znamionowego prdu rnicowego urzdzenia ochronnego rnicowoprdowego
zainstalowanego po stronie obcienia.
18
Charakterystyka wyzwalania (IEC/EN 61008)
Charakterystyki wyzwalania, maksymalne czasy wyzwalania i selektywno wycznikw
rnicowoprdowych bezzwocznych, krtkozwocznych G i selektywnych S
Rys. 1/3/4 Charakterystyka wyzwalania wycznikw ochronnych rnicowoprdowych produkcji Moeller
Jeeli z jednej rozdzielnicy s zasilane obwody z wycznikami rnicowoprdowymi i obwody
bez takich wycznikw, to moe zachodzi konieczno zainstalowania jeszcze jednego wycz-
nika rnicowoprdowego, obejmujcego ochron wszystkie obwody z rozdzielnicy. W takich
przypadkach stosuje si wycznik selektywny, oznaczony symbolem S, o znamionowym prdzie
rnicowym 100 lub 300 mA i wyduonym czasie dziaania. Taki wycznik peni moe wwczas
rwnie funkcj wycznika przeciwpoarowego.
Naley rwnie pamita, aby obwody, w ktrych mog wystpowa prdy rnicowe wyprostowa-
ne znajdoway si w osobnych obwodach i byy oddzielnie zabezpieczane.
Rys. 1/3/5 System ochrony grupowej przy zastosowaniu w obwodach urzdze ochronnych
rnicowoprdowych selektywnych (S) oraz bezzwocznych lub krtkozwocznych
19
Wyczniki ochronne rnicowoprdowe powinny by okresowo sprawdzane. Zalecana czsto
sprawdzania wycznika podawana jest przez producenta aparatu. Jeeli producent wyranie tego
nie precyzuje, czynno ta powinna by wykonywana przynajmniej raz na 6 miesicy. Przy pracy
w warunkach szczeglnie niebezpiecznych pod wzgldem poraeniowym i w warunkach otoczenia
takich jak zapylenie, wilgo, wstrzsy, zalecane jest czstsze sprawdzanie. Czsto sprawdzania
nie jest okrelona przepisami, niemniej jednak kontrola taka jest konieczna dla zapewnienia
waciwego dziaania ochrony przeciwporaeniowej. W przypadku stosowania wycznikw
ochronnych rnicowoprdowych w rozdzielnicach na terenach budw i rozbirek, obowizkowe
jest testowanie wyej wymienionych wycznikw przed kadym rozpoczciem pracy. Okrelone
jest to w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpiecze-
stwa i higieny pracy podczas wykonywania robt budowlanych (Dz. U. Nr 47 z 2003 r. poz. 401).
Do sprawdzenia zadziaania wycznika suy przycisk TEST umieszczony na obudowie. Po jego naciniciu
powinno nastpi zadziaanie wycznika. W innym przypadku wycznik naley wymieni.
a)
b)
c)
d)
e)
Rys. 1/3/6 Przykady zadziaania wycznika rnicowoprdowego.
a) dotyk bezporedni (np. przewd pod napiciem), b) zwarcie midzy przewodem neutralnym
i ochronnym, c) pojawienie si napicia na czci metalowej normalnie nie przewodzcej
(np. obudowie), d) zwarcie za zasilaczem urzdzenia elektronicznego (zadziaa tylko urzdzenie
ochronne typu A), e) nieprawidowe poczenie przewodu neutralnego i ochronnego.
20
4. Pomieszczenia wyposaone w wann lub/i basen natryskowy
Z godnie z PN-IEC 60364-7-701:1999, w wyej wymienionych pomieszczeniach wyrnia si cztery strefy:
- strefa 0 jest wntrzem wanny lub basenu natryskowego. Sprzt i osprzt powinny mie
stopie ochrony nie mniejszy ni IPX7.
- strefa 1 jest ograniczona paszczyznami: pionow - przebiegajc wzdu zewntrznej kraw-
dzi obrzea wanny, basenu natryskowego lub w odlegoci 0,60 m od prysznica w przypadku
braku basenu natryskowego oraz poziom - przebiegajc na wysokoci 2,25 m od poziomu
podogi. Sprzt i osprzt powinny mie stopie ochrony nie mniejszy ni IPX5, np. podgrze-
wacz prysznicowy IP25 zainstalowany na stae, zabezpieczony wycznikiem ochronnym r-
nicowoprdowym 30 mA.
- strefa 2 jest ograniczona paszczyznami: pionow - przebiegajc w odlegoci 0,60 m na
zewntrz od paszczyzny ograniczajcej stref 1 oraz poziom przebiegajc na wysokoci
2,25 m od poziomu podogi. Sprzt i osprzt powinny mie stopie ochrony nie mniejszy
ni IPX4 w strefie 2 (IPX5 w strefie 2 w azienkach publicznych), np. podgrzewacz wody IP24
zainstalowany na stae (gniazdo w strefie 3), oprawy owietleniowe w II klasie ochronnoci
(wycznik w strefie 3).
- strefa 3 jest ograniczona paszczyznami: pionow - przebiegajc w odlegoci 2,40 m na
zewntrz od paszczyzny ograniczajcej stref 2 oraz poziom przebiegajc na wysokoci
2,25 m od poziomu podogi. Sprzt i osprzt powinny mie stopie ochrony nie mniejszy
ni IPX1 w strefie 3 (IPX5 w strefie 3 w azienkach publicznych), np. podgrzewacz wody
zainstalowany na stae, pralka, grzejnik cienny IP24, oprawy owietleniowe w II klasie ochron-
noci, wyczniki owietlenia, gniazda wtyczkowe z bolcem, IP44.
W pomieszczeniach tych obowizuj nastpujce podstawowe zasady w zakresie ochrony przeciw-
poraeniowej oraz instalowania sprztu, osprztu, przewodw i odbiornikw, a mianowicie:
- wykonanie pocze wyrwnawczych dodatkowych (miejscowych), czcych wszystkie
czci przewodzce obce z sob oraz z przewodami ochronnymi. Dotyczy to takich czci
przewodzcych obcych jak: metalowe wanny, baseny natryskowe, wszelkiego rodzaju rury,
baterie, krany, grzejniki wodne, podgrzewacze wody, armatura, konstrukcje i zbrojenia
budowlane. W przypadku zastosowania w instalacjach wodocigowych zimnej i ciepej wody
oraz w instalacjach ogrzewczych wodnych, w miejsce rur metalowych, rur wykonanych
z tworzyw sztucznych, poczeniami wyrwnawczymi naley obj wszelkiego rodzaju
elementy metalowe mogce mie styczno z wod w tych rurach, jak na przykad armatur
i grzejniki.
- instalowanie gniazd wtyczkowych w strefie 3 lub w odlegoci nie mniejszej ni 0,60 m od
otworu drzwiowego prefabrykowanej kabiny natryskowej.
Gniazda te naley zabezpiecza wycznikami ochronnymi rnicowoprdowymi o znamionowym
prdzie rnicowym nie wikszym ni 30 mA albo zasila indywidualnie z transformatora separa-
cyjnego lub napiciem nie przekraczajcym napicia dotykowego dopuszczalnego dugotrwale
(ukad SELV),
- instalowanie przewodw wieloyowych izolowanych, w powoce izolacyjnej lub przewodw
jednoyowych w rurach z materiau izolacyjnego,
- instalowanie puszek, rozganikw i odganikw oraz urzdze rozdzielczych i sprztu
czeniowego poza strefami 0, 1 i 2,
- instalowanie w strefie 1 jedynie elektrycznych podgrzewaczy wody, a w strefie 2 jedynie opraw
owietleniowych o II klasie ochronnoci oraz elektrycznych podgrzewaczy wody,
- moliwo stosowania w strefie 0 napicia o wartoci nie wikszej ni 12 V (ukad SELV).
rdo zasilania tego napicia powinno by usytuowane poza t stref,
- moliwo stosowania w strefie 3 przenonych odbiornikw w kl. II ochronnoci, np. suszarka,
golarka, lokwka.
21
- moliwo zamontowania w pododze grzejnikw pod warunkiem pokrycia ich metalow
siatk lub blach, objt poczeniami wyrwnawczymi dodatkowymi (miejscowymi)
Rys. 1/4/1 Strefy ochrony wg PN-IEC 60364-7-701:1999

5. Ochrona przeciwprzepiciowa
Wikszo niebezpiecznych przepi w instalacji elektrycznej, ktre mog uszkodzi lub zakci
prac urzdze wystpuje w wyniku:
- bliskich lub bezporednich wyadowa atmosferycznych w budynek
- procesw czeniowych odbiornikw o duej mocy
- przepi spowodowanych elektrycznoci statyczn
Mog one osiga warto wielokrotnie przekraczajc wytrzymao udarow urzdze. Aby zapobiec
ich uszkodzeniu, stosuje si wewntrz budynku trjstopniowy system ochrony przeciwprzepiciowej:
B, C, D (DIN VDE 0675) / klasy I, II, III (IEC 61643-1).
W Polsce obowizuje norma PN-IEC 60364-4-443, ktra zawiera warunki i wymagania dotyczce
ochrony instalacji elektrycznej budynku przed przepiciami. Obecne Warunki Techniczne jakim
powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75 z 2002 r. poz. 690) nakazuj
stosowanie ochrony przeciwprzepiciowej w instalacji elektrycznej budynku.
Projektujc system ochrony przeciwprzepiciowej w instalacjach elektrycznych naley uwzgldni:
- Wystpujce zagroenia piorunowe i przepiciowe instalacji elektrycznej.
- Wymg ograniczania przez system ochrony przepi wystpujcych w instalacji elektrycznej do
wartoci wymaganych przez przyjte kategorie przepiciowe.
- Odpornoci udarowe urzdze technicznych w obiekcie i poprawno ich rozmieszczenia
w odpowiednich czciach instalacji elektrycznej zgodnie z kategoriami przepiciowymi.
- Warunki techniczne w zakresie instalacji elektrycznej, ktre wymagaj, aby instalacja:
zostaa zaprojektowana i wykonana w sposb zapewniajcy bezpieczne uytkowanie
urzdze elektrycznych, a w szczeglnoci powinna by zapewniona ochrona przed
poraeniem elektrycznym, poarem, wybuchem, przepiciami czeniowymi i atmosferycz-
nymi oraz innymi naraeniami powodowanymi prac urzdze elektrycznych,
posiadaa urzdzenia ochrony przeciwprzepiciowej,
posiadaa poczenia wyrwnawcze, gwne i miejscowe, czce przewody ochronne
z uziomami, czciami przewodzcymi konstrukcji budynku oraz innych instalacji.
- Kategorie przepiciowe w instalacji elektrycznej dla instalacji 230/400 V
22
Rys. 1/5/1 Podzia instalacji na kategorie przepiciowe
Instalacja elektryczna budynku podzielona jest na cztery kategorie (norma PN-IEC 664-1). Kademu
odcinkowi przypisana jest odpowiednia wytrzymao udarowa izolacji instalacji i urzdze tam
zainstalowanych.
Kategoria IV - dotyczy urzdze zainstalowanych najbliej linii zasilajcej, tj. zczy, rozdzielnic,
i innych zabezpiecze. Powinny by zaprojektowane na wytrzymao udarow izolacji 6 kV.
Kategoria III - dotyczy urzdze, ktre s naraone na przepicia czeniowe wewntrz sieci
lub przepicia zredukowane przez ograniczniki przepi klasy B.
Kategoria II - zainstalowane tam urzdzenia powinny wytrzymywa przepicia czeniowe,
a take przepicia zredukowane przez ograniczniki przepi klasy C.
Kategoria I - dotyczy czuych elementw urzdze i adresowana jest do konstruktorw.
W przypadku bezporedniego uderzenia pioruna w budynek, obudowy i przewody ochronne
poczone z uziomem fundamentowym, w milionowej czci sekundy uzyskuj wysoki potencja. Od
uziemionych czci do sieci zasilajcej oraz do sieci transmisji danych wpywa prd wyrwnawczy.
Rwnoczenie w ptlach przewodw, ktre nie s poczone z szyn wyrwnawcz, mog induko-
wa si niebezpieczne przepicia. Badania wykazay, e uszkodzeniu mog ulec urzdzenia, ktre
znajduj si w obszarze do 1000 m od miejsca uderzenia pioruna. Ponad 90% wyadowa nie prze-
kracza 30 kA. Maksymalne wartoci w Europie dochodz do 200 kA.
Podstawowym warunkiem skutecznej ochrony przeciwprzepiciowej jest prawidowo przeprowa-
dzone wyrwnywanie potencjaw w obiekcie. Ekwipotencjalizacja ogranicza w znacznym stopniu
powstawanie duych rnic potencjaw w zainstalowanych mediach. Jeli instalacje zewntrzne,
linie zasilajce i sygnaowe nie mog wchodzi w jednym punkcie obiektu, zaleca si stosowa lokal-
ne szyny wyrwnawcze. Powinny by one poczone jak najkrtszymi przewodami z uziomem lub
metalowymi elementami konstrukcji elbetonowych.
23
Rys. 1/5/2 Schemat przykadowego wyrwnywania potencjaw
1-szyna wyrwnawcza, 2-ogranicznik, 3-zacisk przyczeniowy, 4-uchwyty mocujce, 5-uziom
fundamentowy z zaciskiem przyczeniowym, 6-iskiernik separacyjny, 7-ogranicznik przepi,
8-ogranicznik przepi w linii transmisji danych
Ograniczniki przepi przeznaczone do montau w instalacji elektrycznej o napiciu do 1000 V
podzielono na 4 klasy:
Ograniczniki klasy A
ogranicznik przepi stosowany przez Zakady Energetyczne w liniach napowietrznych.
Przeznaczenie: ochrona przed przepiciami atmosferycznymi i czeniowymi.
Miejsce montau: linie elektroenergetyczne niskiego napicia.
Ograniczniki klasy B (I)
Przeznaczenie: ochrona przed bezporednim oddziaywaniem prdu piorunowego
(wyrwnywanie potencjaw w budynkach), przepiciami atmosferycznymi oraz wszelkiego
rodzaju przepiciami czeniowymi.
Miejsce montau: miejsce wprowadzenia instalacji do obiektu budowlanego posiadajcego
instalacj piorunochronn lub/i zasilanego z linii napowietrznej, zcze, skrzynka obok zcza,
rozdzielnica gwna.
24
Rys. 1/5/3 Budynek bez instalacji piorunochronnej zasilany lini kablow. Podrozdzielnica
zasila owietlenie obiektu rekreacyjnego. Monta ogranicznikw przepi:
przycze - klasa B, typ SPB-60/400, rozdzielnica gwna - klasa C, typ SPC-S-20/280/..
podrozdzielnica - klasa B+C, typ SP-B+C/3.
Ograniczniki przepi klasy B naley instalowa w:
- budynkach z zewntrzn instalacj piorunochronn
- budynkach z zewntrzn lini napowietrzn i instalacj piorunochronn
- budynkach zasilanych lini kablow, gdy odlego midzy budynkiem a stacj
transformatorow jest niewielka (moliwo wystpienia duych prdw zwarciowych)
- obiektach bez instalacji piorunochronnej w bliskim ssiedztwie obiektw wysokich,
gdy uziomy obiektw s poczone z chronionym obiektem, w ktrym jako instalacj
piorunochronn wykorzystano wewntrzn konstrukcj stalow.
Ograniczniki te stanowi pierwszy stopie ochrony w obiekcie. Chroni instalacj elektryczn oraz
odbiorniki do niej przyczone przed bezporednim oddziaywaniem prdu piorunowego. Przypadki
takie maj najczciej miejsce przy uderzeniu pioruna w lini zasilajc lub instalacj piorunochron-
n budynku budynku. Ograniczniki przepi klasy B powinny by instalowane jak najbliej miejsca
wejcia instalacji do budynku. Najczciej montowane s w zczu lub w rozdzielnicy gwnej.
Maj one za zadanie ograniczenie przepicia poniej 4 kV oraz odprowadzenie energii powstaej
w skutek bezporedniego uderzenia pioruna np. w lini zasilajc. Wanym parametrem dla ogra-
nicznikw jest maksymalny prd, jaki moe podczas zadziaania przez nie pyn, nie powodujc
ich zniszczenia. Przez odpowiednio dobrane ograniczniki klasy B w instalacji moe przepywa wielo-
krotnie prd piorunowy, nie powodujc ich zniszczenia.
Firma Moeller oferuje dwa typy ogranicznikw przepi klasy B:
- SPB naley zachowa dugo przewodu midzy ogranicznikiem przepi klasy B i C minimum
10 m
- SPI umoliwia bezporednie, rwnolege poczenie ogranicznikw przepi klasy B i C
Ograniczniki typu SPB zawieraj iskiernik wykonany w technice Arc Chopping. Przy zastosowaniu
tego typu ogranicznika naley pamita o zachowaniu odlegoci min. 10 m miedzy urzdzenia-
mi ochronnymi klasy B i C. W trakcie odprowadzenia prdu piorunowego do ziemi midzy elek-
trodami ogranicznika wytwarza si uk elektryczny, ktry jest rwnoznaczny ze stanem zwarcia.
Po odprowadzeniu prdu piorunowego przepywa przez ogranicznik jeszcze prd zwarciowy
o czstotliwoci sieciowej (prd nastpczy sieci). Musi by on zgaszony przez SPB-60/400 samo-
25
dzielnie lub odczony przez dobezpiecznie. Ograniczniki typu SPB-60/400 naley dobezpiecza bez-
piecznikiem o maksymalnej wartoci do 250 A gL/gG. S one instalowane w zczu lub rozdzielnicy
gwnej, na szynie standardowej TS 35 mm.
Po zadziaaniu ogranicznika typu SPB-25/440 i SPB-60/400 z otworw znajdujcych si na tylnej
cianie jego obudowy wydobywa si strumie zjonizowanego powietrza. Ograniczniki naley zain-
stalowa w taki sposb, aby w zasigu wydmuchu nie znajdoway si materiay atwo palne bd
elementy nieizolowane pod napiciem. Naley dopilnowa, aby otwory wydmuchowe nie byy oso-
nite. Ograniczniki, ktre nie wydmuchuj zjonizowanych gazw na zewntrz to SPB-35/440 oraz
nowe odgromniki serii SPI.
Ograniczniki przepi klasy B naley czy przewodami o przekroju minimum 16 mm
2
.
Jeeli odlego pomidzy stopniem pierwszym SPB i drugim SPC-S wynosi co najmniej 10 m,
to nie jest konieczne instalowanie elementu indukcyjnego SPL, gdy indukcyjno wasna przewo-
dw jest wystarczajca do koordynacji dziaa stopni B i C. Przy odlegoci mniejszej ni 10 m brak
indukcyjnoci odsprzgajcej pomidzy stopniami B i C spowoduje, e zadziaa tylko ogranicznik
przepi klasy C. W tym przypadku dochodzi do jego uszkodzenia i przedostania si udaru napicio-
wo-prdowego do chronionych odbiornikw.

SPI-35/440

SPB-60/400
Rys. 1/5/4 Ograniczniki przepi typu SPI z elektronicznym zaponem oraz SPB z wydmuchem gazw
na zewntrz.
Jeeli nie mona zainstalowa ogranicznikw w istniejcych rozdzielnicach, zaleca si zastosowa
obudowy izolacyjne o stopniu ochrony IP65. Po zadziaaniu ogranicznikw pokrywa obudowy umo-
cowana na specjalnych bolcach unosi si o kilka milimetrw i rozszczelnia. W ten sposb wyrw-
nywany jest wzrost cinienia w obudowie, co pozwala na uniknicie niszczcych skutkw dziaania
potnych si dynamicznych.
26

Rys. 1/5/5 Przykad pocze ogranicznikw przepi SPB obok zcza. Sie TN-S
Obecnie proponowanym rozwizaniem, w przypadku gdy ograniczniki przepi klasy B i C musz by
zainstalowane w tej samej rozdzielnicy, jest zastosowanie ogranicznika przepi klasy B typu SPI.
SPI-35/440 jest nowym jednobiegunowym, szczelnym ogranicznikiem z elektronicznym wyzwa-
laniem zabezpieczajcym przed skutkami bezporedniego i bliskiego uderzenia pioruna. Dziki
wbudowanemu w ogranicznik elektronicznemu wyzwalaniu zaponu moliwe jest bezpored-
nie, rwnolege doczenie do niego kolejnego stopnia ochrony - ogranicznika przepi klasy C.
Nie jest potrzebne instalowanie cewki odsprzgajcej pomidzy SPI, a ogranicznikami klasy C.
SPI-35/440 zawiera ukad elektroniczny, ktry kontroluje napicie na jego zaciskach. Jeli napicie
to przekroczy poziom zadziaania, wymusza zapon iskiernika. Nastpuje odprowadzenie prdu
do przewodu PE. Rozwizanie takie nie dopuszcza do przecienia warystora w ograniczniku
klasy C przy rwnolegym poczeniu iskiernika i warystora. Zadziaanie iskiernika jest niezalene od
szybkoci narastania impulsw udarowych, spowodowanych wyadowaniami atmosferycznymi lub
poprzez przepicia czeniowe. Ograniczniki SPI zapewniaj poziom ochrony 1,5 kV.
Przewody czeniowe ogranicznikw w instalacji elektrycznej i do szyny wyrwnawczej powinny
by jak najkrtsze. Stosujc moliwie najkrtsze przewody poczeniowe unika si powstawa-
nia wysokich napi dodatkowych w trakcie odprowadzania impulsw do ziemi, a waciwoci
ogranicznika s optymalnie wykorzystane. Zaleca si, aby przewody poczeniowe nie przekracza-
y dugoci 0,5 m. Jeli jest to niemoliwe, mona wykona poczenie typu V (rys. 1/5/6). Przy
takim poczeniu poziom przepicia w instalacji jest rwny spadkowi napicia na ograniczniku.
Ze wzgldu na ogromne siy dynamiczne powstajce podczas wyadowa, naley pamita
o solidnym mocowaniu przewodw w zaciskach ogranicznikw przepi klasy B.
27

Dua szybko zmian natenia
prdu powoduje powstawanie
niebezpiecznych napi, ktre
odkadaj si na przewodach
czeniowych za spraw ich
indukcyjnoci.
U=L di/dt
U - napicie indukowane
L - indukcyjno
di/dt - szybko narastania prdu
Rys. 1/5/6 Sposb poczenia ogranicznika przepi klasy B
Ograniczniki przepi klasy B i C naley instalowa przed wycznikami rnicowoprdowymi.
Umieszczenie ukadu ogranicznikw za wycznikiem powoduje naraenie go na dziaanie przepy-
wajcych prdw udarowych, ktre mog spowodowa jego zniszczenie lub zbdne zadziaanie.
Takie rozmieszczenie uniemoliwia rwnie wystpowanie wadliwego dziaania sprawnych technicz-
nie wycznikw rnicowoprdowych jeli wystpi uszkodzenie jednego z ogranicznikw.
Rys. 1/5/7 Wycznik rnicowoprdowy zamontowany przed ogranicznikami przepi jest naraony na
dziaanie prdw udarowych, ktre mog prowadzi do jego zniszczenia lub zbdnego dziaania
28
Rys. 1/5/8 Zaleca si instalowa je przed urzdzeniami pomiarowymi i rnicowoprdowymi.
Zapobiega si w ten sposb bdnemu dziaaniu aparatw podczas przepywu prdu
udarowego po zadziaaniu ogranicznikw przepi.
Ograniczniki klasy C (II)
Przeznaczenie: ochrona przed przepiciami atmosferycznymi indukowanymi, przepiciami czeniowymi
wszelkiego rodzaju, przepiciami przepuszczonymi przez ograniczniki przepi klasy B.
Miejsce montau: rozgazienia instalacji elektrycznej w obiekcie budowlanym, rozdzielnica gwna,
rozdzielnica oddziaowa, rozdzielnica miejscowa (mieszkaniowa).
Rys. 1/5/9 Parterowy budynek bez instalacji piorunochronnej, zasilany lini kablow. Odlego od stacji
transformatorowej 300 m. Monta ogranicznika przepi klasy C typu SPC-S-20/280/.. lub
klasy B+C typu SPB-12/280/...
Ograniczniki przepi klasy C skutecznie redukuj przepicia wywoane podczas zaczania
rnego rodzaju urzdze, np silnikw, spawarek, transformatorw. Redukuj take przepi-
cia wywoane podczas zadziaania zabezpiecze tych urzdze. Ograniczniki klasy C instalowa-
ne s najczciej w rozdzielnicach oddziaowych, pitrowych i miejscowych (mieszkaniowych).
Do budowy ogranicznikw przepi SPC zastosowano warystory. S to nieliniowe rezystory
pprzewodnikowe, ktrych warto rezystancji zmniejsza si silnie wraz ze wzrostem napicia.
Podstawow zalet warystorw jest ich dua szybko dziaania. Mog one przej ze swoje-
go stanu wysokoomowego do niskoomowego w czasie krtszym ni 25 ns. Przy niewielkich
rozmiarach posiadaj one du zdolno pochaniania energii. Warystory stosuje si dla zabezpiecze-
nia przed przepiciami zarwno w obwodach przmiennoprdowych jak i staoprdowych.
29
SPC-S-20/280 ograniczaj przepicia do poziomu <1,4 kV. Testowane s one impulsem prdowym
o ksztacie (8/20) s. Maksymalne dopuszczalne dobezpieczenie ogranicznikw SPC wynosi 160 A
(gL/gG). Zasady dobezpieczenia s analogiczne jak przy ogranicznikach przepi klasy B. Temperatura
pracy wkadek warystorowych wynosi od -40 C do +70 C.
Zalet zastosowania warystora jako ogranicznika przepi jest brak wystpowania zwarciowego
prdu nastpczego. Budowa ziarnista warystorw powoduje, e posiadaj one du pojemno
wasn rzdu 40 - 40 000 pF, w wyniku czego powstaj prdy upywu. Prd upywu sprawnej
wkadki nie powinien przekracza kilkudziesiciu A. Przy pomiarze rezystancji izolacji niezbd-
ne jest odczanie ogranicznikw SPC! Wszystkie ograniczniki przepi klasy C firmy Moeller
posiadaj wymienne wkadki z sygnalizacj wizualn uszkodzenia elementu warystorowego.
Stan uszkodzenia aparatu sygnalizowany jest pojawieniem si czerwonego pola w okienku wkadki.
W razie stwierdzenia uszkodzenia wkadki naley j niezwocznie wymieni.
Rys. 1/5/10 Wymiana wkadki ogranicznika przepi klasy C produkcji Moeller.
L1 L2 L3 N
Rys. 1/5/11 Przykad montau ogranicznikw przepi klasy C typu SPC w rozdzielnicach mieszkaniowych
Ogranicznik klasy B+C (I+II)
Przeznaczenie: ochrona przed bezporednim oddziaywaniem prdu piorunowego, przepiciami
atmosferycznymi indukowanymi, przepiciami czeniowymi wszelkiego rodzaju, przepiciami
przepuszczonymi przez ograniczniki przepi klasy A.
Miejsce montau: rozgazienia instalacji elektrycznej w obiekcie budowlanym, rozdzielnica
gwna, rozdzielnica oddziaowa, rozdzielnica miejscowa (oddziaowa).
Ograniczniki przepi B+C s coraz bardziej popularne wrd projektantw oraz elektrykw
ze wzgldu na brak ogranicze dotyczcych odlegoci midzy poszczeglnymi stopniami,
a take prostot montau caego zestawu.
30
Zestawy ogranicznikw przepi SP-B+C naley instalowa w:
- budynkach z zewntrzn instalacj piorunochronn
- budynkach z zewntrzn lini napowietrzn i instalacj piorunochronn
- budynkach zasilanych lini kablow, gdy odlego midzy budynkiem a stacj
transformatorow jest niewielka (moliwo wystpienia duych prdw zwarciowych)
- obiektach bez instalacji piorunochronnej w bliskim ssiedztwie obiektw wysokich,
gdy uziomy obiektw s poczone
- chronionym obiekcie, w ktrym jako instalacj piorunochronn wykorzystano wewntrzn
konstrukcj stalow
Rys. 1/5/12 Parterowy budynek bez instala-

cji piorunochronnej zasilany lini
napowietrzn. Zalecany monta
ogranicznika przepi klasy B+C
typu SPB-12/280/.. w rozdzielnicy.
Rys. 1/5/13 Budynek z instalacj piorunochron-
n zasilany lini kablow. Zalecany
monta ogranicznika przepi klasy
B+C typu SPB-12/280/.. w rozdziel-
nicy gwnej.
Firma Moeller oferuje nowe ograniczniki przepi SPB-12/280. Jest to kombinacja ogranicznika
przepi klasy B i C, z zastosowaniem warystorw w jednym module. Ograniczniki tego typu znaj-
duj zastosowanie w budownictwie mieszkaniowym. Posiadaj optyczny wskanik uszkodzenia.
Maksymalny prd udarowy na 1-bieg. wynosi 12,5 kA (10/350)us. Dostpne s wersje 1, 2, 3 i 4 bie-
gunowe, redukujce przepicia do poziomu <1,5 kV. Nowy ogranicznik przepi stanowi optymaln
ochron przed przepiciami spowodowanymi przez porednie uderzenie pioruna oraz przepicia
komutacyjne.
Rys. 1/5/14 Ogranicznik przepi typu SPB-12/280 jest zestawem dedykowanym w szczeglnoci
do montau w rozdzielnicach domkw jednorodzinnych.
Firma Moeller oferuje rwnie gotowe zestawy SP-B+C, do zastosowa przemysowych, skadajce
si z ogranicznikw obu klas, tj. B i C. W ukadach tych jako ogranicznik klasy B wykorzystywane
s aparaty SPI wykonane na bazie iskiernika z wyzwalaczem elektronicznym. Zestawy te dedyko-
wane s dla obiektw przemysowych o wysokiej kubaturze, naraonych na moliwo czstego
bezporedniego uderzenia pioruna.
31
Rys. 1/5/15 Zestaw SP-B+C/3 zbudowany jest na iskiernikach SPI oraz warystorowych ogranicznikach
przepi klasy C. Oba typy s ze sob zmostkowane tak, e w momencie uszkodzenia
jednego z elementw ukadu mona go wymieni.
Ograniczniki przepi klasy B+C w zestawach dla sieci TN-S i TT poczone s w ukadzie 3+1
z jednym iskiernikiem sumujcym SPI-100/NPE. Iskiernik sumujcy w ukadzie 3+1 oddziela galwa-
nicznie przewody N i PE. Podczas przepicia moliwo pobudzenia wycznika rnicowoprdowe-
go jest mniejsza. Zalet takiego ukadu jest take mae napicie resztkowe midzy faz L1, L2, L3
i N. Zestawy ogranicznikw zapewniaj poziom ochrony <1,5 kV.
Rys. 1/5/16 Obiekt przemysowy, usugowy z instalacj piorunochronn, zasilany lini kablow. Monta
ogranicznikw przepi: rozdzielnica gwna - klasa B+C, typ SP-B+C/3..; rozdzielnice
pitrowe - klasa C, typ SPC-S-20/280/.. W pomieszczeniach z czuymi urzdzeniami
(komputery, serwery, itp) zalecany monta ogranicznika przepi klasy D typu SPD-S-1+1
Oba typy ogranicznikw zaleca si montowa w zczu lub rozdzielnicy gwnej budynku. Przewody
czeniowe zestawu B+C w instalacji elektrycznej do szyny wyrwnawczej powinny by jak naj-
krtsze. Stosujc moliwie najkrtsze przewody czeniowe unika si powstawania wysokich
napi dodatkowych w trakcie odprowadzania impulsw do ziemi, a waciwoci i ogranicznika
s optymalnie wykorzystane.
32
N L3 L2 L1
Rys. 1/5/17 Przykad montau ogranicznikw przepi klasy B+C typu SPB-12/280 w rozdzielnicach
mieszkaniowych
Ogranicznik klasy D (III)
Przeznaczenie: ochrona przed przepiciami atmosferycznymi indukowanymi i czeniowymi.
Miejsce montau: gniazda wtyczkowe lub puszki w instalacji oraz bezporednio w urzdzeniach.
Dla czuej i kosztownej aparatury medycznej, informatycznej oraz przemysowej wymagajcej nie-
zawodnej pracy zaleca si stosowanie dodatkowo stopnia ochrony przeciwprzepiciowej klasy D.
Najczciej instalowane s przed serwerami, sprztem Hi-Fi i RTV. Ograniczniki te chroni szczeglnie
czue urzdzenia przed przepiciami zredukowanymi przez wczeniejszy stopie C. Ograniczniki klasy
D stosuje si take w przypadku nieustalonej odpornoci udarowej aparatury oraz kilkudziesiciome-
trowej odlegoci midzy czuym urzdzeniem a ostatnim stopniem ochrony. Naley pamita, aby
ograniczniki przepi klasy D nie byy instalowane zbyt blisko miejsca zainstalowania ogranicznikw
klasy C. Minimalna odlego pomidzy nimi powinna wynosi 5 m (dotyczy SPD-STC, VDK-280ES).
Zaleca si stosowanie ogranicznika klasy D typu SPD-S-1+1. Chroni on kilka gniazd tej samej fazy
w pomieszczeniu. Powinien by instalowany jak najbliej grupy chronionych urzdze. Montowany
w rozdzielnicy na szynie standardowej w instalacji jednofazowej. Skada si on ze wsplnej podsta-
wy i dwch wkadek warystorowych, chronicych niezalenie od siebie obwody midzy przewodem
fazowym L, neutralnym N i ochronnym PE. Ogranicznik ten nie wymaga stosowania indukcyjnych
elementw odsprzgajcych pomidzy ogranicznikami klasy C i D, jak ma to miejsce w przypadku
aparatw przenonych lub montowanych w puszkach podtynkowych i kanaach kablowych, gdy
chcemy zapewni waciw koordynacj zabezpiecze.
Firma Moeller oferuje aparaty typu:
- SPD-S-1+1 montowany na szynie TS 35 mm
- przenony SPD-STC do gniazdek
- VDK 280 ES (instalowany w puszkach podtynkowych oraz kanaach kablowych)
33
SPD-S-1+1 SPD-STC VDK 280 ES
Rys. 1/5/18 Ograniczniki przepi klasy D
Rys. 1/5/19 Budynek wielopitrowy z instalacj odgromow, zasilany lini kablow. Monta ograniacznikw
przepi: rozdzielnica gwna - klasa B+C, typ SP-B+C/3.., rozdzielnice pitrowe - klasa C,
typ SPC-S-20/280/... Przy czuych urzdzeniach (komputery, serwery itp) zalecany monta
ogranicznika przepi klasy D, jak najbliej chronionego urzdzenia.
UWAGA! Naley podkreli, e stosowanie tylko ogranicznikw przepi klasy D w obiekcie nie
zapewnia dostatecznej ochrony urzdze. Ograniczniki przepi klasy D instaluje si za wycznikami
rnicowoprdowymi.
Dobezpieczanie ogranicznikw przepi.
Istotn kwesti jest rwnie dobezpieczanie ogranicznikw przepi (rys. 1/5/20). Ograniczniki firmy
Moeller nie posiadaj wewnetrznych zabezpiecze zwarciowych. Producent podaje maksymalne war-
toci dobezpiecze w celu zabezpieczenia ogranicznikw przed dugotrwaym dziaaniem prdw
zwarciowych.
W ukadzie z bezpiecznikami F1, w przypadku dugotrwaego dziaania ogranicznika nastpuje prze-
rwanie obwodu. Taki ukad pocze jest stosowany, jeeli warto prdu znamionowego bezpiecz-
nikw F1 jest mniejsza od dopuszczalnej wartoci prdu, ktry moe, nie powodujc uszkodzenia,
przepyn przez ogranicznik. W ukadach, w ktrych warto prdu znamionowego bezpiecznikw
F1 jest wiksza, zalecane jest (w celu zabezpieczenia ogranicznika przed dugotrwaym dziaaniem pr-
dw zwarciowych) umieszczanie w szereg z ogranicznikami bezpiecznikw F2. Wartoci prdu zna-
mionowego bezpiecznikw F2 powinny by mniejsze lub rwne dopuszczalnym wartociom prdw
dla wybranego typu ogranicznikw.
Na przykad dla ogranicznika SPB-60/400 maksymalne dobezpieczenie w katalogu wynosi F
max
= 250 A.
Jeli warto znamionowa bezpiecznikw w instalacji przed ogranicznikami SPB-60/400 jest mniejsza
ni 250 A, mona nie instalowa dobezpieczenia. Jeli warto znamionowa bezpiecznikw w insta-
lacji przed ogranicznikami SPB-60/400 jest wiksza ni 250 A, naley zastosowa dobezpieczenia
o wartoci 250 A (F2 F
max
).
34
Gdy F1 < F
max
F1 > F
max
F1 > F
max
brak dobezpieczenia
F
max
... dobezpieczenie podawane przez producenta
F1 Dobezpieczenie poprzedzajce (np. w zczu budynku, rozdzielnica gwna)
F2 Dobezpieczenie odgromnika
F
max
Maks. dopuszczalne dobezpieczenie odgromnika podane przez producenta (patrz dane techniczne)
Rys. 1/5/20 Dobezpieczanie ogranicznikw przepi.
Ukad TN-C-S
Ukad TN-S
35
Ukad TT
Rys. 1/5/21 Ukady pocze ogranicznikw przepi klasy B i C.

B C
D
+
Ukad TN-S
sie picioyowa
instalacja jednofazowa
lub
lub
zcze lub
rozdzielnica gwna
rozdzielnica
mieszkaniowa lub
oddziaowa
zcze lub
rozdzielnica gwna
*SPB-.. lub SPI-.. SPC-S-20/280/3 SPB-12/280/3 lub SP-B+C/3
*SPB-.. lub SPI-.. SPC-S-20/280/4 SPB-12/280/4 lub SP-B+C/3+1
*- dla SPB-.. konieczne jest zachowanie dugoci przewodu minimum 10m midzy ogranicznikami przepi klasy B i C
dla SPI-.. brak koniecznoci zachowania dugoci przewodu minimum 10m midzy ogranicznikami przepi klasy B i C
B C
Ukad TN-C
sie czteroyowa
Rys. 1/5/22 Schematy pocze ogranicznikw przepi
Wybra jedno najkrtsze poczenie ( lub ).
36
6. Poczenia wyrwnawcze gwne i dodatkowe (miejscowe)
Zastosowanie pocze wyrwnawczych ma na celu ograniczenie do wartoci dopuszczalnych du-
gotrwale w danych warunkach rodowiskowych napi wystpujcych pomidzy rnymi czciami
przewodzcymi.
Kady budynek powinien mie poczenia wyrwnawcze gwne.
Poczenia wyrwnawcze gwne realizuje si przez umieszczenie w najniszej (przyziemnej) kondy-
gnacji budynku gwnej szyny uziemiajcej (zacisku), do ktrej s przyczone:
- przewody uziemienia ochronnego lub ochronno-funkcjonalnego,
- przewody ochronne lub ochronno-neutralne,
- przewody funkcjonalnych pocze wyrwnawczych, w przypadku ich stosowania,
- metalowe rury oraz metalowe urzdzenia wewntrznych instalacji wody zimnej, wody
gorcej, kanalizacji, centralnego ogrzewania, gazu, klimatyzacji, metalowe powoki
i pancerze kabli elektroenergetycznych itp.
- metalowe elementy konstrukcyjne budynku, takie jak np. zbrojenia itp.
Elementy przewodzce wprowadzane do budynku z zewntrz (rury, kable) powinny by przyczone
do gwnej szyny uziemiajcej moliwie jak najbliej miejsca ich wprowadzenia.
W pomieszczeniach o zwikszonym zagroeniu poraeniem, jak np. w azienkach wyposaonych
w wann lub/i basen natryskowy, hydroforniach, pomieszczeniach wymiennikw ciepa, kotow-
niach, pralniach, kanaach rewizyjnych, pomieszczeniach rolniczych i ogrodniczych oraz przestrze-
niach, w ktrych nie ma moliwoci zapewnienia ochrony przeciwporaeniowej przez samoczynne
wyczenie zasilania po przekroczeniu wartoci napicia dotykowego dopuszczalnego dugotrwale
na czciach przewodzcych dostpnych, powinny by wykonane poczenia wyrwnawcze dodat-
kowe (miejscowe).
Poczenia wyrwnawcze dodatkowe (miejscowe) powinny obejmowa wszystkie czci przewodz-
ce jednoczenie dostpne, takie jak:
- czci przewodzce dostpne,
- czci przewodzce obce,
- przewody ochronne wszystkich urzdze, w tym rwnie gniazd wtyczkowych i wypustw
owietleniowych,
- metalowe konstrukcje i zbrojenia budowlane.
Wszystkie poczenia i przyczenia przewodw biorcych udzia w ochronie przeciwporaeniowej
powinny by wykonane w sposb pewny, trway w czasie, chronicy przed korozj.
Przewody naley czy ze sob przez zaciski przystosowane do materiau, przekroju oraz iloci czo-
nych przewodw, a take rodowiska, w ktrym poczenie to ma pracowa.
Na rysunku nr 1/6/1 przedstawiono przykad pocze wyrwnawczych gwnych w piwnicy oraz
pocze wyrwnawczych dodatkowych (miejscowych) w azience budynku mieszkalnego.
37
PE przewd ochronny lub poczenia wyrwnawczego ochronnego
Rys. 1/6/1 Poczenia wyrwnawcze w budynku mieszkalnym - gwne w piwnicy, oraz dodatkowe (miejscowe)
w azience
Przy projektowaniu pocze wyrwnawczych naley pamita aby:
a) Przekrj kadego przewodu ochronnego nie bdcego czci wsplnego ukadu przewodw lub
jego oson nie powinien by w adnym przypadku mniejszy ni:
- 2,5 mm
2
w przypadku stosowania ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi,
- 4 mm
2
w przypadku niestosowania ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi.
b) Przewody uoone w ziemi musz spenia dodatkowo wymagania podane w tablicy nr 1/6/1.
Zabezpieczone przed
mechanicznym uszkodzeniem
Niezabezpieczone przed
mechanicznym uszkodzeniem
Zabezpieczone przed korozj S
E
S
PE/0
S
E
16 mm
2
Cu
S
E
16 mm
2
Fe
Niezabezpieczone przed korozj
S
E
25 mm
2
Cu
S
E
50 mm
2
Fe
Tab. 1/6/1 Wymagania dla przewodw uoonych w ziemi
38
c) Przekrj SPE naley zawsze ustala, biorc pod uwag najwikszy w danej instalacji przekrj prze-
wodu ochronnego.
d) Przekrj przewodu poczenia wyrwnawczego dodatkowego, czcego ze sob dwie czci
przewodzce dostpne nie powinien by mniejszy ni najmniejszy przekrj przewodu ochronnego,
przyczonego do czci przewodzcej dostpnej.
e) Przekrj przewodu poczenia wyrwnawczego dodatkowego, czcego cz przewodzc
dostpn, z czci przewodzc obc nie powinien by mniejszy ni poowa przekroju przewodu
ochronnego, przyczonego do czci przewodzcej dostpnej.
f) Przekrj poczenia wyrwnawczego nieuziemionego, ze wzgldu na penion funkcj,
nie powinien by mniejszy od przekroju przewodu fazowego.
W szczeglnych przypadkach moe zachodzi konieczno indywidualnego obliczenia przekrojw
poszczeglnych przewodw.
Przewody ochronne, ochronno-neutralne, uziemienia ochronnego lub ochronno-funkcjonalnego
oraz pocze wyrwnawczych powinny by oznaczone dwubarwnie, barw zielono-t, przy
zachowaniu nastpujcych postanowie:
- barwa zielono-ta moe suy tylko do oznaczenia i identyfikacji przewodw majcych udzia
w ochronie przeciwporaeniowej,
- zaleca si, aby oznaczenie stosowa na caej dugoci przewodu. Dopuszcza si stosowa-
nie oznacze nie na caej dugoci z tym, e powinny one znajdowa si we wszystkich
dostpnych i widocznych miejscach.
- przewd ochronno-neutralny powinien by oznaczony barw zielono-t, a na kocach
barw jasnoniebiesk. Dopuszcza si, aby wyej wymieniony przewd by oznaczony barw
jasnoniebiesk, a na kocach barw zielono-t.
Przewd neutralny i rodkowy powinien by oznaczony barw jasnoniebiesk w sposb taki, jak
opisany dla przewodw ochronnych. Bardzo wane jest rozrnienie pocze wyrwnawczych
gwnych od uziemie. Aby okrelone elementy mogy by wykorzystane jako uziomy, musz one
spenia okrelone wymagania i musi by zgoda waciwej jednostki na ich wykorzystanie. Dotyczy
to na przykad rur wodocigowych, kabli itp. Niektre elementy jak np. rury gazu, palnych cieczy itp.
nie mog by wykorzystywane jako uziomy.
Natomiast wszystkie wyej wymienione elementy powinny by w danym budynku poczone ze sob
poprzez gwn szyn uziemiajc, celem stworzenia ekwipotencjalizacji.
Aby zrealizowa poczenia wyrwnawcze, nie wykorzystujc rur gazowych jako elementw uzie-
mienia, za wystarczajce uwaa si zainstalowanie wstawki izolacyjnej na wprowadzeniu rury gazo-
wej do budynku jak to przedstawiono na rysunku nr 1/6/1.
7. Uziomy fundamentowe.
W instalacjach elektrycznych naley wykorzystywa w najszerszym zakresie przede wszystkim uziomy
naturalne. Jako uziomy naturalne naley wykorzystywa:
- metalowe konstrukcje budynkw oraz zbrojenia fundamentw. W przypadku wykorzystania
zbrojenia fundamentu jako naturalnego uziomu, przewody uziemiajce naley przycza
conajmniej do dwch wzdunych prtw zbrojenia. Poczenia te naley wykonywa jako
spawane,
- metalowe powoki i pancerze kabli elektroenergetycznych, pod warunkiem uzyskania w tej
mierze zgody jednostek eksploatujcych te kable,
- metalowe przewody sieci wodocigowych, pod warunkiem uzyskania w tej mierze zgody jed-
nostek eksploatujcych te sieci.
39
W przypadku braku lub niemonoci wykorzystania uziomw naturalnych, konieczne jest wykona-
nie uziomw sztucznych. Uziomy sztuczne naley wykonywa ze stali ocynkowanej lub pomiedzio-
wanej, a take z miedzi, w formie tam, rur, ksztatownikw, pyt i prtw uoonych w ziemi lub
w fundamencie. Elementy metalowe umieszczone w fundamencie stanowi sztuczny uziom funda-
mentowy.
Rys. 1/7/1 Sztuczne uziomy fundamentowe: a) w awie fundamentowej wykonanej z betonu
niezbrojonego, b) w fundamencie wykonanym z betonu niezbrojonego, c) w fundamencie
z betonu zbrojonego; 1 sztuczny uziom fundamentowy, 2 uchwyt uziomowy, 3 przewd
uziemiajcy, 4 - awa fundamentowa, 5 mur z cegy, 6 warstwa izolacyjna, 7 podoga,
8 beton nieuzbrojony, 9 warstwa wiru, 10 beton zbrojony
Uziomy sztuczne pionowe z rur, prtw lub ksztatownikw pogra si w gruncie w taki sposb,
aby ich najnisza cz bya umieszczona na gbokoci nie mniejszej ni 2,5 m, natomiast najwysza
cz na gbokoci nie mniejszej ni 0,5 m pod powierzchni gruntu.
Uziomy sztuczne poziome z tam lub drutw ukada si na gbokoci nie mniejszej ni 0,6 m pod
powierzchni gruntu.
Wymiary powysze uwzgldniaj zarwno ochron uziomw przed uszkodzeniami mechanicznymi,
jak i zwikszanie si ich rezystancji w wyniku zamarzania i wysychania gruntu.
Trwa warto rezystancji uziomw zarwno naturalnych, jak i sztucznych naley zapewni take
poprzez:
- odpowiednio trwae poczenia np. poprzez spawanie, poczenia rubowe, zaciskanie
lub nitowanie,
- ochron antykorozyjn pocze.
40
8. Zastosowanie przekanikw programowalnych easy
easy jest programowalnym urzdzeniem czco-sterujcym i moe zastpowa ukady sterowania
przekanikowo-stycznikowego. Zastosowanie easy pozwala na realizacj zada z zakresu instalacji
domowych oraz sterowania prac maszyn i urzdze. Przykadem realizacji przekanika easy moe
by np. sterowanie:
- owietleniem biura,
- owietleniem klatki schodowej i piwnicy w budynku,
- owietleniem zewntrznym domku jednorodzinnego,
- systemem nawadniania ogrodu sterowanym czasowo,
- systemem nawadniania ogrodu z pomiarem wilgotnoci,
- fontanny ogrodowej z wieloma dyszami,
- systemem nawadniania ogrodu z ruchomymi zraszaczami,
- owietleniem i temperatur wody w akwarium,
- instalacj ogrodow z pomp do fontanny oraz owietleniem fontanny, sadzawki i ogrodu,
- prac markiz i/lub aluzji w budynku, z moliwoci uwzgldnienia soca, wiatru, deszczu,
- temperatur i wentylacj w szklarni,
- instalacj alarmow w maym domu,
Rys. 1/8/1 Przekanik programowalny easy.
easy moe rwnie realizowa funkcj zamka cyfrowego, tzn. dziaa jak zamek szyfrowy do kontroli
dostpu.
easy realizuje funkcje logiczne, czasowe i zliczajce oraz funkcje zegara sterujcego. Program dziaa-
nia przygotowuje si w postaci schematu drabinkowego. Taki schemat wprowadza si bezporednio
za pomoc wywietlacza easy lub te przy uyciu komputera i programu easy SOFT.
easy programujemy za pomoc stykw i cewek tak jak w tradycyjnym schemacie elektrycznym.
Dziki easy nie trzeba ju czy poszczeglnych elementw ze sob. Po naciniciu kilku przyciskw
program easy przejmuje funkcje kompletnego okablowania. Trzeba tylko przyczy czniki, czujni-
ki, lampki lub styczniki.
41
Rys. 1/8/2 Sterowanie owietleniem za pomoc przekanika.
Rys. 1/8/3 Sterowanie owietleniem za pomoc easy.
Przykadem realizacji zoonego ukadu przekanikowego przez easy moe by sterowanie owietle-
niem z pomiarem jasnoci. Zamy, e owietlenie w szklarni podzielone jest na cztery grupy wiate
i powinno by zaczane przez easy, w zalenoci od mierzonego natenia wiata. W trybie pracy
automatycznej natenie wiata jest ustalane za pomoc czujnika owietlenia. Od niego zalena jest
liczba zaczonych sekcji wiate. Im mniejsze natenie mierzonego wiata, tym wicej sekcji wia-
ta jest zaczanych. Poziomy, przy ktrych grupy wiate s wczane i wyczane, s indywidualnie
nastawiane. Okresy owietlania s ustalone przez zegar sterujcy. Praca automatyczna jest wczana
przecznikiem ZA / WY. Zarwno przy wczonej automatyce, jak i poza czasami owietlania mona
wcza pojedyncze grupy wiate za pomoc przeznaczonych do tego przyciskw.
42
Oprzewodowanie:
1. Wejcia
I1 - Wycznik S1 (praca automatyczna ZA / WY)
I2 - Przycisk od wiata S2 (grupa owietleniowa H1)
I7 - Wejcie analogowe - pomiar natenia wiata
2. Wyjcia
Q1 - Grupa owietlenia H1
3. Parametry
A1 - Zaczanie grupy wiate H1
A2 - Wyczanie grupy wiate H1
1 - Czasy wczania wiate w pracy automatycznej
T1 - Impuls wyczajcy grupy owietlenia
Rys. 1/8/4 Przykadowy ukad pocze sterownika easy
43
Rys. 1/8/5 Schemat drabinkowy programu do omawianego przykadu
easy wolno stosowa tylko wtedy, gdy jest prawidowo zainstalowany. easy jest urzdzeniem
do wbudowania i musi by umieszczony w obudowie, rozdzielnicy sterowniczej lub instalacyjnej.
Przewody zasilajce i sterujce musz by zabezpieczone przed dotykiem i osonite. Instalacja musi
odpowiada zasadom kompatybilnoci elektromagnetycznej EMC.
9. Projekt instalacji elektrycznej
9.1 Przedmiot opracowania
Przedmiotem opracowania jest przykadowy projekt instalacji elektrycznej w budynku jednoro-
dzinnym parterowym, w zakresie zastosowania aparatw i urzdze firmy Moeller.
Do opracowania przyjto nastpujce zaoenia:
- zasilanie budynku w energi elektryczn z istniejcej sieci Zakadu Energetycznego, od kabla
typu YAKXS 4 x 240 mm, uoonego w ulicy. Odlego od stacji transformatorowej 630 KVA
do zcza kablowego 200 m. Odlego od zcza do budynku ok. 15 m;
- pomiar zuytej energii bezporedni (licznik dwutaryfowy zlokalizowany w przystawce pomia-
rowej przy zczu);
- ogrzewanie budynku energi elektryczn poprzez grzejniki konwekcyjne oraz ogrzewanie pod-
ogowe;
- owietlenie arowe wewntrz budynku;
- owietlenie zewntrzne wietlwkami kompaktowymi, sterowane EASY;
- woda zimna z sieci miejskiej ogrzewana elektrycznie przepywowym podgrzewaczem wody;
- instalacja zraszajca sterowana poprzez EASY;
- ukad sieci ZE TN-C, w budynku TN-S.
44
9.2 Zakres opracowania
Opracowanie obejmuje:
- instalacje:
owietlenia,
gniazd wtyczkowych oglnego przeznaczenia,
zasilania wydzielonych odbiornikw energii elektrycznej (pralka, kuchnia, zmywarka),
ogrzewania podogowego,
ogrzewania grzejnikami konwekcyjnymi,
sterowania wybranymi odbiorami poprzez EASY.
- zcze kablowe, lini kablow od zcza do rozdzielnicy w budynku;
- rozdzielnic w budynku.
9.3 Zasilanie w energi elektryczn.
9.3.1 Zcze.
Projektuje si zcze kablowe z przystawk pomiarow typu ZK 3/1P w obudowie P/05/01/ZPUE.
Zcze kablowe wyposay w:
- dwie podstawy bezpiecznikowe L 3-3,
- jedn podstaw bezpiecznikow L00.
Przystawk pomiarow wyposay w:
- rozcznik bezpiecznikowy typu LTS 160/00/3 z wkadk topikow 80 A gG,
- ogranicznik przepi typu 3 x SPB 60/400,
- rozcznik gwny (izolacyjny) typu IS 100/3,
- szyn PEN.
Schemat i widok zcza przedstawiono na rys. 1/9/5
9.3.2 Linia kablowa od zcza kablowego do rozdzielnicy w budynku.
Projektuje si wykona lini kablem typu YKY 5 x 35mm. Przebieg trasy kabla
wg rys. 1/9/4 Roboty wykonywa zgodnie z N-SEP-E-004.
9.3.3 Rozdzielnica gwna w budynku.
Rozdzielnic gwn w budynku zaprojektowano w obudowie PROFI LINE typu ON 2/1150.
Widok i schemat elektryczny przedstawiono na rys. nr 1/9/3 oraz 1/9/6 i 1/9/7
9.4 Instalacje odbiorcze.
Zalecane trasy ukadania przewodw w pomieszczeniach:
- dla tras poziomych
30 cm pod powierzchni sufitu,
30 cm nad powierzchni podogi,
100 cm powyej powierzchni podogi,
- dla tras pionowych 15 cm od ocienic bd zbiegu cian.
9.4.1 Instalacja owietleniowa wewntrz budynku.
Projektuje si wykona instalacje przewodem YDYo 3 x 1,5 mm, YDYo 4 x 1,5 mm
w rurach instalacyjnych RB 16 p/t. Sprzt czeniowy (wyczniki, przeczniki) mocowa
na wys. 1,1 m od podogi.
Plan instalacji owietlenia wewntrznego wg. rys. 1/9/8
9.4.2 Instalacja owietlenia zewntrznego.
Projektuje si wykona linie zasilajce oprawy owietleniowe kablem typu YKY 3 x 2,5 mm.
Kabel uoy w ziemi, od rozdzielnicy w budynku do poszczeglnych opraw, na gbokoci
0,6 m. Prace wykonywa zgodnie z N-SEP-E-004. Sterowanie wybranych obwodw owietle-
nia zewntrznego realizowane poprzez automatyk easy lub rczne.
Plan instalacji owietlenia zewntrznego wg. rys. 1/9/4
45
9.4.3 Instalacja gniazd wtyczkowych, ogrzewania.
Instalacj gniazd wtyczkowych 1-faz. oraz obwodw zasilajcych urzdzenia grzewcze wykona
przewodem YDYo 3 x 2,5 mm w rurach RB 16 p/t. Instalacje odbiorw 3-faz (kuchnia, prze-
pywowy podgrzewacz wody) wykona przewodem YDYo 5 x 2,5 mm w rurach RB 21 p/t.
Przewody i rury pod tynkiem naley ukada pionowo i poziomo:
- poziome odcinki instalacji na cianach ukada w odlegoci 0,3 m od sufitu,
- pionowe odcinki instalacji powinno prowadzi 0,15 m od krawdzi ocienicy lub prostopa-
dle od puszki do gniazda,
- przewd biegncy od gniazda do gniazda powinien si znajdowa 0,3 m nad podog.
Gniazda 16/A/Z (ze stykiem ochronnym) montowa:
- w pokojach - na wys. 0,3 m od podogi,
- w azience - na wys. 1,3 m od podogi,
- w kuchni - na wys. 1,2 m od podogi.
Instalacje przewodw grzejnych ogrzewania podogowego montowa na warstwie izolacji
termicznej, styropianu lub weny mineralnej przykrytej foli ochronn i cienk warstw masy
betonowej.
W pomieszczeniach wilgotnych, takich jak azienki i kuchnie, izolacj przeciwwilgociow naley
umieci tu pod posadzk. Przewody grzejne naley upina na tamie lub siatce montaowej
w odpowiednich odlegociach, a nastpnie pokry warstw zaprawy betonowej z dodatkiem
plastyfikatora albo warstw jastrychu gipsowego czy cementowego. W instalacjach ogrzewa-
nia podogowego ukadanych w drewnianych podogach, na legarach kable grzejne ukada
bezporednio na izolacji termicznej, nie przykrywajc warstw zaprawy. Pomidzy elemen-
tami grzejnymi a drewnian posadzk naley pozostawi pust przestrze ok. 3-5 cm.
Grzejniki konwekcyjne naley ustawia przy cianach zewntrznych, pod oknami. Otwory
wylotowe konwektora nie mog by niczym osonite. Montujc grzejnik na cianie, naley
zachowa odpowiednie odlegoci od podogi i ciany - co najmniej 10 cm. Grzejniki mocowa
na cianie uywajc dedykowanych uchwytw, przystosowanych do konkretnego modelu.
Zaczanie grupy obwodw zasilajcych obwody grzewcze realizowane poprzez automatyk
easy lub rczne.
Plan instalacji gniazd wg. rys. 1/9/9. Plan instalacji ogrzewania wg. rys. 1/9/10.
9.4.4 Zasilanie zaworu tryskaczy ogrodowych.
Projektuje si wykona lini zasilajc zawr tryskaczy ogrodowych kablem typu YKY
2 x 1,5 mm. Kabel uoy w ziemi, od rozdzielnicy w budynku do zaworu, na gbokoci
0,6 m. Sterowanie realizowane poprzez automatyk easy lub rczne.
Plan instalacji wg. rys. 1/9/4
9.4.5 Automatyka easy
W projekcie zastosowano aparat EASY719-DC-RC. Wybrano aparat o zasilaniu 24 VDC, ponie-
wa posiada on wejcia analogowe do odczytu np. poziomu natenia wiata. Istnieje rw-
nie moliwo wykorzystania easy serii 500 (DC), niemniej jednak biorc pod uwag moli-
wo rozbudowy projektu zastosowano aparat o wikszej iloci wej/wyj. W projektowanej
instalacji easy ma realizowa nastpujce zadania:
- Sterowania nawadniania z pomiarem wilgotnoci. easy ma sterowa automatycznym podle-
waniem rolin z pomoc czujnikw wilgotnoci. Podczony zostanie jeden sensor, mierzcy
wilgotno podoa rolin, do wejcia analogowego easy. Instalacja przewidziana jest dla
jednej pompy zasilajcej tryskacze i posiada centralny wycznik.
- Sterowanie owietleniem zewntrznym z pomiarem jasnoci.
easy ma sterowa zaczaniem owietlenia posesji z przodu budynku oraz numeru admi-
nistracyjnego w zalenoci od mierzonego natenia owietlenia. W trybie pracy automa-
46
tycznej natenie wiata ustalane jest za pomoc czujnika owietlenia. Ponadto zaczanie
i wyczanie owietlenia moe by ustalone poprzez nastawy zegara. Praca automatyczna
jest wczana przecznikiem ZA/WY. Zarwno przy wyczonej automatyce, jak i poza
czasami owietlania mona wcza pojedyncze grupy wiate za pomoc przeznaczonych
do tego przyciskw.
- Sterowanie zaczania obwodw ogrzewania budynku z pomiarem temperatury.
easy ma sterowa zaczaniem i wyczaniem obwodw ogrzewania budynku
w zalenoci od poziomu temperatury zewntrznej. Temperatura ustalana jest za
pomoc czujnika temperatury umieszczonego na zewntrz budynku. Ogrzewanie jest
zaczane w sytuacji kiedy temperatura powietrza na zewntrz budynku w okre-
sie 1 padziernika - 30 kwietnia o godzinie 19 jest nisza ni 13 stopni Celsjusza.
Producenci podaj informacje, jaki sygna napiciowy generuj oferowane przez nich czuj-
niki, co przy programowaniu ustawie naley wzi od uwag. Przykadowo czujnik tempe-
ratury moe generowa napicie od 0 do 10 V dla temperatury 0-50 C, przy czym sygna
10 V easy interpretuje jako 1023.
Rys. 1/9/1 Zaleno liniowa napicia w skali 10 bitw
Istnieje rwnie moliwo zastosowania sterownika programowalnego easy do powiada-
miania o wybranych zdarzeniach (np. poar) na telefon komrkowy. Funkcje t realizuje si
za pomoc podczonego do sterownika easy czujnika dymu oraz modemu easy SMS.
Modemy easySMS umoliwiaj automatyczne wysyanie wiadomoci tekstowych do tele-
fonw komrkowych. Istnieje moliwo wysania wiadomoci na skrzynk e-mail lub na
stron internetow pod warunkiem zastosowania SMSC (Centrali smsowej) Modem easySMS
komunikuje si ze sterownikiami easy 500/700/800/MFD czem szeregowym RS232 (port
programowania easy), przez ktre odpytuje sterownik poprzez port do programowania
w easy o warto wszystkich markerw. Modem posiada oprogramowanie konfiguracyjne,
gdzie ustawiamy numery markerw (przekanikw pomocniczych typu M) bitowych na zmia-
n ktrych, ma zainicjalizowa wysanie wiadomoci SMS. Do parametryzacji modemw suy
dedykowane oprogramowanie - konfigurator.
Ukad pocze wg. rys. 1/9/11
9.4.6 Ochrona przeciwprzepiciowa
Projektuje si dwustopniow ochron przed przepiciami. W zczu kablowym naley zastoso-
wa ogranicznik przepi klasy B typu 3 x SPB 60/400 produkcji Moeller. Poniewa zabezpie-
czenie przedlicznikowe zaprojektowane przed ogranicznikami przepi wynosi 80 A, nie ma
koniecznoci ich dodatkowego dobezpieczania.
W rozdzielnicy gwnej budynku zastosowa ogranicznik przepi klasy B+C typu SPB-12/280/4
produkcji Moeller.
9.4.7 Ochrona przed poraeniem prdem elektrycznym
Dla zapewnienia bezpiecznej eksploatacji instalacji i urzdze elektrycznych pracujcych
w ukadzie TN-S zaprojektowano:
47
a) zainstalowanie w rozdzielnicy Rnn jako gwnej szyny uziemiajcej zestawu zaciskw
typu KS-2 i przyczenie do nich:
- zbrojenia fundamentw jako uziomu fundamentowego lub w przypadku braku zbro-
jenia wykonanie sztucznego uziomu fundamentowego,
- szyn PE rozdzielnicy Rnn przewodem LY 16 mm,
- ograniczniki przepi przewodem LY 16 mm,
- instalacje wykonane z metalu wchodzce do budynku np. kanalizacja, woda prze-
wodem LY 16 mm,
- poczenia wyrwnawcze czci przewodzcych dostpnych przewodem LY 16 mm,
b) wykonanie pocze wyrwnawczych miejscowych w azienkach, kuchni, pomieszczeniach
gospodarczych (technicznych), garau, czc metalowe elementy midzy sob przewodem
LY 2,5 mm prowadzonym w rurze RVKL 15 oraz z przewodem ochronnym PE. Poczenia
wykonywa w miejscowych szynach pocze wyrwnawczych.Ochrona przed dotykiem
bezporednim realizowana jest przez izolowanie czci czynnych (izolacja podstawowa)
oraz stosowanie obudw i oson o stopniu ochrony co najmniej IP2X. Ochrona przed
dotykiem porednim zrealizowana jest przez zastosowanie w obwodach (grupowo lub
pojedynczo) wycznikw ochronnych rnicowoprdowych o znamionowym prdzie r-
nicowoprdowym 30 mA, ktre jednoczenie uzupeniaj ochron przed dotykiem bezpo-
rednim.Dla wydzielonych obwodw zasilajcych pomieszczenia o zwikszonej moliwoci
poraenia prdem przyjto wyczniki nadprdowe z moduem rnicowoprdowym typu
CKN6-16/1N/B/003 produkcji Moeller, natomiast dla pozostaych obwodw wyczniki
ochronne rnicowoprdowe zabezpieczajce poszczeglne grupy obwodw typu CFI6-
25/2/003/A oraz CFI6-40/4/003/A produkcji Moeller.
9.4.8 Zabezpieczenie przeciwpoarowe instalacji
Do zabezpieczenia przeciwpoarowego instalacji budynku przyjto wycznik ochronny rni-
cowoprdowy selektywny o znamionowym prdzie rnicowoprdowym 300 mA typu PFIM-
100/4/03-S/A produkcji Moeller, ktry rwnie spenia warunek samoczynnego wyczenia
zasilania w ochronie przeciwporaeniowej przed dotykiem porednim.
9.5 Uwagi kocowe
a) roboty wykona zgodnie z projektem technicznym, Warunkami Technicznymi jakim powinny
odpowiada budynki i ich usytuowanie, przywoanymi w tych Warunkach Polskimi Normami
oraz zasadami wiedzy technicznej,
b) przy wykonywaniu instalacji przewodami w rurach pod tynkiem naley przestrzega nastpu-
jcych zasad:
- trasowanie naley wykona zgodnie z projektem technicznym, zwracajc szczegln
uwag na zapewnienie bezkolizyjnego przebiegu instalacji z instalacjami innych bran,
- trasy przewodw powinny przebiega pionowo lub poziomo, rwnolegle do krawdzi
cian i stropw, kucie wnk bruzd i wiercenie otworw naley wykonywa tak, aby nie
powodowa osabienia elementw konstrukcyjnych budynku. W budynkach, w ktrych
wykonano ju instalacje innych bran naley zachowa szczegln ostrono przy wierce-
niu i kuciu aby nie uszkodzi wykonanych instalacji.
- elementy kotwice, haki i koki naley dobra do materiau, z ktrego wykonane jest pod-
oe.
c) Po zakoczeniu robt naley przeprowadzi badania obejmujce ogldziny, pomiary i prby
zgodnie z PN-IEC 60364-6-61 Sprawdzanie odbiorcze. Zakres podstawowych pomiarw
obejmuje:
- pomiar cigoci przewodw ochronnych w tym gwnych i dodatkowych (miejscowych)
pocze wyrwnawczych przez pomiar rezystancji przewodw ochronnych.
48
Pomiar cigoci przewodw ochronnych oraz przewodw gwnych i dodatkowych
(miejscowych) pocze wyrwnawczych naley wykona metod techniczn lub mierni-
kiem rezystancji. Pomiar rezystancji przewodw ochronnych polega na przeprowadzeniu
pomiaru rezystancji midzy kad czci przewodzc dostpn a najbliszym punktem
gwnego poczenia wyrwnawczego (gwnej szyny uziemiajcej);
- pomiar rezystancji izolacji instalacji i linii kablowych, ktry naley wykona dla kadego
obwodu oddzielnie od strony zasilania.
Rezystancj izolacji naley zmierzy:
a) midzy przewodami roboczymi (fazowymi) branymi kolejno po dwa (w praktyce pomiar ten
mona wykona tylko w czasie montau instalacji przed przyczeniem odbiornikw),
b) midzy kadym przewodem roboczym (fazowym) a ziemi.
Rezystancja izolacji zmierzona przy napiciu probierczym prdu staego 500 V jest zadowalaj-
ca, jeeli jej warto dla kadego obwodu przy wyczonych odbiornikach nie jest mniejsza ni
0,5 MO. Jeeli w obwd s wczone urzdzenia elektroniczne, naley jedynie wykona
pomiar midzy przewodami fazowymi poczonymi razem z przewodem neutralnym a zie-
mi. Stosowanie tych rodkw ostronoci jest konieczne, poniewa wykonanie pomiaru bez
poczenia ze sob przewodw roboczych mogoby spowodowa uszkodzenie przyrzdw
elektronicznych. W przypadku obwodw SELV minimalna warto rezystancji izolacji wynosi
0,25 MO przy napiciu probierczym prdu staego 250 V.
- sprawdzenie dziaania urzdze ochronnych rnicowoprdowych. Sprawdzenie powinno
dokonywa si testerem lub metodami technicznymi;
- sprawdzenie skutecznoci ochrony przed dotykiem porednim przez samoczynne wycze-
nie zasilania za pomoc wycznikw nadprdowych.
Z powyszych bada naley sporzdzi protok oraz opracowa dokumentacj powykonawcz,
ktra powinna zawiera w szczeglnoci:
- zaktualizowany projekt techniczny w tym rysunki wykonawcze tras instalacji,
- protokoy bada.
9.6 Obliczenia
9.6.1 Moc zainstalowana
Moc urzdze elektrycznych uytkowanych w budynku (mieszkaniu) charakteryzuj dwie
podstawowe wielkoci:
- moc zainstalowana, ktra jest sum mocy odbiornikw zainstalowanych na stae jak
i przenonych,
- moc zapotrzebowana (obliczeniowa), ktr oblicza si stosujc wspczynniki jednocze-
snoci zaczania poszczeglnych odbiornikw. Moc zapotrzebowana jest mniejsza od
mocy zainstalowanej. Wielko t przyjmuje si do celw projektowania instalacji.
49
Owietlenie w budynku
W caym budynku przyjto owietlenie arowe. Do oblicze oszacowano moc zapotrzebo-
wan dla owietlenia oglnego poszczeglnych pomieszcze. Zastosowano metod mocy
jednostkowej p (W/m).
P
k
= F p
gdzie:
p moc jednostkowa przypadajca na m owietlanej powierzchni pomieszczenia, [W/m]
F powierzchnia pomieszczenia, [m]
Moc jednostkow wyznaczamy z zalenoci:
p = 4,3
E
r
[
W
]
q m
2
gdzie:
E
r
- rednie natenie owietlenia, [lx]
q - orientacyjna warto wydajnoci wietlnej, [lm/W]
Przyjto minimalne rednie natenie owietlenia oglnego w pomieszczeniach mieszkal-
nych - 100 lx, w korytarzach i pomieszczeniach - 50 lx. Przyjmujc dla arwki redni
warto wydajnoci wietlnej 20 lm/W, moc jednostkowa wyniesie:
dla E
r
= 100 lx:
p = 4,3
100
= 21,5
[
W
]
20 m
2
dla E
r
= 50 lx:
p = 4,3
50
= 10,75
[
W
]
20 m
2
Wyniki oblicze mocy zapotrzebowanej dla poszczeglnych pomieszcze w budynku
zestawiono w tabeli nr 1/9/1.
Owietlenie zewntrzne budynku oraz owietlenie terenu
Przyjto:
- owietlenie arowe na budynku (nr administr. i ow. wejcia) - 220 W
- owietlenie halogenowe (ow. nad bram garaow) - 100 W
- owietlenie wietlwkami kompakt. (ow. terenu) - 300 W
Razem - 620 W
50
Lp. Pomieszczenie
rednie natenie wie-
tlenia E
r
Powierzchnia F
Moc
obliczeniowa
P
z
= F p
Moc zainstalowana P
i

skorygowana do
typoszeregu arwek
- - l
x
m
2
W W
1 Pokj 1 100 16,5 355 400
2 Salon 100 34 731 800
3 Pokj 2 100 17,25 376 400
4 Pokj 3 100 22,5 484 480
5 Gara 50 41 440 400
6 Kuchnia 100 9,3 200 200
7 azienka 100 5,5 118 120
8 Sie 50 7,4 80 75
9 Hol 50 18,3 198 225
10
Pomieszczenie
gospodarcze
50 8 86 100
11
Sie pom.
gospodarczego
20 5 53 60
Razem 3 260
Tab. 1/9/1 Owietlenie w budynku
Ogrzewanie budynku
- ogrzewanie podogowe kuchnia, azienka, hol, sie
- ogrzewanie grzejnikami konwekcyjnymi pozostae pomieszczenia, z wyjtkiem
pomieszcze gospodarczych (z wyczeniem ogrzewania).
Do oblicze mocy zainstalowanej przyjto metod mocy jednostkowej.
Moc zainstalowana urzdzenia grzewczego w pomieszczeniu:
- ogrzewanie podogowe
P
z
=
F p
gdzie:
p moc jednostkowa przypadajca na m ogrzewanej powierzchni pomieszczenia
(wg katalogu producenta), [W/m
2
]
F powierzchnia pomieszczenia, [m
2
]
- ogrzewanie grzejnikami konwekcyjnymi
P
z
=
K p
gdzie:
p moc jednostkowa przypadajca na m
3
ogrzewanej powierzchni pomieszczenia
(wg katalogu producenta), [W/m
3
]
K kubatura pomieszczenia, [m
3
]
Wyniki oblicze mocy zainstalowanej zestawiono w tabelach nr 1/9/2 i 1/9/3.
51
Lp. Pomieszczenie Kubatura K
Moc jednostkowa
(*)
Moc
P
z
= F p
Dugo przewodu
grzejnego (*)
Moc zainstalowana
(skorygowana do prze-
wodw grzejnych o mocy
jednostkowej 20 W/m)
- - m
3
W/m
2
W m W
1 Pokj 1 41 80 744 38 870
2 Salon 85 80 440 22 440
3 Pokj 2 44 60 544 22 440
4 Pokj 3 56 60 1 098 55 1 160
5 Gara 102
Razem 2 910
Tab. 1/9/2 Ogrzewanie podogowe
Lp. Pomieszczenie Powierzchnia F
Moc jednostkowa
(*)
Moc
P
z
= K p
Moc zainstalowana
(skorygowana do typo-
szeregu grzejnikw) (*)
- - m
2
W/m
3
W W
1 Pokj 1 41 35 1 435 1 500
2 Salon 85 35 2 975 3 000
3 Pokj 2 44 35 1 540 1 750
4 Pokj 3 56 35 1 960 2 000
5 Gara 102 15 1 530 1 750
Razem 10 000
Tab. 1/9/3 Ogrzewanie konwekcyjne
(*) Dane przyjto z katalogw opracowanych przez producentw urzdze grzewczych.
cznie moc zainstalowana urzdze grzewczych 12,91 kW
Gniazda wtyczkowe oglnego zastosowania
Przyjto moc zainstalowan 2 kW dla jednego obwodu gniazd wtyczkowych.
W budynku zaprojektowano 5 obwodw, zatem czna moc wyniesie:
P
i
=
5 2,0 = 10,0 kW
Odbiorniki gospodarstwa domowego, zasilane z wydzielonych obwodw
- Zamraarka - 0,4 kW
- Kuchenka z piekarnikiem 3-faz - 9,0 kW
- Zmywarka do naczy - 3,0 kW
- Pralka - 2,3 kW
- Przepywowy podgrzewacz wody 3-faz - 9,0 kW
Razem - 23,7 kW
Inne odbiory
Urzdzenia sieciowe, sterowanie - 1,08 kW
52
9.6.2 Moc zapotrzebowana (obliczeniowa) dla budynku
Lp. Odbir
Moc zainstalowana
P
i
Wspczynnik jed-
noczesnoci k
Moc obliczeniowa
P
obl
= P
i
k
- - kW - kW
1
Owietlenie
wewntrzne budynku
3,26 0,4 1,3
2
Owietlenie
wewntrzne budynku
0,62 1 0,62
3 Ogrzewanie 12,91 0,9 11,62
4
Gniazda oglnego
zastosowania
10,0 0,25 3,0
5
Odbiorniki zasilane
z wydzielonych
obwodw
23,7 0,8 18,96
6 Inne odbiory 1,08 0,09 0,97
Razem 36,47
Tab. 1/9/4 Moc zapotrzebowana
P
obl
=
36,47 kW
Prd obliczeniowy:
I
B
=
P
obl
=
36470
= 55,5 A
3 U
n
cos, 3 400 0,95
9.6.3 Dobr przewodw i zabezpiecze
Parametry obwodw
System
Zaoono moc zwarciow na szynach SN stacji zasilajcej SK = 200 MVA.
impedancja zastpcza sieci Z
a
Z
a
= X
a
1,1 U
n
2
=
1,1 0,4
2
= 0,9 mO
S
k
200
Transformator
Zaoono transformator o mocy S
n
=630 kVA u
k
=6%
Z
T
= X
T
U
k
U
n
2
=
6 0,4
2
= 15 mO
100 S
n
100 0,63
53
Linia kablowa L
1
od stacji transformatorowej do zcza kablowego ZK
Zaoono kabel typu YAKXS 4 x 240 mm o dugoci l = 200 m, , = 33 m/Omm
X
l
= 0,08 O/km
X
L1
= 0,08 0,2 = 0,016 O = 16 mO
R
L1
=
l
=
200
= 0,024 O = 25 mO
, S 33 240
Linia kablowa L
2
od zcza kablowego ZK do rozdzielnicy w budynku.
Zaprojektowano kabel typu YKY 5 x 35 mm o dugoci l = 15 m, , = 56 m/Omm
X
L2
- pominito
R
L2
=
l
=
15
= 0,008 O = 8 mO
, S 56 35
Obwd (linia L
3
) 1-faz zasilajcy gniazda wtyczkowe (obwd nr W/4).
Zaprojektowano przewd typu YDYo 3 x 2,5 mm o d. l = 29 m, , = 56 m/Omm
R
L3
=
l
=
29
= 0,207 O = 207 mO
, S 56 2,5
Obwd (linia L
4
) 3-faz zasilajcy przepywowy podgrzewacz wody (obwd nr W/6).
Zaprojektowano przewd typu YDYo 5 x 2,5 mm o d. l =12 m, , = 56 m/Omm
R
L4
=
l
=
12
= 0,086 O = 86 mO
, S 56 2,5
Linia kablowa pomidzy zczem kablowym ZK a rozdzielnic w budynku.
Linia wykonana kablem YKY 5 x 35 mm, l
2
=15 m, P
obl
= 36,47 kW
- prd szczytowy (obliczeniowy)
I
B
=
P
obl
=
36,47
= 55,5 A
3 U cos, 3 0,4 0,95
gdzie:
P
obl
moc zapotrzebowana (obliczeniowa) przez budynek, obliczona w pkt. 7.6.2
cos, przyjto 0,95
- dobr przekroju kabla
warunek:
I
z

I
B
gdzie:

I
z
obcialno prdowa dugotrwaa przewodu

I
B
prd obliczeniowy
54
Zaprojektowano kabel typu YKY 5 x 35 mm
I
z
= 103 A (wg PN-IEC 60364-5-523)
103 55,5 - warunek speniony
- dobr zabezpieczenia przecieniowego
warunki:
I
B
I
n
I
z
I
2
1,45 I
z
gdzie:
I
n
prd znamionowy urzdzenia
I
2
prd zadziaania urzdzenia zabezpieczajcego
I
2
= k
2
I
n
k
2
wspczynnik krotnoci prdu powodujcego zadziaanie urzdzenia zabezpieczajcego.
Dla wkadki topikowej gL/gG przyjto k
2
= 1,6.
Dla zabezpieczenia linii dobrano rozcznik bezpiecznikowy LTS160/00/3 produkcji
Moeller z wkadk bezpiecznikow WTN gG 80 A.
55,5 80 103 - warunek speniony
1,6 80 1,45 103
128 149 - warunek speniony
W zczu przyjto wkadk bezpiecznikow WTN gG 160 A.
- dobr zabezpieczenia zwarciowego
warunek:
I
nw
I
ws
gdzie:
I
nw
prd znamionowy wyczalny urzdzenia zabezpieczajcego. Znamionowa zwarciowa zdolno
czeniowa dla rozcznika typu LTS160 wynosi 50 kA
I
ws
= I
k
spodziewana warto prdu zwarcia
dla zwarcia trjfazowego (w rozdzielnicy budynku)
I
k
=
U
n
3 Z
k
U
n
= 400 V
Z
k
= (R
a
+ R
T
+ R
L1
+ R
L2
)
2
+ (X
a
+ X
T
+ X
L1
+ X
L2
)
2
Z
k
= (0 + 0 + 24 + 8)
2
+ (0,9 + 15 + 16 + 0)
2
= 45,9 mO = 0,046 O
I
k
=
400
= 5026 A
3 0,046
50 kA 5 kA - warunek speniony
55
dla zwarcia jednofazowego
Impedencja obwodu zwarciowego:
Z
k1
= R
2
k1
+ X
2
k1
Rezystancja obwodu zwarciowego:
Przy zaoeniu, e przekroje przewodw fazowych i ochronnych s jednakowe,
impedancj obwodu zwarciowego mona wyznaczy z zalenoci:
R
k1
= R
Q
+ R
T
+ 1,24 (2 R
L1
+ 2 R
L2
)
Wspczynnik 1,24 uwzgldnia podwyszenie temperatury i zwikszenie rezystancji
przewodw, wywoane przez zwarcie.
R
k1
= 0 + 0 + 1,24 (2 25 + 2 8) = 82 mO
Reaktancja obwodu zwarciowego:
X
k1
= X
Q
+ X
T
+ 2 X
L1
+ 2 X
L2
X
k1
= 0,9 + 15 + 2 16 + 0 = 50 mO
Z
k
= 82
2
+ 50
2
= 96 mO
I
k1
=
0,95 U
nf
2 Z
k1
I
k1
=
0,95 230
= 2276 A
2 0,096
50 kA 2,3 kA - warunek speniony
Czas graniczny przepywu prdu zwarciowego przez przewd
t =
(
k
s
)
2
l
k
gdzie:
t - czas, [s]
s - przekrj przewodu, [mm]
I
k
- warto skuteczna prdu zwarciowego, [A]
k - wspczynnik liczbowy, dla kabla typu YKY, k = 115
przy zwarciu jednofazowym
t =
(
115
35
)
2
= 3 s
2276
przy zwarciu trjfazowym
t =
(
115
35
)
2
= 0,6 s
5026
56
Przy prdzie zwarcia 5 kA czas wyczenia obwodu (wg charakterystyki czasowo-prdowej)
nastpi w czasie krtszym ni 0,1 s. W takim przypadku naley rozpatrzy zaleno:
(k s)
2
> I
2
t
I
2
t = 300 000 (warto odczytana z wykresu dla wkadki topikowej 80 A)
(115 35)
2
> 300000
16200625 > 300000 - warunek speniony
- sprawdzenie ochrony przeciwporaeniowej
Skuteczno ochrony bdzie zapewniona przy spenionym warunku:
Z
s
I
a
U
o
gdzie:
Z
s
impedancja ptli zwarciowej, [O] Z
S
= Z
k1
= 96 mO
U
o
warto skuteczna napicia znamionowego, [V]
I
a
prd zapewniajcy samoczynne zadziaanie, [A]
I
a
= k I
n
gdzie:
I
n
warto znamionowa prdu urzdzenia, [A]
k wkrotno prdu I
n
powodujca wyczenie w okrelonym czasie. Dla czasu wyzwalania 0,4 s,
przyjto k = 6 (odczytane z charakterystyki czasowo prdowej dla wkadki topikowej 80 A)
U
o
= 230 V
0,096 6 80 230
Przykadowo wybrany obwd 1-faz W/4 (gniazda oglnego zastosowania)
Obwd wykonany przewodem YDYo 3 x 2,5 mm, l
3
= 29 m, P
obl
= P
i
= 2 kW
I
B
=
P
obl
U
nf
cos,
gdzie:
P
obl
P
i
moc zainstalowana (przyjta na kocu obwodu), [W]
U
obl
= 230 V
cos, przyjto 0,95
I
B
=
2000
= 9,2 A
230 0,95
- dobr przewodu ze wzgldu na obcialno prdow
warunek:
I
z

I
B
57
Dobrano przewd typu YDYo 3 x 2,5 mm, I
z
=18,5 A.
18,5 9,2 - warunek speniony
warunek:
I
B
I
n

I
z
I
2
1,45
I
z
Dobrano wycznik nadprdowy typu CLS6-B16.
9,2 16
18,5
1,45 16 1,45 18,5
warunek:
I
nw
I
ws
gdzie:
I
nw
czeniowa dla wycznika typu CLS6 wynosi 6 kA
I
ws
= I
k
I
k2
=
0,95 U
f
Z
k2
U
nf
= 230 V
Rezystancja obwodu zwarciowego:
R
k2
= R
Q
+ R
T
+ 1,24 (2 R
L1
+ 2 R
L2
+ 2 R
L3
)
R
k2
= 0 + 0 + 1,24 (2 25 + 2 8 + 2 207) = 595 mO
Reaktancja obwodu zwarciowego:
X
k2
= X
Q
+ X
T
+ 2 X
L1
+ 2 X
L2
+ 2 X
L3
X
k2
= 0,9 + 15 + 2 16 + 0 + 0 = 50 mO
Z
k2
= 595
2
+ 50
2
= 597 mO
I
k2
=
0,95 230
= 366 A
0,597
58
- czas przepywu prdu zwarciowego przez przewd
t =
(
k
s
)
2
I
k
t =
(
115
2,5
)
2
= 0,6 s - warunek speniony
366
Przy prdzie zwarcia 366 A czas wyczenia obwodu (wg charakterystyki wycznika
CLS6-B16) nastpi w czasie krtszym ni 0,1 s. W takim przypadku naley rozpatrzy
zaleno:
(k s)
2
> I
2
t
gdzie:
I
2
t = 1600 (warto odczytana z wykresu dla wycznika CLS6)
k = 115 V wspczynnik liczbowy (pkt. 2.2.2 opracowania)
s = 2,5 mm
2
przekrj przewodu
(115 2,5)
2
> 1600
Z
S2
I
a
U
o
gdzie:
Z
S2
= Z
K2
= 0,597
O
I
a
= k I
n
I
n
= 16 A, k = 5 odczytane z charakterystyki
0,597 5 16 230
- sprawdzenie warunku dopuszczalnego spadku napicia.
Spadek napicia na odcinku od zcza kablowego do odbiornika (gniazdo wtyczkowe).
Przyjto dopuszczalny spadek napicia AU
%dop
= 3,5% (pkt. 2.1.2 opracowania).
AU
%obl
AU
%dop
AU
%obl
= AU
L2
+ AU
L3
AU
%obl
=
100 P
obl
I
2
+
200 P
i
I
3
, S
2
U
2
, S
3
U
2
AU
%obl
=
100 36470 15
+
200 2000 29
56 35 400
2
56 2,5 230
2
AU
%obl
= 0,17 + 1,57 = 1,74%
1,74% 3,5% - warunek speniony
59
Przykadowo wybrany obwd 3-faz W/6 (przepywowy podgrzewacz wody)
Obwd wykonany przewodem YDYo 5 x 2,5 mm, l
4
= 12 m, P
obl
= P
i
= 9 kW
I
B
=
P
i
=
9000
= 13 A
3 400 3 400
gdzie:
P
i
= 9 kW moc podgrzewacza wody
- dobr przewodu ze wzgldu na obcialno prdow
I
z
I
B
Dobrano przewd typu YDYo 5 x 2,5 mm, I
z
= 17,5 A.
17,5 13 - warunek speniony
I
B
I
n
I
z
I
2
1,45 I
z
Dobrano wycznik nadprdowy typu CLS6-B16/3.
13 16 17,5
1,45 16 1,45 17,5
I
nw
I
ws
gdzie:
I
nw
czeniowa dla wycznika typu CLS6 wynosi 6 kA
I
WS
= I
k
I
k3
=
U
n
3 Z
k3
U
nf
= 400 V
Z
k3
= (R
a
+ R
T
+ R
L1
+ R
L2
+ R
L4
)
2
+ (X
a
+ X
T
+ X
L1
+ X
L2
+ X
L4
)
2
Z
k3
= (0 + 0 + 25 + 8 + 86)
2
+ (0,9 + 15 + 16 + 0 + 0)
2
= 123 mO = 0,123 O
I
k3
=
400
= 1895 A = 1,9 kA
3 0,123
60
Przy prdzie zwarcia 1895 A czas wyczenia obwodu nastpi w czasie krtszym
ni 0,1 s. W takim przypadku naley rozpatrzy zaleno:
(k s)
2
> I
2
t
gdzie:
I
2
t = 1600 (warto odczytana z wykresu dla wycznika CLS6)
k = 115 V wspczynnik liczbowy (pkt. 2.2.2 opracowania)
s = 2,5 mm
2
przekrj przewodu
(115 2,5)
2
> 1600
Z
S3
I
a
U
o
Dla uproszczenia mona przyj impedancj obwodu zwarcia:

Z
S3
= 2 Z
K3
gdzie:
Z
K3
= 0,123
O
obliczone wyej
I
a
= k I
n
I
n
= 16 A, k = 5 odczytane z charakterystyki
2 0,123 5 16 230
19,5 230 - warunek speniony
- sprawdzenie warunku dopuszczalnego spadku napicia
Spadek napicia na odcinku od zcza kablowego do odbiornika
(przepywowy podgrzewacz wody). Przyjto dopuszczalny spadek napicia
AU
%dop
= 3,5% (pkt. 2.1.2 opracowania).
AU
%obl
AU
%dop
AU
%obl
AU
L2
+ AU
L4
AU
%obl
=
100 P
obl
I
2
+
100 P
i
I
4
, S
2
U
2
, S
4
U
2
AU
%obl
=
100 36470 15
+
100 9000 12
56 35 400
2
56 2,5 4000
2
AU
%obl
= 0,17 + 0,48 = 0,65%
0,65% 3,5% - warunek speniony
61
- Selektywno
Warto znamionowa zabezpiecze poczonych kolejno w szeregu:
- zabezpieczenie w zczu kablowym WTN gG 160 A
- zabezpieczenie przedlicznikowe WTN gG 80 A
- najwiksza warto zabezpieczenia w budynku CLS6 B16 A
- Zcze kablowe przystawka pomiarowa
WTN gG 160 - WTN gG 80 -> 160 / 80 = 2 - warunek speniony
- Przystawka pomiarowa rozdzielnica nn
Warto I
n
= 80 A dobrana z tabeli:
Prd
znamionowy
I
n
CLS6 w A
Prd znamionowy zabezpieczenia poprzedzajcego w A gL/gG
16 20 25 35 40 50 63 80 100
C
h
a
r
a
k
t
e
r
y
s
t
y
k
a
B
2 <0,5 <0,5 0,6 3,2 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0
4 <0,5 <0,5 <0,5 1,2 1,8 3,0 4,8 7,2 6,0
6 <0,5 <0,5 <0,5 1,1 1,6 2,6 4,0 5,8 6,0
10 <0,5 <0,5 1,1 1,5 2,2 3,2 4,5 6,0
13 <0,5 <0,5 1,0 1,4 2,0 2,9 4,0 6,0
16 <0,5 0,9 1,3 1,8 2,6 3,5 6,0
20 0,9 1,3 1,7 2,4 3,3 6,0
25 0,9 1,1 1,6 2,3 3,1 5,5
32 0,8 1,1 1,5 2,1 2,9 5,0
40 1,5 2,0 2,8 4,6
50 1,9 2,7 4,2
63 3,9
C
h
a
r
a
k
t
e
r
y
s
t
y
k
a
C
0,5 0,9 2,7 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0
1 0,7 2,0 1,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0
2 <0,5 <0,5 0,6 2,2 4,2 6,0 6,0 6,0 6,0
3 <0,5 <0,5 0,5 1,4 2,1 4,0 6,0 6,0 6,0
4 <0,5 <0,5 <0,5 1,1 1,5 2,5 4,0 6,0 6,0
6 <0,5 <0,5 <0,5 1,0 1,4 2,3 3,6 5,3 6,0
10 <0,5 0,9 1,3 1,8 2,6 3,6 6,0
13 0,9 1,3 1,7 2,5 3,5 6,0
16 0,9 1,1 1,6 2,3 3,2 5,8
20 0,8 1,1 1,5 2,1 3,0 5,3
25 1,4 2,0 2,8 4,8
32 1,9 2,6 4,5
40 2,5 4,3
50 4,0
63
Tab. 1/9/5 Poprzedzajce zabezpieczenie NH 00
16 A80 A (przy prdzie zwarcia do 3,5 kA -> I
k
obliczone 1,9 kA)
WTN gG 80 - CLS6 B16 - warunek speniony
62
Lp
Nr
obw.
Nazwa
obwodu
P
i

[kW]
I
B
[A]
Przewd Zabezpieczenie przecieniowe
Ochrona
przeciwporaeniowa
Spadek
napicia
AU%
Typ
S
[mm
2
]
I
Z
[A]
I
[mm]
Typ
Cha-
rakt.
I
N
[A]
I
2
[A]
I
B
<I
N
<I
Z
I
2
<1,45I
z
Z
s
(*)
[O]
I
a
[A]
Z
s
I
a
<U
o
Odc
(**)
[%]
Cao
[%]
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
1 W/1 Gniazda 2,0 9,2 YDYo 2,5 18,5 17 CLS6 B16 23 9,2<16<18,5 23<27 0,14 80 32<230 0,92 1,09
3 W/3 Gniazda 2,0 9,2 YDYo 2,5 18,5 22 CLS6 B16 23 9,2<16<18,5 23<2 7 0,48 80 38<230 1,19 1,36
5 W/5
Gniazda
kuchenne,
lodwka
0,4 1,8 YDYo 2,5 18,5 17 CKN6 B16 23 1,8<16<18,5 23<27 0,4 80 32<230 0,18 0,35
6 W/6
Przepywowy
podgrzewacz
wody 3-f
9,0 13 YDYo 2,5 17,5 12 CLS6 B16 23 13<16<17,5 23<27 0,31 80 25<230 0,48 0,65
7 W/7 Pralka 2,3 10,5 YDYo 2,5 18,5 7 CKN6 B16 23 10,5<16<18,5 23<27 0,22 80 18<230 0,43 0,6
8 W/8 Zmywarka 3,0 13,7 YDYo 2,5 18,5 9 CKN6 B16 23 13,7<16<18,5 23<27 0,26 80 21<230 0,73 0,9
9 W/9 Gniazda 2,0 9,2 YDYo 2,5 18,5 14 CKN6 B16 23 9,2<16<17,5 23<27 0,33 80 26<230 0,76 0,93
10 W/10
Kuchenka
elektr. 3-f
9,0 13 YDYo 2,5 17,5 15 CLS6 B16 23 13<16<18,5 23<27 0,36 80 29<230 0,6 0,77
11 O/1 Owietlenie 1,4 6,1 YDYo 1,5 14 19 CLS6 B10 15 6,1<10<14 15<20 0,8 50 40<230 0,52 0,69
14 O/4
Owietlenie
zewntrzne
0,52 2,3 YKY 2,5 29 44 CLS6 B6 8,7 2,3<6<29 8,7<42 0,87 30 26<230 0,13 0,3
15 O/5
Owietlenie
ogrd
0,18 0,8 YKY 2,5 29 63 CLS6 B6 8,7 0,8<6<18,5 8,7<27 1,2 30 36<230 0,08 0,25
16 G/1
Ogrzewanie
podogowe
- azienka
0,44 1,9 YDYo 2,5 18,5 12 CKN6 B16 23 1,9<16<18,5 23<27 0,31 80 25<230 0,14 0,31
17 G/2
Ogrzewanie
- gara
1,75 7,6 YDYo 2,5 18,5 16 CLS6 B16 23 7,6<16<18,5 23<27 0,38 80 30<230 0,76 0,93
18 G/3
Ogrzewanie
- salon
1,5 6,5 YDYo 2,5 18,5 27 CLS6 B16 23 6,5<16<18,5 23<27 0,57 80 46<230 1,09 1,26
19 G/4
Ogrzewanie
- pokj 1
1,5 6,5 YDYo 2,5 18,5 24 CLS6 B16 23 6,5<16<18,5 23<27 0,52 80 42<230 0,97 1,14
20 G/5
Ogrzewanie
podogowe
- kuchnia
0,87 3,8 YDYo 2,5 18,5 14 CLS6 B16 23 3,8<16<18,5 23<27 0,33 80 26<230 0,33 0,47
21 G/6
Ogrzewanie
podogowe
- holl
1,16 5,0 YDYo 2,5 18,5 10 CLS6 B16 23 5,0<16<18,5 23<27 0,27 80 22<230 0,31 0,48
22 G/7
Ogrzewanie
podogowe
- sie
0,44 1,9 YDYo 2,5 18,5 2 CLS6 B16 23 1,9<16<18,5 23<27 0,14 80 11<230 0,02 0,19
23 G/8
Ogrzewanie
- pokj 3
2,0 8,7 YDYo 2,5 18,5 9 CLS6 B16 23 8,7<16<18,5 23<27 0,26 80 21<230 0,49 0,66
24 G/9
Ogrzewanie
- pokj 2
1,75 7,6 YDYo 2,5 18,5 20 CLS6 B16 23 7,6<16<18,5 23<27 0,45 80 36<230 0,94 1,11
25 G/10
Ogrzewanie
- salon
1,5 6,5 YDYo 2,5 18,5 23 CLS6 B16 23 6,5<16<18,5 23<27 0,51 80 41<230 0,93 1,1
(*) Z
s
- impedancj ptli zwarciowej policzono przy zaoeniu zwarcia na kocu obwodu.
(**) AU
%odc
- dopuszczalny spadek napicia dla danego odcinka policzono dla: gniazd oglnego przeznaczenia
przy zaoeniu obcienia moc P
i
na kocu obwodu; dla obwodw owietleniowych obliczenia
wykonano wg zalenoci
AU
%obl
=
200
[(P
1
+ P
2
+ ...) I
1
+ (P
2
+ ...) I
2
]
, S U
2
AU
%(cao)
= AU
%(linii kablowej od zcza do rozdzielnicy)
Tab. 1/9/6 Zestawienie wynikw oblicze
I1 I2 I...
P1 P2
63
9.7 Zestawienie aparatw, sprztu i osprztu firmy MOELLER zastosowanych w projekcie.
Lp Nazwa i typ urzdzenia
Ilo
sztuk
1 Rozcznik gwny izolacyjny IS 100/3 1
2 Ogranicznik przepi SPB-12/280/4 1
3 Ogranicznik przepi SPB-60/400 3
4 Rozcznik bezpiecznikowy Z-SLS/CEK50/3 1
5 Wycznik rnicowoprdowy 4-biegunowy CFI6-40/4/003 3
6 Wycznik rnicowoprdowy 4-biegunowy selektywny PFIM-100/4/03-S/A 1
7 Wycznik nadprdowy 1-biegunowy CLS6-B6 6
10 Wycznik nadprdowy 1-biegunowy CLS6-C6/DC 1
11 Wycznik nadprdowy 3-biegunowy CLS6-B16/3 2
12 Rozcznik bezpiecznikowy LTS-160/00/3 1
13 Wyczniki nadprdowe z czonem rnicowoprdowym CKN6-16/1N/B/003 6
14 Wycznik rnicowoprdowy 2-biegunowy CFI6-25/2/003 5
15 Stycznik instalacyjny Z-SCH 230/25-40 2
16 Zegar cyfrowy Z-SDM/1K-TA 1
17 Transformator 230/24V TR-G2/24-SF2 1
18 Transformator SN4-025-BI7 1
19 Lampka kontrolna Z-L/R 3
20 Rozdzielnica PROFI LINE ON 2/1150 1
Tab. 1/9/6 Zestawienie aparatw, sprztu i osprztu zastosowanych w projekcie
Rys. 1/9/2 Zcze kablowe ZK3/1P
64
a)

b)
Rys. 1/9/3 Widok rozdzielni typu Profi Line ON 2/1150
a) wyjmowany ukad rozdzielni
b) widok elewacji
Rys. 1/9/4 Linie kablowe
65
Rys. 1/9/5 Zcze kablowe ZK 3/1P
66
Rys. 1/9/6 Schemat rozdzielnicy Rnn
67
Rys. 1/9/7 Schemat rozdzielnicy Rnn
68
Rys. 1/9/8 Plan instalacji owietlenia wewntrznego
Rys. 1/9/9 Plan instalacji gniazd wtyczkowych
69
Rys. 1/9/10 Plan instalacji ogrzewania elektrycznego
Rys. 1/9/11 Przekanik easy ukad pocze
70
CZ II
1. Sieci lokalne podstawy teoretyczne
Sie lokalna LAN (Local Area Network) jest sieci przeznaczon do czenia ze sob stanowisk
komputerowych znajdujcych si na maym obszarze. Umoliwia ona komunikacj midzy zainsta-
lowanymi urzdzeniami, co pozwala na korzystanie z zasobw udostpnionych w sieci np. plikw
i drukarek, oraz z innych usug.
Obecne sieci lokalne budowane s gwnie w technologii Ethernet i na tej technologii zostaa oparta
sie projektowana na uytek niniejszego opracowania.
1.1 Normatywne podstawy tworzenia sieci lokalnych.
Historycznie pierwsz norm dotyczc okablowania strukturalnego bya amerykaska norma
EIA/TIA-568A opublikowana w 1995 roku. Na jej podstawie zostay opracowane normy: midzy-
narodowa ISO/IEC 11801 oraz norma europejska EN 50173.
Na dzie dzisiejszy nie ma jeszcze opracowanej polskiej normy dotyczcej okablowania struk-
turalnego - tumaczenie europejskiej normy PN-EN 50173 nie zostao jeszcze zatwierdzone, tak
wic w trakcie projektowania i instalacji okablowania strukturalnego naley kierowa si normami
europejskimi i midzynarodowymi.
1.2 Topologia sieci lokalnych
Topologia sieci lokalnych okrela sposb wzajemnego poczenia urzdze w sieci. Rozrnia
si topologi fizyczn (sposb fizycznego poczenia stacji i urzdze sieciowych) oraz topolgi
logiczn (sposb adresowania tyche urzdze midzy sob).
Do najczciej spotykanych topologii fizycznych sieci lokalnych mona zalicza si:
- magistral (bus) wszystkie stacje robocze w sieci doczone s do jednej wsplnej szyny,
- piercie (ring) stacje sieciowe podczone s do okablowania tworzcego piercie,
- gwiazd (star) kable sieciowe poczone s w jednym wsplnym punkcie, w ktrym znajduje
si koncentrator lub przecznik jest to najczciej spotykana topologia sieci lokalnych,
- drzewiast (tree) (hierarchiczna gwiazda) jest struktur podobn do topologii gwiazdy
z t rnic, e s tu moliwe gazie z wieloma wzami,
- mieszan stanowi poczenie sieci o rnych topologiach.
W niniejszym opracowaniu zastosowana zostanie sie o topologii gwiazdy.
Rys. 2/1/1 Przykad sieci o topologii gwiazdy
71
1.3 Media transmisyjne uywane w sieciach LAN
Sieci lokalne tworzy si w oparciu o trzy rodzaje kabli. S to kabel koncentryczny, skrtka (kabel
czteroparowy) oraz kabel wiatowodowy. Historycznie najstarszym medium jest kabel koncen-
tryczny, jednak w chwili obecnej ma ju marginalne zastosowanie. wiatowody znajduj zasto-
sowanie w sieciach, gdzie konieczna jest bardzo dua przepustowo, przykadowo jako medium
czce poszczeglne segmenty sieci o topologii drzewiastej. Najczciej stosowanym medium
jest skrtka miedziana i na ni te pooony zostanie nacisk w niniejszym opracowaniu.
1.4 Rodzaje skrtki
- Skrtka nieekranowana (UTP Unshielded Twisted Pair)
Kabel typu UTP jest zbudowany z czterech skrconych ze sob par przewodw w powoce
ochronnej. Skrcenie przewodw chroni transmisj przed interferencj otoczenia. Tego typu
kabel jest najpowszechniej stosowany w sieciach informatycznych i telefonicznych.
To medium zostao uyte w niniejszym opracowaniu.
- Skrtka foliowana (FTP Foiled Twisted Pair)
Jest to skrtka ekranowana za pomoc folii metalowej z przewodem uziemiajcym.
Przeznaczona jest gwnie do budowy sieci komputerowych umiejscowionych w orodkach
o duych zakceniach elektromagnetycznych.
- Skrtka ekranowana (STP Shielded Twisted Pair)
Rni si od skrtki FTP tym, e ekran jest wykonany w postaci oplotu z cienkich drutw
i zewntrznej koszulki ochronnej.
Poza wyej wymienionymi rodzajami skrtki mona spotka take hybrydy tych rozwiza:
FFTP kada para przewodw otoczona jest osobnym ekranem z folii, cay kabel jest rwnie
pokryty foli.
SFTP kada para przewodw otoczona jest osobnym ekranem z folii, cay kabel pokryty
jest oplotem.

Rys. 2/1/2 Schematy budowy kabli sieciowych
72
1.5 Kategorie skrtek miedzianych
Poza rodzajami skrtki miedzianej wyrnia si rwnie jej kategorie. Kategorie kabli miedzia-
nych i innych komponentw kablownia strukturalnego zostay ujte w kilka grup specyfikacji
EIA/TIA-568A, w ktrych przydatno do transmisji okrela si w MHz. Odpowiednikiem ame-
rykaskiej normy EIA/TIA 568A jest europejska norma EN 50173. Nie okrela ona jednak klasy
samych komponentw (paneli krosowych, gniazd, kabli, itp.) a zbudowan z nich sie.
Kategoria
(wg EIA/TIA-568A)
Klasa
(wg EN 50173)
Opis Zastosowanie
1 A
tradycyjna nieekranowana skrtka telefo-
niczna przeznaczona do przesyania gosu
z pasmem czstotliwoci do 100 kHz
sieci telefoniczne
2 B
skrtka nieekranowana, kabel ma
2 pary skrconych przewodw.
Szybko transmisji do 1 MHz
aplikacje gosowe i usugi
terminalowe
3
skrtka o szybkoci
transmisji do 10 MHz
sieci Token Ring (4 Mb/s)
Ethernet 10Base-T (10 Mb/s).
Sieci telefoniczne tradycyjne i ISDN
4 C
skrtka dziaajca z szybkoci
do 16 MHz
sieci ethernet
10 Base-T
5
D
rok 1995
skrtka pozwalajca na transmisj
danych z szybkoci 100 MHz
na odlego do 100 m
sieci ethernet
Fast Ethernet (100BaseTX)
sieci ATM (do 155Mb/s)
5e
(enchanced
rozszerzona)
D
rok 2000
ulepszona wersja kabla kategorii 5.
Obecnie obowizujca jako standard
instalacji sieciowych
sieci ethernet
100BaseT
1000BaseT (Gigabit Ethernet)
6 E
skrtka umoliwiajca transmisj
z czstotliwoci do 200 MHz
sieci ATM (do 622Mb/s)
7
kabel typu SSTP o przepywnoci do
600 MHz. Bdzie wymaga stosowania
nowego typu zcz w miejsce RJ-45.
Obecnie nie istnieje
sieci o przepustowoci
przekraczajcej 1 Gb/s
Tab. 2/1/1 Zestawienie kategorii i klas komponentw okablowania strukturalnego
Praktyczne zastosowanie w chwili obecnej maj kable sieciowe kategorii 3 (instalacje telefonicz-
ne) oraz 5 i 6 (sieci komputerowe).
73
1.6 Urzdzenia aktywne sieci LAN
Sieci LAN buduje si z pasywnych i aktywnych urzdze sieciowych.
Pasywne urzdzenia sieciowe to komponenty systemw okablowania strukturalnego czyli midzy
innymi panele krosowe, gniazda sieciowe, kable, czwki itd.
Do najczciej stosowanych urzdze aktywnych nale router, hub, switch oraz regenerator.
Router (trasownik) jest urzdzeniem sucym do czenia ze sob rnych rodzajw sieci.
W przypadku maych sieci lokalnych jego najczstszym zastosowaniem jest zapewnienie
dostpu do sieci zewntrznej, czyli Internetu. Funkcje routera moe te spenia odpowiednio
skonfigurowany komputer. Kolejnym z urzdze aktywnych jest koncentrator (hub). Suy on
do poczenia ze sob wielu urzdze w sieci komputerowej o topologii gwiazdy. Dziaanie
koncentratora polega na kierowaniu sygnau z jednego komputera do wszystkich pozostaych
podczonych do sieci jednostek. Urzdzeniem o podobnym dziaaniu jak hub jest przecznik
(switch). Jednak w przeciwiestwie do huba nie kieruje on sygnau z jednego komputera do
wszystkich pozostaych, a jedynie do tego, do ktrego dana informacja ma trafi. Do ustalenia
fizycznego adresata sygnau switch uywa docelowego adresu MAC, zawartego w nagwku
ramki Ethernet. Obok tych urzdze naley jeszcze wymieni regenerator czyli repeater. Stosuje
si go do czenia ze sob segmentw kabla sieciowego. Regenerator, odbierajc sygnay z jed-
nego segmentu, wzmacnia je, poprawia ich parametry czasowe i przesya do innego segmentu.
W praktyce regeneratora uywa si w sytuacjach, kiedy zachodzi konieczno uoenia instalacji
sieciowej duszej ni 100 metrw. Funkcje regeneratora mog te spenia hub oraz switch.
Innymi urzdzeniami aktywnymi s midzy innymi przecznik VLAN, most (bridge) oraz transce-
iver, jednak rzadko znajduj one zastosowanie w maych sieciach lokalnych.
1.7 Adresy MAC
Adres MAC (Media Access Control) jest to sprztowy adres karty sieciowej Ethernet i Token
Ring, unikalny w skali wiatowej, nadawany przez producenta danej karty podczas produkcji.
Adres MAC suy do jednoznacznej identyfikacji konkretnej karty sieciowej w sieci lokalnej.
Jak ju wspomniano adresy MAC s wykorzystywane przez przeczniki (switche) do kierowa-
nia pakietw danych do konkretnych kart sieciowych, co pozwala zmniejszy obcienie sieci.
Niektre routery umoliwiaj ograniczenie dostpu do sieci jedynie dla urzdze o konkretnych
(podanych przez uytkownika) adresach MAC, jednak w wikszoci przypadkw do poprawnego
skonfigurowania sieci lokalnej nie jest konieczna znajomo adresw MAC wszystkich urzdze
korzystajcych z sieci.
2. Sieci lokalne wskazwki instalatorskie
Jakkolwiek instalacja okablowania strukturalnego nie jest rzecz skomplikowan i nawet rednio
dowiadczony instalator nie powinien mie z ni problemw, istotne jest dooenie jak najwyszej
starannoci zarwno przy montau samego okablowania, jak i przy montau urzdze kocowych.
Im wyszej kategorii sie ma by instalowana, tym wiksz uwag naley przykada do instalacji
okablowania i rygorystycznego przestrzegania norm instalatorskich.
2.1 Dobr komponentw okablowania strukturalnego
Dokonujc doboru komponentw, z ktrych skada si bdzie okablowanie strukturalne naley
pamita o tym, e caa sie bdzie dziaaa z tak prdkoci na jak pozwoli najwolniejszy
z jej komponentw. Tak wic przykadowo (podyktowane wzgldami ekonomicznymi) zastoso-
wanie skrtki kategorii 3 umoliwi transfer z maksymaln prdkoci 10 Mb, nawet jeeli pozo-
stae komponenty (panel krosowy i gniazda) bd kategorii 6. Naley wic cile stosowa si do
zalece zawartych w projekcie sieci.
Ponisza tabela uatwia dobr komponentw okablowania strukturalnego firmy Moeller w sie-
ciach kategorii 5e i 6 w zalenoci od iloci punktw dystrybucyjnych w realizowanej sieci.
74
Dobr komponentw kat. 5e w zalenoci od liczby punktw dystrybucyjnych
Liczba punktw dystrybucyjnych
transmisji danych (komputerowych)
1 do 24 25 do 48 49 do 72 73 do 96
1 Gniazda podtynkowe
2 x RJ 45
1)
1 do 24 szt.
nr art. 237033
13 do 48 szt.
nr art. 237033
25 do 72 szt.
nr art. 237033
37 do 96 szt.
nr art. 237033
2 Puszka natynkowa
do gniazda
2)
1 do 24 szt.
nr art. 237037
13 do 48 szt.
nr art. 237037
25 do 72 szt.
nr art. 237037
37 do 96 szt.
nr art. 237037
3 Panel krosowy
kat. 5e, 24 x RJ 45, wys. 1U
3)
wersja nieekranowana 1 szt.
nr art. 237025
2 szt.
nr art. 237025
3 szt.
nr art. 237025
4 szt.
nr art. 237025
wersja ekranowana 1 szt.
nr art. 237027
2 szt.
nr art. 237027
3 szt.
nr art. 237027
4 szt.
nr art. 237027
4 Kabel krosowy
kat. 5e
4)
(orientacyjnie
do penej iloci punktw)
wersja nieekranowana UTP 24 szt. d. 0,5 m
nr art. 237044
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237044
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237044
24 szt. d. 1 m
nr art. 237045
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237044
48 szt. d. 1 m
nr art. 237045
wersja ekranowana FTP 24 szt. d. 0,5 m
nr art. 237146
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237146
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237146
24 szt. d. 1 m
nr art. 237147
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237146
48 szt. d. 1 m
nr art. 237147
5 Panel porzdkujcy,
wys. 1U - (opcjonalnie)
z uchwytami utrzymujcymi
kable
1 szt.
nr art. 255029
1 szt.
nr art. 255029
2 szt.
nr art. 255029
2 lub 3 szt.
nr art. 255029
6 Pka, wys. 2U (opcjonalnie)
5)

do urzdze wolnostojcych
1 szt.
nr art. 255023
1 szt.
nr art. 255023
1 szt.
nr art. 255023
1 szt.
nr art. 255023
7 Dobr szafki do powyszego
zestawienia (obejmuje rwnie
elementy opcjonalne)
6)
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
9 U g. 300 mm
NWE-3A09/GL/ZS
nr art. 285153
12 U
g. 400 mm
NWE-4A12/GL/ZS
nr art. 285156
15 U
g. 400 mm
NWE-4A15/GL/ZS
nr art. 285157
transmisji gosu (telefonicznych)
1 do 25 26 do 50 51 do 75 76 do 100
2 x RJ 45
1)
1 do 25 szt.
nr art. 237033
13 do 50 szt.
nr art. 237033
26 do 75 szt.
nr art. 237033
38 do 100 szt.
nr art. 237033
9 Puszka natynkowa
do gniazda
2)
1 do 25 szt.
nr art. 237037
13 do 50 szt.
nr art. 237037
26 do 75
szt. 237037
38 do 100 szt.
nr art. 237037
10 Panel krosowy telefoniczny,
wys. 1U (ISDN, kat. 3)
1 szt. 25 x RJ 45
nr art. 237030
1 szt. 50 x RJ 45
nr art. 237031
1 szt. 25 x RJ 45
nr art. 237030
1 szt. 50 x RJ 45
nr art. 237031
2 szt. 50 x RJ 45
nr art. 237031
11 Dodatkowy panel porzdkujcy,
wys. 1U (opcjonalnie)
1 szt.
nr art. 255029
1 szt.
nr art. 255029
1 szt.
nr art. 255029
1 szt.
nr art. 255029
12 A Dobr szafki tylko do kompo-
nentw transmisji gosu
7)
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
B Dobr szafki do caoci wypo-
saenia Dodatkowe gabaryty do
szafki z pkt. 7
7)
+3 U
g. 400 mm
jednosekcyjna
+3 U
g. 500 mm
dwusekcyjna
+ 3 U
g. 500 mm
dwusekcyjna
+3 do 6 U
g. 500 mm
dwusekcyjna
75
Dobr komponentw kat. 6 w zalenoci od liczby punktw dystrybucyjnych
transmisji danych (komputerowych)
1 do 24 25 do 48 49 do 72 73 do 96
2 x RJ 45
1)
1 do 24 szt.
nr art. 237035
13 do 48 szt.
nr art. 237035
25 do 72 szt.
nr art. 237035
37 do 96 szt.
nr art. 237035
2 Puszka natynkowa
do gniazda
2)
1 do 24 szt.
nr art. 237037
13 do 48 szt.
nr art. 237037
25 do 72 szt.
nr art. 237037
37 do 96 szt.
nr art. 237037
3 Panel krosowy kat. 6,
24 RJ 45, wys. 1U
3)
- wersja nieekranowana 1 szt.
nr art. 285324
2 szt.
nr art. 285324
3 szt.
nr art. 285324
4 szt.
nr art. 285324
- wersja ekranowana 1 szt.
nr art. 237029
2 szt.
nr art. 237029
3 szt.
nr art. 237029
4 szt.
nr art. 237029
4 Kabel krosowy kat. 6
4)
(orienta-
cyjnie do penej iloci punktw)
wersja ekranowana S/FTP
powoka LSOH,
kolor szary
24 szt. d. 0,5 m
nr art. 237276
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237276
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237276
24 szt. d. 1 m
nr art. 237277
48 szt. d. 0,5 m
nr art. 237276
48 szt. d. 1 m
nr art. 237277
5 Panel porzdkujcy,
wys. 1U (opcjonalnie)
1 szt.
nr art. 255029
1 szt.
nr art. 255029
2 szt.
nr art. 255029
2 lub 3 szt.
nr art. 255029
6 Pka, wys. 2U
(opcjonalnie)
5)
1 szt.
nr art. 255023
1 szt.
nr art. 255023
1 szt.
nr art. 255023
1 szt.
nr art. 255023
7 Dobr szafki
do powyszego
zestawienia
6)
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
9 U g. 300 mm
NWE-3A09/GL/ZS
nr art. 285153
12 U
g. 400 mm
NWE-4A12/GL/ZS
nr art. 285156
15 U
g. 400 mm
NWE-4A15/GL/ZS
nr art. 285157
transmisji gosu (telefonicznych)
1 do 25 26 do 50 51 do 75 76 do 100
2 x RJ 45
1)
1 do 25 szt.
nr art. 237033
13 do 50 szt.
nr art. 237033
26 do 75 szt.
nr art. 237033
38 do 100 szt.
nr art. 237033
9 Puszka natynkowa
do gniazda
2)
1 do 25 szt.
nr art. 237037
13 do 50 szt.
nr art. 237037
26 do 75 szt.
nr art. 237037
38 do 100 szt.
nr art. 237037
10 Panel krosowy
telefoniczny,
wys. 1U (ISDN, kat. 3)
1 szt. 25 x RJ 45
nr art. 237030
1 szt. 50 x RJ 45
nr art. 237031
1 szt. 25 x RJ 45
nr art. 237030
1 szt. 50 x RJ 45
nr art. 237031
2 szt. 50 x RJ 45
nr art. 237031
11 Dodatkowy panel
porzdkujcy, wys. 1U (opcjo-
nalnie)
1 szt.
nr art. 255029
1 szt.
nr art. 255029
1 szt.
nr art. 255029
1 szt.
nr art. 255029
12 A Dobr szafki tylko
do komponentw
transmisji gosu
7)
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
6 U g. 300 mm
NWE-3A06/GL/ZS
nr art. 285152
B Dobr szafki do caoci wypo-
saenia Dodatkowe gabaryty do
szafki z pt. 7
7)
+3 U
g. 400 mm
jednosekcyjna
+3 U
g. 500 mm
dwusekcyjna
+ 3
U g. 500 mm
dwusekcyjna
+3 do 6 U
g. 500 mm
dwusekcyjna
1)
Gniazda 2 x RJ 45 w wersji ekranowanej. Pasuj wtyki telefoniczne RJ 11 i RJ 12. Przy koniecznoci wykorzy-
stania tylko jednego gniazda do jednego stanowiska naley uy tyle gniazd ile jest stanowisk. Istnieje take
wtedy moliwo wykorzystania jednego portu RJ 45 do transmisji danych (komputer) a drugiego do trans-
misji gosu (telefon).
76
2)
Przy montau naciennym naley wykorzysta puszk natynkow do gniazda. Wymiary puszki to 80x80x32 mm.
3)
W wikszoci przypadkw stosuje si wersj nieekranowan. W przypadku wybrania wersji ekranowanej lub
nieekranowanej naley rwnie wybra taki sam rodzaj kabli krosowych. Naley pamita, e przy penym
wykorzystaniu portw paneli krosowych nie ma moliwoci rozbudowy. Aby umoliwi rozbudow systemu
naley doda co najmniej jeden dodatkowy panel krosowy. Naley take przy tym uwzgldni pojemno
szafki i w razie potrzeby wybra szafk o wikszej pojemnoci (wiksza wysoko U)
4)
W wikszoci przypadkw stosuje si wersj nieekranowan (UTP). W przypadku wybrania wersji panelu
krosowego ekranowanej lub nieekranowanej naley rwnie wybra taki sam rodzaj kabli krosowych. Ilo
i dugo kabli krosowych podana orientacyjnie. Przy wielu dodatkowych urzdzeniach aktywnych (routery,
switche itp..) naley uy dodatkowo wicej kabli ni podana. Dugoci podane dla bezporedniego ssiedz-
twa urzdze aktywnych oraz paneli krosowych. W przypadku innego rozmieszczenia naley stosownie
dobra dugo kabli. Wykorzystano numery katalogowe kabli w kolorze szarym.
5)
Opcjonalna pka dla urzdze nie wykorzystujcych systemu montau 19 (UPS, switche i inne). Moe
take by wykorzystana jako pka na rezerw kabla.
6)
Dobr szafki powinien by pominity gdy zamierzamy jeszcze dobiera komponenty transmisji gosu (panele
telefoniczne, ISDN...). Jeeli szafka mieci tylko urzdzenia transmisji danych kat. 5 szafk naley dobra wg
tego punktu. Wielko szafki dobrana tak aby oprcz dotychczasowego zestawienia zmieciy si standar-
dowe urzdzenia aktywne 19. W przypadku wikszych gabarytw urzdze naley dobra szafk wikszej
pojemnoci (wiksza wysoko U) oraz ew. gbsz. Standardowe urzdzenia aktywne 19 (switche, routery
itp.) mieszcz do ok. 32
7)
Gdy szafka mieci tylko komponenty transmisji gosu jej wielko podana jest wtedy, gdy wczeniej dobralimy
rwnie komponenty transmisji gosu powinna by Dziki temu uwzgldnione zostaj dodatkowe elementy
transmisji gosu.
Tab. 2/2/1 Dobr komponentw okablowania strukturalnego w zalenoci od liczby punktw
dystrybucyjnych.
Przy doborze kabli naley rwnie zwraca uwag na materia zastosowany na powok zewntrz-
n. Podstawowym jest PVC (polichlorek winylu), ale do instalacji wewntrz budynkw powinno
si stosowa (wg. przepisw przeciwpoarowych) kable z powok LSOH (LSZH) lub FRNC.
Powoka LSOH (Low Smoking Zero Halogen) nie zawiera trujcych halogenkw, ktre mogyby
wydobywa si palcej si izolacji kabla w czasie poaru. Kable FRNC dodatkowo s niepalne.
Jeeli jako medium zostaa wybrana skrtka ekranowana, inne elementy okablowania struktural-
nego (panele krosowe i gniazda sieciowe) naley rwnie dobra w wersji ekranowanej.
Naley jeszcze wspomnie o rnicach w nazewnictwie dotyczcym kategorii 5. Istnieje stara
kategoria 5, wersja rozszerzona tej kategorii tzw. kat. 5e (5+) (enhanced - rozszerzona) oraz
nowa kategoria 5. Oglnie mona uzna, e obecne na rynku urzdzenia kategorii 5 speniaj
zaoenia kat. 5e (w Europie przyjto, e po zmianie nazwa zostanie taka sama kat. 5). Nie ma
wic praktycznego ryzyka kupienia obecnie komponentw starej kategorii 5, ale pomimo to wielu
producentw oznacza swoje wyroby jako kat. 5e (5+), aby klienci nie mieli wtpliwoci.
2.2 Instalacja okablowania.
Niezwykle istotn rzecz przy montau okablowania jest staranno uoenia instalacji sie-
ciowej. Jak ju wspomniano kabel sieciowy skada si ze skrconych ze sob par przewo-
dw. Niestaranny monta moe doprowadzi do zakcenia wzajemnego pooenia par
przewodw w kablu. Efektem tego moe by zmniejszona prdko dziaania sieci i
przykadowo - mimo zastosowania odpowiednich komponentw niemono osignicia
prdkoci 1000 Mb w sieci o standardzie 1000Base-T. W skrajnych wypadkach nieprawi-
dowe obchodzenie si z okablowaniem w trakcie instalacji moe doprowadzi do prze-
rwania jednego z przewodw w kablu, co moe cakowicie uniemoliwi dziaanie sieci.
77
Wedug normy TIA/EIA-568-B.1 maksymalne promienie gicia kabli sieciowych wynosz 4-ro krot-
no rednicy dla kabli UTP oraz 8-mio krotno rednicy dla kabli FTP i STP. W praktyce instala-
torskiej jako minimalny promie zgicia dla kabla UTP naley przyjmowa 25 mm, za dla kabla
FTP 50 mm.
Elementem instalacji, ktry moe mie wpyw na zbyt may promie gicia kabla s le dobrane
kanay montaowe. Zastosowanie zbyt ciasnych kanaw montaowych uniemoliwia zachowa-
nie prawidowego promienia gicia kabla, a tym samym moe mie negatywny wpyw na dziaa-
nie instalacji sieciowej.
Kolejnym newralgicznym punktem dla instalacji sieciowej s przepusty midzy cianami i stropa-
mi. Naley zadba o to, aby byy wystarczajco due, tak aby kabel dao si przez nie przeprowa-
dzi bez koniecznoci uycia siy.
Podczas instalacji okablowania sieciowego naley rwnie pamita o zachowaniu odpo-
wiedniej odlegoci nieekranowanej instalacji sieciowej od instalacji elektrycznej. Odlego
ta powinna wynosi minimum 30 cm.
Jeeli instalacja sieciowa i elektryczna bd montowane w jednym korytku montaowym naley
zadba o to, aby samo korytko oraz przegrody na poszczeglne rodzaje instalacji byy wykona-
ne z metalu. Metalowe przegrody tworz ekran elektromagnetyczny i zapobiegaj zakceniom
w dziaaniu sieci.
Rys. 2/2/1 Minimalna odlego instalacji nieekranowanej sieci teleinformatycznej od sieci elektrycznej.
2.3 Monta kabla w panelach krosowych i gniazdach sieciowych.
Do wykonania poczenia potrzebne jest specjalne narzdzie wciskowe typu LSA (LSA plus).
Odpowiedni kolor przewodu naley poczy z konektorem zcza LSA oznaczonym tym samym
kolorem.
Rys. 2/2/2 Narzdzie wciskowe typu LSA
Przewody najczciej podcza si wedug kolejnoci wymienionej w specyfikacji EIA/TIA 568A lub
EIA/TIA-568B. Obie wersje specyfikacji oznaczone s na zczu LSA. Naley pamita, aby wybra
ten sam typ specyfikacji przy poczeniu kabla z obu stron. Gniazda nacienne rwnie posia-
daj zcze typu LSA i mog by terminowane za pomoc tego samego narzdzia wciskowego
co panele krosowe. W trakcie montau okablowania gniazdach sieciowych, czy te panelach
krosowych naley bra pod uwag maksymalny dopuszczalny rozplot poszczeglnych par prze-
wodw.
Dla okablowania kategorii 5e maksymalny dopuszczalny rozplot zosta okrelony na 13 mm. Nie
ma jeszcze okrelonego normatywnie maksymalnego rozplotu dla okablowania kategorii 6, nale-
y jednak przyjmowa, e nie powinien on by wikszy ni 7 mm.

min. 30cm
78
Zewntrzna powoka kabla sieciowego rwnie powinna by zdejmowana tylko na takim odcinku, jaki
jest konieczny do przeprowadzenia montau.
Rys. 2/2/3 Poprawne rozszycie kabla sieciowego

Rozszycie kabla powinno by jak najkrtsze. Pary
powinny by oryginalnie skrcone na jak najduszym
odcinku i ich rozplot powinien nastpowa dopiero
przy samym zczu.

Przy pomocy narzdzia wciskowego LSA (LSAplus)
czymy kabel z gniazdem w panelu.

Jeeli narzdzie wciskowe wyposaone jest w noyczki,
po wciniciu przewodu w zcze nastpuje odpowied-
nie docicie jego nadmiaru.

Kabel naley zamocowa na panelu opask bd uch-
wytem rubowym o ile panel jest w taki wyposaony.
Rys. 2/2/4 Poczenie kabla (skrtki TP) ze zczem LSA w panelu krosowym
100 mm
75 mm
25 mm
79
Rys. 2/2/5 Przykad oznaczenia poszczeglnych konektorw w gniedzie sieciowym wedug norm
EIA/TIA-568A i EIA/TIA-568B
Kolejn rzecz, na ktr naley zwrci uwag w trakcie instalacji jest prawidowe zaciskanie opa-
sek kablowych sucych do uporzdkowania kabli w szafie czy te w kanalikach montaowych.
Zbyt mocne ich zacinicie moe uszkodzi struktur kabla.
Rys. 2/2/6 Przykad zbyt mocno zacinitej opaski kablowej.
Dobr alternatyw dla jest uywanie do spinania wizek kablowych opasek tekstylnych - rzepo-
wych. S one na tyle szerokie, e praktycznie nie pozwalaj na zgniecenie porzdkowanych kabli.
Ponadto umoliwiaj one dooenie dodatkowych kabli bez koniecznoci rozcinania istniejcych
opasek.
2.4 Monta kocwek RJ 45.
Najlepszym rozwizaniem jest korzystanie z gotowych kabli krosowych czy te przyczeniowych,
ktre s testowane przez producenta i w 100% speniaj wymogi okrelone przez normy, jednak
w praktyce moe zdarzy si konieczno samodzielnego przygotowania takich kabli.Przy mon-
tau kocwek RJ-45, tak samo jak i przy montau okablowania w panelu krosowym czy gnie-
dzie sieciowym, naley pamita o zachowaniu jak najkrtszego rozplotu par przewodw oraz
o zachowaniu identycznej sekwencji przewodw z obu stron kabla sieciowego. Do montau ko-
cwek RJ-45 na kablu sieciowym potrzebne jest specjalne narzdzie, tak zwana zaciskarka.
80
Rys. 2/2/7 Urzdzenie do montau kocwek RJ-45 (sieci komputerowe) oraz RJ-12 (kable telefoniczne)
Istniej dwie oglnie stosowane sekwencje uoenia przewodw we wtyku RJ-45 TIA-568B
i TIA-568A analogiczne do sekwencji montau przewodw w panelach krosowych i gniazdach
sieciowych.
Sposb uoenia poszczeglnych przewodw w kocwce prezentuje poniszy schemat:
Rys. 2/2/8 Sekwencja uoenia poszczeglnych przewodw we wtyku RJ-45 wg normy TIA-568B oraz TIA-568A
Jeeli zaistnieje konieczno przygotowania kabla krosujcego tory, wwczas jedn kocwk
przewodu naley zakoczy wtyczk przygotowan wedug schematu A, drug za wedug sche-
matu B.
2.5 Monta urzdze w szafach 19 punkty dystrybucyjne (rozdzielnia)
Punkt dystrybucyjny (rozdzielczy) to miejsce, w ktrym znajduj si wszystkie elementy czce
okablowanie oraz urzdzenia aktywne sieci teleinformatycznej. Fizycznie jest to realizowane jako
szafa (stojca lub wiszca) lub rama rozdzielcza z panelami oraz elementami do przeczania
i podczania przebiegw kablowych.
Wyrnia si dwa rodzaje punktw dystrybucyjnych:
- Gwny Punkt Dystrybucyjny MDF (Main Distribution Frame)
- Poredni Punkt Dystrybucyjny IDF (Intermediate Distribution Frame).
Porednie Punkty Dystrybucyjne stosuje si przy bardziej rozlegych sieciach lokalnych, na przykad
jako punkt zbiorczy okablowania strukturalnego z danego pitra dla umoliwienia komunikacji
z sieci umieszczon na innych kondygnacjach.
81
Istotne przy urzdzaniu punktu dystrybucyjnego jest dobranie odpowiedniej wysokoci szafy sie-
ciowej tak, aby mona byo zamontowa w niej wszystkie urzdzenia. Wysokoci uytkowe szaf
s podawane w jednostkach U (Rack Unit). U (czasami uywa si rwnie oznaczenia RU) jest to
jednostka dugoci, uywana w przemyle elektronicznym i komputerowym do okrelania wyso-
koci moduw i zespow. Wynosi ona 1 cala, czyli okoo 44,45 mm.
Ponisze tabele uatwiaj dobr odpowiedniej szafy 19 cali.
Szafki nacienne 19 Basic Line NWE
Nr art. Typ Wys. (U) / Gb. (mm) Opis
285152 NWE-3A06/GL/ZS 6U / 300 Szafka 1-sekcyjna z metalowymi drzwiami z szyb
285178 NWE-5B12/GL/ZS 12U / 500 Szafka 2-sekcyjna z metalowymi drzwiami z szyb
Wyposaenie szafy: szyny przednie 19, komplet elementw mocujcych, szablon na cian
Szafy stojce 19 Basic Line NCE
Nr art. Typ Wys. (U) szer. x gb. (mm)
285802 NCE-ST/SR/VT110/EU/6612/M 23U 600x600
285803 NCE-ST/SR/VT111/EU/6616/M 33U 600x600
285804 NCE-ST/SR/VT113/EU/6620/M 42U 600x600
286108 NCE-ST/SR/VT114/EU/6820/M 42U 600x600
285805 NCE-ST/SR/VT115/EU/8620/M 42U 600x600
285806 NCE-ST/SR/VT116/EU/8820/M 42U 600x600
Wyposaenie szafy: rama gwna, 2 ciany boczne, drzwi przednie szklane jednoskrzydowe, ciana tylna,
pyta grna pod 4 wentylatory typu NWS-EB/LUE/PL - nr art. 255003001, przednie i tylne szyny 19, stopki
poziomujce, 4 zamontowane zestawy uziemiajce, komplet 20 nakrtek klatkowych i rub. Kolor RAL7035
Szafy serwerowe 19 NWS
Nr art. Typ Wys. (U) szer. x gb. (mm)
285420 NWS-ST/SR/VT53/61020/EU/M 42U 600x1000 mm
Wyposaenie szafy: rama gwna, ciany boczne, drzwi przednie szklane, drzwi tylne pene metalowe,
przednie i tylne szyny 19, pyta dachowa pod 4 wentylatory, pyta podogowa z wymiennym filtrem
pod 4 wentylatory, cok ze szczelinami 100 mm, 4 stopki poziomujce. Kolor czarny RAL 9005.
Szafa umoliwia bezporedni monta do omiu wentylatorw typu NWS-EB/LUE/PL - nr art. 255003001
Tab. 2/2/2 Zestawienie szaf 19 cali firmy Moeller.
82
Przy urzdzaniu punktu dystrybucyjnego naley zadba o odpowiedni jego wentylacj. Jeeli
bdzie si korzysta z urzdze aktywnych, ktre nie wydzielaj zbyt duo ciepa (np. switch)
wystarczy chodzenie pasywne poprzez odpowiednie szczeliny wentylacyjne w dnie i pokrywie
szafy. Przy instalacji elementw, ktre wytwarzaj wiksze iloci ciepa (np. serwer) zaleca si
stosowanie aktywnych elementw chodzcych, np. panelu wentylacyjnego typu NWS-LUE/SCH.
Przy instalowaniu ekranowanych elementw okablowania strukturalnego (skrtka typu FTP lub
STP) naley zadba o uziemienie szafy sieciowej.
Najbezpieczniejszym rozwizaniem jest doprowadzenie uziemienia sieci teleinformatycznej do
gwnej szyny uziemiajcej budynku przy pomocy kabla uziemiajcego miedzianego typu linka
o przekroju 16 mm
2
.
3. Przykadowy projekt sieci lokalnej
3.1 Zaoenia wstpne
Celem niniejszego projektu jest wykonanie dokumentacji okablowania strukturalnego przykado-
wej sieci lokalnej w domu jednorodzinnym.
System okablowania strukturalnego zosta oparty o osprzt sieciowy serii Xpatch firmy Moeller.
Okablowanie powinno zosta tak poprowadzone, aby nie przekracza odlegoci 100 m midzy
komputerem a urzdzeniem aktywnym (switch), oraz tak by nie narazi niepotrzebnie okablowa-
nia na zniszczenia.
Kady kabel zostanie doprowadzony do gniazda sieciowego kat 5e (typ DNW-DD80/2RJ45/5E/BG).
Zostanie ono odpowiednio opisane.
Projekt zakada umoliwienie uytkownikom sieci korzystania ze wspdzielenia zasobw (pliki
oraz drukarki) oraz ewentualne podczenie sieci lokalnej do Internetu.
3.2 Podczenie sieci lokalnej do Internetu projekt logiczny sieci.
Przedstawiona w niniejszym projekcie sie lokalna moe zosta podczona do Internetu na wiele
sposobw zasadniczo moliwe jest skorzystanie z dowolnego rodzaju dostpu oferowanego na
rynku usug internetowych w Polsce.
Najczstszym sposobem poczenia sieci domowej do Internetu bdzie skorzystanie z usugi firmy
telekomunikacyjnej technologia xDSL - lub telewizji kablowej. Ten sposb poczenia z Internetem
realizuje si zazwyczaj za pomoc odpowiedniego, dostarczanego przez operatora, modemu pod-
czonego do routera. Ze wzgldu na du popularno dostpu do Internetu opartego na techno-
logii DSL na rynku dostpne s rwnie routery z wbudowanym modemem DSL.Naley zaznaczy,
e cze internetowe nie jest konieczne dla prawidowego dziaania projektowanej sieci lokalnej
w najprostszej wersji do jej dziaania wystarczy switch, ktry umoliwi poprawn komunikacj
midzy urzdzeniami oraz router z wbudowanym serwerem DHCP odpowiedzialny za przydziela-
nie adresw poszczeglnym urzdzeniom w sieci. Zastosowanie serwera jest najbardziej zaawan-
sowanym rozwizaniem. Dziki instalacji w serwerze odpowiednich kart rozszerze umoliwia
ono skorzystanie z dostpu do Internetu na przykad za porednictwem cza satelitarnego, czy
te sieci telefonii GSM, za instalacja odpowiedniego oprogramowania umoliwia filtrowanie
treci, do ktrych maj dostp uytkownicy sieci lokalnej (przykadowo blokowanie dostpu do
niepodanych stron www). Jeeli dostawca usugi dostpu do Internetu przyznaje abonentowi
stay adres IP z puli adresw publicznych, moliwe jest rwnie publikowanie wasnych treci
w Internecie (np. stron WWW) bez koniecznoci korzystania z usugi zewntrznej firmy (hostin-
gu).
83
Poniszy diagram prezentuje moliwe rodzaje podczenia sieci lokalnej do Internetu
oraz poczenia logiczne midzy poszczeglnymi urzdzeniami aktywnymi.
Rys. 2/3/1 Przykadowe poczenia logiczne midzy poszczeglnymi urzdzeniami aktywnymi w punkcie
dystrybucyjnym
3.3 Okablowanie budynku projekt fizyczny sieci.
System okablowania zosta oparty na nastpujcych zasadach:
- Podstawowym rodzajem kabla jest skrtka czteroparowa (UTP) kategorii 5e. Jako e moe
ona przenosi sygnay o czstotliwoci nawet 100 MHz, temu moliwe jest zastosowa-
nie technologii sieciowej Fast Ethernet, umoliwiajcej przesyanie danych z prdkoci
do 1000 Mbps (1 Gbit/s Ethernet).
- Projekt zakada umiejscowienie okablowania sieciowego pod tynkiem w rurach gitkich
karbowanych typu peschel o przekroju 16 mm.
- Wprowadzone zostao oznakowanie wszystkich kabli. Powinny one zosta oznaczone w spo-
sb czytelny w odlegoci 0,15 m od kocw oraz w miejscach krzyowania si duej liczby
kabli.
- Wprowadzony zosta system oznaczania kabli sieciowych oparty na oznaczeniach gniazd
komputerowych wedug nastpujcego kodu:
xx/y/z
Gdzie poszczeglne elementy oznaczaj:
xx dwie litery oznaczajce pomieszczenie:
P1 pokj 1
P2 pokj 2
P3 pokj 3
SA salon
KU kuchnia
PG pomieszczenie gospodarcze
y nr gniazda abonenckiego w pomieszczeniu (bdzie to zazwyczaj cyfra 1, jedynie
w salonie przewidziane s dwa gniazda abonenckie)
z oznaczenie gniazda sieciowego w module sieciowym (L lewe, R prawe)
Czyli przykadowo kod SA/2/L oznacza lewe gniazdo sieciowe w module sieciowym nr 2
w salonie.
- Wszystkie punkty abonenckie zbiegaj si w punkcie dystrybucyjnym umieszczonym w sieni
w szafie wiszcej 19 cali (typ NWE-4B12/GL/ZS).
84
- Szaf wiszc naley zamontowa w sposb umoliwiajcy do niej swobodny dostp.
Rys. 2/3/2 Schemat okablowania sieciowego w budynku
Przewd czcy elementy sieci z przecznikiem skada si z trzech odcinkw:
- Pierwszy odcinek tworzy kabel krosowy. czy on przecznik (switch) z panelem kroso-
wym. Przewd ten wykonywany jest z cieniutkich niewraliwych na zginanie linek pokrytych
elastyczn koszulk. Zaleca si zastosowanie kabli krosowych firmy Moeller typ
DNW-PC/.../RJ45/RJ45/5E/UTP/.../PV.
- Do panelu krosowego przyczony jest przewd trasowy typu DNW-VK/5E/UTP/24-4P/PVC/B,
pakowany w kartony po 305 m.b. Zakaczany jest on z obu stron gniazdkiem RJ-45.
- Ostatnim odcinkiem jest tak zwany kabel przyczeniowy. czy on kart sieciow zamonto-
wan w komputerze (lub innym urzdzeniu wyposaonym w interfejs sieci LAN, np. drukarce)
z umieszczonym w cianie gniazdem RJ-45, typ DNW-DD80/2RJ45/5E/S/WS osadzonym w pusz-
ce podtynkowej.
3.4 Punkt dystrybucyjny (rozdzielnia).
W niniejszym projekcie zosta zastosowany jeden punkt dystrybucyjny MDF. Punkt dystrybucyjny
zostanie urzdzony w szafie wiszcej 19 cali, typ NWE-4B12/GL/ZS. Umoliwia ona instalacje urz-
dze o cznej wysokoci 12U (1U = okoo 44,45 mm). Szaf naley zamontowa w miejscu ozna-
czonym na rysunku na wysokoci 150 cm. Naley wykona uziemienie szafy czc j z gwn
szyn uziemiajc budynku GSU przewodem LY 16 mm
2
. W szafie znajdowa si bd urzdzenia
aktywne takie jak switch, router oraz urzdzenia umoliwiajce dostp do Internetu. Urzdzenia
te powinny zosta dobrane indywidualnie przez uytkownika sieci w zalenoci od jego potrzeb
oraz od rodzaju dostpu do Internetu, na jaki si zdecyduje. Urzdzenia w obudowach wszych
ni 19 cali (tzw. urzdzenia wolnostojce) naley zainstalowa na pce NWS-FAD/19/2HE/T180.
Opcjonalnie w szafie mona rwnie zainstalowa serwer w obudowie rackowej. Nie jest to
jednak element konieczny do prawidowego dziaania sieci. Zasilanie szafy naley doprowadzi
do gniazda typu Z-SD230 zamocowanego na szynie TH35. Z tego gniazda zasilana bdzie listwa
zasilajca NWS-STL/19/7F/S/BL/PL.
85
Na poniszym rysunku pokazana jest kolejno, a take usytuowanie poszczeglnych urzdze
w szafie.
1U
Panel krosowy (typ DNW-PPL19H1/16RJ45/5E/U/00)
1U
Switch (obsugujcy sieci ethernet w technologii 1000Base-T)
2U
Pka
(typ NWS-FAD/19/2HE/T180))
1U Listwa zasilajca 7 gniazdkowa z wycznikiem
(typ NWS-STL/19/7F/S/BL/PL)
1U
Monitor i klawiatura (opcjonalnie)
6U Serwer
(opcjonalnie)
Rys. 2/3/3 Schemat rozmieszczenia urzdze w szafie naciennej 19 NWS-4B12/GL/ZS
Do panelu krosowego naley doprowadzi kable od poszczeglnych gniazd sieciowych wedug poniszej tabeli.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
KU/1/L
KU/1/R PG/1/L PG/1/R P1/1/L P1/1/R SA/1/L SA/1/R SA/2/L SA/2/R P2/1/L P2/1/R P3/1/L P3/1/R
Tab. 2/3/1 Schemat pocze gniazd sieciowych z panelem krosowym.
Zastosowane w projekcie gniazda sieciowe mog by stosowane nie tylko do podczania kabli
zakoczonych wtykami RJ-45, ale rwnie zwykych kabli telefonicznych zakoczonych kocw-
ka RJ-12 i RJ-11.Jako e w przypadku domowej sieci komputerowej obydwa gniazda w module
sieciowym raczej nie bd wykorzystywane do podczania komputerw, istniejc infrastruktur
mona wykorzysta do montau w budynku instalacji telefonicznej.
Jak ju zostao wspomniane do poprawnego dziaania instalacji telefonicznych stosuje si skrtk
kategorii 3.
Zastosowanie rnych kategorii okablowania w zalenoci od rodzaju sieci ma uzasadnienie eko-
nomiczne skrtka kategorii 3 jest tasza ni ta kategorii 5e, czy wyszej.
Aby umoliwi uytkownikom moliwie najwygodniejsze korzystanie z instalacji sieciowo telefo-
nicznej naley przyj i konsekwentnie stosowa si do podziau gniazd w moduach sieciowych
na gniazda sieci LAN i gniazda telefoniczne.
Na potrzeby niniejszego projektu przyjto, e lewe gniazdo w module sieciowym suy do pod-
czenia do sieci LAN, za prawe do podczenia do sieci telefonicznej.
Na potrzeby instalacji telefonicznej zastosowano panel krosowy typu
DNW-PPL/19H1/25RJ45TEL/U/00.
Poniszy schemat obrazuje sposb przyczenia poszczeglnych przewodw do paneli krosowych
w centrum dystrybucyjnym.
86
xx/y/z
podczenie realizowane za pomoc kabla
UTP kategorii 3
xx/y/z
- podczenie realizowane za pomoc
kabla UTP kategorii 5e
Panel krosowy telefoniczny DNW-PPL/19H1/25RJ45TEL/U/00
1 2 3 4 5 6 7 8 (...) 25
KU/1/L PG/1/L P1/1/L SA/1/L SA/2/L P2/1/L P2/1/L
Panel krosowy DNW-PPL/19H1/16RJ45/5E/U/00
1 2 3 4 5 6 7 8 (...) 16
KU/1/R PG/1/R P1/1/R SA/1/R SA/2/R P2/1/R P3/1/R
Tab. 2/3/2 Schemat pocze gniazd sieciowych z panelem krosowym sieci komputerowej i sieci telefonicznej
3.4 Tabela materiaw zastosowanych do budowy instalacji sieciowej.
Lp Nr art. Typ Nazwa Ilo
1 254899 NWS-4B12/GL/ZS Szafka nacienna 19 dwusekcyjna
z metalowymi drzwiami z szyb
i cylindrycznym zamkiem
1 szt.
2 237024 DNW-PPL/19H1/16RJ45/5E/U/00 Panel krosowy 19 1U,
kat. 5e, nieekranowany
1 szt
3 255023 NWS-FFE/19/2HE/T180 Pka staa 19 1 szt.
4 266876 Z-SD230-BS Gniazdo na szyn TS 35mm 1 szt.
5 255399001 NWS-STL/19/7F/S/BL/PL Listwa zasilajca 19
7 gniazdowa z wycznikiem
1 szt.
6 254852 NWS-19/S/RGB/V/VD Uchwyty do pionowego prowa-
dzenia kabli
3 szt.
7 285326 DNW-VK/5E/UTP/24-4P/PVC/B Skrtka 4x2xAWG24, kat. 5e,
UTP, PVC, karton 305 m
1 szt.
8 237046 DNW-PC-0150/RJ45/RJ45/5E/UTP/GR/PV Kable krosowe kat. 5e nieekrano-
wane UTP, powoka PVC
16 szt.
1)
9 237032 DNW-DD80/2RJ45/5E/S/WS Gniazda sieciowe 2 x RJ45,
kat. 5e ekranowane 80 x 80
(biae)
7 szt.
1) W zestawieniu uwzgldniono ilo kabli krosowych konieczn do instalacji urzdze w szafie 19.
Naley pamita, ze konieczne bd rwnie kable suce do podczenia urzdze kocowych
korzystajcych z sieci lokalnej (komputery) do punktw abonenckich (gniazd sieciowych).
Tab. 2/3/3 Zestawienie materiaw i urzdze uytych do budowy okablowania strukturalnego sieci LAN.
87
CZ III
1. Wstp
Wykorzystanie komputera w pracy osoby zajmujcej si projektowaniem polega na wspomaganiu
okrelonych czynnoci nie za na ich penym zmechanizowaniu i automatyzacji. Uytkownik musi
zna sposoby reprezentacji ukadw zasilania, zagroenia jakie mog wystpi w trakcie eksploatacji
urzdze itd. Oczywicie, podczas projektowania wystpuj czynnoci rutynowe, do ktrych nale
np. prawidowy dobr przewodw, a take zabezpiecze - sprawdzanie ich pod ktem rnych
wymaga. Czsto osoba projektujca zmuszona jest powtarza te czynnoci kilkakrotnie. Pogram
Pajk umoliwia, w kadej chwili tworzenia projektu, sprawdzenie na przykad poprawnoci doboru
zastosowanych przewodw pod wzgldem obcialnoci prdowej dugotrwaej oraz wymogw
dopuszczalnego spadku napicia i natychmiastow edycj parametrw, w przypadku niespenione-
go kryterium. Pozwala to na skrcenie nierzadko mudnego procesu doboru przewodu zasilajcego
i urzdzenia zabezpieczajcego.
Powtarzanie wszystkich czynnoci zwizanych z metodologi doboru elementw obwodu jest
w niektrych przypadkach zbdne. Decyzj o koniecznoci takiej weryfikacji podejmuje projektant
po skrupulatnym rozwaeniu. Gdy jednak korzysta on z komputera, wiele trudnoci zostaje wyeli-
minowanych, gdy komputer sam wykonuje waciwe czynnoci. Mona tu wymieni obliczenia
spadku napicia, poprawnoci doboru prdu znamionowego zabezpiecze we wszystkich gaziach
obwodu, czy porwnanie zdolnoci czeniowej aparatw ze spodziewanym prdem zwarciowym.
Korzystanie z komputera jest podane rwnie, by nie pomin niektrych pracochonnych kro-
kw, jak rwnie by dokona oblicze w sposb szybki i precyzyjny. Program Pajk umoliwia
w cigu kilku minut dokonanie wszystkich wymaganych oblicze sieci, wybierajc kolejno z listy
okna dialogowego, bd za pomoc jednej funkcji (Kompleksowa kontrola caej sieci) zweryfikowa
cay projekt pod ktem wszelkich oblicze. Projektant musi mie wiadomo tego, e komputer
stanowi uyteczn pomoc, lecz interpretacja wynikw naley do niego.
2. Programy do wspomagania projektowania
2.1 Program PAJK
Program PAJK przeznaczony jest do projektowania instalacji niskiego napicia i do ich zabezpie-
czenia w ukadach TN, TT i IT. Napicie znamionowe mona wybra w polu wyboru ze zwykle sto-
sowanych napi, mona wprowadzi inne (nawet do 1000 V). Praca w sieciach TT i IT poszerza
moliwo zastosowania programu praktycznie do wszystkich, wymaganych przez projektantw
przypadkw. Waciwy ukad sieci uzaleniony jest od miejsca zainstalowania rda oraz roz-
mieszczenia urzdze odbiorczych. W zalenoci od tego projektant decyduje o wygldzie sieci,
czy zastosowa jeden przewd magistralny z wyprowadzeniami do poszczeglnych odbiornikw,
czy te zaprojektowa sie promieniow z rozgazieniem bezporednio przy transformatorze,
ewentualnie kombinacj obu rozwiza poprzednich. Kolejn zalet programu PAJK stanowi
moliwo rozwizania sieci okrnych i przestrzennych. Program umoliwi szybk weryfikacj
zaprojektowanego ukadu sieci i optymalizacj rnych jej konfiguracji.
88
Informacje oglne:
Projektowanie sieci TN/TT/IT o rnych systemach napiciowych do 1000 V, w tym sieci promienio-
wych i wielowzowych zasilanych z jednego lub wielu rde z moliwoci rwnolegej pracy kilku
ukadw zasilania,
Moliwo symulowania rnych stanw roboczych sieci poprzez odczanie rde i obcie,
wybieranych z otwartej bazy danych elementw zawartych w przejrzystej strukturze drzewa,
Wszystkie obliczenia (spadki napi, rozkad obcienia, impedancja, zwarcia) oparte s na normie
PN-IEC,
Przyjazny interfejs uytkownika, umoliwiajcy atw i szybk prac przy zachowaniu maksymalnej
zmiennoci oraz otwartoci. Sposb sterowania podobny do standardowych systemw CAD\CAE
z opcj eksportu grafiki do formatu DXF i BMP.
Przygotowanie projektu w programie PAJK 2.3;
Metoda tworzenia nowego projektu w programie PAJK wykorzystuje prosty i intuicyjny
interfejs polegajcy na:
a) wykonaniu schematu projektowanej sieci,
b) sparametryzowaniu elementw i urzdze znajdujcych si na schemacie,
c) sprawdzeniu spjnoci i logiki pocze urzdze znajdujcych si na utworzonym schemacie,
d) wykonaniu oblicze i interpretacji ich wynikw,
e) przygotowaniu dokumentacji projektowej.
Tworzenie schematu sieci odbywa si poprzez wybranie odpowiedniego symbolu urzdzenia
i umieszczenie go w danym miejscu na rysunku. Wykonywanie kadego projektu zaczyna si
od wyboru sposobu zasilania ukadu. Mona tego dokona dobierajc pojedynczo poszczeglne
elementy, bd wybra grup elementw za pomoc odpowiedniej ikony. W oknie dialogowym,
pojawiajcym si po wywoaniu grupy elementw mona wybra zarwno obwd zasilajcy
(Rys. 3/2/1), jak i obwd odbiorczy (Rys. 3/2/2)

Rys. 3/2/1 Grupa elementw reprezentujca zasilanie
z sieci nadrzdnej SN
Rys. 3/2/2 Grupa elementw reprezentujca odbir
oglny zabezpieczony wycznikiem
Wywoane elementy wstawiane s do projektu tak, aby utworzyy spjny ukad pocze odzwier-
ciedlajcy struktur projektu zgodn z zaoeniami projektowymi. Naley zatem pamita,
i kady wze sieci ma swoje odzwierciedlenie w programie w postaci szyn rozdzielczych.
Schemat struktury projektowanej sieci krelonej w PAJKU przedstawiono na rysunku 3/2/3.
89
FA5 FA4 FA3
FA1
NET1
TR1
W1
FA2
NOD1
W2
LOAD1 LOAD2 LOAD3 LOAD4
W3 W4 W5
US=V, Sk``=MWA
Sr=KVA
m
m
UI=V, PI=KW UI=V, PI=KW UI=V, PI=KW UI=V, PI=KW
m m m
Rys. 3/2/3 Przykadowy schemat sieci wykonany w programie PAJK
Po zakoczeniu etapu wstawiania elementw mona przej do etapu parametryzowania poszcze-
glnych aparatw (Rys. 3/2/4), ktry polega na okreleniu typu urzdzenia i jego parametrw zna-
mionowych, w czym pomaga zaimplementowana w programie baza danych (Rys. 3/2/5).
Okno parametryzowania wycznika Okno parametryzowania kabla

2
3
1
4
Rys. 3/2/4 Okna parametryzowania elementw w programie PAJK.
90

Z rozwijanego drzewa
zawierajcego grupy
wycznikw wybierany
jest aparat o okrelonej
zdolnoci czeniowej,
charakterystyce
wyzwolenia oraz iloci
biegunw, np.wycznik
1-polowy o charakterystyce B
oraz I
cs
=6 kA
do zabezpieczenia obwodu
gn. wtyczkowych F1
Rys. 3/2/5 Baza danych wycznikw w programie PAJK.
1
Rys. 3/2/6 Baza danych kabli/przewodw w programie PAJK
3
Rys. 3/2/7 Okno wyboru sposobu prowadzenia instalacji
4
Rys. 3/2/8 Okno informacyjne moduu obcialnoci prdowej
91
Parametryzujc przewd/kabel zaleca si postpowanie wedug opisanej poniej kolejnoci:
- Klikajc na ikon Baza danych pojawia si okno dialogowe (Rys. 3/2/6), w ktrym uytkow-
nik wybiera z rozwijanego drzewa kabel o okrelonym materiale przewodzcym y, materiale
izolacji kabla, iloci y oraz przekroju,
- W okienko okrelajce dugo kabla rcznie wpisywana jest dana warto, dla kabla W2.1
wpisano 15 m.
- Klikajc na ikon Wybierz uoenie pojawia si okno dialogowe (Rys. 3/2/7), w ktrym uyt-
kownik wybiera sposb prowadzenia kabla/przewodu. Ta cz procesu parametryzowania
kabla jest w caoci oparta na wytycznych normy PN-IEC 60364-5-523 Obcialno prdowa
dugotrwaa przewodw.
- Klikajc na ikon Obcialno prdowa pojawia si okno (Rys. 3/2/8) informujce uyt-
kownika jaka jest obcialno prdowa dugotrwaa dla uoenia w powietrzu (E,F) oraz dla
wybranego wczeniej sposobu prowadzenia instalacji.

Rys. 3/2/9 Okno wyboru oblicze sieci
Rys. 3/2/10 Wynik sprawdzenia ukadu pocze sieci
Wszystkie wykonywane czynnoci maj swoje przeoenie bezporednio na tworzony schemat
i mog by kontrolowane przez uytkownika na bieco. Nastpnie, po sprawdzeniu ukadu po-
cze sieci nastpuje faza oblicze, interpretacja wynikw i ewentualnych korekt.
92
Symbol Oznaczenia
typu
Wyniki oblicze
Prd zwarciowy na szynach rozdzielnicy Prd zwarciowy przy odbiorniku
Ik3p Ik1p Ik3p Ik1p Spadki napicia
w poszczeglnych
obwodach
NOD3 Ik3p=4,631kA
Ikm=7,735kA
Ik1p=2,129kA
Ikm=3,473kA
W2.1 YKY 5x35 Ik3p=4,6307kA Ik1p=2,1289kA Ik3p=1,7436kA
(Podgrzewacz)
Ik1p=0,4138kA
(Gniazda 4)
dUv=1,01/1,02/
0,98% Iv=80,31/
82,57/71,92A
W7 YDY 3x2.5 Ik3p=0,0kA Ik1p=0,4138kA dUv=2, 03/ 0, 0/
0,0%
Iv=9,2/0,0/0,0A
W9 YDY 5x2.5 Ik3p=1,7436kA Ik1p=1,0729kA dUv=0,62/0,62/
0,62% Iv=13,1/
13,1/13,1A
Ik3p Ik1p Ik3p Ik1p Spadki napicia
w poszczeglnych
obwodach
Gn. 4 Pn=2kW Ik1p=0,4138kA Ik1p=0,414kA
Ikm=0,673kA
Podgrz. Pn=9kW Ik3p=1,7436kA Ik1p=1,0729kA Ik3p=1,744kA
Ikm=2,836kA
Ik3p=1,073kA
Ikm=1,754kA
Tab. 3/2/1 Zestawienie wynikw oblicze z programu Pajk
93
Rys. 3/2/11 Schemat elektryczny wykonany w programie Pajk
94
Porwnanie i interpretacja wynikw oblicze.
a) Prd zwarciowy 3-fazowy na szynach rozdzielnicy
- Wynik otrzymany z programu PAJK I
k3
= 4,631 kA
- Wynik uzyskany z oblicze projektowych I
k3
= 5,026 kA
Rnica otrzymanych wynikw jest nastpstwem stosowania rnego sposobu reprezenta-
cji impedancji ptli zwarciowej. Program Pajk korzysta z macierzy impedancji zwarciowej
w przeciwiestwie do oblicze rcznych opartych na uproszczonych wzorach.
b) Prd zwarciowy 1-fazowy na szynach rozdzielnicy
k1
= 2,129 kA
k1
= 2,276 kA
Prd zwarciowy 1-fazowy liczony w projekcie zosta wyznaczony metod uproszczon nie
uwzgldniajc impedancji skadowej zerowej transformatora oraz kabli zasilajcych
c) Prd zwarciowy 1-fazowy w obwodzie W/4 Gniazdo 4
k1
= 413 A
k1
= 366 A
Pomijalnie maa rnica w obliczeniu prdu zwarcia 1-fazowego w obwodzie gniazd wtycz-
kowych jest konsekwencj stosowania metody uproszczonej.
d) Prd zwarciowy 3-fazowy w obwodzie W/6 Podgrzewacz
k3
= 1,7436 kA
k3
= 1,895 kA
Rnica otrzymanych wynikw jest nastpstwem stosowania rnego sposobu reprezenta-
cji impedancji ptli zwarciowej. Program Pajk korzysta z macierzy impedancji zwarciowej
w przeciwiestwie do oblicze rcznych opartych na uproszczonych wzorach.
Spadek napicia na wybranych obwodach
Spadek napicia na kablu W2.1
- Wynik uzyskany z oblicze projektowych AU = 0,17 %
- Wynik otrzymany z programu PAJK AU = 0,98 %
Rnica w wynikach obliczenia spadku napicia na kablu zasilajcym rozdzielnic gwn
wynika po pierwsze z rnicy mocy przewidzianej w projekcie po uwzgldnieniu wspczyn-
nikw jednoczesnoci (moliwe jest przygotowanie schematu zastpczego, uwzgldniajcego
ww. wielkoci), a rzeczywist moc zainstalowan, ktra jest reprezentowana na schemacie
programu Pajk, po drugie z rnych metod obliczeniowych i w kocu z niedoskonaoci
algorytmu oblicze zwizanych ze spadkiem napi. Odpowiednia atka do programu popra-
wiajca ten problem jest ju przygotowywana i bdzie dostpna na www.moeller.pl
Spadek napicia na kablu W7 Kabel zasilajcy gn4
Na wynik wpywaj inne metody oblicze oraz uproszczenia obliczeniowe.
Spadek napicia na kablu W9 kabel zasilajcy podgrzewacz
W tym przypadku rnica w wynikach jest tak niewielka, i moe wynika ze skoczonej repre-
zentacji liczby przy rcznych obliczeniach oraz zaokrglenia ostatecznego wyniku.
95
2.2 XPD jest programem sucym do kofigurowania aparatw w szafach rozdzielczych.
Jest to darmowy i niezaleny program ktrego interfejs przypomina znane aplikacje typu Cad.
Gwne funkje programu XPD:
- rysowanie schematw jednokreskowych
- prosty dobr aparatury do tworzonego projektu
- dobr szafy rozdzielczej
- rysowanie widokw elewacji
- przygotowywanie zestawie materiaowych
Rys. 3/2/12 Rysowanie schematw jednokreskowych
Program umoliwia take stworzenie wasnej
bazy blokw rysunkowych (symboli elektrycz-
nych jak i widokw aparatw) i wykorzystanie
jej nastpnie przy projektowaniu. Istnieje mo-
liwo eksportu/importu do formatu DXF
i DWG
Program umoliwia w prosty sposb dobra
elementy rozdzielni oraz aparatur do elewacji.
Rys. 3/2/13 Dobr aparatury do tworzonego projektu
96
XPD jest dostpny na stronie
www.moeller.pl oraz w biurach
handlowych w caej Polsce.
Rys. 3/2/14 Widok elewacji
Przygotowanie projektu w programie XPD
Tworzymy nowy plik rysunkowy ktry pozwoli nam narysowa schemat.
1. Nowy plik Schemat.MOE
2. Wykorzystujc istniejc baz symboli elektrycznych tworzymy schemat elektryczny
Rys. 3/2/15 Przykadowy schemat elektryczny
97
3. Przy tworzeniu schematu, kademu symbolowi moemy przypisa konkretny aparat
Rys. 3/2/16 Przypisanie aparatw do symboli elektrycznych
4. Po narysowaniu schematu i dobraniu aparatw z bazy, wybieramy obudow rozdzielni
Rys. 3/2/17 Gotowy widok elewacji
98
CZ IV
Rys. 4/1/1 Zasada dziaania systemu sterownia bezprzewodowego Xcomfort
1. Wstp
Moeller wprowadzi do swojej oferty rozwizania inteligentnego budynku, gdzie komunikacja
pomidzy nadajnikiem i urzdzeniem odbiorczym odbywa si drog radiow. Taki system nadaje si
idealnie do naszych domw np. do sterowania owietleniem, roletami, ogrzewaniem, itp. Mona go
rwnie wykorzysta w biurach oraz innych obiektach uytecznoci publicznej.
System oferowany przez firm Moeller daje nam, uytkownikom, szerokie pole manewru jeeli chodzi
o dziaanie instalacji.
Podstawow zalet systemu jest prostota sterowania - moemy z dowolnego miejsca w naszym
domu uruchamia urzdzenia za pomoc pilota lub innego urzdzenia sterujcego.
Drug rzecz jest elastyczno - moemy zmieni sposb dziaania poszczeglnych urzdze, bez
koniecznoci przeprowadzania kolejnego remontu.
Trzecim czynnikiem s niskie koszty adaptacji w porwnaniu do innych systemw. Uytkownik moe
rozpocz budow swojej instalacji od kilku urzdze i z czasem dodawa kolejne, rozbudowujc j.
Sterowanie odbywa si w sposb radiowy, czyli nie potrzebne jest poprowadzenie przewodu
pomidzy urzdzeniem sterujcym i wykonawczym, tak jak to ma miejsce w systemie EIB. Nadajniki
w systemie sterowania bezprzewodowego firmy Moeller s zasilane z wbudowanej w przycisk baterii
(trwao do 10 lat). Nie ma potrzeby doprowadzania do nich przewodw zasilajcych (230 V), tak
jak to ma miejsce w tradycyjnej instalacji. Dziki temu nadajniki takie jak przyciski moemy umiesz-
cza w dowolnym miejscu budynku, np. na cianie lub na szafce obok ka.
Ponadto charakteryzuj si one unikalnym wygldem i kolorami oraz maymi gabarytami (co wida
na zdjciu). Od spodu s zupenie paskie.
Rys. 4/1/2 Bezprzewodowy przycisk z nadajnikiem
99
Montau urzdze wykonawczych dokonuje si bardzo prosto i szybko nie robic przy tym zbd-
nego baaganu. Nie ma koniecznoci skuwania cian, a instalacja aparatw odbywa si poprzez
woenie urzdze wykonawczych do puszek podtynkowych lub obudw sterowanych urzdze
i podczenia do nich zasilania.
Rys. 4/1/3 Sposb montau odbiornikw sterujcych w puszkach podtynkowych
Urzdzenia sterujce umieszczamy w dowolnym miejscu, tam gdzie bdzie to najwygodniejsze dla
uytkownika. Ich montau dokonuje si przez przyklejenie na tam dwustronn lub tak jak trady-
cyjny osprzt na wkrty.
W ofercie oprcz systemu sterowania bezprzewodowego znajduje si osprzt elektryczny z serii
C100, w tym samym, eleganckim wygldzie, w postaci: gniazd naciennych, przyciskw, czujek alar-
mowych oraz innych elementw.
2. Programowanie
Programowanie urzdze, z zakresu sterowania bezprzewodowego, jest proste i mona je wykona
na dwa sposoby:
Pierwszy z nich programujemy urzdzenia za pomoc rubokrta (pokazuj to ilustracje poniej).
Mamy wtedy dostpne podstawowe funkcje aparatw tzw. tryb BASIC.

W odbiornik sterujcy
do puszki podtynkowej
w cianie i podcz
waciwie przewody,
zgodnie ze schematem
na aparacie

rubokrtem krtko
(<0,5sek.) nacinij przycisk
PROG ON/OFF. Zapali si
czerwona dioda
obok przycisku

Nacinij klawisz, ktry
ma sterowa urzdzeniem
i od razu zapali si dwa razy
czerwona dioda
na odbiorniku

Ponownie, nacinij krtko
rubokrtem na odbiorniku
(<0,5sek.), eby zapamita
ustawienia; zganie
czerwona dioda
Rys. 4/2/1 Programowanie urzdze bezprzewodowych za pomoc rubokrta - tryb BASIC
Drugi z nich odbywa si przy uyciu komputera klasy PC ze zczem szeregowym (RS-232), podczo-
nym moduem do programowania przez komputer i zainstalowanym darmowym oprogramowaniem
MRF (program bdzie mia rwnie polsk wersj jzykow). Przy tym sposobie programowania
mamy dostpne wszystkie funkcje systemu sterowania bezprzewodowego tzw. tryb COMFORT.
100

komputer klasy PC

modu do programowania
przez komputer

program MRF
(w jzyku polskim)
Rys. 4/2/2 Programowanie urzdze bezprzewodowych przez komputer - tryb COMFORT
Program jest intuicyjny w obsudze, wszystkie aparaty s pokazane za pomoc symboli graficznych,
co uatwia ich programowanie. Urzdzenia czymy ze sob liniami (tak jak wida to na rysunku),
nastpnie z rozwijanego menu wybieramy funkcj, ktra ma by realizowana.
Rys. 4/2/3 Przykad wykonywania pocze urzdze nadawczych i odbiorczych w programie MRF
Zaprogramowana instalacja w programie wyglda bardzo przejrzycie (wida to na zdjciu)
101
3. Opis dziaania
Rys. 4/3/1 Rozmieszczenie urzdze systemu Xcomfort do sterowania roletami i gniazdami elektrycznymi
Sterowanie rolet i gniazd elektrycznych w systemie Xcomfort
Przy pomocy systemu sterowania radiowego w wygodny i prosty sposb mona sterowa aluzjami
w naszym domu. Dziki zainstalowanemu panelowi sterujcemu Room-Manager moemy w sposb
niezaleny sterowa trzema roletami okiennymi. Mamy moliwo ustawienia trzech trybw pracy
w cigu jednego dnia, np. noc rolety zamknite, poranek rolety znajdujce si na wschodniej
elewacji maj by otwarte do poowy, popoudnie rolety na wschodniej elewacji maj by otwarte
cakowicie. Podobnie moemy zaprogramowa drug centralk obsugujc zachodni elewacj.
Oczywicie sterowanie roletami da si rwnie wykona przy uyciu przyciskw umieszczonych przy
oknach lub pilotem.
Moliwe jest zabezpieczenie gniazd znajdujcych si na zewntrznej elewacji. Dziki temu, wtedy
gdy nie uywamy urzdze zewntrznych, np. kosiarki lub innego urzdzenia, moliwe jest wy-
czenie napicia w gniazdku, za pomoc pilota lub przycisku, umieszczonego w jego bezporednim
ssiedztwie.
Podobnie moemy postpi z wyczaniem napicia w gniazdach w pokoju dziecicym. Jest to
doskonae rozwizanie przy maych dzieciach, bo mamy pewno, e nawet przy manipulowaniu
przez nasze pociechy w gniazdku, s one bezpieczne.
102
Rys. 4/3/2 Rozmieszczenie urzdze systemu Xcomfort do sterowania owietlenia
Sterowanie owietleniem za pomoc systemu Xcomfort
Moemy rwnie zainstalowa wycznik gwny ktry bdzie umieszczony przy drzwiach wyjcio-
wych, dziki ktremu moemy wyczy wszystkie wiata w domu.
W garau moemy zastosowa nadajnik z wejciem binarnym, ktry bdzie wcza wiato wewntrz,
kiedy otworz si drzwi. Ich zamknicie moe powodowa zgaszenie wiata, ale po ustawionym
przez nas czasie, np. 1 min.
Wszystkimi wiatami, w caym domu moemy take sterowa w sposb mobilny dziki pilotowi.
Mona rwnie przerobi istniejc instalacj (tradycyjny osprzt elektroinstalacyjny) na sterowanie
bezprzewodowe. Naley w takim wypadku podczy tradycyjny cznik do nadajnika z wejciem
binarnym i nasz zwyky cznik stanie si radiowym.
103
Rys. 4/3/3 Rozmieszczenie urzdze systemu Xcomfort do sterowania ogrzewania elektrycznego
Sterowanie ogrzewaniem elektrycznym za pomoc systemu Xcomfort.
Sterowanie ogrzewaniem elektrycznym moemy dokonywa poprzez panel sterujcy Room-Manager.
Rwnie tutaj dzielimy obiekt po trzy pokoje i sterujemy w nich ogrzewaniem. Istnieje moliwo
ustawienia czterech trybw pracy (komfort, normalny, noc i grzanie minimalne), dziki czemu ogrze-
wanie bdzie optymalne. Moemy sterowa parametrami w zalenoci od dnia tygodnia, niezalenie
dla kadego pomieszczenia. Panel sterujcy ma wbudowany czujnik temperatury i tam gdzie si
znajduje nie trzeba montowa dodatkowego czujnika. Trzeba natomiast to uczyni w pozostaych
dwch pokojach. Naley zamontowa tam czujnik temperatury lub termostat pokojowy. Przy wszyst-
kich oknach mona umieci nadajniki z wejciami binarnymi i podczy do nich styki (kontaktrony)
informujce je o otwarciu okna. Wtedy ogrzewanie bdzie wyczane, dziki czemu bdziemy mieli
oszczdno energii, poniewa grzanie przy otwartych oknach jest bezcelowe.
104
Wyczniki rnicowoprdowe
Wyczniki rnicowoprdowe CFI6
wytrzymao na udar prdowy 250 A, typ AC
I
n
/I
An
(A) Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
2-biegunowy
25/0,03
25/0,10
25/0,30
25/0,50
40/0,03
40/0,10
40/0,30
40/0,50
63/0,03
63/0,10
63/0,30
63/0,50
CFI6-25/2/003 235753 1 / 60
CFI6-25/2/01 235754 1 / 60
CFI6-25/2/03 235755 1 / 60
CFI6-25/2/05 235756 1 / 60
CFI6-40/2/003 235760 1 / 60
CFI6-40/2/01 235761 1 / 60
CFI6-40/2/03 235762 1 / 60
CFI6-40/2/05 235763 1 / 60
CFI6-63/2/003 235768 1 / 60
CFI6-63/2/01 235769 1 / 60
CFI6-63/2/03 235770 1 / 60
CFI6-63/2/05 235771 1 / 60
4-biegunowy
25/0,03
25/0,10
25/0,30
25/0,50
40/0,03
40/0,10
40/0,30
40/0,50
63/0,03
63/0,10
63/0,30
63/0,50
CFI6-25/4/003 235776 1 / 30
CFI6-25/4/01 235777 1 / 30
CFI6-25/4/03 235778 1 / 30
CFI6-25/4/05 235779 1 / 30
CFI6-40/4/003 235784 1 / 30
CFI6-40/4/01 235785 1 / 30
CFI6-40/4/03 235786 1 / 30
CFI6-40/4/05 235787 1 / 30
CFI6-63/4/003 235792 1 / 30
CFI6-63/4/01 235793 1 / 30
CFI6-63/4/03 235794 1 / 30
CFI6-63/4/05 235795 1 / 30
Wyczniki rnicowoprdowe CFI6
wytrzymao na udar prdowy 250 A, czue na prd
sinusoidalny i wyprostowany pulsacyjny, typ A
I
n
/I
An
2-biegunowy
25/0,03
25/0,10
25/0,30
40/0,03
40/0,10
40/0,30
40/0,50
63/0,03
63/0,10
63/0,30
63/0,50
CFI6-25/2/003-A 235757 1 / 60
CFI6-25/2/01-A 235758 1 / 60
CFI6-25/2/03-A 235759 1 / 60
CFI6-40/2/003-A 235764 1 / 60
CFI6-40/2/01-A 235765 1 / 60
CFI6-40/2/03-A 235766 1 / 60
CFI6-40/2/05-A 235767 1 / 60
CFI6-63/2/003-A 235772 1 / 60
CFI6-63/2/01-A 235773 1 / 60
CFI6-63/2/03-A 235774 1 / 60
CFI6-63/2/05-A 235775 1 / 60
4-biegunowy
25/0,03
25/0,10
25/0,30
25/0,50
40/0,03
40/0,10
40/0,30
40/0,50
63/0,03
63/0,10
63/0,30
63/0,50
CFI6-25/4/003-A 235780 1 / 30
CFI6-25/4/01-A 235781 1 / 30
CFI6-25/4/03-A 235782 1 / 30
CFI6-25/4/05-A 235783 1 / 30
CFI6-40/4/003-A 235788 1 / 30
CFI6-40/4/01-A 235789 1 / 30
CFI6-40/4/03-A 235790 1 / 30
CFI6-40/4/05-A 235791 1 / 30
CFI6-63/4/003-A 235796 1 / 30
CFI6-63/4/01-A 235797 1 / 30
CFI6-63/4/03-A 235798 1 / 30
CFI6-63/4/05-A 235799 1 / 30
Osprzt: Typ Nr artykuu
Styk pomocniczy
dobudowa z lewej strony Z-HK (1 zw.+1 roz.) 248432
Styk pom. do sygnalizacji zadziaania
dobudowa z prawej strony Z-NHK (2przem.) 248434
Aparaty do automatycznego ponownego zaczania Z-FW-..
Modu do zdalnego wyzwalania Z-FAM 248293
SG21102
SG21202
SG21102
SG21202
105
Wyczniki rnicowoprdowe PFIM
wytrzymao na udar prdowy 250 A, typ AC
I
n
/I
An
2-biegunowy
100/0,03
100/0,10
100/0,30
PFIM-100/2/003 102821 1 / 60
PFIM-100/2/01 102874 1 / 60
PFIM-100/2/03 102822 1 / 60
4-biegunowy
100/0,03
100/0,10
100/0,30
100/0,50
PFIM-100/4/003 102823 1 / 30
PFIM-100/4/01 102824 1 / 30
PFIM-100/4/03 102825 1 / 30
PFIM-100/4/05 102826 1 / 30
wytrzymao na udar prdowy 250 A,
czue na prd sinusoidalny i wyprostowany pulsacyjny, typ A
I
n
/I
An
2-biegunowy
100/0,10
100/0,30
PFIM-100/2/01-A 102827 1 / 60
PFIM-100/2/03-A 102828 1 / 60
SG5302
SG5402
SG18902
4-biegunowy
100/0,03
100/0,10
100/0,30
100/0,50
PFIM-100/4/003-A 102829 1 / 30
PFIM-100/4/01-A 102870 1 / 30
PFIM-100/4/03-A 102871 1 / 30
PFIM-100/4/05-A 102872 1 / 30
SG19102
106
wytrzymao na udar prdowy 3 kA, typ G (VE E 8601)
I
n
/I
An
2-biegunowy
25/0,03
25/0,10
40/0,03
40/0,10
PFIM-25/2/003-G 235710 1 / 60
PFIM-25/2/01-G 235711 1 / 60
PFIM-40/2/003-G 235712 1 / 60
PFIM-40/2/01-G 235713 1 / 60
4-biegunowy
40/0,03
40/0,10
63/0,03
63/0,10
80/0,03
100/0,03
100/0,3
PFIM-40/4/003-G 235714 1 / 30
PFIM-40/4/01-G 235716 1 / 30
PFIM-63/4/003-G 235862 1 / 30
PFIM-63/4/01-G 235863 1 / 30
PFIM-80/4/003-G 104385 1 / 30
PFIM-100/4/003-G 104383 1 / 30
PFIM-100/4/03-G 104384 1 / 30
G
wytrzymao na udar prdowy 3 kA, typ G/A (VE E 8601)
I
n
/I
An
4-biegunowy
40/0,03
63/0,03
100/0,03
100/0,3
PFIM-40/4/003-G/A 235715 1 / 30
PFIM-63/4/003-G/A 235718 1 / 30
PFIM-100/4/003-G/A 102875 1 / 30
PFIM-100/4/03-G/A 102873 1 / 30
G
Styk pomocniczy
dobudowa z lewej strony Z-HK (1zw.+1roz.) 248432
Styk pomocniczy do sygnalizacji zadziaania
dobudowa z prawej strony Z-NHK (2przem.) 248434
Aparaty do automatycznego
ponownego zaczania Z-FW-..
Obudowy KLV-TC-2 276240
KLV-TC-4 276241
SG19302
SG19502
SG19502
selektywne + wytrzymae na udar prdowy 5 kA, typ S/A
I
n
/I
An
4-biegunowy
100/0,30 PFIM-100/4/03-S/A 290220 1 / 30
S
SG19902
107
Wyczniki nadprdowe
Wyczniki nadprdowe CLS6
Charakterystyka B, znamionowa zwarciowa zdolno czeniowa 6 kA
Prd znamionowy I
n
1-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-B2 269605 12 / 120
CLS6-B4 269606 12 / 120
CLS6-B6 269607 12 / 120
CLS6-B10 269608 12 / 120
CLS6-B13 269609 12 / 120
CLS6-B16 270340 12 / 120
CLS6-B20 270341 12 / 120
CLS6-B25 270342 12 / 120
CLS6-B32 270343 12 / 120
CLS6-B40 270344 12 / 120
CLS6-B50 270345 12 / 120
CLS6-B63 270346 12 / 120
1+N-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-B2/1N 270437 6 / 60
CLS6-B4/1N 270438 6 / 60
CLS6-B6/1N 270439 6 / 60
CLS6-B10/1N 270440 6 / 60
CLS6-B13/1N 270441 6 / 60
CLS6-B16/1N 270442 6 / 60
CLS6-B20/1N 270443 6 / 60
CLS6-B25/1N 270444 6 / 60
CLS6-B32/1N 270445 6 / 60
CLS6-B40/1N 270446 6 / 60
CLS6-B50/1N 270447 6 / 60
CLS6-B63/1N 270448 6 / 60
2-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-B2/2 270369 6 / 60
CLS6-B4/2 270370 6 / 60
CLS6-B6/2 270371 6 / 60
CLS6-B10/2 270372 6 / 60
CLS6-B13/2 270373 6 / 60
CLS6-B16/2 270374 6 / 60
CLS6-B20/2 270375 6 / 60
CLS6-B25/2 270376 6 / 60
CLS6-B32/2 270377 6 / 60
CLS6-B40/2 270378 6 / 60
CLS6-B50/2 270379 6 / 60
CLS6-B63/2 270380 6 / 60
3-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-B2/3 270403 4 / 40
CLS6-B4/3 270404 4 / 40
CLS6-B6/3 270405 4 / 40
CLS6-B10/3 270406 4 / 40
CLS6-B13/3 270407 4 / 40
CLS6-B16/3 270408 4 / 40
CLS6-B20/3 270409 4 / 40
CLS6-B25/3 270410 4 / 40
CLS6-B32/3 270411 4 / 40
CLS6-B40/3 270412 4 / 40
CLS6-B50/3 270413 4 / 40
CLS6-B63/3 270414 4 / 40
3+N-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-B2/3N 270471 3 / 30
CLS6-B4/3N 270472 3 / 30
CLS6-B6/3N 270473 3 / 30
CLS6-B10/3N 270474 3 / 30
CLS6-B13/3N 270475 3 / 30
CLS6-B16/3N 270476 3 / 30
CLS6-B20/3N 270477 3 / 30
CLS6-B25/3N 270478 3 / 30
CLS6-B32/3N 270479 3 / 30
CLS6-B40/3N 270480 3 / 30
CLS6-B50/3N 270481 3 / 30
CLS6-B63/3N 270482 3 / 30
Charakterystyka B
SG15802
SG16302
SG6202
SG6602
SG7002
108
Wyczniki nadprdowe
Prd znamionowy I
n
4-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-B2/4 270505 3 / 30
CLS6-B4/4 270506 3 / 30
CLS6-B6/4 270507 3 / 30
CLS6-B10/4 270508 3 / 30
CLS6-B13/4 270509 3 / 30
CLS6-B16/4 270510 3 / 30
CLS6-B20/4 270511 3 / 30
CLS6-B25/4 270512 3 / 30
CLS6-B32/4 270513 3 / 30
CLS6-B40/4 270514 3 / 30
CLS6-B50/4 270515 3 / 30
CLS6-B63/4 270516 3 / 30
Charakterystyka C, znamionowa zwarciowa zdolno czeniowa 6 kA
Prd znamionowy I
n
1-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-C2 270347 12 / 120
CLS6-C4 270348 12 / 120
CLS6-C6 270349 12 / 120
CLS6-C10 270350 12 / 120
CLS6-C13 270351 12 / 120
CLS6-C16 270352 12 / 120
CLS6-C20 270353 12 / 120
CLS6-C25 270354 12 / 120
CLS6-C32 270355 12 / 120
CLS6-C40 270356 12 / 120
CLS6-C50 270357 12 / 120
CLS6-C63 270358 12 / 120
1+N-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-C2/1N 270449 6 / 60
CLS6-C4/1N 270450 6 / 60
CLS6-C6/1N 270451 6 / 60
CLS6-C10/1N 270452 6 / 60
CLS6-C13/1N 270453 6 / 60
CLS6-C16/1N 270454 6 / 60
CLS6-C20/1N 270455 6 / 60
CLS6-C25/1N 270456 6 / 60
CLS6-C32/1N 270457 6 / 60
CLS6-C40/1N 270458 6 / 60
CLS6-C50/1N 270459 6 / 60
CLS6-C63/1N 270460 6 / 60
2-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-C2/2 270381 6 / 60
CLS6-C4/2 270382 6 / 60
CLS6-C6/2 270383 6 / 60
CLS6-C10/2 270384 6 / 60
CLS6-C13/2 270385 6 / 60
CLS6-C16/2 270386 6 / 60
CLS6-C20/2 270387 6 / 60
CLS6-C25/2 270388 6 / 60
CLS6-C32/2 270389 6 / 60
CLS6-C40/2 270390 6 / 60
CLS6-C50/2 270391 6 / 60
CLS6-C63/2 270392 6 / 60
Charakterystyka C
SG17402
SG15802
SG16302
SG6202
109
Wyczniki nadprdowe
Prd znamionowy I
n
3-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-C2/3 270415 4 / 40
CLS6-C4/3 270416 4 / 40
CLS6-C6/3 270417 4 / 40
CLS6-C10/3 270418 4 / 40
CLS6-C13/3 270419 4 / 40
CLS6-C16/3 270420 4 / 40
CLS6-C20/3 270421 4 / 40
CLS6-C25/3 270422 4 / 40
CLS6-C32/3 270423 4 / 40
CLS6-C40/3 270424 4 / 40
CLS6-C50/3 270425 4 / 40
CLS6-C63/3 270426 4 / 40
3+N-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-C2/3N 270483 3 / 30
CLS6-C4/3N 270484 3 / 30
CLS6-C6/3N 270485 3 / 30
CLS6-C10/3N 270486 3 / 30
CLS6-C13/3N 270487 3 / 30
CLS6-C16/3N 270488 3 / 30
CLS6-C20/3N 270489 3 / 30
CLS6-C25/3N 270490 3 / 30
CLS6-C32/3N 270491 3 / 30
CLS6-C40/3N 270492 3 / 30
CLS6-C50/3N 270493 3 / 30
CLS6-C63/3N 270494 3 / 30
4-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
63
CLS6-C2/4 270517 3 / 30
CLS6-C4/4 270518 3 / 30
CLS6-C6/4 270519 3 / 30
CLS6-C10/4 270520 3 / 30
CLS6-C13/4 270521 3 / 30
CLS6-C16/4 270522 3 / 30
CLS6-C20/4 270523 3 / 30
CLS6-C25/4 270524 3 / 30
CLS6-C32/4 270525 3 / 30
CLS6-C40/4 270526 3 / 30
CLS6-C50/4 270527 3 / 30
CLS6-C63/4 270528 3 / 30
SG17502
Charakterystyka D, znamionowa zwarciowa zdolno czeniowa 6 kA
Prd znamionowy I
n
1-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
CLS6-D2 270359 12 / 120
CLS6-D4 270360 12 / 120
CLS6-D6 270361 12 / 120
CLS6-D10 270362 12 / 120
CLS6-D13 270363 12 / 120
CLS6-D16 270364 12 / 120
CLS6-D20 270365 12 / 120
CLS6-D25 270366 12 / 120
CLS6-D32 270367 12 / 120
CLS6-D40 270368 12 / 120
1+N-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
CLS6-D2/1N 270461 6 / 60
CLS6-D4/1N 270462 6 / 60
CLS6-D6/1N 270463 6 / 60
CLS6-D10/1N 270464 6 / 60
CLS6-D13/1N 270465 6 / 60
CLS6-D16/1N 270466 6 / 60
CLS6-D20/1N 270467 6 / 60
CLS6-D25/1N 270468 6 / 60
CLS6-D32/1N 270469 6 / 60
CLS6-D40/1N 270470 6 / 60
Charakterystyka D
SG6602
SG7002
SG17402
SG15802
SG16302
110
Wyczniki nadprdowe
Prd znamionowy I
n
2-biegunowy
3+N-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
CLS6-D2/3N 270495 3 / 30
CLS6-D4/3N 270496 3 / 30
CLS6-D6/3N 270497 3 / 30
CLS6-D10/3N 270498 3 / 30
CLS6-D13/3N 270499 3 / 30
CLS6-D16/3N 270500 3 / 30
CLS6-D20/3N 270501 3 / 30
CLS6-D25/3N 270502 3 / 30
CLS6-D32/3N 270503 3 / 30
CLS6-D40/3N 270504 3 / 30
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
CLS6-D2/2 270393 6 / 60
CLS6-D4/2 270394 6 / 60
CLS6-D6/2 270395 6 / 60
CLS6-D10/2 270396 6 / 60
CLS6-D13/2 270397 6 / 60
CLS6-D16/2 270398 6 / 60
CLS6-D20/2 270399 6 / 60
CLS6-D25/2 270400 6 / 60
CLS6-D32/2 270401 6 / 60
CLS6-D40/2 270402 6 / 60
3-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
CLS6-D2/3 270427 4 / 40
CLS6-D4/3 270428 4 / 40
CLS6-D6/3 270429 4 / 40
CLS6-D10/3 270430 4 / 40
CLS6-D13/3 270431 4 / 40
CLS6-D16/3 270432 4 / 40
CLS6-D20/3 270433 4 / 40
CLS6-D25/3 270434 4 / 40
CLS6-D32/3 270435 4 / 40
CLS6-D40/3 270436 4 / 40
4-biegunowy
2
4
6
10
13
16
20
25
32
40
CLS6-D2/4 270529 3 / 30
CLS6-D4/4 270530 3 / 30
CLS6-D6/4 270531 3 / 30
CLS6-D10/4 270532 3 / 30
CLS6-D13/4 270533 3 / 30
CLS6-D16/4 270534 3 / 30
CLS6-D20/4 270535 3 / 30
CLS6-D25/4 270536 3 / 30
CLS6-D32/4 270537 3 / 30
CLS6-D40/4 270538 3 / 30
SG7002
SG6202
SG6602
SG17402
111
Wyczniki nadprdowe
Styki pomocnicze
dobudowa z boku Z-AHK (1zw.+1roz.) 248433
Styki pomocnicze do sygnalizacji zadziaania
dobudowa z boku Z-NHK (2przem.) 248434
Aparaty do aut. ponownego zaczania Z-FW-..
Wyzwalacz wzrostowy Z-ASA/24, Z-ASA/230 248286, 248287
Wyzwalacz podnapiciowy Z-USA/.. 248288-248291
Obudowa KLV-TC-2 276240
KLV-TC-4 276241
Dodatkowe zaciski przyczeniowe 35mm
2
Z-HA-EK/35 263960
Blokada dwigni zaczajcej (na kdk) IS/SPE-1TE 101911
Wyczniki nadprdowe CLS6-DC (na prd stay)
Charakterystyka C
Prd znamionowy I
n
1-biegunowy
2
3
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
CLS6-C2-DC 247800 12 / 120
CLS6-C3-DC 247801 12 / 120
CLS6-C4-DC 247802 12 / 120
CLS6-C6-DC 247803 12 / 120
CLS6-C10-DC 247804 12 / 120
CLS6-C13-DC 247805 12 / 120
CLS6-C16-DC 247806 12 / 120
CLS6-C20-DC 247807 12 / 120
CLS6-C25-DC 247808 12 / 120
CLS6-C32-DC 247809 12 / 120
CLS6-C40-DC 247810 12 / 120
CLS6-C50-DC 247811 12 / 120
2-biegunowy
2
3
4
6
10
13
16
20
25
32
40
50
CLS6-C2/2-DC 247812 6 / 60
CLS6-C3/2-DC 247813 6 / 60
CLS6-C4/2-DC 247814 6 / 60
CLS6-C6/2-DC 247815 6 / 60
CLS6-C10/2-DC 247816 6 / 60
CLS6-C13/2-DC 247817 6 / 60
CLS6-C16/2-DC 247818 6 / 60
CLS6-C20/2-DC 247819 6 / 60
CLS6-C25/2-DC 247820 6 / 60
CLS6-C32/2-DC 247821 6 / 60
CLS6-C40/2-DC 247822 6 / 60
CLS6-C50/2-DC 247823 6 / 60
Charakterystyka C
(na prd stay)
SG17002
SG17202
112
Wyczniki nadprdowe
Wyczniki nadprdowe z moduem rnicowoprdowym CKN6
6 kA, 1+N-biegunowe wytrzymae na udar prdowy 250 A,
czue na prd sinusoidalny, typ AC
I
n
/I
An
Charakterystyka B
6/0,01
10/0,01
13/0,01
16/0,01
6/0,03
10/0,03
13/0,03
16/0,03
20/0,03
25/0,03
32/0,03
40/0,03
6/0,1
10/0,1
13/0,1
16/0,1
20/0,1
25/0,1
32/0,1
40/0,1
6/0,3
10/0,3
13/0,3
16/0,3
20/0,3
25/0,3
32/0,3
40/0,3
CKN6-6/1N/B/001 241083 1 / 60
CKN6-10/1N/B/001 241093 1 / 60
CKN6-13/1N/B/001 241103 1 / 60
CKN6-16/1N/B/001 241113 1 / 60
CKN6-6/1N/B/003 241084 1 / 60
CKN6-10/1N/B/003 241094 1 / 60
CKN6-13/1N/B/003 241104 1 / 60
CKN6-16/1N/B/003 241114 1 / 60
CKN6-20/1N/B/003 241429 1 / 60
CKN6-25/1N/B/003 241453 1 / 60
CKN6-32/1N/B/003 241477 1 / 60
CKN6-40/1N/B/003 241501 1 / 60
CKN6-6/1N/B/01 241081 1 / 60
CKN6-10/1N/B/01 241091 1 / 60
CKN6-13/1N/B/01 241101 1 / 60
CKN6-16/1N/B/01 241111 1 / 60
CKN6-20/1N/B/01 241430 1 / 60
CKN6-25/1N/B/01 241454 1 / 60
CKN6-32/1N/B/01 241478 1 / 60
CKN6-40/1N/B/01 241502 1 / 60
CKN6-6/1N/B/03 241082 1 / 60
CKN6-10/1N/B/03 241092 1 / 60
CKN6-13/1N/B/03 241102 1 / 60
CKN6-16/1N/B/03 241112 1 / 60
CKN6-20/1N/B/03 241431 1 / 60
CKN6-25/1N/B/03 241455 1 / 60
CKN6-32/1N/B/03 241479 1 / 60
CKN6-40/1N/B/03 241503 1 / 60
I
n
/I
An
Charakterystyka C
6/0,01
10/0,01
13/0,01
16/0,01
6/0,03
10/0,03
13/0,03
16/0,03
20/0,03
25/0,03
32/0,03
40/0,03
6/0,1
10/0,1
13/0,1
16/0,1
20/0,1
25/0,1
32/0,1
40/0,1
6/0,3
10/0,3
13/0,3
16/0,3
20/0,3
25/0,3
32/0,3
40/0,3
CKN6-6/1N/C/001 241143 1 / 60
CKN6-10/1N/C/001 241153 1 / 60
CKN6-13/1N/C/001 241163 1 / 60
CKN6-16/1N/C/001 241173 1 / 60
CKN6-6/1N/C/003 241144 1 / 60
CKN6-10/1N/C/003 241154 1 / 60
CKN6-13/1N/C/003 241164 1 / 60
CKN6-16/1N/C/003 241174 1 / 60
CKN6-20/1N/C/003 241425 1 / 60
CKN6-25/1N/C/003 241449 1 / 60
CKN6-32/1N/C/003 241473 1 / 60
CKN6-40/1N/C/003 241497 1 / 60
CKN6-6/1N/C/01 241141 1 / 60
CKN6-10/1N/C/01 241151 1 / 60
CKN6-13/1N/C/01 241161 1 / 60
CKN6-16/1N/C/01 241171 1 / 60
CKN6-20/1N/C/01 241426 1 / 60
CKN6-25/1N/C/01 241450 1 / 60
CKN6-32/1N/C/01 241474 1 / 60
CKN6-40/1N/C/01 241498 1 / 60
CKN6-6/1N/C/03 241142 1 / 60
CKN6-10/1N/C/03 241152 1 / 60
CKN6-13/1N/C/03 241162 1 / 60
CKN6-16/1N/C/03 241172 1 / 60
CKN6-20/1N/C/03 241427 1 / 60
CKN6-25/1N/C/03 241451 1 / 60
CKN6-32/1N/C/03 241475 1 / 60
CKN6-40/1N/C/03 241499 1 / 60
SG4102
SG4102
113
Wyczniki nadprdowe
Wyczniki nadprdowe z moduem rnicowoprdowym CKN6
6 kA, 1+N-biegunowe, wytrzymae na udar prdowy 250 A,
czue na prd sinusoidalny i wyprostowany pulsacyjny, typ A
I
n
/I
An
Charakterystyka B
6/0,01
10/0,01
13/0,01
16/0,01
6/0,03
10/0,03
13/0,03
16/0,03
20/0,03
25/0,03
32/0,03
40/0,03
6/0,1
10/0,1
13/0,1
16/0,1
20/0,1
25/0,1
32/0,1
40/0,1
6/0,3
10/0,3
13/0,3
16/0,3
20/0,3
25/0,3
32/0,3
40/0,3
CKN6-6/1N/B/001-A 241263 1 / 60
CKN6-10/1N/B/001-A 241273 1 / 60
CKN6-13/1N/B/001-A 241283 1 / 60
CKN6-16/1N/B/001-A 241293 1 / 60
CKN6-6/1N/B/003-A 241264 1 / 60
CKN6-10/1N/B/003-A 241274 1 / 60
CKN6-13/1N/B/003-A 241284 1 / 60
CKN6-16/1N/B/003-A 241294 1 / 60
CKN6-20/1N/B/003-A 241525 1 / 60
CKN6-25/1N/B/003-A 241549 1 / 60
CKN6-32/1N/B/003-A 241573 1 / 60
CKN6-40/1N/B/003-A 241597 1 / 60
CKN6-6/1N/B/01-A 241261 1 / 60
CKN6-10/1N/B/01-A 241271 1 / 60
CKN6-13/1N/B/01-A 241281 1 / 60
CKN6-16/1N/B/01-A 241291 1 / 60
CKN6-20/1N/B/01-A 241526 1 / 60
CKN6-25/1N/B/01-A 241550 1 / 60
CKN6-32/1N/B/01-A 241574 1 / 60
CKN6-40/1N/B/01-A 241598 1 / 60
CKN6-6/1N/B/03-A 241262 1 / 60
CKN6-10/1N/B/03-A 241272 1 / 60
CKN6-13/1N/B/03-A 241282 1 / 60
CKN6-16/1N/B/03-A 241292 1 / 60
CKN6-20/1N/B/03-A 241527 1 / 60
CKN6-25/1N/B/03-A 241551 1 / 60
CKN6-32/1N/B/03-A 241575 1 / 60
CKN6-40/1N/B/03-A 241599 1 / 60
I
n
/I
An
Charakterystyka C
6/0,01
10/0,01
13/0,01
16/0,01
6/0,03
10/0,03
13/0,03
16/0,03
20/0,03
25/0,03
32/0,03
40/0,03
6/0,1
10/0,1
13/0,1
16/0,1
20/0,1
25/0,1
32/0,1
40/0,1
6/0,3
10/0,3
13/0,3
16/0,3
20/0,3
25/0,3
32/0,3
40/0,3
CKN6-6/1N/C/001-A 241323 1 / 60
CKN6-10/1N/C/001-A 241333 1 / 60
CKN6-13/1N/C/001-A 241343 1 / 60
CKN6-16/1N/C/001-A 241353 1 / 60
CKN6-6/1N/C/003-A 241324 1 / 60
CKN6-10/1N/C/003-A 241334 1 / 60
CKN6-13/1N/C/003-A 241344 1 / 60
CKN6-16/1N/C/003-A 241354 1 / 60
CKN6-20/1N/C/003-A 241521 1 / 60
CKN6-25/1N/C/003-A 241545 1 / 60
CKN6-32/1N/C/003-A 241569 1 / 60
CKN6-40/1N/C/003-A 241593 1 / 60
CKN6-6/1N/C/01-A 241321 1 / 60
CKN6-10/1N/C/01-A 241331 1 / 60
CKN6-13/1N/C/01-A 241341 1 / 60
CKN6-16/1N/C/01-A 241351 1 / 60
CKN6-20/1N/C/01-A 241522 1 / 60
CKN6-25/1N/C/01-A 241546 1 / 60
CKN6-32/1N/C/01-A 241570 1 / 60
CKN6-40/1N/C/01-A 241594 1 / 60
CKN6-6/1N/C/03-A 241322 1 / 60
CKN6-10/1N/C/03-A 241332 1 / 60
CKN6-13/1N/C/03-A 241342 1 / 60
CKN6-16/1N/C/03-A 241352 1 / 60
CKN6-20/1N/C/03-A 241523 1 / 60
CKN6-25/1N/C/03-A 241547 1 / 60
CKN6-32/1N/C/03-A 241571 1 / 60
CKN6-40/1N/C/03-A 241595 1 / 60
SG4102
SG4102
114
Pozostae aparaty
Rozczniki gwne (izolacyjne) IS
Wykonanie na standartowe prdy znamionowe do 125 A
Prd zwarciowy ograniczany wytrzymywany 6 - 12,5 kA
Przekrj zaciskw przyczeniowych 50 mm
2
Prd znamionowy (A) Liczba bieg. Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
16 1
16 2
16 3
16 4
20 1
20 2
20 3
20 4
25 1
25 2
25 3
25 4
32 1
32 2
32 3
32 4
40 1
40 2
40 3
40 4
63 1
63 2
63 3
63 4
80 1
80 2
80 3
80 4
100 1
100 2
100 3
100 4
125 1
125 2
125 3
125 4
IS-16/1 276254 12 / 120
IS-16/2 276255 1 / 60
IS-16/3 276256 1 / 40
IS-16/4 276257 1 / 30
IS-20/1 276258 12 / 120
IS-20/2 276259 1 / 60
IS-20/3 276260 1 / 40
IS-20/4 276261 1 / 30
IS-25/1 276262 12 / 120
IS-25/2 276263 1 / 60
IS-25/3 276264 1 / 40
IS-25/4 276265 1 / 30
IS-32/1 276266 12 / 120
IS-32/2 276267 1 / 60
IS-32/3 276268 1 / 40
IS-32/4 276269 1 / 30
IS-40/1 276270 12 / 120
IS-40/2 276271 1 / 60
IS-40/3 276272 1 / 40
IS-40/4 276273 1 / 30
IS-63/1 276274 12 / 120
IS-63/2 276275 1 / 60
IS-63/3 276276 1 / 40
IS-63/4 276277 1 / 30
IS-80/1 276278 12 / 120
IS-80/2 276279 1 / 60
IS-80/3 276280 1 / 40
IS-80/4 276281 1 / 30
IS-100/1 276282 12 / 120
IS-100/2 276283 1 / 60
IS-100/3 276284 1 / 40
IS-100/4 276285 1 / 30
IS-125/1 276286 12 / 120
IS-125/2 276287 1 / 60
IS-125/3 276288 1 / 40
IS-125/4 276289 1 / 30
wa_sg01104_3
Osprzt:
Blokada na kdk
Osona czoowa na ruby
zaciskowe
IS/SPE-1TE 101911 5 / 30
Z-IS/AK-1TE 276290 10 / 600
115
Pozostae aparaty
Lampki kontrolne
Napicie znam. LED Kolor Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Lampki pojedyncze Z-EL
24 V AC/DC pomaraczowa
230 V AC/DC czerwona
230 V AC/DC zielona
230 V AC/DC pomaraczowa
230 V AC/DC niebieska
Z-EL/OR24 275444 2 / 120
Z-EL/R230 284921 2 / 120
Z-EL/G230 284922 2 / 120
Z-EL/OR230 275865 2 / 120
Z-EL/BL230 103131 2 / 120
SG12003
Lampki podwjne Z-DLD
2 x 24 V AC/DC czerw.+ziel.
2 x 230 V AC/DC czerw.+ziel.
Z-DLD/2/24 284926 2 / 120
Z-DLD/2/230 284925 2 / 120
Lampki pojedyncze dwukolorowe Z-UEL
24 V AC/DC czerw./ziel.
230 V AC/DC czerw./ziel.
Z-UEL24 284924 2 / 120
Z-UEL230 284923 2 / 120
Lampki podwjne dwukolorowe Z-UDL
2 x 24 V AC/DC czerw./ziel.
2 x 230 V AC/DC czerw./ziel.
Z-UDL24 284928 2 / 120
Z-UDL230 284927 2 / 120
Lampki pojedyncze z funkcj migania Z-BEL
24 V AC/DC czerwona
24 V AC/DC zielona
230 V AC/DC czerwona
230 V AC/DC zielona
Z-BEL/R24 284931 2 / 120
Z-BEL/G24 284932 2 / 120
Z-BEL/R230 284929 2 / 120
Z-BEL/G230 284930 2 / 120
Z-UDL
Styczniki instalacyjne Z-SCH
Prd znamionowy AC1 25, 40, 63 A
Nap. ster. / Prd znam AC1 / Funkcja Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
230V 25A 4zw.
230V 25A 4rozw.
230V 25A 3zw.+1rozw.
24V 25A 4zw.
24V 25A 2zw.+2rozw.
230V 40A 4zw.
230V 40A 2zw.
230V 63A 4zw.
230V 63A 2zw.
Z-SCH230/25-40 248847 1 / 60
Z-SCH230/25-04 248848 1 / 60
Z-SCH230/25-31 248846 1 / 60
Z-SCH230/25-22 248849 1 / 60
Z-SCH24/25-40 248851 1 / 60
Z-SCH24/25-22 248850 1 / 60
Z-SCH230/40-40 248852 1 / 40
Z-SCH230/40-31 248854 1 / 40
Z-SCH230/40-22 248853 1 / 40
Z-SCH230/40-20 248855 1 / 40
Z-SCH230/63-40 248856 1 / 40
Z-SCH230/63-31 248858 1 / 40
Z-SCH230/63-22 248857 1 / 40
Z-SCH230/63-20 248859 1 / 40
Osprzt
Styk pomocniczy (1zw.+1rozw.)
Osona do plombowania
Osona do plombowania
Dystans 0,5 mod.
Z-SC 248862 3
Z-SCHAK-2TE 248860 10
Z-SCHAK-3TE 248861 10
Z-DST 248949 10
SG0102 SG0602
SG0502
Z-SCH230/25-40
Z-SCH230/63-40
Z-SC
SG0602
Z-SC
116
Pozostae aparaty
Zegary sterownicze Z-SGS, SU-G., Z-SDM
Napd / Program / Liczba kanaw Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Zegary mechaniczne
Zegary cyfrowe
Kwarcowy Dobowy 1
Kwarcowy Tygodniowy 1
Z-SDM/1K-TA 248210 1 / 60
Z-SDM/1K-WO 248211 1 / 60
Z-SDM/2K-WO 248212 1 / 60
Synchroniczny Dobowy 1
Synchroniczny Dobowy 1
Synchroniczny Tygodniowy 1
Kwarcowy Dobowy 1
Kwarcowy Dobowy 1
Kwarcowy Dob.+Tyg. 2
Z-SGS/TA 248254 2 / 120
SU-GS/1W-TA 268626 2 / 40
SU-GS/1W-WO 268627 2 / 40
SU-GQ-TA 268628 2 / 120
SU-GQ/1W-TA 268629 2 / 40
SU-GQ/1W-WO 268630 2 / 40
SU-GQ/2W-TW 268631 1 / 20
SG02903
SG02803
SU-GQ-TA
SU-GS/1W-TA
SG2302
Z-SDM/1K-WO
Wycznik zmierzchowy Z.-LMS
Typ Nr artykulu Ilo szt. w opak.
Wycznik zmierzchowy na
szyn (wraz z czujnikiem)
Z-LMS 248218 1
SG2402
Osprzt
Czujnik do Z-LMS Z7-LMS/SENSOR 850000754 1 / 6
Z-LMS
Rozcznik bezpiecznikowy LTS, podstawa 3-bieg. dla wk. NH
LTS-...-F do montau na pycie
LTS-...-R z uchwytami do montau na szyny, odstp 60 mm
Wielko Prd znamionowy I
e
Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
372409
00 160 A 3
00 160 A 1
00 160 A 3
1 250 A 3
2 400 A 3
3 630 A 3
LTS-160/00/3-F 284692 1
LTS-160/00/1 263120 1 / 14
LTS-160/00/3 263121 1 / 6
LTS-250/1/3 269140 1 / 42
LTS-400/2/3 284647 1 / 25
LTS-630/3/3 284691 1 / 20
Monta na pycie
C00 100 A 3
00 160 A 3
1 250 A 3
2 400 A 3
LTS-100/C00/3-R 284690 1
LTS-160/00/3-R 263122 1 / 3
LTS-250/1/3-R 269348 1 / 32
LTS-400/2/3-R 284648 1 / 20
Monta na mocie szynowym
Wielko C00, 00: odstp 60 mm
Wielko 1, 2: odstp 60 mm i 40 mm
LTS-160/00/3
wa_sg09003
LTS-160/00/3-S
LTS-160/00/1
wa_sg09203
117
Rozczniki bezpiecznikowe
Ilo bieg. Prd znam. (A) Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Rozcznik bezpiecznikowy Z-SLS/CB
*
z funkcj sygnalizacji przepalenia wkadki
(podstawa + 3 wtyki bezpiecznikowe, bez wkadek bezp.)
Osprzt dla Z-SLS
46383A
Podstawa rozcznika z kontrol zabezpiecze Z-SLK/NEOZ
(podstawy bez wtykw bezpiecznikowych)
1+HS maks. 63 A
2+HS maks. 63 A
3+HS maks. 63 A
3+N+HS maks. 63 A
Z-SLK/NEOZ/1 248238 6 / 60
Z-SLK/NEOZ/2 248239 4 / 40
Z-SLK/NEOZ/3 248240 3 / 30
Z-SLK/NEOZ/3+N 248241 2 / 20
SG3402
Komplet Z-SLS/CEK (TYTAN
)
(podstawa + 3 wtyki bezpiecznikowe + 3 wkadki bezpiecznikowe DO)
1bieg. 16 A
1bieg. 25 A
3bieg. 16 A
3bieg. 25 A
3bieg. 35 A
3bieg. 50 A
3bieg. 63 A
Z-SLS/CEK16/1 263135 12 / 120
Z-SLS/CEK25/1 263136 12 / 120
Z-SLS/CEK16/3 248243 4 / 40
Z-SLS/CEK25/3 248244 4 / 40
Z-SLS/CEK35/3 248245 4 / 40
Z-SLS/CEK50/3 248246 4 / 40
Z-SLS/CEK63/3 263160 4 / 40
SG3202
Osprzt dla Z-SLS/NEOZ, Z-SLS/CEK, Z-SLK/NEOZ
Blokada z zamkiem metal-
owym dla 1 bieg.
Blokada z zamkiem plas-
tikowym dla 1 bieg.
Z-SLZ/SC 268980 1 / 12 / 120
Z-SLZ/SP 268981 1 / 12 / 120
SG9197
Z7-SLZ/KL
Szyna zasilajca 3 faz./63A
Szyna zasilajca 3 faz./110A
Szyna zasilajca 3 faz.+N/110A
Osona do Z-SV-16/3P
Osona do Z-SV-35/3P
Zaciski 2 x 3 x 35mm
2
Zaciski zasilajce
1x 6-50mm
2
Zaciski zasilajce
1x 25-95mm
2
Zaciski zasilajce
1x 25-95mm
2
Z-SV-16/3P 271072 20
Z-SV-35/3P 264938 4
Z-SV-35/3P+N-6TE 263110 4
Z-AK-16/2+3P 271070 10
Z-V-35/AK/3P 264932 10 / 600
Z-SLZ/KL 268982 15 / 150
Z-EK/50 264934 3 / 180
Z-EK/95 264933 3 / 90
Z-EK/95-3N 264911 4 / 120
1 maks. 63 A
2 maks. 63 A
3 maks. 63 A
Z-SLS/CB/1 248247 12 / 120
Z-SLS/CB/2 248248 6 / 60
Z-SLS/CB/3 248249 4 / 40
SG3102
Osprzt do Z-SLS/CB
Element dopasowujcy Z-SLS/CB-HF
Piercienie D01 Z-D02-D01/PE-..
WA_SG02602
* przystosowane dla wkadek DO2,
dla wkadek D01 naley zastosowa element dopasowujcy Z-SLS/CB-HF
i piercienie Z-D02-D01/PE-..
D
O
B
R
A
C
E
N
A
SG3302
Podstawa rozcznika Z-SLS/NEOZ (TYTAN
)
(podstawy bez wtykw bezpiecznikowych)
1 maks. 63 A
1+N maks. 63 A
2 maks. 63 A
3 maks. 63 A
3+N maks. 63 A
Z-SLS/NEOZ/1 248235 12 / 120
Z-SLS/NEOZ/1+N 248237 6 / 60
Z-SLS/NEOZ/2 248233 6 / 60
Z-SLS/NEOZ/3 248234 4 / 40
Z-SLS/NEOZ/3+N 248236 3 / 30
118
Wtyki bezpiecznikowe - pojedyncze
Dla Z-SLS/NEOZ, Z-SLK/NEOZ, Z-SLS/CEK
1 wtyk bezpiecznikowy skada si z bezpiecznika cznie z wkadk D0
i wstawk kalibrujc
Napicie znamionowe: Z-SLS/E 400 V AC, 220 V DC,
Z-SLS/B 60-400 V AC
Prd znamionowy (A) Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Bez sygnalizacji przepalenia wkadki Z-SLS/E
2
4
6
10
16
20
25
32
35
40
50
63
Z-SLS/B-2A 268984 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-4A 268985 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-6A 268986 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-10A 268987 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-16A 268988 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-20A 268989 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-25A 268990 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-32A 289973 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-35A 268991 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-40A 289974 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-50A 268992 1 / 12 / 120
Z-SLS/B-63A 268993 1 / 12 / 120
SG15002
Z sygnalizacj przepalenia wkadki Z-SLS/B
6
10
16
20
25
32
35
40
50
63
Z-SLS/E-6A 269005 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-10A 269006 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-16A 269007 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-20A 269008 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-25A 269009 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-32A 289979 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-35A 269010 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-40A 289990 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-50A 269011 1 / 12 / 120
Z-SLS/E-63A 269012 1 / 12 / 120
Element dopasowujcy
Element dopasowujcy bezpieczniki D01 do wtykw rozcznika Z-SLS/CB
Wielko Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
D01 Z-SLS/CB-HF 263154 12 / 288
WA-SG02602
D02-D01 2A
D02-D01 4A
D02-D01 6A
D02-D01 10A
D02-D01 16A
Z-D02-D01/PE-2 263112 12 / 288
Z-D02-D01/PE-4 263113 12 / 288
Z-D02-D01/PE-6 263150 12 / 288
Z-D02-D01/PE-10 263151 12 / 288
Z-D02-D01/PE-16 263152 12 / 288
SG03005
Piercienie dopasowujce Z-D02-D01/PE
Piercienie dopasowujce wraz z elementem Z-SLS/CB-HF bezpiecznik D01 do wtyku
rozcznika Z-SLS/CB
Wielko Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Z-SLS/CB-HF
119
Ochrona przeciwprzepiciowa B, C, D
Ograniczniki przepi - klasa B
Prd udarowy I
imp
(10/350)s Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Odgromniki SPB
25kA L - (PE)N
35kA (szczelny) L - (PE)N
60kA L - (PE)N
100kA (szczelny) N - PE
SPB-25/440 248142 6
SPB-35/440 248141 6
SPB-60/400 248143 3
SPB-100/260 248144 1
Przepust czeniowy do odgromnikw
SPB-D-125 248145 2 /120
U0302
U0102
SPB-35/440
U0502
SPB-100/260
Odgromniki SPI
35kA (szczelny) L - (PE)N
SPI-35/440 263137 6 / 120
SPI-50/NPE 263138 2 / 120
SPI-100/NPE 263139 1 / 60
WA_SG03102
SPI-35/440
WA_SG03002
SPI-100/NPE
Elektroniczny zapon wbudowany w odgromnik umoliwia bezporednie rwnolege doczenie
do niego ogranicznika przepi klasy C na napicie pracy 460 V. Nie jest potrzebne instalowanie
elementw indukcyjnych SPL przy odlegoci midzy ogranicznikami klasy B i C mniejszej ni 10 m.
2
3
4
5
6
8
Z-GV-U/2 272588 20 / 1200
Z-GV-U/3 272589 20 / 1200
Z-GV-U/4 274080 20 / 1200
Z-GV-U/5 274081 20 / 1200
Z-GV-U/6 274082 20 / 400
Z-GV-U/8 274083 20 / 200
Z-GV-U/9
Liczba bieg. Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Mostki czeniowe Z-GV-U/ dla SPI, SP-B+C
120
Ograniczniki przepi B+C - zestawy
Ograniczniki przepi klasy B+C w zestawach dla sieci TN-S i TT poczone s w ukadzie 3+1
z jednym ogranicznikiem sumujcym SPI-100/NPE.
Dla sieci Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Ograniczniki przepi klasy B+C w zestawach
TN-C
TN-S/TT
SP-B+C/3 267489 1
SP-B+C/3+1 267510 1
U0902
U0702
Zawarto
SP-B+C/3 (TN-C)
- 3 szt. SPI-35/440 ogranicznik przepi klasy B
- 1 szt. SPC-S-20/460/3 ogranicznik przepi klasy C
+ mostki czeniowe
SP-B+C/3+1 (TN-S/TT)
- 3 szt. SPI-35/440 ogranicznik przepi klasy B
- 1 szt. SPI-100/NPE ogranicznik przepi klasy B
- 1 szt. SPB-D-125 przepust czeniowy
- 1 szt. SPC-S-20/460/3 ogranicznik przepi klasy C
+ mostki czeniowe
SP-B+C/3
SP-B+C/3+1
Ograniczniki przepi klasy B+C
Prd udarowy I
imp
(10/350)s Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Ogranicznik przepi SPB
12,5kA L - (PE) N
100 kA N-PE
SPB-12/280 284698 12 / 120
SPB-100/NPE 105194 1 / 60
Dla sieci Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Ograniczniki przepi SPB
TN-S 2bieg.
TN-C 3bieg.
TN-S 4bieg.
TN-S/TT-Set 3+1bieg.
SPB-12/280/2 285081 1 / 60
SPB-12/280/3 284699 1 / 40
SPB-12/280/4 285082 1 / 30
SPB-12/280/3+1-50 293303 1 / 30
Osprzt
Oszynowanie ZV-KSBI...
SG01804
SPB-12/280/3
SG01704
SPB-12/280
D
O
B
R
A

C
E
N
A
D
O
B
R
A

C
E
N
A
Styk pomocniczy dla SPB-12/280
Styk pomocniczy dla SPB-12/280
Oszynowanie
SPB-HK-W (1zw.+1roz.) 105197 4 / 120
SPB-HK (1zw.) 285085 4 / 120
ZV-KSBI...
Osprzt
w przygotowaniu
121
SPC-S-20/280/3
Ograniczniki przepi - klasa C
Ogranicznik przepi z wymiennym wkadem - komplet
Wykonania 2, 3, 4-bieg. z oszynowaniem
Maks. dopuszczalne napicie pracy U
c
- 280 VAC, I
n
(8/20)s - 20 kA
Inne napicia pracy na zapytanie
Zastosowanie Ilo bieg. Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
U1202
odbiorniki 1-bieg.
1-fazowe 2-bieg.
1+1bieg.
system
TN-C 3-bieg.
system TN-S,
TT, TN-C-S 4-bieg.
3+1bieg.
SPC-S-20/280/1 248172 12 / 120
SPC-S-20/280/2 248173 1 / 60
SPC-S-1+1 248192 1 / 60

SPC-S-20/280/3 248174 1 / 40

SPC-S-20/280/4 248175 1 / 30
SPC-S-3+1 248193 1 / 30
Ograniczniki przepi - klasa D
Wykonanie Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Ogranicznik przepi SPD-S
Komplet
Wkad N-PE
Wkad L-N
Podstawa 1+1 2bieg.
Styk pomocniczy
SPD-S-1+1 248202 1 / 60
SPD-S-N/PE 248199 4 / 120
SPD-S-L/N 248200 4 / 120
SPC-S-S2-1+1 248201 6 / 60
SPC-S-HK 248203 8 / 80
U1602
Ogranicznik przepi SPD-STC - gniazdko
Bez elementu indukcyjnego SPD-STC 105949 1 / 20
SPD-S-1+1
Montowany w puszkach podtynkowych oraz kanaach kablowych, VDK 280
Komplet
Podstawa
Wkadka
VDK 280 ES 215893 1
VDK 280 S 215891 1
VDK 280 E 215892 1
U0797
VDK 280 ES
SG00305
122
Ogranicznik przepi klasy D - do gniazdka elektrycznego i ISDN
Dostarczany bez kabla czcego
Dwa gniazda RJ45
i
Opis Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Gniazdko elektryczne
+ ISDN-S0
SPD-STC/ISDN 294124 1 / 20
Ogranicznik przepi klasy D - do gniazdka elektrycznego i TV/SAT-TV
Dostarczany bez kabla antenowego
Dwa gniazda antenowe
i
Ogranicznik przepi SPD-STC/TV-SAT
Gniazdko elektryczne
+ TV / SAT
SPD-STC/TV-SAT 294126 1 / 20
Ogranicznik przepi SPD-STC/ISDN
SG00305 SG00106
SG00305 SG00206
Akcesoria - Kable krosowe
Kolor Dugo Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Kabel krosowy kat. 5e, nieekranowany - UTP, powoka PVC,
DNW-PC/.../RJ45/RJ45/5E/UTP/../PV
szary 0,5m
szary 1,0m
szary 1,5m
DNW-PC/0050/RJ45/RJ45/5E/UTP/GR/PV 237044 1
N1502
123
Przekaniki EASY i wywietlacze MFD-Titan
Przekaniki programowalne EASY
Wejcia Wyjcia Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
EASY 500
Zawiera m. in. wywietlacz, 16 czaswek, 16 licznikw, 16 komunikatw tekstowych,
wersje DC dodatkowo zawieraj 16 komparatorw oraz 2 wejcia analogowe
8 x 230 V AC 4 x przekanikowe
8 x 24 V DC 4 x przekanikowe
EASY512-AC-R* 274103 1
EASY512-AC-RC 274104 1
EASY512-AC-RCX** 274105 1
EASY512-DC-R* 274108 1
EASY512-DC-RC 274109 1
ia_0401
EASY 700
Zawiera m. in. wywietlacz, 16 czaswek, 16 licznikw, 16 komunikatw tekstowych, 8 zegarw
tygodniowych i 8 zegarw rocznych, wersje DC i DA dodatkowo zawieraj 16 komparatorw
oraz 4 wejcia analogowe
12 x 24 V DC 8 x tranzystorowe
EASY719-AC-RC 274115 1
EASY719-DA-RC 274117 1
EASY719-DC-RC 274119 1
EASY721-DC-TC 274121 1
ia_0402
EASY 800
Zawiera m. in. wywietlacz, 32 czaswki, 32 liczniki, 32 komunikaty tekstowe, 32 zegary tygodniowe
oraz 32 zegary roczne, regulator PID i PWM, wersje DC dodatkowo zawieraj 32 komparatory
oraz 4 wejcia analogowe
12 x 24 V DC 6 x przek. + 1 analog.
12 x 24 V DC 8 x tranzystorowe
12 x 24 V DC 8 x tranz. + 1 analog.
EASY819-AC-RC 256267 1
EASY819-DC-RC 256269 1
EASY820-DC-RC 256271 1
EASY821-DC-TC 256273 1
EASY822-DC-TC 256275 1
ia_0403
* - bez zegara czasu rzeczywistego
** - bez klawiatury i wywietlacza
Wywietlacz wielofunkcyjny MFD-Titan
bez klawiatury
z klawiatur
MFD-80 265250 1
MFD-80-B 265251 1
ia_0404
Moduy procesora do MFD-Titan
z sieci, 24 V DC
bez sieci, 24 V DC
MFD-CP8-NT 265253 1
MFD-CP8-ME 267164 1
ia_0405
124
Szafki Global Line
Szafki podtynkowe Global Line KLV-U
Liczba rzdw Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
Szafka z drzwiami stalowymi paskimi F
1
2
3
4
KLV-U-1/14-F 275512 1
KLV-U-2/28-F 275513 1
KLV-U-3/42-F 275514 1
KLV-U-4/56-F 275515 1
Szafka z drzwiami stalowymi super paskimi SF
1
2
3
4
KLV-U-1/14-SF 275524 1
KLV-U-2/28-SF 275525 1
KLV-U-3/42-SF 275526 1
KLV-U-4/56-SF 275527 1
Szafka z drzwiami biaymi z tworzywa D
1
2
3
4
KLV-U-1/14-D 275536 1
KLV-U-2/28-D 275537 1
KLV-U-3/42-D 275538 1
KLV-U-4/56-D 275539 1
VT1499
Szafka z drzwiami przezroczystymi z tworzywa DT
1
2
3
4
KLV-U-1/14-DT 275548 1
KLV-U-2/28-DT 275549 1
KLV-U-3/42-DT 275550 1
KLV-U-4/56-DT 275551 1
VT1399
Drzwi z ram
1/biae z tworzywa
2/biae z tworzywa
3/biae z tworzywa
4/biae z tworzywa
1/przezroczyste z tworzywa
1/stalowe paskie
2/stalowe paskie
3/stalowe paskie
4/stalowe paskie
1/stalowe super paskie
KLV-U-T-1/14-D 275624 1
KLV-U-T-2/28-D 275625 1
KLV-U-T-3/42-D 275626 1
KLV-U-T-4/56-D 275627 1
KLV-U-T-1/14-DT 275640 1
KLV-U-T-2/28-DT 275641 1
KLV-U-T-3/42-DT 275642 1
KLV-U-T-4/56-DT 275643 1
KLV-U-TD-1/14-F 275588 1
KLV-U-TD-2/28-F 275589 1
KLV-U-TD-3/42-F 275590 1
KLV-U-TD-4/56-F 275591 1
KLV-U-TD-1/14-SF 275604 1
KLV-U-TD-2/28-SF 275605 1
KLV-U-TD-3/42-SF 275606 1
KLV-U-TD-4/56-SF 275607 1
VT3400
WA_VT10702
WA_VT10902
WA_VT10402
125
Szafki Global Line
Czci zamienne i osprzt
Zamek z kluczykiem
do drzwi stalowych
Zamek z kluczykiem
do drzwi plastikowych
Naklejki opisowe
Osona zalepiajca biaa
Wspornik do listew
zaciskowych, pusty
Wspornik do listew zaciskowych
z szyn 11x16mm
2
z szyn 15x16mm
2
z szyn 25x16mm
2
Zaciski 4x16mm
2

Zaciski 7x16mm
2

Zaciski 11x16mm
2

Zaciski 15x16mm
2

Zaciski 25x16mm
2

ruby mocujce ram z drzwiami
stalowymi do obudowy
ruby mocujce ram z drzwiami
plastikowymi do obudowy
ruby mocujce obudow
do ciany
Zamek obrotowy do drzwi
metalowych (F, SF)
Barwne elementy do drzwi
- komplet
- niebieski
- ty
- zielony
- czerwony
- biay
- przezroczysty
KLV-U-SS-F/SF 275647 1
KLV-U-SS-D/DT 275648 1
KLV-BSB 279268 1
KLV-AP-45-W 279267 1
KLV-U-KLT 275649 1
KLV-U-KLT-111 275653 1
KLV-U-KLT-115 275654 1
KLV-U-KLT-125 275655 1
KLV-KL-4 236841 1
KLV-KL-7 236842 1
KLV-KL-11 236843 1
KLV-KL-15 236844 1
KLV-KL-25 236845 1
KLV-U-TRBS-F/SF 275651 1
KLV-U-TRBS-D/DT 275652 1
KLV-U-HWBFS 275650 1
KLV-U-DV 264838 1
KLV-U-DE-KPL 236884 1
KLV-U-DE-BL 236885 1
KLV-U-DE-GB 236886 1
KLV-U-DE-GN 236887 1
KLV-U-DE-RT 236888 1
KLV-U-DE-WS 236889 1
KLV-U-DE-TR 236890 1
VT_SKIZZE
10194
VT1800
VT5200
VT5100
VT5000
VT1900
LV-U-SS
KLV-BSB
KLV-AP-45-W
KLV-KL
KLV-U-KLT
KLV-U-TRBS
KLV-U-HWBFS
KLV-U-DE
WA_VT10202
VT1900
KLV-U-DV
126
Rozdzielnice pytkie BF
Rozdzielnice natynkowe BF-O-./..-P
Rozdzielnica kompletna zawiera: drzwi, szyny none, osony, zaciski N i PE
24 moduy w rzdzie
Rozdzielnice 2-rzdowe na zapytanie
Liczba rzdw / mod. Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
3 / 72
4 / 96
5 / 120
6 / 144
BF-O-3/72-P 285345 1
BF-O-4/96-P 285346 1
BF-O-5/120-P 285347 1
BF-O-6/144-P 285348 1
vt04904
Rozdzielnice podtynkowe BF-U-./..-P
Rozdzielnica kompletna zawiera: drzwi, szyny none, osony, zaciski N i PE
24 moduy w rzdzie
Rozdzielnice 2-rzdowe na zapytanie
Liczba rzdw / mod. Typ Nr artykuu Ilo szt. w opak.
3 / 72
4 / 96
5 / 120
6 / 144
BF-U-3/72-P 285349 1
BF-U-4/96-P 285350 1
BF-U-5/120-P 285351 1
BF-U-6/144-P 285352 1
vt04504
Wymiary (mm)
*) 1mod. = 17,5 mm
Ilo Ilo
*)
Kolor A B C D E H
rzdw mod. (wym. zewntrzne) (wym. wewntrzne)
BF-O-3/72-P 3 72 biay 605 545 140
BF-O-4/96-P 4 96 biay 755 545 140
BF-O-5/120-P 5 120 biay 905 545 140
BF-O-6/144-P 6 144 biay 1055 545 140
BF-U-3/72-P 3 72 biay 620 590 134 580 500 127
BF-U-4/96-P 4 96 biay 770 590 134 730 500 127
BF-U-5/120-P 5 120 biay 920 590 134 880 500 127
BF-U-6/144-P 6 144 biay 1070 590 134 1030 500 127
Ilo *)

Ilo
mod. rzdw
72 3 BF-O-3/72-P
96 4 BF-O-4/96-P
120 5 BF-O-5/120-P
144 6 BF-O-6/144-P
72 3 BF-U-3/72-P
96 4 BF-U-4/96-P
120 5 BF-U-5/120-P
144 6 BF-U-6/144-P
Rozdzielnice natynkowe z drzwiami metalowymi, pene
Rozdzielnice natynkowe z drzwiami transparentnymi
3 / 72
4 / 96
5 / 120
6 / 144
BF-OT-3/72-P 289099 1
BF-OT-4/96-P 289130 1
BF-OT-5/120-P 289131 1
BF-OT-6/144-P 289132 1
Rozdzielnice podtynkowe z drzwiami metalowymi, pene
Rozdzielnice podtynkowe z drzwiami transparentnymi
3 / 72
4 / 96
5 / 120
6 / 144
BF-UT-3/72-P 289133 1
BF-UT-4/96-P 289134 1
BF-UT-5/120-P 289135 1
BF-UT-6/144-P 289136 1
127
System sterowania bezprzewodowego
Bezprzewodowy przycisk pojedynczy z nadajnikiem (CTAA-01/02)
kolor biay
Odbiornik sterujcy (podtynkowy) (CSAU-01/01)
kolor biay
Odbiornik ciemniajcy (podtynkowy) (CDAU-01/01)
kolor biay
Odbiornik sterujcy roletami (podtynkowy) (CJAU-01/02)
Zestaw do bezprzewodowego
wczania owietlenia CPAD-00/54 106100 1
Zestaw zawiera:
ciemniania owietlenia CPAD-00/55 106101 1
Zestaw zawiera:
sterowania roletami CPAD-00/56 106102 1
Zestaw zawiera:
Zestawy
Opis Typ Nr artykuu Ilo szt.
128
wczania i ciemniania owietlenia CPAD-00/57 106103 1
Zestaw zawiera:
Sterowany pilotem zestaw
do wczania i ciemniania
lamp podczanych do gniazd CPAD-00/63 106109 1
Zestaw zawiera:
Bezprzewodowy przycisk podwjny z nadajnikiem (CTAA-02/02)
kolor biay
Odbiornik sterujcy (podtynkowy) (CSAU-01/01)
Odbiornik ciemniajcy (podtynkowy) (CDAU-01/01)
Programowalny pilot sterujcy (CHSZ-00/01) z bateriami
Odbiornik sterujcy (CSAP-01/02)
Odbiornik ciemniajcy (CDAP-01/02)
Zestawy
129
Odbiornik sterujcy
8A/230VAC
Odbiornik ciemniajcy
250VA/230VAC

CSAP-01/02 240700 1
CDAP-01/02 240703 1
!
Nie mona wykorzystywa tego odbiornika do ciemniania lamp halogenowych
bez elektronicznego transformatora, arwek energooszczdnych oraz lamp wietlwkowych.
GROZI TO USZKODZENIEM ODBIORNIKA CIEMNIAJCEGO
Bezprzewodowe urzdzenia podtynkowe
odbiorniki
Bezprzewodowe urzdzenia do zabudowy
Odbiornik sterujcy
(rozcza L), 8A/230VAC CSAU-01/01 265623 1
Odbiornik sterujcy
(bezpotencjaowy) 8A/230VAC CSAU-01/02 240694 1
Odbiornik sterujcy
(rozcza L i N), 6A/230VAC CSAU-01/03 240695 1
Odbiornik sterujcy roletami
6A/230VAC CJAU-01/02 240696 1
Odbiornik ciemniajcy
uniwersalny 250VA/230VAC CDAU-01/01 265625 1
Nadajnik z wejciem binarnym
2x230V CBEU-02/01 265626 1
Nadajnik z wejciem binarnym
2xstyki sygnaowe CBEU-02/02 265627 1
Nadajnik z wejciem czujnika
temperatury CTEU-02/01 265628 1
Czujnik ruchu CBMA-02/01 104921 1
Panel sterujcy:
Home-Manager
(rozbudowane funkcje) CHMU-00/02 106290 1
Room-Manager
(biay) CRMA-00/01 104919 1
(srebrny) CRMA-00/02 104920 1
Aktor analogowy 0-10VDC
8A/230VAC, 20mA/0-10VDC
Aktor analogowy 1-10VDC
8A/230VAC, 20mA/1-10VDC

CAAE-01/01 240697 1
CAAE-01/02 240698 1
Nie mona wykorzystywa tego odbiornika do ciemniania lamp halogenowych
bez elektronicznego transformatora, arwek energooszczdnych oraz lamp wietlwkowych.
GROZI TO USZKODZENIEM ODBIORNIKA CIEMNIAJCEGO
!
Przenone odbiorniki do gniazdek
wa_rf00405
RF00104
wa_rf00306
wa_rf00406
RF1203
nadajniki
130
ramka
cznik
ozdobny
klawisz
z nadajnikiem
ramka
cznik
ozdobny
klawisz
z nadajnikiem
Dostpne rwnie inne aparaty: czujniki wiatru, temperatury, moduy GSM,
modu do komunikacji przez port USB, itd.
CRSZ-00/01 265645 1
CMMZ-00/07 292260 1
Modu
do programowania
przez komputer (tryb COMFORT)
Element RC
Bezprzewodowe urzdzenia natynkowe
Bezprzewodowy
przycisk pojedynczy
z nadajnikiem
- komplet (C100) CTAA-01/02 290271 1
Komplet zawiera:
Klawisz pojedynczy z nadajnikiem, cznik ozdobny,
ramka pojedyncza - kolor biay
Bezprzewodowy
przycisk podwjny
z nadajnikiem
- komplet (C100) CTAA-02/02 290272 1
Komplet zawiera:
Klawisz podwjny z nadajnikiem, cznik ozdobny,
ramka pojedyncza - kolor biay
RF1903
Aparaty dodatkowe do sterowania bezprzewodowego
Programowalny
pilot sterujcy
(do 12 urzdze) CHSZ-00/01 265644 1
RF1803
C
Bezprzewodowy
termostat pokojowy
o zakresie 0-40C CRCA-00/01 265640 1
RF1703
131
Informacje o aparacie
Dokumentacja pzygotowana w:
Typ aparatu:
Wersja urzdzenia:
Nazwa programu:
Eliminacja odbi stykw na wejciach:
Przyciski P:
Uruchomianie z karty pamici:
Remanencja:
Czas letni:
Haso:
EASY-SOFT 6.11 Pro, Build 2500
EASY 719-DC-RC
01-xxxxxxxxxxxx
>><<
WY
WY
WY
M9-M12: WY M13-M16: WY
N9-N16: WY C5-C7: WY
C8: WY C13-C16: WY
D1-D8: WY T7: WY
T8: WY T13-T16: WY
WY
WY
Data: 2006-03-30 Klient:
Znak klienta:
Nr zamwienia:
Opracowujcy Nr zakadu:
Sprawdzone Nr rysunku:
Producent:
Strona: 1 do 6
NET-ID:-
132
Znak klienta:
Nr zamwienia:
Producent:
Strona: 2 do 6
NET-ID:-
133
Znak klienta:
Nr zamwienia:
Producent:
Strona: 3 do 6
NET-ID:-
134
Parametr
A1
Wywietlenie parametru = Za.
Rodzaj pracy: I1 <= I2
1 warto porwnywana: I7
F1 - Wspczynnik wzmocnienia dla I1: Wy.
2 warto prwnywana: 0205
OS - Przesunicie (Offset) dla wartoci I2: Wy.
HY - histereza przeczania wartoci I2: Wy.
A4
Rodzaj pracy: I1 > I2
A2
A5
A3
A6
Znak klienta:
Nr zamwienia:
Producent:
Strona: 4 do 6
NET-ID:-
135
Parametr
A1
HY - histerezaa przeczania wartoci I2: Wy.
H2:
Kana A: Wywietlenie parametru = Za.
Pn - N 00:00 - 08:53
Kana B: Wywietlenie parametru=Za.
- - - --:-- - --:--0
Kana C: Wywietlenie parametru=Za.
- - - --:-- - --:--
Kana D: Wywietlenie parametru=Za:
- - - --:-- - --:--
A2
H3:
Pn - N 06:00 - 08:00
Pn - N - 18:00 - 07:00
- - - --:-- - --:--
- - - --:-- - --:--
H1:
Pn - N 16:00 - --:--
N - --:-- - 07:00
- - - --:-- - --:--
- - - --:-- - --:--
H14:
Pn - N 19:00 - 19:01
- - - --:-- - --:--
- - - --:-- - --:--
- - - --:-- - --:--
Znak klienta:
Nr zamwienia:
Producent:
Strona: 5 do 6
NET-ID:-
136
Parametr
T1 (Formowanie impulsu)
I1: 0 s. 100 ms
I1: 0 s. 100 ms
I1: 0 s. 100 ms
Y1:
Kana A: Wywietlenie parametru = Wy.
01.03.---- - --.--.----
Kana B: Wywietlenie parametru=Wy.
--.--.---- - 31.10.----
Kana C: Wywietlenie parametru=Wy.
--.--.---- - --.--.----
Kana D: Wywietlenie parametru=Wy.
--.--.---- - --.--.----
I1: 0 s. 100 ms
Y2:
01.10.---- - --.--.----
--.--.---- - 30.04.----
--.--.---- - --.--.----
--.--.---- - --.--.----
Znak klienta:
Nr zamwienia:
Producent:
Strona: 6 do 6
NET-ID:-
137
LITERATURA
Publikacje
- Boczkowski A., Giera M., Lenartowicz R.: Instalacje Elektryczne. Warunki techniczne z komentarzami.
Wymagania odbioru i eksploatacji. Przepisy prawne i normy. Wydanie IV. Warszawa, COBO-Profil, 2006.
- Boczkowski A.: Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wybrane wymagania dla instalacji
modernizowanych lub nowo budowanych. Warszawa, Polskie Centrum Promocji Miedzi 2005.
- Danielski L., Osiski S.: Budowa, stosowanie i badania wycznikw rnicowoprdowych.
Warszawa, COSIW SEP, 2004.
- Jaboski W., Niestpski S., Wolski A.: Komentarz do normy PN-IEC 60364 Instalacje elektryczne w obiektach
budowlanych. Tom 2. Warszawa, COSIW SEP 2004.
- Jaboski W., Lejdy B., Lenartowicz R.: Uziemienia, uziomy, poczenia wyrwnawcze.
Wskazwki do projektowania i montau. Warszawa, COBR Elektromonta 2000.
- Jaboski W.: Nowoczesne instalacje uziemiajce w budynkach. Warszawa, Inynier Budownictwa, PIIB 3/2006,
- Laskowski J.: Nowy poradnik elektroenergetyka przemysowego. Warszawa, COSIW SEP 2005.
- Lejdy B.: Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Warszawa, WNT 2003.
- asak F., Wiaderek B.: Urzdzenia ochronne rnicowoprdowe w instalacjach elektrycznych.
Zasady doboru, instalowania i eksploatacji. Warszawa, COBR Elektromonta 1998.
- Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. Wydanie VI. Warszawa, WNT 2005.
- Niestpski S., Parol M., Pasternakiewicz J., Winiewski T.: Instalacje elektryczne. Budowa, projektowanie i eksploatacja.
Warszawa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2001.
- Pazdro K., Wolski A.: Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych w pytaniach i odpowiedziach.
Warszawa, WNT 2003.
- Poradnik Inyniera Elektryka. Tom 1; 2. Warszawa, WNT 1996. Tom 3. Warszawa, WNT 2005.
- Poradnik Montera Elektryka. Wydanie 3. Warszawa, WNT 1997.
- Sowa A.: Ochrona przed przepiciami w instalacjach elektrycznych do 1 kV. Wskazwki projektowania i montau.
Warszawa, COBR Elektromonta 1998.
- Strzyewski Jacek, Strzyewski Janusz: Instalacje elektryczne w budownictwie jednorodzinnym.
Wydanie III. Warszawa, Arkady 2005.
- ukomska Maria, Makiela Ryszard, Ciela Sawomir: Modernizacja instalacji w budownictwie mieszkaniowym.
Wrocaw, Polskie Centrum Promocji Miedzi 2002.
- Markiewicz Henryk: Podstawy projektowania instalacji elektrycznych.
Wrocaw, Polskie Centrum Promocji Miedzi 2001.
- Markiewicz Henryk: Praktyczne i bezpieczne instalacje elektryczne.
Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1997.
- Kiziukiewicz Bartosz Sieci lokalne, 2004
- Wastowski Adam Okablowanie w praktyce, Elektroinstalator 1/2006
138
Normy
Norma PN-IEC 60364
- PN-IEC 60364-1:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Zakres, przedmiot i wymagania podstawowe.
- PN-IEC 60364-3:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ustalanie oglnych charakterystyk.
- PN-IEC 60364-4-41:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczestwa. Ochrona
przeciwporaeniowa.
przed skutkami oddziaywania cieplnego.
przed prdem przeteniowym.
przed przepiciami. Ochrona przed przepiciami atmosferycznymi lub czeniowymi.
- PN-IEC 60364-4-444:2001 I nstalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczestwa. Ochrona
przed przepiciami. Ochrona przed zakceniami elektromagnetycznymi (EMI) w instalacjach obiek-
tw budowlanych.
przed obnieniem napicia.
- PN-IEC 60364-4-473:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczestwa.
Stosowanie rodkw ochrony zapewniajcych bezpieczestwo. rodki ochrony przed prdem
przeteniowym.
- PN-IEC 364-4-481:1994 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczestwa. Dobr
rodkw ochrony w zalenoci od wpyww zewntrznych. Wybr rodkw ochrony przeciwporae-
niowej w zalenoci od wpyww zewntrznych.
- PN-IEC 60364-5-52:2002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobr i monta wyposaenia elektrycznego.
Oprzewodowanie.
Obcialno prdowa dugotrwaa przewodw.
Aparatura rozdzielcza i sterownicza.
Urzdzenia do ochrony przed przepiciami.
Uziemienia i przewody ochronne.
- PN-IEC 60364-6-61:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze.
- PN-IEC 60364-7-701:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczce specjalnych
instalacji lub lokalizacji. Pomieszczenia wyposaone w wann lub/i basen natryskowy.
139
Normy pozostae
- N SEP-E-004 Norma SEP. Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa.
- PN-EN 50146:2002 (U) Wyposaenie do mocowania kabli w instalacjach elektrycznych.
- PN-EN 50368:2004 (U) Wsporniki kablowe do instalacji elektrycznych.
- PN-EN 61537:2003 (U) Systemy korytek i drabinek instalacyjnych do prowadzenia przewodw.
- PN-EN 50086-1:2001 Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodw.
Cz 1 Wymagania oglne.
- PN-EN 50086-2-1:2001 Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodw.
Cz 2-1: Wymagania szczegowe dla systemw rur instalacyjnych sztywnych.
Cz 2-2: Wymagania szczegowe dla systemw rur instalacyjnych gitkich.
Cz 2-3: Wymagania szczegowe dla systemw rur instalacyjnych elastycznych.
Cz 2-4: Wymagania szczegowe dla systemw rur instalacyjnych ukadanych w ziemi
Cz 1: Wymagania oglne.
Cz 21: Wymagania szczegowe. Systemy rur instalacyjnych sztywnych.
Cz 22: Wymagania szczegowe. Systemy rur instalacyjnych gitkich.
Cz 23: Wymagania szczegowe. Systemy rur instalacyjnych elastycznych.
- PN-EN 50085-1:2005 Systemy listew instalacyjnych otwieranych i listew instalacyjnych zamknitych
do instalacji elektrycznych. Cz 1: Wymagania oglne.
- N SEP-E-001 Norma SEP. Sieci elektroenergetyczne niskiego napicia. Ochrona przeciwporaeniowa.
- N SEP-E-002 Norma SEP. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne
w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania.
- EIA/TIA 568A Building Telecommunications Wiring Standards
- EN 50173 Information technology - Generic cabling systems
- PN-ISO/IEC 2382-25:1996 Technika informatyczna. Terminologia. Lokalne sieci komputerowe
- PN-EN 50083-5:2002 Sieci kablowe suce do rozprowadzania sygnaw: telewizyjnych, radiofonicznych
i usug interaktywnych. Cz 5: Urzdzenia stacji gwnej
- PN-EN 50098-1:2001/A1:2004 Okablowanie informatyczne na terenie uytkownika.
Cz 1: Podstawowy dostp do sieci ISDN
- PN-EN 50098-1:2001/A1:2004 Okablowanie informatyczne na terenie uytkownika.
Cz 1: Podstawowy dostp do sieci ISDN (Zmiana Al)
- PN-EN 50098-2:2001 Okablowanie informatyczne na terenie uytkownika.
Cz 2: Dostp pierwotny do sieci ISDN 2048 kbit/s i interfejs sieciowy cza dzierawionego
- PN-EN 81714-3:2002 (U) Projektowanie symboli graficznych stosowanych w dokumentacji technicznej wyrobw.
Cz 3: Klasyfikacja wzw czcych, sieci oraz ich oznaczenia
- PN-ETS 300 007:1997 Sie cyfrowa z integracj usug (ISDN). Obsuga terminala pakietowego w sieci ISDN
- PN-ETS 300 104:1999 Sie cyfrowa z integracj usug (ISDN). Wymagania dotyczce doczenia urzdze
kocowych do sieci ISDN poprzez dostp podstawowy. Zagadnienia warstwy 3
140
Ustawy i rozporzdzenia
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity - Dz. U. nr 207 z 2003r., poz. 2016; Dz. U. nr 6 z 2004r.,
poz. 41; Dz. U. nr 92 z 2004r., poz. 881; Dz. U. nr 93 z 2004r., poz. 888; Dz. U. nr 96 z 2004r., poz. 959; Dz. U. nr 113 z 2005r.,
poz. 954; Dz. U. nr 153 z 2005r., poz. 1362; Dz. U. nr 163 z 2005r., poz. 1364).
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (tekst jednolity - Dz. U. nr 153 z 2003r., poz. 1504; Dz. U. nr 203 z 2003r.,
poz. 1966; Dz. U. nr 29 z 2004r., poz. 257; Dz. U. nr 34 z 2004r., poz.293; Dz. U. nr 91 z 2004r., poz. 875; Dz. U. nr 96 z 2004r.,
poz. 959; Dz. U. nr 173 z 2004r., poz. 1808; Dz. U. nr 62 z 2005r., poz. 552; Dz. U. nr 163 z 2005r., poz. 1362; Dz. U. nr 175 z 2005r.,
poz. 1462).
- Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r., w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada
budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75 z 2002r., poz. 690; Dz. U. nr 33 z 2003r., poz. 270; Dz. U. nr 109 z 2004r., poz. 1156).
- Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 wrzenia 1999r., w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy przy urzdzeniach
i instalacjach energetycznych (Dz. U. nr 80 z 1999r., poz. 912).
- Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r., w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy podczas wykonywania
robt budowlanych (Dz. U. nr 47 z 2003r., poz. 401).
Inne
- Katalog Kable i przewody energetyczne, Tele-Fonika Kable S.A. edycja 2004
- Katalog Kable i przewody telekomunikacyjne, Tele-Fonika Kable S.A. edycja 2004
- Katalog Aparaty i osprzt elektryczny niskiego napicia, Moeller 2005
- Katalog Ochrona przeciwprzepiciowa, Moeller 2005
- Katalog System okablowania strukturalnego i szaf sieciowych 19 cali, Moeller 2005
Internet: www.moeller.pl
Biura:
Eaton Electric Sp. z o.o.
80-299 Gdask, ul. Galaktyczna 30
tel.: (0-58) 554 79 00, 10
fax: (0-58) 554 79 09, 19
e-mail: pl-gdansk@eaton.com
Biuro Katowice
40-203 Katowice, ul. Rodzieskiego 188b
tel.: (0-32) 258 02 90
fax: (0-32) 258 01 98
e-mail: pl-katowice@eaton.com
Biuro Pozna
60-171 Pozna, ul. migrodzka 41/49
tel. (0-61) 863 83 55
tel./fax (0-61) 867 75 44
e-mail: pl-poznan@eaton.com
Biuro Warszawa
02-146 Warszawa, ul. 17 Stycznia 45a
tel. (0-22) 320 50 50
fax (0-22) 320 50 51
e-mail: pl-warszawa@eaton.com
Przedtsawiciele handlowi
Biaystok
694 430 995
Lublin
694 430 996
694 430 969
d
694 430 955
694 430 979
Krakw
694 428 503
Rzeszw
694 428 517
Szczecin
694 428 518
694 430 927
Toru
694 430 933
Wrocaw
694 430 941
694 430 944
2010 by Eaton Electric
Poniewa nasze produkty s stale
udoskonalane, zastrzegamy sobie
prawo do wprowadzenia zmian
w wygldzie i danych technicznych
bez wczeniejszego uprzedzenia.
Dane zawarte w niniejszej publikacji
su jedynie celom informacyjnym
i nie mog by podstaw roszcze
prawnych.

Poradnik

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Poradnik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wspczesne instalacje elektryczne

Rys. 1/4/1 Strefy ochrony wg PN-IEC 60364-7-701:1999

Rys. 1/5/12 Parterowy budynek bez instala-

Rys. 1/5/21 Ukady pocze ogranicznikw przepi klasy B i C.

You might also like