TUBA ACEĞMAN

SAHNE SANATLARI
KORO
YARASA OPERATI
 YARASA OPERASI

Yarasa (Almanca: Die Fledermaus) Johann Strauss II tarafından bestelenmiş bir Viyana opereti janrında 3
perdelik Almanca operettir. Eserin librettosu "Carl Haffner" ve "Richard Genée" tarafından hazırlanmıştır.
Operetin prömiyer temsili 5 Nisan 1874de Viyanada Theater an der Wien eserini bestesinin orkestra
şefliği altında yapılmıştır.

Bu operet çok büyük bir ilgi görmüş ve dünyanın diğer opera evleri reperatuarları içinde devamlı
bulunmuştur. Türkiye'de ilk temsili Ankara'da yapılmıştır. Kuzey Amerika'da sahnelenen 20 en popüler
opera eseri listesinde 19'uncu sırada bulunmaktadır.

HAZIRLANIŞI

Yarasa eserinin orijinali Alman oyun yazarı "Julius Roderich Benedix" (1811–1873) tarafından hazırlanmış
olan Das Gefängnis (Hapishane) adlı hafif bir güldürü oyunudur.

Diğer bir kaynak da "Henri Meilhac" ve "Ludovic Halevy" tarafından Fransızca olarak yazılmış bir vodvil
oyunudur. Bu eser ilk defa müziksiz oyun olarak Almanca'ya Carl Haffner tarafından çevrildi ve Viyana'da
bu oyun sahnelendi. Fakat bu oyunun dayandığı önemli bir kavram olan bir geceyarısı yemeği (reveillon),
Avusturya ve Alman adetlerine uymadığı için pek seyirci kazanamadı.

Bu problem Johann Strauss'un liberettocusu tarafından Avusturya geleneklerine uygun bir hale
getirilmesi ve geceyarısı yemek partisinin bir Viyana Balosu ile değiştirilmesi ile bu oyunun Johann
Starauss için bir liberettoya çevrilmesini çok daha uygun duruma getirmiştir. Haffner'in Almancaya
tercümesi operet liberettosuna uyarlanması için Richard Genee'ye verilmişti. Fakat eserin popüler
olmasından sonra ortaya çıkan bir anlaşmazlık üzerine Richard Genee liberetto için yeniden aslından bir
çeviri yaptığını iddia etmiş ve Haffner ile hiçbir zaman hiçbir görüşme yapmadığını bildirmiştir.

Özgün isim Die Fledermaus

Müzik Johann Strauss II

Libretto Carl Haffner ve Richard Genée

Gala 5 Nisan, 1874

İlk gösterim yeriTheater an der Wien Viyana, Avusturya

Oyuncular

Baron von Eisenstein: tenor

Rosalinde: Eisenstein'nın karısı, soprano

Adele: Rosalinde'nin oda hizmetçisi, soprano

Ida: Adele'in kız kardeşi, soprano

Alfred: Şan öğretmeni ve Rosalinde'ni bir hayranı, tenor

Dr. Falke: Baron'un arkadaşı, bariton

Blind: Baron'un avukatı , tenör

Frank: Hapishane müdürü, bariton

Prens Orlofski: mezzo-soprano

Frosch: Gardiyan, Konuşma rolü, komik

Prens Orlofski'nin parti misafirleri koro ve bale

I. Perde

Eisenstein'in apartman dairesinde

Baron von Eisenstein, genellikle avukatı olan Dr. Blind'in beceriksizliği dolayısıyla, bir devlet memuruna
hakarette bulunduğu için 8 gün hapse mahkûm edilmiştir. Eisenstain'in hizmetçisi olan Adele, bir bale
kumpanyasının üyesi olan kız kardeşi İda'den Prens Orlofski'in verdiği bir maskeli kıyafet balosuna
davetiye alır. Bu mektubun çok hasta olan teyzesinden geldiğini söyleyerek bir kısa müddet işinden
ayrılma izini alır. (Adele: - "Kızkardeşim Ida bir mektup yazmış"). Baron'un arkadaşı Falke gelir ve Baron'u
da bu baloya davet eder (Falke: "Benimle soupe'ye gel"). Eisenstein, güya hapishaneye gitmek için, karısı
Rosalinde ve hizmetçisine elveda eder; fakat niyeti hapse girmeyi bir gün geciktirip o gün baloya gidip
eğlenmektir. (Tarzett: "Canım! Canım! Sahiden çok üzgünüm").

Eisentein evinden ayrıldıktan sonra karısı Rosalinde'i, eskiden beri onun hayranı olmuş, şan öğretmeni
Alfred, ziyarete gelir ve ona serenat yapmaya baslar. (Alfred:"Kumru kaçmayı başardı").(Perde finali içki
içme şarkısı: "Unutabilen mesut olur.") Hapishane müdürü, Frank, Rosalinde'nin kocasını hapishaneye
götürmek üzere gelir ve evde onu Alfred ile yalnız başına bulur. Rosalinde Frank gelince durumunu
açıklama şarkısı söyler. (Rosalinde:"Gecenin çok geç saatinde benimle baş başa") Rosalinde'nin bu
zayıflığını ele vermemek için kendinin Eisenstein olduğunu bildirir ve Frank tarafından tutuklanıp
götürülür. (Frank: Benim büyük kuş kafesim.")

2. Perde

Villa Orlofski'nin arkasında bir ufak yaz köşkünde

Hemen anlaşılır ki, Prens Orlofski'nin de bilerek izini ile, Falke bu baloyu ve davetleri Baron Eisentein'den
geçen yılki hareketleri için öç almak icin bir tertip alma aleti olarak organize etmiştir.

Geçen kış Eisenstein arkadaşı Falke'yi bir maskeli balodan sonra yarasa kıyafetinde olarak sarhoş bir halde
şehrin ortasında bırakmış ve Falke herkesin alay konusu olmuştur. Bu tertibin bir kısmı olarak Falke Frank,
Adele ve Rosalinde'yi de bu maskeli kıyafet balosuna davet etmiştir.

Macar kontesi kılığında olan Rosalinde bu kılığa uygun rol yapmaktadır. Frank "Şövalye Chagrin" kılığında
ve rolünde ve Adele'de bir aktris giysili olup bir aktris rolü yapmaktadır.
Balo eğlenceli olarak devam eder. (Koro: Ein Souper heut uns wink - "Bir souper önümüzde").

Prens davetlilerini ağırlar (Orlofski: "Arkadaşlarımı davet etmeyi severim"). Eisenstein Adele'ye
tanıştırılır.

Fakat kafası içkiden o kadar karışıktır ki onun neden gerçekten hizmetçisine çok benzediğini bir türlü
kendine açıklayamaz. Adele "Adele'nin kahkaha atma şarkısı"nı söyler. (Adele: Mein Herr Marquis -
"Efendim Markiz,")

Sonra Falke değişik kıyafetli maskeli Rosalinde'yi Eisenstein ile tanıştırır. Çardaş: Klänge der Heimat -
"Yurdumdan sesler"). Çiftin birbiriyle aşkane görüşüp kucaklaşmaları sırasında Rosalinde kocasının
cebinden kıymetli cep saatini çalmayı başarır. Bunu yakın gelecekte kocasının kendine ihanet ettiğine dair
suç delili olarak kullanmayı düşünmektedir (Saat ikilisi: "Gözlerim yakında sönükleşecek").

Çok coşkulu bir perde finalinde davetliler eğlenmeye devam ederler. (İçki içme şarkısı: ("Üzümden akan
ateşten") sonra "Ağabeylerim, erkek kardeşlerim ve kızkardeşlerim" ve final olarak bir vals ve bale
parçası: "Ne çok neşe, tam bir zevk gecesi")

III. Perde

Hapishane Müdürü Frank'in idare odasında

Ertesi sabah bütün herkes kendini hapishanede bulunca kafalarındaki karışıklık daha artar. Buna ek olarak
gardiyan Frosch'un hapishanenin müdürünün görevde olmadığını fırsat bularak epey alkol alıp ne
yaptığını bilmemesi de eklenmiştir.

Adele, Chevalier Chagrin'in desteğini sağlamıştır (Adele: Spiel' ich die Unschuld vom Lande - "Eğer saf bir
köylü kızı taklidi yaparsam"). Alfred hapishaneden çıkabilmekten başka şey düşünmez olmuştur.
Eisenstein'in kurnazlıklarını çok iyi bilen Rosalinde ise boşanma için dava açma kararına varmıştır. Frank
ise hala ayılmamıştır. Frosch, Adele ve kızkardeşi İda'yı birlikte bir hücreye kapatır.

Bu karmaşıklığın ortasında Falke baloda bulunan bütün davetlilerle birlikte hapishaneye gelir ve tüm
olanların "Yarasa"'dan öç alınmak için büyük bir tertip olduğunu itiraf eder. (Terzett ve Rosalinde,
Eisenstein, Alfred: Ich stehe voll Zagen - "Acayip bir serüven"). Her şey uygun olarak kavga çıkmadan hal
yoluna koyulur. Eisensentein karısına ihanette bulunmasını aldığı çok alkolün tesiri olarak açıklar. Orlofski
Adele'nin artistlik kariyerine destek vermeyi kabul eder. Fakat Eisenstein kendine önceden verilmiş olan
hapis cezasının hepsini çekmek zorundadır. (Finale: O Fledermaus, o Fledermaus - "Yarasa, yarasa, en
sonunda kurbanının kaçmasını sağladın.")

ESERDEKİ ÖNEMLİ PARÇALAR

I. Perde

Introduktion: "Täubchen, das entflattert ist"

Adele: "Da schreibt meine Schwester Ida"

Adele ve Duettino: "Ach, ich darf nicht hin zu dir!"

Terzett: "Nein, mit solchen Advokaten"

Duett: "Komm mit mir zum Souper"

Terzett: "So muss allein ich bleiben"

Finale: "Trinke, Liebchen, trinke schnell"

"Ich höre Stimmen!"

"Mein Herr, was dächten Sie von mir"

"Nein, nein, ich zweifle gar nicht mehr"

Couplet: "Ich lade gern mir Gäste ein"

II. Perde

Ensemble und Couplet: "Ach, meine Herr'n und Damen"

"Mein Herr Marquis"

Duett: "Dieser Anstand, so manierlich

Csárdás: "Klänge der Heimat"

Finale: "Im Feuerstrom der Reben"

"Herr, Chevalier, ich grüsse Sie!"

Unter Donner und Blitz, Polka, Op.324

"Genug damit, genug"

III. Perde

"Entr'acte"

Melodram "Ein fideles Gefängnis"

Couplets: "Spiel' ich die Unschuld vom Lande"

"Ich stehe voll Zagen"

Finale: "O Fledermaus, o Fledermaus"

Tek başına eser olarak yayinlanan parçalar

Johann Strauss II bu operet eserinde bulunan bazı melodi ve şarkıları ayrıca tek başına eser olarak da
yayınlamıştır:

Fledermaus-Polka, op.362

Fledermaus-Quadrille, op.363

Tik-Tak-Polka, op.365

An der Moldau. Polka, op.366

Du und Du, op.367

Glucklich ist, wer vergißt, Polka-mazur, op.368

Libretto

DIE FLEDERMAUS, opera evlerinin repertuarında kalan birkaç operetten biridir. Müzik fikirlerle parıldıyor
ve sahneler çok komik. Bu operanın konusu ve altında yatan metin tek kelimeyle ustaca işlenmiştir. İlk
olarak başarılı ikili Meilhac ve Halévy tarafından Offenbach için yazılan eser, Johann Strauss için
uyarlanmış ve aksiyonun merkezinde büyük bir balo sahnesi yer almıştır.
Müzik ve tarih

Müzik çoğunlukla 2 ay içinde yazılmıştır. Strauss ağırlıklı olarak melodileri bestelerken,

enstrümantasyonun büyük bir kısmı Genée tarafından yazılmıştır. Csardas ve Uvertür tamamen Strauss
tarafından yazılan tek parçalardır.

Erkek başrol tenor için belirlenmiştir, ancak genellikle baritonlar tarafından söylenir.

Prömiyer

Operetin prömiyeri 1874 yılında Theater an der Wien’de besteci tarafından gerçekleştirilmiştir. Opera,
büyük bir borsa krizinden kısa bir süre sonra sahnelenmiştir. Viyanalı seyirciler komediden hoşlanmadı ve
operet Avusturya metropolünde sadece kısa bir süre programda kaldı. Ancak başından itibaren Avrupa
çapında büyük bir başarı kazandı. Viyana Saray Operası, oyunu kendi salonlarında oynayabilmek için
opera olarak ilan etti.
DIE FLEDERMAUS ACT I

Ünlü ouverture

Uvertür, bu operanın en iyi fikirlerinden bazılarının harika bir potpurisidir ve aynı zamanda konser
salonunda sıkça duyulan bir parçadır ve herhangi bir Yeni Yıl Arifesi galasında kaçırılmamalıdır.

Uvertür

Johann Strauss II - Die Fledermaus Overture

Overlay

Tom ve Jerry’nin arkadaşları için eğlenceli çizgi film versiyonunu görüyorsunuz.

Ouverture Fledermaus – Tom ve Jerry

Tom & Jerry | Can't Stop Conducting | Classic Cartoon | WB Kids

Overlay
Synopsis: Hizmetçi Adele, kız kardeşinden Prens Orlofsky’nin balosuna davet alır. Bunun üzerine Adele,
metresi Rosalinde’ye o akşam izin alıp alamayacağını sorar. Ama Rosalinde reddeder. Çünkü kocası
Eisenstein’ın o akşam hapse girmesi gerekmektedir ve ona son bir akşam yemeği vermek istemektedir.
Birden Alfredo ortaya çıkar. Rosalindes’in eski bir aşığıdır ve Eisenstein hapisteyken fırsatını bulur.
Rosalinde ondan ancak onu daha sonra kabul edeceğine söz vererek kurtulabilir. Eisenstein, mahkemede
kendisini iyi temsil etmediği için aşağıladığı avukatı Blind ile birlikte ortaya çıkar ve sekiz günlük gözaltı
süresini almak zorunda kalır. Rosalinde onu teselli etmeye çalışır. Eisenstein daha fazla uzatmadan avukatı
dışarı atar.

Otto Schenk’in prodüksiyonunda Eberhard Wächter ve Gundula Janowitz ile canlı bir üçlü.

Nein mit solchen Advokaten – Wächter / Janowitz / Kuchar

Die Fledermaus - Nein, mit solchen Advokaten 1972

Overlay

Synopsis: Dr. Falke ortaya çıkar. Eisenstein’ın arkadaşıdır ve onu Prens Orlofsky’nin bugünkü balosuna
gitmeye ikna eder. Dr. Falke hapishane müdürü Frank’i tanır ve bir gece erteleme kesinlikle organize
edilebilir. Falke, Eisenstein’ı topluma Marki Renard olarak tanıtmayı önerir.

Komm mit mir zum Souper – Wächter / Holocek

Die Fledermaus - Komm mit mir zum Souper 1972

Overlay

O je wie rührt mich dies – komedi başlıyor

Synopsis: Eisenstein giyinirken, Falke bir entrika başlatır. 3 yıl önce Eisenstein, sarhoş şahini bir kostüm
balosundan sonra şehrin dışında yalnız bırakmış ve sabah yarasa kostümüyle eve yürümek zorunda
kalmıştır. Böylece Dr. Yarasa lakabını alır. Rosalinde’ye Eisenstein’ın hapse girmeyeceğini öngörür. Kanıt
olarak da onu Prens Orlowsky’nin balosuna kılık değiştirerek gitmeye davet eder. Böylece Rosalindey,
Adele’e o akşam izin verir. Hapishaneye gittiğini iddia eden kocasına veda eder.

Bu komedide her şeye izin var. Hermann Prey ve Kiri te Kanawa ile yapılan bu kayıtta olduğu gibi, koca
Eisenstein’ın vedası karısı tarafından Valkyrie’den bir alıntıyla ve iki ikiyüzlünün durumla ilgili
pişmanlıklarını dile getirdikleri “O je wie rührt mich dies” (“Oh Tanrım, ne kadar üzücü”) ile tanıtılır.

So muss allein ich bleiben (Terzett).. Oh je wie rührt mich dies

https://www.youtube.com/watch?v=GcwFdj2ymjg

Synopsis: Alfredo ortaya çıkar. Rosalinde intikam almak için onu Prens Orlofsky’nin partisine götürmeye
karar verir. Kabul eder ve Eisenstein’ın gardırobunda kendine yardım eder.

Bir sonraki kulak kurdu ¾ zaman içinde. “Değiştirilemeyecek olanı unutan mutludur” “Glücklich ist, wer
akzeptiert, was sein muss”) sözü meşhur olmuştur. Birçok operetin içeriğini ve ayrıca Tuna Monarşisi’nin
vals benzeri atmosferini ve Viyana ruhunu temsil eder.

Trinke, Liebchen trinke schnell…Glücklich ist, wer vergisst …

Die Fledermaus - Trinke Liebchen, trinke schnell & Mein Herr was dächten Sie von mir 1972

Overlay
Synopsis: Hapishane müdürü Frank, Eisenstein’ı almak için ortaya çıkar. Alfredo’nun Eisenstein olduğunu
düşünmektedir. Rosalindes’in ısrarı üzerine Alfredo oyuna gelir ve hapishaneye gitmek üzere evden
ayrılır.

DIE FLEDERMAUS ACT II

Handlung: Prens Orlofsky’nin balo salonunda. Konuklar geceyi dört gözle beklemektedir.

Ein Souper uns heute winkt – Karajan

J. Strauss II: Die Fledermaus / Act 2 - Nr.6 Introduktion: "Ein Souper heut uns winkt" (Edit)

Overlay

Synopsis: Prens Orlofsky, Dr. Falke eşliğinde ortaya çıkar. Orlofsky’ye planladığı entrikayı açıklar. Adele de
entrikanın bir parçasıdır ve Dr. Falke onu da davet etmiştir. Falke, Eisenstein’ı Orlofsky’ye bir Fransız
asilzadesi olarak tanıtır.

Prens rolü genellikle bir pantolon rolüdür ve bir mezzo-soprano tarafından söylenir. Bu kayıtta rol bir
erkek ses tarafından söyleniyor: Wolfgang Windgassen sadece büyük bir Wagner tenoru değil, aynı
zamanda harika bir komedyen olduğunu da gösteriyor.

Ich lade gern mir Gäste ein – Windgassen

Die Fledermaus - Ich lade gern mir Gäste ein 1972

Overlay

“Mein Herr Marquis” – Adele’in göz alıcı görünümü

Synopsis: Eisenstein, Adele’e hayretle bakar. Ama o kendini Olga olarak tanıtır. Orlofsky ve Falke
eğlenirler.

“Mein Herr Marquis, ein Mann wie sie” bu operanın kulaklara küpe olan sözlerinden biridir. Hizmetçi,
alaycı bir valsle efendisini “Hayır, Bay Marki, sizin gibi bir adam bunu daha iyi anlamalı” sözleriyle ifşa
eder.

Mein Herr Marquis (2:15) – Gruberova

Fledermaus - Mein Herr Marquis (Edita Gruberova)

Overlay

Sırada Regula Mühlemann’dan parlak bir sonla ikna edici bir versiyon daha duyacaksınız.
Mein Herr Marquis – Mühlemann

Mein Herr Marquis - Die Fledermaus - Regula Mühlemann (Laughing Song) J. Strauss

Overlay

“Uhrenquartett”

Synopsis: Ve şimdi de Chevalier Chagrin adıyla davet edilen hapishane müdürü Frank gelir. Orlofsky, iki
sahte Fransız Renard ve Chagrin’i birbirleriyle tanıştırır ve ikisi Fransızca konuşmak zorunda kalır.
Sonunda, maskeli Rosalinde, Macar bir Kontes kılığında ortaya çıkar. Önce kocasını ve şaşkınlık içinde
Adele’i görür. Eisenstein takma adıyla Renard, gizemli kontesle tanıştırılır ve hemen ateşlenir. Onunla flört
ederken, Rosalinde intikam yemini eder. Kanıt olarak da Eisenstein’ın cep saatini ele geçirir.

Bu parçalar “Uhrenquartett” (“Saatlerin Düeti”) adı altında bilinir.

Dieser Anstand so manierlich (Duett) Prey / te Kanawa

İkinci versiyon olarak Gedda ve Schwarzkopf ile yapılan kayıt

Dieser Anstand so manierlich (Duett) – Schwarzkopf / Gedda

https://www.youtube.com/watch?v=zfgWlcTaFjk&t=67s

Rosalinde’nin Csardas’ı
Synopsis: Macaristan’dan gelen gizemli Kontes bir Csardas söylüyor.

Bu dansın adı Macarca Csárda’dan gelir ve puszta tavernasını ifade eder. Bu dans 19. yüzyılın ortalarında
bir moda dansı haline gelmiş ve Viyana operetinde kendine yer bulmuştur.

Elisabeth Schwarzkopf’un etkileyici yorumunu dinleyin

Klänge der Heimat – Schwarzkopf

https://www.youtube.com/watch?v=NgQ0k4Kr1Xo

Synopsis: Parti başlar ve Prens Orlofsky şampanya şarkısını söyler.

Im Feuerstrom der Reben – Soffel

Synopsis: Parti ilerledikçe, Dr. Falke konuklardan arkadaşlık etmelerini ister. Eisenstein Rosalinde ile,
Frank ise Adele ile arkadaşlık kurar.

Falke’nin anonsu, bu eserin bir başka akılda kalıcı melodisi olan Koro için Vals “Brüderlein “a yol açar.

Brüderlein, Schwesterlein

Die Fledermaus - "Herr Chevalier"..."Brüderlein und Schwesterlein"

Overlay
Synopsis: Orlofsky konukları dansa davet eder. Parti doruk noktasındayken, Frank ve Eisenstein
birbirlerinden habersiz, aniden ayrılma zamanının geldiğini fark ederler. Eisenstein kontesin saatini geri
almak için boşuna uğraşır.

DIE FLEDERMAUS ACT III

Synopsis: Hapishanede, sarhoş hapishane hizmetçisi Frosch görev başındadır. Frank hapishaneye gelir.
Ondan kısa bir süre sonra Adele, kız kardeşi ve Falke eşliğinde kapıyı çalar. Eisenstein’ın hizmetçisi
olduğunu itiraf eder. Kendisine tiyatroda bir nişan ayarlayabilmesi için Frank’in seçmelerine katılmak
istemektedir.
Bu parçayı Lucia Popp tarafından virtüöz bir yorumla dinleyeceksiniz. Gecenin Kraliçesi rolüyle tanınan
sanatçı, bu eserde mükemmel koloratür yeteneklerini ortaya koyuyor.

Spiel ich die Unschuld vom Lande – Popp

Lucia Popp "Spiel ich die Unschuld vom Lande" Strauss II

Overlay

Büyük Final

Synopsis: Bir sonraki zaten bekliyor. Eisenstein dışarıda beklemektedir. Frank hemen Frosch’a iki kadını bir
hücreye saklaması talimatını verir. Memnun olan Falke iki şaşkın adama veda eder. Eisenstein, Frank’in
sabahlıklı bir adamı Eisenstein’ın evinden bizzat aldığını öğrenir. Bu arada, avukat Blind de ortaya
çıkmıştır. Eisenstein’ın aklına bir fikir gelir. Avukatla birlikte bitişikteki bir odaya gider ve Blind kılığına
girer. Frosch, sözde Eisenstein’ı hücresinden çıkardığında, Rosalinde de kocasını hapisten kurtarmak için
ortaya çıkar. O Alfredo ile görüşürken, Kör takma adıyla Eisenstein ofise girer. Eisenstein intikam
peşindedir. Rosalinde, Blind’den Alfredo’nun ziyaretini kocasına nasıl açıklayacağı konusunda tavsiye ister,
çünkü hiçbir şey olmamıştır. Alfredo da avukata bu durumdan en iyi nasıl kurtulabileceğini sorar.
Eisenstein kendini ele verir ve karısını suçlar. Ama saat hâlâ Rosalinde’dedir. Büyük bir zevkle cebinden
çıkarır ve Eisenstein’ın burnunun önünde tutar. Adele ve Falke yeniden ortaya çıktıklarında, hepsi uzlaşır
ve her şeyin şampanya yüzünden olduğuna ikna olurlar.

Finale

Die Fledermaus - Ich stehe voll Zagen & O Fledermaus 1972

Overlay
Brahms arkadaşı Johannes Strauss için “O gerçek bir müzisyen, fikirleri çok zengin” demişti. Bu anekdot,
Strauss’un üvey kızının kendisinden bir ithaf yazmasını istemesiyle ünlüdür. Brahms kendi eserinden bir
alıntı yazmak yerine, mavi Tuna’dan bir motifi “ne yazık ki Johannes Brahms tarafından değil” sözleriyle
yazdı.

Peter Lutz, opera-inside, Johan Strauss’un DIE FLEDERMAUS’u için çevrimiçi opera rehberi