474121

T.C.
GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ÇELİK ENDÜSTRİ BİNALARININ

DEPREME DAYANIKLI TASARIMI VE
DEPREM PERFORMANSLARI
MEHMET HAKAN AĞRI

YÜKSEK LİSANS TEZİ
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
DEPREM VE YAPI MÜHENDİSLİĞİ PROGRAMI
GEBZE
2017
T.C.
GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ÇELİK ENDÜSTRİ BİNALARININ

DEPREME DAYANIKLI TASARIMI VE
MEHMET HAKAN AĞRI

YÜKSEK LİSANS TEZİ
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
DEPREM VE YAPI MÜHENDİSLİĞİ PROGRAMI
DANIŞMANI
PROF. DR. BÜLENT AKBAŞ
GEBZE
2017
T.R.
GEBZE TECHNICAL UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
EARTHQUAKE RESISTANT DESIGN OF

INDUSTRIAL STEEL BUILDINGS AND
EARTHQUAKE PERFORMANCE
MEHMET HAKAN AĞRI

A THESIS SUBMITTED FOR THE DEGREE OF
MASTER OF SCIENCE
DEPARTMENT OF CIVIL ENGINEERING
EARTHQUAKE AND STRUCTURAL PROGRAM
THESIS SUPERVISOR
PROF. DR. BÜLENT AKBAŞ
GEBZE
2017
ÖZET
Bu çalışmada çelik endüstri binalarının depreme dayanıklı tasarımı

konusundaki Türk (DBYHBHY 2007) ve Amerikan (AISC/SEI 7-10 2010)
yönetmeliklerindeki hükümler karşılaştırılmış ve mevcut endüstri binalarının deprem
performansının belirlenmesi için bu yönetmeliklerdeki hükümler incelenmiştir. Daha
sonra mevcut bir çelik endüstri binasının deprem performansı doğrusal olmayan
dinamik zaman geçmişi analizleri ve doğrusal olmayan öteleme analizleriyle
belirlenmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mevcut Çelik Endüstriyel Binaların Deprem Performansı,

Doğrusal Olmayan Dinamik Zaman Geçmişi Analizi, Doğrusal Olmayan
Öteleme Analizi.
v
SUMMARY
In this work, the rules about earthquake resistant steel building design in
Turkish (DBYBHY 2007) and American (ASCE/SEI 7-10 2010) codes is compared
and the rules about earthquake performance assessments is examined. After than
earthquake performance of an existing steel industrial building is examined with
Nonlinear Time History Analysis and Nonlinear Pushover Analysis.
Key Words: Earthquake Performance of Existing Steel Industrial Buildings,

Nonlinear Time History Analysis, Nonlinear Pushover Analysis.
vi
TEŞEKKÜR
Başta, yüksek lisans eğitimimde desteğini ve yardımlarını hiçbir zaman

esirgemeyip bilgisi ile bu çalışmanın oluşmasının yolunu açan danışmanım Prof. Dr.
Bülent AKBAŞ’a,
Vermiş oldukları desteklerden ötürü THY A.O adına Bayram TEMEL ve
Kemal BİLGİN beyefendilere,
Son olarak, tüm yaşamım boyunca maddi ve manevi her konuda bana destek
olan aileme ve özverileriyle her zaman yanımda olan sevgili eşim Zehra Koç AĞRI
ve biricik kızım Meryem Azra AĞRI’ya en içten teşekkürlerimi sunarım.
vii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET iv
SUMMARY v
TEŞEKKÜR vi
İÇİNDEKİLER vii
SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ viii
ŞEKİLLER DİZİNİ ix
TABLOLAR DİZİNİ x
1. GİRİŞ 1
1.1. Tezin Amacı, Katkısı ve İçeriği 1
1.2. Tezin Organizasyonu 2
2. ÇELİK ENDÜSTRİ YAPILARI 3
2.1. Geçmiş Depremlerdeki Davranışları 3
2.2. Depreme Dayanıklı Tasarım 6
2.2.1. Yapı Çeliği 6
2.2.2. Dayanım-Süneklik İlişkisi 7
2.2.3. Çelik Taşıyıcı Sistem Tipleri 9
2.3. Deprem Hesabında Kullanılacak Yöntemler 21
2.3.1. Eşdeğer Deprem Yöntemi 21
2.3.2. Mod Birleştirme Yöntemi 22
2.3.3. Zaman Tanım Alanında Çözüm Yöntemi 22
2.4. Bina Türü ve Endüstriyel Çelik Yapılar Arasındaki Tasarım Farklılıkları 22
3. MEVCUT ENDÜSTİYEL ÇELİK YAPILARIN DEPREM PERFORMANSI 26
3.1. Binalardan Bilgi Toplanması 26
3.2. Performans Seviyeleri 30
3.2.1. Taşıyıcı Elemanlar için Performans Seviyeleri 30
3.2.2. Yapı Performans Seviyeleri 35
3.3. Analiz Yöntemleri ve Prosedürleri 36
3.3.1. Doğrusal Olmayan Sabit Modlu Öteleme Analizi 36
3.3.2. Doğrusal Olmayan Zaman Geçmişi Analizi 38
viii
4. SAYISAL ÖRNEK 42
4.1. Yapı Bilgisi 42
4.1.1. A1 Burulma Düzensizliği Kontrolü 46
4.1.2. A2 Döşeme Süreksizlikleri Kontrolü 46
4.1.3. A3 Planda Çıktılar Bulunması Düzensizliği Kontrolü 47
4.1.4. B1 Komşu Katlar Arası Dayanım Düzensizliği Kontrolü 47
4.1.5. B2 Komşu Katlar Arası Rijitlik Düzensizliği Kontrolü 47
4.1.6. B3 Düşey Eleman Düzensizliği Kontrolü 47
4.2. Bilgisayar Modeli 48
4.2.1. Malzeme Tanımları 48
4.2.2. Eleman Tanımları 49
4.2.3. Plastik Mafsal Tanımları 50
4.2.4. Yük Analizi 58
4.3. Özdeğer Analizi 59
4.4. Doğrusal Olmayan Öteleme Analizi 59
4.4.1. Kapasite Spektrum Yöntemi (DBYBHY 2007) 60
4.4.2. Yerdeğiştirme Katsayıları Yöntemi (FEMA 356, 2000) 65
4.4.3. +X Yönü Performans Değerlendirmesi 66
4.4.4. +Y Yönü Performans Değerlendirmesi 72
4.5. Doğrusal Olmayan Dinamik Zaman Geçmişi Analizi 76
4.5.1. Deprem Kaydı Seçimi 76
4.5.2. Performans Değerlendirmeleri 80
4.5.3. Landers Depremi +X Yönü Analiz Sonuçları 80
4.5.4. Landers Depremi +Y Yönü Analiz Sonuçları 84
4.5.5. El Mayor Depremi +X Yönü Analiz Sonuçları 88
4.5.6. El Mayor Depremi +Y Yönü Analiz Sonuçları 91
4.5.7. Düzce Depremi +X Yönü Analiz Sonuçları 95
4.5.8. Düzce Depremi +Y Yönü Analiz Sonuçları 98
4.6. Göreli Kat Ötelemelerinin Kontrolü 102
5. SONUÇLAR VE YORUMLAR 103
KAYNAKLAR 108
ÖZGEÇMİŞ 111
EKLER 112
ix
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
Simgeler ve Açıklamalar
Kısaltmalar
A : İlgili kesitin alanı.
: Kayıpsız enkesit alanı.
: Kiriş kesitinin başlık genişliği.
: Kolon kesitinin başlık genişliği.
: Kesitin başlık genişliği.
: Göreli kat ötelemesi oranı büyütme katsayısı.
: Kiriş enkesit yüksekliği.
: Kolon enkesit yüksekliği.
: Dayanım arttırma katsayısı.
E : Yapı çeliği elastisite modülü.
: Kiriş elemanının elastiste modülü.
: Kolon elemanının elastisite modülü.
: Birleşimin kesme dayanımı.
: Binanın i’inci katının kütlesi.
: Kısa periyotlu spektral ivme için zemin etkisi katsayısı.
: Beklenen kritik burkulma gerilmesi.
: Beklenen elastik burkulma gerilmesi.
: Çapraz elemanlar için basınç bölgesindeki beklenen burkulma
gerilmesi.
: Çapraz elemanlar için çekme bölgesindeki beklenen akma gerilmesi.
: 1 saniye periyotlu spektral ivme için zemin etkisi katsayısı.
: Yapı çeliğinin akma gerilmesi.
: Yapı çeliğinin beklenen akma gerilmesi.
g : Yer çekimi ivmesi.
: Kat seviyelerindeki toplam ölü yük.
G : Toplam sabit yük.
: Kolonun üst veya alt uçlarında birleşen kolonların ve kirişlerin eğilme
rijitlikleri toplamlarının oranı.
x
h : İlgili “I” kesitli kirişlerin enkesit yüksekliğinden başlık genişlikleri
çıktıktan sonra kalan mesafesi.
: İlgili elemanın yüksekliği.
: Kirişin atalet momenti.
: Kolonun atalet momenti.
: Elemanın x yönündeki atalet momenti.
: Kiriş başlığının ve gövdenin basınç gerilmeleri etkisindeki bölümün
1/3’ünün yanal doğrultudaki atalet yarıçapı.
K : Kolon burkulma katsayısı.
: Kolonun x yönündeki burkulma katsayısı.
: Kolonun y yönündeki burkulma katsayısı.
L : İlgili elemanın boyu.
: Kirişin yanal doğrultuda mesnetlendiği noktalar arasındaki uzaklık.
: Kolonun net açıklığı.
: Kiriş net açıklığının rijit bölgelerin çıktıktan sonra kalan uzunluğu.
: Kirişin, düğüm noktaları arasındaki uzunluğu.
: Kirişin net açıklığı.
: Akma momenti.
: Kesitin plastik moment taşıma kapasitesi.
: Kirişin sol ucu i’de hesaplanan pozitif veya negatif moment kapasitesi.
: Kirişin sağ ucu j’de hesaplanan negatif veya pozitif moment kapasitesi.
: Kirişin sol ucu i’deki olası plastik mafsaldaki kesme kuvvetinden
dolayı kolon yüzünde meydana gelen ek eğilme momenti.
: Kirişin sağ ucu j’deki olası plastik mafsaldaki kesme kuvvetinden
dolayı kolon yüzünde meydana gelen ek eğilme momenti.
n : Hareketli yük katılım katsayısı.
: Düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanan
eksenel kuvvet.
P : Maksimum plastik dönme durumunda çelik kesitte bulunan eksenel
yük.
: Çelik elemanın beklenen eksenel basınç dayanımı.
: Eksenel basınç veya çekme kuvveti dayanımı.
: Yük birleşimleri için gerekli eksenel kuvvet dayanımı.
xi
: Çelik elemanın beklenen eksenel akma kuvveti.
: Atalet yarıçapı.
: Elemanın x yönünde atalet yarıçapı.
: Elemanın y yönündeki atalet yarıçapı.
: Dayanım arttırma katsayısı.
: Panel bölgesi nominal kesme dayanımı.
: Panel bölgesi minimum kesme dayanımı.
: Gözönüne alınan zemin sınıfı için kısa periyotlu spektral ivme.
: Gözönüne alınan zemin sınıfı için 1 saniye periyotlu spektral ivme.
: Referans zemin sınıfı için kısa periyotlu spektral ivme.
: Referans zemin sınıfı için 1 saniye periyotlu spektral ivme.
Q : Toplam hareketli yük.
: Yerçekimi ivmesi cinsinden spektral ivme değeri.
: Elastik spektral ivme.
Tn : Bina periyodu.
: Uzun periyod bölgesine geçiş periyodu.
: Spektrum köşe periyodu.
: Spektrum köşe periyodu.
: Kiriş kesitinin başlık kalınlığı.
: Kolon kesitinin başlık kalınlığı.
: Kesitin başlık kalınlığı.
: Kesitin gövde kalınlığı.
: Birleşimin kesme dayanımı.
: Kirişin kolona birleşen yüzünde düşey yüklerden meydana gelen basit
kiriş kesme kuvveti.
: Enkesitin x yönünde plastik mukavemet momenti.
W : Toplam bina ağırlığı.
: Süneklik düzeyi yüksek elemanlar için enkesit koşulu sınır değeri.
: Narinlik oranı.
: Elemanın x yönündeki narinlik oranı.
: Elemanın y yönündeki narinlik oranı.
: Yapı çeliğinin akma gerilmesi.
: Basınç emniyet gerilmesi.
xii
: Plastik dönme istemi.
: Akma dönmesi.
: Çelik elemanın eksenel basınç dayanımına karşı gelen akma
yerdeğiştirmesi.
: Çelik elemanın eksenel çekme dayanımına karşı gelen akma
yerdeğiştirmesidir.
: Rayleigh sönüm fonksiyonu için için kütle matrisi katsayısı.
: Rayleigh sönüm fonksiyonu için rijitlik matrisi katsayısı.
: Bina sönüm katsayısı.
: Birinci sınır değer için bina açısal frekansı .
: Binanın i’inci katında fiktif yüklere göre hesaplanan yerdeğiştirme.
: Birim şekil değiştirme.
CG : Can güvenliği.
GÖ : Göçme öncesi.
HK : Hemen kullanım.
IO : Immediate Occupancy (Minimum Hasar Sınırı).
LS : Life Safety (Güvenlik Sınırı).
CP : Collapse Prevention (Göçme Sınırı).
xiii
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil No: Sayfa

2.1: a) Vagon fabrikası, b) Göçmüş istif rafları. 4
2.2: a) Göçmüş soğutma kuleleri (Tüpraş), b) Göçmüş soğutma kuleleri (Petkim). 4
2.3: a) Hasar görmemiş moment aktaran çelik çerçeve, b) Hasar görmemiş dış 5
merkezli çelik çaprazlı çerçeve.
2.4: Çeliğin statik yük altındaki davranışı. 7
2.5: Eğilme etkisindeki çelik kirişin doğrusal olmayan davranışı: 8
a) Gerilme – Birim deformasyon, b) İdealize edilmiş moment-eğrilik ilişkisi.
2.6: Kritik bölgede idealleştirilmiş doğrusal olmayan davranış. 8
2.7: Binalarda idealleştirilmiş doğrusal olmayan davranış. 9
2.8: Gerçek dayanım ve dayanım fazlalığı. 10
2.9: İstem - Sunum ilişkileri. 11
2.10: Moment aktaran çerçevedeki plastik mafsal bölgeleri. 13
2.11: a) Kiriş - Kolon birleşiminin çevrimsel davranışı, b) Çerçevenin çevrimsel 17
davranışı.
2.12: Eleman ve çerçeveye ait çevrimsel davranışlar: a) Çapraz elemanı, 18
b) Çaprazlı çerçeve.
2.13: Endüstriyel yapılarda sıkça kullanılan çerçeve tiplerinden bazıları: 23
a) X çapraz, b) Ters V Çapraz, c) Portal çerçeve, d) Portal kafes çerçeve,
e) Mafsallı kolon kafes çerçevesi.
2.14: Çatı düzlemindeki yatay ve düşey çaprazlar. 24
3.1: Tipik kuvvet - deformasyon eğrileri. 30
3.2: a) Genelleştirilmiş kuvvet-deformasyon ilişkisi, b) Performans seviyeleri. 32
3.3: Yapı performans seviyeleri. 35
3.4: İdealize edilmiş itme eğrisi: a) Akma sonrası pozitif eğim, b) Akma sonrası 37
negatif eğim.
3.5: Modal kapasite eğrisi ile doğrusal olmayan spektral yerdeğiştirmenin 37
hesaplanması. a) T1 ≥ TB durumu, b) T1 < TB durumu.
3.6: Yönetmeliklerde tariflenen farklı tasarım spektrumları. a) DBYBHY 2007, 40
b) IYBDY 2008.
3.7: Ölçeklenmiş deprem kaydının şematik gösterimi. 40
xiv
3.8: Rayleigh sönüm modeli. 41
4.1: Genel görünüş. 42
4.2: 3 Boyutlu Bilgisayar Modeli. 43
4.3: Kesit görünüşleri. 44
4.4: Çatı planı. 45
4.5: Perspektif görünüş. 48
4.6: Doğrusal olmayan malzeme davranışı. 48
4.7: Tipik kolon kesitleri. 49
4.8: Çaprazların eksenel kuvvet davranışı. 50
4.9: Burkulmalı plastik mafsal özellikleri. 51
4.10: Burkulmalı plastik mafsalın Sap2000'de tanımlanması. 51
4.11: Eğilme plastik mafsal özellikleri. 52
4.12: Eğilme plastik mafsalının Sap2000'de tanımlanması. 52
4.13: PMM plastik mafsalın Sap2000’de tanımlanması. 57
4.14: PMM plastik mafsalın Sap2000’de tanımlanması. 57
4.15: Yapıya ait mod şekilleri. 59
4.16: Doğrusal olmayan öteleme eğrisi. 59
4.17: +X yönü modal kapasite eğrisi. 60
4.18: +X yönü hedeflenen yerdeğiştirme miktarı. 60
4.23: +Y yönü modal kapasite eğrisi. 63
4.24: +Y yönü hedeflenen yerdeğiştirme miktarı. 63
4.25: +Y yönü modal kapasite eğrisi. 64
4.26: +Y yönü hedeflenen yerdeğiştirme miktarı. 64
4.27: +X yönünde plastik mafsal gösterimi. 66
4.28: +X yönü çaprazlardaki hasar durumu. 67
4.29: +X yönü kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. 68
4.30: +X yönü TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. 69
xv
4.35: +X yönü YI ve H kesitlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. 71
4.36: +Y yönünde plastik mafsal gösterimi. 72
4.37: +Y yönü kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. 72
4.38: +Y yönü TIP1 kolonların i ve j uçlarındaki hasar durumu. 73
4.43: +Y yönü YI ve H kesitlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. 75
4.44: Yapının konumu ve fay hattına olan uzaklığı. 76
4.45: Tasarım spektrumu oluşturma. 77
4.46: Jeolojik özelliklere göre deprem kayıt taraması. 77
4.47: Tarama sonuçları. 78
4.48: Landers depremi. 79
4.49: Düzce depremi. 79
4.50: El Mayor depremi. 80
4.51: THA ve PO analizlerinin karşılaştırılması. 80
4.52: Çaprazların hasar durumu. (Landers +X) 81
4.53: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +X) 81
4.58: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +X) 84
4.59: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +Y) 84
4.64: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +Y) 87
4.65: Kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +Y) 87
4.66: Çaprazların hasar durumu. (El Mayor +X) 88
4.67: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +X) 88
xvi
4.72: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +X) 91
4.73: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +Y) 91
4.78: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +Y) 94
4.79: Kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +Y) 94
4.80: Çaprazların hasar durumu. (Düzce +X) 95
4.81: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +X) 95
4.86: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +X) 98
4.87: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +Y) 98
4.92: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +Y) 101
4.93: Kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +Y) 101
5.1: +X yönü kolonlardaki hasar dağılımı. 103
5.2: +Y yönü kolonlardaki hasar dağılımı. 104
5.3: Kirişlerdeki hasar dağılımı. 105
5.4: Çaprazlardaki hasar dağılımı. 106
xvii
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo No: Sayfa

2.1: Moment aktaran çerçevelerin yönetmeliklere göre R, Ω, µ katsayıları. 12
2.2: Kesitler için kompaktlık sınırları. 16
2.3: Çaprazlı çerçevelerin yönetmeliklere göre R, Ω, µ katsayıları. 18
3.1: Binalar için bilgi düzeyi katsayıları. 26
3.2: FEMA 356'ya göre tanımlanan bilgi düzeyi katsayısı. 29
3.3: Muhtemel kuvvet kontrollü ve deformasyon kontrollü davranışlar. 31
3.4: Davranış modeli değerleri ve performans kriterleri. 33
4.1: Malzemelere ait gerilme - şekil değiştirme değerleri 48
4.2: Çapraz tasarım değerleri (AISC 360-10) 50
4.3: Çaprazlar için performans kriterleri. 50
4.4: Kiriş tasarım değerleri. 52
4.5: Kirişler için performans kriterleri.(FEMA 356) 52
4.6: Kolonlara ait P/Pcr oranları 53
4.7: P/Pcr < 0,2 için kesit kontrolleri. 56
4.8: Kolonların plastik mafsal model parametreleri ve performans kriterleri. 57
4.9 +X yönü çaprazlardaki hasar durumu. 66
4.10 +X yönü kirişlerdeki hasar durumu. 67
4.11 Seçilen deprem kayıtları. 78
xviii
1. GİRİŞ
1999 İzmit, Düzce depremleri ve 2011 Van depremi sanayi bölgelerindeki

çelik endüstri binalarının deprem performanslarının yeterli olmadığını
göstermişlerdir. Bu depremlerde birçok çelik endüstri binası hasar görmüş, bu
yapıların içindeki milyon dolarlık donanımlar da taşıyıcı sistemde meydana gelen
yapısal ve yapısal olmayan hasarlar nedeniyle kullanılamaz hale gelmiştir. Bu da
büyük işgücü ve ekonomik kayba sebep olmaktadır. Endüstri binalarının da son 10
yılda binalar için yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanan performansa dayalı
tasarım ilkelerine göre tasarlanması ve inşası gereklidir. Performansa dayalı
tasarımda farklı deprem seviyeleri için farklı performans hedeflerine göre tasarım
yapılabildiğinden dolayı, yatırımcılar yapacağı yatırıma paralel olarak binasının
şiddetli deprem yer hareketlerinde daha yüksek bir performans göstermesini
bekleyebilir.
Deprem yönetmelikleri (ASCE/SEI 7-10, 2010; DBYBHY, 2007) bina türü
yapıların sismik performansları için geliştirilmiş olup bazı küçük değişikliklerle
endüstri türü yapılar için de kullanılabilir. Bina türü olmayan yapıların farklı
kullanım amaçları vardır. Bu tür yapıların endüstri standartlarına göre hazırlanmış
özel kurallara göre tasarlanmaları gerekebilir.
Bu tez çalışmasında, çelik endüstri binalarının depreme dayanıklı tasarımı
konusundaki Türk ve Amerikan Yönetmeliklerindeki hükümler incelenecek ve
mevcut bir endüstri binasının deprem performansı incelenmiştir.
1.1. Tezin Amacı, Katkısı ve İçeriği
Bu tezin amacı çelik taşıyıcı sisteme sahip endüstri binalarının depreme

dayanıklı tasarımında uyulması gereken kuralları incelemek, deprem yönetmeliğinde
yer alan performans esaslı hesap yöntemlerini değerlendirmek, bu yöntemlerdeki
temel kavramları irdelemek ve bu tür yapıların deprem performanslarının önemini
ortaya koymaktadır.
1
1.2. Tezin Organizasyonu
Bu çalışma aşağıdaki adımların uygulanması sonucu gerçekleştirilmiştir.
i) Çelik endüstri binalar hakkında genel bilgilendirme yapılması,

ii) Çelik endüstri binalarının depreme dayanıklı tasarımı ile Türk ve Amerikan
Yönetmeliklerinin incelenmesi,
iii) Mevcut çelik endüstri binalarının deprem performanslarının belirlenmesi ile
ilgili yönetmelik hükümlerinin incelenmesi,
iv) Deprem performansı belirlenecek mevcut bir çelik endüstri binasının seçilerek
bina ile ilgili bilgilerin toplanması (plan, taşıyıcı sistem, eleman detayları, yer vb.)
v) Taşıyıcı sistem modelinin oluşturulması,
vi) Analizlerde kullanılacak deprem yer hareketlerinin seçilmesi,
vii) Doğrusal olmayan dinamik zaman geçmişi analizlerinin yapılması,
viii) Doğrusal olmayan öteleme analizlerinin yapılması,
ix) Analiz sonuçlarının değerlendirilmesi,
x) Sonuçlar.
2
2. ÇELİK ENDÜSTRİ YAPILARI
Endüstriyel yapılar, ham maddeleri işlenmiş ürün haline getiren ve bu üretim

sistemi içinde bulunan çok sayıda farklı operasyonları belirli konfor koşullarını
sağlayarak, dış çevresel etkenlerden koruyan yapı türleridir. Üretim sistemlerinin
gerekli kıldığı yatay ve düşey planlamalar genellikle geniş açıklıklar, uzun ve yüksek
yapı boyutlarında bir yapı ihtiyacı doğurur. Büyük bir hol çoğu endüstriyel binanın
temel özelliğidir. Çoğu durumda bir endüstriyel yapı tek bir yapı değil, ofis ve
yönetim birimleri ya da sundurma gibi unsurlar tarafından uzatılır. Yapının iç hacmi
ise asılı donanım kullanımı yahut tepe vinci kullanımı gibi iç faaliyetler için
fonksiyonel yüksekliklerde tasarlanır. Çelik taşıyıcı sistemler geniş açıklıklarda
düşük yapı ağırlığı ve yüksek sünekliliğe imkân verebildikleri için endüstriyel yapı
tasarımında tercih edilirler.
Endüstriyel yapılar üretim sistemlerini içeren fabrika binaları olduğu gibi
üretim sisteminin birer parçası olan silo ve tank gibi bina benzeri olmayan yapıları da
kapsar. Bunların yanında enerji santralleri gibi büyük tesisler de endüstriyel yapı
olarak isimlendirilir.
2.1. Geçmiş Depremlerdeki Davranışları
Ülkemizdeki ağır sanayinin yaklaşık %40’ı 17 Ağustos 1999’da meydana

gelen İzmit depreminin merkez üssünde bulunmaktaydı. Depremden sonra bölgede
yapılan araştırmalarda incelenen tesislerin birçoğu ABD ve Avrupa standartlarına
göre tasarlandığından, tesislerin sismik performansları dünyanın diğer sismik olarak
aktif olan bölgelerindeki endüstriyel tesislerin muhtemel performansının bir
göstergesi sayılabilir [1].
Depremden kısa süre önce yapılan çelik yapılar iyi performans göstermesine
rağmen eski yapılarda ciddi yapısal hasarlar meydana gelmiş bazı yapılarda kısmi
göçmeler oluşmuştur. Hasar gören çelik yapılardaki en göze çarpan kusurlar
ankrajların ve birleşim bölgelerinin göçmesidir [2], [3].
Rafineleriler ve kimyasal işleme tesislerindeki hasarlar orta düzeyde meydana
gelmiştir. Bu tesislerdeki ekipmanları taşıyan çelik yapılar büyük ölçüde hasar
görmüştür (Şekil 2.2). İş kesintisi nedeniyle oluşan kayıplar mülk hasarından daha
3
etkin olmuştur. Ağır sanayi yapılarının çoğu devlete ait ve eski yapılar olduğundan
Şekil 2.1.a)’da görüldüğü gibi çoğunda ciddi göçmeler meydana gelmiştir [1]. Hafif
sanayi yapılarında da ciddi hasarlar tespit edilmiş, çelik konstrüksiyondan inşa
edilmiş yeni tesisler sünek olmayan betonarme binalardan daha iyi performans
sergilemiş, prefabrik betonarme yapılar ise çok kötü performans göstermiştir [4], [5].
Yapılan araştırmalarda hasarlı veya hasar görmemiş yapılara ait fotoğraflardan
bir kaçı aşağıda gösterilmiştir.
a) b)
Şekil 2.1: a) Vagon fabrikası, b) Göçmüş istif rafları.
a) b)
Şekil 2.2: a) Göçmüş soğutma kuleleri (Tüpraş), b) Göçmüş soğutma kuleleri

(Petkim).
4
a) b)
Şekil 2.3: a) Hasar görmemiş moment aktaran çelik çerçeve, b) Hasar görmemiş dış
merkezli çelik çaprazlı çerçeve.
Çelik yapılar arasında dikkat çekenlerden biri de Amerikan standartlarına göre

tasarlanan, bir yönde dış merkezli çelik çaprazlı çerçevenin diğer yönde ise moment
aktaran çelik çerçevenin kullanıldığı bina türü bir endüstriyel yapı olmuştur. Bu
yapıda yapısal hasar oluşmadığı görülmüştür (Şekil 2.3). [6]
Bahsi geçen araştırma ekiplerinden biri olan PEER araştırma grubu,
performans esaslı deprem mühendisliği için bilgi ve tasarım araçları geliştirmek için
İzmit depremi üzerinde yaptığı araştırma sonucu bazı soruları gündeme getirmiştir:
 Benzer yapılar benzer deprem sarsıntısına maruz kaldıklarında neden çok farklı
performans gösteriyorlar? Davranışlarını ayıran belirleyici özellikler nelerdir?
 Bileşen arızasının sistem tepkisine olan etkisini daha iyi yakalayabilir miyiz?
 Neden faya yakın bazı binalar hasarsız ya da az hasarla ayakta kalırken benzer
konstrüksiyona sahip ve faydan uzak olan bazı yapılar göçmüştür? [6]
Kocaeli depremi dışında endüstriyel yapıların büyük hasar gördüğü bazı

önemli depremler de aşağıda sıralanmıştır:
 Gediz Depremi, 28.3.1970, Ms=7.1: Bursa-Tofaş fabrikası göçmüştür.

 Erzincan Depremi 13.3.1992, Ms=6.8: Şeker fabrikasının çelik ana üretim binası
büyük hasar almıştır.
5
 Adana-Ceyhan Depremi 27.6.1998 Ms=6.2: 314 tesisi içinde barındıran Hacı
Sabancı endüstri parkının yaklaşık yarısı ciddi hasarlar almıştır. [4]
Raporlardan da anlaşılacağı üzere endüstriyel tesislerin kötü deprem

performansları sergilemesi yapı hasarlarının yanında büyük iş kayıplarına ve
ekonomik kayıplara sebebiyet vermiştir. Yine raporlardan çıkan başka bir sonuç da
çelik endüstriyel yapılar depreme dayanıklı tasarlandıklarında ve uygun birleşim
tipleri kullanıldığında depreme karşı oldukça iyi performans sergilediğidir.
2.2. Depreme Dayanıklı Tasarım
Mevcut deprem yönetmelikleri bina türü yapıların sismik performansları için

geliştirilmiştir. Endüstriyel binalarda; tipik binalardan farklı geometriler, kütle
özellikleri, yük türleri ve rijitlik özellikleri vardır. Örneğin karmaşık ve düzensiz
yapılarından dolayı kütle ve rijitlik dağılımları endüstriyel çelik yapılarda eşit
değildir. Bu farklı özellikler deprem karşısında yapıdan beklenen performansları
etkiler. Yönetmeliklerde sunulan normal tasarım prosedürleri, bu farklılıkları tam
olarak göz önüne almadığından, bu tesislerin tasarımı mühendisler için belirsizlik ve
sorunlar yaratmaktadır. [7]
Deprem etkisi altındaki bina türü yapıların tasarımında kullanılan ve
yönetmeliklerce belirlenmiş olan çerçeve sistemlerin, sistemi oluşturan elemanların
ve kullanılan malzemelerin davranışları, kapasite tasarım ilkeleri ve detaylandırma
koşulları bilindiği takdirde ilgili yönetmelik maddeleri küçük değişikliklerle
endüstriyel çelik yapıların depreme dayanıklı tasarımı için kullanılabilir.
2.2.1. Yapı Çeliği
Çelik malzeme olarak demir ve karbon karışımı olarak kabul edilebilir. Çelikte
bulunan % 0.15-% 0.20 oranındaki karbon miktarı dayanımı arttırırken, kopma
uzamasını azaltır. Çeliğin davranışı çelik bir elemana çekme deneyi uygulayarak
akma sınırı, akma deformasyonu, kopma sınırı ve kopma deformasyonunu bularak
gözlemlenebilir (Şekil 2.4).
6
Şekil 2.4: Çeliğin statik yük altındaki davranışı.
Davranış akma deformasyonuna kadar elastik devam ederken malzeme

pekleşerek maksimum gerilmeye ulaşır. Gerilme ve birim uzamayla meydana gelen
yerel kesit azalmasıyla çelik eleman kopar. Malzemenin kopmadan gösterdiği uzama
kabiliyeti malzeme sünekliği (birim deformasyon sünekliği) olarak tanımlanır.
2.2.2. Dayanım-Süneklik İlişkisi
Çelik malzemenin gösterdiği sünek davranış gibi deprem etkisi altındaki bir
taşıyıcı sistemin ve sistemdeki enerji dağıtan elemanların veya bu elemanlardaki
kritik bölgelerin de dayanımında önemli bir azalma olmaksızın plastik şekil
değiştirme yapabilmesi istenir. Bu özelliğe sistem veya sistem elemanının süneklik
kapasitesi denir. Sistemi oluşturan yapı elemanlarının veya bu elemanlardaki kritik
bölgelerin süneklik kapasitesi, sistemin süneklik kapasitesinin belirlenmesinde
önemli rol oynar.
Taşıyıcı sistemin elemanı olan çelik bir kiriş artan eğilmeye maruz
bırakıldığında kiriş başlıklarında oluşan çekme ve basınç kuvvetleri altında dış lifler
akma gerilmesine erişir. Yüklemeye devam edildiğinde kesitin ortasındaki lifler
akma dayanımlarına ulaşıncaya kadar en dış liflerdeki gerilmeler pekleşme etkisiyle
bir miktar daha artar ve kesitte plastik mafsal oluşur. Bu da kesitin moment taşıma
kapasitesinde bir miktar artışa sebep olurken birim boyda oluşan dönme açısında ( )
yani eğrilikte ciddi bir fark meydana getirir. Çelik kirişte oluşan dayanım artışı,
gerilme-birim deformasyon değişimi ve idealize edilmiş moment-eğrilik ilişkisi
Şekil 2.5’de gösterilmiştir. [8]
7
a) b)
Şekil 2.5: Eğilme etkisindeki çelik kirişin doğrusal olmayan davranışı: a) Gerilme –
Birim deformasyon, b) İdealize edilmiş moment-eğrilik ilişkisi.
Moment-eğrilik grafiğinin altında kalan alan kesitin enerji yutma kapasitesini

gösterir. Akma momentine ulaşıldığı noktadaki alan ile limit durumdaki alan
arasındaki büyük fark kirişin sergilediği doğrusal davranıştaki elastik dönme ile
doğrusal olmayan davranıştaki plastik dönme arasındaki farktan kaynaklanır.
Örnekteki kiriş gibi deprem yükleri altındaki taşıyıcı sistemde bulunan enerji
dağıtan elamanların (veya kritik bölgelerin) plastik dönme kapasitesinin elastik
dönmeye oranına eleman sünekliliği denir (Şekil 2.6). [8].
Şekil 2.6: Kritik bölgede idealleştirilmiş doğrusal olmayan davranış.
Taşıyıcı sistemi oluşturan elemanların enerji yutabilme kapasiteleri ve

süneklikleri taşıyıcı sistemin deprem etkisi altında yapabileceği plastik
deformasyonu başka bir deyişle sistem sünekliğini doğrudan etkiler. Deprem altında
sistem elemanlarında oluşan plastik mafsallar sistemin rijitliğini azaltır ve yapı
periyodu büyür. Böylelikle yapı üzerine gelen sismik kuvvetler işe çevrilerek deprem
8
enerjisi sönümlenir. Bu da taşıyıcı sistemin sünekliği olarak adlandırılır. Taşıyıcı
sistem sünekliği ise taşıyıcı sistemin artan yatay kuvvetler altında yapabileceği en
büyük yer değiştirmenin akma yer değiştirmesine oranı olarak tanımlanmaktadır
(Şekil 2.7). [8]
Şekil 2.7: Binalarda idealleştirilmiş doğrusal olmayan davranış.
2.2.3. Çelik Taşıyıcı Sistem Tipleri
Çelik çerçeve sistemler gerek Amerikan gerekse Türk deprem yönetmeliğinde

moment aktaran çerçeve ve çaprazlı çerçeve sistemler olarak iki ana sınıfta
tanımlanmıştır. Moment aktaran çerçeveler ve çaprazlı çerçeve sistemlerin Amerikan
ve Türk deprem yönetmeliklerinde alt sınıfları ise aşağıdaki listede özetlenmiştir.
ASCE/SEI 7-10’a göre moment aktaran çerçeveler;
 Tipik moment aktaran çerçeve (OMF)

 Süneklik düzeyi orta seviye moment aktaran çerçeve (IMF)
 Süneklik düzeyi yüksek seviye moment aktaran çerçeve (SMF)
 Süneklik düzeyi yüksek kafes moment aktaran çerçeve (STMF)
DBYBHY 2007’ye göre moment aktaran çerçeveler;
 Süneklik düzeyi yüksek moment aktaran çerçeve

 Süneklik düzeyi normal moment aktaran çerçeve
9
ASCE/SEI 7-10’a göre çaprazlı çerçeveler;
 Tipik merkezi çaprazlı çerçeve (OCBF)

 Süneklik düzeyi yüksek merkezi çaprazlı çerçeve (SCBF)
 Dışmerkez çaprazlı çerçeve (EBF)
 Burkulması önlenmiş çaprazlı çerçeve (BRBF)
DBYBHY 2007’ye göre çaprazlı çerçeveler;
 Süneklik düzeyi yüksek merkezi çaprazlı çerçeve

 Süneklik düzeyi normal merkezi çaprazlı çerçeve
 Süneklik düzeyi yüksek dışmerkez çaprazlı çerçeve
Şiddetli depremlerin etkisi altında elastik deprem yükleri çok büyük değerler
alacağından taşıyıcı sistemlerin ekonomik tasarımları mümkün olmaz. Bu nedenle
yeni yapılan binalarda can güvenliğinin sağlanması için taşıyıcı sistemlerin bazı
elemanları doğrusal olmayan davranış gösterecek şekilde tasarlanır.
Tasarlanan yapılar, yapı elemanlarının süneklik kapasitelerini aşıncaya kadar
yük taşıyabildikleri için tasarım dayanımından ( ) daha yüksek bir dayanıma ( )
sahiptirler. (Şekil 2.8) Bu farklılığı ifade etmek amacı ile Şekil 2.9’da görüldüğü
üzere dayanım fazlalığı katsayısı (overstrength factor) olarak tanımlanır
[8].
Şekil 2.8: Gerçek dayanım ve dayanım fazlalığı.
Elastik deprem yükü yapının kütlesi ile bu yapının doğal titreşim periyoduna
karşılık gelen spektral ivme değerinin çarpımına eşittir. Bu büyüklük depremin
binadan elastik dayanım istemi olarak nitelendirilebilir.
10
Dayanım azaltma katsayısı ise lineer elastik dayanım talebinin ( ) sunulan
dayanıma ( ) oranıdır. (Eşit yerdeğiştirme kuralı1 gereği Şekil 2.7’de tanımlanan
süneklik, dayanım azaltma katsayısına denktir.) Fakat uygulamada dayanım olarak
gerçek dayanım değil tasarım dayanımı esas alındığı için buna bağlı bir azaltma
katsayısı olan Deprem Yükü Azaltma Katsayısı tanımlanmalıdır. Bu doğrultuda ,
lineer elastik dayanım talebinin ( ) tasarım dayanımına ( ) oranı olarak ifade edilir.
Dayanım azaltma katsayısı (veya süneklik) ve dayanım fazlalığı katsayısından
yararlanılarak deprem yükü azaltma katsayısı veya şeklinde
ifade edilir. (Şekil 2.9), [9].
Şekil 2.9: İstem - Sunum ilişkileri.
Deprem yükü azaltma katsayısı deprem yönetmeliklerince her çerçeve için

ayrıca tanımlanmıştır. İlerleyen bölümlerde Türk ve Amerikan yönetmeliklerinin
çerçeveler için belirlediği katsayıların karşılaştırılması yapılacaktır.
1
Çok sayıda deprem göz önüne alınarak tek serbestlik dereceli nonlineer sistemler ve eşlenik lineer
sistemler üzerinde yapılan çalışmalarda elde edilen ortalama sonuçlara göre; başlangıç rijitliği çok
büyük olmayan göreli esnek sistemlerde nonlineer sistemin maksimum yerdeğiştirmesi eşlenik lineer
sistemin maksimum yerdeğiştirmesi birbirine yaklaşık olarak eşit olmaktadır (umax ≅ ue).
11
2.2.3.1. Moment Aktaran Çerçeveler
Moment aktaran çerçeveler ASCE/SEI 7-10’a göre üç seviye (yüksek, orta,

tipik), DBYBHY 2007’ye göre ise iki (yüksek, normal) farklı seviye sünek davranış
sergilemektedir. Her bir seviyedeki çerçeve tipinin belirli bir elastik ötesi dönmeye
göre dizayn edilirler. Örneğin özel moment aktaran çerçeveler 0.04 radyan elastik
ötesi dönmeye göre tasarlanırken (DBYBHY 2007’ye göre yüksek sünek moment
aktaran çerçeveye tekabül etmektedir.) orta seviye moment aktaran çerçeveler 0.02
radyan elastik ötesi dönmeye göre tasarlanır. [10] [11] Tipik moment aktaran
çerçevelerin ise çok küçük elastik ötesi taleplere sahip oldukları kabul edilir ve
esasen elastik kalacak şekilde dizayn edilirler. [12]
Her iki yönetmelikte ortak tanımlanan çerçeveler dışında bir diğer çerçeve tipi
olan moment aktaran özel kafes çelik çerçeveler sadece ASCE/SEI 7-10’da
tanımlanmıştır. Bu çerçeve tipinde kafesin özel bir parçasının elastik ötesi sekil
değiştirmesi sınırlandırılarak enerji tüketimi sağlanır.
Moment aktaran çerçevelerin deprem yükü azaltma katsayıları (R), dayanım
fazlalığı katsayıları ve buna karşılık gelen süneklik değerleri aşağıdaki tabloda
listelenmiştir. (ASCE/SEI 7-10: Response Modification Coefficient, DBYBHY
2007: Taşıyıcı sistem davranış katsayısı.)
Tablo 2.1: Moment aktaran çerçevelerin yönetmeliklere göre R, Ω, µ katsayıları.
Çerçeve tipi ASCE/SEI 7-10 DBYBHY 2007

R Ω µ R Ω µ
SMF
8 3 2⅔ 8 2.5 3.2
(Süneklik düzeyi yüksek)
IMF 4½ 3 1½ - - -
OMF
3½ 3 1 5 2 2.5
(Süneklik düzeyi normal)
STMF 7 3 2⅓ - - -
12
Rijit birleşimli kirişler ve kolonlardan oluşan moment çerçeveler, kirişler ve
kolonlardaki eğilme ve kesmeyle yatay kuvvetlere karşı koyarlar. Süneklikleri;
kirişlerin eğilmeden dolayı akması, kolon panel bölgelerinin kesmeden dolayı akması
ve kolonların eğilmeden dolayı akmasıyla sağlanır. Plastik mafsal bölgeleri, kırılma
veya stabilite kaybının başlangıcından önce büyük elastik olmayan dönmeleri
karşılayabilecek şekilde, diğer bütün çerçeve elemanları ise plastik mafsal
bölgelerinden daha güçlü olacak şekilde detaylandırılır.
Şekil 2.10: Moment aktaran çerçevedeki plastik mafsal bölgeleri.
Plastik mafsal nerede oluşursa oluşsun kiriş-kolon birleşimlerinde çok büyük

kuvvet ve deformasyon istemleri oluşabilir. Bu sebepten çerçevenin süneklik
gösterebilmesi için kiriş-kolon birleşimlerinde göçme olmamalıdır.
Moment aktaran çerçevelerin tasarımında bazı kısıtlamalar getirilmiştir. Türk
ve Amerikan yönetmeliklerinin bu kısıtlamalarla ilgili bazı önemli maddeleri yüksek
sünek/özel moment çerçeveler için aşağıda sıralanmış ve karşılaştırılmıştır:
 Süneklik düzeyi yüksek moment çerçevelerinde kolon-kiriş düğüm noktasındaki

kolonların eğilme momenti kapasitelerinin toplamı, o düğüm noktasındaki ki
kirişlerin eğilme momenti kapasiteleri toplamından büyük olmalıdır.
∑ (E3-1 AISC 341-10) (2.1)
( ) ( ) (Denk.4.3 TDY, 2007) (2.2)
13
 Kolon-Kiriş birleşim bölgeleri (SMF)
- Moment aktaran çerçevelerin kolon kiriş birleşimleri aşağıdaki özellikleri
taşımalıdır
- Kolon-kiriş birleşimi en az 0.04 radyan göreli kat ötelemesi açısını
sağlayacak kapasitede olmalı.
- Kolon yüzündeki ölçülen eğilme dayanımı, 0.04 radyan’lık göreli kat
ötelemesi açısında, birleşen kirişin en az 0.80Mp’sine (DBYBHY’de
0.80x1.1Da) eşit olacaktır.
- Birleşimin gerekli kesme dayanımı arttırılmış deprem yükünü içeren kuvvet
ektisi altında aşağıda verilen denklemlere göre hesaplanacaktır:
(E3-6 AISC 341-10) (2.3)
(Denk.4.5 DBYBHY, 2007) (2.4)
 Moment aktaran çerçeve birleşimleri için FEMA ve SAC tarafından yapılan

çalışmalarca incelenen birleşimler, en kesiti azaltılmış kirişler ve bazı patentli
birleşimler kullanılagelmektedir.
 Panel bölgesi kirişlerde plastik mafsal oluşumunu engelleyecek kadar zayıf
olmamalıdır. Panel bölgesinin minimum gereken kesme dayanımı, Ru, kirişlerde
plastik mafsal oluştuğunda panel bölgesinde oluşan kesme kuvveti olarak alınacak
ve aşağıdaki denklemlere göre hesaplanacaktır:
⁄ (E3-6e AISC 341-10)

(2.5)
(E3-6e AISC 341-10)
 Panel bölgesinin deformasyonunun çerçeve kararlılığı üzerindeki

etkisi analizde dikkate alınmadığında:
(J10-9 AISC 360-10) (2.6)
14
( ) (J10-10 AISC 360-10) (2.7)
 Plastik panel bölgesi deformasyonunun çerçeve kararlılığı üzerindeki

etkisi analizde dikkate alındığında:
olması durumunda;
( ) (J10-11 AISC 360-10) (2.8)
olması durumunda;
( )( ) (J10-12 AISC 360-10) (2.9)
Kayma bölgesinin yeterli kesme dayanımına (Denk.4.8

(2.10)
sahip olması için koşulu sağlanmalıdır. DBYBHY, 2007)
(Denk.4.6
∑ ( )
DBYBHY, 2007) (2.11)
(Denk.4.7
( ) (2.12)
DBYBHY, 2007)
 Kolon-kiriş birleşiminde kiriş başlığından gelen yükün kolonun başlıklarında

lokal akmalara ve kolon gövdesinde ise lokal burkulma ve buruşmaya neden
olmaması için kiriş başlıklarının devamında kolon gövdesine süreklilik levhaları
konmalıdır. Aşağıdaki şartların sağlanması durumunda bu levhalara ihtiyaç
yoktur:
E3-8 & E3-9 (2.13)

√
AISC 341-10
15
Denk.4.10a ve 10b
√ (2.14)
DBYBHY, 2007
 Kirişlerin üst ve alt başlıkları yanal doğrultuda mesnetlenmelidir. Mesnetlendiği

noktalar arasındaki mesafe aşağıdaki koşulu sağlamalıdır.
Denk.4.11 Böl. D.2b

(2.15)
DBYBHY, 2007 AISC 341-10
 Kiriş ve kolon kesitleri için lokal burkulmalara karşı aşağıda belirtilen kompaktlık
sınırlarına uyulmalıdır.
Tablo 2.2: Kesitler için kompaktlık sınırları.
AISC 341-10 – Tablo D1.1 DBYBHY 2007 – Tablo 4.3
√ √
| | için;
2 için;
√ ( | |)
| | için;
için;
√ √ ( | |)
√ ⁄ √
2
( | )
16
Moment aktaran çerçeveler yönetmeliklere uygun tasarlandığında dayanım
kaybı olmaksızın büyük plastik deformasyon yapabilir (Şekil 2.11), [13], [14].
a) b)
Şekil 2.11: a) Kiriş - Kolon birleşiminin çevrimsel davranışı, b) Çerçevenin çevrimsel

davranışı.
2.2.3.2. Çaprazlı Çerçeveler
Çaprazlı çerçeveler merkezi ve dışmerkez olarak iki ana sınıfa ayrılmıştır.

Merkezi çaprazlı çerçeveler hem ASCE/SEI 7-10’a göre hem de DBYBHY 2007’ye
göre iki (Özel/yüksek sünek, Orta seviye/normal sünek) farklı seviyede
tanımlanırken, dışmerkez çaprazlı çerçeveler sadece özel/yüksek sünek olarak
tanımlanmıştır. Kirişler, kolonlar ve çaprazlar düşey bir kafes oluşturacak şekilde
düzenlenir ve yatay deprem kuvvetlerine kafes hareketiyle karşı koyarlar. Merkezi
çaprazlı çerçevelerde süneklik çaprazlardaki elastik olmayan hareketle sağlanırken
dışmerkez çaprazlı çerçevelerde çapraz eleman kuvvetini eğilme ve kesme
aracılığıyla iletebilmesi için oluşturulan ve bağ kirişi olarak adlandırılan kısa kiriş
parçasındaki elastik olmayan hareketle sağlanır.
Her iki yönetmelikte ortak tanımlanan çaprazlı çerçeveler dışında bir diğer
çaprazlı çerçeve tipi olan burkulması önlenmiş çaprazlı çerçeveler sadece ASCE/SEI
7-10’da tanımlanmıştır. Burkulması önlenmiş çaprazlı çerçevelerin çapraz elemanları
kararlı çekme-basınç akma çevrimleriyle enerji dağıtırlar. [12]
Çaprazlı çerçevelerin deprem yükü azaltma katsayıları (R), dayanım fazlalığı
katsayıları ve buna karşılık gelen süneklik değerleri aşağıdaki tabloda listelenmiştir.
(ASCE/SEI 7-10: Response Modification Coefficient, DBYBHY 2007: Taşıyıcı
sistem davranış katsayısı.)
17
Tablo 2.3: Çaprazlı çerçevelerin yönetmeliklere göre R, Ω, µ katsayıları.
Çerçeve tipi ASCE/SEI 7-10 DBYBHY 2007

R Ω µ R Ω µ
SCBF
6 2 3 5 2 2.5
(Süneklik düzeyi yüksek)
OMF
3¼ 2 1⅝ 4 2 2
(Süneklik düzeyi normal)
SEBF 8 2 4 7 2.5 2.8
BRBF 8 2½ 3¼ - - -
Tersinir yükler altındaki merkezi çaprazlı çerçevelerdeki çapraz elemanlarda

çekme ve basınç etkisinde plastik deformasyonlar oluşur. Çaprazlar basınç
kuvvetiyle burkulduğunda hızla mukavemetini kaybeder3 ve bu çekme kuvvetiyle
oluşan deformasyonlara göre sünek olmayan bir davranış modudur (Şekil 2.12.a),
[15]. Merkezi çaprazlı çerçevelerin sünek davranışının kaynağı çaprazların çekme
kuvvetiyle akmasıdır (Şekil 2.11.b), [14]. Sünek davranış için elastik ötesi davranış
çaprazlarla sınırlandırılır. Bunun dışında kalan kolon, kiriş ve çapraz birleşimlerinin
elastik kalması gerekir.
a) b)
Şekil 2.12: Eleman ve çerçeveye ait çevrimsel davranışlar: a) Çapraz elemanı, b)

Çaprazlı çerçeve.
3
Burkulmadan dolayı oluşan mukavemet kaybı V ve Ters V çaprazlı sistemlerde dengelenmemiş
yüklerin ortaya çıkmasına sebep olur. [24]
18
Dışmerkezi çelik çaprazlı çerçeveler, merkezi çaprazlı çerçevelerdeki
çaprazların burkulma probleminden dolayı düşük enerji tüketimine bir çözüm olarak
oluşturulmuştur. Bağ kirişler deprem etkisi altında çaprazdan gelen kuvvetleri eğilme
ve kesme aracılığıyla iletir ve çerçevedeki elastik ötesi etkiler bu bağ kirişleri ile
sınırlandırılır. Bağ kirişi dışında kalan kiriş parçası, kolonlar ve diyagonal çaprazlar
elastik kalmalıdır.
Moment aktaran çerçevelerde olduğu gibi çaprazlı çerçevelerin tasarımında da
bazı kısıtlamalar getirilmiştir. Türk ve Amerikan yönetmeliklerinin bu kısıtlamalarla
ilgili bazı önemli maddeleri yüksek sünek/özel merkezi çaprazlı çerçeveler için
aşağıda sıralanmış ve karşılaştırılmıştır:
 Çaprazlar kolon ve kirişlerin eksenleri ile aynı noktada bağlanmalıdır. Kiriş

derinliğinden daha az yapılacak eksantrik bağlantılara; meydana gelen eleman ve
birleşim kuvvetlerinin tasarımda hesaba katılması ve beklenen inelastik
deformasyon kapasitesini değiştirmemesi koşuluyla izin verilir. (Böl. F2.2 AISC
341-10)
 Çaprazlar, çaprazlı çerçeve aksı boyunca toplam yatay yükün en az %30’u en
fazla %70’i çekmeye çalışan çaprazlar tarafından karşılanacak şekilde
konumlandırılmalıdır. (F2.4a AISC 341-10, 4.6.2 DBYBHY 2007)
 Yüksek sünek/özel merkezi çelik çaprazlı çerçevelerde kolon ve çaprazlar
yüksek sünek (highly ductile) olmalıdır. Çaprazlar için lokal burkulmalara
yönetmeliklerce belirtilen kompaktlık sınırları yukarıdaki bölümde gösterildiği
gibi AISC 341-10 – Tablo D1.1 ve DBYBHY 2007 – Tablo 4.3’deki koşullar
geçerlidir.
 Çaprazlar, çekmeden dolayı akma ve basınçtan dolayı burkulma sırasında çapraz
eleman tarafından aktarılacak maksimum kuvvetlere göre aşağıdaki denklemlere
göre tasarlanır:
Çekme dayanımı;
Böl. F2.3 (2.16)
⁄ AISC 341-10 (2.17)
19
Basınç dayanımı;
(2.18)
⁄ (2.19)
Böl. F2.3 (2.20)

AISC 341-10
⁄ (2.21)
* ⁄
(2.22)
E3-2 [16]
Denk.4.2d,DBYBHY, 2007 (2.23)
 Çapraz birleşimleri yine çekme ve basınç kuvvetinden dolayı çaprazdan

aktarılacak maksimum kuvvetlere göre aşağıdaki denklemlere göre tasarlanır. 4
Çekme dayanımı;
Böl. F2.6c, AISC 341-10 (2.24)
⁄ Böl. F2.6c, AISC 341-10 (2.25)
Basınç dayanımı;
Çaprazların basınç dayanımının 1.1 katına göre tasarlanmalıdır.
Denk.4.2d,DBYBHY, 2007 (2.26)
4
Çapraz birleşimlerinde mafsal davranışın sağlanması için AISC 341-10 bağlantı plakası kalınlığının en
az 2 katı kadar bir katlanma çizgisi oluşturulması söylerken, DBYBHY bu sınırın aşılmaması gerektiğini
söylemektedir. (Comm. F2.6c AISC 341-10, DBYBHY 2007 Böl. 4.6.3.3)
20
 Çaprazların narinlik sınırı aşağıdaki gibidir:
⁄ Böl. F2.5b, AISC 341-10 (2.27)
⁄ √ Böl. 4.6.1.2, DBYBHY, 2007 (2.28)
 Çapraz düzenleri ile ilgili özel durumlar: Yüksek sünek/özel merkezi çelik
çaprazlı sistemlerde K tipi (çaprazların kolon orta noktasına bağlandığı)
çaprazlara izin verilmez. (Böl. F2.4c AISC 341-10, Böl. 4.6.4.2 DBYBHY) V ve
ters V tipi çaprazlar için de bazı özel ek koşullar gereklidir (Böl. F2.4b AISC 341-
10, Böl. 4.6.4.1 DBYBHY);
 Çaprazların bağlandığı kirişler sürekli olmalıdır.
 Moment çerçevelerindeki kirişler için geçerli olan kurallar bu tip çerçeve
kirişleri için de geçerlidir.
 Çaprazlar düşey yüklerin ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında
boyutlandırılacaktır. Ancak çaprazların bağlandığı kirişler ve uç bağlantıları,
çaprazların yok sayılması durumunda, kendi üzerindeki düşey yükleri güvenle
taşıyacak şekilde boyutlandırılacaktır.
2.3. Deprem Hesabında Kullanılacak Yöntemler
Binaların ve bina türü yapıların deprem hesabında üç farklı yöntem

kullanılmaktadır:
i) Eşdeğer deprem yükü yöntemi

ii) Mod birleştirme yöntemi
iii) Zaman tanım alanında çözüm yöntemi
2.3.1. Eşdeğer Deprem Yöntemi
Eşdeğer deprem yükü yöntemi, taşıyıcı sistemi düzenli veya düzensizliği sınırlı
olan binalar için en çok kullanılan ve en basit analiz yöntemidir. Bu yöntem, deprem
etkisi altındaki yapının, birinci doğal titreşim periyoduna ve buna karşılık gelen mod
21
sekline göre davranacağı kabulüne dayanır. Uygulanan yatay kuvvetlerin statik
olarak dağılımı, ilk titreşim moduna uygundur. Yer hareketinin özellikleri ise
doğrusal elastik davranış spektrumu vasıtasıyla, beklenen şiddetli bir depremde
yapının elastik davranış gösterebilmesi için karşılaması gereken ivme ile tanımlanır.
Yapılan kabullerin düzensiz yapılar için geçerli olmaması bu yöntemin kullanımına
sınırlamalar getirmektedir.
2.3.2. Mod Birleştirme Yöntemi
Bu yöntem eşdeğer deprem yükü yönteminin benimsediği tek serbestlik

dereceli sistem davranışını çok dereceli sisteme adapte eder. Yapıyı temsil edecek
yeterli sayıdaki titreşim modunun katkısını istatistiki olarak süperpoze ederek
yapının elastik sönümlü doğrusal dinamik davranışını hesaplar. Başka bir deyişle
yapının her bir titreşim modunun depreme karşı tepkisinin ayrı ayrı elde edilir ve
sonra birleştirilir. Böylece yapının beklenen ortalama maksimum davranışı tahmin
edilmiş olur.
2.3.3. Zaman Tanım Alanında Çözüm Yöntemi
Yapay yollarla üretilen veya daha önce meydana gelen depremlerden

kaydedilmiş yer hareketinin, nümerik yöntemler yardımıyla, bir zaman parçasında
direkt entegrasyonuyla yapılan dinamik davranış analizidir. Taşıyıcı sistemin
davranışı elastik kabul edilebileceği gibi, daha gerçekçi sonuçlar elde etmek
amacıyla elastik ötesi davranış da hesaba katılabilir. Zaman tanım alanında doğrusal
elastik olmayan hesap yapılması durumunda, taşıyıcı sistem elemanlarının tekrarlı
yükler altındaki dinamik davranışını temsil eden iç kuvvet ve şekildeğiştirme
bağıntıları, teorik ve deneysel geçerlilikleri kanıtlanmış ilgili literatürden elde edilir.
2.4. Bina Türü ve Endüstriyel Çelik Yapılar Arasındaki

Tasarım Farklılıkları
Endüstriyel çelik yapılar mevcut deprem yönetmeliklerince (ASCE/SEI 7-10,

2010; DBYBHY, 2007) bina türüne benzer (similar to building) ve bina türü
22
olmayan (non building) şeklinde sınıflandırılmıştır. Farklı kullanım amaçlarına göre
tasarlanan bu yapılar yönetmeliklerce belirlenen özel kurallara göre dizayn edilir.
Bina tipi yapıların sismik performansları için geliştirilmiş olan mevcut deprem
yönetmelikleri (ASCE/SEI 7-10, 2010; DBYBHY, 2007) bazı küçük değişikliklerle
bina benzeri endüstri yapıları için kullanılabilir. [8] Bunun için yapının Amerikan
deprem yönetmeliğindeki
“Binalara benzer şekilde tasarlanan ve inşa edilen bina türü olmayan yapılar, güçlü
yer hareketlerine karşı binalara benzer şekilde tepki vermeli ve binalar için
tanımlanan yanal sismik kuvvetlere direnç gösteren ana taşıyıcı sistemlere benzer bir
sisteme sahip olmalıdır”5
maddesinde bahsedilen özelliklere haiz olmalıdır.

Binalara benzer endüstri yapılar genellikle uzun doğrultuda binalara benzer
şekilde merkezi çaprazlı çerçeve olarak tasarlanırken, geniş açıklık yönünde ise bina
türünden biraz farklı olarak portal çerçeve, portal kafes çerçeve veya üstteki
bağlantıları mafsallı olan kolon-kafes makas tiplerinde tasarlanabilir.
a) b) c)
d) e)
Şekil 2.13: Endüstriyel yapılarda sıkça kullanılan çerçeve tiplerinden bazıları: a) X

çapraz, b) Ters V Çapraz, c) Portal çerçeve, d) Portal kafes çerçeve, e) Mafsallı
kolon kafes çerçevesi.
5
Bölüm 11.2, ASCE/SEI 7-10
23
Binalar ve binalara benzer endüstri türü yapılar arasındaki en belirgin fark,
yapısal olmayan elemanlarda gözlemlenir. Bina türü yapılardaki yapısal olmayan
elemanlar insan yerleşimine hizmet eder, endüstri türü yapılarda ise yapısal olmayan
elemanlar yapının işlevselliğine bağlı olarak farklı amaçlar için kullanılır. Bu
elemanların yapının sönümü, rijitliği ve dayanımı üzerindeki etkileri önemlidir. [8]
Buna örnek olarak endüstri yapılarında sıkça kullanılan krenler gösterilebilir (Şekil
2.13.c).
Binalara benzer endüstri yapılarında genellikle kütle düzensizliği vardır (bu
durumda eşdeğer yatay yük yöntemi kullanılamaz, mod birleştirme yönteminin
kullanılması gerekmektedir). Ayrıca bu tür yapılarda rijitlik düzensizliği de
bulunmaktadır (ciddi burulma düzensizlikleri oluşabilir) [8].
Endüstri yapılarının doğası gereği yatay yükleri aktarmak için rijit bir
diyaframa sahip değillerdir. Bu problemi çözmek için diyafram benzeri elemanlar
yatay çaprazlar kullanılır. Bu elemanlar taşıyıcı elemanlara gelen yanal yüklerin
(rüzgâr, deprem vb.) etkilerini alarak sistemin yanal sekil değiştirmelerini önleyip,
basınç kapasitelerinin azalmasına engel olurlar. Örneğin çatı ana kirişleri, kendi
düzlemleri içindeki etkileri taşıyacak şekilde hesaplanarak boyutlandırıldıklarından
düzlem dışı hareketini sınırlamak için stabilite çaprazlarına ihtiyaç duyarlar. Aynı
zamanda bu çaprazlar rüzgâr yüklerini de ana taşıyıcılara aktarırlar (Şekil 2.14).
Şekil 2.14: Çatı düzlemindeki yatay ve düşey çaprazlar.
Binalar ve binalara benzer endüstri türü yapılar arasındaki önemli farklardan

biri de birinci doğal titreşim periyodunun hesaplanma yöntemidir. ASCE/SEI 7-10
binalar için 12.8-7 numaralı denklem ile birinci doğal titreşim periyodu yaklaşık
hesaplamaya müsaade ederken, bina benzeri yapılar için 15.4-6 numaralı denklem ile
veya daha gerçekçi bir yöntem ile bulunması gerektiğini belirtmiştir. DBYBHY
24
2007’de bina ve bina benzeri yapılar için birinci doğal titreşim periyodu hesabında
bir ayrıma gidilmemiş ve ikinci denklem ile hesaplanması istenmiştir (Denk. 2.11
DBYBHY 2007).
Denk.12.8-7, ASCE/SEI 7-10 (2.29)
∑
√ Denk.15.4-6, ASCE/SEI 7-10 (2.30)
∑
ASCE/SEI 7-10 ve DBYBHY 2007’de binalara benzer endüstri yapıların

taşıyıcı sistemlerin davranış katsayılarında herhangi bir değişiklik yoluna
gidilmemiştir. Fakat silo, tank vb. bina benzeri olmayan yapıların davranış
katsayılarını tanımlamak için bina türü yapıların davranış katsayılarının tanımlandığı
tablolardan ayrı olarak Amerikan yönetmeliği Tablo 15.4-2’yi Türk yönetmeliği ise
Tablo 2.8’i yayınlanmıştır.
25
3. MEVCUT ENDÜSTRİYEL ÇELİK YAPILARIN
Deprem bölgelerinde bulunan mevcut ve güçlendirilecek tüm binaların ve bina

türü yapıların deprem etkileri altındaki performanslarının değerlendirilmesinde
uygulanacak hesap kuralları yönetmeliklerce belirlenmiştir. Amerika da yapıların
güçlendirilmesi ile ilgili münferit yönetmelikler bulunurken (ASCE 41-13 ve FEMA
356 vb.) Türk deprem yönetmeliğimde ayrı bir bölüm olarak ele alınmıştır. Fakat bu
bölüm çelik ve yığma yapılar için geçerli değildir. Yalnızca çelik ve yığma yapıların
bilgileri bu bölüme göre toplanabilir.
3.1. Binalardan Bilgi Toplanması
DBYBHY 2007’ye göre mevcut binaların taşıyıcı sistem elemanlarının

kapasitelerinin belirlenmesinde ve deprem dayanımlarının değerlendirilmesinde
kullanılacak eleman detayları ve boyutları, taşıyıcı sistem geometrisine ve malzeme
özelliklerine ilişkin bilgiler, binaların projelerinden ve raporlarından, binada
yapılacak gözlem ve ölçümlerden, binadan alınacak malzeme örneklerine
uygulanacak deneylerden elde edilir. Binalardan bilgi toplanması kapsamında
yapılacak işlemler, yapısal sistemin tanımlanması, bina geometrisinin, temel
sisteminin ve zemin özelliklerinin saptanması, varsa mevcut hasarın ve evvelce
yapılmış olan değişiklik ve/veya onarımların belirlenmesi, eleman boyutlarının
ölçülmesi, malzeme özelliklerinin saptanması, sahada derlenen tüm bu bilgilerin
binanın varsa projesine uygunluğunun kontrolüdür.
Türk deprem yönetmeliği toplanılan bilgilerin kapsamına göre “sınırlı, orta ve

kapsamlı” üç bilgi seviyesi tanımlanmış olmasına rağmen çelik binalarda “sınırlı
bilgi düzeyi” geçerli değildir.
Yapıdan elde edilen bilgiler aşağıdaki tanımladığı gibi olması durumunda bilgi
seviyesi “orta” kabul edilir:
26
 Bina Geometrisi:
Binanın çelik projeleri mevcut ise, binada yapılacak ölçümlerle mevcut
geometrinin projesine uygunluğu kontrol edilir. Proje yoksa saha çalışması ile
binanın taşıyıcı sistem rölövesi çıkarılır. Bina geometri bilgileri, bina kütlesinin
hassas biçimde tanımlanması için gerekli ayrıntıları içermelidir. Binadaki kısa
kolonlar ve benzeri olumsuzluklar kat planına ve kesitlere işlenmeli, binanın komşu
binalarla olan ilişkisi belirlenmelidir. Temel sistemi bina içinde veya dışında açılacak
yeterli sayıda inceleme çukuru ile belirlenmelidir.
 Eleman Detayları:
Çelik projeleri veya imalat çizimleri mevcut değil ise, her kattaki çelik veya
diğer tür elemanların tümünün boyut kontrolü yapılacak, kaynak özellikleri ve
birleşim detayları ayrıntılı olarak çıkartılır. Uygulama projeleri veya imalat çizimleri
mevcut ise, yukarıda belirtilen elemanların %20’sinin hassas boyut kontrolü yapılır.
 Malzeme Özellikleri:
Çelik projeleri mevcut değil ise, her çelik yapı elemanı türünden bir örnek
kesilerek deney yapılır, dayanım ve şekildeğiştirme özellikleri belirlenir. Aynı
şekilde birleşimlerdeki kaynak ve bulonlardan da numune alınarak deney yapılır.
Elemanların kapasitelerinin hesaplanmasında, deneylerden elde edilen ortalama
dayanımlar mevcut çelik dayanımı olarak alınır. Çelik projeleri mevcut ise, projede
öngörülen karakteristik dayanımlar mevcut çelik dayanımı olarak alınır.
Yapıdan elde edilen bilgiler aşağıdaki tanımladığı gibi olması durumunda bilgi
seviyesi “kapsamlı” kabul edilir:
 Bina Geometrisi:
Binanın çelik projeleri mevcuttur. Binada yapılacak ölçümlerle mevcut
geometrinin projelere uygunluğu kontrol edilir. Projeler ölçümler ile önemli
farklılıklar gösteriyor ise proje yok sayılacak ve bina orta bilgi düzeyine uygun
olarak incelenecektir. Binadaki kısa kolonlar ve benzeri olumsuzluklar kat planına ve
kesitlere işlenir. Komşu binalarla ilişkisi (ayrık, bitişik, derz var/yok) belirlenir. Bina
geometrisi bilgileri, bina kütlesinin hassas biçimde tanımlanması için gerekli
27
ayrıntıları içermelidir. Temel sistemi bina içinde veya dışında açılacak yeterli sayıda
inceleme çukuru ile belirlenir.
 Eleman Detayları:
Binanın çelik detay projeleri mevcuttur. Projelerde belirtilen eleman boyutları
ve birleşim detayları, binadaki her eleman ve birleşim türünün toplam sayısının en az
%20’sinde kontrol edilerek doğrulanır.
Projede belirtilen çelik sınıfı, en az bir çelik elemandan örnek kesilerek ve
deney yapılarak kontrol edilir. Aynı şekilde projede bulunan bir kaynaklı birleşimden
örnek kesilerek çıkartılır ve deney yapılarak dayanımının projeye uygunluğu kontrol
edilir. Bulonlu birleşimler için ise bir cıvata örneği alınarak deney yapılır. Eğer proje
ile uygunluk doğrulanırsa, eleman kapasitelerinin hesaplanmasında projede
öngörülen karakteristik dayanımlar mevcut çelik dayanımı olarak alınır. Eğer proje
ile uygunluk sağlanamazsa, en az üçer adet örnek ve kaynak örneği alınarak deney
yapılır, elde edilen en elverişsiz değerler eleman kapasite hesaplarında mevcut çelik
dayanımı olarak alınır.”
Tanımlanan bilgi düzeyi seviyelerine göre taşıyıcı eleman kapasitelerinin

hesaplanmasında kullanılmak üzere bilgi düzeyi katsayıları Tablo 3.1’deki gibi
tanımlamıştır.
Tablo 3.1: Binalar için bilgi düzeyi katsayıları.
Bilgi Düzeyi Bilgi Düzeyi Katsayısı

Sınırlı 0.75
Orta 0.90
Kapsamlı 1.00
FEMA 356 verilerin toplanmasındaki belirsizliği hesaba katmak için kullandığı

katsayısını hedeflenen iyileştirme seviyesine, analiz prosedürüne ve bilgi toplama
sürecine göre 0.75 veya 1.00 olarak tanımlamıştır.
28
Tablo 3.2: FEMA 356'ya göre tanımlanan bilgi düzeyi katsayısı.
Moment aktaran çelik çerçeveler, çaprazlı çelik çerçeveler ve diğer çelik

çerçeveli yapıların modelleme prosedürlerini, kabul kriterlerini ve iyileştirme
önerilerini 5. bölümde ele alan FEMA 356, yine bu bölümde malzeme özelliklerini
elde etmek ve durum değerlendirmesi yapmak için bazı veri prosedürleri
tanımlamıştır. Bu prosedürler aşağıda özetlenmiştir.
Çelik malzemeler için mekanik özellikler, mevcut yapım belgelerine dayanır.
Yeterli bilginin sağlanamadığı durumda bu tür bilgiler malzeme testleriyle
tamamlanır. Yapıda kullanılan elemanların malzeme özellikleri için ana malzeme ile
birleşim elemanının akma-kopma dayanımları ve karbon eşdeğerleri bilgilerinin elde
edilmesi gereklidir. Malzemelerin mekanik özelliklerini belirlemek için numunelerin
laboratuvarda test edilmesi, ASTM, Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI)
ve diğer onaylanmış kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlarına uygun olarak
gerçekleştirilmelidir.
 Yapı ve Eleman özellikleri:

Yapı elemanlarının ve bu elemanlara bağlı olan birleşim elemanlarının veya
takviyelerinin boyutları ve kalınlıkları, ana elemanın enkesit alanı, atalet momentleri,
mukavemet momentleri ve burkulma momentleri, birleşimlerin tipleri ve mevcut
durumdaki kusurlar ve dereceleri belirlenmelidir. Yatay ve düşey yük taşıyan
sistemlerin ve birincil elemanların yapının belge ve projelerine uygunluğu kontrol
edilmelidir.
29
 Varsayılan Özellikler:
Yapı elemanlarının malzeme özelliklerinin akma ve kopma mukavemet
değerlerine ait alt sınırlar için yönetmelikte belirtilen değerler kullanılır. Beklenen
akma ve kopma değerleri malzeme alt sınır değeri ile malzeme cinsine göre
yönetmelikçe belirlenmiş olan katsayının çarpılmasıyla belirlenir. Bu değerlerin yapı
elemanının ve birleşimin dayanımının belirlenmesi için kullanılmasına doğrusal
analiz prosedüründe izin verilir.
3.2. Performans Seviyeleri
Belirli bir deprem hareketine maruz kalan bina için tanımlanan yapısal
performans, binanın yapısal ve yapısal olmayan elemanlarında meydana gelmiş
hasarlara, bu hasarların can güvenliği açısından bir tehlike oluşturup
oluşturmamasına ve deprem sonrası kullanılıp kullanılmayacağına bağlıdır.
3.2.1. Taşıyıcı Elemanlar için Performans Seviyeleri
Herhangi bir yönde meydana gelen deprem hareketinden dolayı oluşan sismik
yüklerden dolayı yapının göçmesine karşı yapıya dayanım sağlayan elemanlar
birincil eleman olarak sınıflandırılır. Bu tanım dışında kalanlar ise ikincil
elemanlardır.
Şekil 3.1: Tipik kuvvet - deformasyon eğrileri.
Tüm elemanların davranışları kuvvet-deformasyon eğrilerine göre kuvvet

kontrollü veya deformasyon kontrollü olarak sınıflandırılır. Şekil3.1'de tipik kuuvet-
deformasyon eğrileri gösterilmiştir [17]. İlk eğride 0-1 noktaları arasındaki bölge
30
elastik, 1-3 aralığı ise plastik bölgeyi temsil eder. Sünek bir davranıştır. Bu davranışı
gösteren ve e ≥ 2g koşulunu sağlayan birincil elemanlar deformasyon kontrollü aksi
durumda kuvvet kontrollü olarak sınıflandırılır. Bu davranış tipindeki tüm ikincil
elemanlar deformasyon kontrollü kabul edilir.
İkinci eğri de sünek bir davranıştır ve 0-1 noktaları arasındaki bölge elastik, 1-
2 aralığı ise plastik bölgeyi temsil eder. Plastik bölge pozitif ya da negatif eğimli
olabilir. Bu davranışı gösteren birincil ve ikincil elemanlar e ≥ 2g koşulunu
sağlamaları durumunda deformasyon kontrollü, aksi durumda kuvvet kontrollü
olarak sınıflandırılır.
Üçüncü eğri gevrek veya düktil olmayan bir davranışı temsil eder. Bu
davranıştaki birincil ve ikincil elemanlar kuvvet kontrollü olarak sınıflandırılır.
Tablo 3.3: Muhtemel kuvvet kontrollü ve deformasyon kontrollü davranışlar.
Eleman Deformasyon K.D. Kuvvet K.D.

Moment Çerçeveler
 Kirişler Moment (M) Kesme kuvveti (V)
 Kolonlar M Eksenel k. (P), V
 Birleşimler - V1
Çaprazlı Çerçeveler
 Çaprazlar P -
 Kirişler - P
 Kolonlar - P
 Bağ kirişler V P, M
Birleşimler P, V, M3 P, V, M
Perdeler M, V P
Diyaframlar M, V2 P, V, M
1. Kesme kuvveti için moment aktaran çelik çerçeve elemanlarında deformasyon
kontrollü davranış olabilir.
2. Diyafram, diyafram seviyesinin üzerindeki düşey elemanlardan gelen yanal
yükleri taşıyorsa M ve V, kuvvet kontrollü davranış olarak düşünülmelidir.
3. Eksenel kuvvet, kesme kuvveti ve moment bazı çelik ve ahşap birleşimler için
deformasyon kontrollü davranış olabilir.
31
DBYBHY 2007 ve FEMA 356’da sünek elemanlar için idealleştirilmiş kuvvet
deformasyon grafikleri ve bu grafik üzerinde kesit düzeyinde Minimum Hasar Sınırı
(Immediate Occupancy - IO), Güvenlik Sınırı (Life Safety - LS) ve Göçme Sınırı
(Collapse Prevention - CP) olmak üzere üç sınır durum tanımlanmıştır (Şekil 3.2),
[17]. Minimum hasar sınırı ilgili kesitte elastik ötesi davranışın başlangıcını,
güvenlik sınırı kesitin dayanımını güvenli olarak sağlayabileceği elastik ötesi
davranışın sınırını, göçme sınırı ise kesitin göçme öncesi davranışının sınırını
tanımlamaktadır. Gevrek olarak hasar gören elemanlarda bu sınıflandırma geçerli
değildir.
a) b)
Şekil 3.2: a) Genelleştirilmiş kuvvet-deformasyon ilişkisi, b) Performans seviyeleri.
Aşağıdaki denklemlerle hesaplanan iç kuvvetlerin ve/veya şekildeğiştirmelerin,

Tablo 3.4 hasar sınırlarına karşı gelmek üzere tanımlanan sayısal değerler ile
karşılaştırılması sonucunda, kesitlerin hangi hasar bölgelerinde olduğuna karar
verilir. Eleman hasarı, elemanın en fazla hasar gören kesitine göre belirlenir.
Kirişler için plastik dönme açısı ve moment kapasitesi;
⁄ (3.1)
(3.2)
Kolonlar için plastik dönme açısı ve moment kapasitesi;
⁄ ( ⁄ ) (3.3)
( ⁄ ) (3.4)
32
Tablo 3.4: Davranış modeli değerleri ve performans kriterleri.
Davranış modeli Performans Kriterleri

Eleman
a b c IO LS CP
Kiriş (eğilme)
√
Diğer a ve b değerleri arasında lineer interpolasyon yapılacaktır.
Kolon (eğilme)1 için;
√
Kolon (eğilme) için;
√
33
Tablo 3.4: Devamı
Çapraz (Basınç – dışmerkezli çaprazlar hariç)

2L düzlem içi
burkulma
2L düzlem dışı
burkulma
2U düzlem içi
burkulma
2U düzlem dışı
burkulma
W ve I profiller
Kutu profiller
Lineer interpolasyon yapılacaktır.

√ √
Boru profiller
Lineer interpolasyon yapılacaktır.
Çapraz (Çekme –
DMÇ hariç)
Kolon,Kiriş-Çekme
(DMÇ hariç)
1. Kolonlar bağlantıdan gelen maksimum kuvvete göre tasarlanmalıdır. Kutu ve boru
kolonlar için; , ile, 52, 110 ile 65 ise 190 ile değiştirilmelidir.
2. ⁄ , 4. ⁄
3. ⁄ 5. ⁄
34
3.2.2. Yapı Performans Seviyeleri
Performans değerlendirilmesi yapılacak binada meydana gelmiş hasarlar ve bu

hasarların can güvenliği açısından bir tehlike oluşturup oluşturmaması ve deprem
sonrası kullanılıp kullanılmayacağı binanın performans seviyesini belirler.
Yönetmeliklerce belirlenmiş dört temel seviye bulunmaktadır (Şekil 3.3), [17].
Şekil 3.3: Yapı performans seviyeleri.
 Operasyonel yapısal performans seviyesi (1-A):

Bu performans seviyesini karşılayan binaların yapısal ve yapısal olmayan
elemanlarının minimum düzeyde veya hiç zarar görmemiş olması beklenir. Yaşan
güvenliği açısından son derece düşük bir risk oluşturmalıdır.
 Hemen kullanım performans seviyesi (1-B) :

Bu performans seviyesini karşılayan binaların yapısal elemanlarının minimum
düzeyde veya hiç zarar görmemiş olması yapısal olmayan elemanlarında ise az
miktarda zarar olması beklenir. Yaşam güvenliği açısından çok düşük bir risk
oluşturmalıdır.
 Can güvenliği performans seviyesi (3-C):

Bu performans seviyesindeki binaların yapısal ve yapısal olmayan
elemanlarında ciddi hasarlar mevcuttur. Yapının yeniden kullanılması için onarım
gereklidir. Bu onarım ekonomik açıdan pratik olmayabilir.
 Göçme öncesi performans seviyesi (5-E):

Bu performans seviyesindeki binalar, yapısal elemanlarının başarısızlığından
dolayı can güvenliği için önemli tehlike teşkil eder.
35
3.3. Analiz Yöntemleri ve Prosedürleri
Sismik tehlikelere karşılık gelen yer hareketinden dolayı yapıya etkiyen

kuvvetler ve bu kuvvetlerin yapıda oluşturacağı deformasyonlar hesap edilerek
yapının deprem performansı belirlenir. Mevcut yapıların deprem performanslarının
belirlenmesinde doğrusal ve doğrusal olmayan analiz yöntemleri kullanılır.
 Doğrusal statik analiz

 Doğrusal dinamik analiz
 Doğrusal olmayan statik analiz
 Doğrusal olmayan dinamik analiz
Bu bölümde doğrusal olmayan öteleme analizi ve doğrusal olmayan dinamik

zaman geçmişi analizi yöntemleri incelenecektir.
3.3.1. Doğrusal Olmayan Sabit Modlu Öteleme Analizi
Yapıların deprem etkileri altındaki performanslarının belirlenmesi amacıyla

kullanılan doğrusal olmayan öteleme analizi, Mod Birleştirme Yöntemi’nin tek
modlu uygulamasının doğrusal olmayan artımsal karşılığıdır.
Öncelikle deprem dışı yüklemeler altında doğrusal olmayan artımsal statik
hesap yapılır. Bu hesaptan elde edilen iç kuvvetler ve doğrusal olmayan şekil
değiştirmeler deprem hesabında başlangıç değerleri olarak göz önüne alınır. Yapı,
hakim titreşim mod şekli ile orantılı olacak şekilde deprem yer değiştirme talebi
sınırına kadar monotonik olarak adım adım itilir. Deprem yükü artımlarının etkisi
altında, taşıyıcı sistemde meydana gelen yerdeğiştirme, plastik şekildeğiştirme ve iç
kuvvet artımları ile bunların kümülatif değerleri hesaplanır. Son adımda, deprem
talebine karşı gelen birikimli değerler, şekildeğiştirme değerlendirmeye esas
büyüklükler olarak elde edilir.
İtme sonrası yapı sisteminin yatay kuvvetler altındaki davranışını temsil eden
ve malzeme ve geometri değişimi bakımından doğrusal olmayan teoriye göre elde
edilen koordinatları tepe yerdeğiştirmesi – taban kesme kuvveti olan itme eğrisi elde
edilir (Şekil 3.4), [17].
36
a) b)
Şekil 3.4: İdealize edilmiş itme eğrisi: a) Akma sonrası pozitif eğim, b) Akma sonrası
negatif eğim.
Tanımlanan deprem etkisi altında hedeflenen yerdeğiştirmenin ve buna bağlı

olarak taşıyıcı sistem performansının hesaplanmasında DBYBHY 2007 modal
kapasite diyagramı yöntemini kullanmaktadır. Bu yöntemde itme eğrisine uygulanan
koordinat dönüşümü ile koordinatları modal yerdeğiştirme – modal sözde-ivme olan
modal kapasite diyagramı elde edilir. Depremin modal yerdeğiştirme talebi’nin elde
edilmesi, eşit yer değiştirme kuralı gereği verilen deprem etkisi altında modal
kapasite diyagramı tarafından temsil edilen modal tek serbestlik dereceli sistemin en
büyük yerdeğiştirmesi’nin (doğrusal olmayan spektral yerdeğiştirme) hesabına karşı
gelmektedir6 (Şekil 3.5), [11]. Yer değiştirme talebine bağlı olarak da taşıyıcı
sistemde meydana gelen iç kuvvet ve plastik şekildeğiştirme talepleri hesaplanır [26].
a) b)
Şekil 3.5: Modal kapasite eğrisi ile doğrusal olmayan spektral yerdeğiştirmenin
hesaplanması. a) T1 ≥ TB durumu, b) T1 < TB durumu.
6
Şekil 3.5.b’de gösterildiği gibi ( ) ’in ’den küçük olması durumda doğrusal olmayan
spektral yerdeğiştirme ardışık yaklaşımla hesaplanır.
37
Yer değiştirme talebinin hesaplanmasında FEMA 356 yerdeğiştirme katsayıları
yöntemini kullanmaktadır. Her kat seviyesindeki hedef deplasman , 3.5
bağıntısıyla elde edilir.
⁄ (3.5)
√ ⁄ (3.6)
⁄ (3.7)
Tablo 3-2 ve Tablo 3-3’den elde edilir. İkinci eğim pozitif ise 1.0
alınır, negatif ise (3.8) denklemi ile hesaplanır.
| | ⁄ (3.8)
Doğrusal olmayan sabit modlu öteleme analizi burulma düzensizliğinin

bulunduğu ve yapının hakim titreşim periyodu dışındaki modların katkılarının
belirgin olduğu yapılarda kullanılmamalıdır. Bu tip yapılar için doğrusal olmayan
zaman geçmişi analizi daha uygundur.
3.3.2. Doğrusal Olmayan Zaman Geçmişi Analizi
Zaman tanım alanında doğrusal olmayan hesap, deprem yer hareketinin etkisi
altında taşıyıcı sistemin hareket denklemlerini ifade eden differansiyel denklem
takımının zaman artımları ile adım adım doğrudan integrasyonu’na karşı gelir. Bu
işlem sırasında, doğrusal olmayan davranış nedeni ile sistem rijitlik matrisinin sürekli
olarak değişimi göz önüne alınır.
Bu hesap yönteminde kullanılacak deprem yer hareketleri daha önce meydana
gelen depremlerden kaydedilmiş yer hareketi olabileceği gibi bu yer hareketlerine
benzeştirilmiş yahut yapay yollarla üretilen deprem yer hareketleri de olabilir.
Doğrusal olmayan zaman geçmişi analizlerinde her biri en az iki yatay bileşenden
oluşan üç veya en az yedi yer hareketi kullanılmalıdır. Üç yer hareketi kullanılması
durumunda sonuçların maksimumu, en az yedi yer hareketi kullanılması durumunda
ise sonuçların ortalaması sonuçlar için esas alınır.
38
3.3.2.1. Gerçek Yer Hareketinin Seçimi ve Ölçeklendirilmesi
Gerçek deprem kayıtları, yer sarsıntısının doğası ve belli başlı özellikleri

(genliği, süresi, faz özellikleri ve frekans muhteviyatı) hakkında sağlıklı bilgiler
içerir. Ayrıca, kayıtları etkileyen kaynak, yayılım ortamı ve zemin gibi bütün
faktörleri de yansıtır. Bu yüzden sahanın sismolojik parametrelerini de göz önünde
bulundurarak bu tür kayıtların seçilmesi diğer alternatiflere göre büyük üstünlük
sağlar. [18] Gerçek depremlere ait ivme kayıtları ülkemizde ve yurtdışında bulunan
veri bankalarından elde edilebilir. Bunların başında Pasifik Deprem Mühendisliği
Araştırma Merkezi’nin (PEER) kuvvetli yer hareketi veri bankası gelmektedir.
Bunun yanı sıra ülkemizde Deprem Dairesi Başkanlığı ve Kandilli rasathanesinin
veri bankaları da kullanılabilir.
Deprem kayıtlarının seçimi, tasarıma esas deprem yer hareketi düzeyine göre
yapılmalıdır. DBYBHY 2007 mevcut yapıların değerlendirilmesinde 50 yılda aşılma
olasılığı %50, %10 ve %2 olan üç deprem hareketi düzeyi tanımlamıştır. Dönüş
periyotları sırasıyla 72 yıl, 475 yıl ve 2475 yıldır. FEMA 356 ise 50 yılda aşılma
olasılıkları %10 (BSE-1) ve %2 (BSE-2) olan iki düzel tanımlamıştır.
Deprem yer hareketi seçimi için öncelikle deprem yer hareketi düzeyine uygun
ivme spektrumları çizilir. Seçilen deprem kayıtlarının %5 sönüm için hesaplanan
spektrumların 0.2Tn ve 1.5Tn aralığındaki genliklerinin ortalamasının tasarım
spektrumlarının aynı aralıktaki genliklerinin ortalamasına belirli oranlarda yakın
olması gerekir. FEMA 356 bu oranı 1.4 olarak belirlerken DBYBHY 2007 oranın
%90’dan az olmaması gerektiğini belirtir. Seçilen kayıtlar bu kriterlere göre
ölçeklenir (Şekil 3.7). Tasarım spektrumu Türk ( DBYBHY 2007 ) ve
Amerikan(ASCE/SEI 7-10 ve FEMA 356) yönetmeliklerinde farklı şekillerde
tariflenmiştir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar Müdürlüğü tarafından
hazırlanarak 2008 yılında taslak olarak yayınlanan İstanbul Yüksek Binalar Deprem
Yönetmeliği’nin tasarım spektrumu Amerikan yönetmelikleriyle uyumludur (Şekil
3.6).
39
a) b)
Şekil 3.6: Yönetmeliklerde tariflenen farklı tasarım spektrumları. a) DBYBHY 2007,

b) IYBDY 2008.
Deprem kayıtlarının seçiminde deprem yer hareketi düzeyinin yanı sıra deprem
düzeyine uyumlu deprem büyüklükleri, fay uzaklıkları, kaynak mekanizmaları ve yerel
zemin koşulları da önemlidir.
Seçilen gerçek deprem kayıtlarının ölçeklenmesi Prof. Dr. Yasin Fahjan’ın
“Tasarım İvme Spektrumuna Uygun Gerçek Deprem Kayıtlarının Seçilmesi ve
Ölçeklenmesi” çalışmasından faydalanılarak hazırlanmış olan MatLab programı ile
yapılacaktır. [18]
0.2Tn 1.5Tn
Şekil 3.7: Ölçeklenmiş deprem kaydının şematik gösterimi.
40
3.3.2.2. Sönüm
Yapısal dinamik analizlerin en önemli parametrelerinden biri sönüm modelidir.

Sönüm oranının ve modelinin doğru (gerçeğe yakın) tayin edilmesi nümerik yapı
modelinin gerçekçiliğini ve güvenirliğini doğrudan etkilemektedir. Yapısal dinamik
analizlerde en yaygın olan sönüm modeli doğrusal viskoz sönümü modelleyen
Rayleigh sönüm modeli, yapısal sistemin kütlesinin ve katılığının orantılı toplamı
olması sonucu hesaplamalarda sağladığı kolaylık sağlar. [19]
Şekil 3.8: Rayleigh sönüm modeli.
41
4. SAYISAL ÖRNEK
4.1. Yapı Bilgisi
Bu çalışmada; İstanbul ili, Bakırköy ilçesi, Yeşilköy Mahallesi’nde, Kuzey

Anadolu Fay hattına yaklaşık 13 km uzaklıkta inşa edilmiş olan AHL THY Kargo
Terminal Binası kullanılmıştır.
Şekil 4.1: Genel görünüş.
Kargo Terminali çerçeve taşıyıcılardan oluşan 2 blok olarak tasarlanmıştır.

Üstyapıda A blok 1~16 aksları arasında B blok ise 16’~24 aksları arasında teşkil
edilmiştir. A blok düşey taşıyıcı yerleşimi 172x178 metre, B blok 172x96 metredir.
Yapının saçak altı dâhil toplam çatı alanı yaklaşık 50.600 m2’dir. Yapı içerisinde
farklı kullanım amaçları için farklı kotlarda düzenlenmiş kat ve asmakatlar
mevcuttur.
Yapı boyuna doğrultuda 1~2 aksları arası 10 metre olmak kaydıyla diğer
aksları 12 metre aralıkla teşkil edilmiştir. Çatı makası doğrultusunda ise 20 metrelik
arakat, sonrasında 13 metre ara ile düzenlenmiştir.
Enkesitte değerlendirildiğinde zemin betonu kaba kotu +0.850 olmak üzere çatı
makası mahyası +17.950 kotuna erişmektedir. Çelik kolonlar zemin betonu altında
+0.100 kotunda ankastre olarak mesnetlenmektedir.
42
Bina akslarında arakat alanları dışında 12/24metre hit&miss ilkesine göre
kolon yerleşimi yapılarak 24x26 metrelik bölünmemiş kullanım alanları elde
edilmiştir. Bu prensip ile 24 metre boyunda ara stabilite makasları çerçeve
doğrultusu makaslarının mesnetleri vazifesini görmektedir.
Arakatların teşkil edildiği alanlarda ara kolonlar düzenlenerek 12x13 metrelik
modülasyonlar oluşturulmuştur. Binanın kolonları S355 kalitesinde hadde ve/veya
yapma haç/I kesitlerden teşkil edilirken çatı makasları için S235 kalitesinde boru
kesitler tercih edilmiştir. Çerçeve kirişleri geniş başlıklı S275 kalitesinde H
kesitlerden tercih edilerek rijitlik arttırılmış, döşeme kirişlerinde ise S275 kalitesinde
IPE profiller tercih edilmiştir. Çatı düzlem rijitliği boru çaprazlarla, makas alt başlık
stabiliteleri yaklaşık 6.50 m aralıklarla teşkil edilen S235 kalitesinde boru
elemanlarla sağlanmıştır. Aşıklar ve saçak altı ile parapet alnı kapamalarında
kaplama altında S355+GZ kalitesinde ince cidarlı elemanlar tercih edilmiştir.
Arakat alanları betonaltı trapezli kompozit döşeme plakları olarak tasarlanmış,
çerçeve kirişleri dışındaki döşeme kirişleri de kompozit kiriş olarak
boyutlandırılmıştır.
Kargo terminal binası olarak kullanılacak yapının bina önem katsayısı
DBYBHY 2007’nin “2.4.2. Bina Önem Katsayısı” ile ilgili TABLO 2.3’e göre 1.50
kabul edilmiş, tasarım da buna göre yapılmıştır. Üzerine inşa edildiği zeminin zemin
grubu B, zemin sınıfı ise Z2’dir.
Şekil 4.2: 3 Boyutlu Bilgisayar Modeli.
43
Şekil 4.3: Kesit görünüşleri.
44
Şekil 4.4: Çatı planı.
45
4.1.1. A1 Burulma Düzensizliği Kontrolü
Birbirine dik iki deprem doğrultusunun herhangi biri için, herhangi bir katta en
büyük göreli kat ötelemesinin o katta aynı doğrultudaki ortalama göreli ötelemeye
oranını ifade eden Burulma Düzensizliği Katsayısı ηbi’nin 1,2’den büyük olması
durumudur.
(4.1)
(4.2)
X doğrultusunda
, [20]
X doğrultusunda
, [20]
Yapıda A1 düzensizliği bulunmaktadır. [20]
4.1.2. A2 Döşeme Süreksizlikleri Kontrolü
i) Merdiven ve asansör boşlukları dâhil, boşluk alanları toplamının kat brüt

alanının 1/3 (0.33)’ünden fazla olması,
ii) Deprem yüklerinin düşey taşıyıcı sistem elemanlarına güvenle
aktarılabilmesini güçleştiren yerel döşeme boşluklarının bulunması,
iii) Döşemenin düzlem içi rijitlik ve dayanımında ani azalmaların olması,
Yapıda A2 döşeme süreksizliği bulunmamaktadır. [20]
46
4.1.3. A3 Planda Çıktılar Bulunması Düzensizliği Kontrolü
Yapıda A3 Planda Çıktılar Bulunması Düzensizliği bulunmamaktadır. [20]
4.1.4. B1 Komşu Katlar Arası Dayanım Düzensizliği Kontrolü
Dayanım Düzensizliği Katsayısı ηci’nin 0.80’den küçük olması durumu.
ηci = (ΣAe)i / (ΣAe)i+1 < 0.80 (4.3)
Herhangi bir katta etkili kesme alanının tanımı:
ΣAe = ΣAw + ΣAg + 0.15 ΣAk (4.4)
Binada B1 düzensizliği bulunmamaktadır. [20]
4.1.5. B2 Komşu Katlar Arası Rijitlik Düzensizliği Kontrolü
Rijitlik Düzensizliği Katsayısı ηki ’nin 2,0’den fazla olması durumudur.
ηki = (Δi /hi)ort / (Δi+1 /hi+1)ort > 2.0 (4.5)

veya
ηki = (Δi /hi)ort / (Δi−1/hi−1)ort > 2.0 (4.6)
Yapı tek katlıdır. Yapıda B2 düzensizliği bulunmamaktadır. [20]
4.1.6. B3 Düşey Eleman Düzensizliği Kontrolü
Taşıyıcı sistemin düşey elemanlarının (kolon veya perdelerin) bazı katlarda

kaldırılarak kirişlerin veya gûseli kolonların üstüne veya ucuna oturtulması, ya da üst
kattaki perdelerin altta kolonlara oturtulması durumu bulunmamaktadır. [20]
47
4.2. Bilgisayar Modeli
Şekil 4.5: Perspektif görünüş.
4.2.1. Malzeme Tanımları
Yapı elemanlarında kullanılmış olan her tip malzeme için doğrusal olmayan
davranış tanımlanmıştır (Tablo 4.1, Şekil 4.6).
Tablo 4.1: Malzemelere ait gerilme - şekil değiştirme değerleri.
Malzeme S235JR S275JR S355JR

235 275 355
360 430 510
0.0011 0.0013 0.0017
0.015 0.015 0.015
0.011 0.011 0.011
Şekil 4.6: Doğrusal olmayan malzeme davranışı.

48
4.2.2. Eleman Tanımları
Kolonlara ait tipik kesitler Şekil 4-7’de gösterildiği gibidir. Ara kat bulunan
orta bölgelerde; makaslara kadar uzanan ana kolonların ilk 3 metrelik kısmında
HAC-TİP1 kesiti kullanılmış, sonraki 6 metrelik kısımda HAC-TİP5, kalan kısımda
ise HAC-TİP2 kullanılmıştır.
Yapının A,B ve C akslarında ara kat bulunan bölgelerdeki kolonlarda HAC-
TİP4, ara kat bulunmayan bölgelerdeki kolonlarda ise HAC-TİP3 kullanılmıştır.
M ve O akslarındaki kolonlarda ise ilk 3 metrelik kısmında HAC-TİP1 kesiti
kullanılmış, sonraki kısımda ise HAC-TİP5 kesiti kullanılmıştır.
Ara katların kısa kolonları HAC-TİP5 ve YI370x805/30x10 kesitinden,
çerçeve kirişleri ise HE 800 B profilinden oluşmuştur.
Şekil 4.7: Tipik kolon kesitleri.
Ara kat çerçevelerinde kullanılan çaprazların kesitleri; CHS 323.9*16, CHS

323.9*12, CHS 273*10 ve CHS 273*12, kiriş kesitleri ise HE500A, HE500B,
HE700A, HE800A ve YI370x800/30*10’dur. Malzeme kaliteleri aşağıdaki gibidir.
 Hadde Profiller IPE, HEA, HEB; h<500 : S275JR

 Hadde Profiller IPE, HEA, HEB; h>500 : S355JR
 Kutu, boru, U-profil, L-profil : S235JR
 Plakalar t≥10mm : S355JR
 Plakalar t<10mm : S235JR
49
4.2.3. Plastik Mafsal Tanımları
Çaprazların orta noktalarına atanacak olan burkulmalı plastik mafsallar; hem

FEMA 356 Tablo 5-6’da belirtilen özelliklere göre hem de AISC 360-10 E3.
bölümünde tanımlanan tasarım kriterlerine göre tanımlanmıştır.
Tablo 4.2: Çapraz tasarım değerleri (AISC 360-10).
Kesit Alan L KL/ Nar. D/t Kom. Pcr Py δy

(mm2) (mm) r Şartı Şartı (kN) (kN) (mm)
ø 273*10 8262 9834 106 120 27 39 1143 2563 14,5
ø 273*10 8262 9080 98 120 27 39 1236 2563 13,4
ø 273*12 9839 9712 105 120 23 39 1368 3052 14,3
ø 273*12 9839 8412 91 120 23 39 1560 3052 12,4
ø 273*12 9839 9107 99 120 23 39 1458 3052 13,5
ø 323*12 11758 8513 77 120 27 39 2083 3647 12,6
ø 323*16 15477 9172 84 120 20 39 2599 4801 13,5
ø 323*16 15477 7890 72 120 20 39 2836 4801 11,7
Kuvvet/ Yer D./

ÖF ÖF
-0,3 -110/δy
-0,3 6*δy
-1 δy
-1 0
0 0
1 0
1 0
0,8 100/δy
0,8 110/δy
Şekil 4.8: Çaprazların eksenel kuvvet davranışı.
Çaprazların performans kriterleri FEMA-356 Tablo 5-7’de belirtilen D/t

oranları doğrultusunda Tablo 4-3’de belirtilmiştir. ⁄ ⁄
Tablo 4.3: Çaprazlar için performans kriterleri.
HK CG GÖ
Basınç
Çekme
50
Yukarıda hesaplanmış olan D/t oranına göre FEMA 356’nın önerdiği plastik
mafsal özellikleri ise Şekil 4-10’da belirtildiği gibidir.
Burkulmalı Plastik Mafsal (FEMA 356)

Kuvvet/ Yer D./
1,5 ÖF ÖF
1 -0,4 -9
Kuvvet / Ölçek Faktörü
-0,4 -0,5
0,5 -1,1 -0,5
0 -1 0
-15 -10 -5 0 5 10 15 20 0 0
-0,5 1 0
-1 1,1 11
0,8 11
-1,5
0,8 14
Yer değiştirme / Ölçek Faktörü
Şekil 4.9: Burkulmalı plastik mafsal özellikleri.
Bu çalışmada çapraz elemanlarda oluşacak plastik mafsallar, AISC 360-10

tanımlanmış olan dizayn kriterlerine ve Şekil 4.8’de belirtilen histeritik davranışa
göre tanımlanmış, örnek olarak Şekil 4-10’da gösterildiği gibi Sap2000’e
aktarılmıştır [21] [22]. Elemanların performans kriterleri ise FEMA 356 Tablo 5-7’ye
uygun olarak düzenlenmiştir.
Şekil 4.10: Burkulmalı plastik mafsalın Sap2000'de tanımlanması.
51
Moment çerçeve kirişlerinin her iki ucuna eğilme plastik mafsalı
tanımlanmıştır (L/d ≥ 8).
Tablo 4.4: Kiriş tasarım değerleri.
Kesit Z33 b/t h/tw Kom. Kom. 52 418 Mp

(m³) Şartı Şartı √ √ (kNm)
HE500B 0,00482 5,4 30,6 7,3 59,6 7,2 58,3 1880
HE700A 0,00703 5,6 43,9 7,3 59,6 7,2 58,3 2746
HE800A 0,00870 5,4 48,9 7,3 59,6 7,2 58,3 3397
HE800B 0,01023 4,5 41,9 7,3 59,6 7,2 58,3 3995
IPE450 0,00170 6,5 44,8 8,3 67,7 8,2 66,2 515
IPE500 0,00219 6,3 45,9 8,3 67,7 8,2 66,2 664
Kuvvet/ Yer D./

Plastik Mafsal ÖF ÖF
1,5 -11 -0,6
-9 -0,6
Kuvvet / Ölçek Faktörü
1
0,5 -9 -1,0
0 0 -1
-15 -10 -5
-0,5
0 5 10 15 0 0
0 1
-1
9 1,0
-1,5
9 0,6
Yer değiştirme / Ölçek Faktörü 11 0,6
Şekil 4.11: Eğilme plastik mafsal özellikleri.
Tablo 4.5: Kirişler için performans kriterleri.
HK CG GÖ
Eğilme
Şekil 4.12: Eğilme plastik mafsalının Sap2000'de tanımlanması.
52
Kolonlarda oluşacak plastik mafsalların model parametreleri ve performans
kriterleri P/Pcr , ve oranlarına göre FEMA 356 Tablo 5-7’den alınmıştır.
Tablo 4.6: Kolonlara ait P/Pcr oranları.
Çubuk Kesit P P/Pcr Çubuk Kesit P P/Pcr

0001 TIP1 -991,336 0,03 0890 TIP5 -1154,409 0,04
0006 TIP2 -752,011 0,03 0891 TIP5 -1688,219 0,07
0009 TIP4 -553,076 0,03 0892 TIP5 -1152,394 0,04
0012 TIP2 -672,371 0,03 0899 TIP5 -2055,498 0,08
0013 TIP1 -1037,303 0,03 0900 TIP5 -1470,009 0,06
0014 TIP2 -751,829 0,03 0901 TIP5 -512,787 0,02
0015 TIP4 -547,271 0,02 0902 TIP5 -1095,053 0,04
0016 TIP1 -1701,733 0,05 0919 TIP5 -300,741 0,01
0018 TIP4 -568,998 0,03 0920 TIP5 -568,831 0,02
0019 TIP2 -681,204 0,03 0921 TIP5 -280,07 0,01
0020 TIP1 -1588,868 0,05 0922 TIP5 -1052,335 0,04
0021 TIP2 -761,426 0,03 0923 TIP5 -295,544 0,01
0022 TIP2 -681,815 0,03 0934 TIP5 -1756,306 0,07
0023 TIP2 -736,487 0,03 0935 TIP5 -1220,213 0,05
0133 TIP4 -564,191 0,03 0942 TIP5 -1795,811 0,07
0134 TIP4 -556,597 0,03 0944 TIP5 -1259,943 0,05
0137 TIP4 -552,371 0,03 0947 TIP5 -1805,304 0,07
0171 TIP2 -673,963 0,03 0949 TIP5 -1331,216 0,05
0172 TIP3 -472,389 0,02 0955 TIP5 -795,035 0,03
0173 TIP3 -375,891 0,02 0965 TIP5 -1220,681 0,05
0174 TIP2 -1077,459 0,04 0966 TIP5 -999,146 0,04
0175 TIP2 -1015,22 0,04 0967 TIP5 -469,324 0,02
0176 TIP1 -1498,453 0,05 0968 TIP5 -1268,468 0,05
0177 TIP4 -555,577 0,03 0969 TIP5 -1230,493 0,05
0178 TIP4 -400,136 0,02 0971 TIP5 -1238,527 0,05
0179 TIP1 -1592,011 0,05 0978 TIP5 -1227,823 0,05
0180 TIP4 -395,281 0,02 0988 TIP5 -1237,852 0,05
0186 TIP1 -1952,21 0,06 0989 TIP5 -840,931 0,03
0187 TIP4 -502,839 0,02 0990 TIP5 -1245,407 0,05
0188 TIP1 -1594,956 0,05 0991 TIP5 -757,287 0,03
0189 TIP4 -374,775 0,02 0992 TIP5 -1242,965 0,05
0190 TIP1 -2092,895 0,06 0993 TIP5 -1256,668 0,05
0191 TIP4 -364,972 0,02 0994 TIP5 -1233,196 0,05
0192 TIP1 -1601,115 0,05 1011 TIP5 -1170,035 0,05
0193 TIP4 -484,435 0,02 1012 TIP5 -1244,241 0,05
0194 TIP1 -1468,798 0,04 1013 TIP5 -1253,123 0,05
0195 TIP4 -356,577 0,02 1014 TIP5 -1230,435 0,05
0196 TIP1 -1582,915 0,05 1015 TIP5 -1168,148 0,05
0197 TIP4 -346,22 0,02 1016 TIP5 -1232,984 0,05
0199 TIP4 -760,036 0,03 1018 TIP5 -478,221 0,02
53
Tablo 4.6: Devamı
0200 TIP1 -1582,56 0,05 1020 TIP5 -1178,881 0,05

0201 TIP4 -604,641 0,03 1024 TIP5 -265,981 0,01
0202 TIP1 -1493,734 0,05 1025 TIP5 -1259,293 0,05
0203 TIP4 -961,019 0,04 1026 TIP5 -457,652 0,02
0204 TIP1 -1592,473 0,05 1030 TIP5 -1172,665 0,05
0205 TIP4 -568,056 0,03 1034 TIP5 -262,166 0,01
0206 TIP1 -1483,632 0,04 1038 TIP5 -1246,801 0,05
0207 TIP3 -497,254 0,02 1042 TIP5 -439,148 0,02
0208 TIP3 -391,922 0,02 1046 TIP5 -1161,828 0,04
0209 TIP3 -542,396 0,02 1050 TIP5 -247,246 0,01
0210 TIP3 -426,044 0,02 1054 TIP2 -1084,606 0,04
0211 TIP3 -410,574 0,02 1058 TIP2 -1050,676 0,04
0212 TIP3 -350,026 0,02 1062 TIP2 -1083,628 0,04
0213 TIP3 -724,552 0,03 1066 TIP2 -1059,791 0,04
0214 TIP3 -663,007 0,03 1074 TIP2 -1072,053 0,04
0215 TIP2 -1033,949 0,04 1078 TIP2 -1038,59 0,04
0216 TIP2 -971,617 0,04 1082 TIP2 -1021,123 0,04
0217 TIP3 -513,024 0,02 1086 TIP2 -986,978 0,04
0218 TIP3 -405,344 0,02 1087 TIP2 -1025,854 0,04
0219 TIP4 -954,322 0,04 1088 TIP2 -1001,524 0,04
0220 TIP1 -1586,007 0,05 1089 TIP2 -1019,12 0,04
0221 TIP4 -562,189 0,03 1090 TIP2 -985,519 0,04
0222 TIP3 -525,786 0,02 1091 TIP2 -549,53 0,02
0223 TIP1 -1473,366 0,04 1092 TIP2 -526,745 0,02
0224 TIP5 -1331,414 0,05 1093 TIP2 -553,211 0,02
0225 TIP1 -1576,508 0,05 1094 TIP2 -528,172 0,02
0227 TIP1 -1492,23 0,05 1095 TIP2 -1080,374 0,04
0228 TIP5 -1373,536 0,05 1096 TIP2 -1046,76 0,04
0229 TIP1 -1573,716 0,05 1097 TIP2 -1020,815 0,04
0231 TIP3 -414,411 0,02 1098 TIP2 -993,664 0,04
0232 TIP1 -2086,092 0,06 1099 TIP2 -1039,72 0,04
0233 TIP2 -1058,178 0,04 1100 TIP2 -1006,78 0,04
0234 TIP2 -979,631 0,04 1101 TIP2 -502,871 0,02
0236 TIP2 -1058,244 0,04 1102 TIP2 -486,288 0,02
0454 TIP2 -988,116 0,04 1103 TIP2 -733,725 0,03
0465 TIP2 -1058,669 0,04 1104 TIP2 -696,73 0,03
0466 TIP2 -979,774 0,04 1107 TIP2 -712,273 0,03
0467 TIP2 -1018,046 0,04 1110 TIP2 -684,697 0,03
0470 TIP2 -955,545 0,04 1111 TIP2 -717,349 0,03
0471 TIP3 -500,369 0,02 1112 TIP2 -682,282 0,03
0472 TIP3 -394,438 0,02 1113 TIP2 -509,467 0,02
0475 TIP3 -511,352 0,02 1114 TIP2 -488,288 0,02
0476 TIP3 -401,695 0,02 1115 TIP2 -750,599 0,03
0477 TIP5 -1399,307 0,05 1116 TIP2 -716,391 0,03
0480 TIP1 -1602,077 0,05 1117 TIP2 -721,707 0,03
0481 TIP3 -529,397 0,02 1118 TIP2 -696,78 0,03
0482 TIP3 -416,763 0,02 1119 TIP2 -748,36 0,03
54
Tablo 4.6: Devamı
0486 TIP1 -1713,341 0,05 1122 TIP2 -714,983 0,03

0487 TIP2 -1115,88 0,05 1126 TIP2 -495,357 0,02
0490 TIP2 -1037,555 0,04 1130 TIP2 -474,033 0,02
0491 TIP2 -1112,797 0,05 1134 TIP5 -1570,555 0,06
0492 TIP2 -1042,388 0,04 1142 TIP5 -1247,164 0,05
0493 TIP2 -1112,583 0,05 1146 TIP5 -1476,997 0,06
0502 TIP2 -1034,062 0,04 1147 TIP5 -1309,56 0,05
0503 TIP2 -1098,203 0,04 1148 TIP5 -1015,846 0,04
0552 TIP2 -1036,284 0,04 1149 TIP5 -1162,192 0,04
0553 TIP5 -838,125 0,03 1150 TIP5 -969,88 0,04
0575 TIP4 -608,512 0,03 1151 TIP5 -868,308 0,03
0598 TIP1 -1598,238 0,05 1152 TIP5 -1567,412 0,06
0621 TIP5 -1209,773 0,05 1153 TIP5 -1256,83 0,05
0622 TIP1 -2076,954 0,06 1154 TIP5 -1680,277 0,06
0624 TIP5 -2344,42 0,09 1155 TIP5 -1273,778 0,05
0625 TIP4 -352,764 0,02 1158 TIP5 -1661,119 0,06
0626 TIP2 -776,208 0,03 1159 TIP5 -1170,201 0,05
0627 TIP1 -1116,509 0,03 1160 TIP5 -1760,338 0,07
0628 TIP2 -697,259 0,03 1161 TIP5 -1250,334 0,05
0645 TIP1 -1950,774 0,06 1162 TIP5 -1719,046 0,07
0704 TIP5 -2284,977 0,09 1164 TIP5 -1163,707 0,04
0705 TIP1 -1073,792 0,03 1166 TIP5 -1579,659 0,06
0707 TIP1 -1242,137 0,04 1167 TIP5 -1240,73 0,05
0708 TIP5 -2929,84 0,11 1168 TIP5 -2071,439 0,08
0709 TIP2 -776,362 0,03 1169 TIP5 -1298,61 0,05
0710 TIP1 -590,287 0,02 1170 TIP5 -1573,5 0,06
0711 TIP5 -2294,237 0,09 1171 TIP5 -1155,76 0,04
0712 TIP1 -1682,575 0,05 1172 TIP5 -1561,459 0,06
0713 TIP2 -705,718 0,03 1173 TIP5 -1237,928 0,05
0715 TIP5 -1163,957 0,04 1174 TIP5 -1561,103 0,06
0717 TIP5 -1929,318 0,07 1175 TIP5 -1152,958 0,04
0718 TIP5 -1601,799 0,06 1176 TIP5 -1571,017 0,06
0719 TIP5 -488,18 0,02 1177 TIP5 -1266,855 0,05
0744 TIP2 -784,131 0,03 1178 TIP5 -1564,551 0,06
0745 TIP1 -1781,795 0,05 1179 TIP5 -1180,255 0,05
0746 TIP2 -705,071 0,03 1180 TIP5 -1555,052 0,06
0747 TIP2 -796,402 0,03 1181 TIP5 -1262,61 0,05
0775 TIP1 -1740,502 0,05 1182 TIP5 -1552,26 0,06
0785 TIP2 -734,549 0,03 1183 TIP5 -1175,98 0,05
0786 TIP1 -1619,905 0,05 1184 TIP5 -1580,621 0,06
0788 TIP4 -742,973 0,03 1186 TIP5 -1576,782 0,06
0790 TIP4 -758,48 0,03 1188 TIP5 -1930,754 0,07
0792 TIP4 -563,756 0,03 1189 TIP5 -1282,169 0,05
0794 TIP1 -1724,744 0,05 1190 TIP5 -1447,342 0,06
0810 TIP4 -765,82 0,03 1191 TIP5 -1279,485 0,05
0813 TIP4 -524,895 0,02 1192 TIP5 -1720,311 0,07
0814 TIP3 -426,858 0,02 1193 TIP5 -1296,947 0,05
55
Tablo 4.6: Devamı
0815 TIP3 -372,659 0,02 1194 TIP5 -1472,278 0,06

0816 TIP3 -262,96 0,01 1195 TIP5 -1304,741 0,05
0817 TIP3 -220,354 0,01 1196 TIP5 -1462,176 0,06
0821 TIP1 -1658,055 0,05 1197 TIP5 -1294,637 0,05
0822 TIP4 -520,891 0,02 1198 TIP5 -1451,91 0,06
0823 TIP1 -1231,229 0,04 1199 TIP5 -1284,15 0,05
0824 TIP3 -939,363 0,04 1200 TIP5 -1470,773 0,06
0825 TIP1 -1709,675 0,05 1201 TIP5 -1303,291 0,05
0826 TIP3 -877,531 0,04 1202 TIP5 -2064,636 0,08
0827 TIP1 -2365,876 0,07 1203 TIP5 -1291,888 0,05
0828 TIP3 -924,904 0,04 1204 TIP5 -1691,885 0,07
0829 TIP1 -2306,434 0,07 1205 TIP5 -1285,493 0,05
0830 TIP3 -863,06 0,04 1206 TIP5 -1598,449 0,06
0831 TIP1 -2951,296 0,09 1208 TIP5 -1703,288 0,07
0834 TIP3 -726,083 0,03 1210 TIP5 -1636,599 0,06
0835 TIP1 -1185,413 0,04 1212 TIP4 -832,904 0,04
0836 TIP3 -663,417 0,03 1213 TIP4 -648,438 0,03
0844 TIP1 -1777,762 0,05 1214 TIP4 -564,979 0,03
0845 TIP3 -346,831 0,02 1215 TIP4 -380,687 0,02
0846 TIP1 -1817,267 0,06 1216 TIP4 -830,47 0,04
0847 TIP3 -281,649 0,01 1218 TIP4 -846,399 0,04
0852 TIP1 -1826,76 0,06 1220 TIP4 -833,757 0,04
0854 TIP1 -1352,672 0,04 1223 TIP4 -1061,575 0,05
0855 TIP5 -818,342 0,03 1224 TIP4 -784,172 0,04
0857 TIP1 -1352,87 0,04 1225 TIP4 -1085,189 0,05
0859 TIP1 -1394,992 0,04 1226 TIP4 -807,858 0,04
0860 TIP5 -1221,759 0,05 1227 TIP4 -1082,528 0,05
0861 TIP1 -1420,763 0,04 1336 TIP4 -805,434 0,04
0862 TIP5 -1707,826 0,07 2028 TIP5 -1282,189 0,05
0863 TIP1 -859,581 0,03 2040 TIP5 -1282,407 0,05
Tablo 4.7: P/Pcr < 0,2 için kesit kontrolleri.
Kesit √ √
TIP1 (1-1) 7,07 6,9 8,625 40,75 39,9 61,18
TIP1 (2-2) 7,07 6,9 8,625 40,75 39,9 61,18
TIP2 (1-1) 9,9 6,9 8,625 40,5 39,9 61,18
TIP2 (2-2) 4,55 6,9 8,625 20,06 39,9 61,18
TIP3 (1-1) 4,55 6,9 8,625 20,06 39,9 61,18
TIP3 (2-2) 4,55 6,9 8,625 20,06 39,9 61,18
TIP4 (1-1) 6,17 6,9 8,625 30,33 39,9 61,18
TIP4 (2-2) 6,17 6,9 8,625 30,33 39,9 61,18
TIP5 (1-1) 9,9 6,9 8,625 40,75 39,9 61,18
TIP5 (2-2) 9,9 6,9 8,625 40,75 39,9 61,18
56
Tablo 4.8: Kolonların plastik mafsal model parametreleri ve performans kriterleri.
Kesit a b c IO LS CP
TIP1 (1-1)* 8,5 10,5 0,56 0,93 5,6 7,5
TIP1 (2-2)* 8,5 10,5 0,56 0,93 5,6 7,5
TIP2 (1-1) 4 6 0,2 0,25 2 3
TIP2 (2-2) 9 11 0,6 1 6 8
TIP3 (1-1) 9 11 0,6 1 6 8
TIP3 (2-2) 9 11 0,6 1 6 8
TIP4 (1-1) 9 11 0,6 1 6 8
TIP4 (2-2) 9 11 0,6 1 6 8
TIP5 (1-1) 4 6 0,2 0,25 2 3
TIP5 (2-2) 4 6 0,2 0,25 2 3
TIP1 kesitinin 1-1 ve 2-2 yönüne ait model parametreler ve performans

kriterleri lineer interpolasyon yöntemiyle hesaplanmıştır. Sap2000 programına
aktarım örnek olarak Şekil 4-13 ve Şekil 4-14’de gösterilmiştir.
Şekil 4.13: PMM plastik mafsalın Sap2000’de tanımlanması.
Şekil 4.14: PMM plastik mafsalın Sap2000’de tanımlanması.
57
4.2.4. Yük Analizi
Yapısal elemanların öz ağırlık yükleri kullanılan bilgisayar programı

tarafından otomatik olarak hesaplanıp sisteme etkitilmektedir.
Hesaplarda, aşağıda verilen öz ağırlıklar dikkate alınmıştır;


4.2.4.1. Ölü Yükler
Çatıda;
 Taşyünü dolgulu kombi çatı paneli = 0.30 kN/m2
 Aşık, aksesuarları ve asılı yükler = 0.70 kN/m2
= 1.00 kN/m2 *12m= 12.00 kN/m
Saçak altında;
 Tek kat çatı paneli = 0.10 kN/m2
 İkincil taşıyıcılar = 0.10 kN/m2
= 0.20 kN/m2 *12 m= 2.40 kN/m
Döşemelerde;
 Yalıtım levha ve asmatavan = 0.40 kN/m2
 Hadveli 150 mm döşeme betonu + 8cm = 5.50 kN/m2
= 5.90 kN/m2
4.2.4.2. Hareketli Yükler
 Açık ve kapalı ofisler = 3.50 kN/m2

 Soyunma odaları, kafe, yemekhane = 5.00 kN/m2
4.2.4.3. Kar Yükü
Bakırköy zati kar yükü değeri açısından II. bölgede yer almakta olup bölgenin
rakımı 200 metrenin altındadır. TS498 Çizelge 4 uyarınca Pk0 = 0.75 kN/m’dir.
58
4.3. Özdeğer Analizi
Elastik periyotların ve mod şekillerinin belirlenmesi için özdeğer analizleri

yapılmıştır. Yapının özdeğer analizlerinden elde edilen ilk üç periyot aşağıdaki Şekil
4-10’da gösterilmiştir.
Şekil 4.15: Yapıya ait mod şekilleri.
4.4. Doğrusal Olmayan Öteleme Analizi
Doğrusal olmayan öteleme analizinde yapının tepe (kontrol) noktasındaki

hedef yerdeğiştirme miktarı; FEMA356’da tanımlanan Yerdeğiştirme Katsayıları
Yöntemi’ne ve DBYBHY-2007’de tanımlanan Kapasite Spektrum Yöntemi’ne göre
hesaplanmıştır. Talep spektrumu Şekil 4-23’de gösterilmiştir.
Şekil 4.16: Doğrusal olmayan öteleme eğrisi.

59
4.4.1. Kapasite Spektrum Yöntemi (DBYBHY 2007)
X yönü hedef deplasman miktarı, DBYBHY 2007 Bilgilendirme Eki 7.C’de

belirtilen kurallar doğrultusunda T1 = 0,632 < Ts durumu için hesaplanmıştır.
1.Aşama:
1,6
0,86
1,4 0,12 1,36
1,20
1,2
a= Vt / Meff (g)
1
0,8
Kapasite eğrisi
0,6 Bilineer
0,4
0,2
0
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1
d/ F*G (m)
Şekil 4.17: +X yönü modal kapasite eğrisi.
1,6
1,4
1,2
1
Sae, a (g)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,152
0
0 0,5 1 1,5 2
Sde, d (m) Talep Spektrumu
Modal Kapasite
Şekil 4.18: +X yönü hedeflenen yerdeğiştirme miktarı.
( )
60
2.Aşama:
1,6
0,17
1,4 1,12
1,2 0,11
1,01
a= Vt / Meff (g)
1
0,8
Kapasite eğrisi
0,6 Bilineer
0,4
0,2
0
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1
d/ F*G (m)
1,6
1,4
1,2
1
Sae, a (g)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,156
0
0 0,5 1 1,5 2
Modal Kapasite
( )
61
3.Aşama:
1,6
0,19
1,4 1,14
1,2 0,11
1,01
a= Vt / Meff (g)
1
0,8
Kapasite eğrisi
0,6 Bilineer
0,4
0,2
0
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1
d/ F*G (m)
1,6
1,4
1,2
1
Sae, a (g)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,156
0
0 0,5 1 1,5 2
Modal Kapasite
( )
2.Aşama ve 3.Aşama sonuçları eşitlendiği için 4. Aşamaya gerek kalmamıştır.
62
Y yönü hedef deplasman miktarı, DBYBHY 2007 Bilgilendirme Eki 7.C’de
belirtilen kurallar doğrultusunda T1 = 0,795 < Ts durumu için hesaplanmıştır.
1.Aşama:
1,2 0,50
1,13
0,14
1 0,92
0,8
a= Vt / Meff (g)
0,6 Kapasite eğrisi

0,4 Bilineer
0,2
0
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
d/ F*G (m)
Şekil 4.23: +Y yönü modal kapasite eğrisi.
1,6
1,4
1,2
1
Sae, a (g)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,236
0
0 0,5 1 1,5 2
Modal Kapasite
Şekil 4.24: +Y yönü hedeflenen yerdeğiştirme miktarı.
( )
63
2.Aşama:
1,2 0,26
1,03
0,14
1 0,92
0,8
a= Vt / Meff (g)
0,6
Kapasite eğrisi
0,4 Bilineer
0,2
0
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
d/ F*G (m)
Şekil 4.25: +Y yönü modal kapasite eğrisi.
1,6
1,4
1,2
1
Sae, a (g)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,236
0
0 0,5 1 1,5 2
Modal Kapasite
Şekil 4.26: +Y yönü hedeflenen yerdeğiştirme miktarı.
( )
1.Aşama ve 2.Aşama sonuçları eşitlendiği için 3.Aşamaya gerek kalmamıştır.
64
4.4.2. Yerdeğiştirme Katsayıları Yöntemi (FEMA 356, 2000)
X ve Y yönü hedef deplasman miktarı, FEMA 356 Bölüm3’de belirtilen

kurallar doğrultusunda T1 (TX1=0.632 , TY1 = 0.795) < Ts ve idealize edilmiş kapasite
eğrisinin ikinci eğiminin pozitif olduğu durum için hesap yapılmıştır.
Yapının X yönündeki efektif periyodu;
√ ⁄
| |
X yönünde hedeflenen yerdeğiştirme miktarı;
Yapının Y yönündeki efektif periyodu;
√ ⁄
| |
Y yönünde hedeflenen yerdeğiştirme miktarı;
65
4.4.3. +X Yönü Performans Değerlendirmesi
Hedef deplasmana göre +X yönünde yapılan öteleme analizi sonuçları aşağıda

belirtilmiştir.
Şekil 4.27: +X yönünde plastik mafsal gösterimi.
4.4.3.1. Çaprazların Performans Değerlendirmesi
+X yönünde yapıan öteleme analizi sonucu çaprazlarda oluşan hasar durumu

liste ve grafik halinde aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 4.9 +X yönü çaprazlardaki hasar durumu.
Çubuk θy θp Performans Çubuk θy θp Performans

182 0,0117 0,0000 IO 3672 0,0117 0,0000 IO
183 0,0126 0,0000 IO 3673 0,0126 0,0000 IO
184 0,0126 0,0000 IO 3674 0,0126 0,0000 IO
185 0,0136 0,0000 IO 3675 0,0136 0,0000 IO
927 0,0117 0,0000 IO 3989 0,0117 0,0000 IO
930 0,0126 0,0000 IO 3990 0,0126 0,0000 IO
931 0,0126 0,0000 IO 3991 0,0126 0,0000 IO
938 0,0136 0,0000 IO 3992 0,0136 0,0000 IO
1386 0,0117 0,0000 IO 4410 0,0117 0,0000 IO
1387 0,0126 0,0000 IO 4411 0,0126 0,0000 IO
1388 0,0126 0,0000 IO 4412 0,0126 0,0000 IO
1389 0,0136 0,0000 IO 4413 0,0136 0,0000 IO
1665 0,0146 0,1410 IO-LS 4572 0,0117 0,0000 IO
1674 0,0135 0,0000 IO 4573 0,0126 0,0000 IO
1675 0,0102 0,0000 IO 4574 0,0126 0,0000 IO
1677 0,0146 0,1736 IO-LS 4575 0,0136 0,0000 IO
1678 0,0135 0,0187 >CP 5058 0,0117 0,0000 IO
1691 0,0102 0,0000 IO 5059 0,0126 0,0000 IO
2266 0,0117 0,0000 IO 5060 0,0126 0,0220 IO-LS
2267 0,0126 0,0000 IO 5061 0,0136 0,0000 IO
66
Tablo 4.9: Devamı
2268 0,0126 0,0000 IO 5210 0,0117 0,0000 IO

2269 0,0136 0,0000 IO 5211 0,0126 0,0000 IO
2410 0,0117 0,0000 IO 5212 0,0126 0,0000 IO
2411 0,0126 0,0000 IO 5213 0,0136 0,0000 IO
2412 0,0126 0,0000 IO 10078 0,0135 0,0214 IO-LS
2413 0,0136 0,0000 IO 10079 0,0125 0,0091 >CP
2666 0,0135 0,0151 IO-LS 10080 0,0087 0,0000 IO
2667 0,0144 0,0000 IO 10085 0,0135 0,0000 IO
2668 0,0101 0,0000 IO 10086 0,0125 0,0000 IO
2993 0,0117 0,0000 IO 10087 0,0087 0,0000 IO
2994 0,0126 0,0000 IO 10092 0,0135 0,0525 IO-LS
2995 0,0126 0,0000 IO 10093 0,0125 0,0434 >CP
2996 0,0136 0,0000 IO 10094 0,0087 0,0000 IO
3137 0,0117 0,0000 IO 10099 0,0135 0,0595 IO-LS
3138 0,0126 0,0000 IO 10100 0,0125 0,0000 IO
0,2
0,15
Δ (mm)
IO
0,1
LS
0,05
CP
0 Δ
1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70 73
Çubuk No
Şekil 4.28: +X yönü çaprazlardaki hasar durumu.
4.4.3.2. Kirişlerin Performans Değerlendirmesi
+X yönünde yapılan öteleme analizi sonucu kirişlerde oluşan hasar durumu

Tablo 4.10 +X yönü kirişlerdeki hasar durumu.
Çubuk θy θp Performans Çubuk θy θp Performans

615-i 0,0116 0,0000 IO 615-j 0,0116 0,0000 IO
616-i 0,0116 0,0000 IO 616-j 0,0116 0,0000 IO
618-i 0,0116 0,0000 IO 618-j 0,0116 0,0000 IO
619-i 0,0116 0,0000 IO 619-j 0,0116 0,0000 IO
620-i 0,0116 0,0000 IO 620-j 0,0116 0,0000 IO
634-i 0,0116 0,0000 IO 634-j 0,0116 0,0000 IO
636-i 0,0116 0,0000 IO 636-j 0,0116 0,0000 IO
67
Tablo 4.10: Devamı
796-i 0,0116 0,0000 IO 796-j 0,0116 0,0000 IO
797-i 0,0116 0,0000 IO 797-j 0,0116 0,0000 IO
799-i 0,0116 0,0000 IO 799-j 0,0116 0,0000 IO
800-i 0,0116 0,0000 IO 800-j 0,0116 0,0000 IO
801-i 0,0116 0,0000 IO 801-j 0,0116 0,0000 IO
802-i 0,0116 0,0000 IO 802-j 0,0116 0,0000 IO
1776-i 0,0116 0,0000 IO 1776-j 0,0116 0,0000 IO
2712-i 0,0115 0,0000 IO 2712-j 0,0115 0,0000 IO
2713-i 0,0115 0,0000 IO 2713-j 0,0115 0,0000 IO
2714-i 0,0116 0,0000 IO 2714-j 0,0116 0,0000 IO
2715-i 0,0116 0,0000 IO 2715-j 0,0116 0,0000 IO
2716-i 0,0116 0,0000 IO 2716-j 0,0116 0,0000 IO
2717-i 0,0116 0,0000 IO 2717-j 0,0116 0,0000 IO
2718-i 0,0116 0,0000 IO 2718-j 0,0116 0,0000 IO
3477-i 0,0116 0,0000 IO 3477-j 0,0116 0,0000 IO
6451-i 0,0116 0,0000 IO 6451-j 0,0116 0,0000 IO
6452-i 0,0116 0,0000 IO 6452-j 0,0116 0,0000 IO
6453-i 0,0116 0,0000 IO 6453-j 0,0116 0,0000 IO
6454-i 0,0116 0,0000 IO 6454-j 0,0116 0,0000 IO-LS
6455-i 0,0116 0,0000 IO 6455-j 0,0116 0,0000 IO
6456-i 0,0116 0,0000 IO 6456-j 0,0116 0,0000 IO
6457-i 0,0116 0,0000 IO 6457-j 0,0116 0,0000 IO
6514-i 0,0116 0,0000 IO 6514-j 0,0116 0,0000 IO
6759-i 0,0143 0,0000 IO 6759-j 0,0143 0,0000 IO
0,12
0,10
0,08
0,06 IO
θp (m)
0,04 LS
0,02
0,00 CP
1776-i
2712-i
2713-i
2714-i
2715-i
2716-i
2717-i
2718-i
3477-i
6451-i
6452-i
6453-i
6454-i
6455-i
6456-i
6457-i
6514-i
6759-i
615-i
616-i
618-i
619-i
620-i
634-i
636-i
795-i
796-i
797-i
799-i
800-i
801-i
802-i
θp
Çubuk No
0,14
0,12
0,1
0,08 IO
0,06
θp (m)
0,04 LS
0,02
0 CP
1776-j
2712-j
2713-j
2714-j
2715-j
2716-j
2717-j
2718-j
3477-j
6451-j
6452-j
6453-j
6454-j
6455-j
6456-j
6457-j
6514-j
6759-j
615-j
616-j
618-j
619-j
620-j
634-j
636-j
795-j
796-j
797-j
799-j
800-j
801-j
802-j
θp
Çubuk No
Şekil 4.29: +X yönü kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu.

68
4.4.3.1. Kolonların Performans Değerlendirmesi
+X yönünde yapılan öteleme analizi sonucu kolonlarda oluşan hasar durumu

grafik halinde aşağıda gösterilmiştir.
0,03
0,025
0,02
CP
0,015
θp (rad)
0,01 LS
0,005 IO
0
θp33
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
Çubuk No
0,020
0,015
θp (rad)
CP
0,010
LS
0,005
IO
0,000
θp33
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
Çubuk No
Şekil 4.30: +X yönü TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu.
0,05
0,04
0,03 CP
θp (rad)
0,02
LS
0,01
0 IO
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
θp33
Çubuk No
0,050
0,040
θp (rad)
0,030 CP
0,020
LS
0,010
IO
0,000
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
θp33
Çubuk No
69
θp (rad) θp (rad) θp (rad) θp (rad)
0,1
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,00
0,02
0,04
0,06
0,08
0,10
0
0,02
0,04
0,06
0,08
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
9 9 172 172
15 173 173
18 18
133 207 207
134 134 208 208
137 209 209
177 177 210 210
178 211 211
180 180
187 212 212
189 189 213 213
191 214 214
193 193
195 217 217
197 197 218 218
199 222 222
201 201
203 231 231
205 205 471 471
219 472 472
221 221 475 475
575 476 476
625 625
788 481 481
790 790 482 482
Çubuk No
Çubuk No
792 810 814 814
810
Çubuk No
Çubuk No
813 815 815

822 822 816 816
1212 1213 817 817
1213 824 824
1214 1215 826 826
1215
1216 828 828
1218 1218 830 830
1220 1223 834 834
1223 836 836
1224 1225
1225 845 845
1226 1227 847 847
1227 3486 3486
1336

IO
IO
IO
IO
LS
LS
LS
LS
CP
CP
CP
CP
θp33
θp33
θp33
θp33
70
θp (rad)
θp (rad) θp (rad) θp (rad)
0,005
0,015
0
0,01
0,02
0,1
0,1
0
0,02
0,04
0,06
0,08
0
0,02
0,04
0,06
0,08
224
0,000
0,005
0,010
0,015
0,020
629 629 224 624
631 631 624 717
700 700 717 862
702 702 862 868
720 720 868 900
722 722 900 921
787 787 921 942
791 791 942
965
812 812 965
971 971
853 853 991
991
876 876 1012
1012
908 908 1017
1017
925 925 1026 1026
929 929 1046 1046
933 933 1147 1147
987 987 1152
Çubuk No
1152
1642 1642 1159
Çubuk No
Çubuk No
Çubuk No
1159
2702 2702 1166
1166
2706 2706 1171
2719 2719 1176 1171
2721 2721 1181 1176
2818 2818 1188 1181
4123 4123 1193 1188
5304 5304 1198 1193
6583 6583 1203 1198
6754 6754 1210 1203
2828 1210
2828
Şekil 4.35: +X yönü YI ve H kesitlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu.

IO
IO
LS
LS
CP
CP
IO
LS
CP
IO
LS
θp33
θp33
CP
θp33
θp33
71
4.4.4. +Y Yönü Performans Değerlendirmesi
Hedef deplasmana göre +Y yönünde yapılan öteleme analizi sonuçları aşağıda

belirtilmiştir.
Şekil 4.36: +Y yönünde plastik mafsal gösterimi.
+Y yönünde yapılan öteleme analizi sonucu kirişlerde oluşan hasar durumu

0,14
0,12
0,10
0,08 IO
θp (m)
0,06 LS
0,04
CP
0,02
θp
0,00
1032
1033
1378
1543
1653
1694
1740
2414
2415
2438
2439
2734
2736
2738
2741
2743
2745
3141
3142
3165
3166
3676
3688
614
638
640
646
804
806
808
939
940
Çubuk No
0,16
0,14
0,12
0,1
0,08 IO
θp (m)
0,06 LS
0,04 CP
0,02
θp
0
1032
1033
1378
1543
1653
1694
1740
2414
2415
2438
2439
2734
2736
2738
2741
2743
2745
3141
3142
3165
3166
3676
3688
614
638
640
646
804
806
808
939
940
Çubuk No
Şekil 4.37: +Y yönü kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu.

72
+Y yönünde yapılan öteleme analizi sonucu kolonlarda oluşan hasar durumu

0,02
0,015
CP
0,01
θp (rad)
LS
0,005
IO
0
θp22
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
Çubuk No
0,020
0,015
θp (rad)
CP
0,010
LS
0,005
IO
0,000
θp22
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
Çubuk No
Şekil 4.38: +Y yönü TIP1 kolonların i ve j uçlarındaki hasar durumu.
0,1
0,08
0,06 CP
θp (rad)
0,04
LS
0,02
IO
0
θp22
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040
LS
0,020
IO
0,000
θp22
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
73
0,1
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0
0,02
0,04
0,06
0,08
0,00
0,02
0,04
0,06
0,08
0,10
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
9 9 172 172
15 15 173 173
18 18 207
133 133 207
134 134 208 208
137 137 209 209
177 177 210 210
178 178
180 180 211 211
187 187 212 212
189 189 213 213
191 191 214 214
193 193
195 195 217 217
197 197 218 218
199 199 222 222
201 201 231
203 203 231
205 205 471 471
219 219 472 472
221 221 475 475
575 575 476
625 625 476
788 788 481 481
790 790 482 482
Çubuk No
Çubuk No
792 792 814 814

810 810
Çubuk No
813 813 Çubuk No 815
816
815
822 822 816
1212 1212 817 817
1213 1213 824
1214 824
1214 1215 826 826
1215 1216 828
1216 828
1218 1218 830 830
1220 1220 834
1223 834
1223 1224 836 836
1224 1225 845
1225 845
1226 1226 847 847
1227 1227 3486
1336 1336 3486

LS
CP
IO
IO
IO
LS
LS
LS
CP
CP
CP
θp22
Seri 3
θp22
θp22
θp22
74
θp (rad)
θp (rad)
θp (rad) θp (rad)
0
0,005
0,01
0,015
0,02
0,000
0,005
0,010
0,015
0,020
224
0,1
0
0,02
0,04
0,06
0,08
0,1
0
0,02
0,04
0,06
0,08
224 624
629 629
624 717
631 631
717 862
700 700
862 868
702 702
868 900
720 720 900
722 722 921
921 942
787 787 942
791 791 965
965
812 812 971
971
853 853 991 991
876 876 1012 1012
908 908 1017 1017
925 925 1026 1026
929 929 1046 1046
933 933 1147 1147
Çubuk No
987 1152 1152
Çubuk No
987
1642 1159 1159
Çubuk No
1642
Çubuk No
2702 1166 1166
2702
2706 1171 1171
2706
2719 1176 1176
2719 1181
2721 2721 1181
2818 1188
2818 1188
4123 1193
4123 1193
5304 1198
5304 1203 1198
6583 1203
6583 1210
6754 1210
6754 2828
2828
Şekil 4.43: +Y yönü YI ve H kesitlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu.

IO
IO
LS
LS
CP
CP
IO
IO
LS
CP
LS
CP
θp22
θp22
θp22
θp22
75
4.5. Doğrusal Olmayan Dinamik Zaman Geçmişi Analizi
4.5.1. Deprem Kaydı Seçimi
Doğrusal olmayan dinamik zaman geçmişi analizinde kullanılacak olan deprem

ivme kayıtları aşağıda belirtilen parametrelere ve İYBDY-2008 ve ASCE 7-10
yönetmeliklerince tanımlanan deprem tasarım spektrumuna uygun olarak PEER
Ground Motion Database veri bankasından elde edilmiştir.
 Deprem Düzeyi : D3 ⇒ Ss = 1.50 g, S1 = 1.50 g

 Bina Önem Katsayısı (I) : 1.50
 Zemin Grubu : B ⇒ Fa = 1. 0, Fv = 1. 0
 Hareketli Yük Katılım Katsayısı (n) : 0.30 (çatı kar yükü, hareketli yükler)
Şekil 4.44: Yapının konumu ve fay hattına olan uzaklığı.
D3 deprem düzeyi için;



76
Hedef spektrum, ve değerlerince ASCE 7-10 yönetmeliğine uygun
olarak Şekil 4-7’deki gibi tanımlanmıştır.
Şekil 4.45: Tasarım spektrumu oluşturma.
İvme kayıtlarının seçiminde yanal atımlı deprem kaynak mekanizması, 6.9 <
Mw < 7.5 deprem moment büyüklüğü esas alınmıştır. Deprem mesafesi ise Şekil 4-8
belirtildiği gibi yaklaşık 13 km olduğu için, fay kırığının yüzeysel izdüşümüne en
yakın mesafeyi temsil eden Joyner-Boore mesafesi 10 < RJB < 30 km olarak
tanımlanmıştır.
Şekil 4.46: Jeolojik özelliklere göre deprem kayıt taraması.

77
Eşleşme yapılacak periyod aralığı, İYBHY 2008 yönetmeliğinin 2.3.7.
maddesinde belirtilen 0.2Tn ve 1.2Tn değerlerince “weight function” olarak
düzenlenmiştir.
Şekil 4.47: Tarama sonuçları.
Yukarıdaki kriterlere göre eşleşen deprem ivme kayıtlarından 3 adedi seçilmiş,

bu depremlerin yer hareketi bileşenlerinin genlikleri, MATLAB yardımıyla, hedef
spektrumunun aynı periyod aralığındaki genliklerinin 1.30 katından daha az
olmayacak şekilde ölçeklendirilmiştir.
Kayıtların ivme genliğinin ±0.05g’yi ilk ve son olarak astığı iki nokta arasında
kalan süreler 5Tn’den ve 15 saniyeden kısa olmasına dikkat edilmiştir.
Tablo 4.11 Seçilen deprem kayıtları.
Deprem / Kayıt no Tarih Mg. İstasyon Vs 30 RJB Süre

(m/sn) (km) (sn)
Landers 06/1992 7,28 Joshua Tree 379,32 11,0 34,7
(RSN864)
Düzce 11/1999 7,14 Bolu 293,57 12,0 17,0
(RSN1602)
El Mayor 04/2010 7,20 M. Ocampo 242,05 13,2 47,3
(RSN5827)
78
Seçilen deprem kayıtlarının ortalama spektrum eğrileri ve ölçeklendirilmiş
spektrum eğrileri, hedef spektrum eğrisi ile aynı grafikte aşağıda gösterilmiştir.
2,5
2
pSa (g)
1,5
0,5
0
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
Periyot (sn)
ST (g) SA Ort. SA Ölçekli (SF:2,152)
Şekil 4.48: Landers depremi.
2,5
2
pSa (g)
1,5
0,5
0
0 1 2 3 4 5 6
Periyot (sn)
Şekil 4.49: Düzce depremi.
79
3
2,5
2
pSa (g)
1,5
0,5
0
0 1 2 3 4 5 6
Periyot (sn)
Şekil 4.50: El Mayor depremi.
4.5.2. Performans Değerlendirmeleri
Seçilen deprem kayıtları ile yapılan analizlerin sonucunda oluşan plastik

mafsallar ve hasar durumları grafiksel olarak aşağıda belirtilmiştir. Bu analizler
sonucu oluşan maksimum taban kesme kuvveti ve maksimum tepe deplasmanı,
öteleme eğrileriyle aynı grafikte gösterilmiştir.
200000
150000 Y yönü X yönü

DüzceX DüzceX
Vt (kN)
MayorX MayorX
100000 LandersX LandersX
DüzceY DüzceY
50000 MayorY MayorY

LandersY LandersY
0
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8
δ (m)
Şekil 4.51: THA ve PO analizlerinin karşılaştırılması.
4.5.3. Landers Depremi +X Yönü Analiz Sonuçları
Landers depreminin JOS000 bileşeni yapıya +X yönünde uygulanmıştır.

80
Yapılan analiz sonucunda çaprazlarda oluşan hasar durumu grafik halinde

aşağıda gösterilmiştir.
0,4
Δ (mm)
IO
0,2
LS
0
1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70 73 CP
Çubuk No Δ
Şekil 4.52: Çaprazların hasar durumu. (Landers +X)
Kirişlerde herhangi bir plastik mafsal oluşumu gözlenmemiştir.

0,02
CP
0,01
θp (rad)
LS
0
IO
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
θp33
Çubuk No
0,020
θp (rad)
CP
0,010
LS
0,000
IO
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
θp33
Çubuk No
Şekil 4.53: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +X)
81
0,1
0
0,02
0,04
0,06
0,08
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,000
0,020
0,040
0,060
0,080
0,100
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
172 6 6
172 173 19
173 207 19
207 23 23
208 208
209 175 175
209 233
210 210 233
211 211 454
212 454
212 467
213 213 467
214 490 490
214
217 217 493 493
218 218 552
222 552
222 709
231 231 709
471 471 746 746
472 472 1054
475 1054
475 1066
476 476 1066
481 481 1082 1082
482 482 1088 1088
Çubuk No
Çubuk No
814 814
1091
Çubuk No
Çubuk No
815 815 1091

816 816 1094 1094
817 817 1097 1097
824 824 1100
826 1100
826
828 828 1103 1103
830 830 1110 1110
834 834 1113 1113
836 836
845 845 1116 1116
847 847 1119 1119
3486 3486 1130 1130
IO
IO
IO
IO
LS
LS
LS
LS
CP
CP
CP
CP

θp33
θp33
θp33
θp33
82
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,000
0,005
0,010
0,015
0,020
0,005
0,015
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
0
0,01
0,02
224 224 9 9
15 15
624 624 18
18 133
717 717 133
134 134
862 862 137
137 177
868 868 177 178
900 900 178 180
180 187
921 921 187 189
942 942 189 191
191 193
965 965 193 195
971 971 195 197
197 199
991 991 199 201
1012 1012 201 203
203 205
1017 1017 205 219
1026 1026 219 221
221
1046 1046 575 575
625 625
1147 1147 788 788
1152 1152 790 790
Çubuk No
Çubuk No
792 792
1159 1159 810 810
Çubuk No
Çubuk No
1166 1166 813 813

822 822
1171 1171 1212 1212
1176 1176 1213 1213
1214 1214
1181 1181 1215 1215
1188 1188 1216 1216
1218 1218
1193 1193 1220 1220
1198 1198 1223 1223
1224 1224
1203 1203 1225 1225
1210 1210 1226 1226
1227 1227
2828 2828 1336 1336
IO
IO
IO
IO
LS
LS
LS
LS
CP
CP
CP
CP

θp33
θp33
θp33
θp33
83
0,15
0,1 CP
θp (rad)
0,05 LS
0 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
-0,05 θp33
Çubuk No
0,150
0,100 CP
θp (rad)
0,050 LS
0,000 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
-0,050 θp33
Çubuk No
Şekil 4.58: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +X)
4.5.4. Landers Depremi +Y Yönü Analiz Sonuçları
Landers depreminin JOS090 bileşeni yapıya +Y yönünde uygulanmıştır.
Yapılan analiz sonucunda kolonlarda oluşan hasar durumu grafik halinde

0,020
θp (rad)
0,015
CP
0,010
0,005 LS
0,000 IO
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
θp22
Çubuk No
0,02
0,015 CP
0,01
θp (rad)
0,005 LS
0 IO
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
θp22
Çubuk No
Şekil 4.59: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +Y)
84
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040 LS
0,020 IO
0,000 θp22
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,1
0,08
0,06 CP
θp (rad)
0,04 LS
0,02 IO
0 θp22
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,1
0,08
0,06 CP
θp (rad)
0,04 LS
0,02 IO
0 θp22
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040 LS
0,020 IO
0,000 θp22
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
85
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,000
0,005
0,010
0,015
0,020
0,005
0,015
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
0
0,01
0,02
224 224 9 9
624 624 18
18
717 717
134 134
862 862
868 868 177 177
900 900 180
180
921 921 189
942 942 189
965 965 193 193
971 971 197 197
991 991 201
1012 1012 201
1017 1017 205 205
1026 1026 221 221
1046 1046 625
1147 1147 625
1152 1152 790 790
Çubuk No
Çubuk No
1159 1159 810 810
Çubuk No
Çubuk No
1166 1166 822

822
1171 1171
1176 1176 1213 1213
1181 1181 1215 1215
1188 1188 1218 1218
1193 1193
1198 1198 1223 1223
1203 1203 1225 1225
1210 1210 1227 1227
2828 2828
IO
IO
IO
IO
LS
LS
LS
LS
CP
CP
CP
CP

θp22
θp22
θp22
θp22
86
0,08
0,06
0,04 CP
θp (rad) LS
0,02
0 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp22
Çubuk No
0,080
0,060
θp (rad)
0,040 CP
0,020 LS
0,000 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp22
Çubuk No
Şekil 4.64: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +Y)

0,2
0,15
0,1 IO
θp (m)
0,05 LS
0 CP
1033
1694
2415
2713
2717
2738
3141
3676
3694
4044
4601
5215
5512
5893
6452
6456
6514
6661
614
619
638
796
801
808
10102
θp
Çubuk No
0,2
0,15
0,1 IO
θp (m)
0,05 LS
0 CP
1033
1694
2415
2713
2717
2738
3141
3676
3694
4044
4601
5215
5512
5893
6452
6456
6514
6661
614
619
638
796
801
808
10102
θp
Çubuk No
Şekil 4.65: Kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Landers +Y)

87
4.5.5. El Mayor Depremi +X Yönü Analiz Sonuçları
El Mayor depreminin MDO000 bileşeni yapıya +X yönünde uygulanmıştır.
Çaprazlarda oluşan hasar durumu grafik halinde aşağıda gösterilmiştir.
0,4
Δ (mm)
IO
0,2
LS
0
1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70 73 CP
Çubuk No Δ
Şekil 4.66: Çaprazların hasar durumu. (El Mayor +X)
Kolonlarda oluşan hasar durumu grafik halinde aşağıda gösterilmiştir.
0,02
CP
0,01
θp (rad)
LS
0
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
IO
θp33
Çubuk No
0,020
θp (rad)
CP
0,010
LS
0,000
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
IO
θp33
Çubuk No
Şekil 4.67: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +X)
88
0,05
0,04
0,03
CP
θp (rad)
0,02 LS
0,01 IO
θp33
0
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,050
0,040
θp (rad)
0,030 CP
0,020 LS
0,010 IO
0,000 θp33
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,1
0,08
0,06 CP
θp (rad)
0,04
LS
0,02
IO
0
θp33
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040 LS
0,020 IO
0,000 θp33
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
89
θp (rad) θp (rad) θp (rad)
θp (rad)
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,000
0,005
0,010
0,015
0,020
0,005
0,015
0
0,01
0,02
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
224 224 9
624 9
624
18 18
717 717
862 862 134 134
868 868 177
177
900 900
180 180
921 921
942 942 189 189
965 965 193 193
971 971
197 197
991 991
1012 1012 201 201
1017 1017 205 205
1026 1026
221 221
1046 1046
1147 1147 625 625
1152 1152 790 790
Çubuk No
1159 1159 Çubuk No
Çubuk No
810 810
Çubuk No
1166 1166
1171 1171 822 822
1176 1176 1213 1213
1181 1181 1215
1215
1188 1188
1193 1193 1218 1218
1198 1198 1223 1223
1203 1203 1225 1225
1210 1210
2828 2828 1227 1227
IO
IO
LS
CP
LS
CP
IO
IO
LS
CP
LS
CP
θp33
θp33
θp33
θp33
90
0,15
0,1
CP
θp (rad)
0,05 LS
0 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp33
Çubuk No
0,150
θp (rad)
0,100
CP
0,050 LS
0,000 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp33
Çubuk No
Şekil 4.72: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +X)
4.5.6. El Mayor Depremi +Y Yönü Analiz Sonuçları
El Mayor depreminin MDO090 bileşeni yapıya +Y yönünde uygulanmıştır.

0,02
CP
0,01
θp (rad)
LS
0
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
IO
θp22
Çubuk No
0,020
θp (rad)
CP
0,010
LS
0,000
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
IO
θp22
Çubuk No
Şekil 4.73: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +Y)
91
0,1
0,08
0,06 CP
θp (rad)
0,04 LS
0,02 IO
0 θp22
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040 LS
0,020 IO
0,000 θp22
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,1
0,08
0,06 CP
θp (rad)
0,04 LS
0,02 IO
0 θp22
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040 LS
0,020 IO
0,000 θp22
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
92
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,000
0,005
0,010
0,015
0,020
0,005
0,015
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
0
0,01
0,02
224 224 9 9
624 624 18
18
717 717
134 134
862 862
868 868 177 177
900 900 180
180
921 921 189
942 942 189
965 965 193 193
971 971 197 197
991 991 201
1012 1012 201
1017 1017 205 205
1026 1026 221 221
1046 1046 625
1147 1147 625
1152 1152 790 790
Çubuk No
Çubuk No
1159 1159 810 810
Çubuk No
Çubuk No
1166 1166 822

822
1171 1171
1176 1176 1213 1213
1181 1181 1215 1215
1188 1188 1218 1218
1193 1193
1198 1198 1223 1223
1203 1203 1225 1225
1210 1210 1227 1227
2828 2828
IO
IO
IO
IO
LS
LS
LS
LS
CP
CP
CP
CP
θp22
θp22
θp22
θp22
93
0,08
0,06
0,04 CP
θp (rad) LS
0,02
0 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp22
Çubuk No
0,080
0,060
θp (rad)
0,040 CP
0,020 LS
0,000 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp22
Çubuk No
Şekil 4.78: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +Y)

0,2
0,15
0,1 IO
θp (m)
0,05 LS
0 CP
1033
1694
2415
2713
2717
2738
3141
3676
3694
4044
4601
5215
5512
5893
6452
6456
6514
6661
614
619
638
796
801
808
10102
θp
Çubuk No
0,2
0,15
0,1 IO
θp (m)
0,05 LS
0 CP
1033
1694
2415
2713
2717
2738
3141
3676
3694
4044
4601
5215
5512
5893
6452
6456
6514
6661
614
619
638
796
801
808
10102
θp
Çubuk No
Şekil 4.79: Kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (El Mayor +Y)

94
4.5.7. Düzce Depremi +X Yönü Analiz Sonuçları
Düzce depreminin BOL000 bileşeni yapıya +X yönünde uygulanmıştır.
Çaprazlarda oluşan hasar durumu grafik halinde aşağıda gösterilmiştir.
0,4
Δ (mm)
IO
0,2
LS
0
1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70 73 CP
Çubuk No Δ
Şekil 4.80: Çaprazların hasar durumu. (Düzce +X)

0,02
CP
0,01
LS
θp (rad)
0
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
IO
θp33
Çubuk No
0,020
θp (rad)
CP
0,010
LS
0,000
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
IO
θp33
Çubuk No
Şekil 4.81: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +X)

95
0,05
0,04
0,03
CP
θp (rad)
0,02 LS
0,01 IO
θp33
0
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,050
0,040
θp (rad)
0,030 CP
0,020 LS
0,010 IO
0,000 θp33
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,1
0,08
0,06 CP
θp (rad)
0,04
LS
0,02
IO
0
θp33
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040 LS
0,020 IO
0,000 θp33
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
96
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,000
0,005
0,010
0,015
0,020
0,005
0,015
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
0
0,01
0,02
224 224 9 9
624 624 18
18
717 717
134 134
862 862
868 868 177 177
900 900 180
180
921 921 189
942 942 189
965 965 193 193
971 971 197 197
991 991 201
1012 1012 201
1017 1017 205 205
1026 1026 221 221
1046 1046 625
1147 1147 625
1152 1152 790 790
Çubuk No
1159 1159 Çubuk No 810 810
Çubuk No
Çubuk No
1166 1166 822

822
1171 1171
1176 1176 1213 1213
1181 1181 1215 1215
1188 1188 1218 1218
1193 1193
1198 1198 1223 1223
1203 1203 1225 1225
1210 1210 1227 1227
2828 2828
IO
IO
IO
IO
LS
LS
LS
LS
CP
CP
CP
CP

θp33
θp33
θp33
θp33
97
0,15
0,1
CP
θp (rad)
0,05 LS
0 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp33
Çubuk No
0,150
θp (rad)
0,100
CP
0,050 LS
0,000 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp33
Çubuk No
Şekil 4.86: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +X)
4.5.8. Düzce Depremi +Y Yönü Analiz Sonuçları
Düzce depreminin MDO090 bileşeni yapıya +Y yönünde uygulanmıştır.
Kolonlarda oluşan hasar durumu grafik halinde aşağıda gösterilmiştir.
0,02
CP
0,01
θp (rad)
LS
0
IO
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
θp22
Çubuk No
0,020
θp (rad)
CP
0,010
LS
0,000
IO
16
1
176
186
190
194
198
202
206
223
227
232
486
622
645
707
712
775
794
823
827
831
844
852
857
861
θp22
Çubuk No
Şekil 4.87: TIP1 kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +Y)
98
0,1
0,08
θp (rad) 0,06 CP
0,04 LS
0,02 IO
0 19 θp22
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040 LS
0,020 IO
0,000 θp22
19
23
1054
1066
1082
1088
1091
1094
1097
1100
1103
1110
1113
1116
1119
1130
6
175
233
454
467
490
493
552
709
746
Çubuk No
0,1
0,08
0,06 CP
θp (rad)
0,04 LS
0,02 IO
0 θp22
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
0,100
0,080
θp (rad)
0,060 CP
0,040 LS
0,020 IO
0,000 θp22
3486
172
207
209
211
213
217
222
471
475
481
814
816
824
828
834
845
Çubuk No
99
θp (rad) θp (rad)
θp (rad) θp (rad)
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,000
0,010
0,020
0,030
0,040
0,050
0,000
0,005
0,010
0,015
0,020
0,005
0,015
0
0,01
0,02
9 9
224 224
624 624 18 18
717 717 134 134
862 862 177
868 868 177
180 180
900 900
921 921 189 189
942 942 193
193
965 965
197 197
971 971
991 991 201 201
1012 1012 205 205
1017 1017
221 221
1026 1026
1046 1046 625 625
1147 1147 790 790
Çubuk No
1152 1152
Çubuk No
810 810
Çubuk No
1159 1159
Çubuk No
1166 1166 822 822
1171 1171 1213 1213
1176 1176
1215 1215
1181 1181
1188 1188 1218 1218
1193 1193 1223 1223
1198 1198 1225
1225
1203 1203
1210 1210 1227 1227
2828 2828
IO
IO
LS
LS
CP
CP

IO
IO
LS
LS
CP
CP
θp22
θp22
θp22
θp22
100
0,08
0,06
0,04 CP
θp (rad) 0,02 LS
0 IO
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp22
Çubuk No
0,080
0,060
θp (rad)
0,040 CP
LS
0,020
IO
0,000
1642
2702
2706
2719
2721
2818
4123
5304
6583
6754
629
631
700
702
720
722
787
791
812
853
876
908
925
929
933
987
θp22
Çubuk No
Şekil 4.92: YI ve H kesitlerinin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +Y)

0,2
0,15
0,1 IO
θp (m)
0,05 LS
0 CP
1033
1694
2415
2713
2717
2738
3141
3676
3694
4044
4601
5215
5512
5893
6452
6456
6514
6661
614
619
638
796
801
808
10102
θp
Çubuk No
0,2
0,15
0,1 IO
θp (m)
0,05 LS
0 CP
1033
1694
2415
2713
2717
2738
3141
3676
3694
4044
4601
5215
5512
5893
6452
6456
6514
6661
614
619
638
796
801
808
10102
θp
Çubuk No
Şekil 4.93: Kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar durumu. (Düzce +Y)
101
4.6. Göreli Kat Ötelemelerinin Kontrolü
Yapının hasar bölgesi göreli kat öteleme kontrolleri ile de irdelenmiştir. Tepe
deplasmanları ve bina yükseklik bilgileri aşağıda belirtildiği gibidir.
 Bina yüksekliği : 17,64 m

 +X yönünde hedef deplasman : 0,189 m
 +Y yönünde hedef deplasman : 0,266 m
 +X Düzce tepe deplasmanı : 0,209 m
 +Y Düzce tepe deplasmanı : 0,241 m
 +X Landers tepe deplasmanı : 0,222 m
 +Y Landers tepe deplasmanı : 0,273 m
 +X El Mayor tepe deplasmanı : 0,216 m
 +Y El Mayor tepe deplasmanı : 0,233 m
Öteleme Analizi
Düzce Depremi
Landers Depremi
El Mayor Depremi
Yapının göreli kat öteleme oranına göre tüm analiz sonuçlarınca “Hemen
Kullanım – Can güvenliği” hasar bölgesinde olduğu söylenebilir.
102
5. SONUÇLAR ve YORUMLAR
Bu çalışmada çelik endüstri binalarının depreme dayanıklı tasarımı

konusundaki Türk (DBYHBHY 2007) ve Amerikan (AISC/SEI 7-10 2010)
yönetmeliklerindeki hükümler karşılaştırılmış ve mevcut endüstri binalarının deprem
performansının belirlenmesi için bu yönetmeliklerdeki hükümler incelenmiştir. Daha
sonra mevcut bir çelik endüstri binasının deprem performansı doğrusal olmayan
dinamik zaman geçmişi analizleri ve doğrusal olmayan öteleme analizleriyle
belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan analizler neticesinde çıkan sonuçlar ve önerler
aşağıda sıralanmıştır.
i) Değişken kesitli kolonlardaki her farklı kesiti münferit kolon olarak

düşündüğümüzde yapıda toplamda 392 adet kolon bulunmaktadır. Bu kolonların
mesnede yakın bölgelerinde plastik mafsal oluşumları gözlenmiştir. +X yönünde
yapılan analizler sonucu oluşan hasar dağılımları ise aşağıdaki grafikte belirtildiği
gibidir.
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Düzce-Xi Landers-Xi Mayor-Xi Push-Xi
IO IO-LS LS-CP >CP
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Düzce-Xj Landers-Xj Mayor-Xj Push-Xj
IO IO-LS LS-CP >CP
Şekil 5.1: +X yönü kolonlardaki hasar dağılımı.
103
Düzce depreminin kullanıldığı analizde kolonların tamamının her iki ucu da
elastik bölgede kalmıştır. Landers depreminde ise kolonların 85 adedinin i ucunda
3 adedinin ise j ucunda hasarlar meydana gelmiştir. El Mayor depreminde bu sayı
i ucunda 10’a j ucunda ise 2’ye gerilemiştir. Öteleme analizinde hedef deplasmana
ulaşıldığında 117 adet kolonun i ucunda ve 35 adet kolonun j ucunda hasar
oluşumu gözlenmiştir.
ii) +Y yönünde yapılan analizler sonucu kolonlarda oluşan hasar dağılımı ise
aşağıdaki grafikte belirtildiği gibidir.
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Düzce-Yi Landers-Yi El Mayor-Yi Push-Yi
IO IO-LS LS-CP >CP
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Düzce-Yj Landers-Yj El Mayor-Yj Push-Yj
IO IO-LS LS-CP >CP
Şekil 5.2: +Y yönü kolonlardaki hasar dağılımı.
Düzce depreminin kullanıldığı analizde kolonların 31 adedinin i ucunda 11

adedinin ise j ucunda, Landers depreminde ise kolonların 59 adedinin i ucunda 13
adedinin ise j ucunda hasarlar meydana gelmiştir. El Mayor depreminde bu sayı i
ucunda 20’ye j ucunda ise 8’e gerilemiştir. Öteleme analizinde hedef deplasmana
104
ulaşıldığında 2 adet kolonun i ucunda ve 1 adet kolonun j ucunda hasar oluşumu
gözlenmiştir.
iii) Yapıdaki toplam 73 çerçeve kirişinin tamamı +X yönünde yapılan analizler

sonucunda elastik bölgede kalmıştır. +Y yönünde yapılan analizde Düzce
depreminde 6 adet kirişin i ucunda, 7 adedinin ise j ucunda hasar gözlemlenmiştir.
Landers depreminde kirişlerin 10 adedinin i ucunda, 11 adedinin j ucunda, El
Mayor depreminde ise kirişlerin 9 adedinin i ucunda 10 adedinin ise j ucunda
hasar oluşmuştur. Öteleme analizi sonucu plastik mafsal oluşumu
gözlemlenmemiştir. Kirişlerin i ve j uçlarındaki hasar dağılımı aşağıdaki
grafikteki gibidir.
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Düzce-Yi Landers-Yi El Mayor-Yi Push-Yi
IO IO-LS LS-CP >CP
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Düzce-Yj Landers-Yj El Mayor-Yj Push-Yj
IO IO-LS LS-CP >CP
Şekil 5.3: Kirişlerdeki hasar dağılımı.
iv) Yapıda toplam 73 adet çapraz bulunmaktadır. Düzce, ve El Mayor deprem

kayıtlarının kullanıldığı analizler sonucunda 73 adet çaprazdan 10 adedinde
plastik hasarlar gözlenmiştir. Landers depreminde ise bu sayı 16’ya yükselmiştir.
105
Öteleme analizinde de yine 10 adet çaprazda hasar gözlemlenmiştir. Hasar
dağılımları aşağıdaki grafikteki gibidir.
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Düzce Landers El Mayor PushX
IO IO-LS LS-CP >CP
Şekil 5.4: Çaprazlardaki hasar dağılımı.
v) Düzce depremi ve El Mayor depremi sonucu oluşan hasarlar benzerlik

gösterirken, Landers depremi sonucu oluşan hasar dağılımı ve düzeyi bu iki
depremin üzerinde çıkmıştır.
vi) Kirişlerde ve çaprazlarda ileri düzey hasarlar oluşmuş fakat kolonlarda can
güvenliği sınırı aşılmamıştır.
vii) Öteleme analizlerinde hedef deplasmana ulaşıldığında; kirişlerde plastik
deformasyon oluşmamış, çaprazların %4’ünde ileri düzey hasar oluşmuştur.
Fakat kolonların %14’ünde mesnet bölgelerine yakın uçlarda ileri düzey hasarlar
meydana gelmiştir.
viii) Tüm analizlerde göreli kat öteleme sınırı olan 0,02 değeri aşılmamıştır.
Öneriler;
 Bu çalışmada tek modlu doğrusal olmayan öteleme analizi sonuçları ile doğrusal
olmayan zaman geçmişi analizi sonuçları karşılaştırılmış ve incelenen yapının
kütle dağılımı endüstri yapılarına göre daha düzenli olduğu için her iki analiz
yönteminde de yakın sonuçlar elde edilmiştir. Daha düzensiz yapıların
davranışlarını inceleyebilmek adına çok modlu öteleme analizi ve daha fazla
sayıda yer hareketi analizi ile benzer çalışmalar yapılabilir.
106
 Endüstriyel yapılar gibi kütle ve rijitlik dağılımları eşit olmayan ve rijit
diyafram bulunmayan düzensiz yapıların deprem davranışları hakkında daha fazla
bilgi ihtiyacı bulunmaktadır. Bu alanda daha fazla deneysel çalışmalar
yapılmalıdır.
 Yönetmelikler bu tip yapılar için davranış farklılıklarını göz önüne alan
prosedürler geliştirmeli ve belirsizlikleri ortadan kaldırmalıdır.
 Endüstriyel yapıların bina türü yapılardan çok farklı olan mimari yapıları ve
yapısal olmayan elemanları da yönetmeliklerce göz önüne alınmalıdır.
 Ülke veya bölge ekonomisini ciddi oranda etkileyecek olan önemli tesisler
performansa dayalı tasarım yöntemleri kullanılarak dizayn edilmelidir.
107
KAYNAKLAR
[1] Sezen H., Whittaker A. S., (2004), “Performance Of Industrıal Facılıtıes Durıng
The 1999 Kocaelı, Turkey Earthquake”, 13th World Conference on Earthquake
Engineering, Vancouver, B.C., Canada.
[2] Bendimerad F., Johnson L., (1999), A. Coburn, M. Rahnama ve G. Morrow,

“Event report: Kocaeli, Turkey Earthquake,” Risk Management Solutions Inc.,
California, USA.
[3] Hamada M., Tohma J., Aydan Ö., (1999) “The 1999 Kocaeli Earthquake,
Turkey - Investigation into Damage to Civil Engineering Structures”, Japan
Society of Civil Engineer.
[4] Durukal E., Uçkan E., Şeşetyan K., Demircioğlu M., (2002), “Earthquake Risk
Assessment for Industrial Facilities in Istanbul”, Kandilli Observatory and
Earthquake Research Institute, Istanbul.
[5] Rahnama M., Morrow G., (2000), “Performance Of Industrıal Facılıtıes In The
August 17, 1999 Izmıt Earthquake”, Auckland, New Zealand, 2000.
[6] Sezen H., Elwood K. J., Whittaker A. S., Mosalam K. M., Wallace J. W., F. J.
Stanton, (2000), “Structural Engineering Reconnaissance of the August 17, 1999
Earthquake: Kocaeli (Izmit), Turkey”, Pacific Earthquake Engineering Research
Center, Berkeley, California.
[7] Rolfes J. A., MacCrimmon R. A., (2006), “Industrial Building Design - Seismic
Issues”, The Iron & Steel Technology Conference and Exposition, Cleveland,
Ohio.
[8] Akbaş B., (2011), “Endüstriyel Çelik Yapıların Sismik Detaylandırılması”,

Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, Ankara.
[9] Aydınoğlu, N., (2012), “Performansa Dayalı Tasarım ve Değerlendirme, DYB

612 Ders notları”, Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli.
[10] ASCE, (2010), Minimum Design Loads for Buildings and Other Structures,
ASCE/SEI 7-10, American Society of Civil Engineers.
[11] DBYBHY, (2007), Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında

Yönetmelik, 2. Baskı, İstanbul: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı.
[12] Durmuş G., (2008) “Çaprazlı Çelik Yapıların İnelastik Burulmalı Davranısının
Deneysel Olarak İncelenmesi, Doktora Tezi”, Süleyman Demirel Üniversitesi
108
Fen Bilimleri Enstitüsü.
[13] Ballio G., Calado L., De Martino A., Faella C., Mazzolani M., (1987), “Cyclic
Behaviour of Steel Beam to Column Joints Experimental Research”, Costruzioni
Metalliche Magazine No. 2, pp. 69-90.
[14] Morino S., (1973), “An experimental study on the hysteretic behaviour of steel
braces under repeated loading”, IABSE reports of the working commissions.
[15] Engelhardt M. D., (2013), “Basic concepts in ductile detailing of steel

structures” Univercity of Texas, Austin.
[16] AISC, (2010), Specification for Structural Steel Buildings, AISC 360-10,
Amerikan Institute of Steel Construction.
[17] FEMA, (2000), Prestandard And Commentary For The Seismic Rehabilitation
Of Buildings, FEMA 356, American Society of Civil Engineers.
[18] Fahjan Y. M., (2008), “Türkiye Deprem Yönetmeliği (DBYBHY, 2007)

Tasarım İvme Spektrumuna Uygun Gerçek Deprem Kayıtlarının Seçilmesi ve
Ölçeklenmesi”, İnşaat Mühendisleri Odası Teknik Dergi.
[19] Shaban N., A. Caner, (2015), “Sönüm Modelleri ve Yapısal Dinamik

Analizlerin Güvenirliği”, Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji
Konferansı, İzmir.
[20] Yazan T., (2013), Kargo Terminal Binası Yapısal Çelik Hesap Raporu.
[21] Akbas B., Comlek R., Shen J., Sutchiewcharn N., Wen R., Umut O., (2012),
“Inelastic Torsional Response of Steel Concentrically Braced Frames”, 15th
World Conference on Earthquake Engineering, Lisbon.
[22] SAP2000, Three Dimensional Static and Dynamic Finite Element Analysis and
Design of Structure.
[23] Goggins J., Broderick B., Elghazouli A., Lucas A., (2006), “Behavior of tubular
steel members under cyclic axial loading” Journal of Constructional Steel
Research.
[24] Akbaş B., (2012), DYB 653: İleri Çelik Yapılar, Ders notları, Gebze Teknoloji
Enstitüsü, Kocaeli.
[25] AISC, (2010), Seismic Provisions for Structural Steel Buildings, AISC 341-10,
Amerikan Institute of Steel Construction.
109
[26] TBDY, «Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği,» T.C Afet Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı, Taslak.
110
ÖZGEÇMİŞ
Mehmet Hakan Ağrı 1983 yılında Erzurum’da doğdu. 2001 yılında başladığı
Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümünü 2006
yılında başarıyla tamamladı. 2010 yılında yüksek lisans eğitimine Gebze Teknik
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalında başladı.
2007 yılından bu yana çelik yapılar alanında faaliyet gösteren özel bir şirkette genel
müdür yardımcısı olarak görev yapmaktadır.
111
EKLER
Ek A: Hesaplarda kullanılan deprem kayıtları
Şekil A1.1: Landers depreminin JOS000 bileşenine ait ivme kayıtları.
Şekil A1.2: Landers depreminin JOS090 bileşenine ait ivme kayıtları.
112
Şekil A1.3: Düzce depreminin BOL000 bileşenine ait ivme kayıtları.
Şekil A1.4: Düzce depreminin BOL090 bileşenine ait ivme kayıtları.
113
Şekil A1.5: El Mayor depreminin MD000 bileşenine ait ivme kayıtları.
Şekil A1.6: El Mayor depreminin MD090 bileşenine ait ivme kayıtları.
114
Ek B: Kayıtlarının Ölçeklendirilmesinde Kullanılan MatLab Kodu
clc
clear all
close all
Tn=0.795;%Value
Tn2=0.632;%Value
T=0.0:0.01:10;
Ta=(0.2*Tn2):0.01:(1.2*Tn);
sms=1.5; %Value
sm1=1.5; %Value
Ts=sm1/sms;
T0=0.2*Ts;
TL=12; %Value
ST(1:length(T))=0;
%Design Spectrum
for ii=1:length(T),
if T(ii)<=T0
ST(ii)=0.4*sms+0.6*sms/T0*T(ii);
elseif T(ii) <=Ts;
ST(ii)=sms;
elseif T(ii) <=TL;
ST(ii)=sm1/T(ii);
else
ST(ii)=sm1*TL/T(ii)^2;
end
end
%Spectrum of Acc.
for i=1:2;
[filename,path]=uigetfile('*.txt; *.acc; *.at2; *.dat','Acceleration data');
data0=dlmread(filename,'',4,0);
data0=data0';
data0=data0(:);
dt=[0.005 0.005]; %Value
leg(1,1)={'Target Spectrum'};
leg(end+1)={filename};
ksi=0.05;
data=detrend(data0);
a(1:length(data),i)=data;
t=0.0:dt(1):dt(1)*(length(data)-1);
%Bracketed Duration
MinVal=0.05;
if max(abs(a(:,i)))>=MinVal;
StartTimePt(1,i)=sel(find(abs(a(:,i))>=0.05),1,1);
fpt=flipdim(a,1);
FinishTimePt(1,i)=sel(find(abs(fpt(:,i))>=MinVal),1,1);
BracketDuration(1,i)=dt(1,i)*(length(a(:,i))-FinishTimePt(1,i)-StartTimePt(1,i));
end
%
115
%Velocity&Displacement
vel(:,i)=cumsum(a(:,i))*dt(1,i)*9,80665;
disp(:,i)=cumsum(vel(:,i))*dt(1,i);
PGA(1,i)=max(abs(a(:,i)));
PGV(1,i)=max(abs(vel(:,i)));
PGD(1,i)=max(abs(disp(:,i)));
%
%Spectral acc. of unscaled acc.
[SD(:,i),SV(:,i),SA(:,i)]=RSpectNewmark(a(:,i),T,ksi,dt(i));
SA(1,i)=max(max(a(:,i))),abs(min(a(:,i)));
figure(1)
plot(T,ST,'r-',T,SA), xlabel('time (sec)'),ylabel('SA (g)');
hold off
%Spect. acc. between 0.2T - 1.2T perioad range
[SDa(:,i),SVa(:,i),SAa(:,i)]=RSpectNewmark(a(:,i),Ta,ksi,dt(i));
end
hold on
%Design spect. between 0.2T - 1.2T perioad range
STa(1:length(Ta))=0;
for k=1:length(Ta),
if Ta(k)<=T0
STa(k)=0.4*sms+0.6*sms/T0*Ta(k);
elseif Ta(k) <=Ts;
STa(k)=sms;
elseif Ta(k) <=TL;
STa(k)=sm1/Ta(k);
else
STa(k)=sm1*TL/Ta(k)^2;
end
end
%Mean spect. between 0.2T - 1.2T perioad range
Smean=hypot(SAa(:,1),SAa(:,2));
STa=STa(:)*1.3; % IYBDY - 2.3.7
%Scale factor.
alpha=sum(Smean.*STa)/sum(Smean.^2);
%Scale Spect. acc.
SAs=SA.*alpha;
SAou=hypot(SA(:,1),SA(:,2));
SAos=hypot(SAs(:,1),SAs(:,2));
hold on
plot(T,SAou,'c-.','LineWidth',3)
plot(T,SAos,'m-.','LineWidth',3)
Title(['Tn =' num2str(Tn) 'sec, ' 'Period range:0.2Tn - 1.2 Tn']);
Legend(leg{1,1}, leg{1,2}, leg{1,3}, 'Mean Unscaled', ['Mean scaled '
num2str(alpha)]);
C=textscan(leg{1,2}, '%7s %s');
T=T(:);
ST=ST(:);
baslik={'T (sec)' 'ST (g)' 'SA Fault (g)' 'SA Normal (g)' 'SA Mean' 'SA Scaled'
['Scaled factor: ' num2str(alpha) ' Tn1 =' num2str(Tn2) ' sec' ' Tn2 =' num2str(Tn) ' sec '
116
'Bracket Duration: ' 'F:' num2str(BracketDuration(1,1)) ' N: '
num2str(BracketDuration(1,2)) ' PGA N: ' num2str(PGA(1,1)) ' F: ' num2str(PGA(1,2)) '
PGV N: ' num2str(PGV(1,1)) ' F: ' num2str(PGV(1,2)) ' PGD N: ' num2str(PGD(1,1)) ' F: '
num2str(PGD(1,2))]};
xlswrite(['Spectrum (Tn=' num2str(Tn) ').xlsx'],baslik,C{1,1}{1,1});
dataxls=[T ST SA(:,1) SA(:,2) SAou SAos];
xlswrite(['Spectrum (Tn=' num2str(Tn) ').xlsx'],dataxls,C{1,1}{1,1},'A2');
print(figure(1), '-djpeg', [C{1,1}{1,1} ' (Tn=' num2str(Tn) ').jpeg'])
hold off
baslik2={'t' 'Acc1' 'Vel1' 'Disp1' 'Acc2' 'Vel2' 'Disp2'};
xlswrite(['Acc.xlsx'],baslik2,C{1,1}{1,1});
accxls=[t(:) a(:,1) vel(:,1) disp(:,1) a(:,2) vel(:,2) disp(:,2)];
xlswrite(['Acc.xlsx'],accxls,C{1,1}{1,1},'A2');
baslik3={'T' 'SA' 'SV' 'SD' 'SA2' 'SV2' 'SD2'};
xlswrite(['SA.xlsx'],baslik3,C{1,1}{1,1});
accxls=[T SA(:,1) SV(:,1) SD(:,1) SA(:,2) SV(:,2) SD(:,2)];
xlswrite(['SA.xlsx'],accxls,C{1,1}{1,1},'A2');
117

474121

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

474121

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

ÇELİK ENDÜSTRİ BİNALARININ

MEHMET HAKAN AĞRI

ÇELİK ENDÜSTRİ BİNALARININ

MEHMET HAKAN AĞRI

EARTHQUAKE RESISTANT DESIGN OF

MEHMET HAKAN AĞRI

Bu çalışmada çelik endüstri binalarının depreme dayanıklı tasarımı

Anahtar Kelimeler: Mevcut Çelik Endüstriyel Binaların Deprem Performansı,

Key Words: Earthquake Performance of Existing Steel Industrial Buildings,

Başta, yüksek lisans eğitimimde desteğini ve yardımlarını hiçbir zaman

Şekil No: Sayfa

Tablo No: Sayfa

1999 İzmit, Düzce depremleri ve 2011 Van depremi sanayi bölgelerindeki

1.1. Tezin Amacı, Katkısı ve İçeriği

Bu tezin amacı çelik taşıyıcı sisteme sahip endüstri binalarının depreme

Bu çalışma aşağıdaki adımların uygulanması sonucu gerçekleştirilmiştir.

i) Çelik endüstri binalar hakkında genel bilgilendirme yapılması,

Endüstriyel yapılar, ham maddeleri işlenmiş ürün haline getiren ve bu üretim

2.1. Geçmiş Depremlerdeki Davranışları

Ülkemizdeki ağır sanayinin yaklaşık %40’ı 17 Ağustos 1999’da meydana

Şekil 2.1: a) Vagon fabrikası, b) Göçmüş istif rafları.

Şekil 2.2: a) Göçmüş soğutma kuleleri (Tüpraş), b) Göçmüş soğutma kuleleri

Çelik yapılar arasında dikkat çekenlerden biri de Amerikan standartlarına göre

Kocaeli depremi dışında endüstriyel yapıların büyük hasar gördüğü bazı

 Gediz Depremi, 28.3.1970, Ms=7.1: Bursa-Tofaş fabrikası göçmüştür.

Raporlardan da anlaşılacağı üzere endüstriyel tesislerin kötü deprem

2.2. Depreme Dayanıklı Tasarım

Mevcut deprem yönetmelikleri bina türü yapıların sismik performansları için

2.2.1. Yapı Çeliği

Davranış akma deformasyonuna kadar elastik devam ederken malzeme

2.2.2. Dayanım-Süneklik İlişkisi

Moment-eğrilik grafiğinin altında kalan alan kesitin enerji yutma kapasitesini

Şekil 2.6: Kritik bölgede idealleştirilmiş doğrusal olmayan davranış.

Taşıyıcı sistemi oluşturan elemanların enerji yutabilme kapasiteleri ve

Şekil 2.7: Binalarda idealleştirilmiş doğrusal olmayan davranış.

2.2.3. Çelik Taşıyıcı Sistem Tipleri

Çelik çerçeve sistemler gerek Amerikan gerekse Türk deprem yönetmeliğinde

ASCE/SEI 7-10’a göre moment aktaran çerçeveler;

 Tipik moment aktaran çerçeve (OMF)

DBYBHY 2007’ye göre moment aktaran çerçeveler;

 Süneklik düzeyi yüksek moment aktaran çerçeve

 Tipik merkezi çaprazlı çerçeve (OCBF)

DBYBHY 2007’ye göre çaprazlı çerçeveler;

 Süneklik düzeyi yüksek merkezi çaprazlı çerçeve

Şekil 2.8: Gerçek dayanım ve dayanım fazlalığı.

Şekil 2.9: İstem - Sunum ilişkileri.

Deprem yükü azaltma katsayısı deprem yönetmeliklerince her çerçeve için

Moment aktaran çerçeveler ASCE/SEI 7-10’a göre üç seviye (yüksek, orta,

Tablo 2.1: Moment aktaran çerçevelerin yönetmeliklere göre R, Ω, µ katsayıları.

Çerçeve tipi ASCE/SEI 7-10 DBYBHY 2007

Şekil 2.10: Moment aktaran çerçevedeki plastik mafsal bölgeleri.

Plastik mafsal nerede oluşursa oluşsun kiriş-kolon birleşimlerinde çok büyük

 Süneklik düzeyi yüksek moment çerçevelerinde kolon-kiriş düğüm noktasındaki

∑ (E3-1 AISC 341-10) (2.1)

( ) ( ) (Denk.4.3 TDY, 2007) (2.2)

(E3-6 AISC 341-10) (2.3)

(Denk.4.5 DBYBHY, 2007) (2.4)

 Moment aktaran çerçeve birleşimleri için FEMA ve SAC tarafından yapılan

⁄ (E3-6e AISC 341-10)

 Panel bölgesinin deformasyonunun çerçeve kararlılığı üzerindeki

(J10-9 AISC 360-10) (2.6)

 Plastik panel bölgesi deformasyonunun çerçeve kararlılığı üzerindeki