You are on page 1of 20

ueg{/ >L dxf k|;fb clwsf/Ln]

@)*) ;fpg & ut]


;fj{hlgs ug'{ePsf]

cfly{s jif{ @)*)÷*! sf]


df}lb|s gLlt

g]kfn /fi6« a}+s


s]Gb|Lo sfof{no
afn'jf6f/, sf7df08f}
ljifo ;"rL
k[i7e"ld ............................................................................................. 1
cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] df}lb|s gLltsf] ;dLIff ....................................................... 2
cfly{s tyf df}lb|s nIox?sf] l:ylt ............................................................... 2
df}lb|s Joj:yfkg tyf Aofhb/sf] l:ylt ............................................................ 2
If]qut shf{, ljkGg ju{ / ;x'lnotk"0f{ shf{sf] l:ylt ................................................ 3
df}lb|s gLlt @)&(÷*) sf] k|d'v gLltut Joj:yfx?sf] sfof{Gjog l:ylt ............................. 3
;dli6ut cfly{s l:ylt / kl/b[Zo ..................................................................... 5
cGt/f{li6«o cfly{s l:ylt Pjd\ kl/b[Zo ............................................................. 5
/fli6«o cfly{s l:ylt Pjd\ kl/b[Z .................................................................. 6
jf:tljs If]q .................................................................................... 6
d'b|f:kmLlt ....................................................................................... 7
afXo If]q ........................................................................................ 8
;/sf/L ljQ ..................................................................................... 9
df}lb|s tyf ljQLo If]q ............................................................................ 9
cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] df}lb|s gLltsf] :j?k........................................................ 10
df}lb|s gLltsf] sfo{lbzfsf] j:t'l:ylt ............................................................. 10
df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf.......................................................................... 12
df}lb|s gLltsf] ;+/rgf / nIo .................................................................... 12
df}lb|s pkfox? ................................................................................. 13
cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] ljQLo If]q / ljb]zL ljlgdo;DaGwL gLlt ..................................... 13
lgodg tyf ;'kl/j]If0f ......................................................................... 14
n3'ljQ ......................................................................................... 16
e'QmfgL k|0ffnL .................................................................................. 16
ljb]zL ljlgdo Joj:yfkg ........................................................................ 17
cg';"rL ! df}lb|s k|If]k0f
cg';"rL @ cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] df}lb|s gLltsf] nIo / k|ult
tflnsf ;"rL
cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] df}lb|s gLlt
k[i7e"ld
1. g]kfn /fi6« a}+s P]g, @)%* n] lglb{i6 u/]adf]lhd d"No / zf]wgfGt/ l:y/tf sfod ug{] d'Vo
p2]Zosf ;fy df}lb|s gLlt th{'df ul/Psf] 5 . ;fy}, ljQLo kx'Fr clej[l4 ug{, ljQLo :yfloTj
sfod ug{ Pjd\ ;'/lIft, :j:y / ;Ifd e'QmfgL k|0ffnLsf] ljsf; ug{ ljQLo If]q, ljb]zL
ljlgdo Joj:yfkg / e'QmfgL k|0ffnL;DaGwL gLltx? klg df}lb|s gLltdf ;dfj]z ul/Psf] 5 .
2. cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] P3f/ dlxgfsf] cfly{s tyf ljQLo l:ylt;DaGwL tYofÍ ;fj{hlgs
e};s]sf] 5 . afXo If]q tyf d"No l:yltdf ;'wf/ cfPsf] 5 eg] ;/sf/L ljQ l:ylt bafadf
k/]sf] cj:yf 5 . lghL If]qtkm{ k|jfx x'g] shf{sf] j[l4 ;':t /x]sf] 5 . cfly{s ultljlwdf s]xL
lzlyntf cfPsf]n] a}lsË k|0ffnLsf] lglij|mo shf{ cg'kft s]xL a9]sf] 5 .
3. cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] ;+3Lo ah]6 @)*) h]7 !% ut] ;fj{hlgs e};s]sf] 5 . ah]6n]
cfly{s jif{ @)*)÷*! Dff ^ k|ltztsf] cfly{s j[l4 xfl;n ug]{ / d'b|f:kmLlt ^=% k|ltztleq
/xg] cg'dfg u/]sf] 5 . pko'{Qm nIo xfl;n ug{ ah]6df cfly{s ;'wf/sf sfo{of]hgfx? k|:tfj
ul/Psf 5g\ . k|b]z ;/sf/ / clwsf+z :yfgLo txx?n] klg cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] ah]6
;fj{hlgs ul/;s]sf 5g\ . ;+3Lo ;/sf/af6 k|:tfljt ;'wf/ sfo{qmdx?sf] sfof{Gjog / ;+3Lo
tyf k|b]z ;/sf/n] ah]6df ljlgof]hg u/]adf]lhd x'g] k'FhLut vr{n] cfly{s ultljlw
rnfodfg x'g] ck]Iff /x]sf] 5 .
4. cGt/f{li6«o d'b|f sf]ifn] ljZjsf] cfly{s j[l4b/ ;g\ @)@# df sdhf]/ /xg] / ;g\ @)@$ df
s]xL ;'wf/ cfpg] k|If]k0f u/]sf] 5 . ;g\ @)@# df ljZjsf] d"No l:yltdf ;'wf/ cfPtfklg
cem} pRr /xg] sf]ifsf] k|If]k0f /x]sf] 5 . d"No j[l4b/ sd x'Fb} uPtfklg nIoeGbf cem} pRr
/x]sfn] ljsl;t / pbLodfg d'n'sx?n] df}lb|s gLltsf] sl;nf] sfo{lbzfnfO{ lg/Gt/tf lbPsf
5g\ .
5. cGt/f{li6«o Pjd\ /fli6««o cfly{s tyf ljQLo l:ylt / kl/b[Zo, ljsl;t / l5d]sL d'n'sx?n]
cjnDag u/]sf] gLltut sfo{lbzf, cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] df}lb|s gLltsf] ;dLIff, g]kfn
;/sf/n] cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] ah]6dfkm{t lnPsf p2]Zo / k|fyldstf, ;/f]sf/jfnf
lgsfo, ljåt ju{ / gful/sAff6 k|fKt ;'emfj;d]tsf cfwf/df cfly{s jif{ @)*)÷*! sf]
df}lb|s gLltsf ;fy} lgofdsLo, e'QmfgL k|0ffnL / ljb]zL ljlgdo Joj:yfkg;Fu ;DalGwt
gLltx? to ul/Psf] 5 .

1
cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] df}lb|s gLltsf] ;dLIff
cfly{s tyf df}lb|s nIox?sf] l:ylt
6. cfly{s jif{ @)&(÷*) df d'b|f:kmLlt & k|ltztleq sfod /fVg] u/L df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf
to ul/Psf]df @)*) h]7;Ddsf] cf};t d'b|f:kmLlt &=&& k|ltzt /x]sf] 5 . @)*) h]7
dlxgfdf jflif{s laGb'ut d'b|f:kmLlt ^=*# k|ltzt /x]sf] 5 .
7. cfly{s jif{ @)&(÷*) df Go"gtd & dlxgf;Ddsf] j:t' tyf ;]jf cfoft wfGg ;Sg] u/L
ljb]zL ljlgdo ;l~rlt sfod /fVg] nIo /x]sf]df cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] P3f/ dlxgf;Dd
sl/a (=^ dlxgfsf] j:t' tyf ;]jf cfoft wfGg kof{Kt ljb]zL ljlgdo ;l~rlt /x]sf] 5 .
8. df}lb|s gLltsf] ;~rfng nIosf] ?kdf /x]sf] efl/t cf};t cGt/a}+s Aofhb/nfO{ %=% b]lv
*=% k|ltztleq /fVg] nIo /flvPsf]df jflif{s cf};t cGt/a}+s Aofhb/ &=!# k|ltzt sfod
ePsf] 5 .
df}lb|s Joj:yfkg tyf Aofhb/sf] l:ylt
9. cfly{s jif{ @)&(÷*) df v'nf ahf/ sf/f]af/cGtu{t k6s k6s l/kf] af]nsaf]n u/L ?=$!$
ca{ $& s/f]8 / ;f]em} vl/b af]nsaf]n u/L ?=*( ca{ &) s/f]8 t/ntf k|jfx ul/Psf] 5
eg] l/e;{ l/kf] / lgIf]k ;+sng af]nsaf]n u/L s'n ?=!)* ca{ @) s/f]8 t/ntf k|zf]rg
ePsf] 5 . cfly{s jif{ @)&(÷*) df k6s k6s v'nf ahf/ sf/f]af/ u/L ?=#(% ca{ (&
s/f]8 v'b t/ntf k|jfx ul/Psf] 5 . cl3Nnf] cfly{s jif{df v'nf ahf/ sf/f]af/sf
pks/0fdfkm{t ?=$&@ ca{ #) s/f]8 v'b t/ntf k|jfx ul/Psf] lyof] .
10. cfly{s jif{ @)&(÷*) df a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] :yfoL t/ntf ;'ljwfdfkm{t k6s k6s
u/L ?=@&@& ca{ !! s/f]8 / cf]e/gfO6 t/ntf ;'ljwfdfkm{t ?=@@*^ ca{ () s/f]8 t/ntf
pkof]u u/]sf 5g\ . cl3Nnf] cfly{s jif{df a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] :yfoL t/ntf ;'ljwfdfkm{t
k6s k6s u/L s'n ?=(!&) ca{ !) s/f]8 t/ntf pkof]u u/]sf lyP .
11. cfly{s jif{ @)&(÷*) df ljb]zL ljlgdo ahf/df ePsf] cd]l/sL 8n/sf] v'b vl/bdfkm{t
?=&!@ ca{ %) s/f]8 t/ntf k|jfx ePsf] 5 . cl3NNff] cfly{s jif{df o:tf] vl/bdfkm{t ?=#%%
ca{ %^ s/f]8 t/ntf k|jfx ePsf] lyof] . ljk|]if0f cfk|jfxdf ePsf] pNn]Vo ;'wf/ / cfoft
Jofkf/df cfPsf] sdLsf sf/0f cd]l/sL 8n/sf] v'b vl/b a9\g uPsf] xf] .
12. afXo If]qdf ;'wf/ cfP;Fu} kl5Nnf dlxgfx?df cNksfnLg Aofhb/x? 36]sf 5g\ . jfl0fHo
a}+sx?aLrsf] cGt/a}+s sf/f]af/sf] efl/t cf};t Aofhb/ nuftf/ 36\b} uP/ @)*) c;f/df
@=(* k|ltztdf em/]sf] 5 . @)&( c;f/df o:tf] Aofhb/ ^=(( k|ltzt /x]sf]df @)&(
c;f]hdf ;a}eGbf pRr *=% k|ltzt laGb'df k'u]sf] lyof] . To;}u/L, (!–lbg] 6«]h/L ljnsf]
efl/t cf};t Aofhb/ @)*) c;f/df ^=!$ k|ltztdf em/]sf] 5 . pQm Aofhb/ @)&( c;f/df
!)=^^ k|ltzt /x]sf]df @)&( k';df !)=*( k|ltztsf] pRr laGb'df k'u]sf] lyof] .
2
13. cNksfnLg Aofhb/ 36\b} uO/x]sf] k|efj:j?k kl5NNff dlxgfx?df bL3{sfnLg Aofhb/x? ;d]t
36\g yfn]sf 5g\ . jfl0fHo a}+sx?sf] cf};t cfwf/ b/ @)&( k';df a9]/ !)=(! k|ltzt;Dd
k'u]sf]df @)*) h]7df !)=!* k|ltzt sfod ePsf] 5 . To:t}, jfl0fHo a}+sx?sf] lgIf]ksf]
efl/t cf};t Aofhb/ klg @)&( k';df *=%! k|ltzt;Dd k'u]sf]df @)*) h]7df &=((
k|ltzt sfod ePsf] 5 . @)&( df3df !#=)# k|ltzt k'u]sf] shf{sf] efl/t cf};t Aofhb/
klg qmdzM 36\b} @)*) h]7df !@=%# k|ltzt sfod ePsf] 5 .
If]qut shf{, ljkGg ju{ / ;x'lnotk"0f{ shf{sf] l:ylt
14. @)*) h]7 d;fGtdf jfl0fHo a}+sx?af6 k|jfx ePsf]] s'n shf{dWo]] s[lif If]qdf !#=! k|ltzt
-?=%%@ ca{ (( s/f]8_, pmhf{ If]qdf ^=* k|ltzt -?=@*^ ca{ && s/f]8_ / n3', 3/]n', ;fgf
Pjd\ demf}nf pBdsf If]qdf (=( k|ltzt -?=$!* ca{ #^ s/f]8_ nufgLdf /x]sf] 5 . To;}u/L,
ljsf; a}+sx?af6 s[lif, n3', 3/]n' tyf ;fgf pBd÷Joj;fo, pmhf{ / ko{6g If]qdf s'n shf{sf]
@$=( k|ltzt -?=!!# ca{ !* s/f]8_ / ljQ sDkgLx?af6 @@=# k|ltzt -?=!( ca{ ^% s/f]8_
nufgLdf /x]sf] 5 .
15. jfl0fHo a}+sx?af6 k|jfx ePsf] s'n shf{ ;fk6dWo] @)*) h]7 d;fGtdf cf};t ^=! k|ltzt
-?=@^) ca{ *$ s/f]8_ shf{ ljkGg ju{df uPsf] 5 . To;}u/L, ljsf; a}+sx?af6 o; If]qdf
(=! k|ltzt -?=$@ ca{ #@ s/f]8_ / ljQ sDkgLx?af6 ^=! k|ltzt -?=% ca{ ^% s/f]8_ shf{
nufgLdf /x]sf] 5 .
16. g]kfn ;/sf/af6 Aofh cg'bfg pknAw u/fOPsf] ;x'lnotk"0f{ shf{dWo] @)*) h]7 d;fGtdf
! nfv $& xhf/ % ;o !) C0fLnfO{ ?=@)# ca{ !) s/f]8 shf{ nufgLdf /x]sf] 5 . g]kfn
/fi6« a}+saf6 s[lif nufotsf pTkfbgzLn If]q, n3' pBd, lgof{t / sf]le8 dxfdf/Laf6 k|efljt
If]qdf k|jflxt shf{nfO{ pknAw u/fOPsf] k'g/shf{ @)*) h]7 d;fGtdf ?=! ca{ (^ s/f]8
nufgLdf /x]sf] 5 .
df}lb|s gLlt @)&(÷*) sf] k|d'v gLltut Joj:yfx?sf] sfof{Gjog l:ylt
17. df}lb|s Joj:yfkgnfO{ ;'b[9 agfO{ t/ntf Joj:yfkgdf ;'wf/ Nofpg a}+s tyf ljQLo ;+:yfn]
@)&( k';b]lv :jrflnt ?kdf cf]e/gfO6 t/ntf ;'ljwf pkof]u ug{ ;Sg] Joj:yf
sfof{Gjogdf NofOPsf] 5 . ;fy}, o; a}+sn] lgwf{/0f u/]sf] gLltut b/sf] t'ngfdf cf};t
cGt/a}+s Aofhb/ tf]lsPsf] eGbf a9L laGb'n] tn÷dfly ePdf v'nf ahf/ sf/f]af/ ;~rfng
ul/g] Joj:yf sfof{Gjogdf NofOPsf] 5 .
18. t/ntf Joj:yfkgnfO{ k|efjsf/L agfO{ Aofhb/df x'g] ptf/r9fjnfO{ sd ug]{, ljQLo
dWo:ytf nfut sd ug]{ Pjd\ df}lb|s gLltsf] k|;f/0f (Monetary Policy Transmission) nfO{
;'b[9 agfpg] p2]Zon] df}lb|s gLltsf] ljBdfg :j?kdf ;do ;fk]If ;'wf/ ul/Psf] 5 . cfly{s
jif{ @)&(÷*) b]lv jflif{s nlIft d'b|f:kmLlt / ljb]zL ljlgdo ;l~rltn] cfoft wfGg]
IfdtfnfO{ gLltut b/ lgwf{/0f ug]{ k|d'v cfwf/sf] ?kdf lnO{ df}lb|s gLltsf] lgod (Montetary
Policy Rule) to ul/Psf] 5 . d'b|f:kmLlt / cfoft wfGg] Ifdtfdf rfk kbf{ gLltut b/ sl;nf]
3
agfOg] / rfkdf sdL cfpFbf gLltut b/ ;xh agfOg] Joj:yfsf sf/0f df}lb|s gLltsf]
sfo{lbzf to ug]{ sfo{ tYofÍ / l;4fGtdf cfwfl/t ePsf] 5 . o:tf] gLltut Joj:yfaf6
df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf to ug]{ sfo{ kf/bzL{ x'g'sf] ;fy} ;dli6ut cfly{s :yfloTj sfod
/fVg df}lb|s gLlt yk k|efjsf/L x'g] b]lvG5 .
19. cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] df}lb|s gLltdf Joj:yf ePadf]lhd clGtd C0fbftf ;'ljwf;DaGwL
sfo{ljlw th'{df u/L hf/L ul/Psf] 5 . o; sfo{ljlwaf6 s'g} a}+s jf ljQLo ;+:yf cfkm\gf]
e'QmfgL bfloTj lgjf{x ug{ ;Ifd /x]tfklg tTsfnsf nflu t/ntf Joj:yfkg ug{ g;Sg] ePdf
o; a}+saf6 k|fKt ug{ ;Sg] clGtd C0fbftf;DaGwL ;'ljwfsf nflu ;DalGwt ;+:yfsf] of]Uotf,
pks/0f / cjnDag ug'{ kg]{ k|s[ofsf ;DaGwdf k|i6tf cfPsf] 5 .
20. cfly{s jif{ @)&(÷*) df shf{sf] Aofhb/ lgwf{/0f ug]{ ljBdfg Joj:yfdf kl/dfh{g u/L
;|f]tsf] nfut cg'?k dfl;s ?kdf shf{sf] Aofhb/ lgwf{/0f ug{ ;lsg] Joj:yf ul/Psf] 5 .
o:tf] Joj:yfaf6 nufgLof]Uo sf]ifsf] dfu / cfk"lt{aLr ;dfof]hgdf zL3|tf Nofpg ;xof]u
k'uL df}lb|s gLltsf] k|;f/0f ;+oGq yk k|efjsf/L x'g] ck]Iff /x]sf] 5 .
21. jfl0fHo a}+sx?n] @)*) c;f/af6 cf};t Aofhb/ cGt/ $=) k|ltztleq sfod ug'{kg]{ Joj:yf
sfof{Gjogdf cfPsf] 5 . To;}u/L, o:tf] Aofhb/ cGt/ ljsf; a}+s / ljQ sDkgLx?n]
$=^ k|ltzt sfod ug'{kg]{ Joj:yf sfof{Gjogdf cfPsf] 5 .
22. a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] vfBfGg pTkfbg, kz'k+IfL, dT:okfng, lgof{thGo / zt k|ltzt
:jb]zL sRrf kbfy{df cfwfl/t pTkfbgd"ns pBf]u, x:tsnf tyf ;Lkd"ns Joj;fo Pjd\
pBd Joj;fo ;~rfngsf nflu ?=@ s/f]8;Ddsf] shf{ k|jfx ubf{ cfwf/ b/df clwstd @
k|ltzt laGb';Dd lk|ldod yk u/L Aofhb/ lgwf{/0f ug{ kfpg] Joj:yf sfof{Gjogdf cfPsf]
5 . To;}u/L, lghL If]qnfO{ ;"rgf k|ljlw kfs{ tyf cf}Bf]lus kfs{ lgdf{0f ug{ shf{ k|jfx ubf{
cfwf/ b/df clwstd @ k|ltzt laGb'n] lk|ldod yk u/L Aofhb/ lgwf{/0f ug{ kfpg] Joj:yf
sfof{Gjogdf NofOPsf] 5 .
23. n3'ljQ sfo{qmddfkm{t ljQLo ;]jfsf cltl/Qm ljkGg ju{sf] ;Lk tyf pBdzLntf ljsf; /
;fgf pBd Joj;fonfO{ k|j4{g ug{ ;xof]u k'u]sf] 5 . n3' art tyf n3' shf{sf] lj:tf/af6
ljkGg ju{df ljQLo ;]jfsf] kx'Fr clej[l4 ePsf] 5 . o;af6 ljkGg ju{nfO{ ljQLo 5gf}6sf]
cj;/ k|fKt x'g'sf] ;fy} o:tf] ju{ cgf}krfl/s ljQLo bf]xgdf kg{ ;Sg] hf]lvd sd x'Fb} uPsf]
5 . ljkGg ju{df k|jfx x'g] n3'ljQ shf{nfO{ yk ;x'lnotk"0f{ agfpg a}+s tyf ljQLo ;+:yfn]
n3'ljQ ;+:yfnfO{ cfwf/ b/df @ k|ltzt laGb';Ddn] dfq lk|ldod yk u/L yf]s shf{ pknJw
u/fpg' kg]{ Joj:yf sfof{Gjogdf NofOPsf] 5 .
24. ljb]zL nufgL tyf ljb]zL C0f Joj:yfkg ljlgodfjnL, @)&* sf] ;+zf]wgdfkm{t ljb]zL
nufgLafktsf] ljb]zL d'b|f leq\ofpg], ljb]zL nufgL tyf ;f]af6 cflh{t /sd lkmtf{ n}hfg],
ljb]zL C0fsf] :jLs[lt tyf k|flKt ug]{ / ;f]sf] ;fFjf tyf Aofh e'QmfgLsf] nflu ljb]zL d'b|fsf]
;6xL k|bfg ug]{nufotsf Joj:yfdf yk ;xhLs/0f ePsf] 5 .

4
25. g]kfn /fi6« a}+s ljk|]if0f ljlgodfjnL, @)&( hf/L u/L ljk|]if0f;DjGwL sf/f]af/sf nflu
Ohfhtkq k|bfg ug]{, ljk]|if0f sf/f]af/ lgodg ug]{ tyf Ohfhtkqk|fKt ljk|]if0f sDkgLx¿
ufEg]÷ufleg] jf k|flKt ug]{ sfo{nfO{ yk Jojl:yt ul/Psf] 5 .
26. a}+s tyf ljQLo ;+:yf / ljk|]if0f sDkgLn] cg'dltk|fKt e'QmfgL k|0ffnL ;~rfns;Fu ;xsfo{
u/L hf/L u/]sf sf8{dfkm{t ljk|]if0f /sd :jb]z leq\ofpg ;Sg] Joj:yf sfof{Gjogdf cfPsf]
5.
27. g]kfndf :yfkgf ePsf s'g} kmd{, sDkgL, ;+:yf jf k|fs[lts JolQmn] ljb]zl:yt ;]jf vl/b ug]{
kmd{, sDkgL, ;+:yf jf k|fs[lts JolQmnfO{ g]kfnaf6 ;]jf pknAw u/fPafkt a}+lsË
k|0ffnLdfkm{t kl/jTo{ ljb]zL d'b|f leq\ofpg];DaGwL Joj:yf sfof{Gjogdf cfPsf] 5 .
28. cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] df}lb|s gLltdf ePsf gLltut Joj:yfx?sf] sfof{Gjog l:yltsf]
ljj/0f cg';"rL @ df /flvPsf] 5 .
;dli6ut cfly{s l:ylt / kl/b[Zo
cGt/f{li6«o cfly{s l:ylt Pjd\ kl/b[Zo
29. ?;–o'qm]g o'4, k]6«f]lnod kbfy{sf] d"No j[l4 / cfk"lt{ Jojwfg nufotsf sf/0f d'b|f:kmLlt
pRr /xg uPsf] k[i7e"lddf x'g uPsf] Aofhb/sf] a9f]Q/Ln] ljZj cy{tGqsf] j[l4b/ ;':t
ePsf] 5 . cGt/f{li6«o d'b|fsf]ifn] ljZj cy{tGq / ljsl;t Pjd\ pbLodfg cy{tGqsf] j[l4b/
;g\ @)@# df Go"g /xg] / ;g\ @)@$ df ;fdfGo ;'wf/ cfpg]] k|If]k0f u/]sf] 5 .
30. cGt/f{li6«o d'b|fsf]ifsf] ;g\ @)@# clk|nsf] k|If]k0fcg';f/ ljZj cy{tGq ;g\ @)@@ df #=$
k|ltztn] lj:tf/ ePsf]df ;g\ @)@# Dff @=* k|ltztn] / ;g\ @)@$ Dff #=) k|ltztn] lj:tf/
x'g] b]lvPsf] 5 . ljsl;t cy{tGq eg] ;g\ @)@@ Dff @=& k|ltztn] lj:tf/ ePsf]df ;g\ @)@#
df !=# k|ltztn] / ;g\ @)@$ df !=$ k|ltztn] lj:tf/ x'g] sf]ifsf] k|If]k0f 5 . pbLodfg
tyf ljsf;f]Gd'v d'n'sx?sf] cy{tGq ;g\ @)@@ df $=) k|ltztn] lj:tf/ ePsf]df ;g\ @)@#
df #=( k|ltztn] / ;g\ @)@$ df $=@ k|ltztn] lj:tf/ x'g] k|If]k0f 5 .
31. l5d]sL d'n'sx? Eff/t / rLgsf] cy{tGq ;g\ @)@@ df qmdzM ^=* k|ltzt / #=) k|ltztn]
lj:tf/ ePsf]df ;g\ @)@# df qmdzM %=( Kf|ltzt / %=@ k|ltztn] lj:tf/ x'g] k|If]k0f 5 .
;g\ @)@$ df ef/tsf] cy{tGq ^=# k|ltztn] / rLgsf] cy{tGq $=% k|ltztn] lj:tf/ x'g]
sf]ifsf] k|If]k0f /x]sf] 5 .
32. ljZj cy{tGqn] ef]Ug'k/]sf] pRr d'b|f:kmLltsf] l:yltdf qmdzM ;'wf/ x'Fb} uPsf] 5 . oBlk,
phf{sf] d"No clglZrttf, ?;–o'qm]gaLr hf/L o'4 / cfly{s dGbLsf] ;fdgf ug{ cjnDag x'g
;Sg] gLltut nrstfsf sf/0f d'b|f:kmLlt a9\g ;Sg] hf]lvd sfod} /x]sf] 5 . ;g\ @)@@ df
ljZj d'b|f:kmLlt *=& k|ltzt /x]sf]df ;g\ @)@# df &=) k|ltzt / ;g\ @)@$ df $=(
k|ltztdf emg]{ sf]ifn] k|If]k0f u/]sf] 5 . ;g\ @)@@ df ljsl;t / ljsf;f]Gd'v d'n'sx?sf]
5
d'b|f:kmLlt qmdzM &=# k|ltzt / (=* k|ltzt /x]sf]df ;g\ @)@# Dff qmdzM $=& k|ltzt /
*=^ k|ltzt tyf ;g\ @)@$ df qmdzM @=^ k|ltzt / ^=% k|ltztdf emg]{ sf]ifsf] k|If]k0f
5.
33. ljZjsf clwsf+z s]Gb|Lo a}+sx?n] ;g\ @)@@ sf] ;'?b]lv cjnDag ub}{ cfPsf] sl;nf] df}lb|s
gLltsf] sfo{lbzfnfO{ sfod} /fv]sf 5g\ . cd]l/sL km]8/n l/he{n] ;g\ @)@@ dfr{b]lv # d]
@)@# ;Dddf km]8/n km08 /]6 lg/Gt/ j[l4 u/L )–)=@% k|ltztaf6 a9fP/ %–%=@% k|ltzt
k'¥ofPsf]df kl5Nnf] k6s @)@# h'g !$ df oyfjt /fv]sf] 5 . pRr d'b|f:kmLlt ck]Iffdf
c+s'z nufpg'sf] ;fy} ljsl;t d'n'sx?n] cjnDag u/]sf] sl;nf] df}lb|s gLltsf] k|efj ljQLo
ahf/df kg{ glbg pbLodfg d'n'sx?n] klg df}lb|s gLltsf] sl;nf] sfo{lbzfnfO{ lg/Gt/tf
lbPsf 5g\ .
34. ef/tLo l/he{ a}+sn] gLltut b/x? j[l4 ub}{ ;g\ @)@# sf] km]a|'c/Ldf l/kf] /]6 ^=%) k|ltzt
/ :yfoL t/ntf ;'ljwfsf] Aofhb/ ^=&% k|ltzt k'¥ofPsf]df ;g\ @)@# h'gdf df}lb|s gLltsf]
;dLIff ubf{ ;f] b/x? oyfjt g} /fv]sf] 5 . a+unfb]zsf] s]Gb|Lo a}+sn] gLltut b/x? a9fP/
l/kf] b/ ^=% k|ltzt, :yfoL t/ntf ;'ljwfsf] Aofhb/ *=% k|ltzt / :yfoL lgIf]k ;'ljwfsf]
Aofhb/ $=% k|ltzt sfod u/]sf] 5 .
35. ?;–o'qm]g o'4kl5 a9]sf] k]6«f]lnod kbfy{, vfBfGg / wft'hGo a:t'x?sf] d"No xfn l:y/ /x]sf]
jf 36\g] k|j[lQdf /x]sf 5g\ . kmn:j?k, ljZjsf clwsf+z d'n'sx?df d'b|f:kmLlt 36\b} uPsf]
5 . tyflk, d'b|f:kmLlt cem} nIoeGbf dfly /x]sf] / hf/L e"/fhg}lts tgfasf sf/0f OGwgsf]
d"Nosf ;fy} ;du| d"No l:yltdf hf]lvd sfod} /x]sf] x'Fbf ljZjsf w]/}h;f] d'n'sx?n] cjnDag
ub}{ cfO/x]sf] sl;nf] df}lb|s gLltsf] sfo{lbzfnfO{ ;g\ @)@# df klg lg/Gt/tf lbg] b]lvG5 .
/fli6«o cfly{s l:ylt Pjd\ kl/b[Zo
jf:tljs If]q
36. /fli6«o tYofÍ sfof{non] cfly{s jif{ @)&(÷*) df cfly{s j[l4 cfwf/e"t d"Nodf @=!^ k|ltzt
/ pTkfbssf] d"Nodf !=*^ k|ltzt /xg] cg'dfg u/]sf] 5 . cl3Nnf] cfly{s jif{ pRr zf]wgfGt/
3f6fn] cfGtl/s t/ntf k|zf]rg u/]sf] / k'FhLut vr{ nIo cg';f/ gePsf sf/0f ;du|
cfGtl/s dfudf sdL cfO{ lgdf{0f, vfgL tyf pTvgg, pTkfbgd"ns / yf]s tyf v'b|f Jofkf/
If]qx? a9L k|efljt ePsfn] oL If]qx?sf] j[l4b/ C0ffTds /xg] cg'dfg /x]sf] 5 .
37. cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] ah]6df ^ k|ltztsf] cfly{s j[l4 xfl;n ug]{ nIo /flvPsf] 5 .
;f] nIo k|flKtsf nflu ;+3Lo ;/sf/af6 ?=#)@ ca{ & s/f]8 k'FhLut vr{ ug]{ u/L ah]6
ljlgof]hg ePsf] 5 eg] ah]6df cfly{s ;'wf/sf sfo{of]hgfx? k|:tfj ul/Psf 5g\ . To;}u/L,
k|b]z ;/sf/x?af6 s'n ?=!%( ca{ $( s/f]8 k'FhLut vr{ ljlgof]hg ePsf] 5 . ah]6df
pNn]v eP adf]lhdsf] ;'wf/sf sfo{of]hgfx?sf] sfof{Gjog / ljlgof]hg adf]lhdsf] k'FhLut
vr{ x'Fbf lghL If]qaf6 x'g] nufgLdf ;d]t ;sf/fTds k|efj kg]{ / o;af6 nlIft cfly{s j[l4
xfl;n x'g yk ;xof]u k'Ug] b]lvG5 .
6
38. s[lif tyf kz'k+IfL dGqfnosf cg';f/ @)*) c;f/ @( ut];Dd sl/a %# k|ltzt wfg /f]kfOF
;DkGg ePsf] 5 . cl3Nnf] jif{sf] c;f/ @( ;Dd sl/a ^% k|ltzt wfg /f]kfOF ;DkGg ePsf]
lyof] . dg;'gsf] l9nfO{ / nDkL l:sg /f]usf sf/0f ut jif{sf] t'ngfdf wfg /f]kfOF sd /x]sf]
5 . nDkL l:sg /f]usf sf/0f 7"nf] ;+Vofdf kz' rf}kfofdf Iflt k'u]sf] 5 . tyflk, dg;'g
;lj|mo /x]sf], /f;folgs dn ;xh ?kdf pknJw ePsf] / ;/sf/n] ;dodf g} wfgsf] Go"gtd
;dy{g d"No tf]]sL d"No clglZrttf x6fPsfn] cfly{s jif{ @)*)÷*! Dff s[lif If]qsf] j[l4b/
;Gtf]ifhgs /xg] cg'dfg /x]sf] 5 .
39. cfly{s jif{ @)*)÷*! df sl/a ()) d]ufjf6 ljB't /fli6«o lu|8 k|0ffnLdf yk x'g] qmddf
/x]sf] 5 . @)*) c;f/ !! df ef/tLo ahf/df laqmL ug{ cg'dlt kfPsf] yk #)) d]ufjf6
;lxt s'n (%@ d]ufjf6 ljB't g]kfnn] ef/tLo ahf/df laqmL ug{ cg'dlt kfPsf] 5 . ljB'tsf]
a9\bf] lgof{taf6 ef/t;Fusf] Jofkf/ 3f6f sd u/L afXo If]qdf ;'wf/ Nofpg / cfGtl/s
cy{tGqnfO{ rnfodfg agfpg ;xof]u k'Ug] b]lvG5 .
40. cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] ;'?jftb]lv g} ko{6s cfudgdf ;'wf/ ePsf] 5 . sf]le8sf] c;/
sd eP;Fu} cGt/f{li6«o ofqf dfkb08x? v's'nf] agfOPsf] 5 eg] Jofj;flos jftfj/0f ;xh
aGb} uPsf] 5 . g]kfn ;/sf/n] ;g\ @)@#–@)## nfO{ g]kfn e|d0f bzssf] ?kdf dgfpg]
3f]if0ff u/]sf] / xf]6n, Po/kf]6{ nufotsf ko{6g;Fu ;DalGwt k"jf{wf/x?sf] lj:tf/ x'Fb} uPsf]n]
cfufdL jif{x?df ljb]zL ko{6ssf] cfudg ;+Vofdf lg/Gt/ a9f]Q/L x'g] / ko{6g If]q yk
lj:tf/ x'g] b]lvPsf] 5 .
41. cfly{s jif{ @)&(÷*) df vf;u/L lgdf{0f If]q / lgdf{0f If]q;Fu cGt/;DalGwt If]qx?
;+s'rgdf uPsf 5g\ . cfly{s lqmofsnfknfO{ ult lbg yf]s tyf v'b|f Jofkf/, vfgL tyf
pTvgg, pTkfbgd"ns If]qnufot cy{tGqsf cGo If]q;Fu alnof] cu| tyf k[i7 ;DaGw
ePsf] lgdf{0f If]qnfO{ rnfodfg agfpg k"jf{wf/nufot ljsf; lgdf{0fdf ;dodf g} k'FhLut
vr{ x'g] Joj:yf ldnfpg' cfjZos 5 . o;af6 cGo If]qsf] lghL dfu;d]t a9\g uO{ nlIft
cfly{s j[l4 xfl;n ug{ ;xof]u k'Ug] 5 .
42. afXo If]qdf ;'wf/ eO{ Aofhb/ 36\bf] qmddf /x]sf]n] lghL dfu lj:tf/ x'g] / o;af6 cfly{s
lqmofsnfk rnfodfg agfpg ;xof]u k'Ug] b]lvG5 . afXo /f]huf/Ldf hfg]sf] ;+Vof a9]sf]
x'gfn] ljk|]if0f cfk|jfx klg ;Gtf]ifk|b /xg] cg'dfg 5 . t/, pNn]Vo ;+Vofdf o'jfx? j}b]lzs
/f]huf/L / cWoogsf] nflu ljb]lzg] qmd a9]sf]n] cfGtl/s dfu s]xL xb;Dd k|efljt ePsf]
5.
d'b|f:kmLlt
43. jflif{s cf};t pkef]Qmf d'b|f:kmLlt nlIft ;LdfeGbf s]xL dfly /xg] b]lvPsf] 5 . cfly{s jif{
@)&*÷&( sf] P3f/ dlxgf;Dddf cf};t pkef]Qmf d'b|f:kmLlt ^=!* k|ltzt /x]sf]df cfly{s
jif{ @)&(÷*) sf] ;f]xL cjlwdf &=&& k|ltzt sfod ePsf] 5 . @)*) h]7 d;fGtdf eg]
jflif{s laGb'ut d'b|f:kmLlt nlIft ;LdfeGbf s]xL sd ^=*# k|ltzt /x]sf] 5 . vfBfGg,
b'Uwkbfy{, d;nf, 3/fo;L pkef]Uo j:t'x?, cfoftLt j:t'x? / O{Gwgsf] d"No j[l4sf ;fy}
7
cd]l/sL 8n/;Fu g]kfnL ?k}ofF cjd"Nog ePsf sf/0f pkef]Qmf d"Nodf rfk k/]sf] 5 . t/,
cfGtl/s dfudf sdL cfPsf] / ef/tdf yf]s d"No 36\g] k|j[lQ b]vfk/]sf]n] d"Nodf k/]sf] rfk
sd xF'b} hfg] b]lvG5 .
44. g]kfndf pkef]Qmf d'b|f:kmLltnfO{ d'Vo ?kdf cfGtl/s pTkfbg tyf dfu, cfoftLt j:t'x?sf]
d"No, g]kfnL ?k}ofFsf] ljlgdo b/ / yf]s tyf v'b|f laqm]tfn] lng] dflh{gn] lgwf{/0f ug]{ u/]sf]
5 . d"No j[l4nfO{ nlIft :t/df /fVg cfGtl/s pTkfbg ;'b[9 agfpg], dfu / cfk"lt{aLr
;Gt'ng ldnfpg] u/L gLltut sfo{lbzf to ug]{ / ahf/ d"No cg'udgnfO{ k|efjsf/L agfO{
s[lqd d"No j[l4 x'g glbg] pkfo cjnDag ug{ cfjZos 5 .
45. @)*) c;f/ dlxgfdf ;DkGg ul/Psf] d'b|f:kmLlt ck]Iff;DaGwL ;j]{If0fdf cfufdL tLg dlxgf
/ Ps jif{sf] d'b|f:kmLltk|lt gful/ssf] ck]Iff l:y/ /x]sf] b]lvPsf] 5 .
46. cGt/f{li6«o :t/df d"Nodf k/]sf] rfk sd x'Fb} uPtfklg sRrf t]nsf] d"Nodf /x]sf] clglZrttf
/ hf/L ?;–o'qm]g o'4sf sf/0f d"Nodf pRr hf]lvdsf] l:ylt cem} ljBdfg 5 . tyflk,
cGt/f{li6«o :t/df sfod /x]sf] gLltut sfo{lbzf, d'b|f:kmLltsf] 36\bf] qmd, d'b|f:kmLlt;DaGwL
gful/ssf] l:y/ ck]Iff / d"Nosf] cfwf/ k|efj ;d]tnfO{ b[li6ut ubf{ cfly{s jif{ @)*)÷*!
df ^=% k|ltztsf] ;Ldfleq d'b|f:kmLlt /xg] b]lvG5 .
afXo If]q
47. cfly{s jif{ @)&(÷*) df j}b]lzs Jofkf/df lu/fj6 cfPsf] 5 . ;dLIff jif{sf] P3f/ dlxgfdf
s'n j:t' lgof{tdf @@=& k|ltztn] sdL cfO{ ?=!$# ca{ %( s/f]8 sfod ePsf] 5 eg] s'n
j:t' cfoftdf !^=) k|ltztn] sdL cfO{ ?=!$*) ca{ (* s/f]8 sfod ePsf] 5 . kmn:j?k,
ut jif{sf] t'ngfdf Jofkf/ 3f6f !%=@ k|ltztn] ;'wf/ eO{ ?=!##& ca{ #( s/f]8 /xg uPsf]
5 . ah]6sf] cfsf/, ljk|]if0f cfk|jfxsf] jt{dfg k|j[lQ / Aofhb/sf] 36\bf] qmdnfO{ b[li6ut ubf{
cfufdL jif{ cfoft tyf ;]jf Jofkf/ sl/a !^ k|ltztn] lj:tf/ x'g] cg'dfg /x]sf] 5 .
48. cfly{s jif{ @)&(÷*) df zf]wgfGt/ l:yltdf ;'wf/ cfPsf] 5 . cfly{s jif{ @)&(÷*) sf]
P3f/ dlxgf;Dddf zf]wgfGt/ l:ylt ?=@@* ca{ (* s/f]8n] artdf /x]sf] 5 . t/, rfn'
vftf eg] ?=^( ca{ $) s/f]8n] 3f6fdf /x]sf] 5 . cl3Nnf] cfly{s jif{sf] o;} cjlwdf rfn'
vftf ?=%(@ ca{ !$ s/f]8 / zf]wgfGt/ l:ylt ?=@^( ca{ *! s/f]8n] 3f6fdf /x]sf] lyof] .
49. gofF / a9L cfo x'g] >d uGtJo d'n'sx?df j}b]lzs /f]huf/Ldf hfg] k|j[lQ / ljk|]if0f cfk|jfxnfO{
ul/Psf] k|f]T;fxgn] cfly{s jif{ @)&(÷*) df ljk|]if0f cfk|jfx ;Gtf]ifhgs /x]sf] 5 . cfly{s
jif{ @)&(÷*) sf] P3f/ dlxgf;Dddf ljk|]if0f cfk|jfx g]kfnL ?k}ofFdf @@=& k|ltzt / cd]l/sL
8n/df !#=) k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 . sf]le8sf] c;/ sd eP;Fu} j}b]lzs /f]huf/Ldf uPsf
g]kfnLsf] ;+Vof pNn]Vo /x]tfklg cfly{s jif{ @)&(÷*) df pRr :t/df ljk|]if0f cfk|jfx
ePsf cfwf/df cfly{s jif{ @)*)÷*! df ljk|]if0f cfk|jfxsf] j[l4b/ ;fdfGo /xg]] b]lvG5 .

8
50. cfly{s jif{ @)&(÷*) df e|d0f cfo ($=# k|ltztn] a9]sf] 5 . cfly{s jif{ @)*)÷*! df
klg e|d0f cfo ;Gtf]ifhgs /xg] cg'dfg 5 .
51. ljb]zL ljlgdo ;l~rlt ;'ljwfhgs cj:yfdf /x]sf] 5 . @)&( c;f/ d;fGtsf] t'ngfdf s'n
ljb]zL ljlgdo ;l~rlt @!=* k|ltztn] j[l4 eO{ @)*) h]7 d;fGtdf ?=!$*) ca{ *& s/f]8
k'u]sf] 5 . cd]l/sL 8n/df o:tf] ;l~rlt !*=% k|ltztn] j[l4 eO{ !! ca{ #) s/f]8 k'u]sf]
5 . ljk|]if0f cfk|jfxsf] j[l4b/ pRr gx'g] t/ cfoftsf] j[l4b/ eg] pRr /xg uPdf ljb]zL
ljlgdo ;l~rltdf bafa kg]{ hf]lvd 5 . o;y{, afXo If]qsf] lbuf] ;'wf/sf] nflu lgof{t tyf
ko{6g k|j4{g ug]{, j}b]lzs nufgL lj:tf/ ug]{ / cf}krfl/s dfWodaf6 ljk|]if0f cfk|jfx leq\ofpg]
sfo{nfO{ k|fyldstfdf /fVg cfjZos 5 .
52. cfly{s jif{ @)*)÷*! Dff lghL If]qtkm{ hfg] shf{, ah]6sf] cfsf/ / o;n] k|:tfljt j}b]lzs
;xof]u, cfoft tyf lgof{t Jofkf/ / ljk|]if0f cfk|jfxsf] k|j[lQnfO{ b[li6ut ubf{ rfn' vftf
3f6fdf j[l4 ePtfklg zf]wgfGt/ l:ylt s]xL artdf /xg] k|If]k0f /x]sf] 5 .
;/sf/L ljQ
53. g]kfn ;/sf/, cy{ dGqfno -dxfn]vf lgoGqs sfof{no_ sf] tYofÍcg';f/ cfly{s jif{
@)&*÷&( sf] t'ngfdf cfly{s jif{ @)&(÷*) df ;+3Lo ;/sf/sf] s'n vr{ !)=# k|ltztn]
j[l4 ePsf] 5 eg] /fh:j kl/rfng !)=$ k|ltztn] 36]sf] 5 . cfly{s jif{ @)&(÷*) df
ePsf] s'n vr{df rfn' vr{sf] c+z &)=#% k|ltzt / k'FhLut vr{sf] c+z !^=#$ k|ltzt /x]sf]
5 . rfn' / k'FhLut zLif{stkm{ ljlgof]lht ah]6sf] qmdzM *%=) k|ltzt / ^!=$ k|ltzt vr{
ePsf] 5 .
54. cfly{s jif{ @)&(÷*) df ;+3Lo ;/sf/sf] ?=(%& ca{ !% s/f]8 /fh:j kl/rfng ePsf] 5
eg] ?=!$@( ca{ %^ s/f]8 s'n vr{ ePsf] 5 . ;f] tYofÍcg';f/ cfly{s jif{ @)&(÷*) df
/fh:j 3f6f ?=$&@ ca{ $! s/f]8 /xg uPsf] 5 . cl3Nnf] cfly{s jif{ /fh:j 3f6f ?=@@*
ca{ @( s/f]8 /x]sf] lyof] .
55. Go"g ufx{:Yo artsf sf/0f cfGtl/s ;|f]t ;Lldt /x]sf] ;Gbe{df lghL nufgLnfO{ cfjZos
x'g] ;|f]t cefj x'g glbg a9\bf] /fh:j 3f6f k"lt{sf nflu g]kfn ;/sf/n] cfly{s jif{ @)*)÷*!
sf] ah]6df afXo ;|f]t kl/rfngnfO{ k|fyldstfdf /fv]]sf] 5 . j}b]lzs nufgL, C0f tyf
;xfotfdfkm{t ;|f]t Joj:yfkg x'g ;s]df afXo If]q / Aofhb/df cfPsf] ;'wf/nfO{ sfod /fVg
pNn]Vo ;xof]u k'Ub5 .
df}lb|s tyf ljQLo If]q
56. jflif{s laGb'ut cfwf/df @)*) h]7 d;fGtdf lj:t[t d'b|fk|bfo !)=( k|ltztn] lj:tf/ ePsf]
5 . o; cjlwdf a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] kl/rfng u/]sf] s'n lgIf]k !@=@ k|ltzt / lghL
If]qtkm{ k|jfx u/]sf] shf{ #=) k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 . cfly{s jif{ @)&(÷*) df lj:t[t
d'b|fk|bfosf] j[l4b/ !@=) k|ltzt / lghL If]qtkm{ hfg] shf{sf] j[l4b/ !@=^ k|ltzt;Dd /xg]
9
k|If]k0f ul/Psf] lyof] . k'FhLut vr{ ;dodf g} ck]lIft ?kn] x'g g;Sg', cfly{s j[l4b/ Go"g
/xg' / t/ntfdf cfPsf] ;+s'rgsf] kmn:j?k Aofhb/ j[l4 eO{ shf{ dfudf sdL cfpg' h:tf
sf/0fn] cfly{s jif{ @)&(÷*) df shf{ lj:tf/ sd /xg uPsf] xf] .
57. j}b]lzs /f]huf/Ldf uPsf g]kfnLaf6 k|fKt ljk|]if0faf6 vf]lnPsf] vftfdfkm{t a}+s tyf ljQLo
;+:yfn] @)*) j}zfv d;fGt;Dddf ?=** ca{ lgIf]k kl/rfng u/]sf 5g\ . o;dWo] d'4tL
lgIf]ksf] c+z *^=$ k|ltzt /x]sf] 5 .
58. @)*) c;f/ d;fGt;Dddf a}+s tyf ljQLo ;+:yfaf6 lghL If]qnfO{ k|bfg ul/Psf] shf{ aSof}tf
sl/a ?=$*&& ca{ cyf{t\ s'n ufx{:Yo pTkfbgsf] ()=& k|ltzt k'Ug] cg'dfg /x]sf] 5 .
@)*) c;f/ d;fGtdf cf};t shf{–lgIf]k cg'kft *!=^@ k|ltzt /x]sf] 5 .
59. ljk|]if0f cfk|jfxsf] k|j[lQ, t/ntfdf cfPsf] ;'wf/ Pjd\ Aofhb/sf] 36\bf] qmd tyf ah]6
jQmJodf k|:tfljt ;'wf/ sfo{of]hgf / ;+3 tyf k|b]z ;/sf/sf] ljlgof]hgadf]lhd x'g] k'FhLut
vr{sf sf/0f cfly{s ultljlw rnfodfg eO{ lghL If]qaf6 x'g ;Sg] shf{sf] dfu / a}+s tyf
ljQLo ;+:yfsf] shf{ k|jfx ug{ ;Sg] IfdtfnfO{ b[li6ut ubf{ cfly{s jif{ @)*)÷*! df lghL
If]qtkm{ hfg] shf{ ?=%^@ ca{;Ddn] j[l4 x'g] k|If]k0f /x]sf] 5 .
cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] df}lb|s gLltsf] :j?k
df}lb|s gLltsf] sfo{lbzfsf] j:t'l:ylt
60. gLltut Joj:yfsf] kl/0ffd:j?k afXo If]qdf k/]sf] bafa sd ePsf] 5 . e'QmfgL ;Gt'ng
@)&( c;f]hb]lv artdf /xg yfn]sf] 5 . afXo If]qdf cfPsf] ;'wf/;Fu} a}+lsË k|0ffnLdf
t/ntf ;xh x'Fb} uPsf] 5 . kmn:j?k, cNksfnLg Aofhb/x? 36]sf 5g\ eg] bL3{sfnLg
Aofhb/x? ;d]t 36\g] qmddf /x]sf 5g\ . o;/L afXo If]q / t/ntfdf cfPsf] ;'wf/af6
cfGtl/s cfly{s ultljlw rnfodfg x'Fb} hfg] ck]Iff /x]sf] 5 . rfn' vftf 3f6fdf g} /x]sf] /
s'n ufx{:Yo pTkfbgdf cfoftsf] cg'kft pRr /x]sf] ;Gbe{df afXo If]qdf ePsf] pknlAwnfO{
;'/lIft /fVb} cfly{s ultljlwnfO{ rnfodfg agfpg ;xof]u k'Ug] u/L s'n cfGtl/s dfu
Joj:yfkg ug]{ /0fgLlt cjnDag ul/Psf] 5 .
61. ljk|]if0f cfk|jfxsf sf/0f d'b|fsf] cfk"lt{ a9]sf] 5, t/ ;f]xLadf]lhd d'n'sleq} d"No clej[l4 x'g
g;s]sf]n] cfGtl/s pTkfbg Ifdtf / dfusf aLr cGt/ a9\b} uPsf] 5 . kmn:j?k, afXo
If]qtkm{sf] rfn' vftf ljut s]xL jif{b]lv lg/Gt/ 3f6fdf /xFb} cfPsf] 5 . l:y/ ljlgdob/ gLlt
cjnDag ul/Psf] ;Gbe{df rfn' vftf lg/Gt/ 3f6fdf /xg'n] afXo If]q dfq} geP/ cfGtl/s
:yfloTjdf ;d]t hf]lvd /xg] x'G5 . o;y{, cfGtl/s dfu Pjd\ cfk"lt{aLr ;Gt'ng sfod /fvL
;du| dfu Joj:yfkg ub}{ ;dli6ut cfly{s :yfloTj xfl;n ug]{tkm{ df}lb|s gLlt s]lGb|t ul/Psf]
5.
62. g]kfnsf] ;Defljt pTkfbg Ifdtf (Potential Output Capacity) sf] j[l4b/ sl/a $=% k|ltztsf]
xf/fxf/Ldf /x]sf] b]lvG5 . g]kfn /fi6« a}+sn] u/]sf] Ps cWoogcg';f/ g]kfndf d'b|f:kmLlt ^=%
10
k|ltzteGbf dfly /xg uPdf To;n] cfly{s j[l4nfO{ k|lts"n c;/ kfg]{ b]lvPsf] 5 . o;y{,
d"No tyf afXo If]q :yfloTj sfod /fVb} lbuf] ?kdf pRr cfly{s j[l4 xfl;n ug{ k'FhL lgdf{0f
x'g] If]qdf ljQLo ;|f]t kl/rfng u/L pTkfbg Ifdtf clej[l4 ug]{ gLltnfO{ k|fyldstfdf
/flvPsf] 5 .
63. l5d]sL d'n's ef/tsf] t'ngfdf g]kfndf d'b|f:kmLlt cem} klg pRr 5 . ef/tLo ?k}ofF;Fu
g]kfnL ?k}ofFsf] ljlgdob/ l:y/ /flvPsf] / sl/a b'O{–ltxfO{ hlt cfoft ef/taf6 x'g] u/]sf]
x'Fbf ;fdfGotofM ef/tLo d'b|f:kmLltn] g]kfnsf] d'b|f:kmLltnfO{ k|efj kfg]{ ub{5 . t/, g]kfn
h:tf] sdhf]/ lgof{t Ifdtf / cfoftdf cfwfl/t pTkfbg tyf pkef]u ;+/rgf ePsf]
d'n'sx?sf nflu d'b|f:kmLlt lgoGq0fdf ljb]zL ljlgdo ;l~rltsf] e"ldsf klg plQs} dxTjk"0f{
x'g] ub{5 . ;dli6ut dfu clws lj:tf/ eO{ ljb]zL ljlgdo ;l~rltn] cfoft wfGg ;Sg]
Ifdtf sd x'g uPdf cfk"lt{ / Jofj;flos jftfj/0f k|efljt eO{ l5d]sL d'n'snufot ljZj
:t/df d'b|f:kmLlt Go"g /x] klg g]kfndf eg] d'b|f:kmLlt pRr /xg ;Sg] hf]lvd /xG5 . o;y{,
cfGtl/s dfudf x'g] clws lj:tf/n] ljb]zL ljlgdo ;l~rlt / l:y/ ljlgdob/df a9L bafa
gk/f];\ eGg]tkm{ ;hu /xL df}lb|s gLlt th'{df ul/Psf] 5 .
64. cfly{s jif{ @)&(÷*) sf] df}lb|s gLltn] jflif{s k|If]lkt d'b|f:kmLlteGbf sd gx'g] u/L gLltut
b/ to ug]{ Joj:yfsf] z'?jft ul/Psf] 5 . gLltut b/nfO{ jfl~5t :t/df /fVg k|fs[lts
Aofhb/ (Natural Interest Rate) nfO{ ;Gbe{ (Reference) sf] ?kdf lng] k|rng klg /x]sf] 5 .
k|fs[lts Aofhb/ k|ToIf ?kdf dfkg gx'g] ePsf]n] ljleGg tYofÍLo tyf cy{ldtLo ljlwx?
dWo] nfdf] ;dofjlwsf] cf};t d'b|f:kmLltsf] cfwf/df klg o;sf] cg'dfg ug]{ ul/G5 . g]kfndf
kl5Nnf] @% jif{sf] cf};t d'b|f:kmLlt ^=& k|ltzt /x]sf] 5 . o;nfO{ cfwf/ dfGbf g]kfnsf]
k|fs[lts Aofhb/ ^=% k|ltztsf] xf/fxf/Ldf /x]sf] cg'dfg ug{ ;lsG5 . k|fs[lts Aofhb/sf]
t'ngfdf gLltut b/ Go"g x'Fbf afXo If]q bafadf kg]{ / pRr x'Fbf cfGtl/s cfly{s ultljlw
k|efljt x'g] ;Defjgf /xG5 . o;y{, d'b|f:kmLlt / afXo If]q;DaGwL kl/b[Zosf cltl/Qm k|fs[lts
Aofhb/nfO{ klg gLltut b/ to ubf{ ;Gbe{sf] ?kdf lnOPsf] 5 .
65. g]kfnsf] ufx{:Yo art nfdf] ;dob]lv s'n ufx{:Yo pTkfbgsf] !) k|ltzteGbf Go"g /x]sf]
l:ylt 5 . Go"g art / pRr nufgL dfusf sf/0f ;|f]t cGt/ (Resource Gap) a9\b} uPsf]
5 . ;fj{hlgs tyf lghL nufgLsf] pTkfbsTj Go"g /x]sf sf/0f cGt/fli6«o k|lt:kwL{ Ifdtf
a9\g ;s]sf] 5}g eg] nufgL u'0fs (Investment Multiplier) / ufx{:Yo art b/ Go"g /x]sf] 5
. art b/ j[l4sf nflu ;fj{hlgs tyf lghL nufgLnfO{ clwstd k|ltkmn lbg] If]qdf kl/rfng
u/L k'FhL lgdf{0fsf] ult a9fpg' cfjZos 5 . o; ;Gbe{df art k|f]T;fxgsf nflu lgIf]ksf]
jf:tljs Aofhb/ -real interest rate_ wgfTds x'g] u/L gLltut sfo{lbzf to ug]{ /0fgLlt
cjnDag ul/Psf] 5 .
66. s'n ufx{:Yo pTkfbgsf] t'ngfdf g]kfndf lghL If]qtkm{ k|jfx ePsf] shf{sf] cfsf/ blIf0f
Plzofdf g} pRr /x]sf] 5 . a}+s tyf ljQLo ;+:yf, ;xsf/L ;+:yf, ladf sDkgL, gful/s
nufgL sf]if / sd{rf/L ;~ro sf]ifaf6 k|jfx ePsf] shf{{ ;d]tnfO{ u0fgf ubf{ g]kfnsf] lghL
If]q clws C0f ef/df k/]sf] l:ylt 5 . clws C0f ef/sf] l:ylt, shf{ / jf:tljs If]qaLrsf]
11
sdhf]/ ;DaGw / ljQLo If]qdf kl5Nnf] ;do b]vfk/]sf] u}/–Jofj;flos ultljlwsf sf/0f
lglij|mo shf{ a9\g yfn]sf] 5 . pko'{Qm k[i7e"lddf ljQLo :yfloTj sfod /fVg] sfo{nfO{
k|fyldstfdf /flvPsf] 5 .
67. kl5Nnf] @) jif{df a}+lsË If]qaf6 cf};tdf !(=$ k|ltztn] shf{ lj:tf/ ePsf] 5 . lghL
If]qtkm{ k|jflxt shf{ / s'n ufx{:Yo pTkfbgaLrsf] cf};t cg'kft a9\g'sf cltl/Qm 7"nf
cfsf/sf] shf{x?sf] ;+Vof klg a9]sf] 5 . t/, shf{sf] lj:tf/ ePcg'?k jf:tljs If]qsf]
lj:tf/ x'g ;s]sf] 5}g . jf:tljs If]q lj:tf/ geO{ ljQLo If]qsf] dfq lj:tf/ x'Fbf ljQLo
;DklQsf] u'0f:t/ sdhf]/ x'g uO{ ljQLo :yfloTjdf dfq geP/ o;n] cGttM jf:tljs If]q
tyf ;/sf/L ljQdf ;d]t bL3{sfnLg ?kdf k|lts"n k|efj kfg{ ;Sg] hf]lvd /xG5 . o;y{,
shf{sf] j[l4eGbf shf{sf] pTkfbgzLn pkof]u a9fpg], ;fgf tyf demf}nf pTkfbgzLn shf{df
hf]8 lbg] / shf{sf] clws]Gb|Ls/0f 36fpg]tkm{ hf]8 lbOPsf] 5 .
68. sf]le8 ;+qmd0f / ?;–o'qm]g o'4sf sf/0f layf]lnPsf] ahf/ cfk"lt{ >[+vnf cem} nodf
kmls{;s]sf] 5}g . vf;u/L k]6«f]lnod kbfy{ / vfB j:t'sf] d"Nodf ePsf] pRr j[l4sf sf/0f
ljsl;t Pjd\ ljsf;zLn /fi6«x?n] ;fdgf ug'{ kl//x]sf] pRr d'b|f:kmLltdf s]xL ;'wf/
cfPtfklg nIoeGbf dfly g} /x]sf] 5 . kmn:j?k, clwsf+z s]Gb|Lo a}+sx?n] lnPsf] gLltut
sfo{lbzfn] lg/Gt/tf kfO/x]sf] cj:yf 5 . o;af6 pbLodfg / ljsf;lzn /fi6«x?dfly k/]sf]
ljQLo bafa sfod} /x]sf] 5 . ljZj :t/df hf/L /x]sf] gLltut sfo{lbzfnfO{ ;d]t Wofgdf
/fvL df}lb|s gLlt th'{df ul/Psf] 5 .
df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf
69. d"No / afXo If]q :yfloTj sfod /fVb} cy{tGqnfO{ rnfodfg agfpg ;hutfk"j{s nlrnf]
df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf cjnDag ul/Psf] 5 .
70. ljQLo ;|f]tnfO{ pTkfbgzLn If]qdf k|jfx u/fO{ cfGtl/s pTkfbg Ifdtf clej[l4 ug{]tkm{
df}lb|s gLltsf] k|fyldstf /x]sf] 5 .
71. 7"nf shf{x?sf] cg'udg, lgodg tyf ;'kl/j]If0fnfO{ k|efjsf/L agfpg], shf{sf] clws]Gb|Ls/0f
sd ub}{ n}hfg], ;fgf tyf demf}nf pTkfbgzLn shf{nfO{ k|fyldstf lbg] / shf{sf] u'0f:t/
tyf kx'Fr clej[l4 u/L ljQLo :yfloTj k|j4{g ug]{tkm{ df}lb|s gLltnfO{ ;xof]u k'Ug] u/L
lgofdsLo gLltx? th'{df ul/Psf] 5 .
df}lb|s gLltsf] ;+/rgf / nIo
72. g]kfnL ?k}ofFsf] ef/tLo ?k}ofF;Fusf] l:y/ ljlgdob/nfO{ df}lb|s gLltsf] c+s'zsf] ?kdf oyfjt
/flvPsf] 5 .
73. a}+s tyf ljQLo ;+:yfsf] cGt/a}+s sf/f]af/sf] efl/t cf};t Aofhb/nfO{ ;~rfng nIosf]
?kdf oyfjt /flvPsf] 5 .
12
74. ljb]zL ljlgdo ;l~rltn] cfoft wfGg] Ifdtf / jflif{s nlIft d'b|f:kmLltsf cfwf/df gLltut
b/ to ul/g]] 5 .
75. ;~rfng nIosf] l:yltsf] cfwf/df ;lj|mo ?kdf v'nf ahf/ sf/f]af/ ;~rfng u/L cGt/a}+s
Aofhb/nfO{ Aofhb/ sl/8f]/leq /flvg] 5 .
76. slDtdf & dlxgfsf] j:t' tyf ;]jf cfoft wfGg k'Ug] u/L ljb]zL ljlgdo ;l~rlt sfod ug'{
df}lb|s gLltsf] nIo /x]sf] 5 .
77. d'b|f:kmLltnfO{ ^=% k|ltztleq sfod /fVg df}lb|s lj:tf/af6 d"Nodf rfk kg{ glbg] u/L
df}lb|s Joj:yfkg ul/g] 5 .
78. cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] g]kfn ;/sf/sf] ah]6 jQmJon] nlIft u/]adf]lhd ^ k|ltztsf]
cfly{s j[l4 xfl;n ug{ ;xof]u k'Ug] u/L ljQLo ;|f]tnfO{ pTkfbgzLn If]qtkm{ k|jflxt ug{]
k|fyldstf /x]sf] 5 . cfly{s jif{ @)*)÷*! df lj:t[t d'b|fk|bfo !@=% k|ltzt / a}+s tyf
ljQLo ;+:yfaf6 lghL If]qtkm{ hfg] shf{ !!=% k|ltzt;Ddn] j[l4 x'g] k|If]k0f /x]sf] 5 .
df}lb|s pkfox?
79. cfGtl/s tyf afXo cfly{s kl/b[ZonfO{ b[li6ut u/L gLltut b/nfO{ %) cfwf/ laGb'n] 36fO{
^=% k|ltzt sfod ul/Psf] 5 . a}+sb/nfO{ &=% k|ltztdf oyfjt /fvL lgIf]k ;+sng af]nsaf]n
b/nfO{ %=% k|ltztaf6 36fP/ $=% k|ltzt sfod ul/Psf] 5 .
80. o; a}+sn] ;~rfng nIosf] ?kdf lnPsf] efl/t cf};t cGt/a}+s Aofhb/ a}+s b/eGbf pRr
/ lgIf]k ;+sng b/eGbf Go"g ePdf bf];f| ] ahf/ sf/f]af/ / lgIf]k ;+sng af]nsaf]n v'nf
ul/g] 5 .
81. a}+s b/df :yfoL t/ntf ;'ljwf / gLltut b/df cf]e/gfO6 t/ntf ;'ljwf pknJw x'g]
Joj:yfnfO{ oyfjt /flvPsf] 5 .
82. Aofhb/ sl/8f]/nfO{ k|efjsf/L agfpg Aofhb/ sl/8f]/sf] tNnf] ;Ldfdf :yfoL lgIf]k ;+sng
;'ljwf pknJw u/fpg] Joj:yf ul/g] 5 .
83. clgjfo{ gub cg'kft / j}wflgs t/ntf cg'kftnfO{ oyfjt /flvPsf] 5 .
cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] ljQLo If]q / ljb]zL ljlgdo;DaGwL gLlt
84. g]kfn /fi6« a}+sn] ljQLo If]qsf] ljsf; / lj:tf/sf nflu lgoldt ?kdf ;'wf/sf sfo{x? cufl8
a9fpFb} cfPsf sf/0f ljQLo If]qsf] cfsf/ / ljQLo kx'Frdf pNn]vgLo ;'wf/ ePsf] 5 . ljQLo
If]qsf] :yfloTjsf] nflu cGt/f{li6«o c;n cEof;x?nfO{ u|x0f ug]{ / ltgsf] k|efjsf/L
sfof{Gjog ug]{ sfo{nfO{ k|fyldstfdf /flvPsf] 5 . k'FhL cfwf/ lj:tf/ ug]{ / dh{/ tyf
k|flKtdfkm{t a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] ;jnLs/0f ug]{ sfo{ ePsf] 5 . kmn:j?k, @)*)
13
c;f/ d;fGt;Dddf a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] kl/rfng u/]sf] k'FhLsf]if s'n ufx{:Yo pTkfbgsf]
sl/a !# k|ltzt k'u]sf] 5 eg] ljQLo :f|f]t kl/rfng sl/a ?=%&)) ca{ k'u]sf] 5 .
85. ljQLo ;|f]tsf] ;b'kof]lutf clej[l4 u/L ljQLo :yfloTj k|j4{g ug]{ d'Vo p2]Zo xfl;n ug{
rfn' k'FhL shf{;DaGwL dfu{bz{g hf/L eO{ sfof{Gjogdf cfPsf] 5 . 7"nf C0fLx?sf]
;'kl/j]If0fnfO{ k|efjsf/L agfpg 5'§} dfu{bz{g hf/L x'g] qmddf /x]sf] 5 . Psn u|fxs shf{
;'ljwf;DaGwL Joj:yfdf kl/dfh{g u/L shf{ clws]Gb|Ls/0f 36fpg] / ;fgf tyf demf}nf
pTkfbgzLn Joj;fonfO{ k|j4{g ug]{ sfo{nfO{ k|fyldstfdf /flvPsf] 5 . To;}u/L, a}+lsË If]qsf]
;DklQsf] u'0f:t/ d"NofÍg ug]{, shf{ hf]lvd Go"gLs/0f ug]{, ;'kl/j]IfsLo Ifdtf clej[l4 ug{
;'kl/j]IfsLo ;"rgf k|0ffnLsf] ljsf; / k|of]u ug]{, ;dli6ut cfly{s pQf/r9fjsf sf/0f
ljQLo If]qdf cfpg ;Sg] bafa cfFsng ug{ Macro Stress Testing Framework tof/ u/L nfu'
ug]{, ljQLo If]q;Fu ;DalGwt P]g sfg'gx?sf] ;d;fdlos k'g/fjnf]sg ug]{ nufotsf sfo{x?
hf/L /flvPsf] 5 . plNnlvt ;'wf/sf sfo{af6 ljQLo :yfloTj k|j4{g eO{ lbuf] cfly{s j[l4
xfl;n ug{ ;xof]u k'Ug] ck]Iff /x]sf] 5 .
86. g]kfnsf] ahf/nfO{ cGt/f{li6«o ahf/;Fu PsLs[t u/L ahf/ kx'Fr clej[l4 ug{ afXo If]qtkm{sf]
rfn' vftf k"0f{ kl/jTo{ agfO{ ;lsPsf] 5 eg] k'FhL vftfnfO{ klg cfjZostfcg';f/ v's'nf]
agfpFb} nluPsf] 5 . ljb]zL ljlgdo ;l~rltsf] pTkfbgd"ns pkof]u clej[l4 ug{ df}lb|s tyf
ljQLo If]qsf] gLlt;Fu ;fd~h:o x'g] u/L ljb]zL ljlgdo gLlt th'{df u/L sfof{Gjog x'Fb}
cfPsf] 5 .
87. ljB'tLo sf/f]af/nfO{ ;/n, ;'/lIft Pjd\ k|efjsf/L agfpg e'QmfgL tyf km5\of}{6;DaGwL
ef}lts k"jf{wf/, sfg'gL tyf lgofdsLo Joj:yf ul/Psf] 5 . ;fy}, ljB'tLo e'QmfgLnfO{ k|a4{g
ug{ cGt/f{li6«o u]6j];Fu cfj4 ub}{ gjLgtd pks/0f / k|ljlwsf] k|of]unfO{ hf]8 lbOPsf] 5 .
o;af6 ljB'tLo sf/f]af/ e'QmfgL tyf km5\of}{6df pNn]Vo lj:tf/ ePsf] 5 .
88. cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf;Fu ;fd~h:o x'g] u/L b]xfo adf]lhdsf
a}lsË If]q;Fu ;DalGwt sfg'gL, lgofdsLo tyf ljb]zL ljlgdo Joj:yfkg / e'QmfgL k|0ffnL;Fu
;DalGwt gLltx? th'{df ul/Psf] 5 .
lgodg tyf ;'kl/j]If0f
89. ljQLo If]qsf] :yfloTjnfO{ c;/ k'¥ofpg] u}/–Jofj;flos tyf pR5[În ultljlwnfO{ ;d]t
lgoGq0f ug{ ;xof]u k'Ug] u/L ljBdfg a}lsË s;'/ P]g, @)^$ df ;d;fdlos ;+zf]wg k|lqmof
cufl8 a9fOg] 5 .
90. kf/:kl/s d"NofÍgaf6 k|fKt ;'emfj ;d]tsf cfwf/df ;DklQ z'4Ls/0f lgjf/0f;Fu ;DalGwt
lgb]{zgx? hf/L ul/g] 5 . ;fy}, ;DalGwt sfg'gsf] ;d;fdlos kl/dfh{g ug{ / /fli6«o /0fgLlt
th'{df ug{ ;xhLs/0f ul/g] 5 .
91. klxnf] cfjf;Lo 3/ shf{sf] ;Ldf ?=! s/f]8 %) nfvnfO{ j[l4 u/L ?=@ s/f]8 k'¥ofOg] 5 .
14
92. a}+s tyf ljQLo ;+:yfdf vftf vf]nL ljk|]if0f k7fPdf slDtdf Ps k|ltzt yk Jofh lbg]
Joj:yfnfO{ lg/Gt/tf lbOPsf] 5 .
93. a}+s tyf ljQLo ;+:yfsf] ;'emfj ;d]tsf] cfwf/df rfn' k'FhL shf{;DaGwL dfu{bz{gdf cfjZos
k'g/fjnf]sg ul/g] 5 .
94. k|fs[lts k|sf]k jf cGo ljz]if kl/l:ylthGo sf/0fn] ;d:ofdf k/]sf C0fLx?sf] shf{
k'g/;+/rgf nufotsf Joj:yf u/]/ k'g?Tyfg tyf cGo Joj:yfkgsf nflu a}+s tyf ljQLo
;+:yfn] cjnDag ug{' kg]{ pkfo / k|s[ofnfO{ ;dfj]z u/L Stressed Loan Resolution Framework
hf/L ul/g] 5 .
95. jfl0fHo a}+sx?sf] ;DklQsf] u'0f:t/ k'gMd"NofÍg (Asset Quality Review) ug'{sf] ;fy} a}+s tyf
ljQLo ;+:yfsf] cfGtl/s shf{ hf]lvd juL{s/0f (Internal Credit Risk Grading) ug]{;DaGwL
dfu{bz{g th'{df u/L sfof{Gjogdf NofOg] 5 .
96. /fli6«o :t/sf ljsf; a}+sx?n] ;d]t k"0f{ ?kdf Capital Adequacy Framework, 2015 cg';f/
k'FhLsf]if sfod ug'{ kg]{ Joj:yf nfu' ul/g] 5 .
97. g]kfn n]vfdfgcg';f/ Expected Credit Loss Model (ECL) sfof{Gjogsf nflu cfjZos gLlt
th'{df ul/g] 5 .
98. shf{ k|jfxsf] jt{dfg cj:yf ;d]tsf] ljZn]if0fsf] cfwf/df tf]lsPsf If]qdf shf{ nufgL
ug'{kg]{;DaGwL ljBdfg Joj:yfdf cfjZos k'g/fjnf]sg ul/g] 5 .
99. cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] g]kfn ;/sf/sf] ah]6df pNn]v ePadf]lhd a}+s tyf ljQLo
;+:yfaf6 lglZrt ;LdfeGbf a9L shf{÷;'ljwf pkof]u ug]{ C0fLx?n] clgjfo{ ?kdf :yfoL
n]vf gDa/ lng' kg]{ Joj:yf k'g/fjnf]sg ul/g] 5 .
100. lwtf]kq af]8{af6 :jLs[lt k|fKt u/]sf Private Equity Fund/Venture Capital Fund df a}+s tyf
ljQLo ;+:yfaf6 x'g] nufgLnfO{ ;xhLs/0f ug{ ljBdfg nufgL;DaGwL Joj:yfdf k'g/fjnf]sg
ul/g] 5 .
101. qm]l86 :sf]/LË dfkg ug]{ k|0ffnLsf] ljsf; ug{ ;DalGwt lgsfo;Fu cfjZos ;dGjo ul/g]
5.
102. cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] g]kfn ;/sf/sf] ah]6df pNn]v ePadf]lhd art tyf C0f ;xsf/L
;+:yfsf] k|efjsf/L lgodg tyf ;'kl/j]If0fsf nflu 5'§} ljlzli6s[t lgofds lgsfo :yfkgf
ug{ cfjZos ;xhLs/0f ul/g] 5 .
103. a}+s tyf ljQLo ;+:yf tyf cGo e'QmfgL;DaGwL sfo{ ug{ cg'dltkqk|fKt ;+:yfx?aLr u|fxssf]
;"rgf cfbfgk|bfg ug]{ sfo{nfO{ ;xh agfpg / g]kfn ;/sf/n] hf/L ul//x]sf] /fli6«o kl/rokq
(National ID) ;d]tnfO{ s]Gb|Lo u|fxs klxrfg (Centralised KYC) k|0ffnLdf cfj4 x'g] u/L

15
s]Gb|Lo u|fxs klxrfg k|0ffnLsf] lgdf{0f tyf sfof{Gjog ug{ ;DalGwt lgsfo;Fu cfjZos
;dGjo ul/g] 5 .
104. ljQLo ulx/fO{ dfkgsf nflu a}+s tyf ljQLo ;+:yfsf] cltl/Qm n3'ljQ ljQLo ;+:yf, ladf
sDkgL, gful/s nufgL sf]if / sd{rf/L ;+ro sf]if nufotsf cGo u}/–a}+lsË ljQLo ;+:yfx?sf]
jf;nft ;dfj]z ePsf] ljQLo ;j]{If0f (Financial Corporation Survey) tof/ u/L k|sfzg
ul/g] 5 .
105. a}+lsË k|0ffnLsf] :yfloTjsf] nflu ;Ifd hgzlQmsf] Joj:yfkg / sfo{;Dkfbg ;'b[9 agfpg
cfjZos ePsf]n] a}+lsË If]qsf] ;du| hgzlQm ljsf; / Joj:yfkgsf ;DaGwdf cWoog ul/g]
5 . g]Zfgn a}+lsË O{lG:6Ro"6 h:tf ;+:yfx?;Fusf] ;xsfo{df a}+lsË ;]jfdf k|j]z ug{ k|j]z
k/LIff / j[lQ ljsf;sf nflu ;l6{lkms]zg sf]if{ k"/f u/]sfnfO{ k|fyldstf lbg];DaGwL Joj:yf
ul/g] 5 .
106. z]o/ lwtf] shf{, l/on :6]6 shf{ tyf xfo/ kr]{h shf{sf ljBdfg hf]lvd ef/;DaGwL Joj:yf
k'g/fjnf]sg ul/g] 5 .
n3'ljQ
107. n3'ljQ ljQLo ;+:yfsf] ;d:of / ;'emfj ;DaGwdf ul7t cWoog ;ldltn] tof/ kf/]sf] cWoog
k|ltj]bgsf ;'emfjx?nfO{ qmdzM sfof{Gjog ub}{ nlug] 5 .
108. @)*! c;f/ d;fGt;Dd PsLs[t sf/f]af/ ;+rfng u/]df ljBdfg ;'ljwfx? pknAw x'g] u/L
n3'ljQ ljQLo ;+:yfx?sf] dh{/ / k|flKtnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .
e'QmfgL k|0ffnL
109. s]Gb|Lo a}s ljB'tLo d'b|f hf/L ug]{ ;DaGwdf ePsf] cWoogsf] cfwf/df yk sfo{ cufl8 a9fO{g]
5.
110. ;fj{hlgs ;]jf k|jfx x'g] d'Vo sfof{nox?df ljB'tLo e'QmfgLsf pks/0fx?sf] k|of]u u/L
/fh:j ;+sng ug]{ sfo{sf nflu ;xhLs/0f ul/g] 5 .
111. ;"rgf k|ljlw nufotsf ;]jf lgof{t u/] jfktsf] ljb]zL d'b|f ljB'tLo dfWodaf6 leq\ofpg]
Joj:yfnfO{ yk k|efjsf/L agfO{g] 5 .
112. ljB'tLo e'QmfgLdf cfa4 ;+:yfx?n] ug]{ sf/f]af/sf] /fkm;fkm sfo{nfO{ Principles for Financial
Market Infrastructure (PFMI) ;Fu ;fd~h:o x'g] u/L o; a}+ssf] k|0ffnLdfkm{t km5\of}{6 x'g]
Joj:yf ldnfO{g]5 .

16
ljb]zL ljlgdo Joj:yfkg
113. g]kfn ;/sf/sf] cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] ah]6 jStJodf pNn]v ePadf]lhd ljb]zL
nufgL;DaGwL k|lqmofnfO{ ;/nLs/0f / ;xhLs/0f ug{ g]kfn /fi6« a}+s ljb]zL nufgL tyf
ljb]zL C0f Joj:yfkg ljlgodfjnLdf cfjZos ;+zf]wg ul/g]5 .
114. ;"rgf k|ljlw nufotsf ;]jf lgof{t ug]{ p2]Zon] ;~rflnt pBf]u÷Joj;fonfO{ t];|f] d'n'sdf
;Dks{ sfof{no :yfkgf ug{, ljb]zL lgsfonfO{ e'QmfgL ug{÷cfˆg} ljb]zl:yt a}+s vftfdf
/sdfGt/ ug{ / ;ˆ6j]o/ jf k|f]u|fd vl/b tyf pks/0f h8fg ug{ pBf]u÷Joj;fon] u/]sf]
ljb]zL d'b|f cfh{gsf] lglZrt k|ltzt;Dd ljb]zL d'b|f ;6xL ;'ljwf tf]lsPsf sfuhftx?sf]
cfwf/df jfl0fHo a}+sdfkm{t g} pknAw x'g] Joj:yf ul/g] 5 .
115. 8«fˆ6÷6L=6L= / DAP÷DAA sf] dfWodaf6 x'g] cfoft;DaGwL ljBdfg Joj:Yffdf cfjZos
k'g/fjnf]sg ul/g]5 .
116. Aofs 6' Aofs k|tLtkqsf] ;'ljwf kfpg] ljBdfg Joj:yfdf g]kfn PsLs[t Jofkf/ /0fgLltn]
klxrfg u/]sf j:t'x? yk ug{ cfjZos Joj:yf ul/g] 5 .
117. ef/tafx]s cGo d'n'sx¿sf] e|d0fdf hfg] g]kfnL gful/sx¿nfO{ /fxbfgL ;'ljwfjfkt\ Ps
jif{df b'O{ k6s;Dd cd]l/sL 8n/ !%)) ;Dd ;6xL ;'ljwf pknJw u/fOg] ljBdfg
Joj:yfnfO{ kl/dfh{g u/L cd]l/sL 8n/ @%)) ;Dd pknAw u/fOg] Joj:yf ul/g] 5 .
118. xjfO{ ;]jf k|bfosx?nfO{ cfjZos kg]{ ljleGg ;]jf z'Nssf] e'QmfgL ljb]zdf ubf{ lgofds
lgsfosf] :jLs[lt÷l;kmfl/; / tf]lsPsf sfuhft ;d]tsf] cfwf/df cd]l/sL 8n/ Ps nfv
jf ;f] a/fa/sf] cGo kl/jTo{ ljb]zL d'b|f;Ddsf] /sd Ohfhtkqk|fKt æsÆ ju{sf jfl0fHo
a}+sx?dfkm{t k7fpg ;lsg] Joj:yf ul/g]5 .
119. sf]le8–!( sf] k|sf]k / k|efj Go"g x'Fb} uPsf] x'Fbf ljb]zL d'b|fdf lnPsf] C0f g]kfnL ?k}ofdf
e'QmfgL ug{ ;lsg] ljBdfg Joj:yf x6fOg]] 5 .
120. a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] o; a}+ssf] :jLs[ltdf leq\ofPsf] afXo C0fdf cGtlg{lxt ljb]zL
ljlgdo hf]lvd Joj:yfkgsf nflu :jfk (Swap) nufotsf pks/0fx?sf ;DaGwdf ul/Psf]
cWoogsf cfwf/df o:tf pks/0fx? pknAw x'g] Joj:yf ul/g]5 .
cGTodf,
121. o; gLltsf] sfof{Gjogaf6 ;dli6ut cfly{s :yfloTj k|j4{g x'g], ljQLo ;|f]tsf] pTkfbgzLn
pkof]u clej[l4 x'g], ljQLo kx'Fr lj:tf/ x'g] / pRr tyf lbuf] cfly{s j[l4sf] nIo xfl;n
ug{ ;xof]u k'Ug] ck]Iff /x]sf] 5 .
122. cfly{s tyf ljQLo l:yltsf] q}dfl;s ;dLIff u/L df}lb|s, ljQLo If]q, e'StfgL k|0ffnL / ljb]zL
ljlgdo Joj:yfkg;Fu ;DalGwt gLltdf cfjZos k'g/fjnf]sg ul/g] 5 .

17
123. cfly{s jif{ @)*)÷*! sf] df}lb|s gLltsf] th'{dfdf ;xof]u k'¥ofpg] g]kfn ;/sf/sf lgsfox?,
pBf]u Joj;fo;Fu ;DalGwt ;+3÷;+:yfx?, a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?, ljåt ju{, ;~rf/
dfWodnufot ;a} ;/f]sf/jfnfx?nfO{ wGojfb 1fkg ub}{ o; df}lb|s gLltdf Joj:yf ul/Psf
gLlt tyf sfo{qmdx?sf] sfof{Gjogdf ;bfEf}Fm ;a}sf] ;xof]u /xg] o; a}+ssf] ljZjf; /x]sf]
5.

***

18

You might also like