%r Aer ‘Map 2: THE ROMAN EMPIRE Map by Richard A. LaFleur and Thomas R. Elliott revised by Brian Turner, with materials Provided by the Ancient World Mapping Center, www.uncedu/awmepado|(Latin, Lingua Latina) 1, Moly we HEE ASH HlF(ndo-European language family)% o]¥z}oH(talic)o} Fo} 3} S Seeds} Gojole}. of Mohs o|beoh Me FAP eel S (Latium EC] Pelo]gy Hol Mas AE Fs Fe] BC. sass BC753de ASIAqS Ber) 4 ERAT SHS FAM}, Soho} 4]3)-Grpelo] Bs]o} 2|Fa) dae wp gu 83 Su} (Imperium Romanum)& AAs} IW] esol AH] eloj(jzoy ze SVE BSAA, BAB BUYS WohSolay] AMAA Rett So} zee}, HARM AM] Molds wel ea sehiyA}HA}A 9) lols ego] ges, a FR ob OE AFAR. Aeol7 AS AA] Molgehel, sere HARA Gojo} A. MMS SAS AV Paella, Fo] Sgro] Yayo] Ps Fae 71) al ch. AMF SAFO] KALISAS FAA MF] Yas ajo ALSs|el epaope west ols] BSR Was RD, ARS Ael ego) Be SCH yep o|(Latina Vulgatae 0. 4768 HSobISo] WHIT, Aa-eaioe MMS Be IH AA 71537} mae By AHAEY FS 1S wl PAIS SHIR Top F MEA BAS GY] Molt o] Me. a) WHE MS ra) gape lay Bo) Moist Mebsol7+ Sesto] pal dey TE SGrol(lingua romanal wae UW. HeHMO}S Hho}, Swe}, HEY Mo ole Shoe, Supe ooh We 8 BA} Ae] Agee F2Yo] Qal olen gle, HEAR VIHA YR} AM AIM, aol] getolgaa sero}, ope} oo}, AHI}, SFB], Foh4opo) Fo] Ss Mole W]e] oS cole @ W eetol(Modern Latin)o]e}a2 @ = she}. AVA eGo 9] 93} Fepspopa] @ ARF HAL} ze}. T. ee} 9] ayaa Fae 1. ba #}@ol(Latina Archaica) : B.C. 74)7] ~ B.C, 4447) Hs Feo (Latina Classica) : B.C. 347) ~ A.D, 14971 o} ize Sb SHAE AEGabA eo} elAo}s] Bas wor Aaa ao} & Ael4tA) 3121, Cicero, Julius Caesar, Vergilius, Horatius $4] F228, 2a of Eto] Beez) oley, 7)53L 2}8°(Latina Christiana) : A.D. 2417] ~ AD. 4417] shite edo} = AD. 5A] ~ AD. 13417] s ae TI. #810} 9} Z2}(Alphabetum) BALA] AVS aeAje|a, 3171 aPMojo Ae 232} PSsieleh ABE S AMA Gol 34} 240], 5] akc} ABCDEFGHIKLMNOPQRSTVXYZ 60LFS SAA ol SYR, SAA] Tope ‘opn}-oy 2. KE AQ A017] eeks, CH yal Apa, 3. QE W5Oe Ho]z] Katy, WEA] US FA) AEs|eich 4,.VE ASH BE OB Role} 10471 U7) BAYSL, 17714} 9p-4 $, VE AROE Ala ged XY, Ze AAA49] ESA Gols FAs] a) aay) eA Solstey, VE HAA YB WV, *elol2] 2S: Bt Hela F Se} 14 G3, B7Hs Aol sa} zo]y) A, EG AE LO US YUMN/2 B21, ALSa oro. 0} ULE eio Woz FEA, SHNSE ALLL UKs Ao] | we dedi. al) eros A educatio ay B. ASS 24} ys we ee, 1.C a, 0, uth “1, ec, i, y Boal ol) castrum (castle) socius FE »G a, o, ute ei y Pola ‘x'Ae|7} Ue. ol) gigas Ae) HAG Me LES) Abol7 gol, wal BoE WLS|eIh. ol) homo Ae QB UF Bal Aes} oh) qualitas #2 (quality) SC a, 0, u Vole ‘Ay, Am, AP © i, y Moye ) scorpio 42 scentia 214) T HME) VSO] Qe PRE Aa Ua EAS Beet, a) natio %7+ prophetia a 7X OAR Meech ol) lux xenon 4a ey} arp veen A, Welt veh. Cc. al) 1. 2841 Gols A SA BA} Veh. a) homo AB pinis 2. 3a HS 1 ol4fs] PHL WolAl E Wal S2(penultima)o] Fegeo)a 2 a4 ol, EES] e ay val g2l(ante-penultima)ol Bal} 2c. 8) amicus 217 médicus 9}4} V. dos] Bae aol ABA, HWA) Gat, dAl(masculinum), (neutrum)®] #3 AA(genus), B+P(singularis)2 4 VCemininum), $4} (pluratis)*} +-A)A\(oumerus), Anominativus), 24 7\(genitivus), 7 (dativus), }Aaccusativus), @2(ablativus) 9) HR Aol skh. SA(vocativus)S ZHI oA Aojey,A. BA}9) Avap 1, AL SE BAR: Ol} ae BuO], UE OLDRLbo Wasp opt ate. ae ae Nom. silva f, silvae Gen. silvae silvarum Dat. silvae silvis ‘Ace. silva silvas ADL. silva silvis re EUS Way 2HLA] oa ay 2, al 2Xbsb BA}: o}P|7} -us, Sus @ ae e wy ae Nom, Dominus m. #9) Domint donum n. 1 dona Gen. Domint Dominarum dont donorum Dat. Domino Domints dono donts Acc. Dominum Dominos donam dona Abl Domina Domints dono donts Voe. Domine! 3.3 Sh MAb UPS] o}zto] Ago Epo, Ws, oy, Sy Bap} shah Mp Re ae ae Nom, labor m. ‘< ——_ labores pax {98 paces Gen. laboris Iaborum pacis acum Dat. labort laboribus pact pacibus ‘Ace. laborem labores pacem paces Abl labore laboribus pace acibus FES] OLAV BALE ah 4, a 4 3b BAP: O07} us Bre ole qyy yay UW. -uR FARE Hb) SAaApE gh at ae we ay Nom. fructus m. @4] — fructas manus f, & mands Gen, fruetas fructuum mans manuum Dat fructr + fructibus mandi manibus ‘Ace. fructum fructas manu mann ADL fructa fructibus ‘mana manibus (bz5. ALS W3b AP: O}n|7} ese GU, Ale BE ool}. ay ae Nom. diés m. alivs Gen, diei digrum Dat. diei diebus ‘Ace, diem dies Abl. die diebus B, Be4y LURE Palas vir bonus tg 4} magna terra big land 2. BRAS BAL A, +, Alo] Qalsfojop Nostrt virt sunt boat, fe Our Silva est in insula pulchra Cc, BAP 1, esse(to be) FAb wa} aa Be ae 124 sum am) sumus 2913) es estis ada est sunt "a ae ae 14 ero(I shall be) erimus 2a eris eritis 30a erit runt WAR as Re 124] fueram(l had been) fueramus aay fueras fueratis 3a fuerat fuerant 2, AVBSE EAP : amare “AePa}yy Be ae v1 ams amimus 24 amas amatis 3a) amat amant dies(day)%} meridigs(noon)t 34Jo] x2, Yo] ae ae res ret rerum ret rebus rem res re rebus BA AM 2AM, 74 FB YE BEA A} dot ex}, mina pulchra of #c}-2. a} mult virT_ many men aq. men are good. ‘The forest is on a beautiful island. “ae ay| ae Sd 194) eram(l was) eramus 2213 eras eratis 31a erat rant aes a ae 1914 fun(l have been) fuimus 24) fuisti fuistis aaa fut fuerunt mee ay ae 124 fuera(I shall have been) fuerimus 204) fueris fueritis sda fuerit fuerint 3. Aawat 4} montre “Sa-ATaP ae ae 124 mono monemus 22 mones monetis 324 monet mondat e4. ASMA EAL: regere “BAl-A Ma yabey 5, a|avlsh Fa}: audire we ae at 1214 rego regimus 14 audio audimus 224 regis regitis 214 audis auditis 304 regit regunt, 324) audit audiunt v 6. NE BA BARES] ge. Tre 710 velle G2}, ~8 BE posse ~ A Fgh ea ee ae Be ae 134 © Imus volo volumus possum possumus 2a Is Ttis vis vultis: potes potestis 304 it cunt vult— volunt potest possunt D. 4b: Eebeahe Sn})qol deol Boe j~qae 7p td7| HALz 1S SAS BAS, Si Nal YAS] FE VR, 10% Fall2) 10 Me FL RB XZ, 502 L, 1002 elo} centuma} 5002 Dz, 1000E FH] miles] MOR APS}, R29] wile cee quae, ge & aae wad. 1. 7A} 1 unus, una, unum 1 I duo, duae, duo 2 Ill tres, tres, tria 8 IV quattuor 4 V quinque 5 Vi sex 6 Wi septem 7 Mil octo 8 XI undecim(1+ 10) 11 XI duodecim(2+ 10) 12 XX viginti. 20 XVI duodeviginti(20~2) 18 XIX undeviginti(20-1) 19 - @471% deS AA) 7] X XT viginti duo 5% duo et viginti 22 XXX triginta 30 XL quadraginta 40 L quinquaginta 50 LX sexaginta 60 XC nonaginta 90 C centum 100 CI centum unus 101 D quingenti 500 M mille 1000 MM duo milia 2000 IK novem 9 X decem 10 2. BAAb Iprimus, prima, primg” I secundus, secunda, sedundwn Ill tertius. tertia, tertium WV quartus, quarta, quartum X decimus, decima, decimum C centesimus E. aaah 1, AMUSE 1914 P+ ego, B4 nos, 2214) EF tu, HF vos} g37 adage wh Onl, VAAL AS QPOs AAV WAAp is, ea, dU hic, hacc, hock ille, illa, Mud +84. eo YA} Sol Qo) KY as FA] Qopry AAS 24 Gehe Ay. Hae Gee wo Iadgas veer, Ego sum qui sum. Yi ALZ Ye aAEaahte aholry, afrulgpole 1214] G+ meus, mea, meum, 223 YW tus, tua, tuum, 304 WS suus, sua, suum), ejus(24), 344, 3314)), 1a Be noster, aa nostra, nostrum, 2914] 4% vester, vestra, vestrum ‘$°] 9t} Hic est liber meus. °] 312 49] ajo}x.,F. aaa} ad ~2, Boh, Aho], ante C42), ADAM, circa AEA, WZ, Ct SDAA, 7B, contra HIRE Bol, (2 ash, WAST, extra 2) Wl, intra OPH, WOLF, inter AAA, WFO, juxta Ch APA, ADM, per BAVEMAI, ADE, (4) MEA, (PRPS post 4) Hol, LDF, supra AIA, ClAolatal, (2 oly, Wale, trans @2)AYA, BOM, ultra 2) Wal, Bol}, alab, abs) (4)~ BRE] Oba, cum WA, de I4)~Z¥E, ADF, e(ex) BA, ADR, pro @H4)3e4, sine ~ Mel, in Bakox, I, CDW, Fe, Cha, a SAL, #14}, sub AWLS, CL V4, super (BIZ, DEV VL Fea Ha Lot: Beols| Eudes Se Ape Aline we AeSey amos Foe 2d Mo) On, Be @ yal 2g Amicus bonus patriam quotidie amat, 2}@ 2 S52 Yo}e} xpapacp, Bonus amicus patriam quotidie amat. Amicus bonus quotidie amat patriam, Patriam quotidie amat amicus bonus. Patriam amicus bonus quotidie amat, Quotidie amat amicus bonus patriam. Quotidie amat patriam amicus bonus, 2. Flo] Bee: FAL OA HOLS YEpY|Uy Aspow woh Foj7} Ba Ao a & 7hSs shy. Casam parvam amd. I like small cottage. 3. SIE : S39] Bl Wal eo} Lol nek Bo} PSH], YR} gow sey a th. Estne Sicilia magna insula? Is Sicily a large island? Ubt schola est? roll ta7} gu 74? VE FeO}s} HE eho}sste} al A. US Hol (indo-European/iBH8)o) Se EHO| (Hes) S ae} 1 me, is mother brother ten 4tAeqE°] aham ma asti— matar~ bhratar- —dagam axe} eg me esti meter phrater deka ealo} ego me est mater frater decem BEZ-MS} ic me is modor brothor wen obo] as mané esti moté broterélis _deSimtis aro} ya menya yest” mat’ brat dyesyat’ 15B, eal} Qu) Sao FLO} ego filius numerus habere dé auctumnus VEZ} io figlio numero avere di autunno Aa] yo hijo namero haber de oto eu filo ntimero haver de outono ie fils numéro avoir de automne Feo] ou fu numar aavea de toamnas Boe I son number to have from autumn ede] annus nox tres dulcis. cantare bonus caelum elselcte} anno notte tre dolee cantare buono cielo aside} aio noche tres dulee. ~—cantar_—sbueno ciclo ano noite tres doce. = cantar —sbom eeu an nuit trois doux —chanter_~—sbon— ciel an noapte wei dulee.~—canta.=Ssbun cer Bel — year night three sweet to sing good sky WW. eae} ee A.D. ~ Anno Domint (FY) a, S71 FE /A71) a.m. ~ ante meridiem (24), p.m. - post meridiem (94) Al ~ avian influenza(bird flu) avis f. 4) 2H 1S Feazp VERITAS LUX MEA - alae 4} 9 VERITAS, PAX, CREATIO ~ ale), Ba, Be VENT! VIDE VICI! gtim2}H ghee}! olgtcey | come Sow, | oo qucver! 2}94V} Suetonius7} Aa: yol}29] Saye Ey @age d+ ida ' videre yo sySVMMARIVM FORMARVM NOUNS—DECLENSIONS First _ porta, ae pues, aget,-gidonum, corpus, -oris E, gate m, boy ma field nif 1, body Se. No porta ager don-um corpus G. portae agri dont corpor-is D. portae ages don-6 corpor-i A. portam agrum don-um corpus Ab, porta agro don corpor-e PL. voc, N. portae puer agri don-a corpora G port-arum puerdrum —agrorum 6 rég-um corpor-um D. port uer agr-is don-is regibus _corpor-ibus A. ports puerds —agr-os 01 reg-es corpor-a ‘Ab. port amis puers agr-is don-ts, regibus —_corpor-ibus ‘Third (I-Stems) Fourth Fifth _ avis urbs,-is mare, is Trictus,-is corn, -as digs, rm, citizen Eycity 1, sea mm, fruit 1, horn m, day Sg. Nx urb-s froctus coma G urb-is frict-is comets D. ub mar-t fract-ut com-t A urb-em mare frdict-um coma Ab. urb-e mart frdcta com-i Pl. NX uurb-és maria fractas com-ua G urb-ium mar-ium fractuum = corn-uum D. urb-ibus mar-ibus frict-ibus corn-ibus di-ebus A ats urb-és maria frict-is comn-ua dicts ‘Ab. cv-ibus urb-ibus mar-ibus froct-ibus corn-ibus diabus Vis is regular Sg» N. vis, G. (vs) D. (W), A. vim. Ab. vi PLN. vits,G. vitiom, D. vtibus, A. vies, Ab, viribus FS. erg, ot 4, jects slat of nouns Uke amicus and ofmascu- ive singular of masculine ajectvsin iu endsin i (égegis Fac ets lke magnus ends in, The voativ singular of regi), Otherwise, the vocatvehasthesene tree eee ‘ius and of names in ~ius ends ina single -1 (Bll, Vergil); the native in all declensions, ‘vocatve singular of the masculine adjective meus is mi the voca496 +WHEELOCK'S LATIN ADJECTIVES—DECLENSIONS First and Second Declensions Adj. in-us,-a,-um Adis. in-er, -era, -erum; -er,-ra, -rum M. E N. M. E N. Singular Singular* N. magnus ‘magna magnum liber Tibera liberum G. magni magnae ‘magni liberi liberae beri D.—magnd magnae magnd Iibero liberae bers A. magnum magnam ‘magnum berum beram berum ‘Ab. magné magna magné libero Iibera bers Plural Singular? No magat magnae magna pulcher pulchra pulchrum G.—magndrum ——magnarum = magnérum =——_pulchi pulchrae pulchri D. — magnis magnis magnis pulchro pulchrae pulchro A. magnos magnas ‘magna pulchrum pulchram pulchrum ‘Ab, magnis magnis ‘magnis pulchro pulchra pulehrs Third Declension jy ‘Two endings ‘Three endings One ending Comparatives* fortis, forte acer, acs, acre poténs* fortior,fortius brave keen, severe Powerful braver M.&E N. M&ER ON. M.&E M.&E N. Sg N. fortis forte acer acris. acre —_poténs poténs fortior fortius G fortis acris potentis fortioris D. forti acti potenti fortiori A. fortem forte dcrem acre potentem poténs fortiorem ——_fortius Ab, forti deri potenti fortiore Ph. N. fortes fortia ced acria —_potentes potentia —_fortiores fortiora G fortium acrium potentium fortiorum D. fortibus acribus potentibus fortioribus A. fortes! fortia —acrés—acria—_potentést potentia _—_fortiorés fortiora Ab, fortibus Acribus potentibus fortioribus 2 The plural follows the pattern of the singular except that 4 For is (ace. pl) see Capt XVI ithas the plural endings 5 or irregular pls see Capve XXVIL * Present participles follow the declension of poténs except that they have -e inthe ablative singular when used as genuine participles,Appendix: Svmmarivm Formarvm 497 PRONOUNS Demonstrative ille, that E N. M. E N, haec hoc itlud G. huius huius huius illius Di huic hue hnuic il A. hune hhane hoc illud Ab, hoe hic hoc illo PL. No hi hae hhaec illae G.horam harum horum illarum D. his his his iis A. hos has hhaec illas Ab, his his his ills Relative Interrogative® Intensive ui, who, which Quis, who? ‘ipse, himself ete. M. E N. M.&E M. E N. Sg. No qui quae quod quis guid ipse ipsum G. cuius cuius cuius cuius cuius ipsius ipstus Dd. cai cui cui cui cui ist ist A. quem quam quod quem quid ipsum ipsum Ab qué qua que quo quo ipso ipso PL. No qui quae quae (Plural is same as that of ipsae ipsa G. quorum — quirum — quérum relative) ipsorum —ipsaram —_ipsorum D. quibus —quibus.-——quibus. isis ipsis isis A. quos quis quae ipsos ipsis ipsa Ab quibus — quibus——_quibus isis isis isis ‘The interrogative adjective qui? quaet quod? meaning what? which? what kind of? has the same declension as that of the relative pronoun,498 WHEELOCK'S LATIN is, this, that, he, she, it PRONOUNS, Demonstrative idem, the same M, E N. M. E N. Sg. N. is ea id idem eadem idem G eius eins lus eiusdem eiusdem eiusdem Da a ei eidem eldem A. eum eam id cundem eandem Ab & a © eédem eidem eddem PL N. exe ea eidem,idem —_eaedem eadem G earum corum eorundem earundem eorundem D. cis, is is, is, eisdem’ eisdem, eisdem A eas ca eosdem easdem eadem Ab. ais cis eisdem eisdem eisdem Irregular Adjectives? Personal? Reflexive? sdlus, alone, only bed ‘sui, himself M. EB exo. e96 ta, you herself itself Sg. N. solus solum ego to G. solius soltus mei tui sut® D. soli soli mii tabi sii A. solum solum mé rs sé Ab. sal6 sol me te set PL N. soli solae sola nos vos — @ loam erm folrum num feium nostri vestri D. solis solis nobis vobis sibi A. silos sols nds vos se ‘Ab, solis solis solis nobis vobis se * Also isdem " These forms are reflexive only. The nonrelexive forms of * Similar Gnus, totus, alls, nls, liu, alter, uterneu- the third person are supplied by is, a, i (see Capita XI, XIID, ter (see Capvt 1) The form s8s@is also frequently found. * All forms ofthe pronouns of the first and second persons ‘except the nom. sg. and the nom. pl may also be used as reflex- ive pronouns.Appendix: Symmarivm Formarym — 499 COMPARISON OF ADJECTIVES Positive Comparative Superlative Regular Jongus, a, -um (long) Jongior, «ius longissimus, -a, um fortis, -e (brave) fortior, ius fortissimus, -a, -um flix, gen. féicis, (happy) felicior, -ius fellcissimus, -2, -um sapiens, gen. sapientis (wise) sapientior, ius sapientissimus, -a, -um facilis, -e (easy) facilior, ius facilimus, -a, -um Uber, era, -erum (free) berio, ius berrimus, -2, -um pulcher, -chra, -chrum (beautiful) _pulchrior, pulcherrimus, a, -um Acer, acts, are (keen) actior, sus Acerrimus, -a, um melior,-ius ‘magnus, a, -um (large) maior, -ius ‘malas, -a, -um (bad) eior,-ius rmultus, -, um (much) — pis arvus,-a,-um (small) ‘minor, minus (ree, pr) prior, us ( former) superus, -a, -um (that above) superior, us summus (Suprémns), -a, -um COMPARISON OF ADVERBS Positive Comparative Superlative _ Regular Jonge (far) longius longissime fortiter (bravely) fortius fortissime ‘liciter (happily) felicius felicissime sapienter (wisely) sapientius sapientissimé facile (easily) facilius facillime liberé (freely) Tiberius Uberrime pulchré (beautifully) ulchrius pulcherrime Acriter (keenly) acrius acerrime Irregular bene (well) melius optime -magnopere (greatly) magis maximé male (badly) eins pessimé rmultum (much) plas plarimam parum (littl) minus minime (prae, pro) pris (before) primum; primo ia (a long time) diotius didtissimé500 WHEELOCK'S LATIN NUMERALS Cardinals Ordinals Roman Numerals 1. nus, a, -um primus, -a,-um I 2. duo, duae, duo secundus, alter 0 3. tr, tria tertius i 4. quattuor quartus mV 5. quingue quintus v 6.sex sextus vt 7. septem, septimus vu B.octd octivus vin 9. novem nonus VAIN 1X 10. decem decimus x 11. Ondecim ‘indecimus XI 12. duodecim duodecimus x1 13, tredecim tertius decimus xm 14. quattuordecim quartus decimus XIII; XIV 15. quindecim uintus decimus xv 16, sédecim sextus decimus XVI 17. septendecim septimus decimus xvi 18, duodeviginti duodévicésimus XVIII 19, andeviginti ‘andevicesimus XVII XIX 20. viginti vicésimus Xx 21. viginti nus, Gnus et viginti —_vicésimus primus XXI 30. triginta jcésimus XXX 40. quadraginta quadragésimus XXXX, XL 50. quinquiginta uinquagesimus L 60. sexagints sexigésimus Ix 70. septuaginta septudgesimus xx 80. octoginta| octogésimus IXXx 90. nonaginté nonagesimus LXXXX XC 100. centum centésimus c 101. centum tinus centésimus primas cL 200. ducenti, -ae,-a duocentésimus cc 300. trecentt ‘recentésimus ccc 400. quadringenti ‘quadringentésimus cece 500, quingenti uingentésimus D 600. sescenti sescentésimus Dc 700. septingenti septingentésimus pec 800. octingenti octingentésimus Dcce ‘900. nongenti nongentésimus pecce 1000. mille millésimus M 2000. duo milia bis millésimus MM Declension of Numerals For the declension of anus see Capvt IX or solus above. For duo, trés, and mille see Caprt XV. “The forms from trecenti through ndngenti are declined in the plural like ducenti, -ae, -a. The ordinals are declined like primus, a, um, ‘The other forms are indeclinable. xAppendix: Svmmarivm Formarvm 501 Principal Parts 1st; laude 2nd: moneo Srd: age 4th: audio 3rd (0): capio Present laud laudas Taudat laudamus Jaudatis Jaudant Imperfect laudabam laudabas Jaudabat laudabamus Jaudabatis Jaudabant Future laudabo laudabis, laudabit laudabimus laudabitis Jaudabunt Perfect Taudavt Jaudavistt Taudavit Jaudavimus laudavistis laudaverunt Pluperfect Iaudaveram, laudaveras audaverat leudaveramus laudaveratis Jaudaverant Future Perfect laudavers Iaudaveris Jaudaverit laudaverimus laudaveritis laudaverint moned monés ‘monet monémus monetis monent monébam, monébas, monébat ‘monébamus ‘monebatis monébant smonsbo monébis monebit monebimus monebitis monébunt monut monuistt monuit ‘monuimus monuistis monuérunt monueram monueras monuerat monueramus monueratis monuerant monuero ‘monueris monuerit monuerimus monueritis ‘monuerint CONJUGATIONS 1-4 laudavi monul egi audivi cept Indicative Active ago agis agit agimus agitis agunt agebam agebas agebat agebamus agebitis agebant aga ages aget agémus agetis agent ei egisti git egimus egistis egerunt egeram egeras egerat egeramus egeratis egerant gerd egeris egerit egerimus egeritis egerint laudatum monitum actum auditum captum_ audio audis audit audimus audit audiunt andigbam audigbas audiebat audiebamus audiebatis audiebant audiam audiés audiet audiemus audistis audient audivi audivisti audivit audivimus audivistis audiverunt audiveram audiveras audiverat audiverdmus audiveratis| audiverant audivero audiveris audiverit audiverimus audiveritis audiverint BPEL, Le HybHe Griave Fer Mh. Beeb ccapio apis capit capimus capitis capiunt capigbam capiebis capiebat capiebamus capiebatis capiebant ‘capiam capiés capiet capiémus capiatis capient cept cepisti pit épimus eBpistis cépérunt céperam ceperis céperat céperamus ceperatis, céperant cepero céperis ceperit céperimus ceperits ceperint502 WHEELOCK'S LATIN Present Jaudern laudés Jaudet Tauderus laudetis, audent Imperfect Jaudarem laudares laudaret Taudarémus laudarétis Jaudarent Perfect laudaverim Jaudaveris laudaverit laudaverimus Iaudaveritis Jaudaverint Pluperfect Jaudavissem laudavissés laudavisset laudavissémus Iaudavissétis Jaudavissent lauda laudate Present laudor laudais(-re) laudatur Jaudamur laudmini Jaudantur Im laudabar laudabais(-re) laudabatur Jaudabamur laudabamini Jaudabantur moneam, moneis moneat monedmus moneatis ‘moneant monérem monerés ‘monéret monérémus monérétis, monérent ‘monuerim, monueris monverit monuerimus smonueritis ‘monuerint monuissem monuissés monuisset ‘monuissémus monuissétis monuissent monete moneor monéris(-re) monétur ‘monémini monentur ‘monébar monebaris(-re) monebatur ‘monébamur monébamint ‘monebantur Subjunctive Active agam agas agat agimus agitis agant agerem, agerés ageret agerémus agerstis, agerent egerim egeris egerit egerimus egeritis egerint eh audiam audias audiat audiamus audiatis audiant audirem audires audiret audirémus audirétis audirent audiverim audiveris audiverit audiverimus audiveritis audiverint audivisset audivissémus audivissstis audivissent Present Imperative Active 0%76™ age agite Indicative Passive agor ageris(-re) agitur agimur agimint aguntur agebar agebitis(-re) agebatur agebamur agebamini agebantur audi audite bay audior audigbar audiebaris(-re) audigbatur audiebarnur audiebamint audigbantur capiam capias capiat capiamus capitis capiant caperem caperes caperet caperémus caperdtis caperent céperim céperis ceperit ceperimus céperitis, céperint eepissem cepisses cepisset cépissemus cépissétis| cépissent cape capite capior capers-re) capitur capimar capimint capiuntar capiebar capiebaris(-re) capisbatur capiebamur capiebamint capiebanturFuture Jaudabor laudaberis(-re) Jaudabitur laudabimur Jaudabimini Jaudabuntur Perfect Jaudatus” sum Jaudatas es audatus est Jaudati summus laudat estis| Jaudati sunt Pluperfect laudatus eram Iaudatus eras Taudatus erat Jaudati eramus laudatt erdtis Jaudati erant Future Perfect laudatus er laudatus exis, laudatas erit laudati erimus Jaudat eritis Jaudati erunt Present lauder Iaudetur Jaudérmur laudémini Jaudentur Imperfect laudarer laudaréris(-re) Jaudaretur laudarémur laudarémint Jaudarentur monébor monéberis(-re) ‘monebitur monebimur monébimint ‘monébuntur monitus sum monitus es ‘monitus est moniti estis ‘moniti sunt ‘monitus eram ‘monitus eras ‘monitus erat ‘moniti eramus moniti eratis ‘moni erant smonitus ero ‘monitus eris monitus erit ‘monitl erimus moniti eritis monit{ erunt monear ‘monearis(-re) moneitur moneamur moneamini moneantur monérer moneréris(-re) monérétur monérémur monérémint monérentur agar ageris(-re) agetur agémur agemini agentur actus sum, Actus es actus est acti sumus Acti estis ctl sunt ‘actus eram, actus eis Actus erat acti eramus Acti eratis, ctl erant Actus ero actus eris Actus erit Acti erimus ct eritis acti erunt Subjunctive Passive agar agiris(-re) agitur agimur agimint agentur agerer ageréris(-re) agerétur agerémur agerémini agerentur © The participles landatus (-a, um), monitus (a, -um), tc, are used as predicate adjectives, and so their endings vary to agree with the subject Appendix: Summarivm Formarvm — 503 audiar audiris(-re) audiétur audiémur audiémini audientur auditus sum, auditus es auditus est auditi sumus auditi estis auditi sunt auditus eram auditus eras anditus erat auditf eramus auditt erimus auditi eritis auditierunt audiar audiacis(-re) audiatur andidemur audiamini andiantur audirer audiréris(-re) audirétur audirémur audirémint audirentur capiémur ccapiémini capientur ccaptus sum captus es ccaptus est capti sumus ccaptt estis ccaptt sunt ccaptus eram. captus eras captus erat capti eramus capt eratis captt erant captuserd captus eris captus erit capti erimus capi eritis captierunt capiar capiacs(-re) capiatur capiamur capiamini capiantur caperer caperéris(-re) caperetur caperémur ccaperémini caperentur504 WHEELOCK'S LATIN Perfect Jauditus sim ‘monitus sim Jaudatus sis monitus sis laudatus sit ‘monitus sit ‘moniti simus ‘moni sitis ‘moni sint ‘monitus essem ‘monitus essés ‘monitus esset Jaudati essemus moniti essémus ‘monitt essétis moniti essent actus sim auditus sim Actus sis auditus sis ictus sit auditus sit ct simus auditi simus Acti sitis auditi sitis acti sint auditi sint Actus essem auditus essem Actus essés auditus essés actus esset auditus eset {ctl essémus audit essémus Acti essétis auditi essétis| ctl essent anditi essent Present Imperative Passive ccaptus sim captus sis captus sit, capti simus capt sitis, capti sint captus essem captus essés| captus esset capti essemus capt essétis| captiessent In classical Latin, passive form imperatives are found chiefly in deponent verbs (for forms, see Capvt XXXIV). Active Pres, laudans monéns Fut, laudatirus —-monitarus Passive Perf. laudatus smonitus Fut, laudandus _ monendus Active Pres, laudare monére Perf. laudavisse —_ monuisse Fut. laudatdrus esse monitarus esse Pres. laud monéri Perf, laudatus esse monitus esse Fut, Jaudatum tet monitum irk Principal Parts Ast Cony. hortor 3nd Con: fateor 3rd Conj sequor 4th Con. miélior 3rd (10): patior Participles agens audiens actiras actus auditus agendus audiendus Infinitives agere audire agisse audivisse actirus esse auditrus esse agi audirt Actus esse auditus esse fctum tnt auditum i DEPONENT VERBS hortaxi fateri sequi molist pati capins captiirus ccaptus capiendus capere cépisse captiirus esse capt captus esse captum iri hortatus sum (urge) fassus sum (confess) sectitus sum (follow) ‘malitus sum (work at) passus sum (suffer)Appen Present hortor hortaris(-re) hortatur hortamur hortamini hortantur Imperfect hortabar hortabaris(-re) hortabatur hortabamur hortabamini hortabantur Future hortabor hortaberis(-re) hortabitur hortabimur hortabimini hortabuntur Perfect hortatus sum hortatus es hortatus est hortati sumus hortatt estis hortati sunt Pluperfect hortatus eram hortatus eras hortatus erat hortatt eramus hortati erstis hortati erant Future Perfect hortatus er6 hhortatus eris hortatus erit hortati erimus Present horter hortéris(-re) hortétar hortémur hortémint hortentur fateor fatéris(-re) fatétur fatemur fatemint fatentur fatebar fatébaris(-re) fatebatur fatébamur fatébamint fatebantur fatebor fateberis(-re) fatebitur fatébimur fatebimini fat8buntur fassus sum fassus es fassus est fassi sumus fassi estis fassi sunt fassus eram fassus eris fassus erat fassi erimus {asst eratis fasst erant fassus ero fassus eris fassus erit fassi erimus fassieritis fassi erunt fatear fatedris(-re) fateatur fateamur fateamini fateantur Indicative sequor sequeris(-re) sequitur sequimur sequimini sequuntur sequébar sequébaris(-re) sequebitur sequébamur sequébamini sequébantur sequar sequeris(-re) sequétur sequémur sequémint sequentar secatus sum seciitus es secitus est secati sumus secitl estis seciti sunt secitus eram secitus eras secitus erat secati eramus secatt eratis| secitl erant sectitus erd secitus eris secitus erit seciitierimus secatleritis seca erunt Subjunctive sequar sequaris(-re) sequitur sequamur sequamini sequantur miligbar méligbaris(-re) méliebatur méliebamur moéligbarnint moligbantar moliar méligtis(-re) méligtur moliémur ‘méliémint molientur ‘mélitus sum midlitus est moliti sumus moélitiestis moliti sunt smolitus eram moélitus eras miélitus erat moéliti eramus sméliti eratis militi erant militus ero, molitus eris, moélitus erit ‘molitierimus mélitteritis moéliti erunt moliar miliatis(-re) méliantur atior pateris(-re) patitur atimur patimini Patiuntur patiebar atiebaris(-re) patiebatur atiebamur atiebamini patigbantur patiar patieris(-re) patigtur patiérmur atiemint Patientur assus sum asus es assus est Passi surus asst estis Passi sunt assus eram Passus eras assus erat assi ermus Passi eritis Passi erant asus ere assus eris asus erit ‘pass erimus Passi eritis Pass] erunt patiar patiaris(-re) patiatur patiamur atidmini atiantur506 WHEELOCK'S LATIN Imperfect hortarer hortaréris(-re) hortarétur hortarémur hortarémini hhortarentur Perfect, hortatus sim hortatus sis hortatus sit hortatr simus hortatisitis hortatl sint Pluperfect hhortatus essem ortatus essés hortatus esset hortati essémus hhortati essetis hortatt essent hortare hortamini Pres. hortans Perf hortatus Fat. hortatirus Ger. hortandus Pres, hortart Perf. hortatus esse Fut, hortatarus esse Principal Parts sum possum, vols nolo milo 6 fatérer fateréris(-re) fatéretur fatérémur fatérémini fatérentur fassus sim fassus sis fassus sit fassi simus fasstsitis fassi sint fassus essem_ fassus esses fassus esset fassi essémus fassi essétis fassi essent fatere fatemini fatens fassus fassorus fatendus fatert fassus esse fassirus esse esse posse nolle male sequerer mélirer paterer sequeréris(-re) mélitéris(-re) pateréris(-re) sequerétur molirétur aterétur sequerémur paterémur sequerémini paterémini sequerentur aterentur secitus sim passus sim seats sis passus sis sectitus sit passus sit Passi simus secoti Pass sits secati sint pass sint secotus essem passus essem sectitus essés militus esses assus esses secatus esset molitus esset assus esset sectiti essémus ‘miéliti essémus passi essémus secttiessétis 5 passi esstis| seciti essent moliti essent Passi essent Present Imperative sequere patere sequimini patimini Participles sequéns moliens patiens sectitus malitus passus secittirus molitarus assis sequendus méliendus patiendus Infinitives sequi méliri pati secitus esse malitus esse passus esse secatrus esse molitarus esse Passiirus esse IRREGULAR VERBS fai futirum (be) potut (be able, can) volui (ish, be willing) ndlui (not to wish, be unwilling) mali (prefer) if itum (go)Appendix: Svymmarivm Formarvm — 507 Present sum es est sumus estis sunt Imperfect cram eras rat eramus etitis erant Future es erit erimus eritis erunt Perfect fui fuisti fait fuimus fuistis fuérunt Plaperfect fueram fueras ete. Future Perfect fers fueris etc. Present sim sls sit simus sitis sint © Note thatthe verbs in this is cept for the idiomatic inthis book) Possum otes potest Possumus potestis Possunt poteram Poteras oterat poteramus Poterit poterimus Poteritis Poterunt potut potuistt potuit potuimus otuistis Potuérunt otueram otueras etc. potuerd potueris etc, ossim Possis ossit possimus ossitis ossint Indicative” vols n0l6 vis nonvis vult nd vu volumus nolumus vultis ‘non vultis, volunt nolunt volebam nolébam, volebas nolebis volebat nélebat volebimus nolebamus volebatis nélebatis volebant nolebant volam nolam voles nolés volet nolet volémus nolemus volatis vvolent volut nolul voluistt noluistt voluit nuit voluimus noluimus voluistis noluists voluérunt noluérunt volueram nolueram volueras nélueras etc. ete. voluero nolueré volueris nélueris ete. ete. Subjunetive velim nélim velis nolis velit nolit velimus nolimus velitis velint ist have no passive voice (ex- {impersonal passive of e0, which isnot used mavult amalumus mavultis malunt malébam malebas malebat malebamus malebatis, malebant malam males malet malemus maletis malent mali maluisti maluit maluimus mialuistis maluérunt malueram, malueras ete, maluerd malueris, etc, mali milis malit malimus malitis malint ibamus sbant bo ibis bit ibimus Ibitis bunt Istt iit istis ‘grunt jeram ieras ete, ero ieris eam eis eat eamus eatis ant508 WHEELOCK'S LATIN Imperfect essem ‘possem vellem ‘ndllem irem esses posses velles nolles res eset posset_ vellet nollet iret essémus ‘possémus vyellemus: ‘nollémus ‘irémus essétis possétis vellétis ndllétis irétis essent possent vellent néllent irent Perfect fuerim potuerim voluerim ndluerim maluerim fueris potueris volueris nolueris malueris fuerit potuerit voluerit ndluerit maluerit fuerimus potuerimus voluerimus noluerimus maluerimus fueritis Ppotueritis volueritis nolueritis malueritis fuerint potuerint voluerint ndluerint maluerint Pluperfect fuissem potuissem voluissem néluissem maluissem issem fuissés potuisses voluissés ndluissés maluissés Issés fuisset potuisset_ voluisset nédluisset maluisset isset potuissémus voluissérmus-—ndluissémus ——miluissémus——_issemus potuisstis voluissétis noluissetis miluissetis assis potuissent voluissent ndluissent miluissent issent Present Imperative es — — ndli — este —_ — nolite — te Participles Pres, —— _potens vvoléns noléns — jens (gen. euntis) Perf —— —— — itum ‘Fut. futirus > — — — ‘itarus Ger, —— — —_— _—_ —_— eundus: Infinitives Pr esse posse velle nolle malle te Pf fuisse potuisse voluisse néluisse maluisse isse Fu. futiirus esse itdrus esse or fore IRREGULAR: fers, ferre, tuli, latum, to bear, carry Indicative Present Imperfect Future ‘Act. Pass. Act Pass, Act. Pass. ferd feror ferébam ferébar feram ferar fers ferris(-re) ferébas ferébaris(-re) ferés feréris(-re) fert fertur ferébat ferébatur feret ferétur ferimus ferimur ferébamus ferebamur ferémus ferémur fertis ferimini ferebatis ferébamini feretis: ferémini ferunt feruntur ferébant ferébantur ferent ferenturAppendix: Svmmarivm Formarvm 509 Perfect Pluperfect Future Perfect Act. Pass. Act. Pass. Act. Pass. ‘ull Jatus sum tuleram litus eram tulero latus ed tulistt Tatus es tuleras latus eras tuleris Titus eris talit Iatus est tulerat latus erat tulerit Tats erit ete. etc. etc etc. etc. tc. Subjunctive Present Imperfect Perfect Act. - Act. Pas. Act. feram ferrem ferret tulerim Jatus sim feris terres ferrétis(-re) _tuleris fats sis ferat ferret ferrétur tulerit Jatus sit ferimus ferrémus ferrémur ete. etc. feratis ferretis ferrémini ferant ferrent ferrentur Pluperfect tulissem latus essem tulissés latus esses tulisset latusesset etc, ete. Pres. Imper. Participles Infinitives Act. Pass. ‘Act. Pass. Act. Pass. fer — Pres, feréns ferre fersi ferte — Perf Jatus tulisse Tatus esse Fut, latarus— ferendus liturus esse datum ir IRREGULAR: fié, fieri, factus sum, to happen, become; be made, be done Indicative Pres. Impf. Fut. Perf. Pluperf. Fut. Perf. 15 fiebam fam factus sum factus eram factus erd fis fisbas fies factus es factus eras factus eris fit feat fiet factus est factus erat factus erit ‘imus Sebamus flemus facti sumus factieramus acti erimus fitis fibatis fetis fact estis fact eratis fact eritis flunt febant fient facti sunt fact erant fact erunt Subjunetive Pres. Impf. Perf. Phuj fiam fierem factus sim facts essem fis fierés factus sis factus essés fiat fieret factus sit factus esset ‘iamus fierémus fact simus facti essémus fiatis fierétis fact stis fact essetis fiant fierent fact sint facti essent Part Pres. fier Perf. factus actus esse Fut. faciendus factum it Imperative. fi, fiteBelo] Edge 1, Fortuna est cacca. £92 BHAolcl/Sspalspep. fortina, & &+ caesus, -a, -um Y¥9], S33 e ef. 2. Praeclara sunt rara. &$% ASS =Brp praeclarus, -a, -um #@t rarus, -a, -um EY, 241% 3. Rotam fortinae non timent. wa] aga? satis $48] sanus, ~a, -um %128h 4, Satisne sanus es? 4 & 2 Was} bee ME 5. Filium virl in agris videmus. 7-2] Scola ec} filius, “1m. oH vir, virt m. ‘Pb ager, agri m. & video, videre, vidi, 2, 6. Roma vias multas habet. Ze} Be WE(CAM)S 3s yo. multus, -a, -um && via, ~ae f. 7. Pint sunt in silva, 2 pinus, pinds&pini f. 27 8 Magistro semper sunt multi libri pretiosi, AAMAS S ASMA AS] Be] arb magister, trim. Aa liber, -bri m. 4 preti a, um AS et, Hab 9. Sine itstitia sapientiaque non est amicitia. Blt zlay7t Mea SAYS Mae sine(@2] AAlA}) ~ Ge] itstitia, -ae f Bo sapientia, ~ae f. 7) 4] amicitia, -ae f. 410. Posta est gloria patriae. AJA £32] YAolch, a poeta, -ae m. A|@l gloria, -ae f. 33, 34 patria, -ae f Z vitae fortana(Cicero). 99 p= Asch. varius, ~a, ~um +h, thal S% vita, ~ae f. QIAN, at 3% Marcus Tullius Cicero/7| 7] @(B.C. 106-B.C. 43) 4217, LL. Varia es gee ATES Ge FM possum, posse ~ & + 3lt+ exspecto, -are 7] "e] q+ eal re amicos/amicas. 12. Possumus ex: amicus, Im. #7" amica, ~ae f, 214*(44) 13. Posse vident, et possunt(Vergilius). & + 9t}al MYL & + let. % Publius Vergilius Maro/*] = 4 2]-4-2:(B.C. 70-B.C. 19) 411 14, Invidia amini morbus est. @ = Bale] avolcy. invidia, -ae f. 2 aminus, 1m. 44! morbus, 1m. ¥, 24 15, Verba viris arma saepe sunt. AFeSel ail SF We F717 eh. verbum, -i, $F #2 verba n, tol, Ab, B(#) arma S42 4-+rvb UB, armorum 7] saepe $F, AF 16, Deus est bonus. 21(ii)% ht} deus, dei m. 41 dea, deae £, YACki!) bonus, -a, -um 2%, FE 17. Et bellum et initria dets non carae sunt. AME ENS AgolAl AGAUZ) Ketch. bellum, in. ay (452%) carus, -a, -um 7%, ARRAS initia, ~ae f. 18. Antiqua sententia monet : verba volant, scripta manent. A so) SASS Ae] arp: Wee tol7h Welw, 71 = antiquus, a, -um 22] <1 sententia, -ae f. 71, 121, 2] 8] SR} —vol6, volare, volavi UF scriptum, -1n. | 2, 7] maneo, manere, manut 1-7 2c} moned, monére, monul19. Amicitia vera est gratuita. SH $YS AA He Belch. verus, ~a, -um 4}, 2 gratuitus, -a, -um FH2], F429} 20. Ratid lax lamenque vitae est(Cicerd). °]-g-& ate] Bola, Baio] xp, ratio, rationis f, °]3 (M4) lox, lacis f. ¥ lumen, laminis n. 4] 21, Agricola casam pulchram habet, sed casa non est magna. BE SHE BS 2H We. aay 2 ye az] Sch. agricola, -ae m. “&"* casa, -ae f. @ sed 22} pulcher, -ra, -rum +3} magnus, -a, -um 2, Hee], Ge 22. Agricolae silvas non amant sed agricolae terras pulchras amant. poh] BAR OGL BES Foreteh, , -ae £°S, H, FA), 2 23. Hominés libertatem amant. 4}3hS2 2} 44 #2} homines, 4+ homo, hominis, libertas, -tatis f. fr 4 hominum m. ARE, 12h 24. Genera animalium varia sunt, genus, generis, # #71 genera n. BS, 2B, US, Ae, HB, SH Be varius, -a, -um U}%@h animal, animalis, $+ =+4 animalia n. & 25, Aestate calor magnus est, Hol] oh-? Wu}. aestas, ~atis f. ol] aestate 4#el calor, caloris m. 44, @ 26. Nocte stéllae nautis indicant vias maris. wo] BSS AAs wets] ASS sey Sch/7be] ach nox, noctis f. ¥(night) nocte Yell, noxe] G+ A, FA} stella, ~ae f. % — nauta, -ae m. AG, abet indicd, indicare, indicat Ue#ch, 7Fe] 7] ch, 414] 8he} via, ~ae f. @ mare, maris 44> #4 maria n. §bth27. 3h. can ‘ YS qemu tes oh det Omne animal habet quinque sénsiis : visus, auditus, gustus, tactus, odoratus. EE FES LAAWS Bech: Zt, MA, vA, SA, F2bo]cy. omnis m, f, omne n, BE, 2(4), Susy BE sensus, sénsts m. 771, + —_visus, visos m. Bt= 4, A]7p auditus, auditas m. S%, @7+ — gustus, gustus m. "17+ tactus, tacts m. 44, 42} —odoratus, odoratas m. WAH, #2} Exitus vitae hamanae incertus est, 99] PEROKH)E Ssh ete. exitus, exitts m. 2, @7, B, aw hamanus, ~a, -um QZ}, W7 QE, WA We incertus, -a, -um B8}He, AAAS, MOR, FaPShS Fides, spés, caritas sunt virtates principales. Us, AY Ae Sas 4Sgo]cp. fides, fidel £ WE, 418, S42 spés, spei f. AT caritas, caritatis f. ASW, SA, zal virtas, virtatis B+ +4 virtotes f 4, 24 principalis m, f, principale n. 7}4 #2%, Bas], 4#2 Dum vita est spés est(Cicero). ate] 22m, 3) eho] akc. dum a44} ~8H= Sek, ~ she & Dum vivimus, speramus. 7-2] toh Qe Sebo AWS 7h, vivo, vivere, vixl tt}, ~& Yat abe} spéro, spérare, spéravi 7] H 8b}, 8) 33}e} ‘Ubi tyrannus est, ibi plane est nla rés pOblica(Cicero). FH] ME Ke}, 2K) B7e We Beh. ubi Olc}o], ~s= Kol tyrannus, tyrannt m, Sz, adalat ibi AZ), 2X plane BRA sta, BV, Ba, eas) nillus, a, -um oH? ~% ehY, HEE QE, Vel rés publica = réspiblica 4h, 47h res, rel, SF FI res £ ANE, A pablicus, pablic! m. €S(A4#)9, FF, #72)33. Clarae vocés avium auribus hominum placent. AGI Fe $e] So] APS ASS Saal Wet. clarus, -a, -um Ye, Be vox, vocis, B+ FA voces f. 22, UF avis, avis, 4 #4 aves, + 44 avium f. auris, auris, 3 #4 aures, #4 44 aurium f. 7 placed, placére, placul + 44} ~ 2] ebSoll Sch, SAA) sh 34, Nautae vitam periculésam amant : agricolae vitam quietam parvae Insulae amant. AUSS AYA VAS Sohal, SUrSS He Ae AGE ADS Fob. periculdsus, -a, -um 984 — quictus, a, -um 28% parvus, -a, -um 4 insula, -ae f. 3 35. Vita incolarum Siciliae est periculdsa quod piratae incolas insulae saepe superant et abdicunt. A]4lejob elS2] VHS AVA, Way So] $$ 49 FUSS Salsa, walsh] Weolct. incola, -ae m, f, #%1, 7142} quod ~ 87] Wel, ~2H= oF E pirata, ~ae m. 44] super6, superare, superavi 4] Zc}, ©] 7] Ch abdics, abdicere, abdaxi ale} at 7h}, Bol7beh, 7h 7h 36. Non omne quod nitet aurum est. Y7}o]= Zo] BF Be YG. nited, nitére, nitui B4e}, 47] e]c+ aurum, aur, 3+ FA aura n. & 87. Lupa trucidabat agricolae capellas. SH7} s¥29) 2S Fart. lupa, -ae f. SU] G2 lupus, 1m. 4) capella, -ae f S4 trucido, trucidare, trucidavi 4°]4}, § 22u4, AAA 7c 38. Puella sociae culp’s vituperabat. 244 $E9) BTS MMC. puella, -ae f, 24, @, ol puer, 1m. 4x, 4b ee) socia, -ae f. 42} SH, ob socius, socit m. FE culpa, -ae f. 4%, 4 vituperd, vituperare, vituperavi ¥]Ytetct 39, Gloria puellarum erat et est et semper erit forma. AUS] BBL PI AGIAZ, ola, MA Aol.4 42. Gon mi, Inter bellum et pacem dubitabant. ASS AVM Bapola| FAstaL WAC. inter + 4 Balap ~Apolel, ~Fzkel| bellum, -1 n. Aa pax, pacis f. 83} — dubito, dibitare, dubitavi 2}4J she}, Bol ct Mea puella passerem suum amabat et passer ad eam sdlam semper pipiabat. ys] Be 2K) BS AQMD, Be Ss Aaa AAA. passer, passeris m. 24H, —suus, sua, suum 48-64} ad + WA aalAt ~o a), ~$2.= solus, sola, solum S72], IEE ea, cius, el, eam, ea 714) dIaAR ad a pipio, pipiare, pipiavt 4) 4c, 1/4 as} Sep In foro erant multae puellac cum pueris. adi Be 24 ee] Yes a7] aac. forum, In, 3%, 4] multus, ~a, -um sg. multi, ~ae, -a pl. BS cum + 2 aajA} ~9} Ball, ~We] adh: ~28, ~sh7] Wel Minerva et Diana erant deae Romanae. Spy Aubs} CoS Safe} ofl CcAN eA. romanus, ~a, -um sg. romani, -ae, -a %°}9], BPA} 9] Portae Romanae erant altae et magnae. 2}2] GES2 SU, A porta, -ae f, 2, We altus, -a, -um Se . Agni parvi timébant lupum. 442 Al7] SS SAS FAA Beh agnus, -ni m. 12 ovis ovis, 4 FA oves f. SF }. Milités nostri classem hostium timebant. 2] BASS Aste Gas FAseta Nach miles, militis, 4 7 milites m, noster, ra, -rum sg. nostri, rae, -ra pl. ? #9] classis, classis 34> #7} classes f Ale, Sa, Ba, + SA hostis, hostis 4 #7) hostés m, f, Vel, AT, a+47. In multis gentibus itra marium valébant. Be Ws solal webs] we) FS. gens, gentis, 3+ 2 gentes f AS, FE, AS ius, itris, B+ 4 ora n. YW, Ze valeo, valere, valul Asc}, ~ At eHel Neh, FRET Se ateh, 48. Pater et filius sunt bont. ¢}42|9} eh 2 42 partum m. oF) 4) pater, patris > 4 49, & Mater et filia sunt bonae. o]"}419} @& 4}ebeh. mater, matris 44 #2 matres, ¥ 42 matrum f. a4 50. Pater et mater sunt sever. ohY2ISt olP]U%= Bett. e we sevérus, ~a, -um sg. -i, -ae, -a pl. Heh, SAS 4d QrSso] Folel BF wa, A’, SAS) E41 B saauc. SL. Superbia et Ira valde noxiae/noxia sunt, Ses} Bit whe ae superbia, -ae f. S18}, #]o]4 ira, -ae f. Be, Hs noxius, ~a, -um ABS, BE We valde V4, Pol, WA, FE wm PABAMA PRA Fels BE AS AE Bale, SASTE WS ect. 52. Divitiae et hondres cadaca sunt. 43} Wels Bal 7147H= lol ch. divitiae, divitiarum f. pl. 74h, (7%) honor, honoris m. 3 ol) caddcus, ~a, -um sg. caddci, caducae, cadaca pl. #4] 2)U7HE, FEE * FOES Aol GE Gq Porte SYS EF Veh 53, Vitium et virtas contraria/contrariae sunt. 42} "2 ede] ch. vitium, vitit n. eh, 8H virtds, virtatis £ 4), 34) contrarius, -a, -um sg. il, ~ae, ~a pl Woyde] , eed) s}= FOUTS Yo] CHE oh YHA 7-e Fo} Gabo] VS SF Meh‘54. Incolae et aedificium parvi/parvae sunt. #4) incola, -ae m. f. #81, 712} — aedificium, parvus, -a, -um sg. ae, ~a pl. 42, 4] FRE Fob ASE AEG a MSH Abbe) AS whed. 55, Bestiae et aedificium erant parva. bestia -ae f. 8S, BF « Fo7 SEM AED Gd Peste SQ ¥TeR Beh 56. Propter cram meam in perpetud periculd non eritis. Us] Be WEY ASA MY Sol gz) YS woleh propter + WA ~7b7e], Boll, ~ whol) cira, -ae f. 24, <2, BS, Wel periculum, in. AA a, gaa, aaa um Ale perpetuus, 57. Poetae victorias patriae narrabunt. AUVSS FF] SYS olok7]B Bele}. victoria, -ae f§. Sa, Aa narrd, narrare, narravi ©] ok7)8}c}, 23 she}, ~ 2} Bech 58. Athleta sagittis silvarum aquilas trucidabit. HPS HIS E49] SF ese Fa Boley. athleta, 7A, B71} sagitta, -ae f. 34 aquila, -ae f. Se] 59. Magister pueros sine mora vocabit. AVS ala) Mo] Sd aS Belch. mora, ~ae f. 414], #4J, 41ZF vocd, vocare, vocavi 4¥EU}, 2 cetey 60. Sine pectinia tyrannus superare populum Romanum non poterit. AAGFE ES Mole St SSS S7VASA F AS Belch. pectinia, -ae f. = superd, superare, superavi ©] 7)"}, J S+8hc} populus, -I m. 81, 18! possum, posse, potul & + It} poter6, poteris, poterit, poterimus, poteritis, poterunt possum$] ¥] 2]61. Dia in ista nave/navi ful et propter tempestatem semper mortem spectabam. HE SBE 2 wet] UMB, FSH Geo Ba = alts} AA diu 2S navis, navis 44+ #2) naves f. wl, AY iste, ista, istud sg. isti, istae, ista pl. A) dAb 4) Aba AZ, A, = tempestas, tempestatis f. 3, 1 mors, mortis, f§. -& fui, fuisti, fuit, fuimus, fuistis, fuerunt sum] @ |b exspectO, exspectare, exspectavi 7] 8}e}, ele] Wc}, 44 etch 62. Ego ris ibd atque ibi manebo. 2 7H) Azla ve Aeley ras, roris $4 #4 rara n. A) Se 1bd, Ibis, tbit, tbimus, tbitis, ibunt ¢o(7}+})2} 1 + atque az, AU, Achy} E ibi Azle, aRell, AHH Bch, an 7lepelc soli wala} gerade maned, manére, manst_ 41 =+h x 24)8, domus f. @, ras n. 4) 63. In illam urbem ibit, 2 EAE a/e Alc. ille, ila, illud sg. ill, illae, la AA)HeAR Zl, = AE urbs, urbis 3 4] urbes 34 47) urbium f =) 64, Numquam periculum sine periculo vincémus. = Aa AY MlE AVS ol7iz] RB Ale. numquam 23 ~°] o}4t} periculum, -1 o. 48, 24, 2a vinco, vincere, vict °]71«}, 8 3-3tt} vincam, vincés, vincet, vincémus, vincétis, vincent "| #8 65. Alter Graecus hanc pectiniam sub hoc libro inveniet. S $2] H aaa AH] of ES ol A wal Bae welch. alter, altera, altcrum sg. altert, alterae, altera pl. & S 84, 42 Graecus, Graeca, Graecum sg. Graeci, Graecae, Graeca pl. 12149] hic, haec, hoc sg, hi, hae, haec pl. ©] 2, ol AHF hanc ~ haec9] 443 e+ 4) hoc ~ hic(m)H= hoc(n)2) d+ 24 invenio, invenire, invent w@ ate}, We Stet inveniam, inveniés, inveniet, inveniemus, inveniétis, invenient "| 21%66. 67, 70. Fama tua et vita filiae tuae in periculum venient. Us] 83s U2 Fe] AVe Ase Ha Aele. fama, -ae f. 84, Wal, 2E venid, venire, vent Ye}Upep, Leh eh, 2c} veniam, veniés, veniet, veniemus, venietis, venient ™] 21% Italia illis temporibus erat plena Graecarum artium et multi Romant ipsi has artés colébant. o]aeoHs 2 whol] ej SB 7S A eget}. tea Be Zeal Se] Aa 1 eS Fatah}. tempus, ~poris #-F 7#4 tempora n. 4, A171, 12 plénus, -a, -um 75 2, HARE ars, artis 3 #2 artes f. 712, AS, ae ipse, ipsa, ipsum sg. ipsi, ipsae, ipsa pl. 44, 4bal, SAE has - hae] 43 3 a2} cold, colere, colur 4 4}8tth, 7}4UH, Ate] Ch BAS WNACS AAA Mol BA NPE AVS HAM. Cicero multds Romands vi sententiarum suarum dacebat. AAZE Al a9] BA YOey Pl SrlSss AEA vis, vis, 3 4 vires, 3 $4 virium f. Y, WA, Sa suus, sua, suum sg. sul, suae, sua pl. 2b7] 2}, 2b7] 24-2] daco, dacere, doxi Ht}, W=stc}, Yo} Belt Amicos numquam aurd parare poteris. Us 4a APSE FOS AF US Aelep. aurum, auri, n, ERE MS B, =, Sai pard, parare, paravi #¥) a+th, Pra Sch, PHS Cp Invidia magnarum discordiarum semper causa erat. 3 Ee & = ea] aaolate. discordia, ~ae f. 23}, 9174}°] causa, -ae f, 2, elf 1071. Bonus itdex secundum aequum et bonum itdicat. AG Mawes Fas} Aol cfs] Wetec. ifdex, itdicis B+ #4 indices, B+ 4A indicum m. Wt, “el secundum + 2} ~e) eh, ~ 514) aequum, aequi n. 38 bonum, -i n. AH), % itdicd, indicare, itdicavi erste}, est} Balak 72. Non feras timeémus, sed hominés. Pye WFES TMs] SOU, AP fera, -ae £ AAS BS, UT hom, hominis, homini, hominem, homine, voc. homo sg. m. AF%#, @1zb hominés, hominum, hominibus, hominés, hominibus pl. 73. Avaritia est fons fraudium scelerumque(Cicero). & Ab Wale] A/Aed/seeol ch. avaritia, -ae f. G4, WA} — fons, fontis m. 2, Se, el fraus, fraudis f. A471, ¥I8! — scelus, sceleris n. 821, 2¥) 74, Portabunt discipul sedilia et vestés in cubilia. PAS/AAS] M73 LER YAR Sus Aol. porto, portare, portavi &xbs}c}, 7}41 2th discipulus, -1 m. ®, ]a} sedile, ~is n. 214} s, vestis f. &, 91 cubile, cubilis n, 204 75, In principio Deus creavit caelum et terram : et Deus creavit hominem. Hat/Ha/AAd Ae Bes SS BARA aya Ae ate a th, principium, ~it n. A14t, Ae cred, creare, creavi 32 8}c}, eo} Ulct creavi, creavisti, creavit, creavimus, creavistis, creaverunt 9] #2. 76. Vixit, dum vixit, bene. “1 AHE Sek a absteh vivo, vivere, vixi 2th, Be} Wet77. Rex creavit te ducem quod patriae bene consuluisti. 22 US AAALS AVA. Mysa ur} RF] aay A AEN) geo/yes ues 2 BaR7) welch. rex, régis, régi, regem, rége, voc. rex sg. m. %, régés, régum, régibus, régés, régibus, regés pl. dux, ducis, duct, ducem, duce, voc. dux sg. m. @ula, 21914h, Ait ducés, ducum, ducibus, duces, ducibus pl. quod #44 ~ wel) consuls, cénsulere, cOnsului + 7} BAU}, Heh, 2] she} 78, In triumph Caesar praetulit hunc titulum : Vent, Vidi, Vict. Sere}, WEL zh, oO] WiceH(T came, I saw, I conquered)! Zzufe} Atolzt 4al7bel Julius Caesar7} B.C. 47K zebAlete| Zera AAS BARS Aaa se triumphus, -i m. #24, 7HA(4), Fe YS praeferd, praeferre, praetuli (21S) 82) ch, aba Belch hune hic?) 9 + WA titulus, im. APB, Hall, 214 venid, venire, vent 2.t} video, videre, vidi 2C} vinco, vincere, vict °]7]¢}, 88+} 79, Sophocles ad summam senectitem tragoedias fecit. AMGYAE KB ya/ryel7t ob BS G7 Bars Wet. summus, ~a, -um sg. -1, ~ae, -a pl 74} Se, Bt], UW Ea, AF summa cum laude 4-?4=2| summa, -ae f. 7} Sf X, Aa, $A) laus, laudis, laudi, laudem, laude fa, 2% senectis, Otis f ‘'471, 28 tragoedia, -ae facio, facere, feci. ~@ +t} feci, fecisti, fecit, fecimus, fécistis, feccrunt 87} te 3 Sophocles(B.C. 496? ~ B.C. 406) : Ze 2e]29} 3d NSA} S BACLS WH HYU ABS Qo FA golch. als 80. Equum et molum Brundisit tibr reliqut. Y= Ula Brundisiume) Hs} A} SATA. equus, equim. (6) — malus, mali m. =H relinqud, relinquere, reliqui “FZ 7}¢}, HAPS yc} 281. 82. 84, 86. Beate vivere, honeste, id est cum virtute vivere. ges ade We, eA, + qe 7a dee wold. beaté 2 -3}2) beatus, -a, -um SNA, Set | id est 4 (that is) 4, EA honeste 871 8}71l, ¥h. virtas, virtatis f. 4, Itaque mater mortem filil exspectabat, cuius actas erat brevis. We] AMYE S29] FES ASAT aChE)Y Pos Hxet. itaque } 27] aA, BYES, ep) mors, mortis, morti, mortem, morte f£. 3-2 exspectd, exspectare, exspectavi. 3}, 7) dabeh, Bel step cuius, cuis, cuium sg. cuil, cuiae, cuia pl. 244 B7ialaAb(whose) aetas, aetatis f Hol, brevis m, f, breve n. 2 Et ta, Brote? + Caesar2| @!4!2}¢l Marcus Iunius Bratus US? Lax in tenebris lncet. BE le4ohA) Bch. lox, lucis f. § —tenebrae, tenebrarum f. pl. 14, laced, Iticere, oxi LU4CH, BY she Dominus illominatio mea, #4 U9) Woleh. (AB 27a Val - 4804) dominus, -I m. #@ Dominus (322)) Falzh, #4 illaminatio, llaminationis f. BAl ¥ls, Ba, AE Nihil sine magno labore vita mortalibus dat. ae Be xe] Melo UdslA obe AS Fa] ged magnus, -a, -um Be, = mortalis m, f, mortale n. #42], ze}, Uz labor, laboris, labori, laborem, labore m. 4, @ Ars longa, vita brevis est. J#2 23, UBL Het. artis 3 #4 artes f£. 71@, le, at -um 2, a al longus,88. Civis Romanus sum, UA Se} A) ele] x}. civis, civis 4 74 cives, 3+ 44 civium m, f, Ale], Sel % Ev AAS stg Srp Alloa) Fojal ole] Aelolch. ode As A) wade] URL, Srboy SAHE Ally 1A aAVHs Be Kal = AGW ARS FAB, 2 Aloe alee] FelAch Zeb ales] ‘az FLAel (us suffragioum - #»}2]3o]4] FE), Ba Beldus honorum - #4)4)Fol) U2 + 312), 4AWAe]dus commercii - 84 ASS AA + Nar, Ares AGA + We De), welwel(us gentium - SA] Fa]YS Erpse aloe ajyleoje Bre Us| M¥Bolc}), ASAe| (lus connubii - Z}4) es} YAIR Aese] 3 7p S9 So} 7 MAAS Ba, 1 ANS] BeboR ASS dz), #22] (us migratiois - S°} Awe) Faadsel WSF BE a Ae 714 Bo} AUS Se G, zo] BS Aas Hse AS o] Qt, =. a] Se} Ae B 7a] BA, BAe] UE ger, Babs] B24 Jrso] BHg2] Bde] Ped - Me Ae, Seb As wees Au Aad + WA, WIAs Aue BAUS B+ WAS, Yo] BI} glow, Sep ARS Bopojal els wWokok Wal, Ara = See Ary Vas Wr] See Selec % AKE ube (Paul the Apostle) - 7153! #2] ASAT YF BE Bp Sf Sop AAS 74 Fae ASSAelAy, Hee a7} Holyajey A Beh AHA AS, 19] obwz|7} Sub alelalabeis elt}. Mel EAMSIAESS] Ql AAAS EY SPp ARB] Belt uso A FA Rol. Bl Srp AUBS 2s AAS Sve] Balaol mae xX VAS Aes Ukr, SA Hels aa, age, SaR wy Eu AAAEVA 224 5~WaAds Ha ALBSS set sa f WS TIS] AQAPAD w see izle] A she BPA HR A“; ARS RABAL vez] Su, HAs Yel dco} gaara BA WHte] o] BE Sa APM FARA 7A “ol BAl sa B47” AR SMa) o} GY ARAL abo] Se} Alelaztel wes sve Sat THe APSR E FAM. BHAA WA SHo] We 7helAbebs wh SS SERS BY 2008, 719 709, FY 2009S SARAIAEPA 23 % 12~244). Seb Ale] B BS Aa vba Ws FAs, ‘Erh Ade] 741 SES AAS HAS Fuse Bal.89. Poma dat autumnus, formOsa est messibus aestas, vér praebet florés, 2 $s}oR obey, igne levatur hiems. He Be SH, AR pomum, 1 8 #4 poman, 29, uy ws dale) paedeh autumnus, -1 m. 7}2 — formosus, ~a, -um he Che messis, messis &4 +4 messés f. +3}, * aestas, ~atis f. o1@ ver, veris n. % —hiems, hiemis f. A& praebed, praebére, praebui AS ste}, Seth flds, floris 34 #4 flores m. # ignis, ignis 3+ #4 ignes m. & levo, levare, levavi @2.7\ch, abla, Best levaure JU +S WA de 3a 90. Hamanum est errare. BP FFU Beh. hamanus, -a, -um AFH}, WHS, GA WE erro, errare, erravi ZS eth, YU7bt} «PAWS BAe walle, Eade Sal. 91. Homo amat se ipsum. AHS APU Ahad ARSE, AA WAL 3a (Ab) - FA BS, sui), sibi(e}), sea), se() ipse, ipsa, ipsum sg. ipst, ipsae, ipsa pl. 714) ABAK(Abal, AA B) 92. Aliud est legere, aliud est intellegere. Ae Ue As olaHse AS Ge Ale. alius, alia, aliugh oh intellego, intellegere, intellext 93. Utrum non potest satiare index. wayh Soabe BF dela Fe ath $b? =e 4 WEAlac, RBA she} uter, utra, utrum satid, satiare, satia 94, Summum its summa inidria(Cicero) Ais] Bs Az Be summus, ~a, -um 7H #2, Soe ins, ioris n. 89, 4 inidria, -ae f. #2]95. Alter ego est amicus. 2H A129) Abol HBT. alter, altera, alterum (& $92 @h4, 7]29) 96. Totus tuus sum ego. UE 24 —Lu}e} 21(el eh). totus, -a, -um AAA, WE, WE, Se 97. Carpe diem, quam minimum crédula postero(Horatius). Che 2yyaee Sve, Rea Aeht yz) Ser) BEd. Se Pore}, UU Ae Use BFA Use ore. Aas Dobe}, APA udela Be Aree wee Aldo] AF] Sz}, veo] He WSL Asees sips, carp, carpere, carpsi Eth, Ah, S71} carpe= BF 219 VSB dies, diet 2 #4 dies, 4 44 dierum m. ¥, oF quam 4A} 2s}, vi minimus, -a, -um 7} 4h& crédulus, -a, -um 41a) Wie, Whe] Pee posterus, a, -um ol 2, eS), Hehe) 3 Quintus Horatius Flaccus(B.C. 65 ~ B.C. 8) - 2rbaly #7) 9) A112 2 SA, ABAD S GBS AS Bas, Fal] Ete] S dds NAT. 98. Veritatis simplex est oratio(Seneca). eo) MAM TAPS EES. veritas, veritatis f, 22], @ oratio, orationis f. &, Wel/words, speech simplex m, fn GEM - Ga, Aa, SA BF FAB] Vr x Lucius Annaeus Seneca(B.C. 4~ A.D. 65) ~ Zub2] AM4}7b BA7h, 7) Ql, esarpo] eh. “HEM BS} oajojol | Seneca 1B B71F ol BFA gladiator)7} YESS} HA B77] BIS AS AVA o2 St 28, Woe FAS Sa, 4 WI) We ols] ES & Yop SAS Bays ASS vlatskeh. Cicerost BA) Bebe] 4 AQAS QS Seneca] ‘YHH'o]4] “Ys's] PuSweE Wa 1 BAS Sa BSse Boles We. 99. Quod facis, bene fac! (Ise B/ul7t H5L Be AS Pape qui, quae, quod sg. qui, quae, quae pl #21418 Ab who, that, which facio, facere, fect ht}, EU fac/facite 214 A4/BF BA 16100. Quod atile est, non semper gratum est. 101. 102. 108. H}8 Blo] WEA) ahsbais Beh ak ARRAS, abe] sh utilis m, f, atile n. 21%, gratus, ~a, -um "} $e] SS Te videre volo. UE US B volo, velle, volul ~@+at Uh, volo, vis, vult, volumus, vultis, volunt 412) 87H Ire ndlunt. 22 7k Aol eb] SET, i al) Sth, att nolo, non vis, non vult, ndlumus, non vultis, nolunt 444) a} nolo, nolle, ndlui Malo mort quam peccare. Ue B37) tHe Aebe] S71 4 ech malo, malle, malur t] $ehste}, ~ MU} apepe] ~ she}, AB Shch malo, mavis, mavult, malumus, mavultis, malunt 41413 @ 4 morior, mort, mortuus sum 4th , peccare, peccavi Alt}, SF] Qe} Aga: ~O8, ee PAP: shy oS aE 104. Ignis fit prima causa cultarae hamanae. 105. Be UES] at Yad aelel ach. fio, fieri, factus sum ~S|t}, WUC, We fio, fis, fit, fimus, fitis, funt ay Bal primus, -a, -um sg. primi, -ae, -a pl. 2A, ASI causa, -ae f, 22, olf —culttira, -ae f. 3}, 4b, ate homanus, -a, -um sg. -1, -ae, -a pl. Wz], Wa BS ole} . Tacta alea est. #AI%S GAA The die is cast). iacio, iacere, ieci U71t} lea, -ae f. FAH, EMF FEA BAGS ALTE 314 iacta est % Julius Caesar7t B.C. 49d ZUS VSR, HMBLHS AY ol elt Bye aq we Pe ‘ola Sold + ave Sold 4106. 4+7|=%/Pater noster Pater noster, qui es in caelis, +o] al4l Fe] of) sanctificétur ndmen tuum, opie} ol BS AS Shall BAH adveniat régnum tuum, ob] 2} eb 2 Al stl 5) fiat voluntas tua, sicut in cael6, et in terra. ops z}o] So] BHAA PolAyE o}-Folzlal seri. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie, 2s Fela Ase 4s Ha, et dimitte nobis debita nostra, sicut nos dimittimus debitoribus nostris, Sa Gah VEE AGS BAe] SA Mel, Fe] AS SAS} FAB, et ne nds indicas in tentationem, sed libera nds 4 malo, FAS AGRE wel7] Gal sal, Rt cto Pea. Quia tuum est régnum et potestas et gloria in saecula, Amen. Usha} Aalst BA] of} zjo} zg. obel sanctificetur sanctifico(7 Sata) eps] 314) ee ASW Bal +S adveniat advenio(=7}3}t})9] 394 ae BH S régnum, -In, $2, 42} voluntas, -atis f. 171, AS fiat fol, o|Feja|ch)9) 394 B+ ASM Wa SS stcut 444+ @ ~~ quotidianus, -a, -um 29], Pte} da do(#th)9] B+ 2214) BA BB nobis nos “FeI'2] 4, HA debitum, -1n. 7H, 8 debitor, -oris m. ¥L4l Aba dimitte dimittoAPY 2 Butt, Were] 2a dE BA ws indacas indaco(Hle]z Beo7eps| 249 Be ASW WA os ne Ab ~8h2] phe} tentatio, -onis £. #3, Al@ sed U4AF 24, ATH lbera liberare(A}+S FO, Techs) 22149 Ue Ga Vs ada aay ~244 alum, an 4 23 quia ASA} ~22, ~u Eel potestas, -atis £ F4, a gloria, -ae £ $3} saeculum, -1 n. Alo}, 41Zb in saccula @ @ amen (YS EAI) TBA HAA! We oF ab 107. INRI IESVS NAZARENVS REX IVDAEORVM QESUS THE NAZARENE, KING OF THE JEWS, John 19:19~20) ‘Uppal of Hel2] BY indaeus, -a, -um Fale, FAS)