CHƢƠNG 1

HỌC TẬP VÀ CÁC LÝ THUYẾT NHẬN THỨC

1. Dẫn nhập
Quan sát một số hình ảnh sau
Quan sát một số hình ảnh sau
 Thảo luận
1/ Sự khác nhau giữa những hình ảnh trên?
2/ Kết luận gì từ sự khác nhau đó?
Bàn luận:
- Mỗi ngƣời trong chúng ta đều học một cái gì đó hoặc chủ
ý hoặc không chủ ý
- Có 2 hình thức:
+ Tình huống học tập (phổ biến) - Học ngẫu nhiên
+ Trong quá trình giáo dục - Học tập
- Một đứa trẻ học ngay từ khi sinh ra và tiếp tục học trong
suốt cuộc đời.
Một đứa trẻ tiếp cận một que diêm đang cháy, bị bỏng tay -
-----rút ra kinh nghiệm tránh xa que diêm đang cháy .... tránh xa cả
những thứ đang cháy khác.
- Kết quả: sự thay đổi trong hành vi của một cá nhân xảy ra
thông qua các trải nghiệm trực tiếp hoặc gián tiếp.
- Sự thay đổi trong hành vi do kinh nghiệm mang lại đƣợc
gọi là học tập.
- ...
2. Học tập
2.1. Khái niệm về học tập
 Học tập, trong TLH là quá trình thay đổi
tương đối lâu dài trong hành vi tiềm năng xảy
ra do thực tiễn hoặc kinh nghiệm.
 Học tập cũng là một quá trình thu nhận các
sửa đổi về kiến thức, kỹ năng, thói quen hoặc
xu hướng hiện có thông qua kinh nghiệm,
thực hành hoặc luyện tập.
 Một số quan điểm về học tập:

Skinner: “HT là một quá trình thích ứng hành vi tiến bộ”.
Gates và những ngƣời khác “Học hỏi là việc sửa đổi hành
vi thông qua kinh nghiệm”
Henry, Psmith: “Học hỏi là việc tiếp thu/lĩnh hội hành vi
mới hoặc củng cố hoặc làm suy yếu hành vi cũ là kết quả của
kinh nghiệm.”
Crow and Crow: “ Học hỏi là việc tiếp thu thói quen,
kiến thức và thái độ. Nó liên quan đến những cách làm mới, và
nó vận hành trong một nỗ lực riêng lẻ để vƣợt qua các chƣớng
ngại vật hoặc điều chỉnh các tình huống mới.”
Munn: “Học là sửa đổi hành vi và kinh nghiệm”.
M. L. Bigge: “Học tập có thể đƣợc coi là thay đổi về hiểu
biết, hành vi, nhận thức, động lực hoặc sự kết hợp của những
điều này”.
…
 Bốn thuộc tính của việc học được nhấn mạnh:

 Theo quá trình: học tập là sự thay đổi liên tục/ không
ngừng trong hành vi.

 Học tập không bao gồm thay đổi do bệnh tật, mệt
mỏi, trƣởng thành và sử dụng chất gây nghiện.

 Việc học không thể quan sát trực tiếp mà biểu hiện
trong các hoạt động của cá nhân.

 Học tập phụ thuộc vào thực hành và trải nghiệm/ kinh
nghiệm của cá nhân
Câu hỏi:
Học tập có những đặc điểm gì?
1. Học tập là một quá trình sửa đổi liên tục của hành
vi và diễn ra trong suốt cuộc đời

2. Học tập có sức lan tỏa, liên quan đến tất cả các
khía cạnh của cuộc sống con ngƣời.

3. Học tập liên quan đến toàn bộ con ngƣời, về mặt

xã hội, cảm xúc & trí tuệ.

4. Học tập thƣờng là một sự thay đổi trong tổ chức

hành vi.

5. Học hỏi là phát triển, thời gian là một trong những

chiều kích của nó.
6. Học tập đáp ứng với các ƣu đãi. Trong hầu hết các
trƣờng hợp, các ưu đãi tích cực nhƣ phần thƣởng có
hiệu quả nhất so với hình phạt.

7. Học tập luôn quan tâm đến mục tiêu. Những mục
tiêu này có thể đƣợc thể hiện dƣới dạng hành vi quan
sát đƣợc.

8. Sở thích & học tập có liên quan tích cực. Nhờ

những điều đó, mà cá nhân quan tâm đến việc học.

9. Học tập phụ thuộc vào sự trƣởng thành và động

lực.
Các loại hình học tập
 Học tập không chính thức, chính thức
• Học không chính thức/ học ngẫu nhiên:
Diễn ra trong suốt cuộc đời, không có kế hoạch.
• Học chính thức là có chủ ý và có tổ chức.
Nó diễn ra trong các tổ chức giáo dục chính thức.
. Học tập cá nhân hoặc theo nhóm:
Học tập đƣợc gọi là cá nhân hoặc học
nhóm tùy thuộc vào số lƣợng cá nhân tham gia
vào quá trình học tập.
. Một phân loại khác liên quan đến các loại hoạt
động liên quan
(a) Học vận động: - khi học tập chủ yếu liên quan
đến việc sử dụng cơ bắp, nó đƣợc gọi là học vận
động. ví dụ: học đi bộ, vận hành máy đánh chữ…
(b) Học phân biệt: - Học liên quan đến hành vi phân
biệt đƣợc gọi là học phân biệt. ví dụ. phân biệt trẻ
sơ sinh giữa mẹ và dì, sữa và nƣớc.
(c) Học bằng lời: - khi học liên quan đến việc sử
dụng lời nói.
(d) Học khái niệm: - khi học liên quan đến việc hình
thành khái niệm, nó đƣợc gọi là học khái niệm.
(e) Học cảm giác: - khi học liên quan đến nhận thức
và cảm giác đó là học cảm giác.
...
2.2. Bản chất của học tập
- Học hỏi là thích nghi hoặc điều chỉnh
- Học tập là cải tiến
- Học là tổ chức kinh nghiệm: Học không chỉ là
bổ sung kiến ​thức, Đó là sự sắp xếp lại kinh nghiệm.
- Học tập mang lại thay đổi hành vi (thay đổi
chủ thể)
- Học tập là hoạt động: Học tập không diễn ra
mà không có mục đích và tự hoạt động. Trong bất kz
quá trình học tập giảng dạy, hoạt động của người học
được tính nhiều hơn hoạt động của một giáo viên.
- Học tập là mục tiêu hướng đến
- Học tập là phổ quát và liên tục (với mọi sinh vật/
con người; Từ lúc sinh ra cho đến khi chết)
2.3. Quy trình học tập
Học tập là một quá trình được thực hiện
thông qua các bước:
- Động cơ
- Mục tiêu hấp dẫn
- Chƣớng ngại vật/ rào cản
(a) Động cơ:
- Động cơ là động
lực thúc đẩy cá nhân hành
động. Con ngƣời thực hiện
bất kỳ hoạt động cũng xuất
phát từ nhu cầu. Khi nhu
cầu đủ mạnh mẽ, đủ để
CN buộc phải phấn đấu để
đáp ứng nhu cầu---- khi đó
sẽ trở thành động cơ.
- Việc học diễn ra vì
đáp ứng với một số nhu
cầu có đƣợc kiến thức và
kỹ năng mới.
(b) Mục tiêu:
- Mỗi cá nhân sẽ đặt một mục tiêu xác định
cho thành tích HT.
- Một mục tiêu xác định đƣợc đặt ra khiến
cho việc học trở nên có tính hƣớng đích và thú
vị.
(c) Chƣớng ngại vật / rào cản:
Chƣớng ngại vật hoặc khiến cho chúng ta
tránh xa việc đạt đƣợc mục tiêu nào đó.
Chƣớng ngại vật/ rào cản quan trọng nhƣ thế
nào trong quá trình học tập?
- Chƣớng ngại vật hoặc rào cản là một bƣớc
thiết yếu trong quá trình học tập: Nếu bạn không
gặp khó khăn nào trong việc đạt đƣợc mục tiêu, sẽ
không mang lại bất kỳ thay đổi nào trong hành vi
hiện tại hoặc kiến thức/ kỹ năng của bạn.
- Những trở ngại trong con đƣờng đạt đƣợc
mục tiêu sẽ giúp h/s bù đắp sự thiếu hụt của mình và
có đƣợc kỹ năng thiết yếu thông qua luyện tập chăm
chỉ, đầy đủ.
2.4. Đường cong học tập
(a) Thời gian tiến triển chậm
(b) Giai đoạn tiến triển nhanh chóng
(c) Khoảng thời gian không có tiến bộ
rõ ràng: gọi là cao nguyên/plateau
(d) Thời kz tăng đột ngột: Ở cuối cao
nguyên, nhìn chung có một sự bứt phá
trong thành tích.
(e) San lấp mặt bằng: Tất cả việc học
tập cuối cùng sẽ chậm lại đến mức cuối
cùng sẽ đạt đến một giai đoạn không
cải thiện.

Đƣờng cong học tập điển hình của nhiều loại hình học tập.
Đƣờng cong bao gồm một số bất thƣờng, vì tiến trình không
phải là hằng số.
Nguyên nhân của thời kỳ không có sự tiến bộ rõ
ràng
(i) Ngƣời học có thể sắp xếp lại việc học trƣớc đó
thành một mô hình mới trƣớc khi có thể tiến bộ hơn
nữa.
(ii) Ngƣời học có thể gặp phải những thói quen xấu
(iii) Thiếu tiến bộ có thể là do giảm động lực.
(iv) Nhiệm vụ có thể không thống nhất.
(v) Mất hứng thú
(vi) Sự khởi đầu của sự mệt mỏi cũng là một trong
những nguyên nhân của sự tiến bộ không rõ ràng.
…
Các loại đường cong học tập
Đường cong lồi
Nó mô tả sự cải thiện ban đầu nhanh chóng, song
việc học chậm lại theo thời gian. Khi nhiệm vụ đơn giản
và ngƣời học có thực hành trƣớc đó về một nhiệm vụ
tƣơng tự, chúng ta sẽ có loại đƣờng cong học tập này
Đường cong lõm
Có sự cải thiện ban đầu chậm và học tập tăng
theo thời gian. Khi nhiệm vụ khó khăn, chúng ta
có đƣợc kiểu học nhƣ vậy.
Kết hợp đường cong lõm & đường cong lồi
Có vẻ nhƣ chữ in hoa “S”. Đƣờng cong có
hình dạng lõm hoặc lồi lúc ban đầu tùy thuộc vào
tính chất của nhiệm vụ
 Tầm quan trọng của đường cong học tập
1.Giáo viên có thể chẩn đoán những lý do cho sự
thiếu tiến bộ dựa vào đƣờng cong học tập
2. Giáo viên có thể quan sát HĐ của học sinh để phát
hiện ra thói quen học tập sai lầm, nguyên nhân cản trở
sự tiến bộ của học sinh.
3. Không có tiến bộ rõ ràng có thể là do thiếu động
lực.
4. Các đƣờng cong học tập đƣa ra một bằng chứng đồ
họa về một tiến bộ, đây là một thiết bị tạo động lực
hiệu quả cho ngƣời học.
5. Sự xuất hiện của sự không tiến bộ rõ ràng có thể
đƣợc giảm thiểu bằng cách sử dụng các phƣơng pháp
giảng dạy tích cực/ƣu việt.
 3. Các lý thuyết nghiên cứu về nhận thức, học tập
3.1. Lý thuyết học tập
- Một lý thuyết học tập mô tả, giải thích những gì đang diễn ra
trong cách học của động vật và con người, từ đó giúp chúng ta hiểu
được quá trình học tập và sự phức tạp vốn có của nó.
- Các lý thuyết học tập có hai giá trị chính (Hill, 2002):
+ Cung cấp thuật ngữ khoa học và khung khái niệm giúp chúng
ta diễn giải các hiện tượng/tình huống của việc học mà chúng ta quan
sát.
+ Các lý thuyết không cung cấp giải pháp, nhưng chúng hướng
sự chú ý đến những biến số rất quan trọng trong việc tìm kiếm giải
pháp.
Các lý thuyết nhận thức nhìn xa hơn việc quan sát hành vi để
giải thích việc học dựa trên khả năng tư duy của não bộ. Chủ nghĩa
kiến ​tạo xem việc học là một quá trình trong đó người học chủ động
xây dựng hoặc xây dựng các ý tưởng hoặc khái niệm mới.
 Thảo luận về Các lý thuyết nghiên
cứu về nhận thức, học tập
1.1. Thuyết hành vi
1.2. Thuyết nhân văn
1.3. Thuyết nhận thức
1.4. Thuyết niềm tin vào năng lực bản thân
1.5. Thuyết định hướng mục tiêu
1.6. Thuyết tư duy
1.7. Thuyết tự xác định
1.8. Thuyết kz vọng- giá trị
1.9. Thuyết hoạt động