OS ESPACIOS TURISTICOS ————————————— es © turismo é.«.cctividade que leva im- plicito.un_desprazamenio.temporal de residencia e obxectivos de lecer (cult Tals, fecteaives, ete). ~Os turistas pasan en Esparo alome- nos unha noite Yefien unk estan superior a 24 horas. En 2001 supis xeron 0 65,40% dos vistantes. ~ Os excursionistas non pasan ¢ noi te, a 30a estancia & inferior ds 24 ho- ras. En 2001 supureron 0 34,6% dos vsitantes, Os four operadores son compaitias que ‘comercion por unio e que integran lodos a3 fases do. negocio turisico [conan holes tronspotes © contolan os prezos, ©6 gualos © as. decsiéns da cliontela, A palabra “turista” comezou a usarse en Gran Bretafa a finais do século xv para designar a unha persoa que realiza unha viaxe recreativa por motivos cculturais ou de pracer. No século xIx 0 turismo era unha actividade elitsta propia de aristécratas ou burgueses adifeirados. Sen embargo, desde os anos sesenta do século xx converteuse nun fenémeno de masas, producin- dose un grande incremento de visitantes (turistas e excursionistas). 1, FACTORES DO DESENVOLVEMENTO TURISTICO ESPANOL 7 7 Desde a década de 1960, Espaita experimentou un gran desenvolve- ‘mento neste subsector ¢ hoxe € unha das grandes potencias turisticas do mundo, tanto polo volume do turismo estranxeiro como polos ingre- S08 achegados por esta actividade (en 2003 foi o segundo pais do mun- do que mais turistas recibiu, detris de Pranciae-de Estados Unidos ¢ 0 segundo do mundo en ingresos turisticos, tras Estados Unidos). © auxe turistico espafiol nos anos sesenta estivo motivado por fac- totes externos e intemos. a) Os factores externos foron os seguintes ~ 0 crecemento econémico de Europa occidental e setentrional trala Se- gunida Guerra Mundial (1939-1945). O ineremento do poder adquisitivo da ) (Sroworcc mua Mision mtd fons (Sy romosci mu ip cnr nie i Posotcion URaANA reas ere 0000 700000 hare. -OBDACION URBANA Muricies ar TONED 12000 habs. [Hi Poponc16n URBANA Marcie cor mie de 00000 abate. IH ropoaciON URI Muncie con mee 10000 Naar. ©A MORFOLOXiA URBANA ‘A morfoloxia € © aspecto externo que presenta a cidade. Esté influida polo emprazamento e a situacién urbana, e resulta da combinacién do plano, da construccién € dos usos do solo, a) 0 emprazamento é 0 espacio concreto sobre 0 que dade. Depende das caracteristicas do medio fisico (topogs todo, da funcién para a que se creou a cidade. Por exemplo, as cidades fundadas con fins defensivos emprazironse sobre lombas, ¢ as xurdidas con fancién comercial, 6 longo das vias de comunicacién, b) A situacién é a posicién relativa da cidade respecto a un contorno xeogrifico amplo. Esti relacionada coa funcién da cidade respecto 6 contomo (control politico ou militar dunha zona, control dunha ruta de comunicacién, mercado para dreas de economias distintas, etc.) ©) 0 plano é o conxunto formado polas superficies construidas ¢ libres da cidade (nias, prazas, parques). Poden distinguirse tres tipos. O plano irregular presenta mas estreitas € tortuosas © prazas sen formas defini- das. O plano raiocéntrico ten un centro do que parten rias radiais, cortadas por outras que forman aneis en tomo 6 centro, podendo ser re- gular ou irregular, O plano ortogonal ou en cuadricula, esti formado por nflas que se cortan en ngulo recto. @) A construcci6n inchie a trama urbana € a edificacion, A trama € a lisposicion dos edificios. Pode ser compacta ou cerrada (cando os edifi- ios se dispoften uns xunto a outros 6 longo de grandes extensiéns), ou aberta (cando deixan amplos espacios libre entre si). A edificacién po- de ser colectiva ¢ en altura (bloques e torres) ou individual (vivendas exentas ou acaroadas). ©) 0s usos do solo son as diversas utilizaciéns que se fan do espacio urbano (comercial e de negocios, residencial, industrial, de equipamen- 10, et) UNIDADE [ata Diet “il eee ane) 8 rele! Plano raiocénirico (Vitorta-Gastetz) Plano irregular (Toledo). Plano ortogonal (Castellé de la Plana).A ESTRUCTURA URBANA A a a al he A muratia determinou durante séewlos un ‘crecemento da poboaciin urbana dentro do recinto amurailado, ocasionando nba Progresiva densificacién da trama urbana. Na imaxe, vista parcial da muralla de Avila Chiimase estructura urbana 4 division da cidade en éreas con morfoloxia e funcicns caracteristicas Como resultado do longo proceso de urbanizacién, a cidade espanota actual ten unha estructura complexa. Nas eidades convencionais, ben individualizadas respecto 6 campo circundante, estas zonas son a parte antiga, cotrespondente 4 urbanizacion preindustrial, 0 ensanche da épo- ca industrial ¢ a periferia actual. Sen embargo, a intensidade da urbani- zaci6n levou a outras cidadles a conectar con nticleos de poboacién pro- ximos formando aglomeraciéns urbanas. 1. A CIDADE PREINDUSTRIAL: O CASCO ANTIGO. casco antigo a parte da cidade urbanizada desde a stia orixe ata a industrilizaci6n do século xtx, Pola sta longa historia acumula elemen- tos dispares pertencentes a diversas etapas, desde o nacemento da cida- de ata hoxe. 1.1, A herdanza da época preindustrial © herdo da época preindustrial concéntrase no casco antigo, Ainda que as cidades preindustriais responden a modelos distintos segundo as épocas ¢ culturas, presentan algunhas caracteristicas comiins, = Case todas estaban rodeadas de murallas que titan finalidade dlefen- fiscal (garantir 0 cobro de impostos) e sanitaria (illaban a cidade en caso de “corentena") ~ 0 plano adoitaba ser irregular (cidacles antigas ¢ medievais musul- ‘manas ou cristis); ainda que tamén hai exemplos de planos raiocéntri- 0s (Vitoria-Gastiez), lineais (cidades do Camiio de Santiago) ¢ en cua- dricula (cidades de nova planta romanas, medievais ou bartoc Tarragona, Castell6 ou Aranjuez, respectivamente). ~ A trama Urbana era cerrada ¢ na edificacién predominaban as casts unifamiliares de baixa altura con curmais e hortas, Tamén habia edificios destacados, que varian segundo 0 periodo hist6rico (igrexas, mesquitas, ppazos, casas «le concello). — 0s usos do solo eran diversos: cous vivendas mesturibanse talleres, comercios, almacéns € edificios publicos, Isto non impedia certa espe- Gializacion en barrios para certas profesi6ns (gremios de artesins © co- merciantes) ou minorias relixiosas (xuderias ¢ mourerias). ~ Socialmente na cidade coexistian diversos grupos ainda que exis- tia certa xerarquizacién: o centro era o lugar mais destacado, onde se lo- calizaban os principals edificios pablicos e vivia a elite da cidade, que concentraba 0 poder politico, relixioso ¢ cultural; os traballadores aloxa- Danse na periferia A estas caracteristicas comtins tinenselle as peculiaridades achegadas polas distintas sociedades preinclustriais, que en funcién das stias nece- sidades crearon o seu modelo de cidade. a) A cidade romana adoita presentar plano regular, derivado do eam Pamento militar, con ras en cuadricula e dias vias principais de norte asur—cardo- ¢ de leste a oeste ~decumanus-. Na encrucillada de ambas as dias atopabase o foro, que albergaba os edificios principais. Exem- plos de cidades romanas son Zaragoza, Le6n, Mérida ¢ Tarragona. b) Na Idade Media configurironse 08 cascos antigos da maioria das ci- dades espanolas, As dias culturas peninsulares, musulmana e cristi, re- alizaron as stias achegas 4 morfoloxia urbana, A cidade musulmana tiha un niicleo principal amurallado, a medina, onde se situaban 0s edificios mais destacados (a mesquita € 0 z0c0 ou mercado). Féra dela estaban os arrabaldes ou barrios dlos traballadores, tamén amurallados. © plano era moi irregular, de riias estreitas e tortuo- sos, frecuentemente sen saida (adarves). Exemplos de cidades musulma- nas son Cérdoba, Sevilla e Toledo. — A cidade cristid tamén estaba rodeada de murallas. Os seus pl eran variados: imegulares, raiocéntricos, lineais ou en cuadricul seus edificios mais destacados eran igrexas € pazos nobiliarios, ©) No Renacemento crearonse novos barrios de plano regular méis ali das antigas portas. Tamén prazas maiores, onde se instalaron primeiro 0 mercado e logo a casa do concello, rodeadas por edificios de fachadas uniformes. As prazas adoitaban estar vinculadas 4 apertura de novas ri- 1s ou “rlias maiores”, de trazado rectilineo. Entre os edificios mais destacados deste perfodo estén as casas do con- cello, situadas nos lugares mais concorridos da cidade, proximos 4 igre- xit ou 6 mercado; 0s pazos, os conventos de ordes relixiosas e outros edificios de fundacién real ou municipal, precedidos dos corresponden- tes “espacios de respecto", que Iles proporcionaban vi guinte derubamento de casas vellas. @ No Barroco € na Ilustraci6n embeleceuse a cidade coa creaci6n de rias amplas ¢ rectas trazadas en perspectiva, grandes prazas, xar- dins € paseos arborados. Tamén se construiron edificios monumentais, relixiosos e civis (hospitais, hospicios, edificios administrativos ¢ cultu- sais). Ademais melloréronse as infraestructuras de abastecemento © de hisiene. UNIDADE EAE 0 mrazado das cidades musulmanas eran mot irregular, con ritas estrettas ¢ tortuosas en ocasions sen saida, Na fotografia, ria da zona vella de Toledo. No Renacemento credronse novos barrios de plano regular con prazas maiores que albergaban a casa do concello, o mercado, precedidas dun “espacio de respecto", que supuxo 0 derrubamento de casas vellas. Na fotografia, casa do concello de Villarrobleddo, Albacete (5. VD.CO cestilo dos edificios das grandes vias fot 0 ceclecticismo, Ast impuxéronse as fachadas de estuco e pedra, as ordes cldsicas sigantes, os arcos ¢ as columnas cldsieas e ‘as balausiradas. Algtins edificios adoptaron os novos materiais achegados ‘pola indusiria, como 0 ferro combinado co cristal. A tluminacton con gas deulle un novo aspecto d morfoloxia urbana. Na imaxe, a Gran Via de Madrid, cara 6 1930. 2.2. As transformaciéns da época industrial A cidade preindustrial sufriu destacadas modificaciéns como resultado do proceso de industrializaci6n, que se iniciou a mediados do século xx e culminou nos anos sesenta do século xx. a) No plano cabe destacar as seguintes transformaciéns ~ As reformas interiores do século x1x e do primeiro tercio do sé- culo xx aféctanlles 6s sectores mais valorados do casco antigo; no resto iniciouse un proceso de deterioracién morfoléxica e social que nalgiins casos se mantén ata hoxe. * Na primeira metade do século x1x as reformas vironse Eavorecidas po- la desamortizaci6n, que 6 por en circulacién gran cantidade de inmo- bles eclesiisticos coas stias hortas, que ocupaban moito espacio, permi- tiu abrir ou ensanchar riias € prazas ¢ corrixir as tortuosidadles con trazados rectlineos. + Na segunda metade do x1x e primeiro tercio do xx as reformas tive- ron como obxectivo sanear e revalorizar o solo. Entre elas destacou a construccién de grandes vias, inspiradas no modelo de Paris bironse como ras amplas ¢ longas, rodeadas de edificios maxesto- sos, Nuns casos, estas reformas rompen a trama da parte contrastando fortemente 0 seu trazado € edificios cos tradicionais da zona (Gran Via de Madrid), € noutros, unen a cidade histérica co en- sanche burgués ou coa estaci6n ferroviaria (Oviedo, Leén). Nos seus edificios instalironse funciéns terciarias (0 comercio de luxo, a banca, sedes de empresas ou de seguros, casinos, teatros, cafés de moda, etc.), que as converteron na nia principal da cidade. A partir delas re~ novaronse as rias proximas aproveitando o alto valor do solo (Madrid ¢ Barcelona), — As politicas de renovacién da década de 1960 tiveron como obxec- tivo sacarlle a maxima rendibilidade 6 solo, O resultado foi a destruc- cién de parte do plano do casco antigo, 6 se modificar 0 trazado dal- gunhas rias ou 6 abrir outras novas, b) A trama densificouse na época industrial para aproveitar mais 0 es- pacio € a edificacién experimentou cambios.Pa a = Trala desamortizaci6n, algiins edificios eclesidsticos foron reutilizados para outras funciéns que esixian localizaciéns no centro da cidade (de- putaciéns, delegaciéns do goberno, cuarteis, hospitais, centros culturais, bibliotecas € museos). Por outra parte, a edificaciGn verticalizouse, 6 se substituir a vivenda unifamiliar dun ou de dous andares por vivendas colectivas en edificios de tres a cinco alturas, ~ A finais do século xix ¢ durante 0 primeiro tercio do século xxx impa- xose 0 historicismo, baseado na mestura de estilos hist6ricos (neoc! co, neobarroco, neogético, neodrabe € neomudéxar) ¢ incorporironse os novos materiais industriais, como o ferro combinado co cristal Na década ce 1960 substituironse edificios antigos por outros de maior altura, volume e prezo € cunha morfoloxia que non gardaba relacién coa tradicional da zona. S6 nalgins casos (Toledo, Salamanca, Segovia, © adoptou unha politica conservacionista sen concensiéns que, 6 dificultar calquera reforma, favoreceu a deterioracién dos edifi- ios € 0 progresivo abandono dos residentes, ©) Oso do solo do casco antigo experimentou una progresiva tercia- rizaci6n. Nos edificios renovados das zonas mais valoradas instaldronse actividades terciarias, que necesitaban accesibilidade € rango, e que po- dian facer rendible © alto prezo do solo (bancos, sedes empresariais, instituciGns publicas, despachos de profesionais, comercios, hotels, res- taurantes, cines), Esta terciarizacién culminou na década de 1960 € con- solidou 0 casco antigo como centro comercial ¢ de negocios da cidade, co conseguinte desprazamento dos usos residenciais, O resultado desta evolucin foi unha crecente saturaci6n, 6 confluit nesta zona 0 trafico urbano, os empregados dos negocios e o piiblico, ocasionando proble- ‘mas de conxestién nas rtias e deterioracién dos edificios pola contami- nacion e as vibraciéns do trifico. @) Socialmente no casco antigo acrecentouse 0 proceso de segrega- cin social, No século x1 a burguesia industrial apropiouse dos seus es- pacios mais valorados para lugar de residencia, Posteriormente, 6 se irasladar 6s novos ensanches urbanos, algiins barrios quedaron ocupa- dos por grupos sociais de baixos ingresos e sufriron unha importante deterioraci6n 6 longo do século xx. UNIDADE ES Algtins cascos antigos sofren na actualidade problemas de deterioracion morfoldxica e social, que fan mecesarias polticas de rebabititaci6n. Na tmaxe, vista (parcial de BadajoxEntre as décadas de 1980 e 1990 acometeuse a rebabilitacion do casco ‘antigo da maior parte das cidades espaiiotas. Un exemplo destas actuacions obséroase na praza de San Felipe en Zaragoza (na tmaxe). Nalgiins casos, co ‘paso do tempo, estanse pondo de manifesto. ‘alguinhas limitacions (rebabiltacion cltistas, escasa diversificactén funcional e mantemeno de distritas deteriorados) & ‘estan xurdindo novos problemas (aparicion de guetos, conflictos de convivencia nas “zonas de copas"). ® cE 8. Consigue o plano dunha cidade | préxima, localiza a zona antiga e sta orixe e morfol. ca as modificaciéns que experimen- tou ata hoxe. 9. Comenta as fotografias das z0- nas anligas da péxina anterior e des- ta. 10. Realiza un percorrido pola zona antiga da cidade mdis préxima. Ano- ta as caracteristicas da sia morfolo- xia e sinala as transformaciéns méis destacadas que se oprecian nela. 11, Elabora un cadro coas transfor- maciéns que experimentou a zona antiga das cidades desde a época preindustrial ata o actualidade. 12. Indica algun exemplo de rehabi tacién de edificio histérico para ou- 2.3. As transformaciéns actuais Na €poca postindustrial (a partir de 1975) inicianse politicas de rehabi- litaci6n integrada no casco antigo. O seu obxectivo a conservacién, recuperaci6n € revitalizacin da morfoloxia tradicional, evitando tanto conservadorismo sen concesiéns como a renovacién especulativa — No plano fanse peonis as rtias ¢ ensinchanse e axardinanse as pra zs, recuperindoas como lugar ptiblico, — Na edificacién concédense axudas para a rehabilitaci6n de vivendas privadas e de ecificios hist6ricos, 4s veces para usos distintos do orixinal (ellos mescados convértense en centros comerciais; conventos € hospi- tais en museos, etc.) — Nos usos do solo combinase a defensa dos usos tradicionais (en es- pecial a residencia das clases populares) coa implantacién de activid: des turisticas ou culturais, que estin sendo un dos piares da revitaliz ci6n dos centros € das actuais politicas de mercadotecnia ou promocién urbana. Os resultados destas politicas foron destacados nalgtins casos (Ovie do, Girona, Vitoria-Gasteiz) ¢ modestos noutros polos grandes investi mentos que requiren € os conflictos que suscitan entre as partes im- plicadas. 2. A CIDADE INDUSTRIAL: O ENSANCHE URBANO Entre mediados do século xx € © primeiro tercio do século xx, a indus- tria moderna atraeu_pobo ais cidades industs ocasionado a sia ex murallas preindustriais. Nas ci: dacles medias € pequenas 0 crecemento foi moito menor e a maioria de: tivose dentro dos limites anteriores. Nas cidadles que rebordaron 0 casco amtigo credronse, por unha banda, ensanches para os burgueses © por utra, na ent6n periferia urbana, dreas industrais, barrios obreiros e ba- srios axardinados.2.1. © ensanche burgués O ensanche burgués intentou darlle resposta 6 crecemento das cidades de acordo cos intereses da burguesia, Para realizalo, na maioria dos c sos, derrubaronse muralllas (a stia funci6n defensiva quedara anulada polos progresos da artlleria). No espacio antes ocupado pola muralla construironse paseos de rolda ou bulevares, que dferencian a zona an- tiga da nova cidade. Polo tanto, o ensanche € un espacio nove que plasma as ideas burgu sas: orde (plano regular), hixiene (détanse de servicios de pavimenta- Gi6n, rede de sumidoiros, espacios verdes ¢ abastecemento de auga), € obtencién de considerables beneficios para coa construccién de viven- das, comercios e transportes. a) No momento da stia creacién adoptouse o plano regular en cuadricula con nias rectilineas € mais anchas cés do casco antigo, € trama de baixa densidade en quinteiros amplos, abertos por un ou ous lados, € con extensos espacios ocupados por xardins. A edifica- ci6n incluia palacetes burgueses e vilas axarcinadas, ou inmobles de mediana altura, de estilo historicista, O uso predominante do solo foi residencial burgués, dados 0s altos prezos dos terteos € inmobles, ainda que inicialmente algiins traballadores se instalaron en sotos, faia- dos € patios das casas burguesas. Os primeiros ensanches fixéronse nas cidades mais dindmicas. O de Barcelona foi proxectado por Iidefons Gerdé e 0 de Madrid por Carlos tro, Logo difundironse a outras cidades a finais do século xix € no primeiro tercio do Xx. b) Co paso do tempo o ensanche experimentou modificaci6ns, Ja siia consideracién como espacio central, 6 mellorar lace gracias 4 introducci6n do transporte urbano (tranvia eléc- trico € automébil), A trama densificouse 6 edificarse os quinteiros po- los catro kados € 6 se construir moitas dos destinadas a parques. A edi- ficacién verticalizouse 6 se levantar a bstitutrse a vilas burguesas e casas de vivendas mis modestas por bloques de pi- sos, sobre todo na dé UNIDADE (isa DENSIFICACION PROGRESIVA ‘DOS QUINTEIROS CERDA Teciiccin [E}xarnpnado [xan pibico O0S0S ‘me ‘Fae: out oo permere en gurers ooo00 0000 oo00 Fo: Cusuno gunouy Uv Arriba, esquema do ensanche de Barcelona, que foi o plan de ampliacion dis ambictoso dos realizados na Esparia do sécuslo xix, Abaiso, 4 esquerda, plano do ensanche proxectado por Ndefins Cerdd e ‘aprobado en 1859. @ CUESTIONS . 13. Observa o plano do ensanche de Barcelona desta péxina. Comenta as sas caracterfsticas e compéraas coas | do casco antigo. | 14, Sinala as vantaxes do plano en ‘cuadricula dos ensanches e os proble- mas que pode presentar na actualide: de en relacién co tréfico.As eidadelas ov barrios ocultos son vi vendes stiadas no inierior do. patio dunha casa burguesa ou preio das ins tolociéns industiais, tras unho topia, para escapar & vista © 6 contol munic pal. Estas vivendos, de 10 0.40 m*, te fien venilacién 6 patio @ retrete © cock fia colectvos. Gravado do século xr que reproduce un barrio obreiro en Barcelona. As vivendas ‘obreiras no séeulo xm xurdiron, ds veces, ‘en colonias asociadas dis fabricas, como as ‘que se poden ver na ilustracton. Nos usos do solo, o ensanche comezou a recibir funciéns terciarias, que se estenderon deste 0 centro hisi6rico as stias niias principais, de Xeito que acabou producindose unha division entre unha ‘rea residen- ial cara para a burguesia e un sector terciarizado dominado por comer- ios e oficinas. Esta terciarizacién € especialmente intensa nos ensanches de Madrid ¢ dle Barcelona, Na actualidade, algunhas zonas envellecidas de boa accesibilidade foron obxecto de operaciGns de modernizacién embelecemento de inmobles, co fin de atraer as actividades mais espe- Gializadas do sector terciario, 2.2. Os barrios obreiros e industriais do extrarraio As zonas industriais barrios marxinais para o proletariado creadas no século xtx ofrecen un claro contraste co ensanche burgués. As instalacins industriais establecéronse_na_periferia urbana, xunto 6s principais camifios que conducian 4 cidade ou xunto as es- taci6ns de ferrocarril. Estas atraeron tamén servicios ligados 6 ferro- carril (apeadoiros, talleres, mercados centrais, matadoiros), contri- buindo a unha escasa valoracién do solo, Os traballadores que emigraron 4s cidades industriais non podian instalarse no casco.his- G6rico porque as stias éreas mais valoradas eran caras e estaban habi- tadas pola burguesfa e os seus espacios deteriorados tinan unha alta ‘ocupacién; tampouco podian establecerse no ensanche burgués, po- lo seu alto prezo, con excepcién de sotos € «iticos ou habitacions, xurdidas do interior do patio das casas burguesas (cidadelas ou ba- trios ocultos). Por iso encontraban acollida en barrios marxinais, xur- didos arredor do ensanche; no extrarraio, 6 longo das estradas € ca- mifos que partian da cidade, ou xunto 4s industrias ¢ as estaci6ns de ferrocarril (“os barrios de estaci6n’). —No momento da stia creaci6n os barrios obreiros adoptaron un pla- no diverso, debido a que xurdian de parcelamentos privaclos ¢ incon- trolados do solo ristico da periferia realizadas polos seus propietarios, que aproveitaron os camifios existentes ou trazaron sobre as parcelasunha ordenaci6n viaria elemental, A trama fixose cerrada e densa € na edificacién predominaron as vivendas de escasa dimensién € calidade, unifamiliares ou en pisos. Nos usos do solo mesturironse as residencias obreiras con industrias, talleres ¢ almacéns, As infraes- tructuras, servicios © equipamentos foron escasos, Asi, estes barrios convertéronse en focos de enfermidades infecciosas ¢ de desconten- to social — Na actualidade as instalaci6ns industriais xa non dependen do fe- rrocarril ante © auxe da estrada; quedan anticuadas ou estin en crise & causaron unha deterioracion ambiental incapaz de atraer novas empre- sis, Por outra parte, quedaron plenamente incorporadas 4 cidade, o que revaloriza o solo que ocupan. Ambos os factores dan lugar a unha ten- dencia 6 baldeirado industrial. Nas areas menos apreciadas apareceron terreos € inmobles industriais abandonados e, en ocasiGns, iniciativas ara a sta reutilizacién (compartimentaci6n do edificio ou creacién de ‘minipoligonos de naves acaroadas). Nas dreas mais apreciadas, substi- tufuse 0 uso industrial por usos terciarios, que comportan a progresiva substitucién dos grupos sociais de menos renda. Os antigos barrios proletarios quedaron asi mesmo, plenamente corporados 4 cidade. Os mais prximos € mellor conectados revaloriz- ronse © remodeldronse, coa conseguinte substitucién da poboacién residente. Os menos accesibles e desorganizados mantéhense como espe clos marxinais onde se acenta a sia deterioracién, 2.3. Os barrios axardinados (Os barrios axardinados creados a finais do século xtx € no primeiro ter- cio do século x son 0 resultado da dlfusion en Espana das ideas natu- ralistas (achegamento 4 natureza) e hixienistas (valoracién dos efectos positivos do sol e do aire libre sobre a satide), que levaron 6 desexo de ‘achegar 0 campo ‘i cidade. Estas ideas concretironse en proxectos co- mo os bartios-xardin ¢ a Gidade Lineal de Arturo Soria UNIDADE FS Moitas instalactons industriats establecéronse na periferia urbana, xunto 4s vias de comunicactén que conducian & cidade. Asi, na periferia urbana ‘mestiiranse usos do solo residenciais, ‘agrarios, urbanos e terciarios. Na imaxe, ‘poligono industrial en Calpe, Alacant. (Os urbanistas utépicos foron principal mente socialisias que trataron de mello- tar as condiciéns de vida dos obteios nas cidades industiois, proxectando po 10 eles barios dotados de espacios ver des e de servicios, que na maiaria dos ‘casos non se realizaron ou fracasaron. - >FLL TRANSVERSAL NUEVO DE LA CALLE PRINCIPAL EN LA 2#Y SUCESIVAS BARRIA- aa DAS DE LA CIUDAD LINEAL A Clade Lineal de Arturo Soria presenta ‘como novidades a incorporacién do xardin 4 cidade, a visién do transporte como ‘axente de estructuracién do espacio ¢ 0 intento de superar a segregaciGn social fae a oe yenta © gravado do péxina 15. Com 34 16. Observa a ilustracién da Cidade lineal e indica céles foron as sias princpais imovaciéns no conto gg 0 no da sia época. CALLER = A cidade-xardin desenvolvida polo urban: ward non deu lugar, en xeral, a cidades-xard rrios de vivenda unifamiliar con xardin, As veces tiveron caricter burgués, pero, 6 ser a burguesfa remisa a abando sas do centro ¢ do ensanche, a maioria foron ocupados polo proletaria- do e polas clases medias. as freas prestixio- Na creacién destes barrios tivo un destacado papel a lexislacién de Casas Baratas (1911 e 1922), inspirada nas colonias obreiras axardinadas de In- glaterra e no urbanismo ut6pico. A lei pretendia eliminar as vivendas in- salubres do extrarraio, permitindolles 6s municipios expropiar © solo crear barrios obreiros de vivendas unifamiliares subvencionadas. © abeiro dlesta lexislaciGn creéronse barrios obreiros de casas baratas, cle tama fho reducido e con pequenos xardins. Ante a stia escasa rendibilidade pa 1 privada, as operaciéns axifa se orientaron cara ds clase me- dias, dando lugar a barrios-xardin de mellor calidade. — A Cidade Lineal de Arturo Soria coneibiuse como una gran ra, de 40 metros de anchura, bordeada cle quinteiros formados por casas unifa miliares con horta € xardin, Por ela discorrian os servicios bisicos (auga, sumidoiros, electricidade) e o transporte (ferrocarsil e tranvia). Nas esta Gi6ns planedronse centros comunitarios, comercios € servicios ptiblicos. Ademais pretendiase superar a segregaciGn social incluindo vivendas de dlistinto nivel e prezo, ainda que a penas se instalaron obreiros nela. O proxecto, que pretendia rodear toda a periferia madrilena, s6 se levou 4 prictica parcialmente na zona do nordeste € at6pase hoxe moi modifi- cado, porque a revalorizacin crecente deste espacio levou a derrubar parte das vivendas unifamiliares ¢ a facer bloques de vivend. comerciais. e centros 3. A PERIFERIA ACTUAL E AS RECENTES TRANSFORMACIONS URBANAS (Os anos posteriores 4 Guerra Civil foron de depresiGn ecor casa actividade constructora nas cidades, debido en parte 4 materiais, polo que a transformacién urbana foi pouco significativa. En cambio, descle mediados da década de 1950, € sobre todo na de 1960, as principais cidades espafolas iniciaron un enorme crecemento debido6 incremento demogrifico ¢ 6 desenvolvemento da industria ¢ dos ser- vicios. A area edifcada das cidades ampliouse considerablemente, cte- dindose extensas periferias 6 longo dos principais eixes de transporte Na actualidade, a tendencia 4 desconcentracién da poboacién e da aeti- vvidadle econ6mica urbana cara 4s periferias cada vez mais afastadas esta dando lugar a unha crecente extensién da cidade polo territorio Ccida- de difusa’), que ten como manifestaciéns principais xurdimento de -as periurbanas ou suburbanas de limites imprecisos entre 0 campo e a cidade, e a constitucién de diversos tipos de aglomeraciéns urban: [As periferias actuais estructiranse en diversas dreas caracterizadas polos seus contrastes morfol6xicos, fundacionais ¢ sociais: 0 barrios residen- freas industriais e as areas de equipamento. 3.1, Os barrios residenciais da periferia s barrios residenciais da periferia responden a diversas tipoloxias € presentan bastante homoxeneidade social derivada do prezo do solo € la distancia 6 centro, a) Os barrios marxinais de infravivendas ou chabolas xorden so: bre solo ilegal (ristico ou verde) e sen organizaci6n urbanistica, AS vi- vendas son autoconstruidas, con graves deficiencias de cimentacién © materiais, € carecen dos servicios elementais (auga, luz, saneamento). Estes barrios alcanzaron a stia méxima dimensién na década de 1950 cando 0 Exodo rural masivo levou 4 cidade a mill6ns de persoas de es- casos recursos, para as que non habia oferta de vivenda suficiente e ac cesible, Nos anos sesenta incorpordronse con lentitude as dotaciéns bi sicas € iniciouse algtin proceso de renovaci6n e substitucién por Dloques en altura, Nos tiltimos anos tiveron lugar campanas de erradica- cién do chabolismo ¢ realoxamento da poboacién en vivendas socias, construidas nos propios barrios ou en novas perif b) Os barrios de vivendas de promoci6n oficial tiveron 0 seu maior desenvolvemento entre 1940 e 1960, Neste perfodo, para intentar paliar © problema da vivenda, credronse mais de 400000 vivendas “protexi- das’, € dict, construidas con axuda estatal e con limitaciéns de prezo de vyenda. Na maioria dos casos formaron barrios de trama aberta, con edi- ficacion en bloques ou illada, monétona e de baixa calidade construct vva, que suftiu un envellecemento prematuro, Estas carencias xunto coa UNIDADE (a (aco xeosrArco | ‘A érea suburbana ox pesiibana é unha froma de limites imprecisas, na que $e mestuian usos do solo e formas de vida fropias do campo e da cidade lespacios | dedicades 6 agricul mesiviados con industios, ransportes, abastecemenios ur banas, residencios, etc Algins exemplos de barriadas de pro- mocién oficial foro as UWA. (Unido: | des Vecifiais de Absorcién], consttuidas en tres ou catro meses coma barracéns prefabricados, con carder provisional para un periode maximo de cinco ‘anos, @ pesar do cal algunhas mantivé- ronse méis de vintocincs; os poboados minimos de absorcién \para aloxar os chobolisas) © os poboados agricolas [para absorber a poboacién do carr po, formados por casas unifomiliares dispostas 6 longo de réos poralelos| Infraavivendas no extrarraio de Madrid. Barrio de proteccion oficial, U. V. A. de Hortaleza, Maura.Urbantzacién en poligono de promocién privada nunba zona__Urbanizacién en quinteiro cerrado, Pozuelo de Alarcén, residencial da década de 1980 na provincia de Segovia. Madrid, Vieendas unifamitian acaroados en Valdou' > en chats ino. A Cora, de equipamentos e servicios, deron lugar hoxe a politicas de rehabilita- Gi6n destinadas 4 recuperacién de edificios e 4 dotacién de equipamen- tos escolares, deportivos, sanitarios © comerciais, © Os poligonos de vivenda de promocién privada xurdiron a partir le 1960, A trama aberta, en bloques ou torres con amplos espacios entre as vivendas e xardin ou aparcamentos, evolucionou axifta cara bloques en forma de H, de altura e densidad excesivas que creaba nun trazado de ri as en aparencia desordenado. A edificacién adoptou o estilo internacional, caracterizado por edificios xeométricos, creadores dunha paisaxe urbana monétona, que lles

You might also like

• 1927 - A Fiestra Valdeira (Teatro)

  

  Document65 pages

  1927 - A Fiestra Valdeira (Teatro)

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• O Purgatorio de Don Ramiro

  

  Document8 pages

  O Purgatorio de Don Ramiro

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• Xosé Feixó Cid Pequena Gramática Da Língua Galega

  

  Document84 pages

  Xosé Feixó Cid Pequena Gramática Da Língua Galega

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• • Magazines
  • Podcasts
  • Sheet music
• O Folk Galego

  

  Document10 pages

  O Folk Galego

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• Historia Da Arte Romana

  

  Document5 pages

  Historia Da Arte Romana

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• Grana 1992 Autopoetica PDF

  

  Document5 pages

  Grana 1992 Autopoetica PDF

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• En Torno Da Segmentacio N Do Adverbio pr-97432834

  

  Document31 pages

  En Torno Da Segmentacio N Do Adverbio pr-97432834

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• Análise de Luar (Contos Galaicos)

  

  Document12 pages

  Análise de Luar (Contos Galaicos)

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• Dialnet AEmigracionNoCineDeChanoPineiro 7037919

  

  Document34 pages

  Dialnet AEmigracionNoCineDeChanoPineiro 7037919

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• Porvir Do Galego

  

  Document20 pages

  Porvir Do Galego

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• Marcial Valladares Biografia Dun Precurs

  

  Document308 pages

  Marcial Valladares Biografia Dun Precurs

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• Unha Cantiga Lesbica Amatoria No Trobado

  

  Document14 pages

  Unha Cantiga Lesbica Amatoria No Trobado

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet
• 8827-Texto Do Artigo-28716-3-10-20220328

  

  Document18 pages

  8827-Texto Do Artigo-28716-3-10-20220328

  Hugo Domínguez Silva

  No ratings yet