Yukarıda gördüğünüz görseli, insan kaynaklarının sizi zorla soktuğu Siber Güvenlik eğitiminden bir

slayt sayfası olduğunu düşünebilirsiniz. Konusu açılmışken iş mailinize gelen maillerin domainler-
ine dikkat etmeniz gerektiğini hatırlatmak isteriz. Lakin bu görsel IŞİD’in Horasan kolunun yayın-
ladığı Voice of Khurasan dergisinin 2023 Temmuz sayısından. Örgüt sempatizanlarına ve üyelerine
İnternet’te paylaşım yaparken nasıl güvenliklerini sağlamaları gerektiğinin yollarını anlatıyor. Eu-
ropol’ün 2022 yılında hazırladığı rapora göre IŞİD 2021'de yeni bir trend oluşturmaktadır. Online
mecralarda genişlerken eş zamanlı olarak P2P altyapısı kullanarak kendileri için daha güvenli alan-
lar oluşturmaktadırlar.1 Burada 7. yüzyıldaki gibi yaşamak isteyen bir topluluğun paradoksal bir
biçimde 21. yüzyılın teknolojisini kullanarak terör estirmesinden söz ediyoruz.
Yazı serimizin önceki makalelerinde vurguladığımız gibi marjinal fikirlerin büyük kitlelere yayılması
özgün koşulların bir araya gelmesine bağlıdır. Bavyerada, bir grup insanın bira içip konuştukları
marjinal fikirleri, uygun koşulların bir araya gelmesi, uzun vadede insanlık tarihinin gördüğü en
büyük vahşetlerden birinin yaşanmasıyla sonuçlanmıştır.2 IŞİD’in eylemleri diğer siyasi söylemler
gibi belirli koşulların bir araya gelmesiyle ortaya çıkıp filizlenmiştir. Burada farklı çeşitte ve
boyutta olan coğrafi, tarihsel, siyasi, sosyolojik vb. özgün koşullardan bahsediyoruz. Albrecht
Koschorke’ye göre söylemlerin hayata geçmesi ve fikirlerin yayılıp hegemonik geçerlilik kazan-
ması için kendi iletişim altyapısına sahip bir taşıyıcı gruba ihtiyaç vardır.3 Burdan yola çıkarak yazı
dizimizin bu bölümünde IŞİD’in söylemlerinin kök salması için Koschorke’nin bahsettiği taşıyıcı
1 EUROPOL, « European Union Terrorism Situation And Trend Report 2022», 2022. URL:https:www.europol.eu-
ropa.eu/cms/sites/default/files/documents/Tesat_Report_2022_0.pdf.
2 URL : https: //www.britannica.com/topic/terrorism. Erişim Tarihi: 29 Ağustos 2023
3 Albert Koschorke, « Hitler’in Kavgam’ı Üzerine Bir Analiz : Nasyonel Sosyalizmin Poetikası », Çev.Ayşe Kurultay,
İstanbul, İletişim Yayınları, 2022,20-21.
grup ihtiyacının bulunmasını ve bu hususta iletişim araçlarının teröre eklemlediği etkileri inceleye-
ceğiz. Bunun içinde örgütün internet düzlemindeki cihadına yani bir nevi klavye mücahitliğine
dikkat çekeceğiz ve bununla bağlantılı olarak örgütün yayınladığı “Dabiq” ve “Konstantiniyye”
dergilerini mercek altına alacağız.

İradenin Zaferi IŞİD Remake

IŞİD Irak’ta operasyonlara başladığı günlerden beri savaş alanlarının haricinde interneti ve medya
araçlarını savaş meydanı olarak görmüş orada sofistike bir mücadele vermiştir. 4. 2015 yılındaki
Paris Saldırılarından sonra “Burada İntikam Size Gelmeli” isimli fransızca videoyu internet üz-
erinden yayınlamışlardır. Video’nun başı Fransa’nın İslam Devleti ile mücadele etmesi için askeri
destek yolladığını bildiren haber videolarını içeren bir kolajdan oluşmaktadır. Devamında
Fransa’nın saldırılarında ölen çocukların videolarını ekledikten sonra “ALLAH'IN İZNİYLE
İNTİKAMIMIZ ALINACAK, ALLAH'IN İZNİYLE İNTİKAMIMIZ ALINACAK NE KADAR UZUN
SÜRERSE SÜRSÜN İNTİKAMIMIZ ALINACAK” yazısı ve arkada yüksek ve heycanlı ses tonuyla
yazının arapçası söyleniyor. Birden ekrana şok edici şekilde Paris saldırıları ve insanların yaşadığı
dehşet görüntüleri arkada etkili bir fransızca şarkı ile sahneleniyor.5 Leni Riefenstahl’ı kıskandırcak
kurguya sahip bu video, örgütün kendisine karşı kurulmuş Birleşik Ortak Görev Gücü kadar
gelişmiş silah envanterine sahip olmasa da, medya ve teknoloji kullanımında ileri ve sofistike
olduklarının kanıtlarından biridir. İŞID’in komutanları ve yeni katılanlar içerisinde teknoloji merak-
lısı olmakla beraber kodlama açısından da yeterliliğe sahip kişiler bulunmaktadır. 6 Zaten sahip
oldukları internet ve medya kullanım kabiliyetleri olmasa bu kadar kısa süre içerisinde, 110 ülkeden
40000 kişilik yabancı asker toplayamazdı.7

4Faisal Irshaid, « How Isis is spreading its message online » BBC, 19 Haziran 2014. URL : https: //www.bbc.com/
news/world-middle-east-27912569.
5 Wilayat Dimashq, « Voici venu le temps de la vengenace », Kasım 2015 URL : https: //jihadology.net/2015/11/22/
new-video-message-from-the-islamic-state-here-the-revenge-has-come-to-you- wilayat-dimashq/.
6 Abdal Bari Atwan, « Islamic State: The Digital Caliphate », Oakland, University of California Press, 2015, 19.
7 Antonia Ward, « ISIS's Use of Social Media Still Poses a Threat to Stability in the Middle East and Africa », RAND
Corporation, 11 Aralık 2018. URL : https: //www.rand.org/blog/2018/12/isiss-use-of-social- media-still-poses-a-threat-
to-stability.html
Tarihsel olarak bakıldığında, İslami Terör Örgütlerinin İnternet üzerinden mücadele vermeleri yeni
bir şey değildir. İlk olarak El Kaide internetin gücünün farkına varmıştır. El Kaide’nin üst düzey
yöneticilerinden olan Anwar al-Awlaki’nin önerisiyle El Kaide internet stratejisini daha da derin-
leştirerek dergi, blog ve sosyal medyaya yönelmiştir. IŞİD, Awlaki’nin stratejisini bir adım öteye
taşıdı. Artık sadece yönetim içerik üretmiyor, her üye sosyal medya ile birlikte kendi içeriğini üretip
kendi online cihadını verebiliyor.8
Önceki makalemizde bahsettiğimiz gibi Ebu Bekir Naci bir medya stratejisi zaruriyetinin altını
çizmiştir. IŞİD de bu doğrultuda, zamanın şartlarını esneterek sosyal medya üzerinden bir kampa-
nya yürütmüştür. Abdülbari Etvan’iye göre, Örgüt bazı siber saldırılar düzenlese de interneti genel
olarak yeni kişileri işe almak ve bir nevi kendi “brand marketing”ini yapmak için kulanmıştır.9 Bu
tutum Naci ile bir uyum göstermektedir.

Bizi Duymayın Bizden Duyun

Hassan Hassan ve Michael Weiss IŞİD üzerine yaptıkları çalışmada, görüştükleri örgüt üyelerinde
sıkça bir ifadenin kendini tekrar ettiğine dikkat çekmiştir ; “Bizi duymayın, bizden duyun”.10 Ken-

8 Atwan,a.g.e., 22
9 a.g.e.,18-42
10 Hassan Hassan ve Micheal Weiss, « ISIS : Inside the Army of Terror », New York : Regan Arts, 169
dini sergileyen terörün bu neferleri IŞİD’i kendilerinden duymamız için efor sarf etmektedirler ve
Dârül Online’da11 bu amaçla boy göstermektedirler.
IŞİD Dârül Online’ın bir çok kanalında bulunuyor. Skype üzerinden gençlerle tanışıp, ilişkilerini il-
erletip saldırı planı yapmak12, Tiktok’ta sevimli filtreler koyup paylaşımlarda bulunmak13, Annelerin
facebook gruplarında gönderi yayınlaması14, içerik paylaşımı yapmak için güvenli aynı zamanda da
kolaylık sağlayan online araçları kullanmak15 ve Twitter’da trend topic’lerin arasına sızarak kendi
ajandalarını yaymak16 örgütün Sosyal medyayı çok yönlü olarak etkin kullanılmasının örnek-
lerinden bazılarıdır.
Naci medyanın yeni mücahidleri kendi saflarına çekmek ve düşman askerlerini savaşmaktan
vazgeçirmek için araçsallaştırılmasını önermişti. Klavye mücahidleri de bu doğrultuda hareket
ediyor. 2014 yılında, sayıca üstün olmalarına rağmen Irak Güvenlik Güçleri’nin Musul'u terk edip
şehrin IŞİD’in eline geçmesiyle sonuçlanan süreçte, örgütün sosyal medya kullanımı ve paylaşım-
larının etkisi çok büyüktür. Hatta eski Irak Ulusal Güvenlik Danışmanı Mowaffak Baker al-
Rubaie’ye göre 30000 güvenlik gücü personelinin silah bırakıp kaçması sosyal medyada yürütülen
ve Musul’un düşmesinden iki hafta önce yayınlanan IŞİD videolarının eseridir. 17 Hindistanda
örgütün Chief Recruiter’i insanlara genellikle Facebook ve bazı online mesaj sistemleri üzerinden
iletişime geçip bünyelerine kattıklarını kabul etmiştir.18
IŞİD’in Dârül Online’da nicelik olarak farklı mecralarda ve farklı amaçlarda kullanıldığından bah-
settik. Nitelik olarak da bu paylaşımların içeriği de bir o kadar önemlidir. IŞİD’in taşıyıcı grubuna
verdiği mesajları incelemek için terör örgütün Türkiye’de yaptığı medya kampanyasını mercek al-
tına alabiliriz. IŞİD’in Türkiye için ürettiği içerikler Dört ana başlık altına toplanabilir. Birincisi,
Müslümanların yaşayış esaslarına ilişkin gündelik bilgilerdir. Selefi doktrininin insanlardan günde-
lik hayatta ve özel ilişkilerinde nasıl davranmasını gerektiğini anlatan vaazlar ve metinlerden

11 Arapça “Dar” kelimesi “bir kavmin konakladığı veya yerleştiği yer” anlamına gelmektedir.Dar al-Online ke-
limesini internet mecrasını tanımlamak için kullanılmıştır.İslam Fıkhında da Dar al-Harb ve Dar al-İslam ben-
zer mantıktan türemiştir.
12 RebaccaCamber,« Jihadi bride,17,married anISIS fighter over SKYPE and plotted to launch UK attack with firearms
and pineapple hand grenades shipped from Syria », Daily Mail, 26 Temmuz 2017. URL : https: //
www.dailymail.co.uk/news/article-4731152/Girl-17-arrested-plans-launch-attack-UK.html.
13Georgia Wells, « Islamic State Turns to Teen-Friendly TikTok, Adorning Posts With Pink Hearts », The Wall Street
Journal, 21 Ekim 2019. URL : https: //www.wsj.com/articles/islamic-state-turns-to-teen-friendly- tiktok-adorning-posts-
with-pink-hearts-11571680389.
14Lizzie Dearden, « Mother who spread Isis propaganda on Facebook spared jail for terror offences due to children's
'suffering », The Independent, 7 Kasım 2017.URL : https: //www.independent.co.uk/news/uk/crime/woman-isis-propa-
ganda-facebook-jail-terror-offences-children- farhana-begum-ahmed-old-bailey-a8042196.html.
15 Carmen Fishwick, « How a Polish student's website became an Isis propaganda tool », The Guardian, 16 Ağustos
2014. URL : https: //www.theguardian.com/world/2014/aug/15/-sp-polish-man-website-isis-propaganda- tool.
16 Shiv Malik, Sandra Laville, Elena Cresci et Aisha Gani, « Isis in duel with Twitter and YouTube to spread extremist
propaganda », The Guardian, 24 Eylül 2014. URL : https: //www.theguardian.com/world/2014/sep/24/isis-twitter-
youtube-message-social-media-jihadi.
17 Hassan ve Weiss, a.g.e.,169
18URL : https: //www.ndtv.com/india-news/isis-chief-recruiter-in-indian-subcontinent-named-global- terrorist-by-us-
1712893.
bahsediyoruz burada. İkinci olarak, Kırmızı çizgiler, Müslümanların sorumlulukları ve Cihad
başlığıdır. Tağut devletle ne kadar ilişkilenebileceği, selefilik doktrininin uygun bulmadığı hüküm-
ler ve ümmete karşı sorumluluk olarak cihattan söz edilmesi konuları bu başlıkta toplanmıştır.
Üçüncü başlığımız ise Devlet ve yerel düşmanlara karşı söylemlerdir. Örgüt Suriye’de YPG ile mü-
cadele halinde olmasından ötürü Türkiye’deki Kürt Siyasal hareketi hedef alınmıştır. IŞİD’e karşı
yapılan iç güvenlik operasyonlarının artmasıyla birlikte artık Devlete karşı propaganda içerikleri
artmıştır. Son ana başlığımız ise, süregelen cihada ilişkin içerikleri kapsamaktadır. Suriye ve Irak-
taki çatışmalar hakkında güncel haberlere, IŞİD’in sunduğu adil hayattan kesitlere ek olarak
bölgedeki diğer selefi cihadçı örgütlerin haberlerinin IŞİD’e örgütlenme konusunda yardım sağlay-
acak şekilde yayınlanması bulunmaktadır. 19
Bunların haricinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi(ORSAM) tarafından yayınlanan
“Türkçe Konuşan Deaş Destekçileri Üzerine Twitter Sosya Ağ Analizi” bize çarpıcı veriler sun-
maktadır. 2567 twitter hesabından aldıkları veri setleri üzerinden yapılan incelemeler, Twitter
trafiğinin %89’u 421 hesap tarafından oluşturulduğunu göstermiştir. Bu durum Türkiye’de bulunan
gezici vaizlerin etkisi ile paralellik göstermektedir, lakin Twitter’daki destekçi hesaplar verisel
olarak kendi çevrelerini aşarak daha geniş çevrelere ulaşmıştır. Ayrıca hesapların ana gündemleri
YPG ve onunla bağlantılı hususlar olurken ikinci ve sonraki gündemleri ruhani konular olmuştur. 20
Bu verinin 2010’ların ortasında toplatıldığını unutmamak gerekir. Güncel dergilerine ve örgüt sem-
patizanlarının içeriklerine bakıcaz olursak, Recep Tayyip Erdoğan ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti,
Suudi Arabistan yönetimi ve Sufi yapılanmalara karşı propaganda içeriklerini görebiliriz.Din
temelli bir örgütün ana gündeminin dünyevi olması örgütün medya stratejisinin derinliğinin
göstergelerinden biridir.

19 Doğu Eroğlu, « Türkiye’de Radiaklleşme, Örgütlenme, Lojistik: IŞİD Ağları », İstanbul, İletişim Yayınları, 2018,
285.
20 a.g.e.,289-290.
Makro Dârül Online İçinde Mikro Çığlıklar
Nicholas Johnston IŞİD’in işe alım süreçlerini, Mikro işe alım yani işe alımcıların direkt potansiyel
gördükleri kişilerle iletişime geçmesiyle bünyelerine kazandırması ve makro işe alım yani potan-
siyeli olan kişilerin propaganda materyaline düzenli şekilde maruz kalarak değişim geçirmesi ol-
mak üzere iki seviyeye ayırmıştır. Örgütün çevrimiçi videoları, filmleri, yayınları kısacası online or-
tamda bulunan multimedyası Makro işe alım için organize edilmiştir. Dabiq Dergisi’de örgütün
makro istihdamın bir projeksiyonudur.21
Johnston, Prochaska ve DiClement Transteorik Değişim Modelini Göz önünde bulundurarak makro
işe alım sürecindeki herkesin değişim sürecinin aynı aşamasında veya şiddete karşı aynı duyarlılığa
sahip olmayabileceğini söylemektedir. Potansiyel üyenin mobilizasyonu karşısına çıkacak içerikler-
den direkt şekilde etkilenmektedir. Bu durum IŞİD’in medya kampanyasında kompanse edilmeye
çalışılmıştır. IŞİD yazılı metinlerinde şiddet göreceli olarak sınırlandırılmış, efektif olarak vahşet
içeren görüntülerini video içeriklerle yayınlamıştır. Böylelikle örgüte katılması mümkün olan
potansiyel kişilerin mobilizasyon sürecini sekteye uğratmamış aynı zamanda kırılgan bireyleri göre-
celi olarak sınırlandırılmış vahşet içerikleri ile şiddete karşı duyarsızlaştırmıştır.22 Bu göreceli şid-
deti biraz daha somutlaştırıcak olursak, 2015 Paris Saldırıları hakkında yukarıda bahsettiğimiz “Bu-
rada İntikam Size Gelmeli” isimli videonun içerdiği görsel ögeleri ve bir önceki makalemizde
yayınladığımız aynı olay hakkında Dabiq dergisinde bulunan görsel ögeleri karşılaştırdığımızda
Dabiq dergisinin göreceli olarak kullanıcı dostu olduğunu söyleyebiliriz.
IŞİD’in kendi taşıyıcı grubu için kullandığı bu sofistike metodolojiye ek olarak bazı nicel verilere
de çalışmamızda yer vermek istiyoruz. Dabiq dergisi 2014-2016 yılları arasında toplamda 146 yazı

21 Nicolas Johnston, « Selling terror: a multidimensional analysis of the Islamic State’s recruitment propaganda », Aus-
tralian Journal of International Affairs, Vol.76.No.2, 2022, pp.194-218.
22 a.g.e.
içeren 15 sayı halinde yayınlanmıştır. Kadınlara özel yazılardan röportajlara, güncel siyasi meselel-
erden John Catlie’nin23 köşe yazılarına kadar geniş bir içeriğe sahiptir. 24 15 sayıda da en sık tekrar
eden kelimelere baktığımız zaman;”Allah”,”İslam”,”state”,”muslims”,”against”,“peo-
ple”,”fight”,”caliphate”,”crusader”,”religion” ve “jihad” kelimeleri ortaya çıkmaktadır. Bu sayısal
veriler üzerinden Dabiq semantik bir incelemeye tabi tutulduğunda, savaşın ne olduğunu değil,
savaşın ne için olduğunu anlamaya odaklanmıştır.25
Johnston, Dabiq dergisinin aslında Şiddet, Devlet ve Hilafet olan 3 baskın temadan oluştuğunu öne
sürmektedir. Bu baskın temaları Ebu Bekir Naci’nin İslam devleti kurulması için ön gördüğü üç
aşama ile bağdaştırmaktadır.26 Özellikle şiddet teması ile “Yıpratma ve Bitkin Düşürme” aşa-
masının örtüşmesi konumuz ile bağlantılı olması anlatımız açısından önemlidir. Ebu Bekir Naci
yoğun bir şiddet ve vahşet kullanımının cihada katılım için kritik olduğundan bahsediyor. Şiddeti
yeni işe alım yapmak için araçsallaştırmak ilk defa IŞİD’in kullandığı bir yöntem değildir. Lakin
diğer İslami Terör örgütlerinden farklı olarak IŞİD ruhsal ve dini bir cihad projeksiyonuna ek olarak
parlak silahlar ve hızlı arabalarla dolu bir macera anlatısı da sunmuştur. 27 Cihad anlatısına tek kat-
tığı şey de bu olmamıştır. Terör doğası gereği omnicide bir eylemdir 28. Buna karşı olarak IŞİD
Dabiq dergisindeki anlatısıyla her şeye karşı değil de belirli bir şeye karşı mücadele ettikleri
söylemini inşa ederek şiddet içeren cihad anlatısını yeniden tanımlamıştır.

Ne Ebu Bekir Naci ne de IŞİD şiddetin işlevselleştirilmesi konusunda bir patente sahiptir. IŞİD şid-
detin düşmana korku ve dehşet hissettirmek için enstrümanlaştırılması konusunda ünik olmamakla
beraber bu süreci kendilerine çok iyi adapte edip vahşetin yönetimi konusunda ustalaşmıştır. 29
Örgütün ustalaştığı tek hususun vahşetin uygulanmasının olmadığı bunun teşhir edilmesi ve propa-
ganda olarak kullanılması konusunda da uzmanlaştığını gözler önüne serdik. Naci’nin de üstünde
durduğu medya kullanımını internet ortamında geliştirerek hem kendi eylemlerinin etkisini arttırıp
vahşetin dozajını yükseltmiş hem de yeni insanlar kazanmakta bunu kilit bir noktaya taşımışlardır.

23 IŞİD tarafın 2012 yılında kaçırılan Büyük Britanyalı gazeteci,URL:https://www.bbc.com/news/uk-63711446

24 Yenal Göksun ve Emin Salihi, « DEAŞ'ın Medya Stratejisi », SETA, 2018, 45-47.
25 Johnston,a.g.e.
26 a.g.e.
27 a.g.e.
28 Fethi Benslama, « Ölüm Siyaseti Cihatçı Üst-Müslümanlar »,Çev.Orçun Türkay,İstanbul,İletişim
Yayınları,2019, 17.
29 Atwan,a.g.e.,p.227