X.1.- Introdución.

X.2.- Características estruturais: tamaño, estrutura,

forma.
X.3.- Comportamento dos polímeros: térmico e
mecánico.
X.4.- Plásticos de interese industrial: termoplásticos,
termoestables, elastómeros.
X.5.- Conformado.
X.1.- Introdución.
X.2.- Características estruturais: tamaño, estrutura,
forma.
X.3.- Comportamento dos polímeros: térmico e
mecánico.
X.4.- Plásticos de interese industrial: termoplásticos,
termoestables, elastómeros.
X.5.- Conformado.
 http://www.plasticseurope.es/
Polímeros:
“Calquera sustancia natural ou sintética de alto peso molecular,
comunmente superior a 10.000 g/mol, integrada por unidades
máis pequenas (meros) unidas entre sí por enlaces covalentes”

Plásticos:
“Materiais compostos principalmente de polímeros, sintéticos ou
naturais altamente modificados, que en algunha etapa do seu
Granza
procesado son facilmente moldeables en formas útiles”

Resinas:
“Polímeros que aínda non foron conformados na súa
forma final (produto acabado) útil”

Curso 2022-23 3
 Historia dos plásticos
Antes-1800 Descubrimento e utilización dos polímeros naturais (coiro, algodón, seda, caucho,...) con pequenas modificacións.
1839 Charles Goodyear desenrola o proceso de vulcanización do caucho natural.
1868 J.W. Hyatt inventa o celuloide, considerado o primeiro plástico.
1891 C. Topoham produce Rayon.
1893 E. Fischer e H. Leuchs propoñen un modelo de cadea para a celulosa e sintetizan a molécula corroborando o seu modelo.
1900 Dr. J. E. Brandenberger descubre o celofán.
1909 L. Bakeland inventa a bakelita (resina fenólica) o primeiro polímero feito integramente de material sintético.
1924 H. Staudinger propón o modelo de estructura de cadeas para polímeros sintéticos (gana o premio Nobel en 1953).
1925-1940 Sínteses de diversos polímeros por polimerización por adición: PVC (1926), PE (1933), Teflón (1938), PS (1939), ...
1934 W. Carothers inventa o Nylon mediante a polimerización por condensación.
1940-1950 Sínteses de diversos polímeros por polimerización por condensación: PET, poliéster insaturado.
1942 Fabricación do primeiro ordenador (ENIAC)
1947 Primeiros discos de vinilo.
1950-1955 K. Ziegler e G. Natta desenrolan catalizadores de baixa presión.
1955-1970 Sínteses de novos polímeros: PP (1954), siliconas (1962), PPO, acetal, epoxy/poliuretano. Desenrolo de materiais compostos
empregando resinas sintéticas e materiais de reforzo (fibras de vidro, de carbono ou aramidas).
1971 Créase o primeiro disco flexible, feito dunha película de poliéster e material metálico.
1970-1990 Produción e desenrolo de novos métodos de fabricación de plásticos que implican redución de custes, mellora da calidade e aplicacións
onde outros materiais (madeira ou metal) eran empregados habitualmente. Por exemplo, en 1975 introdúcese o PET como materia prima
na fabricación de botellas para bebidas refrescantes. En 1980, créanse os primeiros compact discs, feitos de policarbonato.
1989 Introdución da World Wide Web que revoluciona o mundo de internet.
1990-2000 Sínteses de resinas de estrutura complexa con propiedades especiais (alta resistencia térmica, non inflamables, conductividade eléctrica,
biodegradables, biocompatibilidade, ...)
1990-2000 Desenrolo de novos catalizadores que melloran considerablemente as propiedades de moitas resinas, incrementando as posibilidades de
expansión dos plásticos. Destacan os metalocenos (catalizadores na sínteses de novas poliolefinas)
1998-2000 Segundo a asociación de periodistas norteamericanos, os plásticos atópanse entre os 50 descubrimentos máis importantes do século XX.

Curso 2022-23 4
 Abreviaturas dos polímeros máis comúns
ABS (TP) Terpolímeros de acrilonitrilo – butadieno – estireno PE (TP) Polietileno
BR (E) Caucho de butadieno PET (TP) Polietilentereftalato
CA (TP) Acetato de celulosa PF (TS) Resinas fenol - formaldehído
CPE (TP) PE clorado PMMA (TP) Polimetacrilato de metilo
CPVC (TP) PVC clorado PO (TP) Poliolefina
CR (E) Caucho de policlorapreno o Neopreno POM (TP) Polioximetileno, poliacetal
EP (TS) Resina epoxi PP (TP) Polipropileno
EPS (TP) Poliestireno expandido PS (TP) Poliestireno
ETFE/ PETFE (TP) Copolímeros etileno-tetrafluoroetileno PTFE (TP) Politetrafluoroetileno (teflón)
EVA (TP) Copolímeros etileno – acetato de vinilo PUR (TS) Resinas de poliuretano
HDPE / LDPE (TP) Polietileno de alta (HD)/baixa (LD) densidade PVAC (TP) Poliacetato de vinilo
MBS (TP) Terpolímeros metacrilato – butadieno – estireno PVC (TP) Policloruro de vinilo
MF (TS) Resina de melanima formaldehído PVDC (TP) Policloruro de vinilideno
NR (E) Caucho natural SAN (TP) Copolímero estireno-acrilonitrilo
PA (TP) Poliamida (nylon) SBR (E) Cauchos estireno-butadieno
PBS (TP) Copolímeros polibutadieno - estireno SI (TS) Plásticos de silicona
PBT/PBTP (TP) Politereftalato de butilo UF (TS) Resinas de urea formaldehído
PC (TP) Policarbonato UP (TS) Resinas de poliéster insaturado

TP: termoplástico; TS: termoestable; E: elastómero

Curso 2022-23 5
 o Códigos de identificación dos polímeros
máis empregados en envases.

o Desenvolvidos pola Sociedad de la

Industria de Plásticos (SPI) en 1988.

o Obxectivo: facilitar a reciclaxe dos plásticos

despois do seu uso polo consumidor.

Mobiliario urbano
(a partir de plástico reciclado)

Curso 2022-23 6
X.1.- Introdución.
X.2.- Características estruturais: tamaño, estrutura,
forma.
X.3.- Comportamento dos polímeros: térmico e
mecánico.
X.4.- Plásticos de interese industrial: termoplásticos,
termoestables, elastómeros.
X.5.- Conformado.
Características estruturais
o Química.
o Tamaño (peso molecular).
o Estrutura (configuración molecular).
o Forma (conformación molecular).

Grupos funcionais
Grupos substituíntes
Curso 2022-23 8
 Tamaño (peso molecular)
Formación de polímeros: POLIMERIZACIÓN
Polimerización por ADICIÓN: a molécula de monómero pasa a formar parte do polímero sen perda de átomos. Ten
lugar mediante varios pasos de forma secuencial:
Radicais libres

Ramificacións nas
reaccións de
polimerización
por adición Monómeros que seguen un mecanismo de
polimerización por adición
Ramificación

Curso 2022-23 9
 Polimerización por CONDENSACIÓN: a polimerización implica unha reacción química entre grupos funcionais
distintos. Normalmente xérase unha molécula pequena como subproduto (auga, metanol, etc.).

Monómeros que seguen un mecanismo de

polimerización por adición.

Formación de poliamida 6/6 mediante reacción de

polimerización por condensación
Estrutura LINEAL

Formación dunha
REDE TRIDIMENSIONAL

Formación de fenol-
formaldehído mediante
reacción de polimerización
por condensación
Curso 2022-23 10
 Alto M (M: masa dun mol de cadeas)

Baixo M

Distribución de pesos moleculares

__
Peso molecular medio numérico, M n

__
M n = ∑ n i Mi
Lonxitude total de cadea de polímero
respecto do número de cadeas individuais
∑n i

__
Peso molecular medio en peso ou gravimétrico, Mw
Grao de polimerización, n
Lonxitude total da cadea de polímero
__ Número medio de monómeros que
respecto da fracción másica das
cadeas individuais (abundancia) M w = ∑ w i Mi =
∑n M
i
2
i se repiten nunha cadea.
∑n M
i i

Mn
Mi: peso molecular medio no intervalo i n=
ni: número de moléculas de peso molecular Mi Mo
nM
wi: fracción en peso de ese intervalo de moléculas; wi = i i
Mo: peso molecular da unidade monomérica ∑ niMi
Curso 2022-23 11
 Exemplo1: Calcular o peso molecular medio numérico e másico e o grao de polimerización dunha
mostra de polietileno (C2H4) ca seguinte distribución de pesos moleculares:

Intervalo PM medio, Mi N
1 50.000 1
2 100.000 4
3 200.000 5
4 500.000 3
5 700.000 1

PE C2H4 PM = 28 g/mol

Curso 2022-23 12
 Índice de heteroxeneidade (IH) ou de polidispersión (PDI): medida de distribución do peso molecular
nunha mostra.
Exemplo de dúas distribucións de pesos moleculares de dous
__ polietilenos de baixa densidade.
Mw
IH = __
Mn

Polímeros industriais:
Entre 2 e 100

Distribucións estreitas (IH ≈ 1)  tamaño molecular homoxéneo (todas as cadea teñen o

mesmo tamaño: polímero monodisperso).
Distribucións anchas (IH ≠≠ 1)  tamaño molecular heteroxéneo
Curso 2022-23 13
 Influencia do PM
Aumento do peso molecular medio ⇒ incremento do “enmarañamento da cadeas”

o Aumento da temperatura de abrandamento.

o Maior viscosidade.
o Mellora das propiedades mecánicas: resistencia, elasticidade, tenacidade.

Índice de heteroxeneidade alto

o Aumento do intervalo de fusión ou abrandamento.
o Peores propiedades mecánicas.
o Menor resistencia a axentes químicos (deterxentes e disolventes).

Curso 2022-23 14
 Estrutura

TERMOPLÁSTICOS

Lineal Ramificada
Existencia de pequenas cadeas laterais

TERMOESTABLES
CAUCHOS

Entrecruzada Reticulada
Estrutura tridimensional, onde as Rede tridimensional amorfa
cadeas están unidas unhas as outras
Curso 2022-23 por enlaces laterais 15
 Estrutura (configuración molecular)
Configuracións moleculares (isomería): Sustancias ca mesma fórmula empírica pero con estrutura
e propiedades distintas.

o Isómeros de posición: Distinta posición do grupo R na cadea principal.

cabeza - cabeza cabeza - cola

o Isómeros espaciais (estereoisomería): Distinta orientación no espazo de R.

Isotáctico
Sindiotáctico Atáctico

Grupo -CH3 Regulares!

Emprego de catalizadores (favorecen a
formación duns isómeros específicos)
Curso 2022-23 16
 o Isómeros xeométricos: Posicións relativas distintas dos R contiguos ao C=C dobre enlace.

CH3 H CH3 CH2

C C C C
CH2 CH2 CH2 H
isopreno trans-isopreno:
cis-isopreno:
caucho natural guta percha
(elástico) (ríxido)

Configuracións en copolímeros

En bloque
Ao azar

Alternados Inxertados

Curso 2022-23 17
 Forma (conformación molecular)

Dobres enlaces ou grupos

PE (M )=280.000
−
voluminosos limitan a
n

capacidade de movemento
Nº configuracións ≈ 104 da cadea.

Curso 2022-23 18
 Estruturas amorfas Estrutura semicristalina

Zona
cristalina

Termoestables (estr. reticulada)

Termoplásticos (estr. entrelazadas)

Zona amorfa

SISTEMA EIXOS POLÍMEROS Termoplásticos (parcialmente cristalinos)

Trigonal a=b=c Poli 1,2 Butadieno (isotáctico)
α = β = γ ≠ 90º

Tetragonal a=b≠c PAN (isotáctico)

α = β = γ = 90º Grao de cristalinidade (%)
Monoclínico a≠b≠c
α = γ =90º ≠ β
Nylon 6, celulosa
(aliñamento parcial das cadeas)
Ortorrómbico a≠b≠c Polietileno (PE), PP, PVC
α = β = γ = 90º

Triclínico a≠b≠c PET, Nylon 6,6

α ≠ β ≠γ
a=b≠c
Algunhas propiedades dependen da % crist.
Hexagonal Poli (p-clorobencil)-L-aspartato
α = β = 90º
γ = 120º
Os tratamentos térmicos e os esforzos
mecánicos modifican a % de cristalinidade.
Curso 2022-23 19
 Crecemento radial ou esferulítico ⇒ pregamento de cadeas Morfoloxía “Brocheta”

Polímeros
semicristalinos con
estereoimpedimentos,
estirados mono ou
biaxialmente

Fotomicrografía con luz polarizada

transmitida, mostrando a
estrutura esferulítica do PHB
(polihidroxybutirato) ORIENTADOS E
ANISÓTROPOS

Polímeros cristalinos sen

estereoimpedimentos nin deformacións

Estrutura esferulítica do caucho

NON ORIENTADOS E ISÓTROPOS natural (TEM) 30.000x Microfisuración en polistireno; as frechas
indican a Dirección de aplicación de carga
Curso 2022-23 20
 Algunhas consecuencias:
o Perda de transparencia.

Fotomicrografía con luz polarizada ↑ % cristalinidade

100 µm mostrando a estrutura esferulítica
do PE (525x)

o Incremento da resistencia química aos disolventes.

Zonas cristalinas ≈ compactas!

o Temperatura fusión definida.

o Aumento espectacular das propiedades mecánicas despois do estiramento
(resistencia e rixidez ⇒ ↑ % cristalinidade ).
Curso 2022-23 21
 o Lixeiro aumento da densidade.

ρ c (ρ-ρ a ) ρ = densidade do material problema

=
α(%) x100 ρa = densidade do material amorfo
ρ(ρ c -ρ a )
ρc = densidade do material cristalino

Exemplo 2: Un novo tipo de polietileno flexible e resistente ó impacto, para ser utilizado como película delgada
necesita ter unha densidade de 0,88 a 0,915 g.cm-3. Deseñade o polietileno necesario para obter ditas propiedades,
tendo en conta que a densidade do polietileno totalmente amorfo é de 0,87 g.cm-3.

PE (ortorrómbica) ao= 0,74 nm, bo= 0,495 nm, co= 0,255 nm

Nº neto de meros por cela unitaria: 2

ρc = 0,9932 g.cm-3

O PE deberá ser procesado de tal forma que se

produza entre un 9,2 e un 39,6% de cristalinidade.

Curso 2022-23 22
 Factores que inflúen no grao de cristalinidade dun polímero
1º) Complexidade.
Estruturas sinxelas, regulares e flexibles facilitan a cristalinidade.
Ex.: Os polímeros isotácticos e sindiotácticos son cristalinos. Polímeros atácticos non.

Poliestireno (PS)
Amorfo
Polietilenos (PEs)
Cloruro de polivinilo (PVC)
Semicristalino
Amorfo Polimetacrilato de metilo (PMMA)
Amorfo
Polipropileno (PP)
Semicristalino

Policarbonato (PC)
Amorfo
Tereftalato de polietileno (PET) Semicristalino
Polihexametilenadiamida (nylon 66) (PA) Semicristalino

Curso 2022-23 23
 2º) Velocidade de arrefriado

3º) Grao de polimerización

Efecto da temperatura na estrutura e comportamento de

polímeros termoplásticos.

Características físicas do polietileno.

4º) Deformación previa (estirado)

Aliñamento das cadeas na dirección de
estirado: formación de cristais.

Curso 2022-23 24
X.1.- Introdución.
X.2.- Características estruturais: tamaño, estrutura,
forma.
X.3.- Comportamento dos polímeros: térmico e
mecánico.
X.4.- Plásticos de interese industrial: termoplásticos,
termoestables, elastómeros.
X.5.- Conformado.
 COMPORTAMENTO TÉRMICO dos polímeros
Temperatura de transición vítrea (Tg) e temperatura de fusión (Tm)
Estruturas amorfas ⇒ exhiben Tg As temperaturas de fusión (Tm) e de
transición vítrea (Tg) condicionan o uso
Estruturas con certo grao de cristalinidade ⇒ exhiben Tg e Tm
dos polímeros e o seu comportamento

Plásticos amorfos ⇒ Ttraballo < Tg TRC: temperatura de resistencia ao calor

Plásticos semicristalinos (tenaces, aplicacións estruturais) ⇒ Ttraballo > Tg
Elastómeros ⇒ Ttraballo > Tg
Curso 2022-23 26
 Temperatura de transición vítrea, Tg (mobilidade das cadeas poliméricas): depende da ESTRUTURA

Estruturas sinxelas (alta mobilidade → baixa Tg

Curso 2022-23 27
 COMPORTAMENTO MECÁNICO dos polímeros
VISCOELASTICIDADE (característico dos termoplásticos)
Ensaio de relaxación:

εo
deformación (cte.)

Forza tensión (t)

Resposta elástica
(sólido cristalino)

tempo
Módulo de relaxación
viscoelástico ou
pseudomódulo de elasticidade

σ(t)
Resposta viscoelástica Resposta viscosa Er =
(termoplásticos) (fluído)
εo
Dependencia da resposta elástica e
plástica do tempo e da velocidade (a T = cte.)
de aplicación da carga

Curso 2022-23 28
 Sólido Ríxido
(cadeas “conxeladas”)

Comportamento viscoelástico!
(deformación dependente do tempo
e non totalmente recuperable)

Líquido viscoso
(movemento das cadeas independente)

Curso 2022-23 29
Curso 2022-23 30
 COMPORTAMENTO MECÁNICO dos polímeros (ata rotura)

Curvas tensión-
deformación de
distintos tipos de
materiais

Os polímeros son: Pouco resistentes (↓ R) , flexibles (↓ E) e dúctiles (↑ %EL)

Curso 2022-23 31
 A formación da estrición implica un
fortalecemento da zona.

Curvas tensión-deformación típicas de

distintos tipos de polímeros

Polímero fráxil (A)

Polímero dúctil (B)
Exemplo de curvas tensión-deformación de Polímero elástico (C)
termoplásticos de uso común

http://www.mse.mtu.edu/outreach/virtualtensile/index.htm# 32
Curso 2022-23
 Efecto da temperatura e a velocidade de aplicación de carga nos termoplásticos

Comportamento fráxil-dúctil en
función da temperatura PMMA

Influencia da velocidade de
aplicación de carga
Curso 2022-23 33
 Mecanismo de deformación
Termoestables
Termoplásticos a T<Tg

Estiramento de enlaces covalentes ⇒ deformación elástica lineal

Termoplásticos a T ≈ Tg

Desenmarañamento de cadeas ⇒ deformación viscoelástica (recuperación elástica non lineal que

depende do tempo)

Termoplásticos a T > Tg

Esvaramento das cadeas ⇒ deformación plástica (permanente)

Curso 2022-23 34
 Tipos de deformación
Termoplásticos amorfos, a baixas Termoplásticos semicristalinos, a baixas
velocidades de deformación e T velocidades de deformación e T ≥ Tg
lixeiramente debaixo de Tg

Estrutura fibrilar

Fractura dúctil
Alineamento
dos cristais

Elongación da
parte amorfa

Rotura dos cristais

Estrutura sen deformar 35

Curso 2022-23
 Termoestables Microfisuración (“Crazing”)
Termoplásticos, T << Tg Rexións localmente orientadas na dirección perpendicular á
de aplicación da carga  reforzamento.
Elastómeros, T << Tg Característico de termoplásticos amorfos (PS,
PC, PMMA, ...) a T > 0.8Tg.

Fractura fráxil

Propagación de fendas

Curso 2022-23 36
 Elastómeros, T > Tg

A recuperación elástica
está en función do grao de
entrecruzamento.

Desovillado de cadeas
⇒ deformación
elástica non lineal.

Cadeas amorfas ovilladas

e certo entrecruzamento

Cadeas estiradas (ata o entrecruzamento)

Curso 2022-23 37
X.1.- Introdución.
X.2.- Características estruturais: tamaño, estrutura,
forma.
X.3.- Comportamento dos polímeros: térmico e
mecánico.
X.4.- Plásticos de interese industrial: termoplásticos,
termoestables, elastómeros.
X.5.- Conformado.
 Polietilenos (LDPE, HDPE), polipropileno
(PP), policloruro de vinilo PVC, poliestireno
(PS, EPS) e polietilentereftalato (PET)
representan aproximadamente o 90% da
demanda total de plásticos.
Curso 2022-23 39
 +
Performance and Price
FP: Fluorinated propylene
LCP: Liquid-crystal polymers
M-PPO: Polyphenyloxide modified
PAI: Polyamide-imide
PBI: Polybenzimidazole
PEEK: Polyether ether ketone
PEI: Polietilenimina
PI: Poliimida
PPS: Polyphenylene sulfide
PPSU: Polyphenylsulfone
-

PSU: Polysulfone

o Plásticos comodities
Son os plásticos máis comercializados (baixo custe). Aplicacións a baixa temperatura e baixa tensión.

o Plásticos de enxeñaría
Boas prestacións mecánicas e resistencia térmicas (aplicacións estruturais). Baixa produción e maior custe que os
comodities.

o Plásticos de enxeñaría avanzados

Estes plásticos presentan propiedades sobresaíntes como baixo índice de fricción ou elevada resistencia
dieléctrica. O seu custe é moi elevado e o volume de produción moi baixo. O número de aplicacións limitado.
Curso 2022-23 40
 Resistencia á tracción, Rm
Máxima temperatura de traballo (°C)

PEEK
En xeral, o incremento da complexidade implica:
PES (PSU)
↑ Tg ↑Tm
↑ Rm
PC ↑ Precio
PET

PA 66
PVC

PMMA

PS PE

http://www.plasticos-mecanizables.com/

Curso 2022-23 https://www.gehrplastics.com/things-worth-knowing/technical-data-sheets.html 41

 Termoplásticos - Características xerais

o Estruturas lineais ou lixeiramente ramificadas.

o Enlaces febles de segundo orde entre as cadeas.
o Poden presentar certo grao de cristalinidade.
o Reciclables.
o Envellecen (fraxilizan) ca luz solar ou co osíxeno.

Poliolefinas Polietilenos (HDPE, LDPE, LLDPE)

Polipropileno (PP)

Vinílicos Cloruro de polivinilo (PVC)

e
Acrílicos Poliestireno (PS)
Polimetilmetacrilato (PMMA)

Plásticos
Polietilentereftalato (PET)
de
Ingeniería Policarbonato (PC)

Poliamidas (PAs)

Curso 2022-23 42
 Características dos termoplásticos máis representativos: POLIOLEFINAS
o Estrutura lineal con posible ramificación ⇒ termoplásticos semicristalinos.
o Boa resistencia química e illamento térmico.
o Flexibles e pouco resistentes con posibilidade de mellora mediante
modificación estrutural e incorporación de aditivos.

Polietilenos (PEs)

LDPE (Polietileno de baixa densidade)

LLDPE (Polietileno lineal de baixa densidade)
HDPE (Polietileno de alta densidade) LDPE UHMWPE
UHMWPE (Polietileno de ultra alto peso molecular)

(HDPE) HDPE

(LDPE)
As cadeas sinxelas favorecen:
o Altas porcentaxes de cristalinidade, sobre todo no HDPE.
o Faixas temperaturas de fusión (Tm ≈ 120 °C e Tg ≈ -100 °C
(LLDPE)

Curso 2022-23 43
 H H − CH3 Polipropileno
Substitución de H por outros
− fenilo Poliestireno Incremento de tamaño
C C grupos funcionais (restrición de movementos,
− Cl Policloruro de vinilo perda regularidade)
H H ou introdución na cadea principal
− CN Poliacrilonitrilo
− CO−O−CH3 Poliacrilatos Natureza química do
− CO−NH Poliamidas grupo funcional
PoliPropileno (PP) (xeración de novos “enlaces”,
− CO−O − Poliésteres interacción co entorno)
− etc

i PP (Polipropileno-isotáctico)
n % Cristalinidade ρ (g/cm3 )
e PP (Polipropileno-expandido) 1,0
Resis. tracción, Rm (MPa)
100

O polipropileno é un material cun bo compromiso entre 80

% Cristalinidade / Rm (MPa)
0,9
resistencia e ductilidade (tenacidade), o que xustifica o seu
amplo uso en aplicacións estruturais. Densidade (g/cm3) 60

0,8
Bisagras 40
(boa flexibilidade)
0,7
20

0,6 0
LDPE LLDPE HDPE PP

Curso 2022-23 44
 TIPO MONÓMERO PROPIEDADES APLICACIÓNS EXEMPLOS
POLIPROPILENO Bo compromiso entre Envases de alimentos,
(PP) resistencia e ductilidade películas de embalaxe,
(tenacidade). Maior TF e de xiringas desbotables,
Parcialmente
deformación que os PEs. sector automóbil, etc..
cristalino
Alta estabilidade química.

CLORURO DE Ríxido, aínda que pode ser Ríxido: tubarias, perfís,

POLIVINILO flexible (plastificantes),
(PVC) autoextinguible, e gran
resistencia química.
Amorfo
Baixa estabilidade térmica.
recubrimentos illantes
de cables eléctricos.
Flexible: calzado, bolsas
intravenosas, etc..

POLIESTIRENO Transparente, ríxido e fráxil. Ríxido e alto impacto:

(PS) Estruturas celulares: PS
expandido (EPS). Adición de
Amorfo
polibutadieno (HIPS):
mellora a resistencia ao
impacto.
ACRILONITRILO- Boa resistencia mecánica e
ESTIRENO- ao impacto. Boa
BUTADIENO (ABS) A B estabilidade térmica. Amplo
rango de propiedades
Estrutura bifásica
segundo a proporción dos
S monómeros.
POLIMETACRILATO Extraordinaria transmisión
DE METILO da luz e resistencia á
(PMMA) intemperie. Regulares
propiedades mecánicas e
Amorfo
térmicas.
vasos, envases,
carcasas,...
Expandido: protección
de embalaxes, illante
térmico e acústico.
Carcasas de
electrodomésticos,
cascos, sector do
automóbil, xoguetes, ...
Industria do automóbil,
iluminación, cosméticos,
construción, óptica.
Fabricación de próteses
ou lentillas.

Curso 2022-23 45
 TIPO MONÓMERO PROPIEDADES
POLIAMIDAS Alta tenacidade, rixidez, boa
(PAs) resistencia á abrasión, boa
resistencia ao calor. Boa
Parcialmente
resistencia a sustancias
cristalino
químicas.
POLICARBONATO Elevada resistencia ao
(PC) impacto. Gran rixidez e
transparencia. Boa
Amorfo
resistencia ao calor e
estabilidade dimensional.
POLIETILENO Boas características
TEREFTALATO eléctricas e alta rixidez. Boa
(PET) resistencia química. Boa
absorción de humidade.
Parcialmente
Boa barreira ao CO2.
cristalino
POLITETRAFLUORO Resistente á meirande parte
ETILENO (PTFE) dos axentes químicos.
Excelentes propiedades
Moi cristalino
eléctricas e baixo
coeficiente de fricción. Boas
propiedades nun amplo
intervalo de temperaturas.
Curso 2022-23
APLICACIÓNS EXEMPLOS
Engranaxes (non precisa
lubricación), coxinetes,
rodamentos, tecidos,
fibras de alta resistencia,
material de reforzo, ...
CDs, sector de
automoción (faros,
cadros de mando),
construción (cubertas),
dispositivos electrónicos
ou domésticos, ...
Fabricación de fibras
téxtil (fibras de poliéster)
e envases (botellas,
bandexas), pezas
estruturais, flexes,
recubrimentos, ...
Tubarias, illamento de
cables a alta
temperatura,
recubrimentos
antiadherentes,
engrenaxes, ...
46
 Mecanismos de endurecemento dos Termoplásticos
o Baséanse na restrición no movemento das cadeas.
o En xeral, levan asociado un aumento da Tg e Tm, un descenso da cristalinidade e da compactidade.

1) Aumento do grado de cristalinidade:

2) Introdución de grupos polares:

Interaccións entre cadeas por forzas de Van der Waals.

Curso 2022-23 47
 3) Introdución de grupos laterais:

Tg (°C) Tm (°C)
HDPE -90 137
PP -18 175
PS 100 240

4) Introdución de átomos polares (N ou O) na cadea principal:

Interaccións entre cadeas por ponte de H.

Grupo amida

Curso 2022-23 48
 5) Introdución de aneis fenilo na cadea principal:

Tg (°C) Tm (°C)
HDPE -90 137
PP -18 175
Poliésteres lineais: PET 69 265
PC 150 260
tereftalato de polietileno (PET)

Policarbonatos (PC)
6) Adición de axentes de reforzo (fibras ou partículas):

Talco

Fibra de vidro

PA66 reforzada con fibra de vidro

7) Estirado en frío: Fibras.
Aliñamento das cadeas: aumento de cristalinidade, ↑↑ Rm

Curso 2022-23 49
 Termoestables - Características xerais

o Estruturas reticuladas.
o Ríxidos e con estabilidade dimensional.
o Enlaces covalentes fortes en toda a rede tridimensional.
o Amorfos.
o Non reciclables.
o Degrádanse antes de fundir.

Obtéñense por reacción de dúas resinas de baixo

peso molecular e normalmente líquidas
(prepolímeros).
Resinas fenol-formaldehído (PF)
Los precursores presentan varios puntos de reactivos
Resinas de poliuretano (PUR)
e mediante reaccións de curado (enlaces covalentes)
se xeran reticulacións que dan lugar a unha rede Resinas de urea-formaldehído (UF)
tridimensional amorfa. Proceso IRREVERSIBLE. Resinas epoxy (RE)
Curso 2022-23 50
 TIPO UNIDADE ESTRUTURAL PROPIEDADES APLICACIÓNS EXEMPLOS
FENÓLICOS (PF) Boa resistencia térmica e Dispositivos
química. Ríxidos e eléctricos, materiais
resistentes. laminados,
Baixo custe. recubrimentos,
adhesivos, ...

AMINORESINAS: UF: boas propiedades Recubrimento de

AMINO (UREAS E UF mecánicas, baixa absorción taboleiros de madeira
MELAMINAS) UF a auga, elevada dureza. artificial, utensilios
E MF MF: boa adherencia cociña, pinturas,
MF (taboleiros de resinas de moldeo, ...
aglomerado). Ríxido, duro.
RESINAS DE Se combinan con fibra de Cascos de
POLIÉSTER vidro formando materiais embarcacións, pezas
(UP) de gran resistencia. de carrocería,
Baixo custe e boas próteses, tubarias, ...
propiedades eléctricas.

RESISNAS EPOXI Boa combinación de Recubrimentos

(EP) propiedades mecánicas e protectores, industria
resistencia á corrosión. electrónica (enchufes,
Excelente adherencia e illantes), láminas pre-
boa resistencia química. impregnadas, ...

RESINAS DE Son a familia de polímeros Material de

POLIURETANO máis versátil. Poden ser construción
(PUR) ríxidas (resinas) ou (illamento, espumas),
flexibles e resilientes adhesivos, pinturas e
(espumas). Baixa lacas, fibras
transmisión de calor. elastoméricas (Lycra)
Curso 2022-23 51
 Elastómeros - Características xerais

o Longas estruturas lineais (ovilladas).

o Enlaces covalentes esporádicos entre cadeas (cauchos).
o Sofren gran deformación elástica (>300%).
o Amorfos con Tg<< temperatura ambiente.
o No caso dos cauchos, susceptibles de endurecemento
(vulcanización).

Caucho natural (NR)

Neopreno (CR)
Caucho de butadieno (BR)
Cauchos estireno-butadieno (SBR)
Etileno-propileno (EPM, EPDM)
Elastómeros termplásticos (TPEs)

Curso 2022-23 52
  Cauchos diénicos (obtidos a partir de monómeros con dobres enlaces conxugados). As
propiedades elásticas veñen definidas polo grao de reticulación, mediante un proceso de
vulcanizado.
Proceso de vulcanización
Reticulación controlada do caucho , mediante a adición controlada
de xofre a presión e temperatura elevada.

NON RECICLABLES!!

Charles Goodyear, 1839 Efecto do proceso de vulcanizado no

comportamento mecánico dos cauchos

Negro de carbono

Efecto da adición de negro de carbono na comportamento

mecánico do caucho estireno-butadieno (SBR)
Curso 2022-23 53
  Cauchos monoolefínicos: derivados de monómeros cun único enlace que se abre
na polimerización. Deben ser reticulados mediante métodos especiais, distintos á
vulcanización (carecen de dobres enlaces).
Exemplo: EPDM: coplimerización de etileno e propileno ao azar.
Macromoléculas lineais irregulares (amorfas, Tg ~ -120ºC) NON RECICLABLES!!

 Elastómeros termoplásticos (TPEs): baseados en prepolímeros termoplásticos. Non se vulcanizan,

prodúcese unha separación de fases: unha constituída por segmentos duros, de baixa mobilidade (substitúen ás
reticulacións) e outra por segmentos brandos (elasticidade).

Non hai reticulación ⇒ posibilidade de RECICLAXE!

Fase ríxida: fase cristalina ou amorfa (con alta Tg).

Responsable da recuperación elástica (“aparente reticulado”).
Segmentos flexibles: fase amorfa e de Tg baixa (comportamento elastomérico).
Responsable da elasticidade e tenacidade do conxunto.

Curso 2022-23 54
 TIPO UNIDADE ESTRUTURAL PROPIEDADES
CAUCHO NATURAL Moi flexibles, boa
(NR)* adhesión a tecidos e
resistencia á abrasión.
Baixa resistencia aos
hidrocarburos.
POLICLOROPRENO Son os cauchos que
OU NEOPRENO contan as mellores
(CR)* propiedades globais.
ESTIRENO- Copolímeros ao azar.
BUTADIENO (SBR)* Son duros, resistentes á
abrasión e flexibles.
Resistencia á intemperie.
ETILENO-PROPILENO Copolímeros aos azar.
(EPM)** Excelentes propiedades
ETILENO- ao envellecemento.
PROPILENO-DIENO Resistente a disolventes
(EPDM)** polares.
ESTIRENO- Estruturas bifásicas: fase
BUTADIENO-ESTIRENO amorfa (elasticidade) e
(SBS)*** fase ríxida (recuperación).
ELASTÓMEROS Excelente resistencia
POLIOLEFÍNICOS química, durabilidade e
(TPOs)*** propiedades eléctricas.
(*) Cauchos diénicos (**) Cauchos monoolefínicos ⇒ non reciclables
(***) Elastómeros termoplásticos (TPEs) ⇒ reciclables!
Curso 2022-23
APLICACIÓNS EXEMPLOS
Neumáticos, súelas de
zapatos, guantes, chupóns
de biberóns, chupetes ...
Traxes de mergullo,
xuntas, correas industriais,
mangueiras, botas,
accesorios domésticos, ...
Bandas de rodamento de
automóbiles, mangueiras
de auga, cintas
transportadoras, ...
Xuntas, electrodomésticos,
xuntas antivibración,
modificadores de impacto
en plásticos, ranuras, ...
Sector do automóbil
(perfís, reforzos, paneis de
a bordo, ...), xuntas dos
electrodomésticos,
manillas, catéteres,
cubertas de cables, ...
55
X.1.- Introdución.
X.2.- Características estruturais: tamaño, estrutura,
forma.
X.3.- Comportamento dos polímeros: térmico e
mecánico.
X.4.- Plásticos de interese industrial: termoplásticos,
termoestables, elastómeros.
X.5.- Conformado.
 Segundo o tipo de polímero:
o Termoplásticos: é necesario levar o material ao estado gomoso (T >> Tg)

Quentamento
Conformado

T >> Tg
Materia prima en estado Peza final (sólido)
sólido (granza) Estado viscoso (fundido)

o Termoestables: a partir de prepolímeros, lévase a

cabo un proceso de reticulación (curado) das cadeas. É
necesario o emprego de presión, calor ou catalizadores.
 Moldeo por compresión
 Moldeo por transferencia

Curso 2022-23 57
 Extrusión

Tolva de
alimentación Quentadores Dado
Materia prima
(pellets) Tubos e tubarias

Películas e láminas
Parafuso Barril Masa fundida Produto extruído

Perfís
Perfís

Película soprada

Bolsas, películas, láminas

Curso 2022-23 58
 Inxección
Suxeición Molde Inxección

Cavidade Tolva de
alimentación
Barril

Quentadores Parafuso

Molde Punto de inxección

Curso 2022-23 59
 Moldeo por extrusión - soprado

Expulsión da peza

Suministro do Corte e soprado Cicatriz Peza final

macarrón (continuo) aprisionamento nun
molde refrixerado (estrangulamento
do molde)

Moldeo por inxección - soprado

Punto de inxección

Inxección da preforma nun molde quente

Traslado ó molde soprado

Determina o colo da peza
Preformas de soprado Expulsión

Peza final
Curso 2022-23 60