ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.3 (ε) ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Λ.

ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

6.3.6 Να ονομασθούν οι ενώσεις:

CH3CHCHCH=CH2 :……………………
| |
H3C CH2CH3

CH2CH=CCH3 :………………………
| |
CH3 CH3

CH=CCHCH=CH2 :……………………
| |
H3C CH3
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.3 (στ) ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

ΕΝΩΣΕΩΝ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

6.3.8 Να ονομασθούν οι ενώσεις:

CH3CHCHCH3:……………………
| |
H3C CH2ΟΗ

CH=CCHCH2CH=O :……………………
| |
H3C CH3
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.3 (ζ) ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

6.3.9 Να ονομασθούν οι ενώσεις:

CH3CHCCH=CH2 :……………………
| ||
H3 C O

CH3CH2OCHCH3 :………………………
|
CH3

CH2=CCHCOOH:……………………
| |
H3C CH3
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.3 (η) ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

6.3.10 Να ονομασθούν οι ενώσεις:

CH3CHCCH=CH2 :……………………
| |
H3C Cl

CH3I :………………………………….
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.3 (θ) ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

6.3.11 Να ονομασθούν οι ενώσεις:

CH3CHCCH2COOH :……………………
| ||
H3C O

CH3CCH2CN :…………………………..
|
OH

HOOCCHCH2COOH:……………………
|
CH3

O=HC CH2CH2CH=O :………………….

CH2=CHCH2CCH3 :…………………….
||
O

CH3CHCH=CH2:……………………
| |
H3C CH2ΟΗ

CH=CCHCH2CH=O :……………………
| |
H3C CH2CH3
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.3 (ι) ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
6.3.12 Να ονομασθούν οι ενώσεις:
CH3CH2CH2CH=CH2 ……………………… C2H2 ……………………. CH3CH2CH2NH2 …..………………
CH3CHCH2CH=CH2 ……………………… CH3CHCH=CH2 ………………… CH3CH2CH2CN ………………………
| |
CH3 C2 H 5
CH2CH2CH2CH2 ……………………… CH3CH2CH2CHCH3 …………........ C2H4 O …………………………
| | |
CH3 CH3 CH3
CH2=CHCH2CH=CΗCH3 ……………………… C3H6 ……………………… C2H5COC2H5 ………………………….
C3H8 ……………………… CH3CH2CH2CH=O ……………........ CH3CHBrCH2CH3 ………………….
CH3CHOCH2CH3 ……………………… CH2=CCH2CH=O …………………… (CH3)2CHNH2 ………………………
| |
CH3 CH3
CH2=CHCH2CHCH3 ……………………… CH3CH2C-OH ……..………………
| | ||
CH3 CH3 O
CH3CCH2CHCH3 ……………………… HCOOCHCH3 … ……………………
|| | |
O CH3 CH3
CH3CHCH2Cl …………………….... CH3CH2CHCH3 ……….………………
| |
CH3 NO2

6.3.13 Να γραφούν οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων:

2-Πεντίνιο …………………………….. 1,3-εξαδιένιο ………………………
3-μέθυλο-1-πεντίνιο ……………………………. n-βουτάνιο ………………………
2-βουτανόλη ……………………………. 3-εξεν-1-όλη ………………………
2,2-διμέθυλο-βουτανάλη ……………………….. Μεθανικό οξύ ………………………
3-μεθυλο-4-αιθυλο-2-εξανόνη ……………….. Βουτανικός ισοπροπυλεστέρας …………………….
Διισοπροπυλαιθέρας …………………….. Αιθυλο-ισοβουτυλο-αιθέρας ………………………
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.4 (α) ΙΣΟΜΕΡΕΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

ΙΣΟΜΕΡΕΙΣ χαρακτηρίζονται δύο ή περισσότερες ενώσεις όταν έχουν ίδιο

μοριακό τύπο. Π.χ. Η ένωση CH3CH2OH (αιθανόλη) και η ένωση CH3-O-CH3 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
(διμεθυλαιθέρας) έχουν μοριακό τύπο C2H6O , αν και πρόκειται για διαφορετικές KATANOHΣΗΣ
6.4.1 Ποιες από τις παρακάτω ενώσεις είναι
ενώσεις. μεταξύ τoυς ισομερείς;
Α) CH3CH2CH2OH
Είδη ισομέρειας Β) CH3COCH3
C) CH3OCH2CH3
ΙΣΟΜΕΡΕΙΑ D) CH3CH2COOH
H) CH3OCH3
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΙΣΟΜΕΡΕΙΑ F) CH3CH2CH=O
G) HCOOCH3
ΣΤΕΡΕΟΙΣΟΜΕΡΕΙΑ

6.4.2 Τί είδους συντακτική ισομέρεια

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΙΣΟΜΕΡΕΙΑ
Τα ισομερή έχουν σε διαφορετική θέση την
ΘΕΣΗΣ χαρακτηριστική ομάδα ή τον πολλαπλό δεσμό.
Π.χ. CH3CH2CH2OH και CH3CH(OH)CH3
εμφανίζουν μεταξύ τους οι ενώσεις:
α) CH2=CHCH2CH3 και CH3CH=CHCH3
β) CH3COOH και HCOOCH3
Γ) CH3CHCH2OH και CH3CH2CH2CH2OH

Τα ισομερή διαφέρουν στην μορφή της ανθρακικής |

ΑΛΥΣΙΔΑΣ αλυσίδας.. Π.χ. CH3CH2CH2CH3 CH3
και CH3CH(CH3)CH3
Δ) CH3CH=O και CH3COCH3
ΟΜΟΛΟΓΗΣ Τα ισομερή ανήκουν σε διαφορετικές ομόλογες
ΣΕΙΡΑΣ σειρές Π.χ. CH3CH2OH και CH3OCH3

ΠΡΟΣΟΧΗ Ισομέρεια ομόλογης σειράς μπορούν να εμφανίσουν μεταξύ τους:

ΑΛΚΙΝΙΑ με ΑΛΚΑΔΙΕΝΙΑ (Γενικός τύπος: CvH2v-2 ) - ΑΛΔΕΫΔΕΣ με ΚΕΤΟΝΕΣ (Γεν τύπος: CvH2vO)
ΑΛΚΟΟΛΕΣ με ΑΙΘΕΡΕΣ (Γενικός τύπος : CvH2v+2O) - Κ.Μ.ΟΞΕΑ με ΕΣΤΕΡΕΣ (Γεν τύπος: CvH2vO2)
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.4 (β) ΙΣΟΜΕΡΕΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

Πως προσδιορίζουμε τα συντακτικά ισομερή

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Να βρεθούν τα συντακτικά ισομερή με μοριακό τύπο C4H10O . ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
6.4.3 Να γραφούν οι συντακτικοί
Προσδιορίζουμε την ομόλογη σειρά ή σειρές, στις οποίες τύποι όλων των ισομερών με
τους παρακάτω μοριακούς
αναφέρεται ο δεδομένος μοριακός τύπος C4H10O .
τύπους:
Α) C4H6
Σχηματίζουμε όλες τις διαφορετικές αλυσίδες που μπορούν B)C4H9COOH
να υπάρξουν με 4 άτομα άνθρακα. Γ) C4H8O
Δ) C3H8O

Για κάθε αλυσίδα εξαντλούμε όλες τις πιθανές θέσεις στις

οποίες μπορεί να μπει η χαρακτηριστική ομάδα (ή ο
πολλαπλός δεσμός αν πρόκειται για ακόρεστη ένωση).

Συμπληρώνουμε με άτομα υδρογόνου τις προηγούμενες

αλυσίδες.
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.5 (α) ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

Όταν γνωρίζουμε την ΟΜΟΛΟΓΗ ΣΕΙΡΑ και την ΣΧΕΤΙΚΗ

ΜΟΡΙΑΚΗ ΜΑΖΑ της οργανικής ένωσης. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1: Να βρεθεί ο μοριακός τύπος κορεσμένης
μονοσθενούς αλκοόλης που έχει σχετική μοριακή μάζα ίση με 46.
Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες, C:12, H:1, O:16
Ενδεικτική λύση
Ο γενικός τύπος των Κ. Μ. Αλκοολών είναι CvH2v+2O.
H σχετική μοριακή μάζα επομένως θα είναι ίση με 12.v+1.(2v+2) + 16
Άρα ισχύει η ισότητα: 12.v+1.(2v+2) + 16= 46 => 14.v =46-18 => v=2
Αντικαθιστούμε στον γενικό τύπο την τιμή του v και καταλήγουμε στον
μοριακό τύπο C2H6O
Όταν γνωρίζουμε την ΟΜΟΛΟΓΗ ΣΕΙΡΑ και άλλα δεδομένα
από τα οποία μπορούμε να βρούμε την ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΟΡΙΑΚΗ
ΜΑΖΑ της οργανικής ένωσης. (Π.χ. τον όγκο σε stp δεδομένης
ποσότητας της ένωσης)
6.5.1 Να βρεθεί ο μοριακός τύπος κορεσμένου
μονοκαρβοξυλικού οξέος που έχει σχετική
μοριακή μάζα ίση με 74. Δίνονται οι
σχετικές ατομικές μάζες, C:12, H:1, O:16
6.5.2 2,6 g αερίου αλκινίου βρίσκονται σε
δοχείο όγκου 4,1 λίτρων σε θερμοκρασία 27
ο
C, οπότε ασκούν πίεση ίση με 0,6 atm. Να
βρεθεί ο μοριακός του τύπος. Δίνονται οι
σχετικές ατομικές μάζες, C:12, H:1 και η
σταθερά αερίων R=0,082 L.atm.mol-1.L-1 .

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2: Να βρεθεί ο μοριακός τύπος κορεσμένης

μονοσθενούς κετόνης της οποίας 5,8g ατμών της καταλαμβάνουν σε stp
όγκο 2,24 L . Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες, C:12, H:1, O:16
Ενδεικτική λύση
Ο γενικός τύπος των Κ. Μ. Κετονών είναι CvH2vO.
H σχετική μοριακή μάζα επομένως θα είναι ίση με 12.v+1.2v + 16
Υπολογίζουμε τη σχετική μοριακή μάζα της κετόνης:
Τα 2,24 L σε πρότυπες συνθήκες έχουν μάζα 5,8g
Τα 22,4 L ΄΄ ΄΄ ΄΄ ΄΄ ΄΄ Mr=; Mr= 58
Άρα ισχύει η ισότητα: 12 v+1 2v + 16= 58 => 14 v =58-16 => v=3
. . .

Αντικαθιστούμε στον γενικό τύπο την τιμή του v και καταλήγουμε στον
μοριακό τύπο C3H6O
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.5 (β) ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

Όταν γνωρίζουμε την ΟΜΟΛΟΓΗ ΣΕΙΡΑ και την ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ

ατμών της οργανικής ένωσης σε πρότυπες συνθήκες. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3: Να βρεθεί ο μοριακός τύπος κορεσμένης 6.5.3 H πυκνότητα αέριου αλκενίου σε

μονοσθενούς αλκοόλης της οποίας οι ατμοί έχουν σε πρότυπες συνθήκες πρότυπες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας
πυκνότητα ίση με 2,05 g/L. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες, C:12, είναι ίση με 1,25g/L. Να βρείτε τον μοριακό
H:1, O:16 τύπο του αλκενίου. . Δίνονται οι σχετικές
ατομικές μάζες, C:12, H:1
Ενδεικτική λύση
Ο γενικός τύπος των Κ. Μ. Αλκοολών είναι CvH2v+2O. 6.5.4 Κορεσμένη μονοσθενής αλκοόλη
H σχετική μοριακή μάζα επομένως θα είναι ίση με 12.v+1.(2v+2) + 16 περιέχει 60%(w/w) άνθρακα. Να βρεθεί ο
Υπολογίζουμε τη σχετική μοριακή μάζα της αλκοόλης: μοριακός της τύπος. . Δίνονται οι σχετικές
Το 1L ατμών της αλκοόλης σε πρότυπες συνθήκες έχει μάζα 2,05g ατομικές μάζες, C:12, H:1, Ο:16 .
Τα 22,4 L ΄΄ ΄΄ ΄΄ ΄΄ ΄΄ Mr=; Mr= 46 (περίπου)
Άρα ισχύει η ισότητα: 12.v+1.(2v+2) + 16= 46 => 14.v =46-18 => v=2
Αντικαθιστούμε στον γενικό τύπο την τιμή του v και καταλήγουμε στον
μοριακό τύπο C2H8Oτην ΟΜΟΛΟΓΗ ΣΕΙΡΑ και την % ΚΑΤΑ ΜΑΖΑ
Όταν γνωρίζουμε
ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ της οργανικής ένωσης σε κάποιο συστατικό της
στοιχείο. (Π.χ σε άνθρακα)
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4: Να βρεθεί ο μοριακός τύπος αλκανίου που περιέχει
81,82% (w/w) άνθρακα . Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες, C:12,
H:1
Ενδεικτική λύση
Ο γενικός τύπος των αλκανίων είναι CvH2v+2.
H σχετική μοριακή μάζα επομένως θα είναι ίση με 12.v+1. (2v + 2) = 14v+2
Άρα: Τα 100 g αλκανίου περιέχουν 81,82 g άνθρακα
τα (14v+2) g αλκανίου περιέχουν (12.v) g άνθρακα
Και από την ισότητα 100. 12.v = 81,82.(14v+2) => v=3
Αντικαθιστούμε στον γενικό τύπο την τιμή του v και καταλήγουμε στον
ΧΗΜΕΙΑ Α ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦ.6:6.5 (γ) ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Λ.ΤΖΙΑΝΟΥΔΑΚΗ

Όταν γνωρίζουμε την ΟΜΟΛΟΓΗ ΣΕΙΡΑ και κάποιο άλλο δεδομένο ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
όπως ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΜΑΖΩΝ Η ΑΤΟΜΩΝ στην ένωση
6.5.5 Σε κορεσμένο αιθέρα η αναλογία ατόμων
άνθρακα προς τα άτομα του υδρογόνου είναι
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 5: Να βρεθεί ο μοριακός τύπος αλκανίου στο οποίο η
ίση με 2:5 αντίστοιχα. Να βρεθούν ο
μάζα του άνθρακα είναι πενταπλάσια από τη μάζα του υδρογόνου. μοριακός τύπος του αιθέρα και οι όλοι
Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες, C:12, H:1 δυνατοί συντακτικοί του τύποι.
Ενδεικτική λύση
Ο γενικός τύπος των αλκανίων είναι CvH2v+2.
H σχετική μοριακή μάζα επομένως θα είναι ίση με 12.v+1.(2v+2) με τη μάζα
του άνθρακα να είναι 12.v και τα μάζα του υδρογόνου να είναι 2v+2.
Πρέπει επομένως να ισχύει: 12.v=5.(2v+2) => v=5
Αντικαθιστούμε στον γενικό τύπο την τιμή του v και καταλήγουμε στον
μοριακό τύπο C5H12