2.

在中国有这么两个著名的并且充满了神奇色彩的天池，一个在
yáo

东，一个在西好似遥想呼应，那么你想到是哪两座天池了吗？可
dàn m ù
以把您最想到的那个打在弹幕内或者评论区，我们看看哪一个天
wàng

池的人气更旺。
今天我们要聊的是位于我国东北部的长白山天池，长白山天池
j í lín cháo

又称 “白头山天池“，坐落在我国吉林省东南部，是我国和朝
xiǎn

鲜的界湖。说起天池就不得不说长白山，长白山是我国的十大名
zhūduō

山，因期诸多主峰多白色乳石与积雪而得名。在 1949 年以前的

g ē sòng

全部属于我国，后来被割送了一半给朝鲜，现在则是中朝两国的
界山，而天池也成了中朝两国的界湖。长白山有广义和狭义之分，
我们平日所说的长白山一般多只侠义的长白山，即长白山脉的主
峰区而广义的长白山是指中国东北黑吉辽三省北部山地，以及俄
罗斯远东和朝鲜半岛诸多余脉的总称。大概就是视频中这个位置。
我们今天讲的主要是位于吉林省镜侠义上的长白山。长白山形
成于 1200 万年前的地质造山运动，火山多次喷发大量的火山岩
jiāng p ē n l i ú

浆 喷流而出，周围形成了典型的火山地貌，就是视频中现在看
到的那个样子。而在 1000 年前，长白山火山还有过一次 2000 年
以来最大的一次喷发。据记载， 当时火山喷发高度达 20 多公里，
piāo

朝鲜半岛也有近 1/3 的面积被火山灰所覆盖。火山灰还飘到了日

chén

本，在北海道沉积越有五厘米之厚。在日本的《兴福寺年代记》
中有过这样的一段描述：“十月七日夜，白灰散如雪”。可想而
z h ē tiān b ì r ì

知，当时遮天蔽日的火山灰有多么恐怖。
bào pēnshè róng

自 16 世纪来，长白山爆发了三次，火山爆发喷射出大量的熔岩
p é n zhuāng

之后，火山口处形成盆 装 ，时间一长积水，使成了现在的天池。
火山喷发出来的熔岩物质堆积在火山周围，形成了屹立在四周
16 座山峰。其中，7 座在朝鲜境内，9 座在我国境内。最高峰将
军锋海拔 2749 米，位于朝鲜一侧。白云峰海拔 2691 米，在天池
西侧，为我国东北的第一高峰。天池北侧有一缺口，在天豁峰与
龙门峰之间。这里也是天池唯一的出水口，全长 1250 米的河道
在其尽头形成落差高达 68 米的长白瀑布。瀑布下有长白温泉，
与二道白河相通，为松花江正源。
长白山天池就是一口最大的火山口湖，如同一面硕大的明镜镶
嵌在魏巍群山之中。从形状上看，他近似一个椭圆形。南北长
4.85 公里，东西宽 3.35 公里，湖面面积 9.82 平方公里，周长 3.1
公里。天池的水很深，平均深度 204 米，最深处有 373 米，不仅
是我国最大最高的火山口湖，也是世界上最深的高山湖泊。我国
的青海湖平均深度也只有 1 米，最深处也才 33 米不到。天池蓄
水量达 20 亿立方米，被山体捧在 2189 米的高空，异常壮观。
历史上，长白山天池被涂上层层神秘的色彩。天池孤悬天际，
没有入水口，只有出水口。湖水终年外流不息，世人倍感神秘。
很久以来，传说池中潸伏着一条龙，长流不息的天池水就是龙吐
出来的水，因此的天池又叫龙潭。天池水被奉为圣水。
天池还有“海眼”之说，说是与大海相通，常有神龙出没。这
些呢也都是传说，但也从侧面反映出来了天池白古至今，充满了
诸多的神秘，人们内心对其有一种敬畏感。那么长白山天池中的
20 亿立方米的淡水，究竟是从何而来呢？天池的形成与长白山
所处的位置密不可分。长白山紧邻太平洋。每年夏季来自太平洋
的暖湿气流侵入东北亚大陆后，遇到的第一座高峰，就是长白山，
这使得大量水汽在长白山形成了降雨和降水。天池附近年平均量
大 1400 毫米左右，与杭州与上海相当，是东北其他地区的两倍
以上。同时，长白山地处高纬度地区，这里天气寒冷，水温较低，
每年的平均蒸发量只有 450 毫米左右。1400 毫米的降水量远大
450 毫米的蒸发量。这些特殊的地理因素使得这的古火山口在漫
长的时光中逐渐积水称呼，形成了如今壮丽浩瀚的长白山天池。
长白山每年到 1 月份的时候就开始结冰，一直到次年的六月份
长达七个月封冻期。冰层厚度达 1.2 米，相当于一个小孩子的身
高。而据史料记载，天池水“冬无冰，夏无萍”。所以啊，在古
代的时候天使底部热量比现在要大很多。使得冰水温度较高而不
结冰。不过即使到了今天，天池的湖面也并非是完全平冰封的。
天池地下仍孕育着巨大的能量，底部的热量沿着断裂带往上渗透。
致使周围的湖水温度可达 10 度左右而不结冰。天池周围还有多
处温泉，形成几条温泉带长 150 米，宽 30-40 米，水温带保持在
42 度，有的温泉水温接近 80 度，都可以煮鸡蛋。
另外天池还有一个奇异的现象，就是天池内寸草不生。有水
的地方为何还会寸草不生呢？这个可能有很多因素。火山底部仍
然蕴藏着巨大的能量，由于受到体眠火山下部岩浆的影响。天池
在涌出热水的同时，还释放出了一种具有刺鼻性气味的气体硫化
氢。少部分硫化氢气体释放到空气中，其余的都溶解在泉水里，
流入了长白山天池内。这极有可能是天池中寸草不生的根本原因。
说到这里可能有人会担心，这岂不是很危险，天池就好像是架在
火山口上的一口锅。不知道哪天火山有爆发了。其实呢，这一点
也不用过于担心，长白山火山目前仍处于体眠其，据近代地震观
测，长白山巨地壳相对稳定，尚无火山喷发的征兆。当然了，我
们还需要做好预防，毕竟这是一座沉睡的火山。一旦再此爆发，
后果很严重。
长白山距离我们最近的一次小规模喷发是在不久的 300 年前，
地壳岩浆在水下体眠。不上涌上来的热量似乎还在告诉着人们
“我还没死，请你们不要肆意妄为“。
说到这里呀，想起来那些年隔壁的啊金搞核试验离长白山如此
至今，让大家着实都捏了一把汗啊。

DỊCH
Ở Trung Quốc có hai Thiên Trì (Hồ Thiên Đường) nổi tiếng
đồng thời mang đầy màu sắc huyền ảo, một ở phía đông và một ở phía
tây, tựa như phối hợp chặt chẽ với nhau trong khoảng cách xa xôi, vậy
bạn có nghĩ ra đó là hai Thiên Trì nào không? Bạn có thể viết tên cái
Thiên Trì mà bạn nghĩ đến nhiều nhất vào phần bình luận, và chúng
ta sẽ xem Thiên Trì nào phổ biến hơn.
Hôm nay chúng ta sẽ nói về Thiên Trì Trường Bạch Sơn, nằm ở
phía đông bắc Trung Quốc. Thiên Trì Trường Bạch Sơn hay còn gọi
là Bạch Đầu Sơn Thiên Trì, nằm ở phía đông nam tỉnh Cát Lâm,
Trung Quốc, là hồ ranh giới giữa Trung Quốc và Triều Tiên. Nói đến
Thiên Trì phải nói đến Trường Bạch Sơn, Trường Bạch Sơn là 10
ngọn núi nổi tiếng hàng đầu TQ được đặt theo tên của nhiều đỉnh núi
chính được bao phủ bởi thạch nhũ và tuyết. Trước năm 1949, cả dãy
núi đều thuộc về TQ. Sau đó, một nửa trong số đó được nhượng lại
cho Triều Tiên. Bây giờ chúng là những ngọn núi ranh giới giữa
Trung Quốc và Triều Tiên. Thiên Trì cũng đã trở thành hồ ranh giới
giữa Trung Quốc và Triều Tiên. Trường Bạch Sơn có thể được chia
thành các nghĩa rộng và hẹp. Tên Trường Bạch Sơn thường ngày ta
hay gọi đó là chỉ nghĩa hẹp của TBS, là khu vực đỉnh chính của dãy
Trường Bạch, còn tổng thể TBS chính là chỉ các khu vực miền núi
phía bắc của vùng Đông Bắc Trung Quốc. Tên gọi chung cho miền
núi phía Bắc một phần tỉnh Liêu Ninh cũng như nhiều ngọn núi còn
sót lại ở vùng Viễn Đông nước Nga và bán đảo Triều Tiên, có lẽ đây
chính là địa điểm trong video.
Những gì chúng ta đang nói đến hôm nay chủ yếu là một phần
Trường Bạch Sơn nằm ở tỉnh Cát Lâm. Trường Bạch Sơn được hình
thành trong quá trình kiến tạo địa chất cách đây 12 triệu năm, ngọn
núi lửa đã phun trào nhiều lần và một lượng lớn mắc ma núi lửa phun
ra, tạo thành một dạng địa hình núi lửa điển hình xung quanh nó, đó là
những gì bạn thấy bây giờ trong video. Và 1.000 năm trước, núi lửa
Trường Bạch Sơn đã có đợt phun trào lớn nhất kể từ năm 2000. Theo
ghi chép, năm đó núi lửa phun trào đến độ cao hơn 20km, gần 1/3
diện tích bán đảo Triều Tiên bị núi lửa bao phủ. Tro núi lửa còn trôi
đến Nhật Bản và các lớp trầm tích dày hơn 5cm ở Hokkaido. Trong
cuốn “Biên niên sử chùa Kofukuji” của Nhật Bản có mô tả: “Đêm 7
tháng 10, tro trắng rải rác như tuyết”. Có thể tưởng tượng rằng tro núi
lửa che lấp cả trời đất đáng sợ như vậy.
Từ thế kỷ 16, núi Trường Bạch đã phun trào ba lần, sau khi núi lửa
phun trào phun ra một lượng lớn dung nham, miệng núi lửa hình
thành một lòng chảo, theo thời gian, nước tích tụ lại, hình thành nên
Thiên Trì hiện tại. Vật chất dung nham do núi lửa phun trào tích tụ
xung quanh núi lửa, tạo thành 16 đỉnh đứng xung quanh nó. Trong số
đó, có 7 đỉnh ở Triều Tiên và 9 đỉnh ở TQ. Đỉnh cao nhất là Đỉnh
Giang Quân, cao 2.749 mét so với mực nước biển và nằm ở phía Bắc
Triều Tiên. Đỉnh Bạch Vân cao 2.691 mét so với mực nước biển, nằm
ở phía tây hồ Thiên Trì, là đỉnh cao nhất Đông Bắc TQ. Có một
khoảng trống ở phía bắc của Thiên Trì, giữa đỉnh Thiên Hỏa và đỉnh
Long Môn. Đây cũng là cửa thoát nước duy nhất của Thiên Trì, con
sông dài 1.250 mét tạo thành thác Trường Bạch với độ cao 68 mét ở
cuối. Dưới thác có suối nước nóng Trường Bạch nối với sông Nhị
Đạo Bạch Hà và là nguồn chính của sông Tùng Hoa.
Thiên Trì Trường Bạch Sơn là hồ miệng núi lửa lớn nhất, giống như
một tấm gương khổng lồ gắn vào dãy núi Vi Vi. Về hình dạng, nó gần
như hình bầu dục. Hồ dài 4,85 km từ bắc xuống nam, rộng 3,35 km từ
đông sang tây, diện tích 9,82 km2, chu vi 3,1 km. Nước ở Thiên Trì
rất sâu, độ sâu trung bình là 204 mét và sâu nhất là 373 mét, đây
không chỉ là hồ miệng núi lửa lớn nhất và cao nhất TQ mà còn là hồ
trên núi sâu nhất thế giới. Độ sâu trung bình của hồ Thanh Hải ở TQ
chỉ là 1 mét, chỗ sâu nhất chưa đến 33 mét. Thiên Trì có sức chứa 2 tỷ
mét khối nước và được giữ bởi ngọn núi cao 2.189 mét, vô cùng đồ
sộ, nguy nga.
Trong lịch sử, Thiên Trì ở núi Trường Bạch được khoác lên mình
nhiều lớp màu huyền bí. Thiên Trì treo lơ lửng trên bầu trời, không có
cửa vào, chỉ có cửa thoát nước. Nước hồ liên tục chảy ra quanh năm
khiến thế nhân có cảm giác huyền bí. Từ lâu, người ta đồn rằng trong
ao có rồng ẩn nấp, nước Thiên Trì chảy mãi là nước do rồng phun ra,
nên Thiên Trì còn được gọi là Long Đàm. Nước Thiên Trì được coi là
nước thánh. Thiên Trì còn được mệnh danh là “con mắt của biển”,
được cho là nối liền với biển và là nơi rồng thường xuyên xuất hiện.
Đây cũng là truyền thuyết, nhưng cũng từ đó phản ánh rằng Thiên Trì
từ xưa đến nay tràn đầy bí ẩn, trong lòng mọi người đều có một loại
cảm giác kính sợ.
Vậy 2 tỷ mét khối nước ngọt ở Thiên Trì Trường Bạch Sơn đến từ
đâu? Sự hình thành của Thiên Trì không thể tách rời khỏi vị trí của
núi Trường Bạch. Núi Trường Bạch nằm sát Thái Bình Dương. Mỗi
mùa hè, sau khi luồng không khí ấm và ẩm từ Thái Bình Dương xâm
chiếm lục địa Đông Bắc Á, đỉnh đầu tiên nó chạm trán là núi Trường
Bạch, khiến một lượng hơi nước lớn hình thành nên mưa ở núi
Trường Bạch. Khối lượng trung bình hàng năm gần Thiên Trì là
khoảng 1.400 mm, tương đương với Hàng Châu và Thượng Hải, và
hơn gấp đôi so với các khu vực khác ở Đông Bắc Trung Quốc. Đồng
thời, núi Trường Bạch nằm ở khu vực vĩ độ cao, thời tiết lạnh, nhiệt
độ nước thấp, lượng bốc hơi trung bình hàng năm chỉ khoảng 450
mm. Lượng mưa 1400 mm lớn hơn nhiều so với lượng bốc hơi 450
mm. Những yếu tố địa lý đặc biệt này đã khiến miệng núi lửa cổ xưa
dần dần tích tụ nước trong thời gian dài, hình thành nên Thiên Trì
Trường Bạch Sơn tráng lệ ngày nay.
Núi Trường Bạch bắt đầu đóng băng vào tháng 1 hàng năm và đóng
băng trong bảy tháng cho đến tháng 6 năm sau. Độ dày của băng là
1,2 mét, tương đương với chiều cao của một đứa trẻ. Theo ghi chép
lịch sử, nước Thiên Trì “mùa đông không có băng, mùa hè không có
bèo”. Vì vậy, thời xa xưa, sức nóng ở chân thiên trì lớn hơn bây giờ
rất nhiều. Giữ nước đá ở nhiệt độ cao hơn mà không bị đóng băng.
Nhưng ngay cả ngày nay, hồ Thiên Trì vẫn chưa hoàn toàn bằng
phẳng và bị bao phủ bởi băng. Dưới lòng đất Thiên Trì vẫn ẩn chứa
năng lượng khổng lồ, nhiệt lượng ở phía dưới dọc theo vùng đứt gãy
xuyên lên trên. Nhờ đó, nhiệt độ của nước hồ xung quanh có thể đạt
tới khoảng 10 độ mà không bị đóng băng. Xung quanh Thiên Trì có
rất nhiều suối nước nóng, tạo thành nhiều dải suối nước nóng dài 150
mét, rộng 30-40 mét, vùng nhiệt độ nước được duy trì ở 42 độ, nhiệt
độ nước của một số suối nước nóng gần 80 độ, có thể luộc trứng.
Ngoài ra, ở Thiên Trì còn có một hiện tượng kỳ lạ, đó là ở Thiên
Trì không có cỏ mọc. Tại sao không có cỏ mọc ở những nơi có nước?
Có thể có nhiều yếu tố cho việc này. Đáy núi lửa vẫn chứa năng lượng
khổng lồ do ảnh hưởng của mắc ma ở phần dưới của núi lửa Tiemian.
Trong khi nước nóng phun ra từ Thiên Trì, nó cũng giải phóng hydro
sunfua, một loại khí có mùi hăng. Một phần nhỏ khí hydro
sunfua(H2S )được thải vào không khí, phần còn lại hòa tan trong
nước suối và chảy vào Thiên Trì Trường Bạch Sơn. Đây rất có thể là
nguyên nhân cơ bản khiến ở Thiên Trì không có cỏ mọc. Nói như vậy,
có thể có người lo lắng đây không phải là rất nguy hiểm, Thiên Trì
giống như một cái bình trên miệng núi lửa. Tôi không biết khi nào núi
lửa sẽ phun trào. Kỳ thực cũng không cần quá lo lắng về điều này, núi
lửa Trường Bạch vẫn đang trong trạng thái không hoạt động, theo
quan sát địa chấn hiện đại, lớp vỏ khổng lồ của Núi Trường Bạch
tương đối ổn định, không có dấu hiệu phun trào núi lửa. Tất nhiên,
chúng ta vẫn cần phải đề phòng, dù sao đây cũng là một ngọn núi lửa
đang ngủ. Một khi điều này xảy ra một lần nữa, hậu quả sẽ rất nghiêm
trọng.
Vụ phun trào quy mô nhỏ gần đây nhất ở núi Trường Bạch xảy ra
cách đây không lâu 300 năm, khi mắc ma trong vỏ trái đất nằm dưới
nước. Cái nóng tăng cao dường như đang muốn nói với mọi người
rằng: “Tôi chưa chết đâu, xin đừng hành động liều lĩnh”. Nhắc đến
đây, mọi người đều thực sự đổ mồ hôi khi nghĩ đến vụ thử hạt nhân
do A Kim athực hiện cách núi Trường Bạch rất xa.