Akışkan Nedir?

Madde

Katı Sıvı Gaz

Akışkan
“Olanaklı en küçük kayma (kesme) gerilmesi etkisinde dahi,
sürekli olarak şekil değiştirebilen maddelere akışkan denir.”

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Gerilme Nedir?

• Gerilme, birim alan başına

kuvvet olarak tanımlanır.

• Normal bileşen: Normal

gerilme
– Durgun bir akışkandaki
normal gerilme basınç
olarak adlandırılır.

• Teğetsel bileşen: Kayma

gerilmesi

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akışkan ile Katı Arasındaki Fark Nedir?

 Katı ve akışkan arasındaki temel fark, kayma gerilmesine maruz

kaldıklarında nasıl davranış gösterdikleri ile ilgilidir.

Katı: Akışkan:
Uygulanan kayma gerilmesine, bir Uygulanan kayma gerilme altında
miktar şekil değişimine uğrayarak sürekli olarak şekil değişimine uğrar.
direnç gösterebilir. Kayma Kayma gerilmesi birim zamandaki
gerilmesi şekil değişimi ile doğru şekil değişimi (şekil değiştirme hızı)
orantılıdır. ile doğru orantılıdır.
F F V
   
A A h

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler
Sıvı ile Gaz Arasındaki Fark Nedir?

• Sıvılar, içerisinde bulundukları kabın şeklini alır ve yerçekimi etkisi

altında bir serbest yüzey oluşturur.

• Gazlar, gaz molekülleri kabın çeperleriyle temas edinceye kadar

yayılır ve tüm hacmi kaplarlar. Gazlar serbest yüzey oluşturamazlar.

Moleküller arası çekim kuvveti

katı sıvı gaz

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Kaymama Koşulu ve Sınır Tabaka

• Deneysel gözlemler, hareket halindeki akışkanın

yüzeye yaklaştıkça hızının azaldığının ve
yüzeyde tamamen durduğunu göstermiştir.

• Katı bir yüzey ile doğrudan temas halinde olan

akışkanlar viskoz etkilerden dolayı yüzeye
“yapışırlar” ve kayma söz konusu olmaz, bu
durum kaymama koşulu olarak bilinir.

• Viskoz (sürtünme) etkilerin önemli olduğu

yüzeye yakın bölgelere sınır tabaka bölgesi adı
verilir.

• Kaymama koşuluna ve sınır tabaka oluşumuna

neden olan akışkan özelliği viskozitedir.

• Kaymama koşulu, akışkanlar mekaniği

problemlerinin analitik ve sayısal olarak
modellenmesinde önemli bir sınır koşulu
olarak kullanılmaktadır.

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : Viskoz ve Viskoz olmayan akış

• Sürtünme etkilerinin ihmal

edilemeyecek kadar önemli
olduğu akış
bölgelerine−Genellikle katı
yüzeye yakın bölgeler−viskoz akış
bölgeleri denir.
• Sürtünme etkilerinin basınç ve
atalet kuvvetlerine kıyasla küçük
olduğu bölgelere viskoz olmayan
akış bölgeleri denir.

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : İç ve dış akış

• İç akışlar, viskoz etkilerin

akış alanının tamamında
etkin olduğu akışlardır.

• Dış akışlarda viskoz

etkiler, kendini sadece
sınır tabaka ve art izi
bölgelerinde
göstermektedir.

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : Sıkıştırılabilir ve sıkıştırılamaz akış

Bir akışkanın hacminin değişebilme özelliğine “sıkıştırılabilirlik” denir.

• Akış esnasında yoğunluk

değişiminin çok küçük olduğu
durumlarda akış sıkıştırılamaz
olarak kabul edilir.
• Sıvı akışlar genelde sıkıştırılamaz
akış sınıfına girer.
• Gaz akışları ise genelde
sıkıştırılabilirdir, özellikle yüksek
hızlı akışlar.
• Mach sayısı, Ma = V/c
sıkıştırılabilirlik etkilerinin önemli
olup olmadığına karar vermede
önemli bir parametredir..
– Ma < 0.3 : Sıkıştırılamaz
– Ma < 1 : Sesaltı
– Ma = 1 : Sonik
– Ma > 1 : Sesüstü
– Ma >> 1 : Hipersonik

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : Laminer ve Türbülanslı Akış

Laminer Akış:
• Çalkantısız akışkan tabakaları ile
karakterize edilen çok düzenli akışkan
hareketi laminer akış olarak
adlandırılır.

• Yüksek viskoziteli akışkanların düşük

hızlı akışları genellikle laminerdir.

Türbülanslı Akış:
• Yüksek hızlarda görülen ve hız
çalkantıları ile nitelendirilen çok
düzensiz akışkan hareketi türbülanslı
akış olarak adlandırılır.

• Hava gibi düşük viskoziteli akışkanların

yüksek hızlı akışları genellikle
türbülanslıdır.

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : Laminer ve Türbülanslı Akış

Türbülanslı Akış

Laminer Akış

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : Laminer ve Türbülanslı Akış : Reynolds Sayısı
ρ : yoğunluk (kg/m3)
μ : dinamik viskozite (kg/ms)
ν : kinematik viskozite (m2/s)
μ=ρν

Laminerden türbülanslı akışa geçiş, V : hız (m/s)

L : karakteristik uzunluk (m)
• geometri,
• yüzey pürüzlülüğü,
• akış hızı,
• yüzey sıcaklığı,
• akışkan türü ve daha birçok şeye bağlıdır.

Osborne Reynolds, 1880 yılındaki detaylı deneylerden

sonra, akış rejiminin esasen, akışkandaki atalet
kuvvetlerinin, viskoz kuvvetlere oranına bağlı
olduğunu keşfetmiştir. Bu orana Reynolds sayısı denir

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : Doğal ve Zorlanmış Akış

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : Bir, iki ve üç Boyutlu Akış

• Bir akış alanı en iyi şekilde hız dağılımı ile tanımlanır.

• Eğer akış hızı, temel boyutlardan birine, her ikisine ya da her üçüne göre değişiyor ise
sırası ile bir, iki ve üç boyutlu olduğu söylenebilir.
• 1 ve 2-B’lu akışların analitik ve sayısal çözümleri 3-B’lu akışlara göre daha az karmaşıktır.
• Örnek: Tam gelişmiş boru akışında hız V(r) yarıçap r’nin ve basınç P(z) boru boyunca olan
mesafe z’nin fonksiyonudur.

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Akış Türleri : Bir, iki ve üç Boyutlu Akış

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler