SU THY TINH MUC TIEU ye - Néu duge qua trinh tao trimg va tinh trung. . . Néu due ue diém cia ead va tinh tring truéc thy tinh. . Néu duge 4 giai doan cua qué trinh thy tinh. . Giai thich duge phan img thécyedau. . Giai thich duge co ché va y nghia cua phan tng vo. . Néu duge y nghia cia sy thy tinh. . Néu duge cde nguyén nhan gay v6 sinh. | . Néu duge cac phuong phap ho tro sinh san. . Néu durge céc phurong phap trénh thai. CLI ANRWHS . TE BAO SINH DUC NGUYEN THUY og . sinh duc nguyén thay di chuyén kiéu amib tir tii noan hoang dén éng rudt va tir éng ruét theo duéng mac treo dén phan lung co the. Trong phan lung co thé té bao nim 6 bén cia dung gitta trong dim té bio trung mé léng Iéo tao mang 16t 6 nhép. Te bao sinh duc nguyén thiy tiép tuc qua trinh nguyén phan trong qué trinh di chuyén, tuy nhién mét s6 té bao sinh duc cé thé di chuyén sai vj tri gay phat trién mot loai u goi la teratoma. Su hinh thanh teratoma . ; U bao gém u tir 3 lép té bao, u cé thé nam trong tuyén sinh duc hay ngoai tuyén sinh duc nhung déu cd nguén géc tit té bao sinh duc nguyén thiy, U quai ving cing cut! la u thuong gap nhdt & tré so sinh, tan suat 1/20.000 tré so sinh, ti Ié tré gai bi cao gdp 4 lan so véi tré trai. Khoang 50% thai bi u qudi ving cing cut sé chét truéc khi chao doi. Teratoma chiém khoang 3% u ac tinh o tré em. U sinh duc thuong duoc chan dodn sau khi day thi, u teratoma cé thé biét hoa thanh céc cau tric khdc nhau ctia co thé gém réing, téc va tham chi mat. Su tang |Sacrococeygeal teratoma Genital ridge Burge quét bang CamScannerTobie ot) oe chu M8 1 nang ring rang i bok th qu ab ‘gdm phd ‘Sty tinh hota i qu rin idm phn 2 va Kbbi phe ‘bp nbilm seth hadog BO Hop a ej gph ci v8 bey 1 chayée wong ti vi oar Jos four joor Schoenwoit et al: Larsen’s Human Embryology, 4th Edition, Copyright © 2008 by Churchill Livingstone, an imprint of Elsevier, Inc. All rights reserved Hinh 2.1: So dé mé ta qua trinh thy tinh cia tring Burge quét bang CamScanner-croenml a: Lane's Human Embryology. 4 fGen SESE ate rc rngstne a8 mnt se, ne, A Hats se Hinh 2.2: M6 ta sy tao thanh u qudi viing cing cut II. SU TAO GIAO TU Thoi gian tao giao tr khdc nhau gitta nam va ni: rise sab ae eprtaty BE Dopo, 26 NUL reo si ye geen in it) { — ee i a ave ({I | 1 tana mun sO Tinh bio. Nang trimg nguye ty aA , 7 Dh 7 v ee Xomeaie ie io ras ‘a & ue Tah wing ‘Schoenwae : Lara's Human Embycicay, 4th Eaton, _ Hinh 2.3: So dé tao giao te trig va tinh tring (Nguén: Schoenwofl et al., Larsen'’s human embryology. 1‘ iti Burge quét bang CamScannerIIL. QUA TRINH TAO TINH TRUNG 6 dong tinh, cdc tinh nguyén bao duge tao. thanh do su biet hoa cla cdc té bao sinh duc nguyén thiy va van nam im trong 6 ong sinh tinh & giai doan phéi cho dén khi day thi. Dén tudi day thi, cdc té bao nay tng sinh theo kiéu gian phan dé tao ra 2 tinh nguyén bao con, trong d6 1 tinh nguyén bao lam nguon du trit va 1 tinh nguyén bao sé bigt héa tiép thanh tinh bdo J. Chinh nho vay ma qua trinh tao tinh tring dugc dién ra mot cach lién tuc tir hic day thi cho dén khi chét, MGi tinh bao I trai qua mét qué trinh giam phan gdm 2 lin phan chia: lan phan chia thir 1 s8 tao ra tinh bao II cé n nhiém sac thé kép va ngay sau d6, méi tinh bao II sé lai thuc hién lan phan chia thir 2 dé tinh tring cé b6 nhiém sac thé 1a n. - Cae tién tinh tring sau d6 duge biét hoa thanh tinh tring. Nhu vay, mdi tinh tring cé sé nhiém sac thé 1a 23 va tinh tring cé hai loai: loai mang nhiém sic thé giéi tinh X va loai mang nhiém sic thé gidi tinh Y. - Thoi gian cho qué trinh tao tinh tring tir cdc tinh nguyén bao cho dén khi biét héa thanh tinh tring kéo dai khoang 64 ngay. - Tinh tring ngudi cé chiéu dai khoang 60 - 654m gém 3 phan: dau, cé va than. Dau tinh tring to c6 chita nhan; 6 2/3 truéc nhan duge bao boc béi | tui goi 1a wéi cwe dau (hay thé cwe dau’) c6 chita cdc enzyme (con goi la acrosin) cé dang trypsin nhu hyaluronidase, protease,... Day 1a nhimg enzyme co vai trd quan trong trong viée gitp tinh tring chui duge vao bao tuong cia noan. Phan cé cé kich thudée ngin. Con phan than gom 3 doan: doan gitta cé nhiéu ty thé, doan chinh va doan cudi cé chita nhiéu cdu tric siéu éng nho dé ma tinh tring cé kha nang ty chuyén d6ng. - Tinh tring duge chita trong tinh trong do éng mao tinh, tai tinh, tuyén tién ligt ché tiét ra. Tinh tuong cé chira mét sé chat cd chite nang tre ché sur hoat héa tinh tring nhu glycerophosphocholine. Dugc quét bang CamScanner| oe | Lo PRR TT GFIGDHAW: | ZEA SSS Xr oo ®o® natenen 7 SiN SREION RRR SER ETS eK 29993 7 Hinh 2.4: So dé qué trinh tao tinh tring (Nguén: Anthony L. Mescher, Junqueira’s basic histology, 13" edition) Bat thong sé long tinh trimg: roi loan trong qua trink tao tinh tring hay biét ha tinh trig rat thudng gap. Kiém tra tinh dich do c6 thé dénh gid duge s6 long tinh tring, d6 di déng, hinh dang déu dudi cia tinh tring. IV. QUA TRIN! Khoang thang thir 3, cc noan nguy bao cé bd nhiém sac the 14 2n (duge bao boc xung quanh bai ca ao bidu mo vé sau duge bi hoa thanh cdc té bao nang) én khoang thang thir 5 thi hau nhur toan bd nofin nguyén bao ‘ Nhu vay, ké tir thoi diém nay cac te bi dn cua sir tao nofin khong cén nita. Noan bao 1 tiép tue qua tri _i ohn dom i trinh giém phan ™ Burge quét bang CamScannerLue sinh ra, bé gai 6 sé 2.000.000. Phan Ién tron; i buOng trimg chi con noan bao I con trién thanh lugng noan bao I thay 46i tir 700.000 dén B SO nay sé bj thodi héa din cho dén lic day 'ai khong 40.000 noan bao 1. Tuy y trong i, chi co kl 0 » dudi tac dong cia hormone i kinh xay ra méi thang dé tao ‘0. Chu ki kinh bao gém: tuyén yén va budng trimg sé tao chu ki trimg va chuan bj tir cung dé phéi lam t - Thuong cé 1 trimg truéng thanh - Tang sinh ngi mac tir cung - Rung tring ~ Hoang thé chét tiét ngi tiét sau khi rung trimg ~ Tréc ndi mac tir cung va thodi héa thé vang (néu khong xay ra sy thu tinh va lam t6 Ngay dau tién ciia chu ki kinh la ngay dau tién o6 kinh, la qua trinh tréc ndi mac tir cung tir chu ki trude. Khoang ngay thir 5 ctia chu ki kinh, GnRH tir ving ha ddi kich thich tuyén yén tiét FSH va LH lam phat trién nang trig. Mdi chu ki cé khoang 5 - 12 nang trimg nguyén thiy phat trién. ann ty CQp—— foes ~~ svar oe -s ~ Basal amine ang ring wo chp Fea cate Hinh 2.5: Qua trinh rung tring th od (Nguén: Schoenwofl et al., Larsen 's human embryology, 4" edition) Burge quét bang CamScanneray chira céc nofin bio noan bao duge chira bén trong nang trimg chin 1a ous . ic déi khi 2 - 3 Hang thing, Khong gita 2 chu ky Kin se ng hich nang trimg chin’ Idi lén bé mat budng tren er Noan bao II lic nay nofin bao II ra khéi nang trimg va budng treme noan bao 1a lop vin con duge bao boc ngay bén ngoet al mang trong sudt la glycoprotein goi la mang trong ae , va ben. ng nhidu Iép té bao nang’ tao vong tia, = ay da bat dau phan i trimg rung hay phong nod, MOLD sfc thé Lin. Tu aaah 2 aed hai noain bao c6 by ate la eae nhién, cing chi c6 mét té bao cd kich thudc 16n, bao nhé can lai goi Ghin, Va 8 bao nodin c6 kha néng thy tink. Con t la cwe cdu I. ") 4 & ged» nontmctonas ole bases ___ Hinh 2.6: So do hinh thanh trimg phong nodn (Nguén: Schoenwofl et al., Larsen’s human embryology, 4" edition) *Mature follicle “Zona pellucida ‘Follicular cells Dugc quét bang CamScannerV. NHUNG YEU TO ANH HUONG DEN Sy’ TAO GIAO TU t 1a cdc loai protein, néu cé si gay y anh huéng den sy tong hop mét s Are le testosterone, do dé sé anh huéng gidn tiép dén sy tao tinh tring. spenireraslag ee ee Doi v6i sy tao noan Bat thuong nhiém sic thé gay say thai va phat trién bat thuong Trong qua trinh thy tinh, chi khoang 30% thai ki di dén thanh h cong cudi cling. Trong cdc trudng hop say thai, roi loan nhiém sac thé chiém 50 - 60%. Nhimg réi loan nhiém sac thé nay hét xay ra trong qua trinh tao giao tit, thy tinh va phan cat. Qua trinh tao giao tir bat thuong cé ‘the tao ra nhiig giao tir bat thuong vé sé lugng: du hay thiéu nhiém sic thé, hay cd thé bat thuong vé cau tric: mat doan, lap doan, tai sap xép... Hoi ching Down 1a r6i loan thuong gap nhat do 16i_ nghién ciru cho thay 70 - 75% cac truéng chimg Down A Me lon tudi cé nguy co cao gay 16i qué trinh giam phan gay ra nhiém sac thé 21 khéng phan li. Hdi chimg Down cén c6 thé do dinh dau tan ciia nhiém sic thé khac vao nhiém sac thé 21. 2 eT js ac fs 27 14 UF oe of 4275 nota to ie oF 2 76 ae ae os Is Hinh 2.7: B6 NST do nhuém bang Burge quét bang CamScannerWooo Mowe Hom de ie woo o4Cti«am ee le 19 2 2 ‘Schoenwolf et al: Larsen's Human Embryology, 4th Edition. Copyright © 2008 by Churchill Livingstone, an imprint of Elsevier, Inc. All ights reserved Hinh 2.8: H6i ching Down voi 3 NST 21 VI. RUNG TRUNG . Vao ngay 13 - 14 cia chu ki kinh, FSH va LH ting rat nhanh. B® rung trimg do tac dng ctia ndi tit tir tuyén yén kich thich nodn $° hoi phyc lai qué trinh gidm phan. Sau dinh rung trimg 15 gid, noan dau qué trinh giim phén va mang nhén cia noan bi pha vo; khodng 20 gid, nhiém sdc thé nim trén mat phing xich 420, bg phan chia, tao thinh nang nodin thir cdp va 1 thé cye cau. Nang ' Dugc quét bang CamScannerthir cap bit dau di vao giam phan 2 nhung khoang 3 gig trade khi run trimg non ngung lai qué trinh gidm phan 2. Qué trinh rung tine tong ty nhu phan img viém. Vai g dinh FSH va LH, nang tring rat gidu mach mdu, nang trig bat dau di chuyén lén bé mat buon trimg. Rung trimg xay ra sau dinh rung trimg khoang 38 gid. Sau hi Tung trimg, té bio Iép vo cia nang trimg ché tiét estrogen va hoang thé ché tiét progesterone lim ngi mac tir cung day lén, néu khong cé phéi lam t6 hoang thé sé ché tiét khong 13 ngay va sau d6 n6i mac tréc ra (hién tugng hanh kinh). i VIL. SU THY TINH No4n truéc khi thy tinh Su thy tinh thuéng xay ra 6 1/3 ngoai cua voi tir cung do sau khi ‘a mong di chuyén tir buéng trimg vao budng tir cung, - Su lay chuyén cia léng chuyén biéu mo lop mat trong voi tr cung (hay voi trim; - Su anh voi trimg. Néu noan khéng gap tinh tring, su thy tinh sé khéng xay ra, noan thyc bao pha huy. 8 ere Sema SLT ee seem Hinh 2.9: Qua trinh phat trién rung 21 Dugc quét bang CamScannerSper ret ot He A Hinh 2.10: Cau tao tinh tring Tinh tring truéc khi thy tinh os ' ‘D4i véi tinh tring, binh thuong khi vao am dao 6 s6 rang khodng 200 - 300 trigu tinh tring/3ml. Trong 46, s6 tinh tring bj chet, di dang, khong chuyén déng hoc chuyén d6ng khéng ding hudng,...chiém khong 20%; c6 khoang 30% bj chét do mi trudng cita am dao cé pH acid, bij khang thé khang tinh tring ket tha 6 am dao va tl cung; 50% con lai cé mét i ao ca tir cung, cdc ngach, khe trong budng tir cung, mét nita s6 cén lai chia theo hai huéng cua hai budng trimg. Ngudi ta thay ring phan lén tinh rane di chyén ang phi uy phn, nay duge gid thuyét 1a do co ché héa hudng long 10 c6 dudi, tinh tring tiép tuc di chuyén tir budng tir cung vio voi tir cung va huéng ra 1/3 ngoai. Khi dén duge phan bong, so lugng tinh tring con lai Khoang 200 - 1.000 con. $6 tinh triing cdn lai chi cé thé gin két, xAm nhap vao noan khi duge “go kha nang” Tao kha nang [a qué trinh: “s.r george age as 22 Burge quét bang CamScannerQua trinh tao kha nang cho tinh tring nhé vao cae chat nhay do buong tr c i trig ché tiét. Chi cd nhimg tinh tring VII. QUA TRINH THY TINH gdm cé 4 giai doan Giai doan phan tng thé eye dau Schoenwolf et al: Larsen's Human Embryology, 4th Edition reer 9008 by Churchil Livingstone, a Imprint of Elsevier Inc. A ght reserves Hinh 2.11: Qué trinh bién déi trig khi tinh trig xdm nhap 23 Dugc quét bang CamScannerSau khi vugt qua Idp té bao nang, tinh tring gan trén bé mat mang trong sudt nho vao sy gan két gitra cdc phan tir glycoprotein 6 mang té bio dau tinh tring va mang trong suét cia noan. Sy gan ket tinh tring Voi mang trong sudt khéi déng sw gia tang tinh tham d6i voi ion Ca” din dén su hda nhap mang ngoai cia thé cye dau va mang bao tuong ciia tinh tring. Sau khi hda nhap, mang bj vo ra va do d6 phéng thich ton bd cdc enzyme (acrosin) chira trong thé cue dau (acrosome) lim tiéu hiy mang trong sudt. Noi mang trong suét bi acrosin pha huy tao thanh m6t dudng ham nho cho tinh tring tigp tye dén mang té bao cua noan nh& vao suv chuyén dng ciia dudi. Trén mang trong suot phan tir thu thé tinh tring (ZP3). Két hop ZP3 voi protein trén tinh tring SEDI, két qua acrosome dau tinh tring sé phéng thich nhimg enzyme cho phép tinh tring di qua mang trong suot, sau dé 2 mang cia tinh tring va trig sé hoa vao nhau. Su kién nay sé lam trimg tip tue qua trinh gidm phan 2, trimg bay gid duge goi la trimg thy tinh hay hop tir, Nhiém sic thé tir cha va me duge nhén én va chuan bi cho giai doan phan cat. Giai doan phan tng v6 Ngay mat trong cia ming té bao (hay mit bao tuong) ciia nofin cO rt nhiéu hat nho goi la hat v6°. Cac hat nay chira nhiéu enzyme thiy phan. Khi tinh tring vira xuyén qua mang trong suét va cham vao ming té bao noan thi cdc hat vo truong to lén, ting tinh tham va phong thich cdc enzyme ra phia mang trong sudt lam cho ming trong sudt tro nén tro, bén vimng dé cdc tinh tring khéc khéng thé xam nhap duge vao noan, do dé ngan chan hién tugng thy tinh bo sung hay cén goi la thu tinh da tink tring. Sut tro ciia mang trong sudt li do:cdc lién két ciia cdc phan tir ZP2, ZP2 va ZP3 bi enzyme cia hat v6 pha hy. Dicu nay Jam cho cau hinh cua thy thé tinh tring’ khéng cdn thuan loi cho sy gn két cia protein gin ket trimg (egg binding protein) ctia cdc tinh tring khac. Phan tmg vo Ia phan tmg cia noan khi tiép xtc véi tinh tring. Giai doan x4m nh§p Mang té bao tinh tring va mang té bao noan hda vao nhau, sau dé, noi hai mang héa nhau bj tiéu bién, nhan va bao tuong cua tinh tring lot hoan toan vio bao twong cia noan, cdn phan mang té bao tinh tring nam lai ngoai noan. “Cortical gnanule Sperm receptor Burge quét bang CamScannerGiai doan chuyén d6ng hoa nhap Khi tinh tring lot vao bao tyong cua noan, lic nay noan bao II cing vira két thtic lan phan chia thir 2 cla qua trinh gidm phan dé tao ra m6t non chin va mét thé cye cau thir 2. Nhan cua noan chin duge goi 1a tién nhan c4i*, con nhdn cia tinh tring goi la tin nhan duc” Tién nhan duc tién vé tién nhan cai va ca hai cing bat DNA ctia ching, Khi su tyr nhan d6i cia DNA hoan tat, mang cua hai tién nhan tiéu bién, cdc nhiém sae thé da nhén d6i tir hai tién nhan lan trong bao tuong va hda vio nhau. Thoi phan bio xuat hign, cdc nhiém sic thé s&p xép trén thoi phan bao dé bat dau cho lan phan bao dau tién cuia hgp tir dau tién. Y nghia cia sy thy tinh 1. Khdi phuc lai b6 NST 2n. . Xée dinh gidi tinh, , . . Ca thé méi mang dac tinh di truyén cia cd bo va me. . Su két hop ciia tinh tring va noan 1a nhimg té bao sinh duc bigt hoa rat cao dé tao thanh mét hgp ti 1a mét te bao sinh dudng biét hoa rat thap va vi vay cé kha nang phan bao rat manh. . 5, Hop tir dau tién nhdn trung tir tir tinh tring cung cap, con ty thé la do noan cung cap. a 6. Su thu tinh kich thich noan phan chia lan cudi. Ix. CAC VAN DE LIEN QUAN DEN SU’ THY TINH V6 sinh ; : V6 sinh khi mét cip vo chéng chung sOng tir 1 nam tr lén va khéng dp dung bat ky phuong phép tranh thai nao nhung ngudi vo van khéng c6 thai. Cir 6 cp vo chéng sé c6 1 cap can phai c6 su tro gitip cia ky thuat hd trg sinh san. Nguyén nhan do nam va nit tuong tr nhau khoang 30%, 30% do ca 2 vg chéng va 10% khong rd nguyén nhan. V6 sinh nam - $6 lugng: khéng cé tinh tring ho&e ¢6 nhung it, ching han dudi 20.000 tinh trang/ml. ; - Chat luong: ti Ié tinh tring bat thudng cao >40%, sire s6ng yéu, kha nang chuyén dong kém. V6 sinh ni - Vong kinh khéng phong noan. - Tac nghén co hoc 6 voi tir cung. i tiét nhu thiéu hut estrogen. - Viém nhiém dudng sinh duc. AON “Female pronucleus °Male pronucleus Dugc quét bang CamScannerKj thudt hé trg sinh san"? Co th Thy tinh trong éng nghigm . Phuong phap nay duge str dung rong rai trong nhimg trudng hgp bat thuong 6 6ng dan trimg (viem nhiém, dj dang Ong dan trig) nén tinh tring va trimg khong thé gap nhau dé xay ra hign tugng thy tinh. Dau tién clomiphene citrate). Khi Truéng hop thy tinh dau tién thye hién thanh cong trén the gidi vao nim 1978, bé c6 tén Louis Brown. Vao sinh nhat cua cé ay vao nam 20 tudi da cé 300. 000 tré thy ti ih trong. éng nghiém ra déi. eb iae ian einai. 4 han Cangas Bt moet oF Flvewer, Ine A ght reer Hinh 2.12: K¥ thudt trg gitip thy tinh, tiém tinh tring vao tring. Assisted reproductive technology "In vitro fertilization (IVF) Burge quét bang CamScannerKg thuat ICSI Trong trong h sé duge ap dung. ‘uy nhién trong nhing nghién ciru gan day ngudi ta nhén thay Cac bign phap tranh thai Nhieo EEE C$ nhiéu phuong phép dang duge ap dung cho nam va nit. Gom cc iphurong php tam thoi va vinh vién. "2Intracytoplasmic sperm injection (ICSI) 27 Dugc quét bang CamScannerCAU HOI TY LUQNG GIA | . 1. Tién trinh tao tinh tring c6 cde dc diém sau, TRU MOT: A. Tinh nguyén bao duge biét héa tir t€ sinh due nguyén thiy B. Tinh nguyén bio bit dau tang sinh tir tudi day thi C. M6ét tinh nguyén bao gian phan tao haitinh bao! D. Tién trinh tao tinh tring dien ra lién tuc don khi chét E. Tinh bao I va tinh bao II c6 66 Irgng nhiém sic thé khac nhau oan bao c6 cae dae diém sau, TRU MOT: in bao I &m sic thé lan kép 1a nhiéu lop té bao nang quanh noan 2. Khi rung trimg, ‘A. Dang 6 giai doan no: B. Cé chita sé Iugng nhiém C. Duge bao boc bén ngoai D. Cé mang trong suot bao E. Cé kha ning thy tinh cung nh vao cdc co ché sau, TRU 3, Noain di chuyén vao budng tir “A. Burge cdc tua voi tom bit trén bé mat buong trimg A Nhe vio ludng dich tr budng trimg vio buong tr une C. Nha lop té bao nang bén ngoai_ - D. Dudi su tac déng cia céc 16ng chuyén ctia bieu m6 voi tir cung E_ Do sttco bép cita Idp co tron thanh voi tring 4, Binh thudng tinh triing c6 thé 66 cae dc diém sau, TRU MOT: 'A. C6 86 luong khoang 80 - 120 triéu/ml B. Khong cé chita tinh tring di dang C. Cé chifa tinh tring khong chuyén dong D. Dé chet trong méi trung acid cla am dao E._ Bj tic ché hoat héa bai glycerophosphocholine 5, Qua trinh thy tinh gdm céc giai doan sau, TRU MOT: _ Phan img tao kha nang Phan img thé cue dau C. Phan tng vo D. Xam nhap E. Chuyén déng héa nh§p. a> 28 Dugc quét bang CamScanner