‫‪-11-1‬آناليز منحني هاي ‪: IPR‬‬

‫مزكزن توسكط‬ ‫ميزان كارايي و پتانسيل توليد از يك‬

‫معادله عملكرد جريان ‪ IPR‬يا معادله كارايي توصكي‬
‫مي شود ‪ .‬اين معادله رابطه اي است كه ميكزان دبكي‬
‫چاه را براساس فشكار جريكان سكيار در‬ ‫توليد از ي‬
‫انتهاي چاه بيان مي كند ‪ .‬در اين بحث انواع مزتل‬
‫مدر هاي ارائه شده براي اين معادله بررسكي وواهكد‬
‫شد ‪.‬‬
‫شكل معمولي نمكودار ‪ IPR‬را مكي تكوان در شككل ‪1-47‬‬
‫مشاهده كرد ‪.‬‬
‫‪ -1-11-1‬منحني هاي خط مستقيم ‪: IPR‬‬
‫وطكي‬ ‫ساده ترين شكل و نمودار اين معادله به صكور‬
‫صاف است كه رابطه مستقيم بين ميزان دبي توليكدي و‬
‫اوتالف فشار را بيان مكي كنكد ‪ .‬يكرين تناسكن ايكن‬
‫دارد و توسكط معادلكه‬ ‫رابطه ‪ ،‬يرين بهره دهي نكا‬
‫مي شود ‪:‬‬ ‫(‪ )1-754‬اين گونه تعري‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪qo  J P r  Pwf ....................................(1  257‬‬
‫در رابطه فوق همان «فشار متو سط مزكزن»‬ ‫‪P ‬‬
‫‪r‬‬ ‫عبار‬
‫مكي گيكرد ‪.‬‬ ‫در ناحيه اي است كه توليد از آن صور‬
‫توجه كنيد كه معموالً ‪ ، P r ‬فشار اوليه مززن يا فشار‬
‫مززن در مرزهاي وارجي آن نيست ‪،‬هر چند ككه اوكتالف‬
‫بين آنها ناچيز و قابل اغماض است‪.‬در شكل ‪ 1-45‬مكي‬
‫توان ويژگيهاي مهم نمودار مستقيم معادلكه عملككرد‬
‫جريان را مشاهده كرد ‪:‬‬
‫دبي توليد از چاه بر روي محور ‪ X‬ها نشان داده‬ ‫‪-1‬‬
‫شده است و محور ‪ Y‬ها فشار جريكان در انتهكاي چكاه‬
‫(‪ )pwf‬است ‪.‬‬
‫هنگامي كه فشار ته چاهي بكا فشارمتوسكط مزكزن‬ ‫‪-7‬‬
‫كاه نزكواهيم‬
‫توليكدي از چك‬ ‫برابر باشد ‪ ،‬ديگر هكي‬
‫براي ايجكاد‬ ‫داشت ‪ ،‬زيرا اوتالف فشار كه نيروي الز‬
‫جريان سيار را تامين مي كند برابر صفر وواهد بكود‬
‫‪.‬‬
‫يا «جريكان‬ ‫توليد ‪Qo max‬‬ ‫‪ -3‬هنگامي چاه بيشترين مقدار‬
‫كامالً باز» را وواهد داشت كه فشار جريكان سكيار در‬
‫ته چاه برابر صفر باشد ‪ .‬چنين حكالتي عمكالً امككان‬
‫معيار‬ ‫پذير نيست ‪ ،‬اما از آن مي توان به عنوان ي‬
‫براي مقايسه كارايي يا پتانسيل چاه هاي حفر نشكده‬
‫ميدان نفتي استفاده نمود ‪.‬‬ ‫در ي‬
‫‪ -7‬شين اين نمودار برابر با عكس يكرين بهكره دهكي‬
‫است ‪.‬‬
‫معادله مربوط به نمودار وط مستقيم ‪ IPR‬را مي توان‬
‫از معادله (‪ )1-754‬به دست آورد ‪.‬‬
‫مربوط به ميدان هاي نفتي نشان مكي دهدككه‬ ‫مشاهدا‬
‫براي محاسبه ميزان عملككرد و ككارايي مزكازن تحكت‬
‫اشباع مي توان از معادله (‪ )1-754‬استفاده نمكود ‪.‬‬
‫از يرين بهره دهي هم مي توان بكراي بيكان عملككرد‬
‫چاه استفاده كرد ‪ ،‬زيرا اين يرين تركيبكي‬ ‫نسبي ي‬
‫از ويژگيهاي سنگ و سيار مززن و همچنين ويژگي هكاي‬
‫هندسي چاه است ‪.‬‬
‫نمودارهاي مستقيم عملكرد جريان‬ ‫اكنون انواع مزتل‬
‫را مورد بررسي قرار مي دهيم ‪:‬‬
‫‪ -1-11-1‬منحني ‪ IPR‬براي جريان پايدار ‪:‬‬
‫اگر يرين پوسته را وارد معادلكه (‪ )1-77‬نمكاييم ‪،‬‬
‫داريم ‪:‬‬
‫) ‪7.08kh( pe  pwf‬‬
‫‪Q‬‬ ‫)‪..............................(1  258‬‬
‫‪ r  ‬‬
‫‪B  In e   s ‬‬
‫‪  rw  ‬‬

‫‪ Pwf‬را بر حسن ‪ Q‬رسم كنيم ‪ ،‬نمودار‬ ‫چنانچه مقدار‬

‫وط مطتقيمي وواهد بود كه محور ‪ Y‬ها را در نقطه ‪pe‬‬
‫كين‬
‫كود ‪ .‬شك‬
‫كد نمك‬
‫كخ وواهك‬
‫كا را در ‪ qomax‬قطك‬
‫كور ‪x‬هك‬
‫و محك‬
‫نمودار هم ثابت بوده و مقدار آن برابر عكس ‪ j‬اسكت‬
‫‪.‬‬
‫در چاه هايي كه گاز توليد مي كننكد ‪ ،‬معادلكه بكه‬
‫شكل زير است ‪.‬‬
‫) ‪703kh( pe  p 2 wf‬‬
‫‪2‬‬
‫‪q‬‬ ‫)‪..............................(1  259‬‬
‫‪  re  ‬‬
‫‪zT  In   s ‬‬
‫‪  rw  ‬‬

‫كه در آن ‪ Z‬يرين متوسط انحراف از حالت ايده ار و ‪t‬‬

‫هم لزجت متوسط است ‪.‬‬ ‫حسن ‪ , R ‬‬ ‫دماي مطلق بر‬
‫چنانچه از تابخ شبه فشار براي گازهاي واقعكي (ككه‬
‫توسط الحسيني و رامي در سار ‪ 1611‬ارائكه شكد ) در‬
‫‪z, ‬‬ ‫معادله قبلي استفاده كنيم ‪ ،‬مي تكوان مقكادير‬
‫را از آن حذف كرد‪:‬‬
‫) ‪703kh( pe )  m( pwf‬‬
‫‪q‬‬ ‫)‪..............................(1  260‬‬
‫‪ r  ‬‬
‫‪T  In e   s ‬‬
‫‪  rw  ‬‬
‫كه در رابطه فوق نفوذ پذيري بر حسن دارسكي و دبكي‬
‫بر حسن ‪ SCF/day‬است ‪ .‬در صورتي كه نفكوذ پكذيري را‬
‫بر حسن ميلي دارسي و دبي را بر حسن ‪ MSCF/day‬بيان‬
‫كنيم ‪،‬داريم ‪:‬‬
‫) ‪kh( pe )  m( pwf‬‬
‫‪q‬‬
‫‪ r  ‬‬
‫‪142T  In e   s ‬‬
‫‪  rw  ‬‬

‫در حالتي كه جريان دو فازي داشته باشيم ‪ ،‬مهندسان‬

‫بهككره بككرداري روي هككاي مزتلفككي را بككه كككار‬
‫مي برندكه يكي از آنها معادله فوگل است‪،‬اين رابطه‬
‫زير نوشته مي شود ‪:‬‬ ‫درحالت كلي به صور‬
‫‪qo‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪p ‬‬ ‫‪ p  ‬‬
‫‪ 1  0.2 wf   0.8 wf  ‬‬
‫‪qo max‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ pe ‬‬ ‫‪ pe  ‬‬

‫‪AOFP‬‬
‫‪qo max ‬‬
‫‪1.8‬‬

‫كه ‪ q‬دبي توليد نفت ‪ qomax ،‬بيشترين دبي قابل توليد‬

‫نفككت در حالككت جريككان دو فككازي و ‪« AOFP‬پتانسككيل‬
‫فاز نفت‬ ‫جريان كامالً باز» را در حالتي كه جريان ت‬
‫داريم ‪،‬نشان مي دهد ‪.‬‬
‫اهميت معادله فوگل به اين علت است كه در حالتي كه‬
‫جريان گاز آزاد نيز وجود داشته باشد ‪ ،‬بكه وسكيله‬
‫آن مي توان دبي توليد نفت را تنها با اسكتفاده از‬
‫وواص نفت و بدون نياز به وواص گاز پيش بيني كرد ‪.‬‬
‫براي حالت پايدار مي تونا دو رابطه فوق را با بكا‬
‫معادله (‪ )1-752‬تركين نمود ‪:‬‬
‫كه با بيان ‪ k‬بر حسن ميلي دارسي ‪،‬رابطكه فكوق بكه‬
‫رايج تر زير در مي آيد ‪:‬‬ ‫فر‬

‫انديس (‪ )o‬در رابطه باال نشان دهنده اين مطلن اسكت‬

‫كه وكواص بكه ككار رفتكه در آن ‪ ،‬مربكوط بكه نفكت‬
‫است‪.‬هرچند كه نمودارهاي روابكط ‪ 1-756‬و‪(1-712‬بكراي‬
‫وط مستقيم‬ ‫گاز)و‪(1-711‬براي جريان دوفازي) به صور‬
‫نيسككتند ‪ ،‬ايككن نمودارهككا بككه علككت وجككود جريككان‬
‫پايدار‪،‬در طور زمان توليد ثابت بوده و تغيير نمكي‬
‫كنند ‪ .‬در شكل ‪ 1-41‬دسته نمودارهاي ‪ IPR‬براي نفكت‪،‬‬
‫‪ ،‬نشكان داده شكده‬ ‫به ازاي يرين پوسته هاي متفاو‬
‫است ‪.‬‬
‫مززن نفتكي‬ ‫مثار ‪ : 73-1‬دست منحني هاي ‪ IPR‬براي ي‬
‫زير اشباع با وواص زير را به ازاي ‪ S=-5‬تا ‪ S=20‬به‬
‫دست آوريد ‪:‬‬

‫با استفاده از معادله (‪ )1-752‬و جايگذاري متغيرها‬

‫‪ ،‬داريم ‪:‬‬
‫‪ PSF‬و ‪ S‬شككل ‪1-41‬‬ ‫حار با جايگذاري مقكادير مزتلك‬
‫حاصل وواهد شد ‪.‬‬

‫‪ -3-11-1‬منحني ‪ IPR‬براي سيتسم هاي شبه پايدار ‪:‬‬

‫كه توليكد از‬
‫حالت شبه پايدار زماني حاصل مي شود كك‬
‫گيكرد يكا بكه‬ ‫تمامي ناحيه زهشكي(تزليه)چاه صكور‬
‫ديگر اثر افت فشار به مرزهاي سيتسكم رسكيده‬ ‫عبار‬
‫زمكان‬ ‫باشد ‪ ،‬براي رسيدن به حالت شبه پايكدار يك‬
‫است ‪.‬‬ ‫مشزص الز‬
‫سيستم شبه پايدار در حكالتي‬ ‫معادله دارسي براي ي‬
‫فاز نفت داشته باشيم به شكل زير اسكت‬ ‫كه جريان ت‬
‫‪:‬‬

‫همان طور كه مي بينيم اين معادله نسبت به معادلكه‬

‫مربوط به سيستم پايدار تغيير كمكي كرده‪،‬امكا ا ين‬
‫بسيار تاثير گذار وواهد بود ‪.‬‬ ‫كم در محاسبا‬ ‫تفاو‬
‫معادله (‪ )1-717‬براساس فشار متوسط مززن بيان شكده‬
‫است كه ثابت نبوده و با توليد از مززن كاهش پيكدا‬
‫مي كند ‪.‬‬
‫چاه در سيستم شبه پايكدار‬ ‫ميزان يرين بهره دهي ي‬
‫– چنانچه يرين پوسته تغيير نكند ثابت است‪،‬اما بكا‬
‫توجه به كاهش فشار متوسط مززن ( ‪ ، ) p r‬ميكزان دبكي‬
‫توليدي نيز كاهش مي يابد ‪ .‬شكل ‪ 1-44‬منحني هاي ‪IPR‬‬
‫شكبه‬ ‫چاه را كه در حار توليد به صور‬ ‫مربوط به ي‬
‫و در نتيجكه‬ ‫پايدار است ‪ ،‬براي زمان هكاي متفكاو‬
‫نشان مي دهد ‪.‬‬ ‫‪ p r‬هاي مزتل‬
‫رابطه جريان براي حالتي كه جريان گاز يا جريان دو‬
‫سيستم شبه پايدار بكه‬ ‫فازي داشته باشيم ‪ ،‬براي ي‬
‫زير است ‪:‬‬ ‫صور‬
‫‪ -4-11-1‬منحني ‪ IPR‬در حالتي كه مخزن به صورت نامحدددد‬
‫در حالت توليد است ‪:‬‬
‫در سازندهايي كه نفوذ پذيري بسكيار كمكي دارنكد ‪،‬‬
‫شكبه‬ ‫چندين سار طور مي كشكد ككه توليكد بكه صكور‬
‫پايدار در بيابد ‪ .‬تا قبل از رسيدن به حالكت شكبه‬
‫پايدار ‪ ،‬مي توان تصور كرد كه مززن تا بكي نهايكت‬
‫امتداد دارد و سيستم ناپايدار است ‪.‬‬
 ‫معادله ديفرانسيلي كه جريان شعاعي سيار را در يك‬
‫زير است ‪:‬‬ ‫محيط متزلزل بيان مي كند به صور‬

‫در اين رابطه ‪:‬‬

‫‪ : Ct‬تراكم پذيري كل سيستم‬
‫‪ : P‬فشار‬
‫‪ : T‬زمان‬
‫‪ : R‬شعاع‬
‫سيسكتم‬ ‫چنانچه معادله ديفرانسيل فوق را بكراي يك‬
‫ناپايدار با در نظر گكرفتن ‪ r=rw‬حكل كنكيم وكواهيم‬
‫داشت ‪:‬‬

‫كه در آن ‪ k‬بر حسن ميلي دارسي است ‪.‬‬

‫چكاه در لحظكا‬ ‫شكل ‪ 1-42‬منحني هاي ‪ IPR‬را براي ي‬
‫نشان مي دهد ‪.‬‬ ‫متفاو‬
‫براي جريان گاز گذرا و جريان دو فازي نيز وكواهيم‬
‫داشت ‪:‬‬

‫مثال ‪: 44-1‬‬
‫آزمايش توليد از چاهي براي محابكه يكرين‬ ‫نتايج ي‬
‫‪900‬‬ ‫بهره دهي نشان مي دهد كه اگر فشار انتهاي چاه‬
‫‪ psi‬باشد ‪ .‬ميزان توليد از چاه ‪ 110 STB/day‬است ‪ .‬پس‬
‫از بستن چاه ‪ ،‬فشار انتهاي آن برابر ‪ 1300 psi‬شكد ‪.‬‬
‫با توجه به اين داده ها محاسبه كنيد ‪:‬‬
‫) يرين بهره دهي‬ ‫ال‬
‫ب ) ميزان توليد از چاه ‪ ،‬اگر فشار جريان انتهكاي‬
‫چاه ‪ ،‬صفر باشد (‪)AOF‬‬
‫ج ) دبي توليدي از چكاه ‪ ،‬اگكر فشكار چكاه‪600 Psi ،‬‬
‫باشد ‪.‬‬
‫د ) فشار انتهايي چاه ‪ ،‬اگر ميكزان توليكد چكاه ‪،‬‬
‫‪250 STB/ day‬باشد ‪.‬‬
‫حل ‪:‬‬

‫‪ -5-11-1‬منحنيهاي ‪ IPR‬براي جريان هاي دد فازي ‪:‬‬

‫محدوديت نمودار وط راست ‪ ،IPR‬آن است كه نفت به‬ ‫ي‬
‫زير اشباع يا به عبكارتي ديگكر ‪ ،‬سكيالي بكا‬ ‫صور‬
‫تراكم ناپذيري پايين فرض مي شود ‪.‬‬
‫بديهي است اين شرايط براي گازها يا چاه هاي نفتكي‬
‫كاز هسكتند )‬
‫اشباع (كه داراي مقادير قابل توجهي گك‬
‫كه تراكم پذيري بكااليي دارنكد ‪ ،‬صكدق نمكي كنكد ‪.‬‬
‫تاثير گاز تراكم پكذير و جريكان دو فكازي بكر روي‬
‫منحني عملكرد جكرين در دهكه هكاي ‪ 1672‬و ‪ 1632‬حكين‬
‫آزمايش در ميادين نفتي ‪ ،‬مشاهده شد ‪.‬‬
‫به جاي افزايش وطكي دبكي بكه همكراه افكت فشكار ‪،‬‬
‫مشاهده شد كه مقاديري بيش از افت فشار وطكي بكراي‬
‫باال بردن دبي مورد نياز است ‪ ،‬زيرا شاوص بهره دهي‬
‫مكي يابكد ‪.‬‬ ‫‪ J‬با افزايش افت فشار ‪ ،‬ككاهش‬
‫پيوسته ‪ J‬با افت فشار را نشان مي‬ ‫شكل ‪ 1-46‬تغييرا‬
‫دهد ‪.‬‬
‫روي هاي تجربي متعددي براي پيش بينكي رفتكار غيكر‬
‫وطي منحني هاي ‪ IPR‬مزازن تحت رانكش گكاز محلكور ‪،‬‬
‫ارائه شده اند ‪ .‬اكثر اين روي ها حكداقل نيازمنكد‬
‫آزمايش تثبيت جريان است ككه در آن ‪ Pwf , Qo‬انكدازه‬ ‫ي‬
‫گيري مي شوند ‪ .‬كه اهم اين روي هكا يعنكي فوگكل و‬
‫در زير آورده شده و تمامي آن هكا شكامل دو‬ ‫فتكوي‬
‫روي محاسبه اي زير است ‪:‬‬
‫‪ )1‬با استفاده از داده هاي آزمكايش تثبيكت جريك‬
‫كان ‪ ،‬در‬
‫فشار متوسط مززن ‪ ،‬منحني ‪ IPR‬را در زمان حار رسم مكي‬
‫كنيم ‪.‬‬
‫‪ )7‬رابطه عملكرد جريكان در زمكان آينكده را بكه عنكوان‬
‫تابعي از فشارهاي متوسط مززن پيش بيني مي كنيم‬

‫‪ -1-5-11-1‬ردش فوگل ‪:‬‬

‫مكدر ككامتيوتري بكراي ايجكاد‬ ‫فوگل (‪ )1612‬از يك‬
‫منحني هاي ‪ IPR‬از چندين مززن نفتي اشباع فريي ككه‬
‫مي دهند ‪،‬‬ ‫تحت محدوده وسيعي از شرايط توليد انجا‬
‫اسككتفاده كككرد ‪ .‬فوگككل ‪ IPR‬هككاي محاسككبه شككده را‬
‫بكدون بعكد بيكان‬ ‫نرماليزه و رابطه ها را به صور‬
‫نمود ‪ .‬او ‪ IPR‬ها را بكا وارد سكاوتن پارامترهكاي‬
‫بدون بعد زير نرماليزه كرد ‪:‬‬

‫‪ Qomax‬برابر با دبي در حالتي است كه فشار درون چاه‬

‫صفر يا به عبارتي همان ‪ AOF‬فوگكل منحنكي هكاي ‪IPR‬‬
‫مزازن رسم كرد و به رابطكه‬ ‫بدون بعد را براي تما‬
‫زير ميان پارامترهاي بدون بعد فوق رسيد ‪:‬‬

‫كه در آن ‪:‬‬
‫جريان نفت در ‪pwf‬‬ ‫‪ : Qo‬شد‬
‫‪ : Qomax‬ماكزيمم دبي جريان نفت در فشار درون چكاهي‬
‫صفر يا ‪AOF‬‬
‫‪ : Pr‬فشار متوسط فعلي مززن ‪Psing‬‬
‫‪:‬فشار درون چاه ‪psig‬‬ ‫‪Pwf‬‬
‫روي فوگل مي تواند به منظور پيش بيكين منحنكي ‪IPR‬‬
‫براي دو نوع از مزازن مورد استفاده قرار گيرد ‪:‬‬
‫‪ -‬مزازن نفت اشباع‬
‫‪ -‬مزازن نفت تحت اشباع‬
‫الف – مخازن نفت اشباع ‪:‬‬
‫هنگامي كه فشار مززن با فشار اشباع برابر باشكد ‪،‬‬
‫به آن مززن نفتي اشباع اطالق مي شود ‪ .‬طرز استفاده‬
‫مززن نفتي اشكباع ‪ ،‬بكراي رسكم‬ ‫از روي فوگل در ي‬
‫چاه با جريان تثبيت شكده (ثبكت‬ ‫منحني ‪ IPR‬براي ي‬
‫مقادير ‪ Qo‬برحسن ‪ )pwf‬در زير والصه شده است ‪:‬‬
‫مرحله ‪ : 1‬استفاده از داده هاي جريان تثبيت شده ‪،‬‬
‫يعني‪ Qo‬و‪، pwf‬و محاسبه ‪ Qomax‬بكا اسكتفاده از معادلكه‬
‫(‪ )1-742‬يا ‪:‬‬

‫مرحله ‪ : 7‬رسم منحنكي ‪ IPR‬بكا فكرض ككردن مقكادير‬

‫براي ‪ pwf‬و محاسبه ‪ Qo‬هاي متناظر با ايكن ‪pwf‬‬ ‫مزتل‬
‫‪:‬‬ ‫هاي مزتل‬

‫مززن اشكباع بكا فشكار‬ ‫مثار ‪ : 75-1‬چاهي كه از ي‬

‫مي دهكد ‪ .‬داده هكاي‬ ‫ميانگين ‪ 2500 psig‬توليد انجا‬
‫آزمايش جريان تثبيت شده نشان مي دهد كه دبي چاه و‬
‫فشار دهانه چاه به ترتين ‪ 2000 psig , 350 STB/Day‬است ‪.‬‬
‫موارد زير را محاسبه نماييد ‪:‬‬
‫‪pwf  1850 psig‬‬ ‫‪ -‬دبي جريان نفت در‬
‫‪ -‬دبي جريان نفت با فرض ثابت بودن ‪J‬‬
‫‪ -‬رسم ‪ IPR‬با استفاده از روي فوگل و شاوص بهكره‬
‫دهي ثابت ‪.‬‬
‫حل ‪:‬‬
‫قسمت الف ‪:‬‬
 ‫مرحله ‪ : 1‬محاسبه ‪: Qomax‬‬

‫مرحله ‪ : 7‬محاسكبه ‪ Qo‬در ‪ pwf=1850 psig‬بكا اسكتفاده از‬

‫معادله فوگل ‪:‬‬

‫قسمت ب ‪ :‬محاسبه دبي جريان نفت با اسكتفاده از روي ‪j‬‬

‫ثابت‬
‫مرحله ‪ : 1‬به كارگيري معادله (‪ )1-754‬براي تعيين ‪J‬‬

‫مرحله ‪ : 1‬محاسبه ‪Qo‬‬

‫قسمت ج ‪ :‬ايجاد ‪ IPR‬با اسكتفاده از روي ‪ J‬ثابكت و روي‬

‫فوگل ‪:‬‬
‫چندين مقدار براي ‪ pwf‬فرض كرده و ‪ Qo‬متناظر بكا آن را‬
‫محاسبه مي نماييم‪.‬‬
 ‫ب – مخازن زير اشباع نفت ‪:‬‬
‫آقاي بگز (‪ )1661‬به اين نكتكه اشكاره ككرد ككه در بكه‬
‫كارگيري روي فوگل در مزازن زير اشباع ‪ ،‬دو حالت ممكن‬
‫است در ثبت داده هاي آزمايش تثبيت جريان پكيش بيايكد‬
‫در شكل‬ ‫شماتي‬ ‫كه بايد آن ها را همان طور كه به صور‬
‫‪ 1-46‬نشان داده شده است ‪ ،‬منظور نمود ‪:‬‬
‫تكر يكا‬ ‫‪ -‬فشار جريان ته چاه در حالت تثبيت شده بكزر‬
‫برابر با فشار نقطه حباب باشد ‪ ،‬يعني ‪pwf  pb :‬‬

‫تكراز فشكار‬ ‫‪ -‬فشار جريان تثبت شده در ته چاه كوچ‬

‫‪pwf  pb‬‬ ‫نقطه حباب باشد‬

‫تكر يكا‬ ‫حالت ‪ ) 1‬مقدار ‪ pwf‬در حالت تثبيت شكده بكزر‬

‫مساوي با ‪ pb‬است ‪.‬‬
‫بگز روي زير را براي تعيكين ‪ IPR‬در زمكاني ككه فشكار‬
‫تر يا برابر با فشار نقطه حبكاب‬ ‫جريان ته چاه ‪ ،‬بزر‬
‫است ‪ ،‬ارائه نمود (شكل ‪: )1-46‬‬
‫مرحله ‪ : 1‬استفاده از داده هاي آزمايش جريكان تثبيكت‬
‫شده (‪ )pwf,Qo‬و محاسبه شاوص بهره دهي ‪: J‬‬

‫مرحله ‪ : 7‬محاسبه دبي جريان نفت درفشار نقطه حباب ‪:‬‬

 ‫كه ‪ Qob‬دبي جريان نفت در فشار نقطه حباب است ‪.‬‬
‫مرحله ‪ : 3‬ايجاد مقادير ‪ IPR‬زير فشار نقطه حبكاب بكا‬
‫براي ‪ pwf‬در زير نقطه حباب و محاسبه‬ ‫فرض مقادير مزتل‬
‫دبي هاي جريان نفت متناظر با آن هكا بكا اسكتفاده از‬
‫رابطه زير ‪:‬‬

‫حداكثر دبي جريان نفت (‪ Qomax‬يا ‪ )AOF‬وقتي ايجكاد مكي‬

‫شود كه فشار جريان ته چاه صفر شود ‪ ،‬يعني ‪ ، Pwf=o‬ككه‬
‫فوق به شكل زير حاصل شود ‪:‬‬ ‫مي تواند از عبار‬

‫اسكت ‪ IPR‬وطكي اسكت و‬ ‫‪p wf  pb‬‬ ‫بايد توجه داشت كه وقتكي‬

‫مي شود ‪:‬‬ ‫توسط رابطه زير توصي‬

‫مثال ‪: 44-1‬‬
‫مززن زير اشباع كه فشار نقطه حباب آن‬ ‫چاه نفتي از ي‬
‫مي دهد ‪ .‬فشار متوسط فعلي‬ ‫‪ 2130 psig‬است ‪ ،‬توليد انجا‬
‫موجكود از آزمكايش جريكان‬ ‫مززن ‪3000 psig‬است ‪ .‬اطالعكا‬
‫نشان مي دهد كه چاه در فشار تثبيت شده ‪ pwf=2500 psig‬با‬
‫ميدهكد ‪ .‬داده هكاي ‪IPR‬‬ ‫دبي ‪ ، 250 STB/day‬توليد انجا‬
‫را به دست آوريد ‪.‬‬
‫حل ‪:‬‬
‫مسئله نشان مي دهد كه داده هاي آزمايش جريان در باالي‬
‫فشار نقطه حباب ثبت شده است ‪ ،‬بنابراين روي حالت يك‬
‫شكد ‪ ،‬بايكد‬ ‫براي مزازن تحت اشكباع ككه پيشكتر مطكر‬
‫استفاده شود ‪.‬‬
‫مرحله ‪ )1‬محاسبه ‪ J‬با اسكتفاده از داده هكاي آزمكايش‬
‫جريان ‪:‬‬

‫مرحله ‪ )7‬محاسبه دبي جريان نفت در فشار نقطه حباب با‬

‫استفاده از معادله (‪)1-741‬‬

‫مرحله ‪ )3‬به دست آوردن داده هاي ‪ IPR‬بكا اسكتفاده از‬

‫فشكارهاي بكاالي ‪ pb‬و معادلكه‬ ‫روي ‪ J‬ثابت ‪ ،‬براي تمكا‬
‫(‪ )1-747‬براي همه فشارهاي زير ‪: pb‬‬
‫حالت ‪ ) 7‬مقدار تثبيت شده فشار جريان چاه پكايين تكر‬
‫از نقطه حباب باشد ‪.‬‬
‫وقتي كه فشار ثبت شده جريان ته چاه در آزمايش جريكان‬
‫تثبيت شده ‪ ،‬زير فشار نقطه حباب باشد ‪ ،‬همكانطور ككه‬
‫در شكل ‪ 1-46‬نشان داده شده ‪ ،‬دستورالعمل زير براي به‬
‫دست آوردن داده مقادير مورد نظر پيشنهاد مي شود ‪:‬‬
‫مرحله ‪ )1‬با استفاده از داده هاي آزمايش جريان تثبيت‬
‫شده چاه و تركين معادله (‪ )1-741‬بكا (‪ )1-747‬و حكل آن‬
‫براي شاوص بهره دهي ‪ J‬داريم ‪:‬‬
‫(‪)1-743‬‬

‫مرحله ‪ : 7‬محاسبه ‪ Qob‬با استفاده از معادله (‪، )1-741‬‬

‫يا ‪:‬‬
‫بكا در نظكر‬ ‫‪p wf  pb‬‬ ‫مرحله ‪ :3‬به دست آوردن ‪ IPR‬بكراي‬

‫براي ‪ Pwf‬در باالي فشار نقطكه‬ ‫گرفتن چندين مقدار مزتل‬

‫حباب و محاسبه ‪ Qo‬متناظر با آن با استفاده از‪:‬‬

‫مرحله ‪ : 7‬استفاهد از معادله (‪ )1-747‬براي محاسكبه ‪Qo‬‬

‫‪ Pwf‬زير نقطه حباب ‪:‬‬ ‫در مقادير مزتل‬

‫شكد دوبكاره‬ ‫مثار ‪ : 74-1‬چاهي كه در مثار قبل توصكي‬

‫آزمايش شده و داده هاي زير ‪ ،‬حاصل شده ‪:‬‬

‫‪ IPR‬را با استفاده از داده هاي آزمايش جديد ‪،‬‬ ‫اطالعا‬

‫به دست آوريد ‪.‬‬
‫حل ‪ :‬توجه كنيد كه فشار تثبيت شده جريان چاه كمتر از‬
‫فشار حباب است ‪.‬‬
‫مرحله ‪ )1‬به دست آوردن ‪ J‬با استفاده از معادلكه ‪1-743‬‬
‫‪.‬‬

‫مرحله ‪: 7‬‬
 ‫مرحله ‪ : 3‬محابه داده هاي ‪: IPR‬‬

‫نيازمند روي هايي هستيم كه به همراه كاهش‬ ‫اغلن اوقا‬

‫فشارمززن با گذشت زمكان ف عملككرد جريكان چكاه را در‬
‫زمان هاي آينده ‪،‬پيش بيني كنيم‪ .‬اما در اينجكا بكراي‬
‫حجيم نشدن كتاب از ارائه آن وودداري مي كنيم ‪.‬‬
‫‪ -1-5-11-1‬حالت نرماليزه معادله فوگل ‪:‬‬
‫در اواور دهه ‪ 1672‬بكراي اينككه اثكر جريكان تالطكم در‬
‫معادله فوگل لحاظ شود ‪ ،‬اين معادله به شكل زير بيكان‬
‫شد ‪:‬‬

‫كه براي حالتي كه ‪ ، n=1‬وواهيم داشت ‪:‬‬

‫‪ -3-5-11-1‬ردش فتكويچ ‪:‬‬

‫براي انواع حالتهكا وجكود‬ ‫در اينجا نيز سه روي مزتل‬
‫دارد ‪:‬‬
‫‪P r , Pwf  Pb‬‬ ‫حالت ادل ‪:‬‬
‫هنگامي كه فشار مززن و فشار جريان سيار در ته چاه هر‬
‫وط‬ ‫دو از فشار نقطه حباب باالتر است ‪ ،‬نمودار به صور‬
‫راست است ‪ .‬در چنين حالتي «‪ »IPR‬از معادله زير حاصكل‬
‫مي شود ‪:‬‬

‫كه شاوص بهره دهي براساس پارامترهاي مزكزن بكه صكور‬

‫مي شود ‪:‬‬ ‫زير تعري‬

‫در ‪  p r  pwf / 2‬ارزيابي مي شود ‪.‬البته ككامالً مشكزص‬ ‫و ‪  , B‬‬

‫فاز مكايخ وجكود‬ ‫است كه در اين حالت ‪ ،‬تنها جريان ت‬

‫دارد ‪.‬‬
‫مثال ‪: 44-1‬‬
‫مززن نفكت زيكر اشكباع بكا‬ ‫چاهي در حالت توليد از ي‬
‫فشار ميانگين ‪ 3000 PSI‬است ‪ .‬فشار نقطكه حبكاب نيكز در‬
‫و داده هاي زير نيز موجود است ‪:‬‬ ‫‪1500 psi,150  F‬‬ ‫دماي‬
‫دبي جريان تثبيت شده ‪280 STB/day :‬‬
‫فشار تثبيت شده چاه ‪2200 psi :‬‬
‫'‪re  660‬‬ ‫'‪rw  0.3' h  20‬‬
‫‪k  65 mds  0.5‬‬

‫‪2.4 cp  2600 psi‬‬ ‫‪  ‬در فشار‬

‫‪1.4 bbl / STB  2600 psi‬‬ ‫‪ B‬در فشار‬
‫شاوص بهره دهي را با اسكتفاده از وكواص مزكزن (يعنكي‬
‫معادله ‪ )1-744‬و همچنين داده هاي آزمايش جريان (يعنكي‬
‫معادله ‪ )1-741‬محاسبه نماييد ‪.‬‬
‫حل ‪:‬‬
‫‪ -‬با استفاده از معادله (‪: )1-744‬‬

‫‪ -‬با استفاده از داده هاي توليد ‪:‬‬

‫نتايج حاصله ‪ ،‬تطابق قابل قبولي را براي ايكن دو روي‬

‫نشان مي دهد ‪.‬‬
‫‪P r , Pwf  Pb‬‬ ‫حالت ددم ‪:‬‬
‫در حالتي كه فشار مززن و فشار جريان چاه پايين تر از‬
‫فشار نقطه حباب باشند ‪ ،‬وواهيم داشت ‪:‬‬

‫كه ( ‪ )   , B‬در فشار نقطه حباب محاسكبه مكي شكود ‪ .‬بكا‬

‫وارد كردن شاوص بهره دهي در معادله باال ‪ ،‬داريم ‪:‬‬

‫‪J‬‬
‫) را يرين عملكرد ‪ C‬مي نامند ‪ ،‬يا ‪:‬‬ ‫(‬ ‫عبار‬
‫‪2 Pb‬‬
‫براي تاثير دادن اثر انحراف ازمعادله دارسي (‬ ‫فتكوي‬
‫به علت وجود جريان هاي متالطم در چاه هاي نفت ) تكوان‬
‫‪ n‬را در فرمور فوق وارد كرد ‪:‬‬

‫تا ‪ 2/5‬براي‬ ‫در رابطه باال از ‪ 1‬براي حالت جريان آرا‬

‫جريان هاي متالطم تغيير مي كنكد ‪ .‬در معادلكه فكوق دو‬
‫چگكونگي‬ ‫مجهور وجود دارد ‪ .‬يكي (‪ )c‬ككه بكراي توصكي‬
‫كارايي و عملكرد است و ديگري توان «‪ . »n‬براي محاسبه‬
‫بكه نظكر مكي‬ ‫دو تست الز‬ ‫دو پارامتر فوق حداقل انجا‬
‫رسد ‪ .‬اگر از دو طرف معادله لگاريتم بگيريم ‪ ،‬وواهيم‬
‫داشت ‪:‬‬

‫را بكر حسكن ‪ Qo‬در‬ ‫‪p‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪ p wf‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫براي محاسكبه «‪ »n,c‬مقكادير‬
‫كل آن ‪ ،‬وطكي‬
‫كاييم ككه حاصك‬
‫مقياسي لگاريتمي رسم مي نمك‬
‫‪1‬‬
‫است ‪ .‬همچنين بكا‬ ‫راست وواهد بود ‪.‬كه شين آن برابر‬
‫‪n‬‬

‫نقطه از وط فكوق ميتكوان «‪ »c‬را بكا‬ ‫در نظر گرفتن ي‬

‫معادله زير محاسبه كرد ‪:‬‬

‫پس از محاسبه ‪ c,n‬با استفاده از داده هاي آزمكايش مكي‬

‫توان به وسيله معادله (‪ ، )1-721‬منحني كامكل «‪ »IPR‬را‬
‫رسم نمود ‪.‬‬
‫آزمايش جريان تثبيت شده‬ ‫مثار ‪ : 76-1‬چهار داده از ي‬
‫‪3600‬‬ ‫مززن اشباع با فشار ميكانگين‬ ‫روي چاهي كه از ي‬
‫‪ psi‬توليد مي كند به دست آمده است ‪.‬‬

‫‪ ،‬رسكم‬ ‫منحني كامل ‪ IPR‬را با استفاده از روي فتككوي‬

‫كنيد ‪.‬‬
‫حل ‪:‬‬
‫مرحله ‪ : 1‬ايجاد جدور زير ‪:‬‬

‫بككر حسككن ‪ Qo‬روي كاغككذ‬ ‫‪p‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪ p wf‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫مرحلككه ‪ : 7‬ترسككيم‬

‫لگاريتمي به صورتي كه در شكل ‪ 1-22‬نشان داده شكده‬

‫است و تعيين توان ‪ ، n‬يا ‪:‬‬
 ‫مرحله ‪ : 3‬به دست آوردن يرين عملكرد ‪: c‬‬
‫براي ‪Pwf‬‬ ‫مرحله ‪ : 7‬ايجاد ‪ IPR‬با فرض مقادير مزتل‬
‫و محاسبه دبي ‪ .‬جريان متناظر آن ‪ ،‬با اسكتفاده از‬
‫معادله (‪: )1-721‬‬
‫منحني ‪ IPR‬در شكل ‪ 1-21‬نشان داده شده اسكت ‪ .‬توجكه‬
‫كنيد كه ‪ Qomax‬يعني ‪ AOF‬داراي مقدار ‪ 937 STB/day‬است‬
‫‪.‬‬

‫‪P r  Pb , Pwf  Pb‬‬ ‫حالت سوم ‪:‬‬

‫در بسياري از چاه هاي توليدي ‪ ،‬فشار مززن از فشار‬
‫نقطه حباب باالتر است ‪ ،‬در حكالي ككه فشكار جريكان‬
‫سيار در انتهاي چاه از فشار نقطه حباب كمتر است ‪.‬‬
‫نمودار ‪ IPR‬براي چنكين سيسكتمي در شككل ‪ 1-27‬نشكان‬
‫داده شده است ‪.‬‬
‫در اين حالت همان طور كه در شكل ديكده مكي شكود ‪،‬‬
‫وط راست نمي باشد و از رابطه زيكر‬ ‫نمودار به صور‬
‫حاصل مي شود ‪.‬‬

‫كه( ‪)   , B‬در فشار نقطه حباب محاسبه مي شود ‪ .‬باوارد‬

‫كردن شاوص بهره دهي در معادله باال ‪ ،‬داريم ‪:‬‬

‫در رابطه فوق يرين بهره دهي ‪ J‬مربوط به زماني است‬

‫كه فشار جريان در انتهاي چاه در باالي نقطكه حبكاب‬
‫قرار دارد ‪.‬‬
‫مثار ‪ : 52-1‬داده هاي مززن و آزمايش جريان چاه در‬
‫زير داده شده است ‪:‬‬

‫داده هاي ‪ IPR‬چاه را به دست آوريد ‪.‬‬

‫حل ‪:‬‬
‫مرحله ‪ ) 1‬محاسبه شاوص بهره دهكي بكا اسكتفاده از‬
‫داده هاي آزمايش جريان ‪:‬‬

‫مرحله‪ )7‬به دست آوردن داده هاي ‪ IPR‬با استفاده از‬

‫و معادلكه (‪ )1-723‬بكراي‬ ‫براي ‪Pwf  P b‬‬ ‫معادله (‪)1-741‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪Pwf  P b‬‬
‫در شكل ‪ 1-27‬نشان داده شده است ‪.‬‬ ‫نتايج محاسبا‬