Isang napapanahong edisyon, ang Noli Me Tangere, ay nagpapasigla sa

kawilihan ng mga estudyante sa nobelang ito ni Rizal. Ito ay naglalaman

ng maraming oportunidad upang mahasa ang mga kasanayan sa pagbasa
ng mga mag-aaral. Tinatalakay ang mga suliraning napapaloob sa Noli
ayon sa kahalagahan nito sa kasalukuyang panahon.

Mahusay at kawili-wili, ang aklat ay—

 ginamitan ng makabago at makabuluhang mga talasalitaan

 nagtatampok ng mga pantulong sa pag-aaral ng nobela upang madaling maunawaan ang kahulugan
nito
 naglalaman ng makabagong mga pagsasanay at estratehiya sa pagpapalago ng talasalitaan, kasanayan
sa pagbasa, at pag-unawa sa binasa
Noli Me Tangere, isang pagsusuri
1. 1. John Anthony B. Teodosio BSED-4 ISANG PAGSUSURI SA NOLI ME
TANGERE NI DR. JOSE P. RIZAL 1. Anong mga simbolo sa obra ang
maiuugnay sa kasalukuyang panahon at paano? 1.Bahay ni Kapitan Tiyago
(Simbolo ng maling pamamahala) • Bahay na pinagdarausan ng handa at
may kababaan at di-gaanong wasto ang kayarian sanhi marahil sa di-
mabuting pagkakasipat ng arkitektong nagtayo o di kaya'y sa mga nagdaang
lindol o bagyo. ◘ Ang kababaan ng bahay ni Kapitan Tiyago ay sumisimbolo
sa babang moralidad ng mga Espanyol sapagkat nagawa nilang tapakan ang
mga Pilipino na siyang may-ari ng bansa. 2. Bayan ng San Diego (Simbolo ng
walang kaunlaran) • Ang inaani ng mga magsasaka tulad ng asukal at
bungangkahoy ay ibinibili ng mga intsik sa murang halaga. Madilim ang gubat
dahil sa kakapalan ng mumunti. ◘ Ang bayan ng San Diego, bagaman may
pinagkukunang yaman, sapat pa rin ito para sa pangaraw-araw na
kinakailangan ng mga magsasaka. At sa muling pagbalik ni Ibarra pagkatapos
ng pitong taon, wala pa rin itong pagbabago. 3. Sisa (Simbolo ng Pamilyang
Pilipino) • Unti-unting binibili o ipinagbili ng asawa ni Sisa ang mga alahas
niya at tinitiis niya ang pananakal nito. ◘ Malaki ang ginagampanan ng isang
asawa at ina. Tinitiis nito lahat sa pag-aakalang dapat tiisin ang sinimulan at
ito ay lalabanan. Maaari rin siyang sumisimbolo sa bansang Filipinas
sapagkat patuloy pa rin tayong sunod nang sunod sa mga inuutos ng mga
banyaga at patuloy na pang-aalipin sa atin. Katulad ng pagdikta ng bansang
Amerika sa pagpapatigil at pagkakaroon ng mapayapang pamamaraan ng
pag-uusap sa pinag-aagawang teritoryo ng Filipinas at Tsina. TUNGKOL SA
PABALAT NG LIBRO.... Paa ng Prayle Inilagay ni Rizal sa pinaka-ibabang
bahagi ng tatsulokat sumasakop sa halos mahigit sa kalahati ng paanan ng
tatsulok. Angsimbolismo ay ginamit upang ipabatid ni Rizal kung sino
angnagpapalakad ng bayan sa kaniyang kapanahunan.
2. 2. Sapatos sa Paa ng Prayle Ang paglalagay ni Rizal ng sapatos sa paa
ngprayle ay pagbubunyag ng pagiging maluho ng pamumuhay ng mgaprayle
sa Pilipinas sa kaniyang kapanahunan. Isa sa sinaunang mgakautusan sa
mga Pransiskanoayanghindipagsusuotngsapinsapaa. Nakalabas na Binti sa
Ibaba ng Abito Pagpapahiwatig ni Rizal sakalaswaan ng pamumuhay ng mga
prayle sa Pilipinas na hayagangtinalakay niya sa loob ng nobela. Maari rin na
ang nakalabas nabalahibo sa binti ng prayle ayisang lihim na paglalarawan ni
Rizal sanakalabasnabalahibonglobo/wolf nanakabihisngdamitngkordero.
HelmetngGuardia Sibil
Simbolongkapangyarihanngkolonyalnahukbongsandatahannanang-
aabusosamgakarapatangpantaongmga Pilipino sa kaniyang kapanahunan.
Pansinin na inilagay ni Rizalang helmet na parang nakayuko sa tapat ng
paananngprayle. Latigo ng Alperes Simbolongkalupitanngopisyal ngkolonyal
nahukbongsandatahan.MagingsiRizal aynagingbiktimanglatigo
ngalperessaCalamba,Laguna.Angpaglalagaynitosapabalatngnobelaaynagpap
aramdamsaatinnahindiniya nalilimutan ang ginawang pagpalosa kaniya ng
latigo. Ang lupit ng latigo ay ilalarawan sa iba·t ibangkabanta ng
nobela.Kadena²SimbolongkawalanngkalayaanngmgaPilipinosailalimngkolony
alnapamahalaan.Pamalosa Penitensiya ² tinatawag sa ibang lugar na suplina
ayginagamit ng mga mapanata sa kolonyal na simbahan upang saktan
angkanilang mga sarili (tinatawag na penitensiya) dahilan sa
kanilangpaniniwala na ito ay isang uri ng paglilinis sa kanilang mga
 nagawangkasalanan. Para kay Rizal, wari bang hindi pa sapat sa mga
Pilipino
angpananakitngmgaguardiasibilatkailanganpangsilapamismoangmagparusas
akanilangmgasarili. Lagda ni Rizal Mapansin sana na inilagay ni Rizal
angkaniyang lagda sa kanang triyangulo upang ipakita samga mambabasa
kungsaansiyangpanahonkabilang.HalamangKawayan²Isangmataasngunitmal
ambotnahalaman(sinasabing
ibanapunoatangibanamanaydamo).InilagayniRizalangpunongkawayan
upangipakitaangpamamaraanng mga Pilipino sa pakikibagay ng mga Pilipino
sa isangmapang-aping lipunan at ito ay ang pagsunod sa ihip ng
hangin.MakikitaangkatunayannitosaKabanata25). Bulaklak ngSunflower
angsunflow er ay
isangnatatangingbulaklakdahilansakakayahannitonasumunodsaoryentasyonn
gsikat ng
araw.InilagayniRizalangbulaklaknaitosalayuninnamaginghalimbawangkaniyan
gmgamababasanamaging ugalinasumunodsapinagmumulanngliwanag.
Simetrikal na Sulo ang sulo ay ginamit ni Rizal na bilangsagisag ngNoli Me
Tangere. Kung papansining mabuti angdisenyo ng katawan ng sulo,
mapupuna na hindi ginamit niRizal ang kawayan na siyang karaniwang
sisidlan ngpanggatong nanagpapaliwanagngilawat
siyangkaraniwangdisenyosapaglalarawanngsulo.AngpaguhitniRizalngsuloay
mula sa disenyong simetrikal na ginagamit sa mga pabalatng libro sa
kaniyang kapanahunan. Ipinapakita rito ni
Rizalnaangpanggatongnapagmumulanngapoyoliwanagayangmulasaloobngis
angaklat.
3. 3. Ulo ng Babae Maaringmaitanongkungsinoangbabaengito?
IpinakilalaniRizalangbabaesapamamagitanngpaglalagayniya harapan ng
babae ng pinag-uukulan niyang kaniyang nobela ² A Mi Patria. Kung isasalin
ito sa higit na angkop parasaatingwikaayhigitnatingginagamitangInangBayan.
Krus
AngsimbolongrelihiyosidadngmalakingbilangngmgamamamayangPilipino.Map
apansinnainilagayniRizal angkrus sahalospinakamataas
nalugarngpabalat.Ipinakikitanitoangmataas nitongkatayuanangkakayahanna
makapagharisaisipanmngInangbayan Mga Dahon ng Laurel Ang dahon ng
laurel ay napakahalaga samatandang kabihasnang kanluranin. Ito ang
ginagawang korona para sakanilang mga mapagwagi, matatapang
matatalino, at mapanlikhaingmamamayan. Mapapansin na ang mga dahon ng
laurel ay hindi panapipitas sa halaman. Isang paglalarawan ng pag-asa ni
Rizal na sapagdating ng panahon ang mga dahon ng laurel na ito pipitasin
atilalagay sa ulo ng mga natatanging mga anak ng bayan. Ang supang
ngsuha at mga dahon ng laurel ang magpapasibol ng isang
pambansangkonsensiya ng
bayannanaisniRizalnasumibolsakaisipanngmgaPilipinonanoonayhinahadlang
anngkolonyalnasimbahan. 2. Anong Teoryang Pampanitikan ang mayroon sa
nobelang “Noli me Tangere” Teoryang Realismo Ang layunin ng panitikan ay
ipakita ang mga karanasan at nasaksisan ng may-akda sa kanyang lipunan.
Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi tuwirang
totoo sapagkat isinaalang-alang ng may-akda ang kasiningan at
pagkaefektibo ng kanyang sinulat. Sa nobelang isinulat ni Rizal ay
nagpapakita rito kung paano mamuhay ang mga Pilipino sa ilalim ng
 pamamalakad ng mga Kastila. Ipinapakita na ang mga kalupitan at
karangyaan ng mga nasa mataas na katungkulan ay nangyayari pa rin
mapasahanggang ngayon. Naroon din ang hindi pagkakapantay-pantay na
pagtingin sa mga katutubo, maging sa isyung pangkasarian. Gayun din ang
walang sawang pagnanais ng mga Pilipino na maging malaya ang bansa sa
kamay ng mga dayuhan. 3. Bilang guro, anong personal na kahalagahan ng
pagtuturo ng Noli Me Tangere sa mga kabataan? Bilang guro sa Filipino. May
malaking kahalahagan ito sa mga mag-aaral ang obrang ito sapagkat dito
nasasalamain ang mga isyung napapanahon partikular sa lipunan. Maging
ang pag- ibig sa bayan at sa minamahal. Ito ay isang akdang nagpagising sa
mga Pilipino at naghikayat sa kanila upang makamit ang kalayaan. Sa mga
kabataan naman, itinuturo ito sa paraang lalong maging mapanuri at
mapagmasid sa lipunang kanilang ginagalawan. Bilang guro,
napapagalahagahan ang nobelang ito sa paraang maging liberal o maging
malaya sa anumang nais nating gawin. Itinuturo sa mga kabataan na maging
bukas o aware sa mga suliraning kinakaharap ng bansang Filipinas.

Buod sa Kabanata 1-10 Noli Me

Tangere
Kabanata 1 “Isang Pagtitipon”
 Ginanap ang isang pagtitipon sa bahay ni Kapitan Tiyago
bilang pagsalubong sa pagdating ng isang binata na mula sa
Espanya na walang iba kundi si Crisostomo Ibarra, ipinakita
sa kabanatang ito ang paninirang puri sa mga Pilipino ng
mga dayuhan sa katauhan ni Padre Damaso. Para sa kanya
ang mga indiyo ay mga walang alam mangmang, tamad at
mga walang pinag-aralan kaya naman nararapat lamang na
sila ay tawaging indiyo o mga taga sunod lamang.Ipinakita
rin sa kabanatang ito ang iringan ng pamahalaan at ng
simbahan Si padre Damaso ang kumakatawan sa simbahan
at si Tinyente Guevara ang sa pamahalaan ngunit may
lumiltaw na mas makapangyarina ang simbahan sapagkat
lahat ng iponag-uutos ng mga ito ay nasusunod.
 Kabanata 2 “ Si Crisostomo Ibarra”
 Sa kabanatang ito ay mailalarawan si Crisostomo Ibarra na
isang makabagong kabataan na nag-aral sa Espanya upang
tumuklas ng mga makabagong kaalaman, Na siya namang
kinatatakutan ng mga dayuhan, at may mga kapangyarihan
sapagkat isa itong banta sa kanila na baka sa pagkatuto ng
mga kabataan ang maging sanhi ng kanilang pagbagsak.
Kusang Ipinakilala rin ni Ibarra ang kanyang sarili sa mga
panauhing nanduon.

Kabanat 3 “Ang Hapunan’

 Sa kabanatang ito ay nag aagawan ng upuan sina Padre
Damaso at Padre Sibyla at nang maglaon ay pabalat kayo
itong iniaalak kay Tenyenye Guevara, Ito ay pagpapakita na
dapat kilalanin kung sino ang may kapangyarihan sa lugar
na iyon , At ang paghamak ni Padre Damaso sa katauhan ni
Crisostomo Ibarra ay ipinapakita na talaga namanag tutol
ang mga kastila sa pagkatuto ng mga kabataang Pilipino.

Kabanata 4 “ Ereehe at Filibustero”

 Pinaratangan ng erehe at pilibustero ang ama ni Ibarra na si
Don Rafael Ibarra, Noon gang sinumang maging kalaban ng o
kaaway ng simbahan at pamahalaan ay nanganganib na
mapahamak ka, at kung makakalaban mo sila at isa kang
Pilipino ay malabong mong makamit ang katarungan. At
takot karing tulungan ng mga kapuwa mo Pilipino.

Kabanata 5 “ Isang Bituin Sa Gabing

Madilim”
 Mababasa sa kabanatang ito ang magkaibang emosyong
naranasan ni Ibarra, Dahil sa kanyang guniguni ay nakita ni
Ibarra an gang masasayang tagpo sa bahay ni Kapitan
Tiyago na mayroong masasayang awitin at pinalalamutian
 ng magagandang hiyas. Nasa guni-guni rin niya si Maria
Clara, ngunit paglaon ay nakita rin niya ang
nakapangingilabot na sinapit ng kanyang ama habang siya
ay nasa Europa.

Kabanata 6 “ Si Kapitan Tiyago”

 Si Kapitan Tiyago ay hindi nakapag aral dahil iniisip ng
kanyang mga magulang na saying lamang ang gagatusin
pera para dito, inampon siya ng isang pari kaya siya
nakapag-aral di nag laon namatay ang pari at naghanap
buhay na lamang si Kapitan Tiyago nagtagumpay siya sa
larangan ng pangangalakal, dito nakilala nioya ang kanyang
asawa na si Pi Alba na pinagsamantalahan naman ni Padre
Damaso ang naging bunga ay si Maria Clara at lingid ito sa
kaalaman ni Kapitan Tiyago.

Kabanata 7 “ Suyuan Sa Asotea”

 Sa kabanatang ito ay ipinakikita ang katapatan ng pag-
iibigan nina Crissostomo Ibarra at Maria Clara. Kahit
magkalayo sila ay hindi nawala ang pagmamahal nila sa
isat-isa. Ipinakita nila ang mga alala ng kanilang
pagmamahalan ang dahon ng sambong at ang sulat.

Kabanata 8 “ Ang mga Ala-ala

 Ang kabanatang ito ay naglalarawan ng kawalan ng
pagsulong ng bayan noong panahong iyon, dahil ang mga
lansangan ay walang pinagbago ang mga kalsada ay
maputik parin gayong ang mga puno ay di rin halos
nagsilaki, naihambing tuloy niya ang bansang Europa at ang
Pilipinas.
 Kabanata 9 “ Mga Bagay-Bagay Ukol
Sa Bayan”
 Sa kabanatang ito ay ipinakikita ang kasakiman at ang
interes ng mga dayuhan sa ating bansa, at kung sino mang
Pilipino ang Makita o malaman nilang magiging hadlang sa
kanilang mga nais ay pinababantayan upang hindi na daw
makapaminsala.

Kabanata 10 “Ang Bayan ng San

Diego”
 Inilalarawan ang bayan ng san Diego na malapit halos hawig
ng bayan ng Laguna, na mayroon matatabang lupain,
maraming puno at may magandang lawa. Ngunit sadyang
mas nakikinabang ang mga dayuhan katulad ng mga intsik
na nananamantala sa kamangmangan ng mga magsasakang
Pilipino, at ang mga ninuno ni Ibarra na siyang halos
itinuturing na pinakamayaman sa San Diego, na kumukontrol
sa kabuhayan ng mga taga San Diego.

Ang Noli Me Tangere ay salitang Latin na ang ibig sabihin sa wikang Inges
ay Touch Me Not o Huwag Mo Akong Salingin sa Filipino. Ito ay hango sa
Ebanghelyo ni Juan at isinulat ni Dr. Jose P. Rizal noong 1884 sa Madrid
habang siya ay nag-aaral ng Medisina.

Nang makatapos ng pag-aaral ay nagtungo sa Paris si Rizal at doon

ipinagpatuloy ang pagsusulat ng Noli Me Tangere. Sa Berlin na niya natapos
ang huling bahagi ng nobela.

Ilan sa mga kilalang tauhan ng Noli Me Tangere ay sina Crisostomo Ibarra,

Kapitan Tiyago, Tinyente Guevarra, Padre Damaso, Sisa, Basilio at Crispin,
Maria Clara at marami pang iba.
Sa ibaba mababasa ninyo ang aming bersyon ng Noli Me Tangere buod ng
bawat kabanata pati na rin ang mga talasalitaan na ginamit sa nobela.

Kung hanap mo naman ay buod ng buong kwento, bisitahin ang Noli Me

Tangere Buod ng Buong Kwento.

Noli Me Tangere Buod Kabanata 1: Ang

Pagtitipon
Sa gabing iyon ay nakatakdang ganapin ang marangyang handaan sa bahay ni
Don Santiago Delos Santos o mas kilala bilang si Kapitan Tiyago upang
magsilbing salubong sa isang binatang kagagaling lamang sa Europa. Hindi
naman iba sa Kapitan ang binata dahil ito ay anak ng kanyang matalik na
kaibigan.

Ang bahay ni Kapitan Tiyago na matatagpuan sa Kalye Anluwage ay napuno

ng mga bisita. Isang malaking karangalan ang maging panauhin ng Kapitan. Si
Kapitan Tiyago ay kilala sa pagiging matulungin sa mga mahihirap at
nabibilang sa mataas na lipunan.

Ang pinsan ng Kapitan na si Tiya Isabel ang taga-istima ng mga bisita at ang
mga panauhing babae at lalake ay sadyang magkakahiwalay. Nagpahuli
namang dumating ang ibang mga panauhin kabilang na ang magkabiyak na
sina Dr. de Espadaña at Donya Victorina. Hindi naman nagpahuli sa mga
panauhin ng Kapitan ang kinatawan ng simbahan sa pangunguna nina Padre
Sibyla, ang kura paroko ng Binundok; Si Padre Damaso na sadyang magaslaw
kung kumilos at magsalita; dalawang paisano; at si Tinyente Guevarra, ang
tenyente ng gwardya sibil.

Ang bawat grupo sa mga panauhin ay may kanya-kanyang paksa upang ilabas
ang kani-kanilang saloobin, makipag-tagisan ng kuro-kuro, at humanap ng
papuri. Ilan sa mga napag-usapan ay ang mga Indio o ang mga Pilipino; ang
pagkakaalis ni Padre Damaso sa Parokya ng San Diego kahit na matagal itong
nagsisilbi doon; ang monopolyo ng tabako, mga pulbura at armas at marami
pang iba.

Sa naturang pagtitipon ay hindi pinalagpas ni Padre Damaso na ihayag ang

kanyang pangungutya sa mga Indio. Ang mga ito raw ay hamak at
mabababang uri ng nilalang.

Samantala, gumawa naman ng paraan si Padre Sibyla upang maiba ang

usapan at dito ay pinasok niya pagkakatanggal ni Padre Damaso bilang kura
paroko sa loob ng dalawampung taon.

Ang paliwanag ni Padre Damaso ay hindi raw nararapat makialam ang hari ng
Espanya sa pagpaparusa sa mga erehe. Tinutulan naman ng Tinyente ang
sinabi ng pari at inilahad na ang parusa ay nararapat lamang raw sa pananaw
ng Kapitan Heneral.

Ipinaliwanag din ng Tinyente na kaya nilipat si Padre Damaso ay dahil sa

pinahukay nito ang bangkay ng isang marangal na lalaki na pinagbintangang
erehe dahil lamang sa hindi pangungumpisal.

Dahil dito ay nagalit si Padre Damaso lalo na nang maalala niya ang tungkol sa
mga nawalang mahahalagang kasulatan. Namagitang muli si Padre Sibyla
upang pakalmahin si Padre Damaso.

Kalauna’y lumawak muli ang talakayan sa pagtitipon.

Talasalitaan:

 Bantog – kilala
 Bukas-palad – matulungin
 Garil – utal magsalita
 Hindi magkamayaw – hindi mapatahimik
 Kalansing -tunog
 Katiwasayan – katahimikan
 Makihalubilo – makitungo
 Maluho – magastos
 Mapangahas – malakas ang loob
 Napapanganyaya – napapasama
 Piging – pagtitipon
 Pulutong – karamihan o pangkat ng mga tao
 Walang habas – walang galang
 Walang pakundangan – padalus-dalos
 Walang turing – walang utang na loo