План за час

Наставник : Ирена Трајкоска

Наставник по македонски јазик и литература во ООУ „Кирил и Методиј“ с. Канатлари
-Прилеп
Во оваа лекција ќе се учи како да се направи анализа на ликови во литературата со
помош на три основи чекори и тоа: разбирање, интерпретаија и донесување заклучоци
за секој лик поединечно.

Анализа на ликови во литературата

Жаба, птица, куче , овца, крава. Кога ги набројуваме вака звучи како само раззлични
видови животни. Но во суштина тие претставуваат различни карактери- ликови што
можеме да ги сретнеме во приказните кои што досега сме ги читале. Секогаш кога
читаме една приказна многу е важно да идентификуваме , да пронајдеме, кој е дел од
приказната и каква е неговата улога.
Денес она што ќе го направиме е една основна анализа на карактери на ликови и ќе
тргнеме со најосновните чекори бидејќи на тој начин тоа ќе ја зголеми вашата
способност да правите правилна анализа на еден текст. Можете да го запомнете како
аконим односно како една кратенка РИЗ- бидејќи ова се чекорите:

1. Разбирање: Да се разбери најосновното кога ја читаме приказната.

2. Интерпретација: Биди внимателем и посвети внимание на деталите.
3. Донесување заклучок: Употребувајќи го тоа што ке го научиш од чекорите
еден и два самиот ќе можеш да деносуваш заклучоци.

Ајде да ја прочитаме приказната за трите прасиња и волкот и потоа да направиме една

анализа на ликови во литературата.
Once upon a time, there were three little pigs who lived with their grandmother. As they
grew older, the youngest and yet most mature, decided they should all build houses for
themselves. The other two brothers decided that would be a great idea. The oldest, who didn't
like to work and was lazy, built a house of hay. The middle brother, who wanted to play all
day built a house of wood. The youngest, and wisest, built a house of brick.
One day, the big bad wolf came out of the forest and knocked on the door of the house of
hay. Then he blew the house down. The pig escaped and ran to the house of wood. Next, the
wolf blew down the house of wood. The two pigs escaped and ran to the house of brick. The
wolf, assuming the third house was as weak as the other two, blew and blew with no avail.
He then tried the chimney. The wisest pig built a fire at the bottom of the chimney and burnt
the wolf, who then ran far away and never returned.

Разбирање
Да разбереш значи да ги усвоиш најосновните работи кои што се случуваат во тоа што
го читаш. За да видиме кои се ликови и какви се тие си ги поставуваме следните
прашања:

 Кои се ликовите?
  Кој е протагонист?
 Кој е антагонист?

Во приказната „Трите прасиња и волкот“ – ликови се трите мали прасиња, бабата прасе
и волкот. Најмалото прасе е протагонист , а волкот е антагонист. Протагоснист е
главен лик кој што секогаш е претставен како херој , а додека пак антагонист е оној
кој што г предизвикува протагонистот (односно еден вид на лош лик ).

Интерпретација - толкување
За да протолкуваме еден лик треба да почнеме да гледаме односно да копаме малку
подлабоко во деталите што ни се опишани отколку што направивме во првиот дел на
првата фаза на разбирање. Поставуваме прашања за нивните особини , нивното
однесување , нивната перцепција (поглед на работите) и цел Која им е целта за таквото
однесување.
За особините на карактер си поставуваме прашања како :

 Што можеме да кажеме за личноста на овој лик?

 Како изгледа ликот и како се облекува?
 Од каде се ликовите?
 Каков е нивниот социјален статус и економска позадина?

Најмалото прасе е мудро, трпеливо и многу зрело. Средното прасе сака само да си
игра. Најстарото прасе е мрзливо и избегнува тешка работа. Волкот е опишан како
голем и лош. Ни делува дека е гладен и одлучен во тоа што сака да го направи и има
здрави бели дробови.
За тоа како се однесувааат ликовите си поставуваме прашања како:

 Како реагира ликот на пречки?

 Како ликот се поврзува со другите ликови , како разговара и слично?
 Зошто ликот се однесува така како што се однесува?

Најмалото прасе кога се соочи со проблем со пречка , смисли добро решение и почна
ра работи на проблемот. Гради цврста куќа со цигли и направи тесен оџак за да го
избрка волкот и да неможе да влезе бидејќи е умно –мудро прасе.
Средното прасе си го одбира полесниот пат кога треба да направи куќа и си го
одбегнува проблемот (кога волкот му ја руши куќата тој бега кај другото прасе)
бидејќи не е фокусиран не сака да ги направи работите онкака како пто правилно
треба.
Најстаторо прасе исто си го зема полесниот пат кога е прблемот со градењето на куќа и
тој бега од неговиот проблем –волкот- бидејќи е премног мрзлив за да постапи
поинаку.
Волкот ја употребува својата позитивна страна својата знажност својата сила кога се
соочува со проблем бидејќи е голем и лош.
За перцепција на лик си поставуваме вакви прањања:
 - Како ликот се гледа самиот себе?
- Што кажуваат ликовите за самите себе?
- Што кажува авторот или пак нараторот за ликовите?
Донесување на заклучок
Во овој дел на донесување на заклчок каков е еден лик ги гледаме сите аспекти кои
досега ги кажавме.
Нашата свест и нашата способност да разликуваме добро и лошо e она што не прави
различни од животните и е како главен инструмент е водилка. Кога сите овие работи
ќе ги ставиме пред нас речиси е невозможно да згрешиме.
-