ဘာအတွက် သုတတသနတတွ လုပ်ကကတာလဲ?

ဒီမမေးခွနေး် မလေးကို ကကြောေးရင် အမျြောေးစိုက ဘွွဲ့အတွက် လိုအပ်ချက်ဖြစ်လ၊ို ို့ အမကကြောင်ေးအရြော တစ်ခခ

ို ိုကို
ကျယ်ကျယ်ဖပနဖ် ပန
ို့ ် ို့ သချင်လို ို့ အစရသဖြင်ို့ မျ ေးစို မဖြကကမယ်ထင်ပါတယ်။ မနြောက်တစ်ဆင်ို့ ထပ်မဖပြောရရင်
personal gain မတွဖြစ်တို့ profile, national and international publication မတွလိုပ်နင
ို ြ
် ို ို့ စသဖြငမ
်ို့ ပါ။ို့
ဒီအမဖြမတွ အြောေးလေးို က သငမ
်ို့ လျြော်မှုရသလို ဖမင်သြောတို့ အမဖြမတွလည်ေး ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါမပမယို့် သိုမတသနမတွ လိုပ်တအ
ို့ ခါမျ ေးမြော ဒီထက်ပိုမို မလေးနက်တို့ တန်ြိုေးထြောေးသငတ
်ို့ ို့
အမကကြောင်ေးအရြောမတွ ရမနပါမသေးတယ်။ ဒီလိုအမကကြောင်ေးအရြောမတွကို သတဖပ တန်ြိုေးထြောေးသူမတွကမတြောို့
နည်ေးမကြောင်ေးနည်ေးမနနင
ို ပ
် ါတယ်။
ဘြောအတွက် သိုမတသနမတွ လိုပ်ကကတြောလ ဆတ
ို မ
ို့ မေးခွနေး် ကို ဖပညို့်ဖပညို့်စစ
ို ို မဖြမယ်ဆရ
ို င် အထက်က
အမဖြမတွအဖပင် “မမတို ို့ ဖပ လိုပ်တို့ သိုမတသနမတွဟြော Society အတွက် ကျန်ေးမြောမရေး၊ ပညြောမရေး၊
စီေးပွြောေးမရေး၊ မဘေးကင်ေးလဖို ခ မရေး စတို့ လူမှုအကျ ေးစီေးပွြောေးမတွကို အမထြောက်အကူဖပ ြိုနို့ သဘြောဝပတ်
ို့ ၀န်ေးကျင်
ထခိုကပ
် ျက်စီေးမှုမတွ မလျြောန
ို့ ည်ေးမစြို ို့ အမထြောက်အကူဖြစ်မစမယို့် နည်ေးလမ်ေးမတွ ရရမအြောင်
သိုမတသနမတွလိုပ်ကကတယ်လို ို့ မဖြရမြော ဖြစ်ပါတယ်” ။ တစ်နည်ေးမဖပြောရရင် လူမပ
ှု တ်၀န်ေးကျင်အတွက်
အကျ ေးဖပ ြို အတွ
ို့ ကဖ် ြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုမဖြတအ
ို့ ခါမြော ဖြစ်နင
ို ပ
် ါမလြောေး၊
ို့ အမ
ို့ လြောက်လိုလြောေး၊ မလိုပ်နင
ို မ
် လြောက်ပါဘူေး အစရသဖြင်ို့
သသယဝင်စရြော ဖြစ်နင
ို ပ
် ါတယ်။ သသယဝင်မယ်ဆလ
ို ည်ေး ဝင်နင
ို တ
် ို့ အမဖြမတွ ဖြစ်မနလပါ။
ို ို့ သမပမယို့
ို ို့ ်
ဒီသသယမတွကို ြယ်ရြောေးနင
ို တ
် ို့ နည်ေးလမ်ေးတစ်ခိုမတြောို့ တတကျကျ ရမနပါတယ်။ အဒါကမတြောို့
မန်မန်ကန်ကန် သိုမတသနမတွဖပ လိုပ်နင
ို ြ
် ို ို့ နည်ေးလမ်ေးမတွ ဖပသမပေးထြောေးတို့ Research Methodology ကို
မလို့လြောသင်ယဖူ ခင်ေး လမဖပြောန
ို ို့ ငို ပ
် ါလမ်မ
ို့ ယ်။
Research Methodology ကို မလို့လြောသင်ယပူ ပီေးမ သိုမတသနမတွ ဖပ လိုပ်မယ်ဆရ
ို င် အထက်မြော မဖပြောခတ
ို့ ို့
အမကကြောင်ေးအရြောမတွကို အမကြောင်ေးဆေးို န ို့ အကျ ေးအရဆေးို ဖြစ်မအြောင် စီမခနခ
် ို့ ွ လိုပ်မဆြောင်နင
ို ပ
် ါလမ်မ
ို့ ယ်။
ဘြောလလ
ို ို့ ဆမ
ို တြောို့ Research Methodology ဘြောသြောရပ်က မန်ကန်တို့ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်ပို
နည်ေးလမ်ေးမတွကို စနစ်တကျ သင်ကကြောေးမပေးလပါ။
ို ို့
ဒါအဖပင်
ို့ Research Methodology ကို မလို့လြောသင်ယပူ ပီေး စနစ်တကျ သိုမတသနဖပ လိုပ်မယ်ဆရ
ို င်
သိုမတသီမတွအတွက် တန်ြိုေးအကကီေးဆေးို ဖြစ်တို့ Society ရ ယ
ို့ ကို ကည်မှု Trust ကို ရရနင
ို မ
် ြောပါ။ Science ဟြော
ယကို ကည်မှု Trust မပေါ် အမဖခခတြော ဖြစ်တအ
ို့ တွက် Society ရ ို့ ယကို ကည်မှု ဆေးို ရှု ေးရင် မအြောင်ဖမင်ြို ို့
ခက်ခပါလမ်မ
ို့ ယ်။ ဒီအတွကမ
် ကကြောင်ို့ ဘြောအတွက် သိုမတသနလိုပ်ကကတြောလဆတ
ို ြောအဖပင် Society က
လက်ခတ၊ို့ အသအမတ်ဖပ တ၊ို့ ယကို ကည်အြောေးထြောေးရတို့ သိုမတသီတစ်မယြောက်ဖြစ်ြဆ
ို ို့ ရ
ို င်
နည်ေးလမ်ေးမန်ကန်စွြော သိုမတသနလိုပ်တတ်ြန
ို ို့ လို
ို့ ပ်နင
ို ြ
် ို အင်
ို့ မတန်အမရေးကကီေးပါတယ်။
ဒါမကကြောင
ို့ ်ို့ သိုမတသီတစ်မယြောက်အမနန ို့ဒါမမဟိုတ် ဘွွဲ့တစ်ခိုခအ
ို တွက် ကျမ်ေးဖပ သူမတွအမနန ို့သိုမတသန
ရည်မန်ေးချက်မတွချမတ်တအ
ို့ ခါ Society ရ အကျ
ို့ ေးကို ထညို့်သင
ွ ေး် စဥ်ေးစြောေးြို ို့ အမရေးကကီေးတို့ အမကကြောင်ေးမလေး
မျှမဝလိုကရ
် ပါတယ်။

Research Methodology ကု ဘာတ

ာ့ ကကာင ်ာ့ တလာ့လာဖု လ
ာ့ အ
ု ပ် တာလဲ၊ ဘယ်သတ
ူ တွ တလာ့လာသငတ
်ာ့ ာလဲ?
ဘွွဲ့တစ်ခိုခအ
ို တွက် ပညြောသင်ယမ
ူ နတသ
ို့ မ
ူ တွ၊ နင
ို င
် ဖခြောေးတကကသလ
ို မ
် တွမြော ပညြောသွြောေးမရြောက်
သင်ယမ
ူ ယို့သ
် မ ူ တွ၊ သိုမတသနအလိုပ်န ို့ အသက်မမွေးဝမ်ေးမကကြောင်ေး ဖပ လသ
ို မ
ူ တွ၊ Research and
Development ဌြောနမတွရတို့ company ကကီေးမတွမြော အလိုပ်လပ
ို ်လိုတို့ သူမတွ၊ နင
ို င
် တကြောန ို့ ချတ်ဆက်ပပီေး
Joint Research လိုပ်မဆြောင်မယို့သ
် မ ူ တွ၊ သင်ကကြောေးမရေးလိုပ်ငန်ေး လိုပ်မဆြောင်သမ
ူ တွ၊
အမရြောင်ေးဖမြှငတ
်ို့ င်မရေးလိုပ်ငန်ေး လိုပ်မဆြောင်မနသူမတွ၊ ဝန်မဆြောင်မှုမပေးတို့ လိုပ်ငန်ေးလိုပ်မဆြောင်မနသူမတွ
အတွက် သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်ပို နည်ေးလမ်ေးမျြောေးဟြော အင်မတန် အမရေးကကီေးပါတယ်။
မန်ကန်တို့ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်နည်ေးမတွကို မသတအ
ို့ တွက် (သမဟို
ို ို့ တ)် အမလေးမထြောေးဘ စနစ်တကျ
မရတို့ အစီအစဥ်မတွန သို
ို့ မတသနမတွ လိုပ်မဆြောင်ခမ
ို့ ယ်ဆရ
ို င်
(က) ခိုငမ
် ြောမကြောင်ေးမွနပ် ပီေး တကျတို့ သိုမတသနရလဒ်မတွ ရြို ခက်
ို့ ခပါလမ်မ
ို့ ယ်။
(ခ) သတ်မတ်ထြောေးတို့ အချန်ထက် ပိုမိုကကြောဖမငတ
်ို့ ြောမျ ေးမတွ ဖြစ်နင
ို ပ
် ါတယ်။
(ဂ) ဘွွဲ့အတွက် ကျမ်ေးဖပ ရြောတွင် သိုမတသနလိုပ်ထေးို လိုပ်နည်ေးမျြောေး ခိုငမ
် ြောမှုမရသညို့်အတွက် သိုမတသန
စြောတမ်ေးမျြောေး မရေးသြောေးထိုတမ
် ဝရြောတွင် အခက်အခဖြစ်ဖခင်ေး
(ဃ) သတ်မတ်ထြောေးတို့ သိုမတသရန်ပိုမငွထက် ပိုမိုကန
ို က
် ျတြောမျ ေးမတွ ဖြစ်နင
ို ပ
် ါတယ်။
(င) အကျ ေးအဖမတ်န ို့ တက
ို ရ
် ို က် သက်ဆင
ို မ
် ှုရတို့ အမရြောင်ေးအဝယ်လိုပ်ငန်ေးမတွ၊ ဝန်မဆြောင်မလ
ှု ိုပ်ငန်ေးမတွမြော
မမျှြောမ
် န်ေးသညို့်အတင
ို ေး် အကျ ေးရလဒ် ရရမှုမရဖခင်ေး။
(စ) နင
ို င
် တကြောန ို့ ချတ်ဆက်ပပီေး ပူေးတွ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်မယို့သ
် မ ူ တွအမနန ို့ Joint Research
သမဘြောတရြောေးမျြောေး မကြောင်ေးစွြော နြောေးလည်ဖခင်ေးမရသညို့အ
် တွက် အခက်အခ ဖြစ်နင
ို ဖ် ခင်ေး။
(စ) သင်ကကြောေးမရေးလိုပ်ငန်ေးမတွမြော သင်ကကြောေးသူနင်ို့ သင်ယသ
ူ အ
ူ ကကြောေး ထမရြောက်သညို့်
သင်ကကြောေးနည်ေးစနစ်မျြောေး သတ်မတ်ရန် ခက်ခနင
ို ဖ် ခင်ေး။
အစရသညို့် အခက်အခမျြောေး ဖြစ်မပေါ်လြောနင
ို ပ
် ါတယ်။

(၁) သိုမတသန လိုပ်မဆြောင်ရန်နည်ေးလမ်ေးမျြောေး၊ ကျင်၀

ို့ တ်စည်ေးကမ်ေးမျြောေးနင်ို့
မပါင်ေးသင်ေးဆက်ဆမရေးနည်ေးလမ်ေးမျြောေးအမကကြောင်ေး မရေးသြောေးဖခင်ေး၊ အထက်ပါ အမကကြောင်ေးအရြောမတွန ို့
ပတ်သက်ပပီေး သင်တန်ေးမျြောေးြွငလ
်ို့ စ်ဖခင်ေး
(၂) သိုမတသနစြောတမ်ေး မရေးသြောေးနည်ေးမျြောေးနင်ို့ စြောတမ်ေးတင်သင
ွ ေး် ဖခင်ေးဆင
ို ရ
် ြောနည်ေးလမ်ေးမျြောေး
အမကကြောင်ေးမရေးသြောေးဖခင်ေး
(၃) သိုမတသနမခါင်ေးစဥ်မျြောေးနင်ို့ လိုပ်မဆြောင်ရမည်ို့ နည်ေးလမ်ေးမျြောေးမဆွေးမနွေး အကကဖပ ဖခင်ေး
(၄) ဘြောသြောရပ်ဆင
ို ရ
် ြောမျြောေး မျှမဝဖခင်ေး
သုတတသန နဲ ပတ်
ာ့ သက်ပပြီး အဓပပါယ် ဖွငဆ
်ာ့ ခ
ု ျက်နဲ အတမြီးမျာြီးတဲ
ာ့ ာ့ တမြီးခွန်ြီးတလြီးတတွကု မျှတေထာြီးပါတယ်။
သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး အမဖခခကမနစပပီေး စနစ်တကျ သချင်မနတို့ လူမတွအတွကမ
် တြောို့
အကျ ေးရမယ်ထင်ပါတယ်။
ပိုမို မကြောင်ေးမွနပ် ပီေး အကျ ေးရတို့ မျှမဝမှုမတွ ဆက်လက်တင်မပေးပါမယ်
ို့ ။
သိုမတသနန ပတ်
ို့ သက်ပပီေး အမမေးမျြောေးတို့ မမေးခွနေး် (၂) ခိုအမကကြောင်ေး မရ ွဲ့ ပိုငေး် မြော မျှမဝခို့ပပီေးပါပပီ။
ဒီတစ်ခါမြောမတြောို့ အသက်မမွေး၀မ်ေးမကကြောင်ေး နယ်ပယ် (၂) ခိုဖြစ်တို့ ကျန်ေးမြောမရေးနယ်ပယ်န ို့
အမရြောင်ေးဖမြှင်တ
ို့ င်မရေး နယ်ပယ်မတွ အတွက် တမြီးခွန်ြီးနမူတလြီးတတွကို မျှမဝမပေးလိုကပ
် ါတယ်။
ရလြောတို့ မမေးခွနေး် မတွန ို့ တိုနဖပန်
် ို့ ချက်မတွမပေါ် အမဖခခပပီေး ပမ
ို ိုမကြောင်ေးမွနတ
် ို့ ၀န်မဆြောင်မှုမတွ ဖြစ်မပေါ်လြောြို ို့
ြန်တေးီ လိုပ်မဆြောင် ကကရတြောဖြစ်ပါတယ်။
အဒီလို တကျခိုငမ
် ြောတို့ အချက်အလက်မတွရြဆ
ို ို့ ရ
ို င် Evidence-based Practice (EBP) အမကကြောင်ေးမလေး
သထြောေးရင် ပပို ပီေး အကျ ေးရနင
ို မ
် ြော ဖြစ်ပါတယ်။
 Conflict of Interest & Conflict of Responsibility
သိုမတသနဖပ လိုပ်မယ်သ
ို့ မ
ူ တွ၊ ဖပ လိုပ်မနသူမတွ အတွက် ကျင်၀ို့ တ်န ို့ ပတ်သက်တို့
အမကကြောင်ေးအရြောမလေးမတွ မျှမဝချင်ပါတယ်။
သိုမတသီမတွ (ဒါမမဟိုတ)် သိုမတသီ အဖြစ် အသက်မမွေး၀မ်ေးမကကြောင်ေးဖပ မည်သ
ို့ မ
ူ တွအမနန ို့
လိုကန
် ြောရမယ်က
ို့ ျင်၀
ို့ တ်မတွ အမျြောေးကကီေးရပါတယ်။
အဒအချက်မတွ အမျြောေးကကီေးထကမ အမဖခခအကျဆေးို (၂) ခိုဖြစ်တို့
(1) Conflict of Interest (အကျ ေးစီေးပွြောေးဖပဿနြော)
(2) Conflict of Responsibility (တြောဝန်ယမ
ူ ှု ဖပဿနြော)
တအမကကြောင်
ို ို့ ေးကို အကျဥ်ေးမျှ မျှမဝမပေးချင်ပါတယ်။
နပါတ် (၁) ဖြစ်တို့ Conflict of Interest (အကျ ေးစီေးပွြောေးဖပဿနြော)ဟြော အမျြောေးစို
နြောေးလည်သမဘြောမပါက်ထြောေးပပီေးသြောေး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမပမယ်ို့ သိုမတသီ တစ်မယြောက်လိုကန
် ြော ကျင်သ
ို့ ေးို ရမယ်ို့
အမသေးစတ် အမကကြောင်ေးအရြောမတွ အချက်အလက်မတွကို သရသူ၊ ကျင်သ
ို့ ေးို လိုကန
် ြောသူ
အင်မတန်နည်ေးပါတယ်။
မယဘူယျအြောေးဖြင်ေး မဖပြောမယ်ဆိုရင် မန်ကန်တန
ို့ ည်ေးလမ်ေး မဟိုတဘ
် မမအကျ ေးစီေးပွြောေးတွက် မမန်မကန်
လိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေး၊ သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးစဥ်ထမြောပါတို့ လိုပ်မဆြောင်ချက်အဆင်ဆ
ို့ င်တ
ို့ င
ို ေး် မြော
မူလသမဘြောတူထြောေးတို့ အမကကြောင်ေးအချက်အလက်မတွမဟိုတဘ
် အကျ ေးစီေးပွြောေးခစြောေးခွငအ
်ို့ တွက်
အမျြောေးသမဘြောတူဆေးို ဖြတ်ချက်မပါ၀င်ဘ၊ အသမပေးအမကကြောင်ေးကကြောေးဖခင်ေးတို ို့ မလိုပ်မဆြောင်ဘ
မမတစ်ဦေးတည်ေး သမဟို
ို ို့ တ် လူအနည်ေးငယ်ဖြင်သ
ို့ ြော အကျ ေးစီေးပွြောေးအတွက်
တေးို တေးို တတ်တတ်လိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေး (ပွငလ
်ို့ င်ေးဖမင်သြောမှုမရဖခင်ေး) လို ဆ
ို့ န
ို င
ို ပ
် ါတယ်။
ဒီအချက်န ို့ပတ်သက်ပပီေး အထင်ရြောေးဆေးို ဥပမြောဖပရရင် သိုမတသီတစ်မယြောက်ဟြော သိုမတသနမြော သေးို ဖပ မယ်ို့
စက်ပစစည်ေးတစ်ခိုခိုကို မူလသမဘြောတူ သတ်မတ်ချက်မျြောေးအတင
ို ေး် မဟိုတဘ
် ၊ မမကယ
ို ်ကျ ေးအတွက်
(မမအဖမတ်မငွမကကေးရရမအြောင်) မဖပြောင်ေးလဝယ်ယသ
ူ ေးို စွဖခင်ေး မျ ေးလို မဖပြောန
ို့ ငို ပ
် ါတယ်။
နပါတ် (၂) Conflict of Responsibility (တြောဝန်ယမ
ူ ှု ဖပဿနြော) မတြောို့ သိုမတသနနယ်ပယ်မြော လက်မတွွဲ့
သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်မနသူမတွပင် သတမမူမသည်ို့ အမကကြောင်ေးအချက်လို မဖပြောလ
ို့ ိုရန
ို့ င
ို မ
် ယ်ထင်ပါတယ်။
သိုမတသီ ကျင်ဝ
ို့ တ်မတွထမြော မမတအမ
ို ို့ န်တကယ် မကျွမ်ေးကျင်တို့ နယ်ပယ်န ို့ ပတ်သက်ပပီေး
သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်နင
ို သ
် ည်ဟို မဖပြောဆလ
ို ိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေးမျ ေး မလိုပ်ရဘူေးဆတ
ို ို့
အချက်မျ ေးမတွပါဝင်ပါတယ်။ မမတို ို့ အမန်တကယ်မကျွမ်ေးကျင်တအ
ို့ တွက် ထမရြောက်မန်ကန်တို့
သိုမတသနရလဒ်မတွ ရရြို ို့ ခက်ခပါတယ်။ ဒီအခါမျ ေးမြော လူမပ
ှု တ်၀န်ေးကျင်အတွကလ
် ည်ေး
အကျ ေးမဖပ နင
ို သ
် ည်အ
ို့ ဖပင် သိုမတသနရန်ပိုမငွမတွကပ
ို ါ ဖြ န်ေးတီေးရြောမရြောက်တအ
ို့ တွက် သိုမတသီတို ို့
မဖြစ်မမနလိုကန
် ြောရမယ်အ
ို့ ချက်လည်ေး ဖြစ်ပါတယ်။
မနြောက်ထပ် ထင်ရြောေးတို့ ဥပမြောတစ်ခမ
ို ဖပြောရရင် မမက အမန်တကယ် မလိုပ်မဆြောင်နင
ို ပ
် ါဘ
သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးတစ်ခိုမြော လိုပ်ပိုငေး် ခွငမ
်ို့ တွယထ
ူ ြောေးဖခင်ေးန ို့ အကျ ေးခစြောေးခွင်ို့ မျြောေးစွြောယူထြောေးဖခင်ေးမျ ေးတို ို့
ဖြစ်ပါတယ်။
အထက်မြော မြြော်ဖပခတ
ို့ ို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွဟြော သိုမတသီတစ်မယြောက်လိုကန
် ြောရမယ်ို့
ကျင်ဝ
ို့ တ်မျြောေးစွြောထက (၂) ခိုတည်ေးမသြော ဥပမြောရ အကျဥ်
ို့ ေးမျှသြော ဖြစ်ပါတယ်။
Research Methodology အပပင် အပခာြီး ဘာတတွသသငတ
်ာ့ သြီးလဲ?
သိုမတသနဖပ လိုပ်ရြောတွင် အသေးို ဖပ သညို့် နည်ေးလမ်ေးမျြောေး Research Methodology မတွကို မလို့လြောသင်ယူ
မတ်သြောေးထြောေးမသြော သိုမတသနလိုပ်ရြောတွင် အဆင်မဖပလွယက
် န
ူ င
ို မ
် ြော ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအတွကမ
် ကကြောငလ
်ို့ ည်ေး
Research Methodology နပတ်
ို့ သက်ပပီေး မလို့လြောသင်ယလ
ူ စ
ို တ်ရကကပပီေး စတ်၀င်တစြောေး
မလို့လြောကကတြောဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုဆရ
ို င် Research Methodology အဖပင် အဖခြောေး ဘယ်ဘြောသြောရပ်မတွ သင်ထြောေးြ၊ို ို့ သထြောေးြို ို့
မလိုအပ်မတြောဘ
ို့ ေးူ လြောေးဆတ
ို ို့ မမေးခွနေး် တစ်ခို မပေါ်လြောပါတယ်။ ဒီမမေးခွနေး် ကို မဖြြဆ
ို ို့ ရ
ို င်မတြောို့ ကယ
ို က
်
ဘြောလိုပ်မြောလဆတ
ို ြောမပေါ် မူတည်တယ်လို မဖပြောရမ
ို့ ြော ဖြစ်ပါတယ်။
မမက မကျြောင်ေးသြောေးဖြစ်မယ်၊ ဘွွဲ့တစ်ခိုခိုအတွက် Research လိုပ်ရမယ်ဆရ
ို င်မတြောို့ Research Methodology
ကို တတကျကျ ပိုငပ
် ိုငန
် င
ို န
် င
ို ် မလို့လြောထြောေးြို ို့ လအ
ို ပ်ပါတယ်။ ဒါအဖပင်
ို့ သိုမတသန လိုပ်မဆြောင်ရြောတွင်
လိုကန
် ြောကျငသ
်ို့ ေးို ရမယို့် Research Ethics မတွ၊ သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွမြော ပါ၀င်ပတ်သက်သမ
ူ တွ
အချင်ေးချင်ေးဖြစ်မစ၊ သိုမတသနရလြောဒ်မတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး အမျြောေးဖပည်သသ
ူ ြို ို့ ထိုတဖ် ပန်ရြောမြော
လိုကန
် ြောသငတ
်ို့ အ
ို့ ချက်မတွလိုကန
် ြောြ၊ို ို့ သိုမတသန ရန်ပိုမငွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး မရေးသြောေးမဖပြောဆရ
ို ြောတွင်
လိုကန
် ြောကျငက်ို့ ကသငတ
်ို့ ြောမတွကို သြအတွ
ို ို့ က် Research Ethics and Communication မတွကပ
ို ါ
မလို့လြောထြောေးြို လ
ို့ ပ
ို ါလမ်မ
ို့ ယ်။
ဒါဆရ
ို င် လိုမလြောက်ပပီလြောေးဆမ
ို တြောို့ မမတက
ို ို့ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး Policy (မူဝါဒ) ချမတ်ဖခင်ေး၊
ဒါမမဟိုတ် မူဝါဒချမတ်ရြောတွင် ပါဝင်လိုပ်မဆြောင်ရသူ ဖြစ်ပါက အထက်က မြြော်ဖပထြောေးတို့ ဘြောသြောရပ် (၂)
ခိုအဖပင် မနြောက်ထပ် မလို့လြောစရြော ကျန်မနပါမသေးတယ်။ အဒါကမတြောို့ Research Policy န ို့ ပတ်သက်တို့
ဘြောသြောရပ်ဖြစ်ပါတယ်။
Research Policy န ို့ပတ်သတ်ပပီေး မလို့လြောမယ်ဆရ
ို င်မတြောို့
(၁) Office of Research Integrity (ORI) န ို့
(၂) Responsible Conduct of Research (RCR) မတွအမကကြောင်ေး မလို့လြောထြောေးြို လ
ို့ ပ
ို ါလမ်မ
ို့ ယ်။
ORI န ို့ ပတ်သက်ပပီေး လိုပ်ထေးို လိုပ်နည်ေးမတွ၊ ြွွဲ့စည်ေးပမ
ို တွ၊ ပါဝင်လိုပ်မဆြောင်ရမယို့သ
် မ ူ တွရ ို့
လိုပ်ငန်ေးစဥ်မတွန ို့ အရည်အမသွေး လိုအပ်ချက်မတွ အမကကြောင်ေးမလို့လြောရမြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒါအဖပင်
ို့
Government policies for research၊ Institutional policies တလ
ို ို့ ို ဟြောမျ ေးမတွ မလို့လြောရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
RCR န ို့ ပတ်သက်ပပီေး မလို့လြောမယ်ဆရ
ို င်မတြောို့ Shared values တ၊ို ို့ Personal responsibilities တလ
ို ို့ ို
ဟြောမျ ေးမတွ မလို့လြောရမြော ဖြစ်ပါတယ်။

ဘယ်လု အတကကာင်ြီးအရာတတွကု သုတတသလုပ်ဖု လ

ာ့ တ
ု ာလဲ? လုပ်သင်တ
ာ့ ာလဲ?

ဒီမမေးခွနေး် မလေးကလည်ေး အင်မတန် စတ်၀င်စြောေးြို ို့ မကြောင်ေးတို့ မမေးခွနေး် မလေးဖြစ်ပါတယ်။

သိုမတသနနယ်ပယ်ကို စတ်၀င်စြောေးကကတို့ သူမတွအမနန ို့ မမကယ
ို မ
် မဖြစ်မစ၊
အဖခြောေးသူတစ်မယြောက်မယြောက်ကိုဖြစ်မစ အထက်က မမေးခွနေး် မျ ေးမတွ မမေးြူေးကကလြောေး? မမေးြူေးတယ်ဆရ
ို င်
ဖပန်မဖြကကတအ
ို့ ခါ ရလြောတို့ အမဖြမတွကမရြော စတ်မကျနပ်မှုရကကရလြောေး?
ို့
အထက်ကမမေးခွနေး် မလေးကို မဖြြဆ
ို ို့ ရ
ို င် ပထမဆေးို နယ်ပယ် သတ်မတ်ြို လ
ို့ ိုတယ်လမဖပြောရပါမယ်
ို ို့ ။
(၁) မမက ဘွွဲ့တစ်ခခ
ို ိုယြ
ူ ို ို့ ကျမ်ေးဖပ စိုမနတသ
ို့ ဆ
ူ ရ
ို င် မမရ ို့ ကျမ်ေးကကည်ကို့ ကပ်သက
ူ ချမပေးလိုကတ
် ို့
အမကကြောင်ေးအရြော၊ ဒါမမဟိုတ် သိုတသနဖပ လိုပ်ြို ို့ လအ
ို ပ်တို့ Research Problem ကပ
ို သိုမတသန လိုပ်ရ
မလို့ရပါတယ်။ (Academic Interests)
(ဒီမနရြောမြော ကျမ်ေးကကည်ကို့ ကပ်သမ
ူ တွရ ို့ အရည်အမသွေး၊ စတ်မနစတ်ထြောေး၊ ဆက်ဆမရေး စတို့
အချက်အလက်မတွမပေါ်မြောလည်ေး မျြောေးစွြောမူတည်ပါမသေးတယ်။ မနြောက်ပိုငေး် မြော ဒီအမကကြောင်ေးကို
ဆက်လက်မျှမဝ မပေးပါမယ်)
(၂) မနြောက်တစ်ခိုက ဘြောသြောရပ်ဆင
ို ရ
် ြော ကျွမ်ေးကျင်သမ
ူ တွအြို ို့ မမတကျွ
ို ို့ မ်ေးကျင်တတ်မဖမြောက်ထြောေးတို့
ပညြောရပ်န ို့ ပတ်သက်တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွကို society အကျ ေးရမစြို ို့ မမတဝါသနြောပါရြော
ို ို့ နယ်ပယ်မြော
သိုမတသန ရန်ပိုမငွမတွမလျှြောက်ထြောေးပပီေး ဖပ လိုပ်ကကတို့ သိုမတသန မျ ေးဖြစ်ပါတယ်။ (Personal Interests)
(ဒီမနရြောမြောလည်ေး အကျ ေးစီေးပွြောေးဖပဿနြောမတွ မျြောေးစွြောရနင
ို တ
် ြောမို ို့ ကျင်ဝ
ို့ တ်မလိုကန
် ြောတို့ သမဟို
ို ို့ တ်
ကျင်ဝ
ို့ တ်မသတို့ သိုမတသီမတွလိုပ်တို့ သိုမတသနဆခ
ို ရ
ို့ င် လူမှုပတ်၀န်ေးကျင်ကို မကြောင်ေးကျ ေးထက် ဆေးို ကျ ေး
ပိုဖြစ်မစနင
ို တ
် ြောမို ကျင်
ို့ ဝို့ တ်ပိုငေး် ဆင
ို ရ
် ြောမတွကို မလို့လြော လိုကန
် ြောြလည်
ို ို့ ေး လိုအပ်ပါတယ်။)
(၃) မနြောက်တစ်ချက်ကမတြောို့ society က ခစြောေးမတွွဲ့ ကက မနရတို့ အခက်အခမတွကို ရင်ဆင
ို မ
် ဖြရင်ေးြအတွ
ို ို့ က်
ဖပဿနြော မဖြရင်ေးနည်ေးမတွရမစြို သို
ို့ မတသနမတွ ဖပ လိုပ်ကကဖခင်ေးဖြစ်ပါတယ် (Social Interests)
(၄) မနြောက်တစ်ချက်က စီေးပွြောေးမရေးလိုပ်ငန်ေးကကီေး တစ်ခိုခို သမဟို
ို ို့ တ် ဝန်မဆြောင်မှု လိုပ်ငန်ေးစို တစ်ခခ
ို ိုက
မမတအတွ
ို ို့ က် အကျ ေးစီေးပွြောေးပမ
ို ို ရရမရေးအတွက် ပမ
ို မ
ို ကြောင်ေးမွနတ
် ို့ စီေးပွြောေးမရေး ဝန်မဆြောင်မမ
ှု တွမပေးနင
ို ြ
် ို ို့
လိုပ်ကကတို့ သိုမတသနဖြစ်ပါတယ်။ (Business Interests)
ဒါမကကြောင်
ို့ ို့ ဘြောမတွကို သိုမတသနလိုပ်ြလ
ို ို့ ိုတြောလ၊ လိုပ်သင်တ
ို့ ြောလဆတ
ို ြောကို ဖပန်ချ ပ်ရရင်
Business Interests
Personal Interests
Social Interests
Academic Interests
စတို့ စတ်၀င်စြောေးမှုမတွ အမပေါ် အမဖခခပပီေး လိုပ်သင်တ
ို့ ယ်လို မဖြရမ
ို့ ြောပါ။
ဒီမနရြောမြော မနြောက်ထပ် အမရေးကကီေးတြောတစ်ခိုက Interest တစ်ခိုတည်ေးနလို
ို့ ပ်တို့ သိုမတသနအမျြောေးစိုဟြော
Interest သေးို ခိုလိုေးန ို့ ကက
ို ည
် ီပပီေး လိုပ်တို့ သိုမတသနမတွမလြောက် အမျြောေးစတ်၀င်စြောေးမှု၊
သိုမတသနရန်ပိုမငွရရမှု မရတြောမျ ေးမတွ ရတတ်ပါတယ်။ ဒါမပမယ်ို့ အကျ ေးဖပ နင
ို မ
် ှုမြောမတြောို့ အနည်ေးအမျြောေး
အတအကျမဖပြောြို ခက်
ို့ ခပါတယ်။
သုတတသနဲ အကျ
ာ့ ြီးစြီးပွာြီးပပဿနာ
သိုမတသီလဆ
ို ို့ လ
ို ိုကတ
် ြောန ို့ အမျြောေးစိုက မလေးစြောေးအြောေးကျတတ်ကကတယ်လို ို့ မဖပြောနင
ို မ
် ယ်ထင်ပါတယ်။
ပညြောရပ်နယ်ပယ်န ို့ ပတ်သက်ပပီေး ကျွမ်ေးကျင်တတ်မဖမြောက်သ၊ူ နည်ေးလမ်ေးမကြောင်ေးမတွ
အကကဥြောဏ်မကြောင်ေးမတွ မပေးနင
ို သ
် ူ စသည်ဖြင်ို့ အမျြောေးစိုက မတ်ယထ
ူ ြောေးကကတြောကလ
ို ည်ေး
လက်ခကကမယ်ထင်ပါတယ်။
ဒီလိုဆရ
ို င် သိုမတသီမတွအြောေးလေးို က ရို ေးသြောေးကကရလြောေး၊
ို့ မလေးစြောေးထက
ို ရ
် လြောေး၊
ို့
မန်မန်ကန်ကန်လိုပ်ကကရလြောေးဆ
ို့ တို ို့ မမေးခွနေး် မတွမမမေးသင်ဘ
ို့ ေးူ လြောေးလို ို့ မဖပြောလြောခမ
ို့ ယ်ဆရ
ို င်
မမေးသင်တ
ို့ ယ်လို တ
ို့ တကျကျ မဖြရပါလမ်မ
ို့ ယ်။ ဘြောမ
ို့ ကကြောင်ို့ မမေးသင်တ
ို့ ြောလဆို သိုမတသီမတွအမနနလည်
ို့ ေး
အကျ ေးစီေးပွြောေးဖပဿနြောမတွ ရမနလဖြစ်
ို ို့ ပါတယ်။ ဘယ်လိုမနရြောမတွမြော ဖြစ်မနတြောလဆခ
ို ို့ရင်
မအြောက်ကနယ်ပယ် သေးို ခိုမြော ဖြစ်နင
ို ပ
် ါတယ်။
(၁) သိုမတသနရန်ပိုမငွ စီမခန်ခွို့ မှုနင်ို့ သေးို စွမှု (Financial conflict)
(၂) သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးစဥ်မတွန ပတ်
ို့ သက်ပပီေးထြောေးရထြောေးတို့ ကတကဝတ် (Work commitment conflict)
(၃) အသဥြောဏ်ပစစညေး် န ို့ ကယ
ို မ
် ရေးကယ
ို တ
် ြော အမကကြောင်ေးအရြောမျြောေး (Intellectual property and personal
matters)
မခါင်ေးစဥ် (၁) မအြောက်ကမန အလွယက
် ဆ
ူ ေးို န ို့ အရို ေးရင်ေးဆေးို ဥပမြောတစ်ခက
ို ို မဖပြောရရင် ရရလြောတို့
သိုမတသနရန်ပိုမငွမတွဟြော (ကျင်ဝ
ို့ တ်ပိုငေး် ဆင
ို ရ
် ြော အြောေးနည်ေးတ)ို့ သိုမတသီတစ်မယြောက်ရ ို့
အမဖခခတြောဝန်မတွဖြစ်တို့ ရို ေးသြောေးမှုန ို့ အမန်တရြောေးအတင
ို ေး် လိုပ်မဆြောင်မမ
ှု တွကို လွှမ်ေးမေးို လြောတြော
(ဒါမမဟိုတ)် ပျက်စီေးသွြောေးမအြောင် လိုပ်နင
ို စ
် မ
ွ ်ေးရပါတယ်။
မနြောက်ထပ် ဥပမြောတစ်ခအ
ို မနန ို့ မဖပြောရရင် သိုမတသနရန်ပိုမငွရရြို ို့ နည်ေးလမ်ေးမန်မန်ကန်ကန်န ို့
မျှမျှတတပပ င်ဆင
ို တ
် ြောမျ ေးမဟိုတဘ
် မသမြောတန
ို့ ည်ေးမတွန ို့ ယဥ်ပပ င်တတ်ကကတြောဖြစ်ပါတယ်။
(ဒီမခါင်ေးစဥ်မအြောက်မြော မဖပြောစရြောမတွမျြောေးစွြောရမနပါမသေးတယ်)
မခါင်ေးစဥ် (၂) မအြောက်က ဥပမြောဖပရရင် သိုမတသီတစ်မယြောက် ရန်ပိုမငွရရထြောေးတို့ သိုမတသနလိုပ်ငန်ေး ၂
ခိုတစ်ပပ င်တည်ေးလိုပ်မဆြောင်မနသလို၊ သင်ကကြောေးမရေး၊ စြောတမ်ေးမရေးသြောေးမရေး စတို့
အမကကြောင်ေးအရြောမပါင်ေးမျြောေးစွြောကို လိုပ်မဆြောင်မနခတ
ို့ ယ်ဆရ
ို င် သူအတွ
ို့ က် အချန်ဟြော
အင်မတန်ရြောေးပါေးသွြောေးမြောပါ။ ဒီအခါမျ ေးမြော သတ်မတ်ထြောေးတို့ အချန်မတွ အစီအစဥ်မတွကို တတကျကျ
မလိုကန
် ြောနင
ို မ
် တြောဘ
ို့ မမအဆင်မဖပမရေးတစ်ခိုတည်ေးကသ
ို ြော စဥ်ေးစြောေးတတ်ကကပပီေး အဖခြောေးသူတအတွ
ို ို့ က်
မမမ
ို့ လျြောသ
ို့ ြောွ ေးတတ်ကကပါတယ်။ ဒီလို အဖြစ်မျ ေးကို သင်ကကြောေးမရေးပိုငေး် မတွမြော မတွွဲ့ရမျြောေးပါတယ်။
(ဒီမခါင်ေးစဥ်မအြောက်မြောလည်ေး မဖပြောစရြောမတွ မျြောေးစွြောရမနပါမသေးတယ်)
မခါင်ေးစဥ် (၃) မအြောက်က ဥပမြောဖပရရင် သင်ကကြောေးမရေးပိုငေး် က သမဟို
ို ို့ တ် တကကသလ
ို ်တစ်ခိုခိုက
သိုမတသီတစ်မယြောက်မယြောက်ဟြော စြောတမ်ေးတစ်မစြောင်ကို review လိုပ်မပေးရတယ်ဆကို ကပါစ။ို ို့
အဒသိုမတသီဟြော စြောတမ်ေးရင်ကို ချစ်ဖခင်ေး၊မိုနေး် ဖခင်ေး အစွမရဘ ဆေးို ဖြတ်မပေးရမယ်အ
ို့ စြောေး လူကခ
ို င်မတြောို့
မူကဖို ပင်ပပီေး၊ လူကမ
ို ိုနေး် မတြောို့ မူကသ
ို ေးို ဆတ
ို ြောမျ ေး မဖြစ်မအြောင် လိုကန
် ြောကျင်ကို့ ကရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
(ဒီမအြောက်မြောလည်ေး ြတ်စရြော၊ မတ်စရြောမတွ မျြောေးစွြောကျန်မနပါမသေးတယ်)

မမတပပ
ု ာ့ လုပ်မယ်ာ့ သုတတသန Main Research မလုပ်ခင် ဘာတတွလပ
ု ် ဖုလ
ာ့ တ
ု သြီးလဲ?

ဘြောသြောရပ်ဆင
ို ရ
် ြော ကျွမ်ေးကျင်ပပီေး အပမတမ်ေးလိုလို သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွလိုပ်ကင
ို မ
် နသူအြို ို့
အမကကြောင်ေးအရြောတစ်ခိုကို သိုမတသနလိုပ်မယ်ဆခ
ို ို့ရင် သူအတွ
ို့ က် အရမ်ေးမခက်ခနင
ို ဘ
် ေးူ လို ို့
မဖပြောနင
ို ပ
် ါလမ်မ
ို့ ယ်။ ဥပမြော သိုမတသနစင်တြောမြော အလိုပ်လပ
ို ်ပပီေး သိုမတသလိုပ်မနသူမတွ၊ Company
ကကီေးမတွရ ို့ Research and Development ဌြောနမတွမြော လိုပ်မဆြောင်မနသူမတွန ို့ တကကသလ
ို ်မတွမြော
သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွ အပမလိုပ်မဆြောင်မနတို့ သိုမတသီမတွဖြစ်ပါတယ်။
ဒါမပမယ်ို့ အထက်မြော မြြော်ဖပခို့တို့ သူမတွအပါအဝင် အဖခြောေးမသြော သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်မယ်သ
ို့ မ
ူ တွ အမနန ို့
မမတဖပ
ို ို့ လိုပ်မယ်ို့ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး Research Questions, Procedures, Theoretical Framework
အစရတြောမတွကို မသတ်မတ်ရမသေးခင်မြော လိုပ်မဆြောင်သင်တ
ို့ ို့ ကက တင်ဖပင်ဆင်မမ
ှု တွ ဖြစ်တို့
အမသေးစြောေးသိုမတသနလိုပ်ငန်ေး ဒါမမဟိုတ် ဖြစ်နင
ို မ
် ဖခကို မလို့လြောအကခတ်တို့
သိုမတသနမျ ေးလိုပ်ြလ
ို ို့ ိုပါတယ်။ ဒီလိုလိုအပ်တမ
ို့ နရြောမြော အဓက(၂)ချက် ရပါတယ်။
(၁) ပထမတစ်ခိုအမနနက
ို့ Exploratory Research ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကမတြောို့ မမတို ို့ အဓကဖပ လိုပ်မယ်ို့
သိုမတသန ို့ ပတ်သက်ပပီေး ပိုမိုသရနြောေးလည်နင
ို မ
် အြောင်၊ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်ရဖခင်ေးန ို့ ပတ်သက်တို့
မမေးခွနေး် မတွ တကျခိုငမ
် ြောမအြောင် န ို့ မဖြရင်ေးမယ်န
ို့ ည်ေးစနစ်မတွရ ို့ အသေးို ဝင်မ၊ှု တကျမန်ကန်မှုရမှုမတွ
သမအြောင် မလို့လြောဖခင်ေးဖြစ်ပါတယ်။ မလို့လြောမှုဖပ တအ
ို့ ခါမြောလည်ေး အမဖခခအချက်မတွကပ
ို
စဥ်ေးစြောေးမလို့ရပပီေး ရလဒ်အမနနကမတြော
ို့ ို့ ဖြစ်နင
ို မ
် ဖခရတို့ အရြောမတွကို ဆွထိုတလ
် ို ို့ ရနင
ို လ
် ြောမြောဖြစ်ပါတယ်။
မလို့လြောရတို့ နယ်ပယ်က ပိုမိုကျယ်ဖပန်ပါတယ်
ို့ ။
(၂) ဒိုတယတစ်ခိုကမတြောို့ Feasibility Study or Pilot Study ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအဆင်မ
ို့ ြောမတြောို့ အမပေါ်က
ဖပ လိုပ်ခို့တို့ ရလဒ်အရ မမတလို
ို ို့ ပ်မဆြောင်မယ်သ
ို့ မ
ို တသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး မအြောင်ဖမင်နင
ို မ
် ှု
အမဖခအမနမတွရမရမလို့လြောဖခင်ေး၊ မဆြောင်ရွကမ
် ယ်ို့ နည်ေးလမ်ေးမတွရ ို့ သင်မ
ို့ တြော်မှု၊ မန်ကန်မှုမတွကို
စနစ်တကျမလို့လြောဖခင်ေးတို ို့ ဖပ လိုပ်ကကပပီေး ရလဒ်အမနနကမတြော
ို့ ို့ လိုပ်မဆြောင်သင်တ
ို့ ြောမတွ၊
မရြောင်သင်တ
ို့ ြောမတွန သတ
ို့ ထြောေးသင်တ
ို့ ြောမတွ ပါဝင်တို့ Report တစ်ခိုအမနန ထွ
ို့ ကလ
် ြောမြောဖြစ်ပါတယ်။
အထက်က အချက် (၂) လိုပ်မဆြောင်ပပီေးပပီဆိုရင်မတြောို့ မမတို ို့ လိုပ်မဆြောင်မယ်ို့ အဓက သိုမတသနန ို့
ပတ်သက်ပပီေး တကျခိုငမ
် ြောတို့ Research Questions and Answers မတွချမတ်လြောနင
ို မ
် ြော ဖြစ်သလို
ခိုငမ
် ြောတကျမှုန ို့ သင်မ
ို့ လျြော်မှုအဖပည်ရ
ို့ တို့ Research Procedures and design မတွ
ချမတ်လြောနင
ို မ
် ြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမသြော မကြောင်ေးမွနပ် ပီေး တကျတို့ ရလဒ်မတွ ရလြောမြောဖြစ်ပါတယ်။

Responsible Research Activity (RRA) ဆတ

ု ာ ဘာလဲ?

သိုမတသန ရလဒ်မတွအမပေါ် လွှမ်ေးမိုေးတို့ (တစ်နည်ေး) သိုမတသန ရလဒ်မတွကို အဆေးို အဖြတ်မပေးတို့

အမကကြောင်ေးအရြော မျြောေးစွြောရပါတယ်။ ဥပမြော အမနန ို့ မဖပြောရရင် သိုမတသီတစ်မယြောက်ရ ို့ ဘြောသြောရပ်ဆင
ို ရ
် ြော
ကျွမ်ေးကျင်မှု၊ သိုမတသနဖပ လိုပ်မနစဥ်အတွငေး် အသေးို ဖပ တို့ နည်ေးလမ်ေးမတွမန်ကန်မှု၊
သိုမတသနဖပ လိုပ်နင
ို ရ
် န် အချန်လမ
ို လြောက်စွြော ရရမှု၊ သိုမတသနဖပ လိုပ်ရန် လိုအပ်သညို့် ပစစညေး် မျြောေး ဖပညို့စ
် မ ို ှု
စတို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွဟြော သိုမတသန ရလဒ်မတွကို အနည်ေးနအမျြောေး
ို့ လွှမ်ေးမေးို နင
ို စ
် ွမ်ေးရပါတယ်။
အထက်မြော မြြော်ဖပခို့တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွအဖပင် အဖခြောေးအမရေးကကီေးတို့ အချက် (၂)
ချက်လည်ေးရမနပါမသေးတယ်။ အဒါမတွကမတြောို့ သိုမတသနဖပ လိုပ်တို့ သိုမတသီတစ်မယြောက်
လိုကန
် ြောရမယို့် ကျငဝ
်ို့ တ်ပိုငေး် ဆင
ို ရ
် ြောမတွန ို့ သက်ဆင
ို မ
် နတို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွဖြစ်ပါတယ်။
အဒအမကကြောင်ေးအရြောမတွကို Responsible Research Activity လို မခေါ်
ို့ ရပါလမ်မ
ို့ ယ်။
ပထမအချက်က သိုမတသီတစ်မယြောက်ရ ို့ ရို ေးသြောေးမှု (honest) ဖြစ်ပါတယ်။ Scientific Research မတွဟြော
ယကို ကည်မှု (Trust) အမပေါ်တည်မဆြောက်ထြောေးဖခင်ေး ဖြစ်ပါတယ်။ သိုမတသီတစ်မယြောက်ဟြော မမဖပ လိုပ်တို့
အမကကြောင်ေးအရြောတင
ို ေး် ကို ရို ေးသြောေးစွြော လိုပ်မဆြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။ သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်တအ
ို့ ခါ၊
ပါဝင်သမ
ူ တွန ို့ ပတ်သက်တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွမြောနင်ို့ သိုမတသန ရလဒ်မတွကို ထိုတဖ် ပန်တို့
အခါမျ ေးမတွမြော မမန်မကန်ဖပ လိုပ်လမရပါဘူ
ို ို့ ေး။ ဒီလို ရို ေးသြောေးမှု မရဘ မမန်မကန်လိုပ်ခို့မယ်ဆရ
ို င်
သိုမတသနရလဒ်မတွဟြော မဖပြောင်ေးလသွြောေးနင
ို ပ
် ါတယ်။
ဒိုတယတစ်ချက်က တကျမသချြောမှု (accurate) ဖြစ်ပါတယ်။ သိုမတသီတစ်မယြောက်ဟြော
သိုမတသနဖပ လိုပ်မနစဥ်အတွငေး် မြော အရြောရြောတင
ို ေး် ကို တကျမသချြောစွြော လိုပ်မဆြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမြော
Research Instruments မတွြန်တေးီ ဖပ လိုပ်တမ
ို့ နရြောမတွ၊ လိုအပ်တို့ သတင်ေးအချက်အလက်
မကြောက်ယတ
ူ မ
ို့ နရြောမတွန ို့ ရလြောတအ
ို့ ချက်အလက်မတွအမပေါ်မူတည်ပပီေး မကြောက်ချက်မတွချတို့
အခါမျ ေးမတွမြော တတကျကျ လိုပ်မဆြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို မလိုပ်ခို့ရင်လည်ေး သိုမတသနရလဒ်မတွ
မဖပြောင်ေးလသွြောေးနင
ို ပ
် ါတယ်။

Variable ဆတ
ု ာ ဘာကတ
ု ပပာတာလဲ?

သိုမတသနမတွမြော အမရေးပါတို့ variable ဆတ

ို ြော ဘြောကို မဖပြောတြောလဆတ
ို ြောမလေးကို မဖြမပေးထြောေးပါတယ်။
တင
ို ေး် တြောလရပပီ
ို ို့ ေး တန်ြိုေးအမျ ေးမျ ေးန ို့ မြြော်ဖပလိုရန
ို့ င
ို တ
် ို့ ယူဆချက်ကို variable လို ို့ မခေါ်ဆန
ို င
ို ပ
် ါတယ်။ ဒါဆို
variables မတွကို ဘယ်လို သတ်မတ်မလ ဆတ
ို ြော ထပ်ပပီေး မမေးစရြောဖြစ်လြောပါလမ်ို့မယ်။ အထက်မြော
မဖပြောခို့သလို တင
ို ေး် တြောလရတ
ို ို့ ို့ အယူအဆမတွကို variable လမဖပြောထြောေးတ
ို ို့ အို့ တွက် Concept
မတွေးဆချက်မတွကမန တစ်နည်ေး မတွေးဆချက်မတွကို variable အဖြစ် မဖပြောင်ေးြလ
ို ို့ ိုပါတယ်။
ဥပမြောမလေးန မဖပြောမယ်
ို့ ဆရို င်
(၁) ချမ်ေးသြောမှု ဆတ
ို ြောက concept ဖြစ်ပါတယ် (စည်ေးစမ်အမနန စဥ်
ို့ ေးစြောေးပါတယ်)
(၂) အဒီအထက်မြော မဖပြောထြောေးတို့ ချမ်ေးသြောမှုကို ဖပြအတွ
ို ို့ က် indicator မတွဟြော သိုမတသီမတွမပေါ်မူတည်ပပီေး
အမျ ေးမျ ေးဖြစ်နင
ို ပ
် ါတယ်။ ဥပမြော- ကြောေး၊ အမ်
(၃) မနြောက်တစ်ခိုကမတြောို့ income အမနန ို့ စဥ်ေးစြောေးတို့ dollar ဟြော တင
ို ေး် တြောလလည်
ို ို့ ေး ရတယ်၊
တန်ြိုေးမတွအမနနလည်
ို့ ေး ဖပလိုရတြောဖြစ်
ို့ လို variable
ို့ အဖြစ်သတ်မတ်နင
ို ပ
် ါတယ်။
variable မြောလည်ေး အမျ ေးအစြောေးမတွ ထပ်ပပီေး ခွနင
ို ပ
် ါမသေးတယ်။ အဒါမတွကမတြောို့
(၁) Independent variables
(၂) Intervening variables
(၃) Dependent variables
(၄) Extraneous variables
တဖြစ်
ို ို့ ပါတယ်။

လက်တတွလ
ွေ့ ပ
ု ် တဆာင်မှုတတွနဲ သု
ာ့ တတသန လုပ်တဆာင်တအ
ာ့ဲ ခါတတွမာ Researcher တတွ အသြီးု ပပ ကကတဲာ့
Lab Note ကဘာလု အတရြီးကက
ာ့ ြီးတာလဲ?

သိုမတသန လိုပ်မဆြောင်မနသူမတွဟြော မတွွဲ့ ရချက်မတွ၊ လိုပ်မဆြောင်ရမည်ို့ အမကကြောင်ေးအရြော

အချက်အလက်မတွန ို့ လိုပ်ငန်ေးစဥ်အတွငေး် ပါဝင်တို့ အမကကြောင်ေးအရြောမျြောေးကို စနစ်တကျ မတ်သြောေးထြောေးြို ို့
လိုအပ်တယ်ဆတ
ို ြော အြောေးလေးို သထြောေးပပီေးသြောေးဖြစ်ပါတယ်။
သမပမယ်
ို ို့ လ
ို့ ည်ေး ဘယ်လို အမကကြောင်ေးအရြောမတွပါသင်တ
ို့ ယ်၊ ဘယ်လိုမတ်သြောေးသင်တ
ို့ ယ်ဆတ
ို ြောမျ ေး
အတအကျကမ
ို တြောို့ သရသူ နည်ေးမကြောင်ေးနည်ေးနင
ို ပ
် ါတယ်။ ဒီအ
ို့ တွကမ
် ကကြောင်ို့ Lab Note တစ်ခမ
ို ြော ရသင်တ
ို့ ို့
(သမဟို
ို ို့ တ)် ပါသင်တ
ို့ ို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွကို မအြောက်မြော မြြော်ဖပထြောေးပါတယ်။
(၁) ဘြောလိုပ်ခို့တယ်၊ ဘြောမ
ို့ ကကြောင်လ
ို့ ပ
ို ်ခို့တယ်၊ ဘယ်လို လိုပ်ခို့တယ် န ို့ ဘယ်အချန်မြော
လိုပ်ခတ
ို့ ယ်ဆတ
ို ြောမတွကို တတကျကျ မတ်သြောေးထြောေးရပါမယ်။
(၂) လက်မတွွဲ့လိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေးမတွကို ဘယ်မနရြောမြော လိုပ်မဆြောင်ခို့တယ်ဆတ
ို ြောန ို့ sample ပစစည်ေးမတွကို
ဘယ်မနရြောမြော သမ်ေးဆည်ေးထြောေးတယ်ဆတ
ို ြောမျ ေး တတကျကျမရေးမတ်ထြောေးရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
(၃) ဘြောမတွ ရြောမြွမတွွဲ့ ရခပို့ ပီေး ဘြောမတွကမ
ို တြောို့ မမတွွဲ့ ရခဘ
ို့ ေးူ ၊ ဘယ်အရြောမတွမြော ဘယ်လခ
ို က်ခမ
ို့ ှု
ရခို့တယ်ဆတ
ို ြောမျ ေးမတွကလ
ို ည်ေး တကျ မသချြောစွြော မတ်သြောေးထြောေးရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
(၄) မတွွဲ့ ရချက်မတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး သိုမတသီတရ
ို ို့ ို့ မတ်ချက်မပေးပ၊ို တင်ဖပပို အစရတြောမတွကလ
ို ည်ေး
တကျမသချြောစွြော မတ်သြောေးထြောေးရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
(၅) သိုမတသီတရ
ို ို့ မရ
ို့ လ
ွဲ့ ိုပ်ငန်ေးစဥ်မျြောေးကို အစီအစဥ်တကျ မတ်သြောေးထြောေးရမြော ဖြစ်ပါတယ်။
သိုမတသနဖပ လိုပ်ရြောမြော မတ်သြောေးမှုဖပ တို့ စြောအိုပ်မတွ၊ မတ်စိုမတွဟြော အထက်မြော မြြော်ဖပထြောေးတို့ အချက် (၅)
ချက်န ို့ ကက
ို ည
် ီရင် အမကြောင်ေးဆေးို ဖြစ်ပါတယ်။ အထက်မြော မြြော်ဖပထြောေးသလို စနစ်တကျမတ်သြောေးထြောေးဖခင်ေး
မျ ေးမရဘူေးဆရ
ို င် သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်မှုမတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး တကျခိုငမ
် ြောတို့ သတင်ေးအရင်ေးအဖမစ်မတွ
ရြခက်
ို ို့ ခမှုရနင
ို သ
် လို၊ မတ်သြောေးရတြောမတွမျြောေးလြောတအ
ို့ ခါ မသချြောမတ်သြောေးထြောေးမှု မရခို့ဘေးူ ဆရ
ို င်
မရြောမထွေးသွြောေးနင
ို တ
် ြောမျ ေးမတွပါ ဖြစ်နင
ို တ
် အ
ို့ တွက် သတဖပ ရမယ်ို့ အချက်ဖြစ်တယ်ဆတ
ို ို့
အမကကြောင်ေးမျှမဝမပေးလိုကပ
် ါတယ်။

သုတတသနလုပ်တဆာင်ရာမာ Communication skill တကာင်ြီးဖုလ

ာ့ သ
ု လာြီး?

သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွ လိုပ်မဆြောင်ရြောမြော ဘြောသြောရပ်နယ်ပယ် ကျွမ်ေးကျင်ြက

ို ို့
အင်မတန်အမရေးကကီေးတယ်ဆတ
ို ြော အြောေးလိုေး သရလက်ခပပီေးသြောေးဖြစ်ပါတယ်။ ထန
ို ည်ေးတူ နည်ေးလမ်ေးတကျ
လိုပ်မဆြောင်နင
ို ြ
် န
ို ို့ ို့ ကျငဝ
်ို့ တ်ပိုငေး် ဆင
ို ရ
် ြောမတွ လိုကန
် ြောြအတွ
ို ို့ က် research methodology ကလ
ို ည်ေး
ကျွမ်ေးကျင်တတ်မဖမြောက်ထြောေးပပီေး လိုကန
် ြော လိုပ်မဆြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမကကြောင
ို့ လ်ို့ ည်ေး သိုမတသီမတွဟြော
ဘြောသြောရပ်ဆင
ို ရ
် ြော ကျွမ်ေးကျင်မှုရမအြောင် ကက ေးစြောေးအြောေးထိုတက် ကသလို research methodology ကလ
ို ည်ေး
မလို့လြောပပီေး စနစ်တကျ အသေးို ဖပ ကကပါတယ်။
သမပမယို့
ို ို့ ် သိုမတသနလိုပ်ငန်ေးမတွမြော Communication skill ကို အမလေးမပေးမဖပြောဆကို ကသူ
နည်ေးပါေးနင
ို ပ
် ါတယ်။ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်တို့ ရလဒ်ပိုငေး် ဆင
ို ရ
် ြောမတွကို အမလေးထြောေး မဆြောင်ရွကက် ကတြောမို ို့
သတမဖပ မတြောလည်ေး ဖြစ်နင
ို ပ
် ါတယ်။ သိုမတသနလိုပ်ကကတအ
ို့ ခါ တစ်ဦေးတစ်မယြောက်တည်ေး လိုပ်ရတို့
သိုမတသနက အင်မတန်နည်ေးပါတြောကို မတွွဲ့ နင
ို ပ
် ါတယ်။ သိုမတသီနစ်မယြောက်
ပူေးမပါင်ေးလိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေးကစလို ို့ ဌြောနမတွ ပူေးမပါင်ေးလိုပ်မဆြောင်ကကဖခင်ေး၊
မကျြောင်ေးမတွပေးူ မပါင်ေးလိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေး၊ နင
ို င
် မတွ ပူေးမပါင်ေးလိုပ်မဆြောင်ဖခင်ေး စသည်ဖြင်ို့
ပူေးမပါင်ေးမဆြောင်ရွကရ
် တြောမတွ မျြောေးစွြောရနင
ို ပ
် ါတယ်။
ထန
ို ည်ေးတူ သိုမတသနရလဒ်မတွ ထိုတဖ် ပန်ဖခင်ေး၊ မတ်ပိုတင်ဖခင်ေးမတွမြောလည်ေး အြွွဲ့အစည်ေးမပါင်ေးမျြောေးစွြောနင်ို့
မဖပြောဆဆ
ို က်ဆမှုမတွ ဖပ လိုပ်ရမလို့ရပါတယ်။ သိုမတသန ို့ ပတ်သက်ပပီေး Proposal မရေးြို ို့
ဖပင်ဆင်ချန်ကစလို ို့ သိုမတသနရလဒ်မတွ ထိုတဖ် ပန်တအ
ို့ ထ အဆငတ
်ို့ င
ို ေး် မြော လူအမျ ေးမျ ေး၊
အြွွဲ့အစည်ေးအမျ ေးမျ ေးန ို့ မဖပြောဆဆ
ို က်ဆရတြောမတွ ရမနပါတယ်။ ဒီလိုမဖပြောဆဆ
ို က်ဆရြောမြော
အဆင်မဖပမဖပဖြစ်ြအတွ
ို ို့ ကဆ
် ရ
ို င် Communication skill မကြောင်ေးမွနြ
် ို ို့ လိုတယ်ဆတ
ို ြော
အြောေးလေးို လက်ခကကမယ်လဖမင်
ို ို့ မပါတယ်။
သိုမတသီမတွဟြော မပါင်ေးသင်ေးဆက်ဆမရေးမြော လိုအပ်ချက်အချ ွဲ့ ရတယ်လို ို့ အချ ွဲ့ကလည်ေး
ထင်ဖမင်ယဆ
ူ ကကပါတယ်။ ခက်ခနက်နည်ေးတို့ အမကကြောင်ေးအရြောမတွကို အချန်မျြောေးစွြော မလို့လြောလိုကစ
် ြောေးပပီေး
လိုပ်မဆြောင်မနကကတသ
ို့ မ
ူ တွဖြစ်တြောန ို့ အညီ၊ Society န ို့ ထမတွွဲ့ဆက်ဆတအ
ို့ ခါမျ ေးမတွမြော စတ်ရည်စြောွ
ရင်ေးလင်ေးမဖပြောဆမ
ို မ
ှု ြော အကနအ
် ို့ သတ်ရနင
ို တ
် ယ်လို ို့ ဖမင်ကကတအ
ို့ တွကဖ် ြစ်နင
ို ပ
် ါတယ်။ တကယ်မတြောို့
သိုမတသီမတွဟြော အထက်မြော မဖပြောခို့သလို သိုမတသနလိုပ်မဆြောင်စဥ် လူအမျ ေးမျ ေးန ို့
မပါင်ေးသင်ေးဆက်ဆရသကသ
ို့ လို ို့ ရလြောတို့ ရလဒ်မတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး Society ကို တင်ဖပတအ
ို့ ခါမျ ေးမတွန ို့
Technology transfer လိုပ်တို့ အချန်မျ ေးမတွမြောလည်ေး Communication skill ဟြော အမရေးပါမနပါတယ်။
ဒီအ
ို့ ဖပင် သိုမတသသီမတွဟြော ကယ
ို က
် မဖပြောရတြောမတွရသလို အခက်အခမတွ၊ ဖပဿနြောမတွအမကကြောင်ေး
ကယ
ို က
်ို့ ရ
ို င်ေးဖပကကတအ
ို့ ခါ၊ ဂရိုတစိုကန
် စ
ို့ တ်ဝင်တစြောေးနြောေးမထြောင် တစ်နည်ေးမဖပြောရရင် actively and ethically
နြောေးမထြောင်ြလ
ို ို့ ိုအပ်ပါတယ်။ ဒါမကကြောင
ို့ ်ို့ သိုမတသီမတွအမနန ို့ Communication skill ဘြောသြောရပ်ကလ
ို ည်ေး
မလို့လြောလိုကစ
် ြောေးသငတ
်ို့ ယ်လို ို့ ရို ေးသြောေးစွြော ဖမင်မပါတယ်။ ဒီအ
ို့ တွကမ
် ကကြောင်ို့ Communication skill
ဘြောသြောရပ်မြော ပါဝင်တို့ position of listening န ပတ်
ို့ သက်ပပီေး အနည်ေးငယ် မျှမဝမပေးလပ
ို ါတယ်။
နြောေးမထြောင်ေးဖခင်ေး Listening ဟြော မပါင်ေးသင်ေးဆက်ဆမရေးမြော အမဖခခအကျဆေးို ဖြစ်ပါတယ်။ လူတစ်ဦေးန ို့
တစ်ဦေးစကြောေးမဖပြောဆရ
ို ြောမြော နြောေးမထြောင်ကကတအ
ို့ ခါ ငါဘြောမလို့လြောသင်ယလ
ူ ရမလ
ို ို့ ဆတ
ို ို့ အမတွေးမျ ေး ရမသြော
အြောရို စိုကပ် ပီေးနြောေးမထြောင်နင
ို မ
် ယ်လို ို့ ဖမင်ပါတယ်။ Communication expert တစ်မယြောက်ဖြစ်တို့ Julian
Treasure က တစ်မယြောက်န ို့ တစ်မယြောက်မဖပြောဆဆ
ို က်ဆမှု ဖပ ကကတအ
ို့ ခါ နြောေးမထြောင်မှုအြောေးလိုေးရ ို့ ၆၀
ရြောခိုငန
် နှု ေး် မလြောက်က ဂရိုတစိုကန
် ြောေးမထြောင်မှု မရကကဘူေးလဆ
ို ို့ ပ
ို ါတယ်။ ပပီေးရင် ကကြောေးတအ
ို့ ရြောအြောေးလိုေးရ ို့ ၂၅
ရြောခိုငန
် နှု ေး် မလြောက်ပ မတ်မကကတယ် သမဟို
ို ို့ တ် ရကကတယ်လဆ
ို ို့ ပ
ို ါတယ်။ မဖပြောင်ေးလတေးို တက်လြောတို့
မခတ်မြော လူမတွရ ို့ အြောရို စိုကန
် င
ို စ
် ွမ်ေးမတွကလည်ေး ကျဆင်ေးလြောမနပါတယ်။ ဒါကို သူက high quality
listening မတွကျဆင်ေးလြောတလ
ို့ ို ဆ
ို့ ထ
ို ြောေးပါတယ်။
ဒါမကကြောင
ို့ ်ို့ ဂရိုတစိုကန
် ြောေးမထြောင်ဖြစ်မအြောင် မလို့ကျငလ
်ို့ ရပါတယ်
ို ို့ ။ ဒီလမ
ို လို့ကျငရ
်ို့ ြောမြော တစ်ခိုခိုကို
နြောေးမထြောင်ြို ို့ ချဥ်ေးကပ်တန
ို့ ည်ေးလမ်ေးမတွကို position of listening လို ို့ မခေါ်ပါတယ်။ position of listening
မအြောက်မြော မအြောက်ပါမခါင်ေးစဥ်ခွမတွ ပါဝင်ပါတယ်။
(၁) empathetic listening
(၂) reductive listening
(၃) expansive listening
(၄) active listening
(၅) passive listening
အစရတို့ နြောေးမထြောင်နည်ေးမတွကို အမဖခအမနန ို့ အချန်အခါလိုကပ် ပီေး မန်မန်ကန်ကန် ကျငသ
်ို့ ေးို နင
ို ပ
် ါမ
အကျ ေးရတို့ မဖပြောဆဆ
ို က်ဆဖခင်ေးတစ်ခို ဖြစ်နင
ို ပ
် ါလမ်မ
ို့ ယ်။

Research Misconduct မာ ဘာတတွပါလဲ?

တကယ်မတြောို့ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး လိုကန

် ြောရမယို့အ
် ချက်မတွ မျြောေးစွြောရပါတယ်။ လိုပ်မဆြောင်ရမယို့်
နည်ေးလမ်ေးမတွန ို့ လိုကန
် ြောရမယို့် ကျငဝ
်ို့ တ်မတွဆပို ပီေး နစ်ပိုငေး် ခွဖခြောေးနင
ို မ
် ယ်ထင်ပါတယ်။ လိုပ်မဆြောင်ရမယို့်
နည်ေးလမ်ေးမတွမြောလည်ေး Misconduct မတွရသလို လက
ို န
် ြောရမယို့ထ
် မြောလည်ေး research misconduct မတွ
ရပါတယ်။ ဒီတစ်ခါ သိုမတသနစြောတမ်ေးမရေးသြောေးဖခင်ေးန ို့ ပတ်သက်တို့ misconduct မလေးမတွကို
မျှမဝမပေးသွြောေးပါမယ်။
သိုမတသနရလဒ်မတွကို စြောတမ်ေးအဖြစ် မရေးသြောေးကကရြောမြော အချ ွဲ့က ကျငဝ
်ို့ တ်နအညီ
ို့ မန်ကန်တကျစွြော
လိုကန
် ြောပပီေး မရေးသြောေးကကပါတယ်။ အချ ွဲ့ကမတြောို့ သလျက်နဖြစ်
ို့ မစ မသ၍ဖြစ်မစ ကျငဝ
်ို့ တ်မတွကို
လွယလ
် ွယက
် က
ူ ူ မြြောက်ြျက်တတ်ကကတြောမတွွဲ့ရပါတယ်။ မအြောက်မြော မြြော်ဖပထြောေးတို့ အချက်သေးို ချက်က
အမျြောေးစို ဖပ လိုပ်မလို့ရတို့ အချက်မလေးမတွဖြစ်ပါတယ်။
(၁) Fabrication
(၂) Falsification
(၃) Plagiarism တို ဖြစ်
ို့ ကကပါတယ်။
Fabrication ဆတ
ို ြောကမတြောို့ အတဆ
ို ေးို မဖပြောရရင် ကယ
ို တ
် င
ို လ
် ည်ေး အမန်တကယ်လိုပ်မထြောေးဘူေး။
သိုမတသနရလဒ်လည်ေး မရဘူေး။ မသမသချြောချြောလည်ေး နြောေးလည် သရဖခင်ေးမရဘူေး။ ဒါမပမယို့် ကယ
ို မ
် ြောရတို့
ကယ
ို တ
် င
ို လ
် ိုပ်ထြောေးတို့ သိုမတသနရလဒ်ပစ
ို ြန်တေးီ မရေးသြောေး ထိုတမ
် ဝတြောမျ ေး ဖြစ်ပါတယ်။
လိုေးဝမလိုပ်သငတ
်ို့ ို့ အရြောဖြစ်ပါတယ်။
Falsification ကမတြောို့ သိုမတသနမတြောို့ လိုပ်တယ်။ ဒါမပမယို့် ရလဒ်မတွကို ရည်ရွယခ
် ျက်ရရ
မဖပြောင်ေးလမရေးသြောေးတြောမျ ေး၊ မြြော်ဖပဖခင်ေးမရဘ ချန်လပ်တြောမျ ေး န အမ
ို့ န်တကယ်ရတို့ ရလဒ်ထက် ပိုမမ
ို ရေးသြောေး
ဖြနမ
် ို့ ဝတြောမျ ေး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကလည်ေး လေးို ဝ မလိုပ်သငတ
်ို့ ို့ အရြောဖြစ်ပါတယ်။
Plagiarism ကမတြောို့ မတွွဲ့ရပိုမျြောေးတတ်ပါတယ်။ အရင်ေးဆေးို မဖပြောရရင် အဖခြောေးသူ လိုပ်ထြောေးပပီေးသြောေး
သိုမတသနရလဒ်မတွကို ကယ
ို အ
်ို့ မည်တပ်တြော၊ ဒါမမဟိုတ် ကယ
ို ရ
်ို့ ို့ စြောတမ်ေးထမြော citation မမပေးဘ
ယူသေးို တြောဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်ကလည်ေး သိုမတသီမတွအမနန လ
ို့ ိုေးဝမရြောင်ရြောေးရမယို့် အချက်ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါမကကြောင
ို့ ်ို့ သိုမတသီမတွဟြော သိုမတသနရလဒ်မတွကို စြောတမ်ေးမတွအဖြစ် မရေးသြောေးထိုတမ
် ဝရြောမြော
အထက်မြော မြြော်ဖပခို့တို့ FFP ကို မရြောင်ရမြောဖြစ်ပါတယ်။

သုတတသန လုပ်ငန်ြီးတတွမာ QRPs ဆတ

ု ာ ဘာကု တပပာတာလဲ?

သိုမတသနဖပလိုပ်ကကတို့ သိုမတသီမတွအမနန ို့ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်ပပီေး resultsမတွ ရလြောတအ

ို့ ခါ
publications မတွလိုပ်ကကပါတယ်။ ဒီလလ
ို ိုပ်မဆြောင်ရြောမြော လိုကန
် ြောသင်တ
ို့ အ
ို့ ချက်မတွကို အရင်တခါ
မျှမဝမပေးခပ
ို့ ါတယ်။
ဒီတခါမြောမတြောို့ သိုမတသနဖပ လိုပ်မနစဥ်န ို့ ဖပ လိုပ်ပပီေးတအ
ို့ ခါမြော သိုမတသီမတွအတွက်
သတထြောေးရမယ်အ
ို့ ချက်မလေးမတွကို မျှမဝလပ
ို ါတယ်။ အဒါမတွကမတြောို့
(၁) မမတို ို့ သိုမတသနဖပ လိုပ်ပပီေး ရရလြောတို့ results မတွကို သတ်မတ်ထြောေးတို့ အချန်တစ်ခို အထ
ထန်ေးသမ်ေးထြောေးဖခင်ေးမရတြောမျ ေး မလိုပ်ရဘူေးဆတ
ို ို့ အချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို ထန်ေးသမ်ေးထြောေးသင်တ
ို့ ို့
အမကကြောင်ေးဖပချက်မတွ မျြောေးစွြောရမနပါတယ်။ တစ်ခိုကို ဥပမြော အမနန ို့ မဖပြောရရင် မမတထို
ို ို့ တဖ် ပန်ထြောေးတို့
သိုမတသန results မတွန ို့ ပတ်သက်ပပီေး သက်မသဖပရန်လိုအပ်တြောမျ ေး၊ ကန်ကွ
ို့ ကတ
် ြောမျ ေးမတွ
ဖြစ်မပေါ်လြောတအ
ို့ ခါ ဖပသနင
ို ြ
် ဖြစ်
ို ို့ ပါတယ်။
(၂) ဒိုတယအချက်အမနန ို့ သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်တို့ မတ်တမ်ေးမတ်ရြောမတွကို အလွသေးို စြောေး လိုပ်တြောမျ ေး
မလိုပ်ရတြောပဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမြော မဖပြောရရင် တမင်တကြော ြျက်ဆေးီ တြောမျ ေး၊ မသသင်သ
ို့ က
ူ ို မပေးသတြောမျ ေးန ို့
သသင်သ
ို့ က
ူ ို မပေးမသတြောမျ ေး ဖြစ်ပါတယ်။
(၃) မနြောက်တစ်ခိုကမတြောို့ သိုမတသနမတွ လိုပ်ကကြို ို့ တက
ို တ
် န
ွ ေး် ကကရြောမြော ဖြစ်ဖြစ် စည်ေးရို ေးကကရြောမြောဖြစ်ဖြစ်
သိုမတသနန ို့ ပတ်သက်တို့ သင်တန်ေးမတွမပေးြို ို့ ဖြစ်ပါတယ်။ သသင်သ
ို့ ထက
ို တ
် ို့ သင်တန်ေးမတွ မမပေးဘ
သိုမတသနဖပ လိုပ်ခိုငေး် တြောကလည်ေး မလိုပ်သင်တ
ို့ အ
ို့ ရြော ဖြစ်ပါတယ်။
(၄) မနြောက်ဆေးို တစ်ချက်ကမတြောို့ သိုမတသန results မတွကို ထိုတဖ် ပန်တအ
ို့ ခါ မမန်မကန်
ထိုတဖ် ပန်တင်ဖပတြောမျ ေး မလိုပ်ြို ဖြစ်
ို့ ပါတယ်။ အထူေးသဖြင်ို့ မီဒယ
ီ ြောမတွန မတွ
ို့ ွဲ့ဆိုပပီေး ထိုတဖ် ပန်တအ
ို့ ခါမျ ေးမြော
ပိုမဖပြောတြော၊ မလျှြောမ
ို့ ဖပြောတြောမျ ေးမတွ မလိုပ်ရပါဘူေး။
ဒီအချက် (၄) ချက်ကို Questionable Research Practices လို ို့ မခေါ်တြောဖြစ်ပါတယ်။
သိုမတသီတစ်မယြောက်မယြောက်ဟြော အထက်က အချက် (၄) ချက်ထက တစ်ခိုခိုကို မြြောက်ြျက်မနပပီဆိုရင်
ကျင်ဝ
ို့ တ်န ပတ်
ို့ သက်ပပီေး မမေးခွနေး် ထိုတစ
် ရြော ဖြစ်ပါတယ်။