Arkusz maturalny – kryteria oceniania

Arkusz maturalny – kryteria oceniania

Numer Liczba
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
zadania punktów
1. 1.1. 0–4

liczba spor przypadająca

na 1g gleby [tys.]
40

30

20

10

0
8,9 11,2 18,5 27,1
wilgotność gleby [%]

2 pkt – za poprawne skonstruowanie wykresu, tj.:

– poprawne opisanie obu osi (X i Y),
– poprawne wyskalowanie osi Y,
– poprawne narysowanie wykresu.
1 pkt – za częściowo poprawne skonstruowanie wykresu, tj.: za poprawne opisanie obu osi lub niepoprawne
opisanie obu osi, lecz poprawne wyskalowanie osi Y oraz poprawne narysowany wykres.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak wykresu.

1.2.
Przykładowe rozwiązania:
– Im większa wilgotność gleby, tym większa liczba jednostek grzybni i mniejsza liczba znajdujących się w niej
spor grzybów.
– Wraz ze wzrostem wilgotności gleby wzrasta liczba jednostek grzybni, a spada liczba znajdujących się w niej
spor grzybów.
– Spadek wilgotności gleby powoduje spadek liczby jednostek grzybni i wzrost liczby spor grzybów.
1 pkt – za poprawnie sformułowany wniosek, dotyczący zależności między wilgotnością gleby a liczbą
jednostek grzybni i liczbą znajdujących się w niej spor grzybów.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

1.3.
(Zmienną niezależną w tym doświadczeniu jest) wilgotność gleby.
1 pkt – za poprawne wskazanie zmiennej niezależnej.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

2. 2.1. 0–3
18 godzin/18h
1 pkt – za poprawne odczytanie z wykresu, że potrzeba 18 godzin, by średnia liczba komórek w kolonii bakterii
z rodzaju Pseudomonas hodowanej w rozcieńczonej pożywce wynosiła 8.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

2.2.
1. – T, 2. – T, 3. – N
1 pkt – za poprawną ocenę trzech wniosków z doświadczenia.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

2.3.
Chlorek amonu jest cząsteczką o wzorze sumarycznym NH4Cl. Należy on do związków nieorga­nicznych /
organicznych. Zawarty w nim chlor jest jednym z makroelementów / mikroelementów niezbędnych do
prawidłowego funkcjonowania organizmów, natomiast azot to pierwiastek biogenny stanowiący istotny składnik
białek / sacharydów.
1 pkt – za podkreślenie poprawnych określeń we wszystkich zdaniach.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

1
Arkusz maturalny – kryteria oceniania

Numer Liczba
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
zadania punktów
3. 3.1. 0–2
Przykładowe rozwiązanie:
Woda ma wysokie ciepło właściwe, co sprawia, że aby się ogrzać lub schłodzić, musi pobrać lub oddać dużą
ilość energii cieplnej. Krew krąży po organizmie w naczyniach krwionośnych i dzięki zawartej w niej wodzie
pobiera nadmiar energii cieplnej z narządów, a następnie oddaje go do otoczenia, np. poprzez ściany naczyń
skórnych lub płucnych.
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie roli krwi w termoregulacji oraz określenie, jaka właściwość wody (ciepło
właściwe) pozwala krwi na pełnienie funkcji przenośnika ciepła w organizmie.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

3.2.
Przykładowe rozwiązanie:
Woda ma wysokie ciepło parowania i jest głównym składnikiem potu. Dzięki temu pot odbiera ciepło z organi-
zmu, a następnie paruje, umożliwiając w ten sposób obniżenie temperatury ciała.
1 pkt – za poprawne wykazanie znaczenia wody zawartej w pocie i podanie jej właściwości (wysokiego ciepła
parowania) w ochronie organizmu przed przegrzaniem.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

4. 4.1. 0–3
Polimery tworzą A (aminokwasy) i C (sacharydy). Między aminokwasami występują wiązania peptydowe.
Między sacharydami występują wiązania O-glikozydowe.
2 pkt – za poprawne wskazanie dwóch związków tworzących polimery, tj. A – aminokwasu – i C – sacharydu –
oraz poprawne określenie dwóch wiązań: dla aminokwasów peptydowe, a dla sacharydów – O-glikozy-
dowe.
1 pkt – za poprawne wskazanie jednego związku tworzącego polimery i określenie wiązania, jakie powstaje
podczas tworzenia polimerów z jego udziałem.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

4.2.
Wiązanie estrowe
1 pkt – za podanie poprawnej nazwy wiązania.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

5. 5.1. 0–2
Przykładowe rozwiązanie:
(Struktura) III-rzędowa, gdy mostek dwusiarczkowy wytworzony jest pomiędzy atomami siarki w jednym
łańcuchu polipeptydowym, i (struktura) IV-rzędowa, gdy mostek dwusiarczkowy wytworzony jest pomiędzy
atomami siarki obecnymi w dwóch różnych łańcuchach polipeptydowych.
1 pkt – za poprawne wymienienie struktur III- i IV-rzędowej jako tych, które mogą być utrzymywane w białku
dzięki obecności mostków dwusiarczkowych, wraz z podaniem warunków jakie muszą być spełnione
dla każdej z nich.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

5.2.
Jest reduktorem.
1 pkt – za poprawne określenie, że białko w reakcji tworzenia mostków dwusiarczkowych jest reduktorem.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

6. 6.1. 0–2
Przykładowe rozwiązania:
– Histony występują w jądrze komórkowym. Łączą się z nicią DNA, co pozwala na upakowanie DNA.
– Białka histonowe występują w jądrze komórkowym. Jest na nie nawinięty łańcuch DNA, tworząc nukleosomy.
Pozwala to na znaczne upakowanie długich łańcuchów DNA.
– Występujące w jądrze komórkowym histony tworzą z DNA chromatynę i umożliwiają upakowanie DNA.
1 pkt – za poprawne określenie miejsca występowania histonów w komórce oraz funkcji.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

6.2.
Zasadowy charakter cząsteczek lizyny i argininy wynika z występujących w nich dodatkowych grup aminowych /
karboksylowych. Obecność tych grup powoduje, że w obojętnym pH lizyna i arginina mają postać anionów /
kationów.
1 pkt – za podkreślenie poprawnych określeń we wszystkich zdaniach.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

2
 Arkusz maturalny – kryteria oceniania
Numer Liczba
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
zadania punktów
7. 7.1. 0–5
Przykładowe rozwiązanie:
W nukleotydzie budującym DNA występuje (cukier/pentoza) deoksyryboza, a w RNA – (cukier/pentoza) ryboza.
1 pkt – za poprawne wskazanie różnicy w budowie nukleotydów budujących DNA i RNA.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

7.2.
(wiązanie) 3'5'fosfodiestrowe / fosfodiestrowe / estrowe
1 pkt – za podanie poprawnej nazwy wiązania, które występuje między kolejnymi nukleotydami w pojedynczej
nici kwasu nukleinowego.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

7.3.
D
1 pkt – za zaznaczenie wyłącznie odpowiedzi D.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

7.4.
Przykładowe rozwiązania:
rRNA: buduje rybosomy (wchodzi w skład rybosomów) / uczestniczy w syntezie białek / pełni w rybosomach
funkcję katalityczną podczas biosyntezy białek.
tRNA: transportuje aminokwasy (z cytoplazmy) do rybosomów (podczas biosyntezy białek).
2 pkt – za podanie poprawnej funkcji, jaką w komórkach pełnią cząsteczki rRNA, oraz poprawnej funkcji, jaką
w komórkach pełnią cząsteczki tRNA.
1 pkt – za podanie poprawnej funkcji, jaką w komórkach pełnią cząsteczki rRNA, lub poprawnej funkcji, jaką
w komórkach pełnią cząsteczki tRNA.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

8. 8.1. 0–3
Przykładowe rozwiązania:
(Jest to komórka) roślinna, ponieważ (dwa argumenty spośród podanych):
– ma ścianę komórkową / jest otoczona ścianą komórkową
– zawiera chloroplasty / plastydy
– w jej centrum zlokalizowana jest jedna duża wakuola
– nie zawiera lizosomów
1 pkt – za określenie, że jest to komórka roślinna wraz z poprawnym uzasadnieniem uwzględniającym dwie
świadczące o tym cechy jej budowy, które są widoczne na rysunku.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

8.2.
ściana komórkowa, błona komórkowa, rybosomy
1 pkt – za poprawne podanie nazw wszystkim struktur, które mogą występować zarówno w komórkach
eukariotycz­nych, jak i prokariotycznych.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

8.3.
1. Udział w biosyntezie białek: jądro komórkowe, rybosom, siateczka śródplazmatyczna szorstka (i aparat
Golgiego)
2. Udział w modyfikacji białek: siateczka śródplazmatyczna szorstka, aparat Golgiego
3. Udział w syntezie związków lipidowych: siateczka śródplazmatyczna gładka
1 pkt – za poprawne przyporządkowanie odpowiednich struktur komórkowych wybranych z rysunku do
wszystkich trzech opisów.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

9. 9.1. 0–3
Przykładowe rozwiązania:
– Wodniczki tętniące u pantofelka umieszczonego w wodzie słodkiej będą kurczyć się intensywniej niż
u pantofelka umieszczonego w wodzie o lekkim zasoleniu, ponieważ woda słodka stanowi środowisko
hipotoniczne względem wnętrza komórki pantofelka. Powodować to będzie osmotyczny napływ wody do
wnętrza komórki i intensywną pracę wodniczek tętniących, których funkcją jest usuwanie nadmiaru wody
z wnętrza organizmu pantofelka.
– Im bardziej środowisko życia pantofelka jest hipotoniczne, tym intensywniej kurczą się wodniczki, których
zadaniem jest usuwanie napływającej do komórki wody, a woda słodka jest względem cytozolu środowiskiem
hipotonicznym.
1 pkt – za poprawne wykazanie związku pomiędzy pracą wodniczek tętniących w komórce pantofelka
a słodkowodnym środowiskiem, z uwzględnieniem procesów związanych z osmoregulacją u tego
organizmu.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

3
Arkusz maturalny – kryteria oceniania

Numer Liczba
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
zadania punktów
9.2.
Przykładowe rozwiązanie:
Sposób odżywiania się pantofelka to fagocytoza. Jest to rodzaj endocytozy, polegający na wchłanianiu bakterii
za pomocą utworzonego z błony komórkowej pęcherzyka. Usuwanie niestrawionych resztek odbywa się na
drodze egozcytozy, polegającej na wbudowaniu błony pęcherzyka do błony komórkowej pantofelka.
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie sposobu pobierania pokarmu przez pantofelka (fagocytoza) oraz poprawny
opis transportu pęcherzykowatego endocytozy i egzocytozy.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

9.3.
D
1 pkt – za zaznaczenie wyłącznie odpowiedzi D.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

10. Przykładowe rozwiązania: 0–1

– Transport glukozy przebiega na zasadzie dyfuzji ułatwionej. Taki rodzaj transportu nie wymaga nakładu energii
i zachodzi zgodnie z różnicą stężeń.
– Glukoza jest transportowana przez białka nośnikowe. Są to białka, które uczestniczą w transporcie biernym
– nie wymaga on nakładu energii i zachodzi zgodnie z różnicą stężeń.
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie rodzaju transportu glukozy w erytrocytach.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

11. 11.1. 0–2

Przykładowe rozwiązanie:
Przedstawiony na schemacie transport substancji rozpuszczonej odbywa się w sposób bierny / czynny. Do
substancji, które mogą być transportowane w taki sposób należy sacharoza / skrobia. Ten rodzaj transportu
określamy mianem symportu / antysportu.
1 pkt – za podkreślenie poprawnych określeń we wszystkich zdaniach.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

11.2.
Przykładowe rozwiązania:
– (W przedstawionej na schemacie komórce) niższe pH panuje w wakuoli, ponieważ dzięki pompie protonowej
jony wodoru są aktywnie transportowane z cytozolu do wnętrza wakuoli, co spowoduje obniżenie pH soku
komórkowego / płynu wewnątrz wakuoli względem pH cytozolu.
– Pompa protonowa z udziałem ATP transportuje protony z cytozolu do wnętrza wakuoli, powodując obniżenie
pH wnętrza wakuoli względem cytozolu.
1 pkt – za określenie, że niższe pH jest w wakuoli wraz z poprawnym uzasadnieniem uwzględniającym
informacje przedstawione na schemacie.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

12. 12.1. 0–4

Przykładowe rozwiązania:
– Rośliny z zimnych obszarów świata mają mniejszą odporność na wysoką temperaturę niż te, które pochodzą
z obszarów ciepłych.
– W przypadku roślin pustynnych temperatury, które hamują krążenie / ruch cytoplazmy są wyższe niż
w przypadku roślin rosnących w tajdze i tundrze.
– Rośliny z ciepłych regionów lepiej znoszą wyższe temperatury / są lepiej przystosowane do wysokich
temperatur niż rośliny z zimnych obszarów świata.
1 pkt – za poprawne sformułowanie wniosku dotyczącego zależności między obszarem świata, z jakiego
pochodzą gatunki roślin, a ich odpornością na wysoką temperaturę.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

12.2.
Przykładowe rozwiązania:
– ponieważ u większości organizmów temperatura przekraczająca 40°C powoduje denaturację białek,
a co za tym idzie – utratę ich właściwości biologicznych
– ponieważ u większości organizmów wysokie temperatury powodują denaturację białek, co skutkuje utratą
ich funkcji / śmiercią komórek.
– ponieważ u większości organizmów wysokie temperatury powodują nieodwracalne zmiany w strukturze
(II-, III- i IV-rzędowej / przestrzennej) białek, przez co tracą one swą biologiczną aktywność.
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, dlaczego większość organizmów nie toleruje wysokich temperatur, osiągają-
cych znacznie powyżej 40°C.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

4
 Arkusz maturalny – kryteria oceniania
Numer Liczba
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
zadania punktów
12.3.
Przykładowe rozwiązania (jeden przykład spośród podanych):
(Ruchy cytoplazmy w komórkach roślinnych)
– umożliwiają transport substancji między organellami w komórce.
– umożliwiają transport substancji między organellami a środowiskiem zewnętrznym komórki.
– umożliwiają ruch organelli komórkowych.
1 pkt – za podanie poprawnego znaczenia ruchów cytoplazmy w komórkach roślinnych.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

12.4.
filamenty aktynowe / mikrofilamenty
1 pkt – za podanie poprawnej nazwy włóknistych struktur białkowych, będących elementem cytoszkieletu,
które są odpowiedzialne za ruchy cytoplazmy.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

13. 13.1. 0–4

1. – N, 2. – T, 3. – T.
1 pkt – za poprawną ocenę trzech sformułowań problemów badawczych.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

13.2.
Przykładowe rozwiązania:
– Próbą kontrolną była próba nr 1 / probówka wypełniona wodą, ponieważ nie była poddana działaniu
czynników powodujących zniszczenie / inaktywację błony biologicznej.
– Próbę kontrolną stanowiła próba nr 1 / probówka wypełniona wodą, w której nie poddano działaniu badanych
czynników (wysokiej temperatury i etanolu) tkanki buraka pochodzącej z korzenia.
1 pkt – za określenie, że próbą kontrolną była nieogrzewana probówka z wodą, wraz z prawidłowym uzasad-
nieniem.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

13.3.
Przykładowe rozwiązania:
– Etanol powoduje, że błona cytoplazmatyczna staje się przepuszczalna dla antocyjanów.
– Błona cytoplazmatyczna, która została potraktowana etanolem, staje się przepuszczalna dla antocyjanów.
1 pkt – za poprawne sformułowanie wniosku dotyczącego wpływu etanolu na przepuszczalność cytoplazmy
dla antocyjanów.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

13.4.
Antocyjany nadają kwiatom i owocom jaskrawe barwy. Zwiększają w ten sposób atrakcyjność rośliny dla
zwierząt zapylających kwiaty lub rozsiewających nasiona.
1 pkt – za poprawne określenie roli, jaką odgrywa jaskrawe ubarwienie kwiatów i owoców dla roślin.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

14. 14.1. 0–2

Przykładowe rozwiązania (dwa argumenty wybrane z poniższych):
– obecność w mitochondrium kolistej cząsteczki DNA (podobnej do DNA bakterii / niezwiązanej z białkami
histonowymi)
– obecność rybosomów 70S / podobnych do rybosomów bakteryjnych
– nowe mitochondria powstają wyłącznie przez podział tych, które już istnieją
1 pkt – za poprawne podanie dwóch argumentów świadczących o endosymbiotycznym pochodzeniu
mitochondriów.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

14.2.
chloroplast / plastyd
1 pkt – za podanie poprawnej nazwy struktury komórkowej, która, podobnie jak mitochondrium, powstała
w wyniku endosymbiozy.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

15. C3 0–1
1 pkt – za znaczenie poprawnego dokończenie zdania oraz poprawnego uzasadnienia.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

5
Arkusz maturalny – kryteria oceniania

Numer Liczba
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
zadania punktów
16. 16.1. 0–4
M1 / pierwszy podział mejotyczny
Przykładowe uzasadnienie:
– Proces crossing-over prowadzi do wytworzenia gamet o różnych kombinacjach alleli w chromosomach.
Wówczas powstające osobniki potomne mogą być lepiej przystosowane niż osobniki rodzicielskie do zmian,
jakie zachodzą w środowisku.
–C  rossing-over prowadzi do powstawania nowych kombinacji alleli w gametach, a co za tym idzie – w kolej-
nych pokoleniach. Dzięki temu istnieje szansa na utworzenie takiej kombinacji alleli, która umożliwi przetrwa-
nie osobników w zmieniających się warunkach środowiska.
2 pkt – za określenie że proces crossing-over zachodzi podczas fazy M1 i za poprawne wyjaśnienie znaczenia
procesu crossing-over w przetrwaniu gatunków w zmieniających się warunkach środowiska.
1 pkt – za określenie, że proces crossing-over zachodzi podczas fazy M1 lub za poprawne wyjaśnienie
znaczenia procesu crossing-over w przetrwaniu gatunków w zmieniających się warunkach środowiska.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

16.2.
Przykładowe rozwiązania:
– Mejoza zazwyczaj poprzedza powstawanie gamet, bo bez niej gamety miałyby diploidalną / taką samą jak
komórki somatyczne liczbę chromosomów. Powstająca w wyniku zapłodnienia zygota miałaby / organizm
potomny miałby zawsze dwa razy więcej chromosomów niż organizmy rodzicielskie.
– W wyniku mejozy gamety biorące udział w rozmnażaniu płciowym mają zredukowaną o połowę liczbę
chromosomów. Dzięki temu po zapłodnieniu powstający organizm ma taką samą liczbę chromosomów jak
komórki somatyczne organizmów rodzicielskich.
– W trakcie mejozy następuje redukcja liczby chromosomów, co zapobiega zwielokrotnianiu liczby chromoso-
mów w zygocie i w powstającym z niej organizmie potomnym.
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające redukcję liczby chromosomów oraz zapobieganie zwielokrot-
nianiu tej liczby w powstającej zygocie / organizmie potomnym.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

16.3.
Ilość DNA: 2c
Liczba chromosomów: 1n
1 pkt – za poprawne określenie ilości DNA oraz liczby chromosomów po pierwszym podziale mejotycznym
komórki.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

17. 17.1. 0–3

Przykładowe odpowiedzi:
– Im niższa wartość KM, tym większe powinowactwo enzymu do substratu, co oznacza, że enzym natywny ma
większe powinowactwo do L-tyrozyny niż enzym immobilizowany.
– (Większe powinowactwo do L-tyrozyny ma) enzym natywny, ponieważ jego wartość KM jest niższa niż
wartość enzymu immobilizowanego.
– (Większe powinowactwo do L-tyrozyny ma) enzym natywny, ponieważ przeprowadzana z nim reakcja przy
niższym stężeniu L-tyrozyny osiąga połowę wartości Vmax / prędkości maksymalnej niż reakcja przeprowadza-
na z enzymem immobilizowanym. Świadczy o tym niższa stała Michaelisa enzymu natywnego niż enzymu
immobilizowanego.
1 pkt – za określenie, że enzym natywny ma większe powinowactwo do L-tyrozyny wraz z poprawnym
uzasadnieniem uwzględniającym informację dotyczącą stałej Michaelisa.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

17.2.
Przykładowe rozwiązania (dwa spośród wybranych):
– (wartość) pH / odczyn pH
– stężenie substratu
– obecność inhibitorów (aktywatorów)
1 pkt – za wymienienie dwóch poprawnych czynników fizykochemicznych (oprócz temperatury), które mają
wpływ na aktywność katalityczną enzymów.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

17.3.
A
1 pkt – za zaznaczenie tylko odpowiedzi A.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

18. 1. – F, 2. – P, 3. – P 0–1
1 pkt – za poprawną ocenę trzech stwierdzeń dotyczących kwasów salicylowego i acetylosalicylowego jako
inhibitorów.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

6
 Arkusz maturalny – kryteria oceniania
Numer Liczba
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
zadania punktów
19. 19.1. 0–1
Przykładowe rozwiązania:
– Karotenoidy są barwnikami pomocniczymi, ponieważ mają inne maksimum absorpcji światła niż chlorofile, co
zwiększa zakres widma pochłanianego światła przez fotosystemy.
– Karotenoidy są barwnikami pomocniczymi w stosunku do chlorofili, ponieważ lepiej niż one pochłaniają
światło o długości fal ok. 480 i 520 nm, co zwiększa zakres widma pochłanianego światła przez fotosystemy.
– Karotenoidy są barwnikami pomocniczymi, ponieważ pochłaniają światło o innych długościach fal / o innej
barwie niż chlorofile, co zwiększa zakres widma pochłanianego światła przez fotosystemy.
1 pkt – za poprawne uzasadnienie, że karotenoidy są barwnikami pomocniczymi w stosunku do chlorofili, które
odnosi się do wykresu.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

19.2.
(Barwniki fotosyntetyczne są zlokalizowane w) tylakoidach / błonie tylakoidów.
1 pkt – za poprawne określenie, w jakiej części chloroplastu zlokalizowane są barwniki fotosyntetyczne.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

20. 20.1. 0–3

(Substraty cyklu Calvina, które są produktami fazy fotosyntezy zależnej od światła to) ATP, NADPH.
1 pkt – za wymienienie ATP i NADPH jako substratów cyklu Calvina, które są produktami fazy fotosyntezy
zależnej od światła.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

20.2.
Trzeci etap polega na odtworzeniu (rybulozo-1,5-bisfosforanu, czyli) akceptora CO2, co umożliwia kolejne
przeprowadzenie cyklu Calvina.
1 pkt – za podanie poprawnego wyjaśnienia, na czym polega trzeci etap cyklu Calvina i jakie ma on znaczenie
dla cyklu metabolicznego.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

20.3.
6 (cząsteczek CO2).
1 pkt – za określenie, że do rybulozo-1,5-bisfosforanu musi zostać przyłączonych sześć cząsteczek CO2, by
powstała jedna cząsteczka glukozy.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

21. 21.1. 0–3

Przykładowe rozwiązania:
– jest to sprzężenie zwrotne ujemne, ponieważ produkty dalszych etapów tego szlaku metabolicznego, np. ATP
i cytrynian, hamują / są inhibitorami początkowych reakcji oddychania komórkowego / glikolizy.
– (Regulacja oddychania komórkowego jest przykładem mechanizmu sprzężenia zwrotnego ujemnego),
ponieważ produkty dalszych etapów tego szlaku metabolicznego / powstające ATP i cytrynian są inhibitorami
fosfofruktokinazy, która katalizuje jedną z początkowych reakcji szlaku.
– (Jest to przykład sprzężenia zwrotnego ujemnego), ponieważ enzym katalizujący pierwszy etap szlaku
oddychania komórkowego (czyli glikolizę) jest hamowany przez produkty końcowych etapów oddychania
komórkowego.
1 pkt – za poprawne uzasadnienie, że regulacja oddychania komórkowego opiera się na ujemnym sprzężeniu
zwrotnym, które odwołuje się do schematu.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

21.2.
1. – P, 2. – F, 3. – P
1 pkt – za poprawną ocenę trzech stwierdzeń dotyczących regulacji oddychania komórkowego.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

21.3.
fosforylacja oksydacyjna / utlenianie na łańcuchu oddechowym / łańcuch oddechowy
1 pkt – za poprawne określenie, który z etapów oddychania komórkowego przedstawionych na schemacie
odbywa się na wewnętrznej błonie mitochondrialnej
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi

22. 22.1. 0–3

Substratem fermentacji mlecznowej jest mleczan / glukoza, natomiast produktem – mleczan / glukoza.
W organizmie człowieka proces ten zachodzi w wątrobie / erytrocytach oraz w mięśniach szkieletowych
w warunkach niedoboru glukozy / tlenu.
1 pkt – za podkreślenie wszystkich poprawnych określeń.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

7
Arkusz maturalny – kryteria oceniania

Numer Liczba
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
zadania punktów
22.2.
Przykładowa odpowiedź:
Glukoneogeneza ma charakter anaboliczny, ponieważ polega na syntezie związków bardziej złożonych ze
związków prostszych przy udziale energii pochodzącej z (rozkładu) ATP.
1 pkt – za poprawne określenie charakteru glukoneogenezy oraz udzielenie poprawnego uzasadnienia.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

22.3.
Przykładowe odpowiedzi:
– (W erytrocytach jedynym sposobem uzyskiwania energii jest fermentacja mleczanowa, ponieważ) nie mają
one mitochondriów niezbędnych do oddychania tlenowego. Stanowi to przystosowanie tych komórek do
pełnionej przez nie funkcji, czyli transportu gazów oddechowych. Erytrocyty oddychają beztlenowo, dlatego
nie zużywają przenoszonego tlenu, dzięki czemu jego transport z płuc do komórek ciała jest bardziej wydajny.
– Erytrocyty nie mają mitochondriów, dlatego przeprowadzają fermentację mleczanową, dzięki czemu nie
zużywają transportowanego tlenu.
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, dlaczego w erytrocytach jedynym sposobem uzyskiwania energii jest
fermentacja mleczanowa, które uwzględnia budowę erytrocytów (brak mitochondriów) oraz znaczenie
adaptacyjne tej formy uzyskiwania energii do pełnionej przez erytrocyty funkcji (transport tlenu).
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

BIOLOGIA www.docwiczenia.pl | © Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.