Ptaki

Latające zwierzęta pokryte piórami

 Ptaki to organizmy:
• Należące do żuchwowców, owodniowców, stałocieplnych (38-44°C)
• Pierwotnie lądowe, przystosowane do aktywnego lotu
• Skóra pokryta piórami (wytwory naskórka)
• Płucodyszne (płuca z workami powietrznymi)
• Podwójne oddychanie- specyficzny dla ptaków mechanizm
wentylacji płuc
• Serce zbudowane z 2 przedsionków i 2 komór
• Czaszka połączona z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia
potylicznego
• Wyłącznie jajorodne https://zpe.gov.pl/a/film/DoYgtNyIw
Wysoka temperatura ciała
ptaków jest wynikiem:
• wysokiego tempa przemian zachodzących
w komórkach; by je utrzymać, ptaki zużywają duże
ilości pokarmu i tlenu, a znaczną część energii
zawartej w pożywieniu przekształcają w ciepło;

• obecności tkanki tłuszczowej i piór, które chronią

przed utratą ciepła;

• zdolności do chłodzenia ciała poprzez

wyparowanie wody (ziajanie) oraz do zachowań
chroniących przed przegrzaniem i wychłodzeniem.
Ptaki niezdolne do lotu

Pingwin cesarski
Ptaki niezdolne do lotu

Struś
czerwonoskóry
Ptaki niezdolne do lotu

Kiwi północny
Ptaki niezdolne do lotu

Kazuar hełmisty
 Pokrycie ciała
• Cienka i pozbawiona gruczołów skóra.
Z wyjątkiem gruczołu kuprowego. Wytwarza
wydzielinę, która natłuszcza pióra i zabezpiecza
je przed zmoczeniem.
• Rogowymi wytworami naskórka są:

pióra, łuski, pazury i dziób.

 Rodzaje i funkcje piór

Pióra puchowe Pióra konturowe

• Są położone pod Lotki Sterówki Pióra

piórami pokrywowe
konturowymi • Są częścią
• Są częścią ogona • Okrywają ciało,
• Pełnią funkcję skrzydeł
• Umożliwiają nadając mu
termoizolacyjną • Tworzą
sterowanie opływowy kształt
powierzchnie
lotem • Uczestniczą w
lotne
termoregulacji
Budowa pióra
 Układ szkieletowy
• Obecność kości pneumatycznych
• Szczęki i żuchwa pozbawione zębów
• Obecność szkieletu dzioba
• Połączenie czaszki z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia
potylicznego
• Obecność grzebienia kostnego na mostku
• Obecność kości kruczych
• Otwarta miednica (przystosowanie do znoszenia dużych jaj
otoczonych twardą skorupą
• Pygostyl
 Układ pokarmowy
• Brak zębów
• W jamie gębowej ujście gruczołów ślinowych i umięśniony język
• Górna część przełyku tworzy wole- służy do przechowywania lub
rozmiękczania pokarmu albo do wytwarzania wydzieliny, którą są
karmione pisklęta
• Żołądek podzielony na 2 części (żołądek gruczołowy i żołądek
mięśniowy)
• Zakończony kloaką
Przystosowania ptaków do różnych
sposobów odżywiania się

Podręcznik strona 442-443

 Układ oddechowy
• Składa się z dróg oddechowych, rurkowatych płuc oraz worków
powietrznych
• Długa tchawica łącząca się z krtanią (krtań dolna odpowiada za
wydawanie głosu)
• Wentylacja płuc odbywa się dzięki ruchom klatki piersiowej
 Funkcje worków powietrznych:
• Uczestniczą pośrednio w wymianie gazowej- wtłaczają powietrze
do płuc i wypychają je na zewnątrz
• Chronią kości i narządy przed utratą ciepła i urazami
mechanicznymi
• Zmniejszają znacznie ciężar właściwy ptaka
 M!!!!!
Wentylacja płuc

Podczas wentylacji płuc u ptaków świeże powietrze przepływa

zawsze od tyłu do przodu, zarówno podczas wdechu i wydechu.
Mechanizm ten nazywa się podwójnym oddychaniem , umożliwia
utrzymanie wysokiego tempa przemian metabolicznych niezbędnych
do lotu oraz stałocieplności.
 Układ krwionośny
• Składa się z dwóch obiegów: płucnego i
obwodowego
• Serce czterojamowe (2 przedsionki i 2
komory)
• Krew odtlenowana i natlenowana nie
mieszają się
• Tylko prawy łuk aorty
 Układ nerwowy

• Mózgowie 5 częściowe,
nieliniowe
• Silnie rozwinięty móżdżek, co
jest związane z umiejętnością
lotu
 Narządy zmysłów
• Oko- najlepiej rozwinięty narząd zmysłu ptaków. Jest ono chronione
przez 3 powieki
• Podwójna akomodacja
• Ucho- jest ono dobrze rozwinięte m.in. dlatego, że wiele ptaków
porozumiewa się za pośrednictwem głosu
 Układ wydalniczy
• Zanercza
• Brak pęcherza moczowego
• Kwas moczowy wraz z kałem
• U ptaków morskich czynności nerek są wspomagane przez
gruczoły nosowe (solne), które usuwają nadmiar soli
mineralnych
 Rozmnażanie i rozwój https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/D1A14SHiN

• Są rozdzielnopłciowe
• Wyraźny dymorfizm płciowy
• Zapłodnienie wewnętrzne
• Jajorodność
• Rozwój prosty
 W zależności od stanu fizjologicznego oraz
zachowania piskląt po wylęgu wyróżnia się dwie
grupy ptaków:

 Gniazdowniki- wylęgają się ślepe, głuche i nagie , wymagają

opieki rodziców (np. wróble, dzięcioły, gołębie i sowy)

 Zagniazdowniki- od razu po wylęgu widzą i słyszą oraz są pokryte

gęstym puchem, są zdolne do życia poza gniazdem (strusie i
kuraki)
Jaja szpaka