Ι.Ε.Κ.

ΑΡΤΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ
ΕΚΦΡΑΣΗΣ

ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΙΧΝΙΔΙ – ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

ΕΞΑΜΗΝΟ Δ

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΕΣ: ΣΑΜΑΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, ΝΤΟΝΤΗ ΜΑΡΙΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

ΟΜΑΔΑ Β: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ

28. Ποιος είναι ο ρόλος του παιγνιδιού στην ολόπλευρη ανάπτυξη των βρεφών και
νηπίων;

Μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά ενισχύουν την κοινωνική αλληλεπίδραση,

έκφραση και επικοινωνία, δομώντας έτσι την εικόνα για τον εαυτό τους, τους άλλους
και τον κόσμο. Ο ρόλος του είναι ουσιώδης στη νοητική ανάπτυξη και μάθηση των
παιδιών γιατί προσφέρει ερεθίσματα για παρατήρηση, πειραματισμό, διερεύνηση,
πρόβλεψη, σχεδιασμό, ερμηνεία, διατύπωση υποθέσεων, παραγωγή ερωτήσεων,
κατανόηση, εκπλήρωση στόχων και λύση προβλημάτων. Επιπλέον, παίζοντας,
αντιλαμβάνονται το σώμα τους, τα όρια και τις δυνατότητές τους, αναπτύσσουν
δεξιότητες προσανατολισμού και προσαρμογής τους σώματός τους στις ανάγκες της
κίνησης αλλά και στα αντικείμενα και στα πρόσωπα που το περιβάλλουν
(Σιβροπούλου, 1998).
Όλες αυτές οι επιδράσεις του παιχνιδιού λειτουργούν ενοποιητικά σαν ένας
ολιστικός μηχανισμός μάθησης και ανάπτυξης αφού ως δραστηριότητα:
 ενσωματώνει γνωστικά, συναισθηματικά και κοινωνικά ερεθίσματα.
 παρέχει το νόημα για την πρόσληψη νέων συνδέσεων και σχέσεων
μεταξύ ιδεών, εμπειριών, ικανοτήτων και γνώσεων.
 διευκολύνει τη μάθηση εκθέτοντας τα παιδιά σε νέες εμπειρίες,
δραστηριότητες και ιδέες.
επιτρέπει στα παιδιά να δομούν νοήματα από τις εμπειρίες τους.

46. Για το παιδί, ποια είναι η διαφορά της μίμησης από τη δραματοποίηση (κατά τη
διάρκεια τραγουδιού, ποιήματος, παραμυθιού);
Μιμική είναι η τέχνη του να περιγράφονται καταστάσεις ή και να
εκφράζονται σκέψεις ή συναισθήματα με τη γλώσσα του προσώπου, του σώματος,
των κινήσεων και των χειρονομιών. Είναι στοιχειώδης γλώσσα για το παιδί και
αποτελεί κύριο μέσο επικοινωνίας με το περιβάλλον του. Τα παιδιά ενθαρρύνονται να
χρησιμοποιούν και τη φαντασία τους. Μπορεί να προτείνουν μόνα τους τις κινήσεις
που να έχουν και μιμητικό χαρακτήρα π.χ. κινήσεις ζώων, πουλιών ανθρώπινων
χαρακτήρων ή και ήχους μηχανών π.χ. τρένο, αεροπλάνο.
Κατά τη μίμηση προσεγγίζουν το περιεχόμενο ενός τραγουδιού, ενός
ποιήματος, σκηνών ενός παραμυθιού με κινήσεις και ήχους που πλησιάζουν την
πραγματικότητα. Π.χ. μιμούνται φωνές και κινήσεις ζώων σύμφωνα πάντα με το
τραγούδι που τους δίνουμε.
 Η μιμική/παντομίμα, όπως και η εκφραστική κίνηση, συνδέεται με τη
σιωπηλή δραματοποίηση. Έμφαση δίνεται στους μορφασμούς του προσώπου και τις
ακριβείς χειρονομίες που γίνονται αντικείμενο μίμησης. Το σώμα το ίδιο είναι αυτό
που πρέπει να τραβήξει την προσοχή του κοινού και όχι τα σκηνικά.
Η δραματοποίηση απ’ την άλλη μεριά, έχει το στοιχείο του
αυτοσχεδιασμού. Είναι δράση ποιητική που προτρέπει σε δημιουργικότητα.
’Δραματοποιούμε’ ένα τραγούδι, ένα ποίημα, σκηνές ενός παραμυθιού, όταν το
ζωντανεύουμε παίρνοντας ο καθένας ένα ρόλο κι αυτοσχεδιάζοντας, ή ακόμα
στήνοντας μια μικρή θεατρική παράσταση. Δραματοποίηση είναι ένα είδος
παιχνιδιού προσποίησης, όπου τα παιδιά χρησιμοποιούν αντικείμενα και υποδύονται
ρόλους άλλοτε με φανταστικό και άλλοτε με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Η ομαδική
δραματοποίηση που ονομάζεται και κοινωνική δραματοποίηση, είναι ένα είδος
εξεζητημένου παιχνιδιού για τα μικρότερα παιδιά. Στην κοινωνική δραματοποίηση τα
παιδιά σκέφτονται, μιλούν και δρουν συμβολικά και πάντα σε σχέση με τους άλλους.
Κάθε παιδί που συμμετέχει σε ένα παιχνίδι κοινωνικής δραματοποίησης είναι
υποχρεωμένο να προσαρμόσει αυτά που λέει ή κάνει ανάλογα με τη στάση του
συμπαίκτη του. Παρέχει στα παιδιά τα θεμέλια πάνω στα οποία θα στηρίζουν μια
σειρά δεξιοτήτων που θα χρειαστούν αργότερα στη ζωή τους. Γενικά, η
δραματοποίηση έχει πλεονεκτήματα: στη γνωστική ανάπτυξη, την κοινωνική και
συναισθηματική, τη σωματική, γλωσσική ανάπτυξη, και βέβαια στη δημιουργικότητά
τους.

69. Ποια είδη αυτοσχεδιασμών παντομίμας γνωρίζετε και ποιος ο στόχος τους για τα
παιδιά προσχολικής ηλικίας;

Αυτοσχεδιασμοί:

Πρόκειται για παιχνίδια που συνήθως γίνονται χωρίς κείμενο, χωρίς

καθοδήγηση και προσχεδιασμούς και στόχο έχουν να δώσουν την ευκαιρία στα
παιδιά να ανακαλύψουν κάποιες εμπειρίες από τον εαυτό τους και τους άλλους και να
παίξουν με αυτές. Η εξέλιξη και το τέλος ενός αυτοσχεδιασμού δεν προκαθορίζεται
και τα παιδιά μοιράζουν μεταξύ τους ρόλους διευρύνοντας έτσι τη φαντασία τους και
διαμορφώνοντας ένα νέο κώδικα συμπεριφοράς και επικοινωνίας.
Ο/η παιδαγωγός προκαλεί και διεγείρει το ενδιαφέρον και τη φαντασία
των παιδιών με διάφορα αντικείμενα όπως ένα καπέλο, ένα λουλούδι, ένα κουμπί, μια
μάσκα κ.λπ. Τα παιδιά, καθισμένα στη γωνιά της παρεούλας και μετά από ένα
καταιγισμό ιδεών που τον έχει ενθαρρύνει ο/η παιδαγωγός, διατυπώνουν σκέψεις και
πιθανούς προβληματισμούς για το πώς βρέθηκε εκεί το συγκεκριμένο αντικείμενο,
από πού ήρθε, σε ποιον ανήκει και τι πρέπει να κάνουν με αυτό. Παράλληλα, ο/η
παιδαγωγός ενθαρρύνει τα παιδιά να χρησιμοποιούν ρούχα από τη γωνιά των
μεταμφιέσεων και να παίζουν ανάλογους ρόλους.
Υπάρχουν τα παρακάτω είδη αυτοσχεδιασμών:
 Κατευθυνόμενοι: έχουν ένα συγκεκριμένο θέμα που παρουσιάζεται από το/τη
παιδαγωγό και αναπαράγεται από τα παιδιά σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο.
 Ελεύθεροι: έχουν θέμα που τα παιδιά μόνα τους ή σε ομάδες ανακαλύπτουν
και εκφράζονται αντίστοιχα ατομικά ή σε ομάδες.
 Αυθόρμητοι: έχουν συνήθως θέμα που προβάλλεται από τα παιδιά μέσα από
τη μορφή ενός τυχαίου διαλόγου ή μιας “στάσης” κατά τη διάρκεια ενός
ατομικού ή ομαδικού παιχνιδιού.
  Σκηνικοί: είναι το αποτέλεσμα, η σκηνική πραγμάτωση που προέκυψε από
προηγούμενους αυτοσχεδιασμούς και παίρνει έτσι το χαρακτήρα ενός
σκηνικού δρώμενου.

78. Δώστε τον ορισμό του ατομικού παιγνιδιού. Να αναφέρετε την παιδαγωγική του
αξία για το παιδί της προσχολικής ηλικίας.

Ατομικά είναι συνήθως τα παιχνίδια του νηπίου μέχρι και το τρίτο έτος.
Συνήθως τα μικρά παιδιά παίζουν μόνα τους τον περισσότερο καιρό, αδιαφορώντας
αν υπάρχουν γύρω τους άλλα άτομα. Μέσα από το ατομικό παιχνίδι το παιδί μπορεί
και αναγνωρίζει την ύπαρξη και την προσωπική του αξία. Αποκτά επίσης υπομονή,
εφευρετικότητα και δημιουργικότητα. Όταν το παιδί παίζει μόνο του, μπορεί να
εξασκήσει τις καινούργιες δεξιότητες που έχει κατακτήσει, να δοκιμάσει
ενστικτωδώς τις υπάρχουσες φυσικές και πνευματικές του ιδιότητες, αλλά και να
νιώσει ελεύθερο, αφού μπορεί να αναπαράγει τις καθημερινές του εμπειρίες όπως
εκείνο θέλει, χωρίς να το παρατηρεί και να το επιβλέπει κανείς, νιώθει δηλαδή
ανεξάρτητο (Κάππας,2005).

82. Περιγράψτε σύντομα 2 παραδείγματα ατομικών παιχνιδιών και 2 ομαδικών που

προτιμούν τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας.

Ατομικά παιχνίδια:
- Στην γωνιά με το οικοδομικό υλικό, όπου το παιδί χρησιμοποιώντας τουβλάκια και
άλλα υλικά κατασκευάζει μόνο του ό, τι θέλει.
- Στην γωνιά του κουκλόσπιτου, όπου το παιδί μόνο του ‘υποδύεται’ ότι είναι η μαμά
που ταΐζει το μωρό – κούκλα.

Ομαδικά παιχνίδια:
- Οι ουρίτσες: 2 παιδιά είναι οι λύκοι και τα υπόλοιπα είναι τα αρνάκια που έχουν
κρεμασμένες στο πίσω μέρος του παντελονιού τους, στο ύψος της μέσης, κορδέλες –
ουρίτσες. Οι λύκοι κυνηγούν τα αρνάκια και προσπαθούν να πιάσουν τις ουρίτσες
τους. Όποιο παιδί χάσει την ουρίτσα του αποχωρεί από το παιχνίδι. Κερδίζει στο
τέλος ο λύκος που έχει πιάσει τις περισσότερες ουρίτσες.
- Στην γωνιά του κουκλόσπιτου τα παιδιά διανέμουν μεταξύ τους ρόλους και
‘παίζουν’ ότι παίρνουν το πρωινό τους. Άλλα παιδιά είναι οι μάγειρες, άλλα
σερβίρουν και άλλα τρώνε. Αυτό είναι ένα παράδειγμα ομαδικού παιχνιδιού με μικρό
όμως αριθμό παιδιών 4 – 6 παιδιά (που έχει αποφασιστεί από την νηπιαγωγό από
κοινού με τα νήπια), προκειμένου να είναι λειτουργική η γωνιά του κουκλόσπιτου.

153. Ποιος είναι ο ρόλος του εμψυχωτή κατά τη διάρκεια ενός θεατρικού παιχνιδιού;
Τα παιδιά μπορούν να προσεγγίσουν την θεατρική τέχνη από μικρή κιόλας
ηλικία. Βασικός παράγοντας όμως της θεατρικής αγωγής στο σχολείο είναι ο
εμψυχωτής. Ο/η παιδαγωγός παίζει το ρόλο του εμψυχωτή, του συμπαίκτη και του
συνδημιουργού. Ο εμψυχωτής-παιδαγωγός μπορεί να δράσει σε τρία σημαντικά
επίπεδα: α) Παιδαγωγικά: προσπαθεί να επινοήσει τρόπους ώστε να βοηθήσει τα
παιδιά να εκφραστούν ελεύθερα. β) Θεατρικά: βοηθάει να ανακαλύψουν τα παιδιά το
παιχνίδι των ρόλων και να χρησιμοποιήσουν το λόγο, το σώμα και το πρόσωπο τους.
γ) Ψυχολογικά: η δημιουργική του παρουσία βοηθάει στην παροχή ενός κλίματος
εμπιστοσύνης και ασφάλειας, ώστε τα παιδιά να εκφραστούν αβίαστα και φυσικά.
 Ο εμψυχωτής μαζί με τα παιδιά δημιουργεί τις απαραίτητες συνθήκες καθώς
και την κατάλληλη ατμόσφαιρα, ώστε η ομάδα της τάξης να οδηγηθεί στην θεατρική
έκφραση. Παράλληλα, δημιουργεί ένα κατάλληλο πεδίο μάθησης, ώστε να επιτύχει
την ενεργητική συμμετοχή όλων των παιδιών, επιλέγοντας θέματα που κινητοποιούν
και διεγείρουν τη φαντασία των παιδιών.
Πολλές φορές χρειάζεται να είναι ευέλικτος στη διδασκαλία του, να
παρατηρεί προσεκτικά τις ανάγκες της ομάδας και να ενθαρρύνει την πορεία προς την
εξερεύνηση του φανταστικού και του άγνωστου.
Σημαντική προϋπόθεση για να παίξει κάποιος το ρόλο του εμψυχωτή είναι να
μπορεί να αφήσει ελεύθερο το σώμα του, απαλλαγμένο από αναστολές και εντάσεις.
Να μπορεί να γίνει ένα με τα παιδιά με χαλαρό, οικείο και ανθρώπινο τρόπο, δίνοντας
κίνητρα και έμπνευση σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή κρίνεται αυτό απαραίτητο.
Προηγουμένως, κρίνεται αναγκαίο φυσικά ο εμψυχωτής να έχει δημιουργήσει μια
ουσιαστική σχέση ανάμεσα στα μέλη της ομάδας αλλά και ανάμεσα σε αυτόν και την
ομάδα.
Η φαντασία, η εφευρετικότητα, η εκμετάλλευση του τυχαίου, του αυθόρμητου
και απρόοπτων γεγονότων αποτελούν σημαντικά στοιχεία για ένα εμψυχωτή.
Ρυθμίζοντας “αθέατα και αθόρυβα” το πλαίσιο δράσης της ομάδας, άπειρα στοιχεία
μπορούν να ξεπηδήσουν στην θεατρική δυναμική μεταξύ ομάδας και εμψυχωτή.
Εκείνο που έχει σημασία είναι ο εμψυχωτής να συντείνει με κάθε δυνατό
τρόπο στην ψυχική και πνευματική καλλιέργεια των παιδιών και να καλλιεργήσει
επικοινωνιακούς δεσμούς με την ομάδα στοχεύοντας στην ελεύθερη καλλιτεχνική
έκφραση και ψυχαγωγία.

154. Ποια υλικά χρησιμοποιούμε για την πρακτική εξάσκηση ενός θεατρικού
παιχνιδιού;
Για το θεατρικό παιχνίδι, δεν είναι απαραίτητη η αγορά κάποιων υλικών. Τα
παιδιά μπορούν να φέρουν από το σπίτι τους διάφορα αντικείμενα όπως πολύχρωμα
υφάσματα, παλιά ρούχα για μεταμφιέσεις, τσάντες, καπέλα, παπούτσια, κασκόλ,
περούκες κ.λπ. τα οποία μπορούν να φυλαχθούν σε ένα μπαούλο, μια βαλίτσα ή στο
βεστιάριο του σχολείου.

155. Να αναφέρετε θέματα αναπαραγωγής ενός θεατρικού παιχνιδιού.

Το θέμα με βάση το οποίο αναπαράγεται ένα θεατρικό παιχνίδι τις
περισσότερες φορές δεν είναι καθορισμένο. Αναπαράγεται συνήθως κατά τη διάρκεια
του από τα ίδια τα παιδιά με την στήριξη του εμψυχωτή και μπορεί να έχει πιθανή
σχέση:
-Με προσωπικά βιώματα και εμπειρίες των παιδιών.
-Με διάφορα κοινωνικά γεγονότα.
-Με φανταστικά γεγονότα.
-Με παραμύθια, θρύλους, παραδόσεις ή λογοτεχνικές ιστορίες.
-Με διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στο σχολείο, στο σπίτι ή
στις σχέσεις τους με τους συνομήλικους τους.

158. Περιγράψτε 2-3 μορφές θεατρικού παιχνιδιού σε συνδυασμό με ακουστικά

ερεθίσματα.
-Με την συνοδεία μουσικής τα παιδιά γίνονται φθινοπωρινά φύλλα που τα παίρνει ο
άνεμος και τα ρίχνει ψηλά, χαμηλά, δεξιά, αριστερά, τα περιστρέφει κ.ο.κ. Όταν
σταματάει η μουσική σταματά και ο άνεμος και τα φυλλαράκια κάθονται στο χώμα -
πάτωμα.
-Η νηπιαγωγός παίζει με το ταμπουρίνο τέταρτα (τα-τα-τα) και τα παιδιά περπατούν
αργά και βαριά σαν ένας ελέφαντας. Όταν η νηπιαγωγός παίζει όγδοα (τιτι, τιτι), τότε
τα παιδιά γίνονται άλογα που καλπάζουν, ενώ όταν χτυπά δέκατα έκτα (συνεχόμενα
και γρήγορα χτυπήματα), τότε γίνονται κατσικάκια που τρέχουν γρήγορα, για να μην
τα πιάσει ο κακός ο λύκος. Όταν η νηπιαγωγός σταματά να παίζει το ταμπουρίνο,
τότε γίνονται ζωάκια σε φωτογραφία (ακίνητα).

159. Ποιες μιμητικές κινήσεις ή ασκήσεις δραματοποίησης θα προτείνατε

χρησιμοποιώντας φωτογραφίες;

Τα παιδιά θα μπορούσαν να μιμηθούν το/τα αντικείμενα της φωτογραφίας και

να την αναπαραστήσουν ατομικά ή σε μικρές ομάδες. Θα μπορούσε, επίσης, να γίνει
μια δυναμική σύνθεση από ένα παιδί, το οποίο, αφού θα έχει επιλέξει μια
φωτογραφία, θα διαλέγει όσα και όποια παιδιά χρειάζεται και θα τα τοποθετεί έτσι
ώστε να αποδώσει όσο καλύτερα νομίζει το περιεχόμενο της φωτογραφίας. Η
δραστηριότητα αυτή μπορεί να έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αν το παιδί που ‘στήνει’
την φωτογραφία, την έχει επιλέξει χωρίς να γνωρίζουν οι συμμαθητές του ποια είναι,
οπότε, έτσι, πρέπει τα παιδιά – θεατές να μπουν στην διαδικασία του ‘μαντέματος’.

160. Τι είδους μιμητικές ασκήσεις θα προτείνατε χρησιμοποιώντας εφημερίδες;

Τα παιδιά μπορούν να αναπαραστήσουν:

-πώς διαβάζει την εφημερίδα ο μπαμπάς τους ή κάποιον άλλον άνθρωπο που διαβάζει
εφημερίδα και ανάλογα με την στάση του σώματός τους τα υπόλοιπα παιδιά να
μαντέψουν αν διαβάζουν την εφημερίδα με προσοχή ή αν απλώς την ξεφυλλίζουν, αν
το νέο είναι χαρούμενο ή όχι κ.ο.κ.
-εικόνες από τις εφημερίδες ατομικά ή σε ομάδες και τα υπόλοιπα παιδιά - θεατές με
ερωτήσεις να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι ακριβώς δείχνουν.

172. Τι είναι η παντομίμα και πού βασίζεται;

Η παντομίμα συνδέεται με την σιωπηλή δραματοποίηση καθώς βασίζεται

στην αφαίρεση του λόγου ώστε να τονιστεί ο ρόλος του σώματος ως βασικό μέσο
έκφρασης. Οι μορφασμοί του προσώπου και οι σωματικές χειρονομίες είναι τα δυο
βασικά συστατικά που τραβούν την προσοχή του κοινού. Πολλά θέματα της
παντομίμας μπορούν να είναι διάφορα στιγμιότυπα και εικόνες από την καθημερινή
μας ζωή.
Μπροστά σε ένα καθρέπτη, τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν με γκριμάτσες
συναισθήματα χαράς, λύπης, απογοήτευσης, θυμού, απορίας, αγωνίας κ.λπ. Τα παιδιά
ενθαρρύνονται να δείχνουν με το σώμα τους και με το πρόσωπο τους συναισθήματα
που νιώθουν όταν βρίσκονται αντιμέτωπα σε φανταστικές ή πραγματικές
καταστάσεις.
Στα πλαίσια σχεδίων εργασίας ή σε οργανωμένες δραστηριότητες από τον/την
παιδαγωγό, τα παιδιά παρακινούνται κάθε φορά να επινοούν και να πειραματίζονται
με μορφασμούς, χειρονομίες, αντίστοιχες κινήσεις και να αναπαριστούν υλικά,
αντικείμενα ή θέματα που μελέτησαν.
 Μερικά παραδείγματα ακολουθούν παρακάτω:
-Κάθε παιδί γίνεται ένα ρομπότ, ένα αυτοκινητάκι, μια κούκλα, μια μπάλα κ.ά. που
ξεπηδά από το κουτί και αυτοπαρουσιάζεται με διάφορες κινήσεις, χωρίς να μιλά.
-Ένα παιδί ξυπνά το πρωί και ετοιμάζεται για το σχολείο.
-Ένα παιδί παίζει τον τροχονόμο και ρυθμίζει την κυκλοφορία.
-Ετοιμάζει τη βαλίτσα του για τις καλοκαιρινές διακοπές.
-Παρουσιάζει με χειρονομίες ένα επάγγελμα και χαρακτηριστικά στιγμιότυπα αυτού
του επαγγέλματος.
Γενικότερα, η παντομίμα βασίζεται στο σώμα, την αίσθηση αλλά και τη
φαντασία του κάθε παιδιού. Πολλά παιχνίδια με φανταστικά αντικείμενα, με
φανταστικά πρόσωπα ή σε ένα φανταστικό χώρο, είναι συνήθως αυτά που
προετοιμάζουν και φέρνουν σε επαφή το παιδί με την έννοια και τη λειτουργία της
παντομίμας.