AUDYCJE

MUZYCZNE

KLASA iv
1
MUZYKA

2
RODZAJE MUZYKI data _____________________

Muzykę możemy podzielić w różny sposób, np. ze względu na:

 charakter: muzyka ____________________________, ____________________________,
__________________________
 aparat wykonawczy(obsadę): muzyka _________________________________________,
________________________________, ________________________________________
 ilość wykonawców: muzyka__________________________________________________,
______________________________________________,
______________________________________________
 czas powstania, np. muzyka _______________________, __________________________,
_______________________________
 wyrażane treści:
muzyka _________________________ - wyraża treści pozamuzyczne, czyli przedstawia
obrazy lub opowieści, a także naśladuje odgłosy natury, np. śpiew ptaków, grzmot burzy –
_________________________________. Utwory mają zwykle tytuły, np. „Taniec pajaca”.
muzyka _________________________ - wyraża tylko treści muzyczne, utwory mają
zazwyczaj tytuły określające ich budowę i tonację, np. Sonatina C-dur.

Słuchamy przykładu muzyki absolutnej: ________________________________________,

kompozytor__________________________________________

Słuchamy przykładu muzyki programowej: ______________________________________,

kompozytor__________________________________________

Zadanie – Podczas słuchania utworów, nadaj im swoje tytuły.

Przykład 1

________________________________________________________________________________

Prawdziwy tytuł tego utworu to _____________________________________________________,

kompozytor _____________________________________________________________________.

Przykład 2

________________________________________________________________________________

Prawdziwy tytuł tego utworu to _____________________________________________________,

kompozytor _____________________________________________________________________.

3
MUZYKA LUDOWA A MUZYKA ARTYSTYCZNA
data _____________________

Muzyka ludowa __________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Muzyka artystyczna _____________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Zadanie – Wymień dwa tytuły znanych utworów muzyki artystycznej:

________________________________________________________,
________________________________________________________.

Słuchamy przykładów muzyki artystycznej:

_____________________________________________, kompozytor________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

4
POLSKA MUZYKA LUDOWA data _____________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Cechy polskich pieśni ludowych:

● ______________________________________________________________________________
● ______________________________________________________________________________
● ______________________________________________________________________________
● ______________________________________________________________________________
● ______________________________________________________________________________
● ______________________________________________________________________________

Zadanie – Posłuchaj i napisz tytuły znanych polskich melodii ludowych:

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Słuchamy przykładów muzyki ludowej:

__________________________________________, wykonanie ____________________________
__________________________________________
__________________________________________

Najstarszą polską pieśnią ludową jest _________________________________________________

5
LUDOWE INSTRUMENTY MUZYCZNE data __________________

W dawnych czasach instrumenty robiono ręcznie. Wyrabiano między innymi:

- instrumenty smyczkowe: _____________________, ______________________
- instrumenty dęte: _____________, ___________________________________, ______________,
_____________________
- instrumenty perkusyjne: _______________, _________________, ___________________,
_____________________

6
ETNOGRAFIA data _____________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Muzyka i zwyczaje ludowe nie byłyby dziś znane gdyby nie etnografowie.
Najsłynniejszym polskim etnografem był _______________________________ (1814-1890).
Zebrane i opracowane przez siebie informacje dotyczące kultury ludowej wszystkich regionów
Polski umieścił w dziełach pt. „Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia,
obrzędy, gusła zabawy, pieśni, muzyka i tańce” oraz „Obrazy etnograficzne”.

7
POLSKIE TAŃCE LUDOWE I NARODOWE data _______________
Tańce ludowe____________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Tańce narodowe__________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Polskie tańce narodowe

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

Tańce możemy podzielić ze względu na ich przeznaczenie:

Tańce użytkowe__________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Tańce stylizowane ________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Są to tańce, które mają cechy jakiegoś tańca użytkowego, np. jego charakterystyczny rytm, ale
zawierają też artystyczne pomysły kompozytora. Często są to utwory koncertowe, popisowe.

8
POLSKIE TAŃCE NARODOWE data _____________________

Polonez – takt ______, tempo ________________________________

Jest tańcem _____________________ i ________________________.

Tancerze wykonują ________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Ludowe nazwy poloneza to ___________________, ____________________, ________________

Charakterystyczny rytm poloneza:

Rytm zakończenia:

Słuchamy poloneza:

________________________________________________________________________________

Słuchamy poloneza stylizowanego:

_______________________________________, kompozytor ______________________________

_______________________________________, kompozytor ______________________________

Oberek – takt ______, tempo ________________________________

Jest tańcem _____________________ i ________________________.

Tancerze wykonują ________________________________________________________________
Oberek charakteryzuje się __________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Oberek często występuje w parze z ______________________________
Ludowe nazwy oberka to ___________________, ______________________, ________________

9
Charakterystyczny rytm oberka:

Słuchamy oberka:

________________________________________________________________________________

Słuchamy oberka stylizowanego:

_______________________________________, kompozytor ______________________________

_______________________________________, kompozytor ______________________________

Kujawiak – takt ______, tempo ________________________________

Jest tańcem _____________________ i ________________________.

Tancerze wykonują ________________________________________________________________
Kujawiak ma śpiewną melodię, często w tonacji molowej.
Ludowe nazwy kujawiaka to __________________, ____________________, ________________

Charakterystyczny rytm kujawiaka:

Słuchamy kujawiaka:

________________________________________________________________________________

Słuchamy kujawiaka stylizowanego

_______________________________________, kompozytor ______________________________

10
Mazur – takt ______, tempo ________________________________

Jest tańcem _____________________ i ________________________.

Tancerze wykonują ________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Cechą charakterystyczną mazura są ___________________________________________________
Ludowe nazwy mazura to __________________, _____________________, __________________

Charakterystyczny rytm mazura:

Słuchamy mazura:

________________________________________________________________________________

Mazurek – jest tańcem stylizowanym, opiera się na ludowych tańcach: kujawiaku, mazurze i
oberku.

Słuchamy mazurka:

_______________________________________, kompozytor ______________________________

_______________________________________, kompozytor ______________________________

Krakowiak – takt ______, tempo ________________________________

Jest tańcem _____________________ i ________________________.

Tancerze wykonują ________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Cechą rytmu krakowiaka są _________________________________________________________
Ludowe nazwy krakowiaka to _________________, ___________________, _________________

11
Charakterystyczny rytm krakowiaka:

Słuchamy krakowiaka:

________________________________________________________________________________

Słuchamy krakowiaka stylizowanego:

_______________________________________, kompozytor ______________________________

_______________________________________, kompozytor ______________________________

12
Zadanie – Uzupełnij tabelkę.

Taniec Takt Tempo Charakter Cechy Kroki Ludowe

nazwy

Zadanie – Napisz, jaki słyszysz taniec: użytkowy czy stylizowany?

1) ________________________ 2) ________________________ 3) _______________________

4) ________________________ 5) ________________________ 6) _______________________

Zadanie – Rozpoznaj polski taniec narodowy.

1) ________________________ 2) ________________________ 3) _______________________

4) ________________________ 5) ________________________ 6) _______________________
7) ________________________ 8) ________________________ 9) _______________________

13
MUZYKA WOKALNA data _____________________

Jest to muzyka przeznaczona do śpiewania.

Głos ludzki to najstarszy i najbardziej wrażliwy instrument.
Głosy ludzkie różnią się od siebie ____________________ i __________________

Rodzaje głosów ludzkich

● Głosy żeńskie:

- _______________________________________

- _______________________________________

- _______________________________________

Głos niższy niż __________ nazywa się _____________________________

● Głosy męskie:

- _______________________________________

- _______________________________________

- _______________________________________

Głos wyższy niż _________________ nazywa się _____________________________

● Głosy dziecięce:

- _______________________________________ (głos chłopięcy przed mutacją)

- _______________________________________

Słuchamy rodzajów głosów ludzkich:

Głos: ________________, utwór: ____________________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Głos: ________________, utwór: ____________________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Głos: ________________, utwór: ____________________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Głos: ________________, utwór: ____________________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

14
WYKONAWCY MUZYKI WOKALNEJ data _____________________

Muzyka wokalna może być wykonywana:

● _____________________ (jeden wykonawca)

● _______________________________________________________
Wokalne zespoły kameralne: __________, ______________, ______________, _____________,
______________, ______________, ______________

● _____________________

Rodzaje chórów

● Chór _____________________________ (żeński, męski, dziecięcy)

● Chór _____________________________ (najczęściej składa się z czterech głosów. Śpiewają

kobiety: soprany, alty i mężczyźni: tenory, basy).
Specjalną odmianą chóru mieszanego jest chór chłopięco-męski (śpiewają chłopcy: soprany, alty i
mężczyźni: tenory, basy).

Muzyka wokalna może być wykonywana __________________ (bez towarzyszenia instrumentów)

lub _________________________________________________

Słuchamy rodzajów chórów:

Chór ________________, utwór: ____________________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Chór ________________, utwór: ____________________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Zadanie – Rozpoznaj, jaki słyszysz głos solowy lub zespół wokalny.

1) ________________________ 2) ________________________ 3) _______________________

4) ________________________ 5) ________________________ 6) _______________________

15
MUZYKA INSTRUMENTALNA data _____________________

Muzyka instrumentalna to muzyka wykonywana na instrumentach.

Rodzaje instrumentów muzycznych

Instrumenty muzyczne służą do wydobywania dźwięków o różnej __________________________

i __________________

Dźwięk może mieć różne źródło. Ze względu na rodzaj źródła dźwięku instrumenty dzielimy na:

● ____________________________ (instrumenty __________________); źródłem dźwięku jest

___________________________________________________________

● ____________________________ (instrumenty __________________); źródłem dźwięku jest

___________________________________________________________

● ____________________________ (instrumenty __________________); źródłem dźwięku jest

___________________________________________________________

● ____________________________ (instrumenty __________________); źródłem dźwięku jest

___________________________________________________________

● ____________________________ (instrumenty __________________); źródłem dźwięku jest

___________________________________________________________

16
INSTRUMENTY STRUMOWE – CHORDOFONY data _____________________

Dźwięk powstaje poprzez pobudzenie struny do drgań za pomocą:

- ___________________________________________________
- ___________________________________________________
- ___________________________________________________

Instrumenty strunowe dzielą się na:

1. Strunowe _________________________________________

- ___________________________
- ___________________________
- ___________________________
- ___________________________

Budowa skrzypiec

Skrzypce – posiadają ___ struny, które strojone są ________________ (dźwięki ___ ___ ___ ___ )

Zadanie – Posłuchaj pustych strun skrzypiec i zapisz dźwięki.

17
Altówka – jest nieco większa od skrzypiec. Posiada ___ struny, które są strojone o
_______________________________________ (stąd jej ciemniejsza barwa dźwięku).

Utwory na altówkę notuje się w kluczu _________________ i wiolinowym.

Wiolonczela – jest o wiele większa od skrzypiec i altówki. Gra się na niej, opierając instrument o
podłogę przy pomocy metalowej nóżki. Posiada ___ struny. Utwory na wiolonczelę notuje się w

kluczu ______________ , ______________ i wiolinowym.

Kontrabas – jest największym i najniżej brzmiącym instrumentem smyczkowym. Posiada ___

struny, nastrojone w odległości ______________ (niektóre kontrabasy mają niższą piątą strunę,
która strojona jest o tercję wielką w dół). Utwory na kontrabas notuje się w kluczu basowym, o
oktawę wyżej od rzeczywistego brzmienia.

Zadanie – Podpisz instrumenty.

Słuchamy brzmienia instrumentów strunowych smyczkowych:

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

18
2. Strunowe _________________________________________

- ___________________________
- ___________________________ (posiada cztery pary strun)
- ___________________________ (posiada cztery struny)
- ___________________________

Gitara – Posiada ____ strun. Na gryfie są poprzeczne progi umieszczone co pół tonu. Utwory na
gitarę notuje się w kluczu wiolinowym, oktawę wyżej od rzeczywistego brzmienia.

Zadanie – Posłuchaj dźwięków pustych strun gitary i zapisz je.

Harfa – posiada ____ strun, rozpiętych na trójkątnej ramie i 7 pedałów, służących do przestrajania
strun.

3. Strunowy _________________________________________

- ___________________________ - kształtem przypomina fortepian. Po naciśnięciu klawisza

następuje szarpnięcie struny.

Słuchamy brzmienia instrumentów strunowych szarpanych:

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

19
4. Strunowy _________________________________________

- ___________________________ - instrument uderzały w struny pałeczkami

5. Strunowe _________________________________________

- ___________________________
- ___________________________

Fortepian – w środku instrumenty rozpięte są struny poziomo. Naciskając klawisze, uruchamiają

się drewniane młoteczki, które uderzają w struny.
Ciekawostka – klawiatura liczy 88 klawiszy, strun jest od 220 do 240. Struny wydające najniższe
dźwięki są najdłuższe i najgrubsze. Struny środkowego rejestru są cieńsze. Ich dźwięk jest cichszy,
dlatego są podwójne. W górnym rejestrze stosuje się po trzy struny do jednego dźwięku.
Fortepian posiada dwa lub trzy ________________, służące do zmiany brzmienia. Prawy podnosi
tłumiki, co powoduje dłuższe wybrzmienie dźwięku, lewy powoduje ściszenie granych dźwięków,
środkowy ma działanie podobne do prawego. Podnoszą się tylko niektóre tłumiki.

Pianino – struny w nim ułożone są pionowo, co pozwala na mniejsze rozmiary instrumentu.

Słuchamy brzmienia instrumentów strunowych uderzanych:

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

20
INSTRUMENTY DĘTE – AEROFONY data _____________________

Dźwięk powstaje poprzez wprowadzenie słupu powietrza w drgania.

Instrumenty dęte dzielą się na:

1. Dęte ______________________

- ___________________________
- ___________________________
- ___________________________
- ___________________________
- ___________________________

Instrumenty dęte drewniane przypominają kształtem rury. Z jednej strony zazwyczaj są rozszerzone
– mają _______________________________, z drugiej strony są zakończone _________________
lub __________________________________. Posiadają otwory palcowe, które przykryte są
klapkami.

Flet poprzeczny – ma otwór wlotowy – szczelinę – umieszczoną nieco z boku. Choć należy do
grupy instrumentów dętych drewnianych obecnie robiony jest z ____________________________
Odmianą fletu poprzecznego jest mniejszy – ____________________________________________

Obój – zbudowany jest z _____________________. Powietrze wdmuchiwane jest przez

__________________________________________ (złożony jest z dwóch podłużnych, wąskich
płytek trzcinowych). Odmianą oboju jest brzmiący niżej __________________________________

Klarnet – zbudowany jest z _____________________. Powietrze wdmuchiwane jest przez

__________________________________________ (podłużna płytka trzcinowa).

Fagot – zbudowany jest z _____________________. Posiada _____________________________,

który jest łączony metalową rurką z korpusem instrumentu. Odmianą fagotu jest _______________

Saksofon – zbudowany jest z _____________________, ale ma ____________________________

(jak w klarnecie) i system klapek jak w innych instrumentach dętych drewnianych.

21
Zadanie – Podpisz instrumenty.

Słuchamy brzmienia instrumentów dętych drewnianych:

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

22
2. Dęte ______________________

- ___________________________
- ___________________________
- ___________________________
- ___________________________

Instrumenty dęte blaszane mają kształt zwiniętych, metalowych rur. Z jednej strony zakończone są
metalowym _______________________, z drugiej ______________________________________

Trąbka – posiada ____________________________. Ich włączenie powoduje obniżenie dźwięku.

Puzon – zamiast ______________________ posiada ruchomy _____________________________

(wysunięcie go powoduje obniżenie dźwięku).

Róg, waltornia – posiada _____________________________.

Tuba – jest największym i najniżej brzmiącym instrumentem dętym blaszanym. Posiada zwykle
____________________________.

Zadanie – Podpisz instrumenty.

23
 Słuchamy brzmienia instrumentów dętych blaszanych:

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

1. Dęte ________________________________________________

- ___________________________ – składa się z rozciąganego __________________ i dwóch

____________________________. Do instrumentu powietrze dostaje się na skutek ____________
__________________________________________________. Wewnątrz instrumentu jest szereg
metalowych blaszek, zwanych _________________________ i ich drgania są źródłem dźwięku.
- ___________________________ – to największy instrument muzyczny. Składają się z
_____________________ o różniej wielkości i kształcie (każda z nich wydaje dźwięk o określonej
wysokości i barwie). Piszczałki połączone są z klawiaturami.

Zadanie – Podpisz instrumenty.

Słuchamy brzmienia instrumentów dętych klawiszowych/miechowych:

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

24
INSTRUMENTY PERKUSYJNE data _____________________

Instrumenty perkusyjne dzielą się na:

1. ____________________________ (źródłem dźwięku jest ______________________________)

______________________________ jest błoną wykonaną ze skóry lub tworzyw sztucznych.

● o określonej wysokości dźwięku:

- _____________________________

● o nieokreślonej wysokości dźwięku:

- _____________________________
- _____________________________
- _____________________________
- _____________________________
- _____________________________
- _____________________________

2. ____________________________ (źródłem dźwięku jest ______________________________)

● o określonej wysokości dźwięku:

- _____________________________
- _____________________________ (posiada metalowe płytki)
- _____________________________ (posiada drewniane płytki)
- _____________________________ (posiada drewniane płytki)
- _____________________________ ( kształtem przypomina pianino, młoteczki uderzają w
metalowe płytki)

● o nieokreślonej wysokości dźwięku:

- _____________________________
- _____________________________
- _____________________________
- _____________________________
- _____________________________
- _____________________________

25
 Słuchamy brzmienia instrumentów perkusyjnych:

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Instrument: ___________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

INSTRUMENTY ELEKTRYCZNE – ELEKTROFONY data _____________________

Instrumenty elektryczne dzielą sią na:

1. Instrumenty ____________________________________ (energia elektryczna służy do

wzmacniania i przetwarzania dźwięku uzyskanego w tradycyjny sposób)

- ___________________________
- ___________________________

2. Instrumenty ___________________________________ (dźwięk powstaje w syntezatorach

dźwięku)

- ___________________________
- ___________________________

26
Zadanie – Uzupełnij tabelkę.

Instrumenty strunowe Smyczkowe:

(__________________)
Szarpane:

Szarpany klawiszowy:
Uderzany:
Uderzane klawiszowe:
Instrumenty dęte Drewniane:
(___________________)
Blaszane:

Klawiszowe:
Instrumenty perkusyjne O określonej wysokości dźwięku:
(____________________)
O nieokreślonej wysokości dźwięku:

Instrumenty perkusyjne O określonej wysokości dźwięku:

(____________________)
O nieokreślonej wysokości dźwięku:

Instrumenty elektryczne
(_____________________)

Zadanie – Rozpoznaj instrument.

1) ________________________ 2) ________________________ 3) _______________________

4) ________________________ 5) ________________________ 6) _______________________
7) ________________________ 8) ________________________ 9_______________________
10) _______________________ 11) _______________________ 12) ______________________

27
WYKONAWCY MUZYKI INSTRUMENTALNEJ data _________
Utwory instrumentalne mogą być wykonywane przez:

● _______________________________________________________( jeden wykonawca)

● _______________________________________________________( kilku wykonawców)

● _______________________________________________________( wielu wykonawców)

Zespół kameralny – liczy od ___ do ___ osób, grających w _______________________________

(każdy muzyk ma inną partię do wykonania).
Nuty dla wykonawców to ___________________________________________________________
Osobą prowadzącą jest osoba grająca _______________________________. Najczęściej jest to
________________________ ( w składach smyczkowych i fortepianowych) lub _______________
(w składach dętych).

Rodzaje zespołów kameralnych

Ilość Nazwa zespołu Najbardziej typowe składy

wykonawców kameralnego
_______________________ – dwóch skrzypków
2 _______________________– różne instrumenty,
np. flet i wiolonczela
_______________________ – skrzypce, altówka,
wiolonczela
3 _______________________ –skrzypce,
wiolonczela, fortepian
_______________________– skrzypce I,
skrzypce II, altówka, wiolonczela,
_______________________ – skrzypce, altówka,
4
wiolonczela, fortepian
_______________________– flet, obój, klarnet,
fagot
_______________________- skrzypce I, skrzypce
II, altówka, wiolonczela I, wiolonczela II lub
skrzypce I, skrzypce II, altówka I, altówka II,
wiolonczela
5
_______________________ – skrzypce I,
skrzypce II, altówka, wiolonczela, fortepian,
_______________________– flet, obój, klarnet,
waltornia, fagot
różne składy instrumentalne
6

28
 różne składy instrumentalne
7
różne składy instrumentalne
8
różne składy instrumentalne
9

Jeśli w zespole użyte są tylko instrumenty smyczkowe – jest to np. kwartet ___________________,
jeśli użyte są instrumenty dęte – jest to np. kwartet __________________. Gdy w obsadzie znajduje
się fortepian, jest to np. kwartetu _________________________________.

Słuchamy utworów instrumentalnej muzyki kameralnej:

Zespół: ___________________, utwór: _______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Zespół: ___________________, utwór: _______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Zespół: ___________________, utwór: _______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Zespół: ___________________, utwór: _______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Orkiestra – liczy od _________________________ do ______________________________ osób.

Muzycy grający na instrumentach smyczkowych grają w __________________________________
(kilku gra tę samą partię). Muzycy grający na instrumentach dętych i perkusyjnych grają w
______________________________. Nuty dla wykonawców to ____________________________
Osobą prowadzącą orkiestrę jest _________________________. Nuty dla ____________________
to ________________________ (zapis wszystkich partii instrumentalnych). Dyrygent posiada
__________________________ - pałeczkę dyrygencką. Służy ona do _______________________
_______________________________________________________________________________

29
Rodzaje orkiestr

Nazwa
orkiestra ________________________
orkiestra ________________________
orkiestra ________________________
orkiestra ________________________
Skład
skrzypce I, skrzypce II, altówki, wiolonczele, kontrabasy
instrumenty dęte drewniane
instrumenty smyczkowe
instrumenty dęte, instrumenty perkusyjne, czasem
kontrabas lub gitara basowa
instrumenty dęte drewniane
instrumenty dęte blaszane
instrumenty perkusyjne (najczęściej kotły)
ew. fortepian i harfa
instrumenty smyczkowe

Układ orkiestry symfonicznej

Słuchamy utworów na orkiestrę:

Orkiestra ___________________, utwór: ______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Orkiestra ___________________, utwór: ______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Orkiestra ___________________, utwór: ______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

30
31
ELEMENTY DZIEŁA MUZYCZNEGO data ____________________

Utwór muzyczny to połączenie różnych elementów dzieła muzycznego, takich jak:

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

Melodia – _______________________________________________________________________

Rodzaje melodii:

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

●_________________________________

Melodia ___________________________________ - ________________, __________________,

_______________________, w tempie ___________________ lub _________________________
Przebieg melodii bez dużych skoków interwałowych (przewaga sekund, tercji). Przykład melodii
kantylenowej:

32
Melodia ___________________________________ - zawiera dużo ________________________,
______________________________ i ________________________________________________
________________________________________________________________________________
Tempo zazwyczaj ______________________ Przykład melodii figuracyjnej:

Melodia ___________________________________ - zawiera dużo ________________________,

które ozdabiają główną melodię.

Rodzaje ozdobników:

_______________, _______________, _______________, _______________, _______________,

Ozdobnik Oznaczenie Wykonanie Uwagi

Przednutki mogą składać
krótka Jak najkrócej przed nutą się z większej ilości
przednutka dźwięków niż jeden, np.:

długa

górny
mordent

dolny

obiegnik

tryl

arpeggio

33
Przykład melodii ornamentalnej:

Melodia ___________________________________ - ___________________________________,

__________________________________________ (bez stałych schematów). Przeważają _______
________________________ (prymy, sekundy, tercje). Występuje _________________________,
tempo jest ___________________________________. Ten typ melodii występuje głównie w
__________________________, czyli częściach _______________.

Przykład melodii deklamacyjnej:

Zadanie – Rozpoznaj rodzaj melodii w przykładach muzycznych:

1) melodia _____________________________ 2) melodia ______________________________

3) melodia _____________________________ 4) melodia ______________________________

34
Rytm – _______________________________________________________________________

Rodzaje rytmu:

●_____________________ (nie ma ustalonego schematu, nie jest związany z określonym metrum)

●_____________________ (zawiera schematy, jest porządkowany przez konkretne metrum)

Pojęcia związane z rytmem:

● ____________________- to _______________________________________________________
________________________________________________________________________________

● ___________________ - to _______________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Takty mogą być ______________ lub ________________. Takty proste mają jeden akcent, a górna
cyfra w oznaczeniu taktowym to 2 lub 3, np. ___________. Takty złożone mają więcej niż jeden
akcent, a górna cyfra w oznaczeniu taktowym jest większa niż 3. Takty złożone mogą być _______
(składają się z takich samych taktów prostych, np. _______________________________) lub
_______________________ ( składają się z różnych taktów prostych, np. ____________________

Przedtakt - _______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

● ___________________ - to _______________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

● ___________________ - to _______________________________________________________

● ___________________ - to _______________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Zadanie – Rozpoznaj metrum w przykładach muzycznych:

Takt ___, utwór: _____________________________, kompozytor: _________________________

Takt ___, utwór: _____________________________, kompozytor: _________________________

Takt ___, utwór: _____________________________, kompozytor: _________________________

35
Agogika – _______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Rodzaje temp: __________________, __________________________, _____________________

● Tempa ________________________:

- ______________________________
- ______________________________
- ______________________________
- ______________________________

● Tempa ________________________:

- ______________________________
- ______________________________
- ______________________________
- ______________________________

● Tempa ________________________:

- ______________________________
- ______________________________
- ______________________________
- ______________________________

Dla dokładniejszego określenia kompozytor przy oznaczeniu tempa umieszcza niekiedy dodatkowe
określenie, np.:
maestoso – majestatycznie
molto – bardzo
meno – mniej
più – bardziej, więcej
sempre – zawsze, stale
sostenuto – wstrzymując
un poco – trochę, nieco
non troppo – nie zanadto

Zmiany tempa:

● Przyspieszenia:

- ______________________________
- ______________________________
- ______________________________
36
● Zwolnienia:

- ______________________________
- ______________________________
- ______________________________

● Powroty do tempa zasadniczego:

- ______________________________ - tempo pierwsze

- ______________________________ - powrót do poprzedniego tempa

Na początku utworu kompozytor umieszcza oznaczenie tempa. Może ono być wyrażone słowem
(np. Moderato) lub oznaczeniem metronomicznym, np. (M.M) ♩=60 (oznacza to, że wahadło
metronomu lub metronom elektroniczny wykonuje 60 uderzeń na minutę, a ćwierćnuta równa jest
jednemu uderzeniu).
Metronom wynalazł w XIXw. Johann Nepomuk Maelzel. Litery M.M. oznaczają: „Metronom
Maelzela”.

Zadanie – Uzupełnij tabelkę.

Tempa wolne Tempa umiarkowane Tempa szybkie

Słuchamy utworów w różnych tempach:

Tempo ___________________, utwór: _______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Tempo ___________________, utwór: _______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Tempo ___________________, utwór: _______________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

37
Dynamika – _____________________________________________________________________

Podstawowe oznaczenia dynamiczne:

_______________________________ (____) – możliwie najciszej

_______________________________ (____) – bardzo cicho
_______________________________ (____) – cicho
_______________________________ (____) – średnio cicho
_______________________________ (____) – średnio głośno
_______________________________ (____) – głośno
_______________________________ (____) – bardzo głośno
_______________________________ (____) – możliwie najgłośniej

Zmiany dynamiki:

_______________________________ (____________________) – coraz głośniej

_______________________________ (____________________) – coraz ciszej
_______________________________ (____________________) – coraz ciszej
_______________ (_____), _______________ (_____),_______________ (_____) – wzmocnić
tylko ten dźwięk, przy którym umieszczono oznaczenie; akcentując
_______________________________ (______) – nagle cicho
_______________________________ (______) – nagle głośno

Słuchamy utworu o zróżnicowanej dynamice:

_______________________________________, kompozytor ______________________________

Zadanie – Rozpisz schemat dynamiczny podczas słuchania utworu.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

38
Artykulacja – ___________________________________________________________________

Określenie Zapis w nutach Wykonanie Uwagi

Oddzielać od siebie Artykulacja uniwersalna.
staccato poszczególne dźwięki.

Łączyć ze sobą poszczególne Artykulacja uniwersalna.

legato dźwięki.

Sposób łączenia dźwięków Artykulacja uniwersalna.

portato lub pośredni między legato a
staccato. Oddzielać nuty,
skracać minimalnie.

Rodzaj artykulacji
arpeggio charakterystyczny dla harfy i
[arpedżio] fortepianu.
Rodzaj artykulacji
glissando Zagrać wszystkie możliwe charakterystyczny dla
dźwięki instrumentów smyczkowych,
pomiędzy zaznaczonymi puzonu i śpiewu.
nutami.
Rodzaj artykulacji
tremolo charakterystyczny dla
instrumentów smyczkowych.
Rodzaj artykulacji
tremolando charakterystyczny dla
instrumentów smyczkowych.
Rodzaj artykulacji
spiccato Zagrać dźwięki krócej i charakterystyczny dla
[spikkato] bardziej ostro, niż staccato. instrumentów smyczkowych.
Rodzaj artykulacji
arco [arko] Grać smyczkiem. charakterystyczny dla
instrumentów smyczkowych.
Rodzaj artykulacji
pizzicato Szarpać strunę palcem. charakterystyczny dla
[piccikato] instrumentów smyczkowych.
détaché Grać każdy dźwięk osobnym Rodzaj artykulacji
smyczkiem. charakterystyczny dla
instrumentów smyczkowych.
col legno Grać drzewcem smyczka Rodzaj artykulacji
[kol leńjo] charakterystyczny dla
instrumentów smyczkowych.
flażolet Dotknąć lekko palcem Rodzaj artykulacji
strunę, nie dociskać. charakterystyczny dla
instrumentów smyczkowych.
frullato Specyficzny sposób zadęcia, Rodzaj artykulacji
przypominający drżenie charakterystyczny dla fletu
i instrumentów dętych
blaszanych.

39
 Słuchamy różnych sposobów artykulacji:

Artykulacja ___________________, utwór: ___________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Artykulacja ___________________, utwór: ___________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Artykulacja ___________________, utwór: ___________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Artykulacja ___________________, utwór: ___________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Artykulacja ___________________, utwór: ___________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Artykulacja ___________________, utwór: ___________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Zadanie – Rozpoznaj sposób artykulacji.

1) ________________________ 2) ________________________ 3) _______________________

4) ________________________ 5) ________________________ 6) _______________________

Kolorystyka – ___________________________________________________________________

Każdy instrument posiada określoną barwę dźwięku, dzięki której odróżniamy go od innych.
Podstawową barwę danego instrumentu można zmienić, używając specjalnych przyrządów lub
zmieniając sposób gry.

Na fortepianie barwę dźwięku zmienimy:

 używając prawego pedału. W nutach wciśnięcie pedału oznacza się znakiem Ped ,
natomiast zdjęcie - * (symbol gwiazdki)
 używając lewego pedału - tłumika

Na instrumentach smyczkowych barwę zmienimy:

 używając tłumika – con sordino
 grając przy podstawku – sul ponticello. Barwa dźwięku staje się wówczas ostrzejsza.
 grając w pobliżu gryfu – sul tasto. Barwa jest bardziej miękka, łagodniejsza.
 grając pizzicato
 stosując flażolety, czyli lekko dotykając struny palcem

40
Na instrumentach dętych barwę zmienimy:
 używając tłumika
 grając frullato
 zmieniając registry – na akordeonie i organach

Na instrumentach perkusyjnych barwę zmienimy:

 użycie tłumika
 zmieniając miejsce gry na instrumencie

Słuchamy tych samych utworów, opracowanych na inny skład instrumentalny:

Utwór: ________________________________, kompozytor: ______________________________

1. Opracowanie na ________________________________________________________________
2. Opracowanie na ________________________________________________________________

Utwór: ________________________________, kompozytor: ______________________________

1. Opracowanie na ________________________________________________________________
2. Opracowanie na ________________________________________________________________

Harmonia – _____________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Rodzaje harmonii:

● harmonia ______________________ - ______________________________________________

________________________________________________________________________________
● harmonia ______________________ - ______________________________________________
________________________________________________________________________________
● harmonia ______________________ - ______________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Słuchamy utworów o różnej harmonii:

Harmonia _____________________, utwór: ___________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Harmonia _____________________, utwór: ___________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

41
FAKTURA UTWORU MUZYCZNEGO data _____________________

Rodzaje faktur:

● faktura ______________________ (____________________) - __________________________

________________________________________________________________________________

● faktura ______________________ (____________________) - __________________________

________________________________________________________________________________

● faktura ______________________ (____________________) - __________________________

________________________________________________________________________________

Słuchamy utworów o różnej fakturze:

Faktura _____________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Faktura _____________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

Faktura _____________________, utwór: ____________________________________________,

kompozytor: _____________________________________________________________________

42
FORMA UTWORU MUZYCZNEGO data _____________________

Forma muzyczna to _______________________________________________________________

Klasyfikacja form muzycznych:

● Obsada utworu:

- forma __________________________________________________________
- forma __________________________________________________________
- forma __________________________________________________________

● Przebieg utworu:

- forma __________________________________ ( nie można podzielić jej na równe fragmenty)

- forma __________________________________ (można ją podzielić na równe fragmenty)

Forma ___________________ składa się z odcinków zwanymi _____________________________

________________________________________ to dwa zdania: ___________________________
(muzyczne pytanie, zazwyczaj kończy się na dominancie) i ________________________________
(muzyczna odpowiedź, kończy się na tonice). Zdania muzyczne zbudowane są z _______________,
a ________________ z _________________. Okres muzyczny może być mały (zwykle 8 taktów)
lub wielki (zwykle 16 taktów).

43
Zadanie – Zaimprowizuj głosem następnik do podanego poprzednika:

Zadanie – Napisz następnik do podanego poprzednika.

● Wewnętrzna budowa utworu:

- forma __________________________________ (___), np. _______________________________

- forma __________________________________ (___), np. _______________________________
- forma __________________________________ (_____, _____,) Dwie skrajne są takie same lub
nieco się różnią, np. zakończeniem. Część środkowa jest inna), np. ______________________
- forma __________________________________np. _________________, __________________

Rondo – jest to forma muzyczna złożona z refrenu i kupletów. Refren jest zawsze taki sam (lub
prawie taki sam), kuplety są zmienne. Budowę ronda można zapisać literami: _________________
( A – refren, B, C, D – kuplety)

Wariacje – to forma składająca się z tematu i jego opracowań, czyli wariacji (Temat, Wariacja I, II,
III …). Melodia tematu może być w wariacjach poddawana różnym zmianom, np. mogą być
dodane ozdobniki, figuracje, zmienione metrum, zmieniony tryb (z moll na dur albo odwrotnie), itp.

44
- forma __________________________________ np. ____________________________________

45
 NOTATKI
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
46