Extra oefeningen

Vertelperspectieven

1. Lees het fragment uit Verschijning.

Hoofdschuddend kijken Nick en Mirza toe hoe de eigenaar van het hotel mijn vader een handvol
verfrommelde biljetten toestopt. Hoe ze daar nog verbaasd over kunnen zijn, aangezien het letterlijk
élke keer gebeurt wanneer we met het team een zogenaamd 'spookhuis' aandoen, is hier het enige
echte mysterie.

Hoewel ik buiten gehoorafstand sta van papa en meneer Bergeron, is het niet moeilijk om te raden
wat er wordt gezegd. De zorgrimpel tussen de wenkbrauwen van de hotelmanager is identiek aan
die van elke andere uitbuiter van een toeristische trekpleister die klanten lokt met beloften van
rammelende kettingen op de overloop en lampen die aan- en uitflikkeren zonder dat er iemand aan
de schakelaar komt. Spoken zijn nu eenmaal booming business. En ik kan het weten, want mijn
vader en zijn team zijn de populairste ghosthunters op YouTube.

Terwijl papa met de manager onderhandelt over de prijs van een bevestigde waarneming  of
sighting, zoals wij vaklui het ook wel noemen  breng ik alvast mijn spullen naar de bus. Ik ben er
allang niet meer verontwaardigd over dat papa voor de juiste prijs het nodige bewijsmateriaal
fabriceert om mensen te laten geloven dat spoken bestaan. Medelijden met zijn cliënten heb ik ook
niet, aangezien zij ons evengoed proberen te bedonderen. Op een enkele uitzondering na zijn het
meestal de managers of de eigenaren die de spookachtige gebeurtenissen in scène zetten. Wij
bieden hun slechts het Paranormal Investigation Society-keurmerk, en dat kost nou eenmaal geld.
Zolang dat betekent dat ik van tijd tot tijd in luxehotels en knusse bed and breakfasts kan logeren,
hoor je mij niet klagen.

Ik trek de deur van onze bus open en een vlaag gebakken lucht valt naar buiten.

Godver! Nick heeft het ding weer eens pal in de brandende zon geparkeerd. Sukkel. Ik gooi snel alle
ramen open en zet de veel te kleine ventilator aan. Mijn rugzak slinger ik – zoals altijd – nét naast
mijn bed achter in de bus.

a Beoordeel de uitspraken.

juist fout

Jeanne keurde het werk van haar vader oorspronkelijk af.

In hotels met het Paranormal Investigation Society-keurmerk spookt het.

1
2
b Bedenk een sfeerscheppende ruimte die past bij de bus van Jeanne. Vul hiervoor de zin uit het
fragment aan met twee beschrijvende volzinnen.

Ik trek de deur van onze bus open en een vlaag van gebakken lucht valt naar buiten.

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

c Welk vertelperspectief hanteert de schrijver? Staaf je antwoord met twee bewijzen.

De schrijver gebruikt een _______________________________

Bewijs 1:

__________________________________________________________________________________

Bewijs 2:

__________________________________________________________________________________

d Welk effect heeft het gebruikte perspectief op de lezer?

__________________________________________________________________________________

2. Lees het fragment uit Enigma.

Dit verhaal gaat over een meisje. Haar naam is Britt, hoewel dat niet
haar echte naam is. Ze is vijftien, maar wil twintig zijn. Dat is haar
intieme maar nooit hardop uitgesproken wens. Later, wanneer ze
twintig is, wil ze weer vijftien zijn, maar dat is een ander verhaal. Er zijn
miljoenen meisjes zoals zij, op Aarde althans, en toch is ze uniek, al
weet ze dat nog niet. Aan het eind van dit verhaal zal ze des te meer
uniek zijn. Ze zal dat unieke ongetwijfeld betreuren. Misschien is dit
daarom een dramatisch verhaal. Het soort verhaal dat later opgetekend
wordt in de annalen van de mensheid. Voor zover er later nog een
mensheid bestaat. Dit verhaal speelt zich af op Titan. Titan is de
grootste maan van Saturnus, groter dan de planeet Mercurius. Ze is de
enige maan in het zonnestelsel met een dichte atmosfeer, dichter dan
die van Aarde.

3
a Van welke ruimte is Titan een voorbeeld?

__________________________________________________________________________________

b Welk type tijdsprong vind je in deze zin?

Later, wanneer ze twintig is, wil ze weer vijftien zijn, maar dat is een ander verhaal.

 een terugwijzing
 een flashback
 een vooruitwijzing
 een flashforward

c Welk vertelperspectief hanteert de schrijver? Noteer twee zaken waaruit je dat kunt afleiden.

De schrijver koos voor een personele / alwetende verteller. Dat kun je afleiden uit deze twee zaken:

- ____________________________________________________________________
- ____________________________________________________________________

d Welk vertelperspectief geniet jouw voorkeur? Licht je antwoord toe met een argument.

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

3. Bepaal telkens het vertelperspectief

1. Jonas geeft Ben een flinke duw. Die botst wel een meter achteruit. Dan haalt Ben uit. Ik probeer ze
te bedaren maar tevergeefs. De twee geven het niet op. Het gezicht van Jonas is rood aangelopen.
‘Loser’, roept hij naar Ben. Ik denk dat de situatie uit de hand loopt. Ik moet dringend hulp zoeken.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

2. Gisteren hadden Ben en Jonas ruzie. Er vielen harde woorden en Jonas gaf Ben een stevige duw. Ik
ben tussen beide gekomen en heb gevraagd of ze het niet konden oplossen. Jonas weigerde eerst
om het uit te praten. Hij zei dat er niets te bepraten viel, dat begreep Ben niet. Uiteindelijk gaven ze
elkaar een hand. Dat vond ik toch een mooi gebaar. Daarstraks zag ik ze samen lopen als twee goede
vrienden. Ze zijn de ruzie van gisteren al lang vergeten.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

4
3. Jonas is woedend. ‘Wat denkt die Ben wel’, zomaar zijn vriendin inpikken. Hij zal Ben eens een
lesje leren. Hij stapt op Ben toe en geeft hem een flinke duw. Maar Ben wijkt niet. Jonas is verrast
omdat Ben geen krimp geeft. Hij wil Ben met een tweede duw uit zijn evenwicht brengen. Een
leerkracht probeert tussen beide te komen, tevergeefs. Jonas wil van geen wijken weten. Hij zal Ben
terugpakken.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

4. Jonas en Ben hebben ruzie. Jonas beweert dat Ben zijn vriendin heeft ingepikt. Ben ontkent alles.
Daar zal zeker vuurwerk van komen. Vorig jaar hadden de jongens het al regelmatig met elkaar aan
de stok. Jonas is de felste van de twee, hij geeft nooit op. Ben is eerder een stille jongen. Jonas wil
ook nu winnen. De jongens staan tegenover elkaar, het gevecht kan beginnen. Terwijl de jongens
zich voorbereiden, steekt Elise het ex-liefje van Jonas twee straten verder nietsvermoedend de
straat over. De ruzie tussen de twee jongens zal deze keer niet op een gevecht uitdraaien.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

5. Laura is een ijverige studente, ze bereidt zich goed voor op de toets voor het vak Nederlands. Ze
vindt dat haar vriendin Marie minder inspanningen levert.

Die is alweer op stap met de jongens. Ze heeft Marie wel gewaarschuwd, maar die heeft haar raad al
weer in de wind geslagen. Als Marie de schoolfuif wil missen door een onvoldoende is dat haar
probleem. Laura zal zich niet laten vangen.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

6. Moeder roept onderaan de trap: ‘Marie, de jongens zijn er om je op te pikken, ben je klaar met je
werk?’ Ik sla vlug mijn werkboek dicht. Nederlands kan wachten, eerst een leuk uitstapje met de
jongens. Mijn moeder dreigt ermee dat ik niet naar de schoolfuif mag als ik een onvoldoende haal.
Maar zo’n vaart zal het wel niet lopen.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

5
7. Laura en Marie zijn goede vriendinnen. Ze hebben dezelfde vriendinnen, dezelfde smaak, ze vallen
op dezelfde jongens maar ze hebben een andere studiehouding. Laura is heel ijverig, Marie is iets
minder plichtsbewust. Beide meisjes hebben een toets voor het vak Nederlands, normaal gezien zijn
de toetsen niet zo moeilijk. Die avond neemt Laura de leerstof nog een laatste maal door. Ze is goed
voorbereid en hoopt een goede score te halen.

Op hetzelfde moment gooit de leerkracht Nederlands met een zware klap de deur achter zich dicht
en zet zich aan haar bureau. Eerst een ruzie met haar echtgenoot en als klap op de vuurpijl moet ze
nu ook voor morgen nog een toets voorbereiden. Ze is er zeker van; extra moeilijke vragen nemen
sowieso een deel van de frustratie weg. Van een slecht karakter gesproken!

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

8. Vorig jaar was ik bijzonder dom. Ik mocht van mama naar de schoolfuif op voorwaarde dat ik geen
onvoldoende had. En toen kwam die stomme toets van Nederlands. Waarom was die toets ook zo
moeilijk? Laura had me nog gewaarschuwd. Wat toen volgde, wil niemand meemaken , ik miste de
schoolfuif en kreeg bovenop nog eens twee weken huisarrest. Gisteren herinnerde mama me nog
aan die ongelukkige periode. Zij vond dat ik mijn verdiend loon kreeg.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

4. En we gaan verder! Bepaal voor elk fragment het vertelperspectief

1. Dit voelt wel raar. Hoe doe je dat eigenlijk, een dagboek bijhouden? Ik ga je beschouwen als
een nieuwe, maar meteen ook goede vriendin, aangezien het de bedoeling is dat je: a) mijn
diepste geheimen te horen krijgt en b) die ook met je leven bewaakt. Ik zal je beschouwen
als de papieren versie van Billie, al jarenlang mijn beste vriendin in het echte leven, die
helaas niet elke seconde hier kan zijn. Sinds mijn moeder is opgenomen, woon ik namelijk in
het gigantische huis van mijn vader en zijn nieuw gezin aan de andere …

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

6
 2. Normaal neem ik nooit een taxi, maar het was vijf uur ‘s ochtends, ik was te moe om te gaan
lopen en ik had net een briefje van tien in mijn jaszak gevonden. Ik liep naar binnen voor een
rit naar huis en had prompt de vreemdste ontmoeting van mijn leven. Achteraf bleek dat die
vijf pond helemaal niet van mij was. Mijn zus Mercy had de avond ervoor mijn jas geleend.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

3. Josi stapt in de laatste lus die Mich in het touw gelegd heeft. Hij trekt het aan rond haar
middel. Ze huivert. Hij kijkt naar haar en ze slaat haar ogen neer. Ze heeft er geen idee van
hoe laat het is. Toen ze rond acht uur in het huis aankwamen, hebben ze hun horloges
moeten afgeven. De komende vijf dagen zullen ze leven volgens hun innerlijke klok. […] De
jongen die voor haar loopt, geeft een ruk aan het touw. Ze vliegt vooruit en botst tegen hem
op. Hij heeft een hatelijk lachje. Hij deed het met opzet, denkt ze. Ze is zijn naam vergeten -
…

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

4. Una liet haar broer Hugh met de kudde schapen op de heuvel achter. Met wat geluk kan ze
nog kreeften vangen voor vanavond. Ze rende naar het meest vooruitgeschoven punt van de
rotsen vanwaar ze de baai aan de rivier kon overzien. In de diepte lagen de kleine curraghs
en de corracles gemeerd. De vissers brachten hun vangst binnen. Vanaf deze hoogte leken
het net bijen in een bijenkorf. Ze zag de eenzame man met de harp. Een bard. Hij was op
weg naar de burcht van Bunowen. Leuk, dat betekende verhalen uit Londen …

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

5. Ik moet gek zijn. Dat had ik altijd al kunnen weten. Als de dood je hobby is, dan moet je gek
zijn. Begrijp me niet verkeerd. Ik ben misschien wel gek. Maar ik ben niet krankzinnig. Ik ben
geen griezel, niet een soort psychopaat die links en rechts mensen vermoordt. Ik ben niet
geïnteresseerd in lijken. Ik ben geïnteresseerd in de Dood. Met een hoofdletter D.

Ik ben bang van dode mensen. Daar raak ik vreselijk van in de war. Herstel: van één dood
mens raakte ik vreselijk in de war.

7
 En daar vertel ik je nu over. Als je het weten wilt natuurlijk. Als je niet over de dood wilt
lezen, als je niet wilt lezen over een dood lijf dat ik kende toen het nog leefde en nog een hij
was, en als je niet wilt lezen over alles wat er gebeurde met die hij en met mij voordat hij
een het werd, en over hoe hij dat werd, dan kun je maar beter hier ophouden. Nu.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

6. Alice Della Rocca haatte de skilessen. Ze haatte de wekker die ook in de kerstvakantie om
half acht ‘s morgens afging en haar vader die haar tijdens het ontbijt aanstaarde en onder
tafel zenuwachtig met zijn been op en neer wipte, alsof hij wilde zeggen vooruit, schiet op.
Ze haatte de wollen maillot die in haar dijen prikte, de skiwanten waarin ze haar vingers niet
kon bewegen, de helm die haar wangen platdrukte en het gespje dat in haar kaak stak, en
dan die skischoenen die altijd te strak zaten en waarmee ze liep als een gorilla.

‘Nou, drink je die melk nog op of niet?’ zei haar vader voor de zoveelste keer.

Alice werkte een paar slokken gloeiend hete melk weg, waaraan ze eerst haar tong en toen
haar slokdarm en maag brandde.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

7. Het was donker. De grote kat kroop langzaam overeind. Met haar gladde, gebogen rug en
haar glanzende vacht was ze niet veel meer dan een zwart bewegend vlak. De okergele ogen
keken recht voor zich uit. De kat maakte geen geluid. Met haar tong likte ze haar muil nat en
ze strekte haar poten omdat ze te lang in dezelfde houding had gelegen. In het duister sloop
het beest langs de vier kleine katten die zich in de laadruimte bevonden. Een paar keer
niesde ze. Gele ogen fonkelden als nachtlampjes bij het bede van een angstig kind. De kat
ging alle vier de hoeken af en krulde haar strakke, puntvormige staart. De vrachtwagen reed
ondertussen gezapig verder. het was een vlakke, eentonige rit over vlekkeloos asfalt. De
grote kat werd steeds onrustiger. De verdoving was bijna uitgewerkt en haar zintuigen
werden helderder. Uiteindelijk bleef het dier zitten met haar flank tegen de achterwand van
de bestuurderscabine. Haar blik was strak op de deur gericht.

Achter het stuur zat een man van vierendertig zachtjes mee te tokkelen met een song op de
radio. ‘What’s new, pussycat.’ Hij had de muziek iets luider gezet om wakker te blijven, en
dat was nodig, want hij zat al meer dan negen uur achter het stuur. Omdat hij zijn ogen echt

8
 niet meer open kan houden, stopte hij bij een benzinestation langs de snelweg. Hij zette de
radio uit en bleef twee seconden luisteren. Hij hoorde niets.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief

8. Weg

De trein komt aan in het station. Niemand stapt uit, iedereen reist verder naar Napels.

‘Het is zover,’ zegt Luigi.

Hij grijpt de koffers, Gloria slaat haar armen om de rugzak, ze stappen in.

Niemand houdt hen tegen. Niemand die zegt hoe onfatsoenlijk het is wat ze doen.

De eerste coupé is leeg.

Hij legt de koffers boven hun hoofd, de rugzak blijft beneden. Er zit brood in, worst , kaas en
koffie. Als dat allemaal op is, zullen ze in België zijn. Hij zal er de mijn in kruipen, en zij. Ach,
zij.

Ze gaan zitten bij het raam.

Carlotta en ik staan nog altijd op het perron, de kleine Vito tussen ons in. Alsof twee jaar
niets is, zo zwaaien ze vanuit de trein.

‘Zwaai dan terug,’ zegt Carlotta.

Achter ons klinkt een claxon, we kijken alle drie om. Aan de overkant wenkt Roberto, hij wil
naar huis.

‘Nog even,’ roept Carlotta naar hem.

Belevende ik-verteller Personeel vertelperspectief

Vertellende ik-verteller Alwetend vertelperspectief