BAKTERİYOLOJİ ÖZET TABLO
GRAM POZİTİF KOKLAR
STAFİLOKOKLAR (Katalaz +)
Staphylococcus aureus
- Koagülaz (+)
- Protein A... IgG1,2,4 Fc’ sine bağlanır. Koaglütinasyon testi
- Panton Valentine Lökosidini
- Peptidoglikan... Abse gelişimi, Endotoksin benzeri aktivite
Staphylococcus epidermidis
- Koagülaz (-), Novobiyosin duyarlı
- Slime (yabancı cisim enfeksiyonu, protez kapak endokarditi)
Staphylococcus saprophyticus
- Koagülaz (-), Novobiyosin dirençli; Sistit
Staphylococcus lugdinensis
- Lam koagülaz (+), Tüp koagülaz (-); Endokardit
Staphylococcus intermedius
- Tüp Koagülaz (+); Köpek ısırığı
Metisilin Dirençli Stafilokok (MRS)
- mecA, mecC geni; PBP2a üretimi
- Hastane Kökenli MRS ilk seçenek → Vankomisin
MİKROKOKLAR (Katalaz +)
- Basitrasin duyarlı, Glukozu fermente etmez
STREPTOKOKLAR (Katalaz -)
PYR (+)... A Grubu Streptokoklar; Enterokoklar
ALFA HEMOLİTİK
Streptococcus pneumoniae
- oPtokin duyarlı
- Kapsül, IgA proteaz, Nazofarinks kolonizasyonu
- Otolizin (Safrada erir, ortası çökük koloni)
- Penisilin direnci→ PBP’ de yapı değişikliği
- Pnömokok Menenjiti... Kapalı kafatası kırığı sonrası tekrarlayan
menenjit atakları
- Tipik Lober Pnömoni
- Pnömokok Menenjiti Penisilin direçli ise → Vankomisin
Viridans Streptokoklar
- Optokin dirençli
- Slime (Diş çürüğü, diş çekimi sonrası subakut
bakteriyel endokardit)
BETA HEMOLİTİK
A Grubu Beta Hemolitik Streptokok (S.pyogenes)
- bAsitrasin duyarlı
- Tedavi: Penisilin
- Farenjit; Deri enfeksiyonu (ASO yükselmez)
İmmünojenik Komplikasyonlar
- Akut Romatizmal Ateş (Tip 2 ADR),
- Poststreptokokal glomerülonefrit (Tip 3 ADR)
B Grubu Beta Hemolitik Streptokok (S.agalactia)
- Bebek (YD) enfeksiyonu
- CAMP (+), Hippurat hidrolizi
- 35-37. haftalarda gebede taranır (LIM agar)
GAMA HEMOLİTİK
- Safra/ Eskülin hidrolizi
Enterokok (%6,5 NaCl’ de ürer)
- İdrar Yolu enfeksiyonu; GİS, GÜS’ e müdahele sonrası
endokardit (ör: Sistoskopi sonrası endokardit)
- Doğal Direnç: Sefalosporin (5.kuşak hariç), Sülfonamid
- Vankomisin Direnci (Van genleri)
> Farklı pentapeptid öncüllerinin sentezi
> Kazanılmış (İndüklenebilir) Direnç
>> VanA (Vankomisin +Teikoplanin), VanB (Vankomisin)
> İntrinsik (Doğal) Direnç
>> VanC geni (E.gallinarium, E.casseliflavus)
> Vankomisin Dirençli Enterokok’ ta seçenekler...
>> Daptomisin, Linezolid, Streptograminler, Tigesiklin
D Grubu Streptokok (%6,5 NaCl’ de üreyemez)
- S.gallolyticus (S.bovis biyotip 1) → Kolon kanseri ile ilişkili
bakteriyemi ve subakut bakteriyel endokardit
GRAM POZİTİF BASİLLER
GRAM POZİTİF SPORLU BASİLLER
BACILLUS (Aerob; Katalaz +)
Bacillus anthracis
- Virülans: Kapsül, Toksin (2’si de plazmidle kodlanır)
- Kapsül... Protein (Poli-D-Glutamik asit), Pembe
- Toksin... PA, EF, LF (PA aşıda, antikor oluşumda,
Raxibacumab’ da temel hedef)
Klinik
- Deri Şarbonu (en sık)... Hayvanla temas öyküsü sonrası
ortası siyah, etrafı ödemli ağrısız lezyon; Mikroskopide
lökosit yok, gram pozitif zincir basiller
- İnhalasyon Şarbonu... Biyoterör Kategori A; Enkübasyon
süresi en uzun (6-8 hafta); Hemorajik Mediastinal
Lenfadenit; Profilaksi 3 doz aşı + 60 gün süreyle
Siprofloksasin/Doksisiklin
Bacillus cereus
- HSET... Pirinç yeme öyküsü sonrası 1-6 saat içerisinde
besin zehirlenmesi
- HLET... Et, sos tüketimi sonrası 8-18 saat içerisinde sulu
diyare
- Posttravmatik panoftalmi
CLOSTRIDIUM (Anaerob; Katalaz -)
Clostridium tetani
- Tetanopazmin → Spastik paralizi (GABA, Glisin inhibisyonu)
Clostridium botulinum
- Flask paralizi → ACh salıverilmesinin inhibisyonu
*Tetanoz ve Botulinum toksinleri → A-B yapıda nörotoksinler
Clostridium difficile
- Antibiyotik kullanımı sonrası ishal, kolit, PME
- Toksin A, Toksin B (tanı); Glutamat Dehidrogenaz (ön tanı)
- Tedavi... Metronidazol, Vankomisin, Fidaksomisin
Clostridium perfringens
- Alfa Toksin → Gazlı gangren, Lesitinaz aktivitesi,
Naegler reaksiyonu
- Beta Toksin → Nekrotizan enterit
- Enterotoksin → Et kaynaklı besin zehirlenmesi
GRAM POZİTİF SPORSUZ BASİLLER
Listeria monocytogenes
- Psikrofil (soğukta zenginleştirme, oda ısında
“tumbling motility”)
- Süt, kavun kaynaklı besin zehirlenmesi (tip 4b)
- Hücresel immünite ↓ → Menenjit
Erysipelothrix Rhuziopathiae
- Balık temizlerken kılçık batması sonrası ağrılı lezyon
- H2S (+) Gram pozitif basil
CORYNEBACTERIUM
Corynebacterium diphteriae
- Toksin: ADP ribozilasyonu ile EF-2 inaktivasyonu
(sitotoksik, antitümoral etkili)
- Loeffler besiyeri, Tellürtili agar
- Kesin Tanı: ELEK testi, PCR’ de tox geni gösterilmesi
Corynebacterium jeikeium
- Lipofilik, Tedavisi Vankomisin
- İmmunsupresif hasta, kateter kaynaklı enfeksiyon, sepsis
Corynebacterium urealyticum
- Lipofilik, Tedavisi Vankomisin
- İdrar Yolu Enfeksiyonu
- Üreaz (+) → Böbrek taşı, idrarda amonyak kokusu
Corynebacterium minutissimum
- Eritrazma, Wood ışığında kırmızı refle, Eritromisin
Arcanobacterium haemolyticum
- S.pyogenes benzeri farenjit, gram pozitif basil
GRAM POZİTİF FİLAMENTÖZ BASİLLER
NOCARDIA (Aerob → Katalaz +; ARB+)
Nocardia asteroides
- İmmunsupresif hasta kaviter pnömoni + beyin absesi
Nocardia brasiliensis
- Miçetoma
AKTINOMYCES (Anaerob→ Katalaz -; ARB-)
- Endojen kaynaklı enfeksiyon
- Servikofasiyal tip: En sık; Diş çekimi sonrası kronik, ağrısız,
drene olan sinüs kanalları, sarı renkli sülfür granülleri
- Pelvik tip: RİA takım öyküsü sonrası pelvik abse
TEDAVİ... SNAP
Sülfonamid →Nocardia; Aktinomyces→ Penisilin
KISMEN ARB (+) BOYANAN BAKTERILER
- Nocardia, Rhodococcus, Gordonia, Tsukamurella
Rhodococcus equi
- Atla temas öyküsü olan immunsupresif hastada pnömoni
etkeni
- Kültürde mukoid, somon pembe koloniler
GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR GRAM NEGATİF BASİLLER
GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR (OKSİDAZ +) GRAM NEGATİF ENTERİK BASİLLER (ENTEROBACTERIACEAE)
NEISSERIA Oksidaz (-), Glukoz (+)
MeninGokok → Maltoz (+) + Glukoz (+) LAKTOZ (+)
- Kapsül, IgA Proteaz (+), Nazofarenks kolonizasyonu - Escherichia coli → İndol+; Metalik refle; ESBL
- 4’ lü aşı → A,C,Y,W-135; Serogrup B aşısı - Klebsiella → Kapsüllü, Hareketsiz; ESBL, Karbepenemaz
- Meningokok Menenjiti... Yaygın peteşiyal döküntüler, - Enterobacter → Ornitin (+)
Waterhouse-Friederichsen sendromu - Citrobacter (geç+)
- Tedavi... Penisilin, Sefalopsorin; Penisilin alerjisi varsa... - Serratia marcescens (geç+) → Oda ısısında kırmızı pigment
Kloramfenikol LAKTOZ (-)
- Meningokok temas sonrası profilaksi... Rifampin (2 gün boyunca günde 2 - Salmonella (H2S+; Hareket +)
kez) ya da Siprofloksasin (tek doz) - Shigella (H2S-; Hareket -)
Gonokok → Glukoz (+) - Proteus
- Kapsülsüz, Pilus, Antijenik varyasyon > Swarming hareketi
- Üretrit, Servisit (2 gün enkübasyon) > Üreaz (+) → Böbrek taşı, İdrarda amonyak kokusu
- Sistemik tutulum (Artrit, Dermatit) - Yersinia (Psikrofil, Bipolar boyanma)
- Skar dokusu (ektopik gebelik, infertilite) > Y.pestis → Üreaz(-), Biyterör Kategori A
- Pelvik İnflamatuvar Hastalık, Fitz-Hugh-Curtis Sendromu, > Y.enterocolitica → Üreaz (+), Kan transfüzyonu sonrası
Ophtalmia neonatarum Psödoapandisit
Tanı GRAM NEGATİF NONFERMENTER BASİLLER
- Semptomatik Kadın: Kültür (4+) TSI agarda Alkali/Alkali reaksiyon (Pembe/Pembe)
- Semptomatik Erkek: Kültür (4+) ya da Mikroskopi OKSİDAZ (+)
- Kültür → Hastabaşı ekim Pseudomonas aeruginosa
Gonore Tedavi - 42OC’ de çoğalabilir
- Tek doz Seftriakson (IM, 500 mg);şayet Klamidyal enfeksiyon - Mavi- Yeşil pigment (piyosiyanin, piyoverdin)
dışlanamadıysa Doksisiklin (100 mg oral, günde 2 kez 7 gün boyunca) - Klinik → Nötropeni, Nem, İnvaziv girişim
ilave edilir. - Alginat → Kistik Fibrozis’ li hastada tedaviye dirençli enfeksiyon
MORAXELLA CATARRHALIS → Maltoz (-) + Glukoz (-) - Ekzotoksin A (Etki mekanizması Difteri toksinine benzer)
- DNaz (+) - Tedavi... Piperasilin + Tobramisin; Seftazidim + Aminoglikozid
- Beta laktamaz üretimi Burkholderia cephacia
- Bitürat esteraz testi - 42OC’ de çoğalamaz
- Kistif Fibrozis, Kronik Granülomatoz Hastalık’ ta sıklığı ↑
OKSİDAZ (-)
Stenotrophomonas maltophilia
- Lavanta yeşili koloniler
- Karbapenem’ e dirençli, TMP-SXT’ ye duyarlı
Acinetobacter baumannii
- Hareketsiz
* Multidrug rezistan Acinetobacter, P.aeruginosa → Kolistin
GRAM NEGATİF KIVRIK BAKTERİLER
(VIBRIO, HELICOBACTER, CAMPYLOBACTER)
Vibrio cholerae
- Alkalofil
- Sükroz (+) → TCBS agarda sarı koloniler
Halofilik Vibrio’ lar
Vibrio parahaemolyticus
- Deniz ürünlerinin tüketimi sonrası gastroenterit
Vibrio vulnificus
- Deniz ürünleri ile temas sonrası yara yeri enfeksiyonu, sepsis
Helicobacter pylori
- Üreaz (+) → Üre nefes testi, Midede yaşam alanı
- cagA → Nötrofil kemotaksisi, Gastrik Adenokarsinom
- H.pylori 4’lü eradikasyon tedavisi (10 gün süreyle)
> PPI + Metronidazol + Tetrasiklin + Bizmut ya da
> PPI + Amoksisilin + Metronidazol + Klaritromisin
Campylobacter jejuni
- 42 O C’ de üreyebilen, martı kanadı (tribuşon) şeklinde basiller
- Tavuk yeme öyküsü sonrası kanlı ishal
- Guillain-Barré Sendromu
Bu tablo Mikrobiyoloji Textbook’ larının en son baskıları; çıkmış TUS,
DUS, YDUS soruları, USMLE benzeri soruları içeren Textbook ve Soru
Bankaları referans alınarak hazırlanmıştır.
Tabloyu dilediğiniz şekilde çoğaltabilirsiniz.
İyi çalışmalar...
Dr. Feyyaz AKAY
E mail: feyyazakaymicrobiology@gmail.com
Instagram: feyyazakaymicrobiology
Telegram: FA MİKROBİYOLOJİ
Youtube: Feyyaz AKAY
www.tipakademisi.com