Miracles of Your Mind (Marathi Edition)

मनाचे
चम कार
******ebook converter DEMO Watermarks*******

मनाचे
चम कार
डॉ. जोसेफ मफ
अनुवाद: साय गोडसे

मंजु प ग हाउस

मंजु प ग हाउस
पुणे संपादक य काया य
ॅ ट नं. 1, प ह ा मज ा, समथ अपाटमट् स, 1031,
टळक रोड, पुणे - 411 002
ावसा यक आ ण संपादक य काया य
सरा मज ा, उषा ीत कॉ े स, 42 मा वीय नगर, भोपाळ - 462 003
व आ ण वपणन काया य
7/32, तळमज ा, अंसारी रोड, दयागंज, नवी द - 110 002
www.manjulindia.com
वतरण क े
अहमदाबाद, बग ु , भोपाळ, को काता, चे ई, हैदराबाद, मुंबई, नवी द , पुणे
डॉ. जोसेफ मफ खत मरॅक स ऑफ युअर माइंड या मूळ इं जी पु तकाचा मराठ

अनुवाद
तुत मराठ आवृ ी 2018 सा थम का त
कॉपीराइट © जे एम ड यू प
ु , इनकॉपो रटे ड, यू यॉक
तुत सं करण द जोसेफ मफ टतफ अ धकृत आहे
ISBN: 978-93-81506-47-9
ो े
मराठ अनुवाद: साय गोडसे
सदर पु तकाची व पुढ अट वर झा आहे - या बांधणी आ ण मुखपृ ासह

पु तकाचे का न झा े आहे, या त र इतर कोण याही व पात याची खरेद -
व का का या पूवपरवानगी वाय के जाऊ नये, उधार द े जाऊ नये, पुन व
कवा भाडेत वावर द े जाऊ नये, तसेच वतरण के े जाऊ नये. या अट सह इतर सव
अट खरेद दारासही ागू होतात.

अनु म
करण-1
तुम या मनाचं काम कसं चा तं?
करण-2
अंतमन आ ण आरो य
करण-3
अंतमन आ ण दा चं सन
करण-4
अंतमन आ ण संप ी
करण-5
अंतमन आ ण वैवा हक सम या
करण-6

अंतमन आ ण मागद न
े खक प रचय

करण-1
तुम या मनाचं काम कसं चा तं?
मा णसा ा मन एकच असतं. एकाच ना या या दोन बाजू असा ात त ा या या दोन

बाजू असतात. या येक बाजूचं काम वेगवेगळं असतं. येक बाजू वतं पणे काम
क कते आ ण एक तपणेही उ म काम क कते. यात या एका बाजू ा आपण
ब हमन हणू या. ब हमन हे बा गो ी जोड े ं असतं. ब हमना ा आप या
आजूबाजू या वा तव जगाची सखो मा हती व ान असतं. ब हमन या जगाची सतत
दख घेत असतं. स या बाजू ा आपण अंतमन हणू या. अंतमन हे वळव याजोगं
असतं. ब हमन अंतमना ा सूचना दे ऊन नयं त करत असतं.
पंचे यां या मदतीनं आपण सतत नरी ण करत असतो. यातूनच जगात वावरत
असताना आप या ब हमनाकडू न आप या ा मागद न मळत असतं.
पंचे यां या मा यमातून आप या ा ान मळतं. नरी ण, अनुभव आ ण ण

यांतून ब हमन कत असतं. येक गो ीचा कायकारणभाव समजून घेणं हे तर
ब हमनाचं सवात मोठं काम असतं.
आता ॉस एंज सकडे बघा. तु ही या हरात या बागा, सुंदर-आकषक वा तुरचना

अस े या भ इमारती, फु ांनी बहर े उ ानं बघा. या नरी णानुसार हे एक सुंदर

हर आहे असा तु ही न कष काढता. तुम या जागृत वा ब हमनाचं काम हे या कारे
चा तं.
बा गो ी जोड ं गे े ं या अथ ब हमन हा द वापर ा जातो. पण

पंच यां या जाणीवां या प कडे जाऊन वतं पणे आप या भवता ाची दख घे याचं
काम अंतमन करत असतं. अंत ाना या जाणीवेचं आक न अंतमनात होतं. अंतमन ही
तुम या भावनांची बैठक असते. बा मना या जाणीवा जे हा स य नसतात ते हा अंतमन
पूण न ी कायरत असतं हे आप या ा न:सं य माहीत आहे.
बा मन जे हा न ाव थेत असतं ते हा अंतमनाची आपोआप कट होते.

डो यां वायही अंतमन बघू कतं. ीआड असणा या गो ी बघता ये याची आ ण ऐकू
ये याची मता अंतमनात असते. आप या रीरातून बाहेर पडू न, रवर या ठकाणी
वास क न आप यासाठ सवाथाने यो य आ ण खा ी ायक ान घेऊन ये याची
मता अंतमनात असते. अंतमना या मा यमातून तु ही स यां या मनात े वचार वाचू
कता, अगद बारका ां न ी. बंद पाक टात वा बंद तजोरीत ठे व े या गो ती
तप ी वाचू कता.
संवाद साध या या ठरावीक प तीचा वापर न करताही इतरांचे वचार जाणून

घे याची व ण मता अंतमनात असते. यामुळे ाथनेची खरी क ा जाणून
घे यासाठ बा मन आ ण अंतमन यांत ा पर परसंवाद जाणून घेणं खूपच मह वाचं
असतं.
ब हमन आ ण अंतमन यांचं वणन कर यासाठ आता अनेक संक पना वापर या
जातात. बा मनासाठ जागृत मन, सचेत मन असे द वापर े जातात; तर
अंतमनासाठ सु त मन, न ाव थेत ं मन अ ा सं ा वापर या जातात. इतकंच काय तर,
काही जण बा मना ा पु षाची आ ण अंतमना ा ीची उपमा दे तात. पण ात ठे वा,
मनाचे हे दोन कार आपण आप या आक नासाठ के े आहेत. वा त वक मन मा
एकच असतं.
अंतमन हे नेहमी सूचनांनी, आदे ांनी वळू कणारं असतं. या मनावर सूचनांचं वा
आदे ांचं नयं ण असतं. अंतमन सग या सूचनांचा वीकार करतं हे आप या ा मा य
के ं च पा हजे. हे मन तुम या सग या इ छा मानतं, तुम या ी मुळ च बो ाचा करत
नाही. तुम याबाबत घडणा या सग या गो ी या तुम या अंतमनावर जे वचार बबव े

गे े े असतात यामुळे घडत असतात. अंतमन तुम या धारणा आ ण समजुती यांचा
नेहमी वीकार करणारं असतं.
अंतमन हे माती माणे असतं. माती ज ी त यात पेर या गे े या कोण याही

बीजाचा वीकार करते, मग ते बीज चांग े असो वा वाईट; तसंच या मनाचं असतं.
यामुळे हे ात ठे वा; जी गो तु हा ा खरी वाटे व तु ही ती वीका न यावर व ास
ठे वा , ती गो तुमचं अंतमनही वीकारे आ ण अनुभव वा संग हणून तुम या
जीवनात परत आणे .
भावनां या मा यमातून क पना आप या अंतमनापयत पोहोचत असतात. यासाठ

आपण एक उदाहरण बघूयात.
बा मन (जागृत मन) हे कु क ताना माणे असतं. जहाजावरी मुख क तान

जहाजा ा द ा दे त असतो याचवेळ इं जन ममधी ोकांना सूचना दे त असतो.
इं जन म मध या ोकांना आपण कुठं चा ो आहोत हे माहीत नसतं. ते फ
मळा े या आ ेचं पा न करत असतात. होकायं , द ाद क आ ण इतर साधनांवर
आधा रत मा हती या आधारे मु य क तान काही सूचना दे त असतो. पण यानं जर
चुक या सूचना द या तर इं जन ममध माणसं जहाज खडकावरसु ा नेऊ कतात.
इं जन ममध े ोक क ताना या आ ेचं पा न करतात कारण तो यांचा मुख असतो,
नेता असतो. क ताना या पाठ मागे ते या ा काही बो त नाहीत; ते केवळ क ताना या
आ ेचं पा न करतात.
जहाजाचा क तान हाच जहाजाचा सवसवा असतो. या याच आ ा पाळाय या

असतात. याच माणे तुमचं बा मन हेच तुम या रीर पी जहाजाचा क तान असतं.
तुमचं रीर आ ण तुम या सग या कृती हे जहाजाचं तीक आहे. या सूचना आ ण
समजुती ख या आहेत असं तु ही मानता यावर आधा रत आ ा वीकार याचं काम तुमचं
अंतमन करतं.
आणखी एक सोपं उदाहरण पा या: तु ही जे हा वारंवार असं ोकांना सांगता क ,

‘म ा म स आवडत नाहीत,’ यावेळ जे हा तुम यासमोर म स वाढ े जातात
आ ण तु ही ते खाता ते हा तु हां ा ते पचत नाहीत. याचं कारण ‘मा या बॉस ा
( हणजेच बा मना ा) म स आवडत नाहीत’ हे तुमचं अंतमन तु हां ा सांगतं.

एखाद ी जे हा असं हणते क , ‘कॉफ याय क म ा म यरा ी ३ वाजताच
जाग येते,’ यावेळ तनं रा ी कॉफ याय क तचं अंतमनच त ा जागं करतं. ‘मा या
बॉस ा (बा मना ा) तु ा रा ी जागंच ठे वायचं आहे’ असंच जणू अंतमन सांगत असतं.
ाचीन पककथांम ये दया ाच अंतमन असं हट ं आहे. अंत:करण हणजेच

अंतमन हे इ ज यनांना ठाऊक होतं पण यांनी या ा तसं नाव द ं न हतं. चा य स
आ ण बॅ ब ऑ सनीपण या ा वेगवेगळ नावं द होती. तु ही वत: या अंतमना ा
एखा ा गो ीनं भारावून टाकू कता आ ण अंतमनावर या गो ीचा पगडा असतो ती
गो ते मन कट करतं. कोणतीही खरी भासणारी कवा भारावून टाकणारी क पना तुमचं
अंतमन वीकारे .
एक उदाहरण बघू या. तु हां ा जर वकर बरं वाटाय ा हवं असे तर तु ही काय
करावं? तु ही ांत हा, सहजपणे ास या, च एका करा, तुम या अंतमनात या बरं
कर या या मतेचा वचार करा आ ण तुम या रीरात ा खाव े ा अवयव बरा होत
अस याचं सांगत वत: ा न त करा. हे सगळं करत असताना तुम या अंत:करणात
कोण याही कारचा कडवटपणा असता कामा नये. तु ही येका ा मा कराय ाच
हवी. ही बरं कर याची या तु ही दवसातून तीन चार वेळा परतपरत क कता.
ात ठे वा, तुमचं अंतमन तुम या रीरा ा घडवूही कतं आ ण बरंही क कतं.
आप या रीरा या खत अस े ा भागाची ोक सतत काळजी घेत असतात पण
यानंतर १०-१५ मनीटांनी ‘अरे दे वा, अजूनच खतंय, म ा कधीच बरं वाटणार नाही, मी
कधीच यातून बरा होणार नाही,’ अस ं काहीतरी हणाय ा ागतात. हा मान सक
ीकोन वा अ ा कारची नकारा मक वधानं आधी या सग या सकारा मक बाबी र
ोटतात.
जर सजननं या क न तुमचं अॅप ड स काढ ं आ ण गेचच काही

म नटात आत काय चा ं य हे पाह यासाठ पु हा पोट फाड ं तर ते तुम या जीवावर
बेते . याच माणे नकारा मक वचारांनी तुमचा घात होई व तु ही तुमची बरं हो याची
मान सक ही गमावून बसा .
या माणे माणसानं वजेचा वापर व वध कारे कसा करायचा हे ान ा त के ं ,

वीजवाहन व वीजरोधक मते या ानाचाही उपयोग के ा, याच माणे आप या
सग यां या आत अस े या अंतमनाचा वापर कसा करायचा हे आपण जाणून याय ा
हवं. आप याम ये अस े ं चंड साम य आ ण अ ौ कक बु म ा यां या वषयी व
यां या वापरा वषयी आपण न क च कून घेत ं पा हजे.

अनेकांनी आता अंतमनाचं खरं मह व जाणून यााय ा सु वात के आहे.
अनेकजण आप या वसायात य ा तीसाठ आ ण पदो तीसाठ याचा वापर करत
आहेत. ए डसन, फोड, माक नी, आईन टाईन आ ण अ ा अनेकांनी आप या अंतमनाचा
उपयोग क न घेत ा होता. यामुळे यांना वेगळ ी मळा . व ान, उ ोग, क ा या
े ांत असामा य कतृ व ते गाजवू क े . अंतमना या साम या ा कृतीत पांत रत
कर याची मता हे सग या महान वै ा नकां या आ ण सं ोधकां या य ाचं रह य
अस याचं स झा ं आहे. तुम याम ये चंड आ ण अ ौ कक मता असते आ ण
तु ही तचा उपयोग क कता. ताणतणाव आ ण नरा ा यांपासूनही तुमची संपूणपणे
सुटका होऊ कते. तुम याम ये दड े या अमयाद ऊजचा तु ही ोध घेऊ कता. यातून
तु हां ा ऊजा मळते आ ण तुम या रीरा या सग या भागांना चा ना मळते, यावर
व ास ठे वा.
े खक अ बट हबचंच उदाहरण बघा. तो जे हा एकदम नवांत असायचा, बागेत

काम करत असायचा कवा चा ाय ा गे े ा असायचा यावेळ या ा सवा धक
मह वा या क पना सुचाय या असं यानंच सां गत ं आहे. याचं कारण यावेळ याचं
अंतमन ांत, नवांत असायचं. अ ावेळ च माणसाची खरी तभा समोर येते. जागृत मन
जे हा पूणपणे ांत असतं ते हा अनेकदा दै वी वाटती अ ा ेरणादायी गो ी घडू न
येतात.
अनेकदा असं होतं क आपण रा ी या वेळ एखा ा सम येचं उ र ोधत असतो,

यावर वचार करत बस े ो असतो. जे हा तो तु ही वत: या अंतमनाकडे
पोहोचवता ते हा सकाळ तु हां ा या ाचं उ र मळा े ं असतं. ‘Night brings
counsel’ (रा ीम ये उ रं दड े असतात)’ या जु या वा चाराचा हाच अथ आहे.
तु हां ा जर सकाळ सात वाजता उठायचं असे आ ण तु ही त ी सूचना तुम या
अंतमना ा द त तर अंतमन बरोबर सात वाजता तु हां ा उठवे .
आई आप या आजारी मु ाची काळजी घेत असे आ ण त ा झोप ाग तरी

‘बाळाचा ताप वाढ ा, तो रड ा कवा या ा औषधं ायची वेळ झा तर म ा जागं
कर’ अ ी सूचना तनं वत: या अंतमना ा द े असते. यामुळे त ा जाग येतेच.
तकडं बाहेर वादळ सु अस ं तरी कदा चत आई ा जाग येणार नाही पण जे हा तचं
बाळ रडतं ते हा त ा गेच जाग येते. अंतमनाचं काम हे असं साधंसोपं असतं.

करण-2
अंतमन आ ण आरो य
आ जका मान सक उपचारप तीबाबत जगभरात उ सुकता नमाण होत आहे.

माणसा ा बरं कर याचं साम य, मता आप या अंतमनात वस े असते.
माणसं आता हळू हळू याबाबत जाग क हाय ा ाग आहेत. मान सक
आरो या वषयी काम करणा या व वध सं थांसाठ चं हे सुप र चत त व आहे. बरं
कर या या उपचार णा चं एक वै क त व आहे: अंतमना ारे आजार बरा कर याची
प त हणजे व ास. यामुळेच पॅरासे ससनं असं महान स य सांगन
ू ठे व ं य क ‘तु ही
एखा ा गो ीवर व ास ठे वता; आता यामागे तुमचा हेतू चांग ा असो वा वाईट,
तुम यावर या व ासाचा प रणाम न क च होतो.’
जपान, भारत, युरोप आ ण अमे रका खंड यांसार या जगभरात या व वध

ठकाण या प व ाथना थळांवर उपचार के े जातात हे खरं आहे. या सगळ कड या
उपचारप त म ये मो ा माणात तफावत आहे. अथात आम या उपचारांनी न:सं य
बरं वाटतं असंच सा यांचं हणणं आहे. साह जकच, वचारांती हे ात येतं क या
सग यांम ये काहीतरी सामाईक त व अस ं पा हजे. भौगो क ठकाण कोणतंही असो,
उपचारप ती कोणतीही असो, या सग या उपचार येचं एक मू त व आहे आ ण ते
हणजे व ास.

तुम या मनाची हेरी अव था असते हे प ह यांदा ात या. अंतमन हे सतत
या ा मळणा या सूचनांबर कूम काम करत असतं. पुढं जाऊन सांगायचं झा ं तर
आप या रीरा या जाणीवा, काय, प र थती या सग यांवर अंतमनाचं संपूण नयं ण
असतं.
वाचकांना हे न क माहीत असे क संमोहन क न केवळ सूचनां ारा म ये

कोण याही आजाराची णं नमाण करता येतात.
उदाहरणाथ, संमो हत अव थेती ा अचानक ताप येऊ कतो. याचा चेहरा

ा बुंद होऊ कतो, या ा थंडी वाजू कते.जर या ा ‘तू अपंग झा ा आहेस व
चा ू कणार नाहीस’ अ ी सूचना द तर खरंच या ा चा ता येत नाही हेही
तु ही योगानं दाखवून दे ऊ कता. संमो हत या नाकाजवळ थंड पा याचा कप
ध न ‘याम ये मरचीपूड भर आहे; वास या!’ अ ी सूचना द तर या ा का
याय ा सु वात होई . क ामुळं या ा का याय ा ाग या असं तु हां ा वाटतंय,
पा यामुळं का या सूचनेमुळं?
काँ ेस गवताची आप या ा अॅ ज आहे असं एखा ा नं तु हां ा सां गत ं

आहे असं समजा. संमो हत अव थेम ये या या नाकासमोर जर तु ही कृ म फू
ठे व ं त वा कोणतंही रकामं भांडं ठे व ं त आ ण हेच ते गवत आहे असं सां गत ं त तर या
ा अॅ ज ची णं दसू ागती . याव न हे ात येतं क कोण याही रोगाचं
कारण हे मनात असतं. याचबरोबर तो आजार बरा हो याची यासु ा मनातूनच सु
होते.
आप या ा माहीत आहे क अ थदोष च क सा, नसग पचार, अॅ ोपथी अ ा

व वध प त ारा भावी उपचार होत असतात. तसेच व वध थना थळां ाराही उपचार
होत असतात. पण या सग या बरं कर या या प ती या एकाच मा यमातून काम करत
असतात - अंतमन.
दाढ करताना चेह या ा काप े ं कसं गेच बरं होतं बघा. याचं कारण काय
करायचं हे या ा प कं ठाऊक असतं. डॉ टर जखमेवर म मप करतात आ ण ‘आता
आपोआप बरं होई ,’ असं सांगतात. आपोआप हणजे नैस गक वाभा वक
नयमानुसार. वत:चा नीट सांभाळ करायचा हे तर अंतमनाचं मु य काय असतं.
वसंर ण करणं हा तर नसगाचा थायीभावच असतो. तुमची ही सवा धक बळ इ छाच
सग या वाभा वक सूचनांपे ा ा असते.

आताच तु ही पा ह ं त क तुम या वत: या नैस गक इ छा आकां ांना उघड वरोध
क न केवळ सूचनां या मा यमातून तु ही वत: या वा स या या रीरात आजार नमाण
क कता. परंतु नैस गक वृ ीनुसार द े यो सूचनांम ये अ धक साम य असतं, हे
प च आहे.
रीरात आजार उ प कर यापे ा रीराचं आरो य जपणं हे अ धक सु भ आहे.

बरं कर या या पाठ मागे अस े ा व ास हा एक व मान सक ीकोन आहे,
वचार कर याची एक प ती आहे. सव कृ तेची अपे ा धरणारा आ त करणारा
आत ा आवाज आहे.
आजारातून बरं हो यासाठ बा मन आ ण अंतमन या दो ह चा एक त व ास

मळाय ा हवा. पण तरीही, माणूस जोवर थी अव थेत जाऊन मन व रीर सै
सोडू न हण मते या थतीत जात नाही तोवर हे घडत नाही. म ा अ ीही माणसं माहीत
आहेत जे हे जग, रीर म या मानतात. ही सव माया आहे असं यांना वाटतं. पण तरीही
यां या आजारांतून ते मु झा े . याचवेळ म ा अ ीही माणसं माहीत आहेत जे
सांसा रक गो ना, रीरा ा मह व दे तात, यांनाही अ त उपचार मळा े .
सांगायचा मु ा हा आहे क , तु ही कोण याही वचारधारेचे असा, तु ही कोणतीही

प ती, तं वा या अव ं ब त तरी यामुळे तुम या मनात बद घडू न येतो. यो य असे
नवीन मान सक वातावरण तयार होते. बद े या मान सक ीकोनामुळे वा मन
बद यामुळे बरं वाट याची या घडू न येते.
संतां या अ थ या द नानं बरं वाटे असा तुमचा व ास असे वा एखा ा व

प व ज ामुळे तु हां ा बरं वाटे असं जर तु हां ा वाटत असे तर याचा तसा
प रणाम दसून येतो. याचं कारण तु ही तुम या अंतमना ा तत याच साम य ा सूचना
द े या असतात आ ण अंतमनच उपचार करत असतं. या माणेच मं तं ानं उपचार
करणारा मां क वतः न हे, तर तुम यात ा व ासाच तु हां ा बरं क कतो.
भीती आ ण चता यां यापासून व ास आ ण आ ावाद यां यापयत वाटचा

कराय ा ावणारी कोणतीही प त तु हां ा बरं क के . बा मन आ ण अंतमन
यां या एक त कायप ती ा जर ा ीय ा द ा द व े असे तर यातून खरी
वै ा नक, मान सक ा बरं वाट याची या आकारा ा येते.

एखदा मनु य वतः या रीराचं अ त व नाकारत असे आ ण समजा, या या
हातावर जखमेचा ण उठ ा असे , तरी याचा घाव भ न येतो, या ा बरं वाटतं. हे
सगळं तु हां ा कदा चत हा या पद वाटे . मग असा उभा राहतो क , ‘जे हा एखाद
मा या बु ा पटत नाही असं हणत अ ा वधानांना वरोध करते ते हा या
ा कसं काय बरं वाटतं?’ अंतमन कसं काम करतं हे जे हा तु हां ा ठाऊक असतं
ते हा याचं कारण खूप वाभा वक अस याचं कळतं.
एखा ा ा याचं मन आ ण रीर तणावर हत, ह कं कराय ा सां गत ं ;

ांत, न य, हण म अव थेत जाय ा सां गत ं तर या या बा जगा या जाणीवा
हळू हळू कमी होत जातात. अ ी न ाव थेत असताना अंतमन सूचना ऐकून
घे यासाठ सवात स म असतं. अ ावेळ वै ा ा आरो यदायी दांची पेरणी या या
अंतमनात करता येऊ कते. यावेळ णा ा संपूण आराम अनुभवता येतो आ ण या ा
पूणपणे बरं वाटतं. बरं कर या या मतेवर ंका घेणा या वरोधी सूचना णाकडू न येऊ
कतात. पण वै या ा दाद दे त नाहीत.
आरामा या, न े या अव थेत बा मनाचा होणारा वरोध हा सवात कमी असतो.

यामुळे प रणामही चांग ा दसून येतो.
आम याच उपचारप तीने गुण येतो असं हणणारे खूप ोक असतात. पण या

करणात प के या माणे ते खरं नाही. तु हां ा माहीत आहे क अनेक कारांनी
उपचार करता येतात. मे मर आ ण इतर ोक हणायचे क एक खास चुंबक य व
वा हत क न ते ोकांना बरं करत असत. पण यावर काही ोकांनी सां गत ं क हे
सगळं खोटं आहे. मना ा द े या सुचनांमुळे गुण आ ा होता.
मानसोपचारत , मानस ा , अ थरोगत , डॉ टर आ ण सव ाथना थळं

असे सगळे समूह अंतमनात वास करणा या बरं करणा या एकाच वै क साम याचा
उपयोग करतात. यापैक येक समूह कदा चत आम या उपचारप तीमुळेच बरं वाट ं
असा दावा क कतात. बरं वाट याची ही संपूण या हणजे एक व ,
सकारा मक मान सक ीकोन असतो. आत ा आवाज असतो, या ा व ास
हणतात. ती वचार कर याची प ती असते. अंतमनाची बरं कर याची मता असते.
ठाम व ासानं उपचार के ा असे तर यातून अंतमना ा साम य ा सूचना मळते
आ ण न क बरं वाटतं.

एक या साम याचा, चा वापर उपचार करताना करते याच चा
वापर सरीही करे असं नाही. सरी स या कार या चा वापर
करत असे . पण बरं कर याची या ही एकच असते आ ण ती हणजे व ास आ ण
बरं कर याची एकमेव हणजे तुमचं अंतमन. तु हां ा पसंत अस े कोणतीही
प त वा तं नवडा. तु हां ा न क चांग ा प रणाम दसून येई असा जर तु हां ा
व ास वाटत असे तर तु ही न त रा कता.
काही काळापूव , ॉस एंज स ए झॅ मनरम ये जॉन मॅकोवे नं रडे ँ ड्स

व ापीठात राब व े या ाथना उपचारप तीम ये ‘सायकोसोमॅ टक टे ट् स बेअर ेयस
पॉवर’ या ीषकांतगत काही चाच यांचं वणन के ं होतं. यानं पुढ माणे ह ं होतं:
३७ वष य क संचा क डॉ. व यम आर. पाकर यांनी आज थमच जाहीर

के ं क सं धवात, यरोग, अ सर आ ण वाचादोष अस े या वीस जणां या
गटासाठ राबव यात आ े या ाथना उपचारप तीचे सु वातीचे प रणाम
सकारा मक दसून आ े .
व ापीठा या वै क य क ा या नय मतपणे चा णा या समूह

मानसोपचारां या जोडी ा या णांनी ाथना उपचारप तीचा वापर
करायची तयारी द व या णांम ये क ात या नय मत णां या तु नेत
अ धक गती दसून आ याचं डॉ. पाकर यांनी सां गत ं .
उदाहरणाथ: पोटाचा अ सर अस े या एका णाचा ाथना

उपचारप तीवर व ास होता. यानं सां गत ं क गे या तीन आठव ांत
याची अ सरची सव णं नाही ी झा आहेत.
रेड ँ ड्स व ापीठाती ा यापका ा आयु यात ा ब तां काळ

तोतरेपणा या :खानं ास े ं होतं. व वध उपचारप त चा अव ं ब
क नही याची ही सम या र झा न हती. ाथना उपचारप तीचा सहा
म हने अव ं ब के यानंतर तोतरेपणाचं कोणतंही ण आज या याम ये
दसून येत नाही.
आणखी एका का ा यामुळे एक वषापूव नवृ ी याय ा भाग

पाड यात आ ं होतं. आता तो बरा होऊन पु हा आप या कामावर जू झा ा

आहे.
‘ यरोगत अस े या या या डॉ टरने नुकतीच या या थुंक ची

वै क य तपासणी के . या या चाचणीत कोणताच दोष आढळू न आ ा
नाही. डॉ. पाकर हणा े “तपासणीत काही दोष नघा ा नाही हणजे
काहीतरी चूक वा गडबड झा याची डॉ टरची खा ी होती. यामुळे यानं
आणखी एक चाचणी त काळ के . पण यातही काही आढळू न आ ं
नाही.”
मानस ा ाचे डॉ्नटर अस े या डॉ. पाकर यांनी ठासून सां गत ं क

ाथने ारा के जाणारी उपचारप ती हणजे भ वा गावठ रामबाण
उपाय नाही तर ाथने ारा अंतमनावर भाव टाकून उपचार कर याची
वै ा नक प त आहे.
आज मनो ारी रक च क सा ा ा या नजरेत अंतमन हे अनेक रोगांचं

मूळ आहे. यात सं धवात, दमा, ताप, म ट प े रॉ सस, यरोग,
अ सर, उ च र दाब यांचा समावे होतो.
मनो ारी रक च क से या स ा ता ा अॅ ोपॅथीचे च क सक ववा व

सं द ध मानतात. मानसोपचार प तीनुसार या वकारांची सु वात अंतमनात
नमाण झा े या काया मक बघाडामुळे होते आ ण नंतर तो वकार
रीराती अवयवांम ये दसून येतो. परंतु अनेक डॉ्नटस हे मूळ
कारणाऐवजी दसणा या णांवर ह ा क न उपचार करतात.
डॉ. पाकर यां या मतानुसार, ाथनेची उपचारप ती हा अंतमनात नमाण

झा े या या वकारां या मूळ कारणांवर ह ा कर याचा य न आहे.
‘अंतमनात बघाड होणा या येक गो ी या मुळा ी चार मू भूत वकार

असतात,’ असे डॉ.पाकर हणा े .
‘हे वकार हणजे भीती, े ष, अपराधीपणाची भावना आ ण यूनगंड.’
रेड ँ ड्स ाथना उपचारप ती या योगांम ये या क पात सहभागी

झा े या णां या नेहमी या मान सक चाच या कर यात येतात आ ण
यातून हे मू भूत दोष प ह यांदा य नपूवक ोध े जातात.

याचबरोबर, आप या सम यांची चचा कर यासाठ सगळे ण
आठव ातून एकदा न वद म नटां या गटस ात भेटतात. या बैठकांम ये
येक णा ा एक बंद पाक ट दे यात येते. चाच यांम ये दसून आ े या
या या वा त या म वाती एका हानीकारक पै ू वषयीची मा हती
याम ये दे यात आ े असते.
घरी गे यानंतर, णानं पाक ट उघून पा ह ं क या ा वत: या

म वाती नवा, नकोसा असणारा दोष समजतो. पुढ या गटबैठक पयत
दररोज ाथने या मा यमातून तो दोष र कर याचा तो य न करतो.
या सग याम ये केवळ एक गो ‘के च पा हजे’ अ ी आहे. येक

णानं झोप याआधी नय मतपणे ाथना करणं गरजेचं आहे.
डॉ. पाकर हणा े “आ ही यावेळ ाथना करा असं आवजून सांगतो

कारण झोप यापूव माणूस ेवट या गो ीचा वचार करत असतो तीच गो
ब तां वेळे ा या या अंतमनात घर क न राहते.”
तीन वषापूव डॉ. पाकर यांना अ सरची सु वात झा े असताना

ाथना उपचारप तीचा अव ं ब यांनी सव थम वत:वरच के ा. ते हणा े
“ब सं य णांना ाथना क ी करायची हे कवावं ागतं.”
यां या क ाती ाथना उपचारप ती या णांना ेमावर भर दे त

ाथनेकडे बघ याचा सकारा मक ीकोन आ ण परमे र तसेच व ा या
उ त संक पने वषयी कव ं जातं.
‘आप ाथना हणजे आरो यासाठ ची भीक नसते. तर अनारो याचे जे

घटक णा ा नको असतात यां यावर अ ा काही सकारा मक प तीने
वारंवार ह ा के ा जातो क अखेरीस अंतमनात ते घटक तळा ी जाऊन
पडतात. अ ा त हेने ाथना हणजे बरं वाट यासाठ आ त करणारे
वधान बनते आ ण या चा एक भागच बनून जाते,’ असे डॉ.पाकर
हणा े . ‘अ ा कारे ाथने या मा यमातून वत: या जागृताव थेती
हानीकारक घटकांवर ह ा करता येऊ कतो आ ण अखेरीस यां यावर
वजय मळवता येऊ कतो. या त हेने ारी रक आजारांची मू भूत कारणे
र करता येतात.’

व ायर इबे थएटरम ये दर र ववारी मी मो ा ोतृवगासमोर भाषण करतो.
या भाषणात ‘द ह ग साय स’ नावाचं एक स असतं. सव ो यांनी नवांत हावं
आ ण यां या मनाची सतत फरणारी चाकं थांबवावीत असं मी यांना सव थम सांगतो.
बा मना ा ांत करणं आ ण आरो य, ांती, आनंद आ ण समृ यांसार या न ा
क पना ो यां या हण म मनात जवणं हा यामागचा हेतू असतो. जे याची जवात
करतात यां याम ये बरं वाट या या येचा ज म होतो. यां या ाथने ा उ र मळतं. ही
अंतमनाची गती ी कृती आहे. सव कृ प रणाम दसून आ याचं म ा अनेकांनी दर
र ववारी सां गत ं आहे.
अंतमनाचं काम क ा कारे चा तं याबाबतीत या काही मह वा या घटकांवर म ा

इथं भर ायचा आहे.
एकदा एक माणूस मा यापा ी आ ा आ ण म ा हणा ा क ‘म ा डोके खीचा

ास नाही,’ असं मी सतत वत: ी हणत असतो; तरी माझं हे खणं बरं होत नाही. असं
का होत आहे? अंतमन अ ा वरोधाभास अस े या गो ी सहजासहजी वीकारत नाही.
या गो ी ख या आहेत असं तु हां ा वाटतं वा तुमचा तसा व ास असतो कवा या
गो चा तु ही जतकं य होई ततका वीकार करता याच गो ी अंतमनही वीकारतं.
तुमची क पना य ात येऊ कते अ ी यता जे हा तु ही मनापासून वीकारता ते हा
अंतमन तु हां ा सहकाय करे . अंतमनावर भाव टाक यासाठ तु हां ा या या
सहकायाचं माण वाढवावंच ागतं. तु ही जर अंतमना ा पटवू क ात तर तु हां ा
डोके खीचा ास होणार नाही, तुमची डोके खी पळू न जाई .
मी या ा ही प त सुचव : ‘डोके खीचा ास नघून जात आहे,’ असं ांत आ ण

हळु वारपणे वरचेवर सांगत राहा. अ ा कारे ार, च ाख आ ण व वाची सखो
जाणीव अस े या अंतमनापयत ही क पना वा न कष अ धक चांग या कारे पोहोचवणं
या ा य होई . याचा प रणाम दसू ाग ा क मग ‘आता परत कधीही ास होणार
नाही’ अ ी पु ती जोडायची.
वरचेवर होणा या अध ी या ासानं हैराण झा े या या ा पुढे कधीही

डोके खी या ासानं सताव ं नाही. दर मंगळवारी आ ण नवारी सकाळ आप या ा
अध ीचा ास होणार असा याचा प का व ास होता. असं वाटणं ही तर या या
अंतमना ा नकळत द गे े सूचनाच होती. यामुळे साह जकच या व वेळे ा
या ा डोके खीचा ास हाय ा भाग पाड ं जात होतं. ‘आज मंगळवार सकाळ आहे,

आता म ा डोके खी हाय ा हवी आहे,’ अ ी जणू सूचनाच अंतमनाकडू न मळायची.
वर सुचव े या व अ ा उपयु सुचनांनी या नकारा मक सूचना र झा या.
आणखी एक उदाहरण बघा: काही वषापूव एक अ त य ार ी मा याकडे

आ .
त ा सोराय ससचा ास अस याचं तनं सां गत ं . म म ाव ं क सोराय ससचा

ास संपतो आ ण म म ावायचं बंद के या के या ास पु हा सु होतो असं तचं
हणणं होतं. ती कोणावरही रागाव े न हती. उ ट ती खूपच धा मक वृ ीची आ ण
भाव नक ाही खूपच संतु त वाटत होती. त या ी बो ताना मा या ात आ ं
क सोराय ससचा ास परत उफाळू न येई या सतत या भीतीखा ती जगत होती.
याचा प रणाम असा झा ा होता क त या अंतमना ा त ी खूपच साम य ा सूचना
मळा े होती आ ण जसं क आपण पा ह ं क , अंतमनाचं काम हे या ा मळा े या
सूचना आ ण व ास यांवर आधा रत असतं, याचा तसादही यानु पच होता.
ती दवसातून दोन तीन वेळा वत: ा आ त करत होती: ‘मी एकदम व थत,
नमळ आ ण प रपूण आहे. माझी कांती प रपूण आहे, मी बरी झा े आहे.’ पण
काहीच घडत न हतं. त याबाबतीत काय होत होतं हे तु ही सहजपणे समजून घेऊ
कता. ‘माझी वचा नमळ, प रपूण आहे,’ असं जे हा जे हा ती हणायची ते हा ते हा
त या मनात ं सु हायचं. त यामध ं काहीतरी त ा हणायचं, ‘नाही, तसं नाहीय.
तुझी वचा नमळ, प रपूण नाही!’
पुढे द े ं तं त याबाबतीत अगद व थत ागू पड ं . तनं दवसातून तीन वा

चार वेळे ा पाच वा दहा मनीटं असं हणाय ा सु वात के : ‘अ धक चांग ं
हो यासाठ हा बद होत आहे.’ यामुळे त या बा मन आ ण अंतमन यांत कोण याही
कारचा झगडा नमाण होत न हता. याचा प रणाम दसून आ ा. तचा सोराय ससचा
ास कमी कमी होत पूण बंद झा ा. हा ास परत कधीच उफाळू न आ ा नाही. परती या
सूचनांचा मागच तनं बंद के याची म ा खा ी आहे.
अंतमन तु हां ा बरं करणार यावर व ास ठे वा. अंतमनानंच तुमचं सारं रीर
नमाण के े ं असतं आ ण यामुळे या अंतमना ा तुम या रीरा या सग या या
आ ण काय माहीत असतात. बरं कर या या बाबतीत आ ण रीराचं यो य, प रपूण
संतु न राख या या बाबतीत अंतमना ा तुम या बा मनापे ा अ धक मा हती असते.

याच अंतमना ा कधीकधी तुम या आत ा खो आवाज असंही हट ं जातं.
जगात या सग या हा या माणसांपे ा अंतमना ा तुम या रीराची जाण अ धक
असते. कधीही मनावर बळजबरी क नका. ‘मी एकदम प व , संपूण आ ण प रपूण
आहे,’ असं हणणा या ोकांना काही चांग े प रणाम दसून येत नाहीत असं काही
आ हां ा हणायचं नाही. न क च यां याबाबत प रणाम दसून येतात कारण याबाबत
वत: ा पटव यात ते य वी होतात. एखा ावर ठे व े या फाजी , आंध या
व ासातूनही प रणाम दसून येतात.
मानस ा अस े या मा या एका म ानं या या एका फु फुसात संगस

झा याचं म ा सां गत ं . यरोगाची ागण झा याचं - करण आ ण इतर तपास यांतून
दसून येत होतं. रोज रा ी झोप यापूव तो ांतपणे वत: ा सांगायचा, ‘मा या
फु फुसात येक पे ी, नस आ ण नायू आता ु , नीट आ ण प रपूण होत आहे.
माझं सगळं रीर आता नरोगी होत पूवपदावर येत आहे.’ अगद हेच द नसती पण
या या सांग याचा म थताथ हाच होता. एका म हनाभरात या ा पूणपणे बरं वाट ं .
यानंतर के े या - करण तपासणीत कोणताही दोष आढळू न आ ा नाही.
म ा याची प त जाणून यायची होती यामुळे तो झोपे या आधी हे द का

उ चारायचा हे मी या ा वचार ं . यावर याचं उ र असं होतं: ‘आप या अंतमनाची
गती ी कृती ही आपण झोप े ो असताना अखंड सु असते. यामुळे तु ही जे हा
झोपे या अधीन असता ते हा तुम या अंतमना ा काहीतरी चांग ं काम कराय ा ा.’ हे
खूपच चाणा उ र होतं. आरो य आ ण संतु न राख याची सूचना दे ताना यानं कधीही
या या ासाचा उ े ख नावानं के ा नाही.
आप या आजारा वषयी वा या ा काहीतरी नाव दे ऊन याब बो ताना तु ही

अगद टोकाचा वचार करता असं म ा ठामपणे वाटतं.
यामुळे होतं असं क याकडेच तुमचं वेधून घेत ं जातं आ ण आजारा वषयी
भीती नमाण क न ते तुम यामध ं चैत य हरावून घेत तुम या चा हास करतात.
वर उ े ख के े या मानस ा ा माणे तु ही चांग े मान सक य व ारद बनू
कता. तसं झा यास झाडा या वाळ े या फां ा ज ा झाडाव न गळू न पडतात तसे
तुमचे ासही नघून जाती .
वत: या मना ा माने या माणे आप या ख या-खुप या ा जर तु ही सतत

नावं ठे वत बस ात, याचा बाऊ कराय ा ाग ात तर क पनेत या या गो ी मग

तुम यासाठ ‘सवा धक भीतीदायक गो ी’ बनती .
अंतमनावर भाव टाक याचं तं पुढ माणे आहे: बा मनाकडू न हणजेच जागृत
मनाकडू न आ े तुमची वनंती मा य कराय ा अंतमना ा वृ करणं हे यात सवा धक
मह वाचं असतं. ही ‘सुपूद कर याची’ या अधवट झोपे या अव थेत असताना
सव म कारे पार पडते. तुम या अंतमनात अपरंपार बु म ा, कौ य आ ण साम य
वस े े असते हे तु हां ा माहीत आहे. तु हां ा न क काय हवं आहे याचा अगद
ांतपणे वचार करा आ ण अगद या णापासून सग या गो ची पूतता होताना बघा.
चंड खोक ा झा े या आ ण घसा खत अस े या हान मु सारखं बना. ती ठामपणे
आ ण सतत हणत असते क , ‘आता खोक ा पळू न जात आहे, आता खोक ा पळू न
जात आहे.’ तासाभरात तचा ास र होतो. अगद साधेपणानं या तं ाचा अव ं ब करा.
अंतमनाचा वापर करत असताना, तु ही वरोधकांकडे नद करत नाही, तु ही

इ छा चा वापर करत नाही. तु ही इ छा चा नाही तर क पना चा उपयोग
करता. तु ही वतं , मु अव थेची क पना करता. या मागात तु हां ा वत:ची बु म ा
गवसते आ ण साधा, सोपा, नरागस, चम कार घडवून आणणारा व ास टकवून
ठे व यास ती बां ध असते. कोण याही ास वा आजारा वायचं तुमचं च रेखाटा.
तु ही रेखाटत अस े या मु अव थे या भाव नकतेची क पना करा. या येत े

सगळे अडथळे तोडू न टाका. साधा माग हा नेहमीच सव म असतो.
जागृत आ ण अंतमनाती पर परसंबंध आ ण या तु नेत ऐ छक (म -पाठ चा

मणका म जातंतू यं णा) आ ण अनै छक म जातंतु वषयक यं णा यांचं त बब
अस े जै वक यं णा तुम या रीराम ये असते हे ात या. या दोन यं णा कधीकधी
वेगवेग या वा कधीकधी एक तपणे काम क कतात. जे हा तु ही पे ीयं णा आ ण
डोळे , कान, दय, यकृत, मू ा य अ ा वेगवेग या अवयवां या रचनांचा अ यास करा
ते हा तुम या ात येई क या सग या अवयवांम ये पे ीसमूह असतो. या
पे ीसमुहाची एक बु म ा असते. यानुसार हा सगळा समूह एक काय करत असतो.
आप े मा टर मा ड हणजेच जागृत मना या सूचनांनुसार या समूहा ा आ ा वीकारणे
आ ण याचे तकसुसंगत अनुमान काढणे य होते. आ ण यामुळेच या करणात मागे
वणन के े या मानस ा ा या घटनेम ये रचना मक आ ण सकारा मक सूचनांना
फु फुसां या समूह बु म ेनं यो य तो तसाद द ा.

या पु तकात, आप ं उ हे मनाची कायप ती अ धक चांग या कारे समजून
घे यासाठ मनाचं काम कसं चा तं यात ं गूढ र करणं हे आहे. माणूस ांत, नवांत
असताना बा मन हे उपचारकानं (अंतमनानं) सुचव े या यो य नकषांवर आधा रत काम
कराय ा सु वात करतं. चेतापे ी स य होतात आ ण मग मना या गती ी कृती ा
सु वात होते. थी अव थेत असताना, अंतमन हे ारी रक-भौ तक गो या
भावातून मु होतं आ ण थळकाळाचं भानही या ा राहत नाही.
व बीचे व ाथ अस े या डॉ. इ हा स यांना अंतमनाचे काम अ ा कारे थ गत

करणे य हायचे. बाहेर आजूबाजू ा अस े या कोण याही गो ची जाणीव न
गमावता मना या आंत रक का ा या सहा याने यांना रोगाचं नदान करणं य
हायचं.
ीआड असणा या गो ी पाह याची द ी असणं हे अंतमना या अनेक

साम यापैक एक आहे. या साम यामुळेच व बी, डॉ. इ हा स आ ण इतर अनेकजण
माणसाची अंतगत रचना, कृती आ ण रोगाची ा ती; वाय जोडी ा यामागचे कारण
या सग या गो ी प पणे बघू कतात. णा ा बरं कर यासाठ या गो ीची मो ाची
मदत होते हे स झा े आहे. यां या आजारपणा ा कारणीभूत अ ा मान सक आ ण
भाव नक कारणाचं प ीकरण हे ब तां वेळे ा यांचं उ र असतं.
सवसाधारण कृती ही खा माणे असते:
१. अडचण वा सम या काय आहे हे एकदा बघा.
२. मग या या उ राकडे वळा कवा अंतमना या मागाकडे वळा.
३. यानंतर जे घडे यावर गाढ ा ठे ऊन न त राहा.
‘म ा आ ा वाटत आहे!’ कवा ‘यापे ा अ धक चांग ं होई !’ असं काहीतरी

हणत तुमचे उपचार कमजोर क नका. अंतमना या मा यमातून आप ं बा मन जी
काही यू ट काढू न आप या रीरा या पे ीयं णे ा सुपूद करत असतं याचं अ यंत
व ासानं आ ण ामा णकपणे तंतोतंत पा न कर याचं काम आप ं रीर करत असतं.
काम हाय ा हवं ही तुमची भावना ‘मु य आ ण मह वाची’ असते. ात ठे वा आरो य
तुमचं आहे! संतु न तुमचं आहे! चाणा बना आ ण अंतमनाची बरं कर याची जी
अमयाद आहे तचा पूरेपूर वापर करा!

आ म व ासाचा अभाव आ ण द ाहीन अ त य न ही अपय ाची कारणं असतात.
तुमची या गो ीवर ा असते ती गो अंतमना ा सुचवा आ ण ांत हा. वत: ा थोडं
मोकळं करा. नमाण झा े या बकट, ‘हे दवससु ा जाती ’ असं सांगा. वत: ा थोडं
थी के ं त क तु ही अंतमनावर भाव टाकू कता. अंतमना या गती ी कृती ा
चा ना दे ऊ कता आ ण यातून काहीतरी भरीव घडू न येऊ कतं.
एकपे ीय जीवाचा व थत अ यास के ा क मग आप या गुंतागुंती या रीरात

काय काय सु असे हे आप या ा जाणवतं. एकपे ीय जीवांना अवयव जरी नस े तरी
यांनाही मन अस याचं यां या हा चा तून दसून येतं. हा चा , पोषण या,
एक पता आ ण न कासन वा ोप पावणं या मू भूत या पार पडत असतानाही
या- त या दसून येतात.
डॉ. अॅ े सस कॅरे स यांनी प यां या प ां या मनावर योग के े . या

योगाती न कष खूपच वै पूण आहेत. संपूण अवयवांचा वकास झा े ा
नसतानाही जीवनाची सगळ काय सु असतात याकडे यांनी वेध ं आहे.
माणसा या रीरातून या या अंतमना या कायाचं च उमटतं. आप या ख या

अंतमनातच वस े या असतात. अंतमना या कायाची मता अप र मत
अस यामुळे कोणा ाच अंतमना या कामाची संपूण क पना करता येत नाही. ते कसं काम
करतं हे जसजसं आप या ा कळतं तसातसा आपण याचा उपयोग कराय ा ागतो.
आपण जर आप या रीरा ा, मना ा सै -मोकळं सोड ं तर आप या रीराची काळजी
घेणारी एक , एक चैत य असतं असं ोकं हणतात. हे खरंही आहे. पण यात
मु य अडचण हणजे आप ं बा मन सतत यात आडकाठ उ प करत असतं.
पंच यां या आक ना या आधारावर बा गो या दस याव न बा मन अनेकदा
आप या मनात खोटा व ास, भीती आ ण चुक ची मतं तयार करतं.
मान सक, भाव नक प र थत मधून भीती, खो ा ा आ ण नकारा मक गो ी

जे हा अंतमनात बबव या जातात ते हा या सूचनांबर कूम काम कर यावाचून
कोणताही पयाय याकडे क राहत नाही.
तुम याम ये आत वस े ा ‘ व’ सवसाधारणपणे सगळं चांग ं हावं यासाठ सतत

काम करत असतो. सग या गो या मागचा जो सुंदर म ाफ असतो याचं अंगभूत
त वच यातून त ब बत होत असतं. ए डसन, का हर, आईन टाईन आ ण अ ा अनेक
महान ोकां या कायाकडं बघा. बा णाचा अ त बाऊ न करता यांनी अंतमनात

दड े या ब वध ख ज याचं दार ठोठाव ं . वत:वर व ास ठे व याचं कारण ोधा. तु ही
जे बघू कत नाही यावर जर तु ही व ास ठे व ा नाहीत तर तु ही फार ांब जाऊ कत
नाही. म ा ेम दसत नाही पण म ा ते जाणवतं; म ा स दय दसत नाही, पण
मा यासमोर आ े ं मी बघतो. अंतमना या साम या वषयी आ म व ासाचा अभाव
असणं हे आप ं सवात मोठं अपय असतं. तुम या आंत रक ी वत: ा जोडू न
या.
तु ही एकदम प रपूण आहात हे त व जोवर तु ही आचरणात आणत नाही तोवर

नुसतं हे त व माहीत असून काय उपयोग? व-अ त वाची जाणीव असणं ही बरी
हो याची एकमेव गु क आहे.
म ा एक माणूस माहीत आहे क या ा असं सांग यात आ ं होतं क स ाचा पाय

या या डो याव न सात वेळा फरव ा तर याची चामखीळ नघून जाई .
यानं या गो ीवर व ास ठे व ा आ ण याचा प रणाम दसून आ ा. स ा या

पायाचा या या ी काही संबंध न हता. हे केवळ मना या मुळेच झा ं होतं. मान सक
वीकार आ ण ा ही कारणं होती आ ण चामखीळ नघून जाणं हा याचा प रणाम
होता. तु ही जर तणाव त आ ण चता त असा तर अंतमनही कठ ण काळात
तुम याकडे अ जबात दे त नाही.
एकदा बॉय रची ती करणा या माणसानं तीसाठ २०० डॉ र आकार े

हणून एक घरमा क त ार करत होता. यावर तो तं हणा ा, ‘हरव े या ख याचे
मी ५ सट् सच आकार े आ ण काय बघाड झा ा या मा हतीसाठ १९९.९५ डॉ र
आकार े .’
याच माणे, अंतमन हे कु तं असतं. तुम या रीराचा कोणताही खाव े ा

अवयव बरा कर या या सग या प ती या ा मा हती असतात. आरो याचं फमान सोड ं
क अंतमन याचा अं गकार करणारच, पण ांतपणा ही खरी गु क आहे. ‘सहजपणे
या गो ी होऊ कतात.’ येक गो ी या तप ी ात पड याची गरज नाही. ेवट होणारा
प रणाम फ माहीत असाय ा हवा. आरो य, आ थक प र थती, नोकरी यांबाबतची
कोणतीही सम या असो; त यातून मु होत आनंद प रणामाची जाणीव अनुभवा.
मो ा आजारपणानंतर बरं वाट यावर तु हां ा कसं वाट ं होतं हे आठवा. सग या सु त
आका ांचा कस ाग याची भावना मनात येते. तुम या मनात या सग या नवनवीन

क पना भ व यासाठ नाही तर आता या णासाठ अं तम थतीत पोहोच याचं
जाणवतं.
‘द मरॅक स ऑफ माइंड’वरी आम या ा यानांना उप थत रा ह े या आम या

व ा यापैक एका ा डो यांचा गंभीर ास होत होता. डॉ टरांनी तातडीनं या
करावी ागे असं सां गत ं होतं.
या ा एक व ेष तं कसं अव ं बायचं या या सूचना दे यात आ या: एक छोटं सं

सकारा मक वधान यायचं. ते व थत ात ठे वायचं आ ण अंगाईगीतासारखं
एकसारखं हणत राहायचं.
रोज रा ी झोप यापूव जाताना हा माणूस यानाव थेत जायचा. याचं सगळं यान
एकाच जागी खळ े ं असायचं. तो या या डो यां या डॉ टरकडे क त करायचा.
डॉ टर या या समोर बस याची आ ण ‘हा तर चम कार घड ा आहे,’ असं डॉ टर या ा
हणत अस याचं ऐकू ये याची तो क पना करायचा.
झोपाय ा जा याआधी दररोज रा ी साधारण पाच मनीटं तो ही गो पु हा पु हा

ऐकायचा. तीन आठव ांनंतर, याचे डोळे याने आधी तपास े होते या ने त ांकडे
तो पु हा गे ा आ ण ‘हा चम कार आहे!’ असं डॉ टर या ा हणा े .
असं कसं झा ं ? तर यानं एक साधन हणून डॉ टरां या मा यमातून आप या

मनात क पना या या अंतमनावर बबव . वारंवार या गो ीचा उ चार के ा, व ास
ठे व ा आ ण तसंच होणार ही अपे ा मनात बाळग . असं क न यानं अंतमना ा तसं
कर यासाठ उ ु के ं . मग अंतमनानं प रपूण अव थेती डो यांचं च तयार के ं
आ ण तातडीनं डो यांना बरं कराय ा सु वात के . आप ं मन काय काय चम कार
घडवून आणू कतं याचं हे आणखी एक उदाहरण.

करण-3
अंतमन आ ण दा चं सन
म गरज
पी माणूस हा मान सक
असते. दा
ा आजारी असतो आ ण या ा मान सक उपचारांची
पऊन बेधुंद होणारा माणूस या या इतर न सनी म ांम ये
न क च वेगळा उठू न दसतो. दा ही सम या बन े ा माणूस द घकाळ हे सन करत
असतो. अनेक दवस, आठवडे आ ण अगद काही म हनेसु ा तो सतत दा पीत असतो.
म वकार जड े या माणसांचं असं हणणं असतं क ती इ छे पोट यांना ठरा वक
काळानं दा यावी ीच वाटते. तो सवयीचा गु ाम बनतो. या कृतीतूनच मग दा ची धुंद
चढाय ा ागते. ही गो इतक वारंवार हाय ा ागते क या सवयीचा, या
जीवनप तीचा पगडाच या या अंतमनावर उमटतो.
म पी माणूस हा आधीपासूनच दा या त फ ा रण गे े ा असतो. यामुळे

आपण परत परत या सवयी या आहारी जाणार अ ी भीतीच या या मनात बस े
असते. या या अंतमना ा दा प या या सवयी या आहारी जा या या सतत या
सुचनांचीच सवय झा े असते. क पनेत या या च ामुळे अधेमधे थांबून तो पु हा दा
प याकडे ओढ ा जातो. या या अंतमनावर उमट े या तमा ख या हाय ा सु वात
होते. प याची चढाओढ ाग याची क पना या या डो यासमोर तरळते. याम ये पे े
भर े े असतात आ ण रचव े जातात. यातून मळणारं सुख, आनंद आ ण मजे या

भावनेची क पना तो करतो. या या क पनेचे वा असेच पुढे दौडत रा ह े तर तो सरळ
उठू न बारम ये जातो आ ण दा ची बाट वकत घेतो.
दा प या या सवयीतून मु हो यासाठ म पी माणूस य नही करतो.

इ छा चा उपयोग करतो. पण तो जतके जा त य न करतो वा जतक जा त
इ छा वापरतो ततका जा त तो या फस ा प र थतीत अडकत जातो.
याचे य न हे नेहमी वत: ा पराभूत करणारे ठरतात. यामुळे याचा प रणाम

नेहमीच जे हवं असतं या या व हो यात होतो. याचं कारण वाभा वक आहे:
सवयीवर वजय मळव यासाठ द जाणारी सूचना ही नब , हीन असते.
अंतमनावर कायमच बळ क पनेचं नयं ण असतं. दोन व क पना समोर आ या तर
अंतमन नेहमीच यात या बळ क पनेचा वीकार करतं. य न वर हत माग हा सव म
असतो. या करणाम ये या प तीची तप ी वार चचा के आहे.
दा या प ह या या यापासून दा पणारा माणूस जगापासून र जाय ा ागतो.

‘एकच या ा आ ण मग वाहापासून र’ असं अगद कौतुकानं सां गत ं ही जातं.
अखेरीस धुंद चढे पयतची अव था येई तोवर तो दा पतच राह याची यता नमाण
होते. ‘मी परत असं करणार नाही!’ अ ा कारची आ ासनं म पी कडू न परत
परत द जाणं ही न याची गो आहे. अ ा कार या वधानांना काही अथ नसतो.
अपराधीपणाची भावना, भयानक टोचणी ागून राहणं आ ण रम या गो नी ही
पछाड जाते. याहीपुढे जाऊन अ ा नं दा मुळे वत: ा खूप बळं के े ं
असतं यामुळे थो ा काळाकरता का होईना पण अ ी ा दा पासून र रहावं
ागतं.
म पी ा खरोखरच खूप ारी रक आ ण मान सक ास होत असतो.

थरथरणारे हात आ ण आखड े े नायू यांतून या चं ास े ं मन उघड होतं.
अ ी कदा चत रा ी नीट झोपूही कत नाही. ब तेक वेळे ा अ ा पासून
याचे कुटुं बीय, म मंडळ रावतात. अ ी समाजात आप पत, त ा आ ण
आदर सगळं च गमावून बसते. ब याच वेळे ा दा डी खूपदा खोटं बो ते. अनेकदा
तर अ ी इतरांकडे पै ांची याचना करते.
आता तुम या मनात उभे राहती : ‘असं घड याचं कारण काय? हा माणूस या
मागा ा का ाग ा? आजवर इतका सुजाण नाग रकासारखा वागणारा हा मनु य
दा या आहारी का गे ा आ ण इतका रानट कसा काय वागाय ा ाग ा?’

दा ा कडू न या या या थतीसाठ ची अनेक आ ण वेगवेगळ कारणं
ब तेक वेळे ा दे यात येतात. इथं काही नेहमीची कारणं द आहेत: यूनगंडाची
भावना, आपण नको अस याची भावना, भीती, असुर तता, काम वा वसाय यांब चं
अपुरेपण, अ ात भीती, जीवना वषयीची भीती, जबाबदारी वीकाराय ा नकार आ ण
अ ी आणखीही इतर बरीच कारणं असतात.
अ ी तथाक थत कारणांची मोठ याद तु हां ा मळू के . का ांतरानं आणखीही

कारणं मळती .
यावर वचार करा: तु ही जर म पी असा तर तसं हो यासाठ आजवर कती

म हने आ ण कती पैसे तु ही खच के े ? कदा चत वषभराचा का ावधी असे , एक
ब यापैक र कम खच के असे . या जोडी ा तुम या रीरा ा प के दा डे
बनव यासाठ बरेच य न के े असती . दा प यासाठ जे हा तु ही काहीतरी कारण
ोधता आ ण या ा अगद ग डस नाव दे ता जसं क नाकार याची भावना वगैरे; ते हा ते
र कर यासाठ तु ही काय करता?
तु ही म पी बन याचं खरं कारण जर मी तु हां ा सां गत ं तर ते तु ही ांतपणे

पचवू कणार नाही. वचारीपणे वाग याचा, मनाची ांती टकव याचा आ ण
सवसाधारण व थत आयु य जग याचा एक माग असतो. मी जे सांगेन ते कदा चत
तु ही ग जारत अस े या तुम या जीवनप ती या व असे . तुम या दा प याचं
कारण तु ही वत: आहात! तुमचा जीवनाकडे बघ याचा कडवट ीकोन यासाठ
कारणीभूत आहे.
तुमचे वचार, भावना, व ास आ ण तु हां ा जसं जीवन जगायचं आहे या ा

अस े तुमची पसंती याव न तुमचं जग ठरतं. तुम या या जगाव न हणजेच तुमचं
रीर, तुमची कृ यं आ ण जीवनाकडे बघायचा तुमचा ीकोन याव न तुमचं आरो य,
आ थक थती आ ण जीवनात या इतर सग या गो ी क ा असती हे ठरतं. तुम या
नेहमी या वचारसरणीत तुमचा मान सक ीकोन सामाव े ा असतो. तुम या वचारांना
एखादं मूत प येतं. तुमचे वचार एखा ा ठकाणी क त होतात. आयु य, ोक आ ण
इतर सग या गो कडे बघ या या तुम या मान सक त येचं ते कारण बनतं. जे वचार
तु ही सतत मनात ग जारत बस े े असता यातूनच भावनांची न मती होते. तु ही सतत
जे वचार करत असता यातूनच तुम या वा ा ा :ख वा आनंद, आरो य वा वेदना,
ाभ वा घोर नरा ा, संतु त मन वा ताण, अ व थता या गो ी वा ा ा येतात. तुमचे
वचारच तु हां ा एकतर म पी बनवतात कवा तुम या मना ा ांत बनवतात.

अंतमन हा आप या बु म ेचा आ ण साम याचा ोत असतो. अ ा अंतमनाचं
काम कसं चा तं या या ी तुमचा प रचय क न दे णं हे माझं येय आ ण काय आहे.
तुम यासाठ चं हे सवा धक ा मान सक यं आहे. तुम या वचारांमधून
अंतमनावर या गो ी बबव या जातात याच गो ी कट होतात. जीवना या सग या
अंगाम ये तु ही जसे असता तसा वचार करता, त ी तुमची भावना होते. अंतमनात जे
वचार तु ही ठसवता तेच तुम या दा प याचं कारण असतात. यामुळे खरं तर आणखी
कोणतं कारण तु ही ोधायची गरजच नसते.
यामुळे आता या णापासून इतरांना दोष दे णं थांबवा. तेच मा या प याचं कारण

आहेत असं हणणं थांबवा. नेहमीची काही ठरा वक कारणं म ा माहीत आहेत: ‘दे वा, मी
मा या नव याबरोबर वा बायकोबरोबर रा कत नाही,’ ‘म ा कधी संधीच मळा
नाही’, ‘मा या पा कांना मी कधीच नको होतो’, ‘मी अनाथ होतो’, ‘म ा यूनगंड होता’,
‘मी माझी सगळ संप ी गमाव ,’ ‘मी हान असतानाच माझं सगळं कुटुं ब गे ं ’ अ ी
एक ना अनेक कारणं सां गत जातात.
मी या मु यावर पु हा भर दे त आहे: तुम या दा प याचं कारण तु ही वत:

आहात. एकूणातच जगाकडे बघ याचा तुमचा ीकोन आ ण वचार हे याचं मूळ कारण
आहे.
का ांतरानं एक वेळ अ ी येते क तुमचे सगळे वचार तुम या अंतमनात घर क न

राहतात. आ ण मग या गो मुळे हे वचार नमाण झा े े असतात यांचे च , यां या
पसंती या तमा तुम या मनात तयार होतात आ ण कटही होतात.
यामुळे आता अंतमन नावाची जी बरं कर याची चंड आ ण अमयाद साम य

तुम याम ये दड े ं आहे या या ी वत:चा प रचय क न या. तु ही जर म पी असा
तर ते मा य करा. हा उडवून ावू नका. अनेक जण ही गो च मा य कराय ा नकार
दे तात आ ण यामुळे यांचं दा चं सन कधीच सुटत नाही.
तुमचा वकार हे अ थैय असतं, आंत रक भीती असते. जीवनाचा सामना तु हां ा
करायचा नसतो. यामुळे बाट चा आसरा घेऊन वत: या जबाबदारीपासून पळ
काढ याचा तुमचा य न असतो. दा ा माणसाबाबतची व ेष गो हणजे या ा
वतं , मोकळं हायची इ छा नसते. आप त ी इ छा आहे असं या ा वाटत असतं.
वत: या इ छा वषयी तो खूप बढाया मारत असतो. दा या न ेत तर झा े ा
माणूस अगद अ भमानानं सांगतो, ‘मी आता परत कधी दा ा प करणार नाही’; पण

तेवढं साम य या याकडे नसतं. याचं कारण हे साम य ोधायचं कुठे हेच या ा माहीत
नसतं.
दा डा माणूस यानं वत:च बनव े या मान सक तु ं गात राहत असतो. या या

वत: या समजुती, मतं आ ण एकूणच वातावरणाचा भाव यांनी तो घेर े ा असतो.
ब तां ोकां माणे तोही सवयीचा गु ाम असतो. याच एका सरधोपट मागानं आप
त या ायची यासाठ जणू तो बां ध च असतो.
म पी नं या या मान सकतेत वातं य आ ण ांती यांची क पना उभारणं

गरजेचं असतं. तरच ही गो या या अंतमनापयत पोहोचू कते. तसं झा ं तरच
सव ा अंतमन या ा दा या चंड इ छे पासून र, मोकळं क के .
यानंतरच आप या वत:चं मन कसं काम करतं याची न ानंच ओळख झा े ा म पी
माणूस खरोखरच याची सगळ वधानं मागे घेऊ के आ ण वत: ा स क
के .
आप या अंतमनावर वत: या समजुती आ ण सवय चा भाव असतो. या

सवयीपासून खरोखरच सुटका हावी असं जर दा ा माणसा ा कषानं वाटत असे
तर ५१ ट के तो आधीच बरा झा े ा असतो. ही सवय त ीच सु राहावी यापे ा
यापासून सुटका हावी असं जर या ा अ धक माणात वाटत असे तर दा पासून
संपूण सुटका मळवताना या ा खूप ास होणार नाही.
म पी ा आप या मना ा पु हा न ानं उभारावं ागतंच.
हे कर याचे काही माग आ ण प ती आहेत. जे हा तु ही चांग या गो चा वचार

करता ते हा चांग या गो ी घडतात आ ण जे हा तु ही वाईटाचा वचार करता ते हा तसंच
घडतं. मना या नयमाची ही साधीसरळ उदाहरणं आहेत. एखादा माणूस जर सतत याचं
:खच ग जारत बस ा तर सगळ कडे या ा ख करणारे अनुभवच मळती . पण
याउ ट आप या वसाया या भरभराट ची व ं यानं पा ह , चांग ा वचार के ा तर
या या वसायाचाही उ कष होई . मना या या नयमां या यता जाणून घे यासाठ
मनात न ा ेरणादायी जाणीवा, न ा समजुती वसाय ा ह ात.
जो कोणता वचार आपण वत: या मनावर ठसवू तोच वचार, तीच जाणीव
व तारते हे म पी माणूस कतो. मन: ांती या जोडी ा सनापासून सुटका झा याचं
च बघ यात जर म पी नं वत: या मना ा गुंतव ं तर या न ा द ेकडेच याचं

क त राही . वातं य आ ण ांती या संक पना ज वणारे वचार आ ण भावनाच
या या मनात येती . या कोण या क पने ा भाव नकतेची साथ ाभते ती
अंतमनाकडू न वीकार जाते. वाभा वकपणेच हा प रणाम दसून येतो.
आपण जे :ख सहन करतोय ते थ नाही तर यातून काहीतरी चांग ं बाहेर पडू

कतं याची जाणीव दा ा ा होणं मह वाचं असतं. नाहीतरी या भोगातून काय
चांग ं न प होणार?
असंच दा पत राहणं हणजे ारी रक आ ण मान सक पातळ वर वत: ा

अधोगती ा नेणंच असतं. आता, या घडी ा तुम या इ छे ा ‘नाही!’ हणाय ा सु वात
करा. तुम या अंतमनात या साम याचा तु हां ा पा ठबा आहे याची जाणीव ठे वा. अगद
तु हां ा नैरा यानं ास ं असे वा तुमचा थरकाप उडा ा असे तरीही तुम याकरता
वत: या आत वस े या आनंद आ ण वातं याची क पना कराय ा सु वात करा. हाच
पयायांचा नयम आहे. तुमची क पना च तु हां ा आजवर बाट पयत नेत होती.
आता याच क पना ा तु हां ा वातं य आ ण मन: ांतीकडे घेऊन जाऊ ात.
तु हां ा थोडा ासही होई पण तो चांग या, सकारा मक हेतूसाठ असे .

बाळा या ज मावेळ आई ा होणा या सूतीवेदने माणे तु ही तो ास सहन करा .
अगद , त ाच कारे मनाचं नवं प तुम यासमोर येई . तुमचं अंतमन मना या
ांतवृ ी ा ज मा ा घा े .
तु हां ा माहीत असो वा नसो, तुमची वचारधाराच तुम यावर नयं ण ठे वत असते.
वत: या अंतमनावर तु ही जे वचार ठस वता यांना कोण याही कारे त न करता
अंतमन ते वचार वीकारत असतं याची आता तु हां ा पूण जाणीव झा आहे. वत: या
आयु यावर नयं ण मळवाय ा आता तु ही सु वात क कता. तुम या मना ा त
ावणं हणजेच रचना मक, सुसंवाद आ ण वधायक वचार करणं आहे.
म वकार नावानं ओळख ा जाणारा तुमचा आजार हा मान सक आहे. मान सक

ग धळ आ ण चुक ची वचारप ती यांमुळे तो होतो. वारंवार दा या यानं आ ण दा तून
मळणा या न ेवर, वर व ास ठे व यामुळं म पी वत: या अंतमनावर हीच
गो बबवते. याचा वाभा वक प रणाम असा होतो क अ नयं त दा प याची सु त
वृ ीच बळावते. प ह ा या ा घेत यानंतर आणखी एक या ा यावासा वाटणं ही
ारी रक इ छा, मोह नसतो; तर ही संपूणपणे मान सक, अंतमनाची इ छा असते. याचं
कारण एक या ा झा यानंतर ‘अजून एकच! आणखी एकच!’ यावा असं हण याची

इ छा तु हीच अंतमनावर बबव े असते. अथात, खूप काळ अस े या सवयीचाच हा
प रणाम असतो. ‘अजून एक’ ही सूचना अंतमनात खो वर जते. तु हां ा याय ा भाग
पाडणारी ही प र थती नसते तर तुमचा प ह ा या ा पऊन झा यानंतरही तु हां ा
आणखी दा याय ा भाग पाडणारी ही थती असते.
दा डी जे हा दा पत असते ते हा अंतमना ा असंच सु ठे वा हा संदे

यातून जात असतो. मग खूप काळ या सवयीतून तुमचं अंतमन तुम याकडू न तीच कृती
क न घेतं.
म पी नेहमी नरा अस तरी जीवनात या आप या इ छा आकां ांची

जाणीव यांना रा ह े नसते. आप या येयापयत पोहोचून एक संपूण, आनंद जीवन
जगणं य आहे. तसं करणारी आहे हेच यांना माहीत नसतं. इ छत गो
मळ व यास आपण स म नाही या समजुतीखा च यांनी खूप काळ काढ े ा असतो.
या या नैरा याचं फळ अ नयं त दा पणं असतं. सग या वचार पी बीजांना यां या
यां या व पा माणे फळ येत असतं. जे अंतमन आता दा ा ा याय ा
कारण दे त असतं तेच अंतमन या सनातून या ा मोकळं ही क कतं.
वत:ची सुटका क न घे यासाठ तु ही वाप का अ ी एक न त प त इथं

द आहे. हा एक मानस ा ीय नयम आहे. याचा जर वापर के ा, तर यातून तु हां ा
मन: ांती मळे .
• प ह पायरी: आरामखुच त बसा कवा सो यावर आडवे झोपा. काही

मनीटं तु ही वत: ा एकदम नवांत करत अस याची सूचना ा. आता
गुंगी या, झोपाळ े या अव थेत वत: ा या. आता तु हां ा माहीत आहे
तसं अ ा नवांत, ांत, हण म अव थेत वत: ा मु कर यासाठ
आव यक असणा या सूचना तुम या अंतमना ा ाय या आहेत.
• सरी पायरी: अधवट झोपाळ े या अव थेत, तुम या अंतमना ा हणा, ‘या

सवयीपासून मी मु झा ो आहे. म ा मन: ांती मळा आहे.’ मु
झा या या आनंदात वे करा. पाच मनीटं कवा या न अ धक काळ असं
करा.
• तसरी पायरी: आता तुम या ज े ारी तुमची एखाद य उभी आहे

अ ी क पना करा. तुमचे डोळे बंद आहेत. ती कदा चत तुमचे डॉ टर

असती , पती असे वा प नी असे . ही य तुमचं अ भनंदन करत
आहे असं ऐका. अ भनंदन या दांनी तु हां ा संपूणपणे मन: ांती ाभ
आहे असं वाटे . स या दांत सांगायचं झा ं तर सनापासून तुमची
संपूण सुटका. आनंदाची भावना नमाण होईपयत परत परत हा द ऐकत
रहा. समाधानाची भावना ा त करा.
दवसा असं करताना तु हां ा झोप ाग तर तुमचे य न वाया गे े नाहीत याची

खा ी बाळगा. दवसातून असं दोनदा वा तनदा करा असं मी तु हां ा सुचवीन. रा ी या
वेळ अंगाईगीतासारखा अ भनंदनाचा द तुम या मनात घोळवा. यामुळे तु हां ा संपूण
बरं वाटाय ा मदत होई . असं तु ही करत रा ह ात तर तो वचार तुम या अंतमनापयत
पोहोचे आ ण सनासाठ आसुस े या बाक सग या इ छा नघून जाती .
वर सां गत े प त ही काहीतरी का प नक वा दवा व वाटे अ ी गो नाही.

तुम या मनात नमाण झा े ं च हे वा तव असतं यावर जर तु ही व ास ठे व ा नाहीत
तरच ते दवा व ठरतं. अंतमना ा अ ा कारे सूचना द यानंतर ंका, भीती नैरा य या
गो ी तुम या दारा ी येती का? काही तासांपूव कवा या दव ी सकाळ मना ा
ाव े त आठवून बघा. वत: या अंतमनात तु ही जे बीज रोव े ं असतं यानं
आता मना या खो क यात आत कुठे तरी मूळ धराय ा सु वात के े असते. या ा
न क च फळ ध के . मानन ा ीय नयमाची अंम बजावणी तु ही के याचं तु हां ा
ठाऊक असतं. मनात हे बीज रोव ं गे ं क या ा अपे ापूत चं फळ येणारच.
भीती कवा नरा े या नकारा मक वचारांनी या बीजा ा खापत होणार नाही

याची काळजी या. दवसातून अनेकदा हे रोप वाढत अस याचं च बघा. नकारा मक
वचारां या ढगात तुम या अंतमनाची ही संवेदन ी च फ त उघडी क नका. जे हा
ंका, भीती, चता वा नरा ा तु हां ा ासे ते हा ांतपणे वत: ा याची आठवण
क न ा क तु ही आधीच एक च तयार के े ं आहे. अंतमनात याचा वकास होत
आहे.
वत: या येयावर मन एका के ं क तुम या मागात े सगळे अडथळे आ ण

ोभांवर तु ही वजय मळवू का . तु ही वापरत अस े या मना या नयमाचं जतन
के ं त आ ण यावर व ास ठे व ात तर तु हां ा न ानं गवस े ं वातं य, मना या
ांतीतून मळणारा आनंद यांचा अनुभव घेता येई .

गे या ३५ वषात दा या सनामुळे अ यंत वाईट भीषण प र थती अस े
एक केस या सा या सो या प तीमुळे बरी झा े मी पा ह आहे. रोज रा ी झोपताना
मु ता, वातं य हा द पु हा पु हा उ चाराय ा मी या ा सां गत ं होतं.
प ह याच रा ी झोपाय ा जा याआधी अधा तास तो हाच द परत परत उ चारत होता.
तो उठ ा ते हा पूणपणे बरा झा े ा होता आ ण आता तो स यांना मनाचे नयम
कवतो.
तुम या मनात या च त च ांवर व ास ठे वा. मग बघा, तु हां ा प रणाम

दसती च!

करण-4
अंतमन आ ण संप ी
वसायाची ग णतं जे हा बघडतात कवा ेअर बाजार कोसळतो कवा ोकं

आप गुंतवणूक गमावतात ते हा ब तां ोकांना अगद असहाय वाटतं.
परमे राचा अ य हात पाठ वर नसतो. अ ावेळ यांना असुर त वाटतं कारण
आप या अंतमनात कसं डोकवायचं हेच यांना माहीत नसतं. कधीही न संपणारा अ य
चरंतन साठा यां या वत:म येच आहे या गो ीब ते अन भ असतात.
द र मनोवृ ी अस े ा माणूस वत: ा गरीब प र थतीतच पाहतो तर सरीकडे

संप ी मळवाय या मान सकतेत अस े या माणसा ा या या गरजे या, ह ा अस े या
सग या गो ी मळतात.
ोकांनी ग रबीत जगावं यासाठ हे व बन े ं नाही. तु ही ीमंत बनू कता.

तुम या गरजेची येक गो तु हां ा मळू कते व तरी भरपूर कही तुम याकडे
असू कते. तुम या दाम ये तुम या मनाती चुक चे वचार झटकून याजागी नवे यो य
वचार पेर याचे साम यही असू कते.
गे या ३५ वषात मी अनेक ोकां ी संवाद साध ा आहे. यांची एक नेहमीची त ार

असते, ‘मी ीमंत आ ण समृ आहे असं अनेक आठवडे आ ण म हने मी हणत आहे,

पण काहीच फरक पड े ा नाही.’ म ा असं आढळ ं क जे हा ते ‘मी समृ आहे, मी
ीमंत आहे,’ असं हणतात ते हा आत कुठे तरी आपण वत: ीच खोटं बो त आहोत
असं यांना वाटत असतं.
एका माणसानं म ा सां गत ं , ‘मी समृ आहे असं मी वत: ा थकवा येईपयत
सां गत ं . आता तर गो ी आणखीनच वाईट झा या आहेत. जे हा मी असं वधान
करायचो ते हा ते अ जबात स य नाही हे म ा माहीत होतं.’ याची कवा
या यासार याच इतर अनेकांची वधानं यां या वत: या जागृत मनानंच नाकार होती.
उ टप ी, यां या वधाना या व असणारी गो च वरकरणी दसून येत होती.
वत: ा द े या सुचनेब वत: या मनातच ंका व झगडा असे तर ती

फ प होत नाही. वयंसूचना भावीपणे ते हाच सफ होतात जे हा याबाबत मनात
कोणताही संदेह नसतो. याच कारणाकरता, या माणसाकडू न जी वधानं के जात होती
यातून प र थती अजूनच बघड कारण या या वधानांतून या यात कमतरताच
सू चत होत होती. अंतमन केवळ तुमचे द वा वधान वीकारत नाही तर तुमचा व ास
आ ण समजुती यांचा वीकार करतं. भावी क पना वा व ास अंतमनाकडू न नेहमीच
वीकार ा जातो.
ही अडचण असणा यांसाठ या संघषावर वजय मळ व याचा एक माग आहे.

मु य वे झोपाय या आधी हे ावहा रक वधान वारंवार करा:
‘ दवसरा मी मा या सव े ात ीमंत होत आहे.’ या सूचनेब तुम या मनात

कोणताही संघष कवा ंका उ प होणार नाहीत कारण पैसे नस याचा जो छाप
अंतमनावर उमट े ा असतो या ा ही सूचना वरोध करत नाही
व चं माण खूप कमी झा यामुळे अ यंत चतेत पड े या एका ावसा यका ा

मी उपाय सुच व ा होता. तो या या ऑफ सम ये जाऊन बस ा आ ण यानं ांतपणे
‘मा या मा ाची व दररोज वाढत आहे. माझी गती होत आहे, मी दररोज
अ धका धक ीमंत होत आहे,’ असं वधान वारंवार हट ं . या वधानामुळे जागृत आ ण
अंतमनाचं सहकाय वाढ ा ाग ं आ ण याचा प रणाम दसून आ ा.
संप ीची क पना अंतमनावर उमट व याचा हा अगद साधा, सोपा, वै पूण
माग आहे. हे करण वाचत असतानाच ‘म ा संप ी आ ण य गरजेचं आहे’ असं
कदा चत तु ही हणत असा . तु ही असं कराय ा हवंत: दवसातून तीन, चार वेळे ा

वत: ी पाच मनीटं ‘संप ी… य ’ असं वारंवार हणा. या दांम ये चंड साम य
आहे. अंतमनाचं आंत रक साम य यातून दसून येतं. तुम याम ये अस े या या आंत रक
साम या ी तुम या मनाची मोट बांधा. तसं के ं तर तुम या कृती आ ण गुणव ेनुसार
त ी प र थती आ ण घटना तुम या आयु यात नमाण होऊ ागती . ‘मी हणजेच य ’
कवा ‘मी ीमंत आहे’ असं तु ही हणत नाही. तुम याम ये अस े या ख या साम यावर
तु ही भरवसा ठे वता. जे हा तु ही संप ी वा य असं हणता ते हा तथं कोण याही
कारचा संघष उरत नाही. पुढे जाऊन जे हा तु ही या क पनांवर ठाम व ास ठे वता ते हा
संप ी आ ण य ाची भावना तुम या आतून उम ू न येते.
संप ीची भावना संप ी नमाण करते; य वी हो याची भावनाच य नमाण

करते. ही गो कायम ात ठे वा. अंतमन हे बँके माणं असतं- अगद जाग तक
बँकेसारखं. जी कोणतीही गो तु ही अंतमनावर ठस वता ती क येक पट नी वाढू न
तु हां ा मळते. मग ती चांग असो वा वाईट.
‘आजूबाजू ा पुरे ा गो ी उप ध नाहीत’ कवा ‘इकडं कमतरता आहे’ कवा ‘मी

गहाण ठे व ं ं गमावून बसेन,’ आ ण अ ी बरीच वधानं जे हा तु ही करत असता ते हा
जणू काही कोरा चेक सही क न दे त असता. भ व या वषयी जर तु हां ा खूप भीती
वाटत असे तरीसु ा तुम यासाठ नकारा मक गो ना आक षत करणारा कोरा
धनादे च तु ही न ठे वत असता. तुम या मनात भीती वा तुमची समजूत याकडे
अंतमन तुमचा आ ह अस या माणे बघतं. या माणे काम कराय ा ागतं आ ण तुम या
आयु यात अडथळे , व ं ब, मयादा या गो ी आण यासाठ य न करत
राहतं. या याजवळ संप ीची भावना आहे या ा संप ी द जाते व या याकडे
अभावाची भावना आहे या ा अभाव, अडथळा द ा जातो.
अंतमन तु हां ा च वाढ ाज सु ा दे त असतं. दररोज सकाळ उठ यावर सम ,

य , संप ी आ ण ांती यांचे वचार तुम या मनाम ये जवा. याच गो चा मनात वचार
करा. जतकं य होई ततके हे वचार मनात घोळवा. हे सकारा मक वचार तुम या
अंतमनात क रकमे या पात रा न आप ा र ता ोधती आ ण तुम या
आयु यात उदं डता आ ण समृ घेऊन येती
‘अरे, मी ते सगळं के ं पण काहीच घड ं नाही,’ असं तु ही हट े ं मी ऐकू

कतो. कदा चत नंतर दहा मनीटांनी तु ही भीती या वचारांत गुरफट े े असा यामुळे
तु हां ा यो य तो प रणाम सा य झा ा नाही. जी चांग गो तु ही आधी मना ी

ठरव े असते ती यामुळे न फळ ठरते. जे हा तु ही मातीम ये बीजारोपण करता ते हा
परत माती खणायची नसते.
समजा उदाहरणाथ, ‘ती र कम भरणं म ा य होणार नाही,’ असं जर तु ही

हणणार असा तर ती र कम भरणं… यापुढे वा य अध सोडा आ ण कोणताही
सकारा मक, वधायक वचार करा. यावर मनन करा. जसं, ‘ दवस दवस मी सव कारे
अ धका धक समृ होत आहे.’
समृ होणं याचा अथ बु म ा, आक न आ ण भौ तक मा म ा अ ा सव

बाबतीत गती होणं. पैसा हे संप ीचं तीक आहे; ते वनीयोगाचं साधन आहे. ते
वातं य, वपु ता, ऐ -आराम आ ण सुसं कृतता यांचं तीक आहे. म ा असा एकही
माणूस माहीत नाही, जो हणतो क या याकडे गरजेपे ा सवकाही जा त आहे. उ ट तो
अजून जा त मळव या या ोधात अस याची यता जा त.
ब सं य ोकांचा असा समज असतो क यां या पै ांचं मू य हे द ण

आ केत या वा अमे रकेत या ॉकर म ये ठे व े या सो यावर अव ं बून आहे. च नाचं
अवमू यन होई आ ण आपण सगळं गमावून बसू अ ी भीती काह ना वाटत असते.
जे हा तुम या रीरात र ा भसरणाची या व थत सु असते ते हा तु ही नरोगी
आहात असं तुमचा डॉ टर तु हां ा सांगतो. याच माणे, तुम या आयु यात जे हा पैसा
मुब क माणात खेळत असतो, तुम या सग या गरजा भाग व या जाऊन वर क
उरत असते ते हा तु ही समृ असता.
उदाहरणाथ, ेअर बाजार कोसळ ा अ ी बातमी जर तु ही रेओव न ऐक तर

यामुळे तुम या मनात चता वा भीती दाटू न येते. ऐक े बातमी, मांड े ं ग णत हे
तु हां ा अ व थ हाय ा भाग पाडतं. खरं तर तुमची आ थक सुर तता आ ण संप ी या
गो ी तुम या अंतमनाती समृ ते या आंत रक भावनेवर अव ं बून असतात.
जे हा तु हां ा वत: या अंतमनापयत संप ी आ ण य या संक पना पोहोचवायची

इ छा असते ते हा ‘मी पै ांना तु छ े खते,’ ‘पैसा ही एक वाईट गो आहे’ वा ‘सग या
वाईट गो चं मूळ पैसा आहे’ अस मूख वधानं कधीही क नका. तुम या मनाचा
ीकोन अ ा कारचा असे तर मग पैसा तुम यापासून उडू न जाय ा वेळ ागणार
नाही. तुम या अंतमना ा दोन पर पर व , संघष करणा या सूचना मळा या तर
यात एक क पना स या क पने ा भावहीन बनवते आ ण मग काहीच व ेष घडत
नाही.

युगांमागून युगं पै ाचं प बद त गे ं आहे. संप ीब तुम या अंतमनात जर ढ
व ास असे तर पैसा तुम या आयु यात सतत येत राही आ ण येक णी, येक
ठकाणी तुम या सग या गरजा पूण करे
या दे ात तुम या आ थक आरो यासाठ पैसा ही आव यक गो आहे. हणूनच

तुम याजवळ गरजेपुरता पैसा अस ा पा हजे व कही रा ह ा पा हजे. पैसा ही खूप
चांग गो आहे अ ी समजूत क न याय ा आता सु वात करा. पै ावर ेम कराय ा
आ ण याबरोबर मै ीपूण संबंध ठे वाय ा सु वात करा. मग तु हां ा सगळं काही मुब क
माणात मळे . कधी क ाची कमतरता भासणार नाही.
े ही भाव नक गुंतवणूक असते. जोवर तुमचं वत: या कामावर वा वसायावर

म
ेम नसतं तोवर तु हां ा खरं, नभळ य ाभू कत नाही. ेम नेहमीच तुमचा व तार
करतं व अनेक पट त व तारत जातं. यामुळेच य वा मूत प येईपयत संप ी या,
समृ या संक पनेवर ेम करा. यावर तु ही ेम करता यात वाढ होते आ ण या
गो वर तु ही ट का करता, दोष काढता ती गो तुम या आयु यातून नघून जाते हे तुम या
मनावर मो ा अ रांत न ठे वा.
या मू भूत गो ी तु ही ा माहीत आहेत:
जे हा दे ाम ये पै ाचे वहन मु पणे होत असतं ते हा दे ाची आ थक थती उ म

असते. तुम या आयु याम येही पै ांचं नरोगी वहन होऊ ात. व ेषक न तुम या
मान सक ीकोनाम ये. पैसा चांग ा असतो या गो ीवर व ास ठे वा. यामुळे तु ही
जत या चांग या गो ी क कणार असा या सग या गो चा वचार करा. तुम या
आयु यात पै ांचं वहन कायम व पी सु राह यासाठ मान सक पातळ वर तु ही वत:
यां या ये याजा याचे माग बना. जी संप ी आद प तीनं तुम याकडे वा हत होत
आहे त ीच तुम याकडू नही वा हत होत आहे.
तु हां ा जर आ थक चणचण जाणवत असे , हातात डाचा मेळ जमवणं

तुम यासाठ कठ ण होत असे तर याचा अथ असा क काही भाग क ठे ऊन
तुम याकडे नेहमी सगळं काही भरपूर आहे ही गो तु ही वत: या अंतमना ा पटवून दे ऊ
क े ा नाहीत. तु हां ा असे काही ी पु ष माहीत असती जे आठव ात े काही
तासच काम करतात पण खूप पैसे कमावतात. ते अहोरा चंड क करत नाहीत आ ण
यांना कधी चणचणही भासत नाही. केवळ चंड घाम गाळ ा कवा ढोरमेहनत के तर
आ ण तरच य मळतं, संप ी मळू कते या गो ीवर व ास ठे वू नका. असं नसतं.

आयु यात ा वना य नांचा माग सव म असतो. या गो ी तु हां ा कराय ा आवतात
या गो ी करा. यातून तु हां ा आनंद मळतो, करताना मजा येते याच गो ी करा. काम
करताना म त मजेत, गाणं गुणगुणत काम करा. जर ते काम तुम या आवडीचं असे तर
तु ही तसं क का . याचबरोबर जर तुमचं वत: या कामावर मनापासून ेम असे
तर तु हां ा य मळे च.
मा या मा हतीत े एक अ धकारी आहेत. उ म पगाराची नोकरी आहे. गे या वष

जगभरात उ मो म थळं बघ यासाठ ते दहा म ह यां या ु झ सफारीवर गे े . आपण
इतके पैसे कमाव या या यो यतेचे आहोत असं यांनी वत: या अंतमना ा पटव ं आहे.
यां या सं थेत या अनेक ोकांना यां यापे ा वसायात ं जा त कळतं आ ण तरीही
यांना दर आठव ा ा १०० डॉ रपे ा कमी पैसे मळतात असं यांनी एकदा म ा
सां गत ं होतं. खरंतर यांना यापे ा अ धक चांग े पैसे मळू कतात, पण यां याकडे
त ी मह वाकां ाच नाही, वचार नाही.
पैसा हा या अंतमनात या व ासा वाय काहीच नाही. ‘मी करोपती आहे,

मी करोपती आहे,’ असं नुसतं हणून कोणी करोपती होत नसतो. संप ीमुळे मळणा या
य ा या क पना वत: या मनात जवून संप ीची जाणीव मनात ठे ऊन तु ही मोठे हा.
आम या एका व ा या ा आधी साधा व े ता हणून काम करताना आठव ा ा ७५
डॉ र पगार मळत होता. आता उ म वा षक पगार मळ वणारा से स मॅनेजर हणून तो
कायरत आहे. हे सगळं एका म ह यांत घडू न आ ं .
दररोज सकाळ दाढ करताना हा माणूस आर ात बघत हणायचा क , ‘तू ीमंत

आहेस, तू खूप य वी आहेस.’ काही आठवडे ही गो सु होती. साधारण आठ
आठव ांत या ा अचानकपणे इतर ८० व े यांचा मुख हणून पदो ती मळा .
दाढ करत असताना तु ही ांत, नवांत असता. आधी सां गत या माणे, आनंददायी
अपे ांवर व ास ठे ऊन एखा ा क पनेचा पुन चार पु हा पु हा के ा क ती गो तु ही
अंतमनापयत पोहोचवू कता.
व ायर इबे थएटरम ये होणा या आम या १२०० ते १३०० ोकां या वगात

एक नेहमी वचार ा जातो. ‘जर म ा काही ठरा वक रकमेची गरज असे , जसं क
१,००० डॉ र; तर मग मी केवळ याच गो ीवर क त कराय ा पा हजे का?’ तु ही
तसं क कता. याचा फायदा होई . असं अस ं तरी, एक सवसाधारण आ ण उ म
गो हणजे पै ांचा वचार कधीही एका व र कमेपुरता क नये. तु हां ा वातं य
मळवून दे त तुमचं जीवन सोपं करणारे मुब क माणाती पैसे असा वचार करावा. याचं

कारण हणजे तु ही जी गो अंतमनावर बबवता ती नेहमीच काही पट त वाढते. ग हाचं
धा य जसं ज मनीत पेर ं क यातून ंभर पट नी आणखी धा य मळतं याच माणे ही
गो घडते.
मुब केते या नयमांतगत अंतमन काम करतं. नसग हा नेहमीच सग या गो ी

सढळ हातानं, उदार मनानं दे त असतो. यामुळेच तु ही तुमची वत:ची पत वाढवा.
आयु यात तु हां ा रोज मळणारी कमत जर तु ही वत:च तुम या हातानं कमी के त
तर जगही तु हां ा तसाच तसाद दे ई . अनेकांना पैसे मळव याची खूप इ छा असते
पण मनात कुठे तरी दर आठव ा मी ७५ डॉ र मळवीन असा काहीतरी सु त समज
यांनी क न घेत े ा असतो. यामुळे याच कारचं, तेवढं च काम यां याकडू न होतं.
वा त वक ते या न जा त क कत असतात.
संप ी वषयीची तुमची जाणीव वाढ व याचं एक साधंसोपं तं इथे दे त आहे.

दवसातून असं य वेळा या वधानांचा वापर करा. ‘म ा पैसा आवडतो, माझं पै ांवर ेम
आहे, मी याचा ारीनं, वधायक प तीनं आ ण हाणपणानं वापर करते. मा या
आयु यात सात यानं पैसा खेळत आहे. मी आनंदानं पैसे खच करते. यामुळेच यापट त
खूप चांग या मागानं पैसे मा याकडे परत येतात. हे सगळं छान, खूप छान आहे.’ यामुळे
पै ां वषयी तुम या मनात यो य ीकोन नमाण हाय ा मदत होई .
‘पैसा ही वाईट, घाणेरडी आ ण क ं कत गो आहे,’ असं हणून पै ा ा कधीही

नावं ठे ऊ नका. या गो ी ा तु ही नावं ठे वता ती गो तु ही कधीच मळवू कत नाही.
जे हा तु ही सग या गो चा साक यानं वचार कराय ा सु वात करा ते हा खरी संप ी
ही अंतमनातून नमाण होणा या सुंदर क पनांवर अव ं बून असते याची जाणीव तु हां ा
होई .
अ धक पैसे मळव याची इ छा अस े या त ण गु तहेरानं वर सां गत े या तं ाचा

अव ं ब के ा. एके दव ी सकाळ या ा आ े या एका अनुभवावर आधा रत घुकथा
ह याची चंड इ छा या ा झा .
तो बस ा आ ण या ा क पना सुचाय ा ाग या. याची कथा वीकार गे .

मग यानं इतर अनेक कथा ह या. या े खनासाठ या ा उ म मानधनही मळा ं .
या या वत: या मनात तयार झा े या क पनां या मा यमातून संप ी या याकडे चा त
आ . तुमचं मन सु ा तुम यासमोर एखादा नवा ोध, न ा पु तकासाठ चा वा

खेळासाठ चा मजकूर, सा ह य उघड क कतं. यामुळेच तुम या अंतमनाचा उपयोग
करा.
म ा माहीत अस े या एका से स मॅनेजर ा तो जे हा सकाळ उठायचा ते हा

यां या मो न व मो हमेसाठ या चांग या क पना सुच े या असाय या.
या यासारखा से स मॅनेजर यांना कधी मळा ाच न हता. तो कंपनीचा अ य बन ा.
तुम या अंतमना ा क पनांची वानवा कधीच भासत नाही. आप या जागृत मनाकडे

जा यासाठ आतूर अस े या असं य क पना अंतमनात द े या असतात. अग णत
मागानी पैसे मळव याचे साधन हणून या क पना तुम यासमोर येतात. ेअर बाजार
उसळ ा वा कोसळ ा, पाऊंड कवा डॉ र वधार े वा यांचे अवमू यन झा ं अ ा
काहीही घटना घड या तरी ही या अखंड तुम या मनात सु असते. तुमची संप ी ही
कधीच खरोखर तुमचे बॉस, ेअस वा बँकेती पुंजी यावर अव ं बून नसते. खरोखरच ही
सगळ तीकं आहेत. (अथातच ती आव यक आ ण उपयु आहेत). सांग याचा मु ा हा
आहे क तुम याकडे संप ी आहे आ ण तुम या आयु यात सतत मुब क पैसा खेळत
राही अ ी वाही जर तु ही वत: या अंतमना ा दे ऊ क ात तर मग कोण याही पात
अस ा तरी पैसा तु हां ा नेहमीच मळत राही .
पैसा वा संप ी ही तुम या नोकरीवर कवा कामा या जादा तासांवर अव ं बून आहे
असं जर तु हां ा वाटत असे तर तुमचा हा समज चुक चा आहे. तु ही तुम या वत: या
समजुतीतच अडक े े आहात.
हे जग कारण आ ण प रणामांचं आहे. तु हां ा जर पै ांब काळजी वाटत असे ,

चीड असे तर अ ा अभाव अस े या, द र मन थतीतून पै ांची फ अ धक
उणीवच नमाण होई . तुमचा मान सक ीकोन हे कारण असतं आ ण कमी पैसा हा
याचा प रणाम असतो.
अनेकां या आयु यात आ थक चणचण अस याचं एक भाव नक कारण आहे.

अनेकांना ही गो कळाय ा वेळ ागतो. ही भावना हणजे म सर. उदाहरणाथ,
तुम याकडे बँकेत जमा कर यासाठ तुटपुंजी र कमच असताना तुम या पधकानं
बँकेम ये मोठ र कम जमा के े तु ही पा ह तर तु हां ा याचा म सर वाटतो का?
या भावनेवर वजय मळव यासाठ वत: ी असं हणा, ‘ही कती छान गो आहे ना!
याची भरभराट बघून म ा खूप आनंद होत आहे. या ा आणखी य , संप ी मळावी
अ ी मी स द छा करतो.’

तु ही काय करत आहात हे तु हां ा माहीत आहे का? अ ा रतीने तु ही अंतमनावर
खरोखर संप ी या क पनेचा भाव टाकत असता. हेवा, म सर अ ा वचारांना खतपाणी
घा णं खूप नुकसानकारक असतं कारण यामुळे तु ही खूपच नकारा मक थतीम ये
जाता. असं कर यामुळे संप ी तुम याकडे ये याऐवजी तुम यापासून र जाते. स याची
गडगंज संप ी बघून वा याची भरभराट होताना बघून जर तु हां ा खरोखरच खूप ास
होत असे तर मा तु ही न क च ताबडतोब या ा अनेक मागानं समृ मळो
अ ी स द छा करा. यातून तुम या मनात े नकारा मक वचार न फळ ठरती .
तुम या वत: या अंतमना या नयमानुसार मग संप ीचा मोठा वाह तुम याकडे
वळ याचंही ते कारण ठरे .
कसाबसा हातात डाचा मेळ बसवत अस े े ोकही तु हां ा कदा चत माहीत

असती . ते मो ा आ थक चणचणी ा त ड दे त असतात. यांचं बो णं तु ही ऐक ं
आहे का? अनेकदा यां या बो यातून यांची मनोवृ ी दसून येते.
आयु यात य वी ठर े या ना हे ोक सतत नावं ठे वत असतात. यां या

नावानं खडे फोडत असतात. ‘अरे, तो ना अगद चैनी माणूस आहे, तो नदयी आहे, तो
एकदम ु चा, कपट आहे,’ असं काहीतरी हणत असतात. यांना जी गो हवी असते
याच गो ीचा सतत ध कार करत रा ह यामुळे यांची गरज कधीच पूण होत नाही.
आप या सहका यां या गती आ ण भरभराट ब म सर वाटत अस यामुळेच ते यां या
य वी सहका यांना नावं ठे वत असतात. आप यापे ा जा त पैसे अस े या ना
नावं ठे वणं वा यांचा ध कार करणं हा तुम यापासून संप ी र उडू न नघून जा याचा
सवात वेगवान माग आहे.
तु हां ा कधीच संधी मळा नाही असं तु ही कधी हणता का? तु हां ा आ थक
मदत के नाही हणून तु ही तुमचे नातेवाईक, आईवडी यांना दोष दे ता का? तसं करत
असा तर ते त काळ थांबवा. तुम या वत: या मनाचा यो य उपयोग हे संप ीपयत
पोहोच याचं साधन आहे हे ात ठे वा. तुमचा मान सक ीकोन जर हण ी असे
तर आ ण तरच तुम या मनात या अप र मत क पना तुम या मा यमातून कट होऊ
कतात.
एखादा माणूस बाडी, अ ामा णकपणे पैसे मळवतो असा जर तुमचा दावा असे
आ ण या ा तु ही दोष दे त असा तर या ची काळजी करणं थांबवा.
मना या नयमाचा तो माणूस नकारा मक प तीने वापर करत आहे हे तु हां ा माहीत

आहे. क दे त. मनाचा नयम या ा बघून घेई . वर उ े ख के े या कारणांव न तु ही
या ा दोष दे णार नाही याची द ता या.
आ थक चणचणी या प र थतीचा जर तु ही अनुभव घेत असा तर तुम या

वत: या मनातच तो अडथळा नमाण झा ा आहे. तो मान सक अडथळा तु ही आता न
क कता. येकाबरोबर मान सक पातळ वर चांग ा भाव ठे वा.
रा ी झोपाय ा जाताना इथं उ े ख के े या याती अनेक तं ांचा अव ं ब करा.
संप ी या दाचा ांतपणे, सहजपणे आ ण मनापासून पुन चार करा.

अंगाईगीता माणे पु हा पु हा हणा. संप ी या दाची अंगाई क नच वत: ा झोपवा.
तु ही थ क होऊन जा असे प रणाम समोर दसती . संप ी, समृ या मुब कतेचा
ोट तुम याकडे वहात येई च. अंतमना या चम कारांचं हे आणखी एक उदाहरण आहे.

करण-5
अंतमन आ ण वैवा हक सम या
घ टदडफोटे याटाळसगयासाठ
या
चा सव
ब
म काळ हणजे नाआधीचा काळ. तुम याम ये आत
अन भ असणं हे तुम या सग या वैवा हक सम यांचं
कारण असतं. यो य पती वा प नी यांना वत:कडे आक षत कसं करायचं हे का.
उदाहरणाथ, तु ही जर नासाठ नवरा ोधत अस े ी असा तर तुमचं न का
होऊ कत नाही याची कारणं वत: ा सांगत बसू नका. याऐवजी, तु ही न आनंद
कसं क का हे वत: ा सांगत रहा. तुम या दकोषातून अ य हा दच काढू न
टाका. आपण क कतो यावर व ास ठे वणारी च त ा हवं ते क कते! यावर
व ास ठे वणाराच वत: ा हवं ते क कतो.
अंतमनाचं काम कसं चा तं या गो ी ी तु ही आता प र चत आहात. जी कोणती

गो तु ही अंतमनावर बबवा याच गो ीचा अनुभव तु ही जगात या . जे गुण आ ण
वै ं तु हां ा तुम या भावी नव याम ये हवी आहेत ती गुणवै ं वत: या
अंतमनावर बबवाय ा आता सु वात करा.
हे एक तं आहे: रा ी या वेळ तुम या आरामखुच त नवांत बसा. डोळे मटू न या.

तुम या रीरा ा सै , नवांत करा आ ण ांत, हण म अव थेत जा. वत: या
अंतमना ी बो ा. ‘मा या व ात ा राजकुमार ामा णक, स चा, न ावान, मायाळू ,

व ासू आ ण समृ असणार आहे. तो ांत आ ण आनंद आहे. ही गुणवै ं आता
मा या अंतमनात वस आहेत. जसजसा मी या गुणांचा वचार करते तसतसे हे गुण
माझाच एक भाग बनतात. तकार करता येणार नाही असा आकषणाचा नयम असतो हे
म ा ठाऊक आहे. न क च मा या सु त जाणीवांनुसार मी ी वा पु षा ा मा याकडे
आक षत करेन. मा या अंतमनात म ा जे स चं, खरं वाटे या ा मी आक षत करेन.
स या दांत सांगायचं झा ं तर, नयमानुसार म ा जसा ी वा पु ष हवा असे
यानुसार मा या अंतमनावर तमा उमटे आ ण मग मा या भावना, व ास यां या
अनुषंगानं मी या ी वा पु षा ा आक षत करेन.’
तुम या अंतमनाचं पोषण अ ा कारे के ं त तर मनापासून तु हां ा ज ी

गुणवै ं असणारी ी वा पु ष हवा असे त ा कारचा ी वा पु ष आक षत
कर यात ा आनंद मळवता येई . तुम या वत: या अंतमना या तकार वर हत आ ण
न बद णा या नयमानुसार ही सु त बु म ा मग तुम या दोघांसाठ नवा माग खु ा
क न दे ई .
तुम यामध ं अस े ं सव म म े , समपण आ ण सहकाय दे याची ती आकां ा

मनात ठे वा. तु ही आप या अंतमना ा जी ेमाची भेट द आहे यासाठ हण ी
रहा.
ी-पु षामध ा ववाह ही ेमाची कृतीच असाय ा पा हजे. ामा णकपणा,

स चेपणा, माया आ ण सम ता ही सगळ ेमाचीच पं आहेत. येकानं आप या
जोडीदारा ी पूणपणे ामा णक आ ण स चं अस ं च पा हजे. जर एखा ा पु षानं
एखा ा ीकडे अस े ा पैसा, तची सामा जक पत वा वत:चा वृथा अ भमान
उंचाव यासाठ न के ं असे आ ण यात खरेपणा आ ण ामा णकपणा नसे तर ते
खरं न नाहीच. ते दोन दयांचं म न नसतंच. ‘मी आता काम क न दम े आहे. म ा
सुर तता हवी आहे हणून म ा न करायचं आहे,’ असं जर एखाद ी हणत असे
तर तचा हा दावा खोटा आहे. वत: या मना या नयमांचं पा न ती यो यपणे करत नाही
ही खरी गो आहे. जागृत आ ण अंतमनाती पर परसंबंध आ ण यांचं उपयोजन कसं
करायचं या वषयीचं तचं ान यावर तची सुर तता अव ं बून आहे.
उदाहरणाथ, या पु तकाती संप ी आ ण आरो य या संदभाती करणांम ये

द े या तं ांचा अव ं ब कोण याही ी पु षानं जर के ा तर यांना या गो ची उणीव
कधीच भासणार नाही. यांचा जोडीदार, वडी कवा इतर कोणीही असो-नसो
यांची संप ी यां याकडे वतं पणे येऊच कते. आरो य, ांती, आनंद, ेरणा,

मागद न, ेम, संप ी, सुर तता, आनंद कवा जगात या कोण याही गो साठ माणसं
यां या जोडीदारावर अव ं बून नसतात. यां याम ये वस े या आंत रक या
ानातून, आक नातून यांची सुर तता आ ण मन: सामोरी येत असते. यांनी फ
वधायक प तीनं यां या वत: या मना या नयमांचा उपयोग सात यानं करायचा असतो.
पै ांसाठ न करणं कवा पै ांसाठ एखा ाबरोबर राहणं ही न क च

दां भकपणाची आ ण हा या पद गो आहे.
ख या ेमा या भावनेनं वा एक पते या भावनेनंच ी पु षांनी एक याय ा हवं.

स या दांत सांगायचं झा ं तर ेम, वातं य आ ण आदर या भावनांमधून दोन दयांचं
मी न हाय ा हवं.
अनेकजण म ा वचारतात क , ‘अहो, आमचं एकमेकांवर ेम आहे; पण मग न

कर याची गरज काय?’ याचं उ र अगद साधं आहे. जी गो आप या ा अंतमनातून
खरी आहे असं जाणवत असतं ती गो व तू या पात कट होत असते यामुळे वरी
हा खोटा व अ ामा णक आहे. मनाचा नयम आहे: ‘जसं आत तसं बाहेर’.
खरोखरच मोठ चूक के े या एका ी पु षाची केस बघूयात. तचं आता एका
सनी माणसा ी न झा ं आहे. तो काहीही काम करत नाही. त ाच या ा आधार
ावा ागतो. तो नदयी आ ण ू र आहे. त या मान सक थतीमुळं तनं या पु षा ा
आक षत के ं ही गो खरी आहे. पण तरीही वत: या मनानं वा के यामुळे स या
ती या :ख़ा या सागरात बुडा आहे यातच खतपत पडू न राह याची ा त ा
कोणी के नाही. तनं जर वत: या अंतमनाचा उपयोग यो य प तीनं के ा असता तर
असं घड ं च नसतं. (तु ही जर गटारात पड ात कवा केळ या सा व न पाय घस न
पड ात तर वत: ा दोष दे त गटारातच पडू न राहणं हा मूखपणा आहे हे न क . गटारातून
बाहेर येणं, वत: ा व छ धुणं आ ण पुढं नघून जाणं हाच यावरचा वाभा वक उपाय
आहे.) या ीनंही तचं सामान बांध ं आ ण या माणसा ा सोडू न द ं .
सहन कर या या प कडे गे े ती थती होती याची जाणीव त ा झा . जे हा

यांची मनं आ ण दयं एकमेकांपासून हजारो मै ांब आहेत ते हा या पु षाबरोबर या
ीनं न राह याब न क च कोणी त ा दोष दे णार नाही. दोन ोकांना तु ही अगद
दोरखंडानंही एक बांधून ठे ऊ कता पण यांचे वचार, भावना आ ण ीकोन
पर परां या पूणपणे टोकाचेही असू कतात.

जे हा तुमचं मन आ ण दय सरीकडे कुठे तरी असतं ते हा मान सक पातळ वर
तुमचा घट फोट झा े ा असतो. अ ा प र थतीत एक राहणं हे सग या ीनंच
वना घडवणारं असतं. न हे दोन दयांचं मी न असतं. दोन दयं जे हा ेमानं आ ण
ांतीनं एकमेकां ी एक प झा े नसतात ते हा या ना ा काही अथ नसतो.
भचार प ह यांदा अंत:करणात घडू न येतो. अंत:करण वा दय हेच सग या भावनांचं
वसती थान असतं. वत: या जोडीदारा वषयी तुम या मनात जर े ष, चीड आ ण
कमा ची अस ह णुता असे तर वत: या मनात तु ही आधीपासूनच भचार के े ा
असतो.
व वंसक आ ण नकारा मक मागा या मा यमातून तुम या मान सक आ ण भाव नक

यांना द ा दे णं हे भचारा ा नमं णच असतं. भचाराची भावना मनातच घडते
हे कायम ात ठे वा. ारी रक या हा मान सक थतीचाच प रणाम असतो. ती फ
या या पाठोपाठ होते.
ही पानं वाचत असताना कदा चत तु ही वचारा क , ‘अ कडेच न झा े ं एक

त ण जोडपं म ा माहीत आहे. या दोघांनी मनाचा नयम पाळ ा होता. सवत हेने ते
आनंद दसत होते. पण आता यांनी घट फोटासाठ अज के ा आहे.’ या मान सक
ीकोनामुळे ते पर परांकडे आक षत झा े होते तो ीकोन कदा चत यांचं न टकून
रहावं हणून बळकट झा ा असे . जर मतभेद झा े कवा क ाव नतरी भांडण झा ं
आ ण दोघांपैक एकानं वत: या मनात राग वा वरोधासार या नकारा मक भावने ा
थान द ं तर या या मनातच झगडा नमाण होई . ही गो वैवा हक आनंदाचा ना
करणारी आहे.
नवरा बायकोम ये होणा या छो ा छो ा भांडण वा मतभेदांमुळे काही नुकसान

होत नाही. पण द घकाळ मनात ध न ठे व े ा आकस वा वाईट भावना यांमुळे नुकसान
होतं. जे हा कठोर द उ चार े जातात ते हाही ते थो ा वेळानं वसर े जातात. काही
वेळानं माफ के ं जातं. यामुळे काही नुकसान होत नाही. आपण खाव ो गे ो आहोत
ही भावना जे हा मनात घर क न राहते ते हा ते धोकादायक असतं.
त या बो यामुळे वा कृतीमुळे जर तो खाव ा गे ा असे आ ण यानं जर ती

गो मनात ध न ठे व तर या गो ीचा उपयोग तो नेहमीच वत: या बायको या
वरोधात करतो. :खी मन थतीतच या या मनात पापी भावना नमाण झा े असते.
आप या जोडीदारा ती ेम आ ण स द छा द वून यानं जर त ा माफ के ं तरच हे
न वाचू कतं. नाहीतर या मन थतीमुळे नच धो यात येऊ कतं. :खी क ी

झा े या आ ण चड े या माणसा ा या या कटू भावना ांत क ात. समजून
घे या या, दयाळू पणा या आ ण सहकाया या पातळ वर येऊ ात. दो हीत ा फरक
या ा चांग या कारे समजून येऊ के . सराव आ ण मान सक य न यां या
मा यमातून े ष, ू व ठे वणं या सवयीतून बाहेर पडणं या ा य होई . यामुळे
केवळ याचे वत: या बायकोबरोबरचे संबंध सुधारती असं नाही तर वसायाती
सहका यांबरोबरचे संबंधही चांग े होती . सुसंवाद, एकोपा साध े या थतीची क पना
करा आ ण मग तु हां ाही ांती आ ण एक पता अनुभवाय ा मळे .
:खी बायको या थांबाबत थोडी टप णी क यात. अनेकदा त याकडे होत

अस े ं हे त या त ारीचं कारण असतं. ब याचदा ती ेमाची भुके असते. हवं
अस े ं ेम त ा ा.
त ार करणा या बायकांचा आणखी एक कार असतो. आपण हणू तसं वागणारा,

आप या ी सतत जुळवून घेणारा नवरा यांना हवा असतो. पु षापासून सुटका क न
घे याचा हा जगात ा ब दा सवा धक धारदार उपाय आहे.
नवरा बायकोनं गधाडासारखं वागणं बंदच के ं पा हजे. सतत आप या

जोडीदारा या चुका वा ूट ोधणं बंद कराय ा हवं. येकानं स याकडे ावं,
या या चांग या गुणांचं आ ण सकारा मकतेचं कौतुक करावं.
तुम या वैवा हक सम या वा अडचणी यांची चचा नातेवाईक वा ेजा यांबरोबर

करणं ही सवात मोठ चूक आहे. उदाहरणाथ, समजा बायकोनं त या ेजारणी ा
सां गत ं क , ‘जॉन म ा कधीच पैसे दे त नाही, मा या आई ी तो खूप वाईट वागतो, खूप
जा त दा पतो. तो नेहमी वीगाळ करत असतो, अपमान करत असतो,’ तर ती ी
सम त नातेवाईक आ ण ेजा यां या नजरेत वत: या नव याची कमत कमी करत
असते. तो आद नवरा नाही असंच च यां यासमोर उभं राहतं.
त समुपदे का वाय इतर कोणाबरोबरही तुम या वैवा हक सम यांची चचा

क नका. तुम या ना वषयी अनेकांना क ा ा नकारा मक वचार कराय ा ावता?
या न मोठ गो हणजे तुम या नव याचे दोष, या यामधी ुट ची चचा करत
असताना खरंतर तु ही वत: या मनावर याचं तेच च बबवत असता. कोण असा
वचार करतं आ ण कोणा ा असं वाटतं? तु हां ाच! तु ही जसा वचार करता आ ण जसं
तु हां ा वाटतं, तसेच तु ही बनता.

नातेवाईक ब तेकवेळे ा तु हां ा चुक चा स ा दे तात. ब तेकवेळे ा हा स ा
पूव ह षत आ ण प पाती असतो कारण हा स ा नरपे द े ा नसतो.
यामुळे ांडा या सुवण नयमाची अवहे ना करणारा स ा हा कधीच ठोस व चांग ा
नसतो.
कोणतीही दोन माणसं एकमेकांवर कधीही न रागवता, एकमेकांना कधीही न

खावता आ ण कधीही ताणांचा सामना न करता एकाच छताखा रा कत नाहीत हे
नेहमी समजून घेणं महा वाचं असतं. तुम या ना या :खी बाजूचं द न कधीही
तुम या म ांसमोर क नका. तुमची भांडणं तुम यापा ी ठे वा. तुम या जोडीदारावर
ट का कर यापासून आ ण याची नभ सना कर यापासून वत: ा रोखा.
घरात जर मु ं असती तर व ड ांनी मु ांसमोर यां या आईचं कौतुक करावं.

त या गुणांकडे वेधावं आ ण कुटुं ब आनंद ठे व याचा य न करावा.
नव यानं कधीही बायको ा आप यासारखी सरी आवृ ी बनव याचा य न क

नये. व वध मागानी त ा बद याचे धसमुसळे य न त या मूळ वभाव कृती या
बाहेरचे असतात. असे य न हे ब याचदा मूखपणाचे ठरतात. अनेकदा तर याचा
प रणाम न मोड यातही होऊ कतो. त ा बद या या या य नांत त या
आ मस माना ा ठे च पोहोचते. यातून वरोध आ ण राग या दो ही गो ी उ प होतात
आ ण ववाहबंधन तुट यापयत गो ी जाऊ कतात.
तडजोडी या अथातच गरजे या असतात पण तु ही जर वत: या मनात चांग या

कारे डोकावू क ात आ ण तुम या वत: या चा र याचा आ ण वतणुक चा सखो
वचार के ात तर तु हां ा यातच इत या ुट आढळती क पुढचं सगळं आयु य तु ही
या सुधार यात त रा का . ‘म ा जसं हवं आहे तसाच मी समोर याम ये बद
करणार, ‘असं जर तु ही हणत रा ह ात तर मा तु ही संकटात सापडा आ ण तुमची
वाट घट फोटासाठ याया यापयत जाई . तु ही :खातच ोट े जा . का ांतरानं
तुम या ात येई क सरं कोणी नाही तर माणूस वत:च वत:म ये बद घडवून
आणू कतो.
तुम या जर काही वैवा हक सम या असती तर तु हां ा काय हवं आहे हे वत: ा

वचारा. तु ही ते उ सा य क कता याची जाणीव ठे वा. इतर कोण याही
सम ये माणेच तु ही तुम या वैवा हक सम या सोडवू कता. तु हां ा काय हवं आहे हे

आधी प करा. मन याम ये गुंत े ं असतं तीच गो ते नमाण करतं याची जाणीव
ठे वा.
एकदा एका ीनं म ा असं सां गत ं क ३० वषानंतर त या नव यानं वत: या

घराकडे आ ण मु ांकडे करत भरपूर दा याय ा सु वात के . तनं त या
घरात आ ण मनात ांतता आ ण एकोपा राही असं बघाय ा सु वात के . स
प र थती आ ण घटनांकडे तनं द ं नाही. तनं हळू हळू वत: या मना ा आप या
येयात गुंतव ं . आप ं अंतमन या गो ीकडे दे ई तीच गो आणखी वाढवून
आप या ा मळे हे त ा माहीत होतं. काही म हने अगद सम पत भावनेनं तनं
वत: या ख या येया ा वा न घेत ं होतं. काही दवसांनंतर घरात स ाव आ ण ांती
पु हा नां ाग . अंतमना या चम काराचं हे एक उदाहरण आहे.
चीडचीड क न आ ण प र थती ी झगडू न या ीनं प र थती फ अ धक वाईट

के असती. घराम ये जर वाद, भांडणं असती तर तुमचं , वातावरण आ ण
प र थती यांपासून र करा. ेम, ांती आ ण एकोपा या तुम यासाठ आद अस े या
गो वर क त करा. या भावनांवर जर तु ही वत: या मनाचं पोषण के ं त तर
अंतमनही या ा तसाच तसाद दे ई आ ण एकोपा, सुसंवाद रहाय ा मदत होई .
मी नेहमी हा वचार ा जातो क , ‘जर जोडीदारापैक एका ा न मोड याची

जबरद त इ छा असे आ ण याचवेळ स या ा ते टकवून ठे व याची आस असे
आ ण ते दोघेही या गो ीचा गंभीरपणे वचार करत असती , तर काय घडे ?’
अ ा घटनांम ये मान सक र सीखेच सु असते. असं घर वत: व च भंगतं.

हळू हळू ते तुटून वखुरतं. असं अस ं तरी, यां या मान सक ीकोनामुळे ही थती
कतीही काळ ांबव जाते.
अ ा मान सक सम या सोडव यासाठ आ ण प र थती या पुढं जाऊन

वचार के ा पा हजे. वचार मोठा हाय ा हवा. प रपूण उपाय ोध यासाठ तुम याम ये
दड े या अप र मत बु म ेवर व ास ठे वा आ ण तुम या ख या इ छे नुसार तुम या
वचारांना द ा ाय ा सु वात करा. जे हा ग धळ, गैरसमजातून मतभेद वाढ ा
ागतात ते हा अंतमना या नयमाचं यो य पा न क न तु ही पु हा ांतता आ ण
सुसंवाद था पत क कता. याहीपुढे जाऊन तुम या अंतमनाचा यो य उपयोग क न
तु ही चुक चं, वाईट न संपवूही कता.

तु ही सोडू न जात अस े या तुम या जोडीदाराम येच तुमचं मन गुंत े ं असताना
खोटा अ भमान, राग यापायी वत: ा याया यापयत नेऊ नका. तुम यामध या ेम,
स द छा आ ण माये ा या यावर तु ही मनापासून ेम करता या याकडे घेऊन जाऊ
ात. तुम या अंतमना ा यो य द ा द आ ण याचा यो य उपयोग के ा तर तु ही
कोणतीही सम या सोडवू कता.
तुम याम ये आत वस े या ारीतून तु हां ा अंत ान होत असतं, मागद न

मळत असतं. कदा चत यातून तु ही वत:चं न वाचवूही कता. याचा उपयोग कसा
करायचा हे आतापयत तु हां ा माहीत न हतं, आता तु हां ा ते माहीत आहे. तुमची
सु वात चांग झा नसे तरी आता या करणाम ये द े या कृती आ ण तं ाचा
यो य उपयोग क न तु ही उपाय क कता.
वचार आ ण भावना या पातळ वर तुम या जोडीदारा ा उच ू न धरत आ ण

यामुळे तु ही एक आ ात या या या चांग या गुणांचं कौतुक करत तु ही तुमचा ववाह
हा एक सुंदर अनुभव आ ण चरका न आनंददायी बनवू कता.

करण-6
अंतमन आ ण मागद न
अ असताना
कडेच महा व ा यीन वगाम ये अंतमनाचं काम कसं चा तं हे प
उप थत एका व ा यानं या या सम येचं उ र या ा दाढ
करत
करत
असताना मळा याचं सां गत ं . याचं कारण हे काम करत असताना तो ांत, नवांत
होता. यामुळे अंतमनाची व ा आ ण अंत ान सामोरं आ ं .
हा मनु य गे े अनेक दवस या या सम येवर खूप ती तेनं, जागृतपणे उपाय ोधत

होता. पुढं द े या सूचनांचा अव ं ब क न या ा प रणाम सा य करता आ ा.
रा ी झोपाय ा जाताना तो असं हणायचा क , ‘मी आता माझी ही वनंती मा या

अंतमनाकडे नेत आहे. मा या अंतमनाकडे याचं उ र आहे हे म ा ठाऊक आहे आ ण
म ा ते मळे च.’
प ह या करणात मी तु हां ा सां गत ं होतं क झोपाय या आधी जर तु ही

सकाळ सहा ा उठ याचा वचार करत असा तर अंतमन तु हां ा सकाळ बरोबर सहा
वाजता उठवतं. याच माणे, अंतमनानं या माणसाची गो सु ा वचारात घेत .
अ यु म व ा अंतमनाकडे अस यामुळे ता कक प तीनं प रपूण उ र ोध ं आ ण
या ा द ं .

तु हां ा ब याचदा असं आढळ ं असे क झोपेतून उठ या उठ या गेच तु हां ा
उ र मळा े ं असे . याचं कारण तु ही या वेळे ा अधवट झोपेत, अधवट जागे अ ा
अव थेत असता. यावेळ अंतमनाची व ा यमान होत असते.
सम येनं जे हा तु हां ा घेर े ं असतं ते हा तु ही काय करता? अनेक जण चतेत

पडतात आ ण या सम येनं यांना खाऊन टाक े ं असतं. यामुळे प र थती
आणखीनच बघडते. याचं कारण आपण अंतमनावर जी गो बबवतो ती नेहमीच अनेक
पट नी वाढू न आप याकडे येते.
अंतमना या वै क बँकेत तु ही सतत काहीतरी जमा करत असता. ांती, एकोपा,

सुसंवाद, व ास आ ण स द छा यांचं बीज जमा करा याची द ता या. कारण या
सग या गो ी अंतमन हजारो पट नी वाढवणार असतं. मग समृ आ ण चांग ं न ीब हा
तुमचा ाभ ठरतो. दवसभरात या सम यांचा, त वातावरणाचा सामना तु ही कसा
करता? तु ही जर राग, ागा, कटु ता, ट का आ ण संताप यां यासह तुमची त या
के त तर तु ही याच गो ी अंतमना या बँकेत जमा करता.
मग जे हा तु हां ा ताकद, आ म व ास यांची ज री असते ते हा तु ही या गो ी

बाहेर काढू कत नाही कारण तु ही या गो ी तुम या बँकेत जमाच के े या नसतात.
यामुळे आता आनंद, ेम, ांती, वनोद वभाव या गो ी आप या अंतमना या

बँकेत जमा कराय ा सु वात करा. या गो म ये तुम या मना ा त के ं त तर
अंतमनाची बँक तु हां ा च वाढ ाजा माणे या गो ी वाढवून दे ई . तु ही व ातही
क पना के नसे एव ा जा त माणात तु हां ा गो ी परत मळती .
एखादा नणय घेणं अवघड आहे वा तुम या सम ये ा उ र मळणं कठ ण वाटतंय

अ ी जे हा प र थती असते ते हा पु हा एकदा या गो ीब रचना मक प तीनं वचार
कराय ा सु वात करा. तु ही जर घाबर ात वा चता कराय ा ाग ात तर तु ही खरा
वचार करत नसता. जे खरं आहे, या य आहे, ामा णक आ ण चांग ं आहे या गो ीचं
चतन करणं हे ख या वचारात बसतं. खरा वचार हा भीतीपासून मु असतो. तु ही जर
मनात चुक ची संक पना बाळग त कवा काही गो बाबत चुक चा ीकोन
अं गकार ात तर तु हां ा भीती वाटते. या बा गो ी, प र थती आ ण घटनाच
तुम यावर नयं ण राखती असं ब दा तु हां ा वाटाय ा ागतं आ ण याच भीतीचं
योजन ठरतात. ात ठे वा, तुम या आजूबाजूचं वातावरण आ ण प र थती यां यावर
तुमची स ा अस पा हजे.

तु ही अव ं ब क का असं सोपं तं इथं दे त आहे: मन ांत करा, रीर ह कं,
नवांत करा. रीरा ा तुम या आ ेचं पा न कराय ा ावा. रीरा ा वतं पणे
वत: या बु चा वापर कर याची कुवत नसते. तुम या समजूती आ ण मतं न दवून
ठे वणारी ती भाव नक चकती असते. तुमचं वच त होऊ दे ऊ नका. तुम या
सम येवरी उ रावरच तुमचे वचार क त करा. तुम या जागृत मना या सहा याने हे
सोडवा. बरोबर प रपूण उ र मळा यामुळे तु ही कती आनंद झा ा आहात याचा वचार
करा.
तुमचं मन जर इकडे तकडे होत असे तर ांतपणे या ा ता यावर आणा. अ ा

अध न े या, झोपाळ े या अव थेत ांतपणे आ ण सकारा मक प तीनं असं हणा क ,
‘आता हे उ र माझं आहे. मा या अंतमना ा याचं उ र माहीत अस याचं म ा ठाऊक
आहे.’
तु हां ा उ र मळा या या आ वभावात रहा. तु हां ा प रपूण उ र मळा ं क

कसं वाटे हे य अनुभवा. ांतपणे तुम या मना ा या भावनेम ये रा ा आ ण मग
ांतपणे झोपी जा. तुम या अपे ापे ा तु हां ा कदा चत वकर झोप ागे . पण तु ही
उ रच ोधत होतात यामुळे तुमचा वेळ वाया गे े ा नाही. जागे झा यानंतर जर तु हां ा
उ र मळा ं नाही तर सरं काहीतरी कर यात वत: ा गुंतवा. कदा चत जे हा तु ही
एखाद कोणतीतरी सरीच गो कर यात गुंत े ा असा ते हा अचानकपणे टो टर
मधून तयार टो ट बाहेर यावा तसं तुमचं उ र अचानकपणे तुम या समोर येई .
‘गो ी अजूनच बघडत चा या आहेत. म ा कधीच या ाचं उ र मळणार

नाही. हे सगळं काही या काही सु आहे. म ा यातनं बाहेर पडायचा काही मागच दसत
नाही,’ अ ा प तीनं तुम या सम येचा वचार कधीच क नका. तु ही नयमाचं च च
उ ट फरवून के े या चांग या कामावर बोळा फरवत आहात. उ राचा वचार करताना
तु ही अंतमना या व े ा काया वत करत असता. अंतमना ा सगळं मा हती असतं,
सगळं दसत असतं. य पूत ची पूण मा हतीच अंतमना ा असते.
अंतमनाकडे गो या नमाणाची असते. जागृत मनाकडू न मळा े या

आ ांचं पा न सु ा अंतमन करत असतं. हे साधंसुधं स य नेहमी ात ठे वा क जागृत
मनाकडे पयाय नवड याचं साम य असतं; अंतमन या ा जे कराय ा सां गत ं जातं ते
करतं. अंतमन तुम या समजुती आ ण व ासाचा वीकार करतं आ ण य अनुभवात
आणतं. ती एक अमयाद, सजन ी असते.

काही काळापूव , डॉ. बँ टग यांनी वत:ची मधुमेहाची सम या क ी सोडव याचं
वणन अस े या मा सकाची त म ा मळा . यांनी या रोगाचा संपूण अ यास के ा
होता. एके दव ी सकाळ यांना वकरच जाग आ . यांना उ र मळा ं होतं.
कु यां या वा पडा या न केतून बाहेर पडणारा पदाथ काढाय ा हवा असं ते उ र
होतं. ाखो ोकांचे ाण वाच वणा या इ ु न या ज माचं हे मूळ होतं.
तु हां ा नेहमीच एका रा ीत उ र मळे असं समजून चा ू नका. कदा चत अनेक

आठवडे वा म हने तु हां ा उ र सापडणार नाही. यानं खचून जाऊ नका. जणू काही
तु ही याआधी असं के ं च न हतं अ ा कारे दररोज रा ी झोप या या आधी तुम या
अंतमना ा चा ना दे त रहा.
कदा चत तु ही या गो ीकडे खूप मोठ सम या अ ा प तीने बघत अस यामुळे

सु् ा तु हां ा उ र मळाय ा वेळ ागत असे . कदा चत याचं उ र मळाय ा वेळच
ागे अ ी तुमची समजूत असू कते.
अंतमन हे चरंतन आ ण जागेचं भान नस े ं असं असतं. तु हां ा आता उ र

मळा ं आहे आ ण तुम या सम येचा उपाय तुम याकडे आहे असा व ास मनात ठे वत
झोपाय ा जा. म ा पुढं जाऊन, भ व यात याचं उ र मळे असा वचार क नका.
मळणा या उ रावर अतूट व ास ठे वा. तुम याकडे उ र वा उपाय आहेच ही गो हे
पु तक वाचत असताना आता कायम ात ठे वा.
अंतमनाकडबून उ र मळव यासाठ ाचीन काळापासून वापर यात येणारं अगद

सोपं तं इथं दे त आहे: तु हां ा जे हवं आहे, हणजे उ र, चांग ा उपाय वा यो य नणय
याचा ांतपणे वचार करा.
झोपाय ा जा याआधीची वेळ ही तुम या वनंती ा अंतमनाकडे पोहोचव याची

सव म वेळ. रीर नवांत, ह कं करा. तुम या मनाची च ं ही ांत करा. वत: ा
झोपेची सूचना ा. तु हां ा झोप याय ा सु वात होई पण तरीही तु ही ते हासु ा
जाग क असा आ ण तुम या वचारांना द ा दे यास स म असा .
उदाहरणाथ, ेजा यां या घरात रडणा या बाळाचा आवाज तु ही ऐकू कता कवा
घराबाहे न चा त जाणा या माणसाची चा तु हां ा ागू कते. जाग आ ण झोप
यां या मध या अधवट झोपे या अव थेत तु ही असता. (नॅ सी कू ऑफ थेरापॉ ट स
या अव थे ा दवा व वा वा तं वा अव था असं हणते.) अ ा अधवट झोपे या

अव थेत, तु ही वत: या अंतमनापयत वत:ची वनंती पोहोचवू कता, या ा आप
सम या सांगू कता. वर सां गत े या कृतीनुसार या यापयत पोहोचव याची या
सवात चांग या प तीनं होते. कोण याही व ् गो ीचं अनुमान तु ही काढत नाही.
इ छा चा वापर तु ही करत नाही. तु ही ेवट या उ राची आ ण मु अव थेची
क पना करता. हे सगळं अगद साधेपणानं आ ण कोणताही अ भ नवेष न ठे वता करा.
साधा सोपा, नरागस, चम कार घडवू कणारा व ास बाळगा. कोण याही सम ये वाय
अस े या तुमचं च रंगवा. या येत या अडचणी या सग या ा फती कापून
टाका.
साधा, सोपा माग हा सव म असतो. हे एक उदाहरण द ं आहे: मी खूप मौ यवान

अंगठ हरव . वं परंपरागत मळा े ती अंगठ होती. मी सगळ कडे ोधा ोध के
पण म ा कुठं च ती अंगठ मळा नाही. मी जे कवतो याचाच वापर करायचं मी
ठरव ं ! रा ी या वेळ इतर कोणा ीही जसं बो न त ाच सा या प तीनं मी अंतमना ी
बो ो. गाढ झोप याआधी मी या ा सां गत ं क ‘तु ा सग या गो ी मा हती
असतात. अंगठ कुठं आहे हे तु ा माहीत आहे आ ण आता ती कुठं आहे हे तू म ा
सांगणार आहेस.’ सकाळ म ा अचानक जाग आ ते हा ‘रॉबट ा वचार’ असे द
मा या कानात घुमत होते.
रॉबट आम या घरचा नोकर होता. तो १४ वषाचा होता. रॉबट ा वचाराय ा म ा

कसंतरीच वाटत होतं पण तरीही मी मा या मनाचा आत ा आवाज ऐकायचं ठरव ं .
रॉबट हणा ा, ‘हो, म ा मा हती आहे. आप या घरा या पुढ या र यावर ती पड

होती. तथून मी उच . ती अंगठ मा या खणात आहे. ती खूप मौ यवान आहे असं
काही म ा वाट ं नाही यामुळे मी याब काही बो ो नाही!’ अंतमनावर जर तु ही
व ास ठे व ात तर ते तु हां ा नेहमी उ र मळवून दे तं.
अ कडेच झा े या एका वगात या त ण मु ा ा हा अनुभव आ ा: या मु ाचे

वडी वार े आ ण यांनी मृ यूप क न ठे व याचं काही दसत न हतं. पण यां या
व ड ांनी मृ यूप के याचं आ ण सवासाठ ाभदायक अस याचं आप या ा व ासात
घेऊन सां गत याचं या माणसा या ब हणीनं या ा सां गत ं होतं. मृ यूप ोध याचे
सगळे य न फो ठर े होते. या त ण मु ानं ‘अंतमनाचे चम कार’ या वषयावरी
वगात सां गत े या गो ी आचरणात आण याचं ठरव ं . झोपाय ा जा याआधी तो
हणा ा क , ’मी माझी वनंती अंतमनाकडे सुपूद करत आहे. मृ यूप कुठे ठे व ं आहे हे
अंतमना ाच ठाऊक आहे. म ा ती जागा कळू दे त.’ मग यानं वत:ची वनंती ‘उ र’ या

एका दांपयत मया दत के . अंगाईगीतासारखा उ र उ र हा द तो उ चारत होता.
हा एकच द घोळवत तो झोपी गे ा.
या रा ी या व ा या ा एक व पड ं . खूपच प आ ण वा तववाद असं ते

व होतं. या व ाम ये ॉसएंजे स मध या एका बँकेचं नाव आ ण या बँकेचा प ा
यानं पा ह ा. तो तथं गे ा आ ण या ा या या व ड ां या नावानं न द अस े ा ॉकर
आढळ ा. यातून या या सग या सम या सुट या.
तु ही झोप ात क तुम याम ये वस े े साम य ा सु त वचार बाहेर येतात.

उदाहरणाथ, घर वकावं का, एखादा व ेअर यावा का, भा गदारी तोडावी का,
यूयॉक ा जावं का ॉसएंजे सम येच रहावं, स याचा करार मोडावा का नवीन करार
करावा इ याद गो वषयी तु ही जर वचार करत असा तर असं करा: तुम या
आरामखुच वर कवा तुम या काया यात या टे ब खुच वर ांतपणे, नवांत बसा. या
आ ण त यांचा वै क नयम असतो हे नेहमी ात ठे वा. तुमचे वचार ही कृती
असते. तुम या अंतमनाकडू न मळणारा तसाद ही त या असते. अंतमन हे
या ी आ ण तसादा मक असतं. हाच याचा वभाव असतो. ते पु हा न ानं उभं
रहातं, या ा ब ीस मळतं आ ण परतफेडही करावी ागते. हाच या सग या वहाराचा
नयम असतो. यातूनच या ा संगतवार तसाद मळत असतो.
यो य कृतीचा वचार वा चतन तु ही करताच तु हां ा आपोआप तुम यामध या

त या वा तसादाचा अनुभव मळतो. तु ही आता तुम या अंतमनात वस े या
अमयाद व ेचा वापर कराय ा ाग े ा असता. यानंतर तुम या कृती ा द ा मळते
आ ण तुम याम ये दड े या न व ेकडू न यावर नयं ण ठे व े जाते. या
सग याच गो ी खूप व ापूण आ ण साम य ा असतात. तुमचा नणय यो य ठरे .
यो यच गो कर या या न स खा तु ही अस यामुळे तुम याकडू न केवळ
आ ण केवळ यो य कृतीच के जाई . मी स हा द वापरत आहे कारण अंतमनाचा
नयम हा असाच असतो.
आप या सु त समजुती आ ण व ास जागृताव थेती आप या सग या कृत वर

नयं ण ठे वत असतात. मागद नाचं वा यो य कृतीचं गु पत हे जोवर तु हां ा अगद
मूळापासून मनातून आतून यो य उ राचा तसाद मळत नाही तोवर वत: ा
मान सक ्या या गो ी ा वा न घे यात असतं.

तसाद ही एक भावना असते, आतून जाणवणारी गो असते. अ तसाम य ा
अंत: ेरणा असते. तु हां ा मा हती अस याचं तु हां ा ठाऊक असतं. साम याचा वापर
तु ही एखा ा कमा मयादे पयत कराय ा ागता क जथून नंतर ते साम यच तु हां ा
वापराय ा ागतं. तु ही अपय ी हो याची यता उ कत नाही. तुम याम ये आत
दड े या व े या मागद नाखा काम करत असताना चुक चं पाऊ उच ं च जात
नाही.
बागेचा वचार करा: मग तु हां ा मनाची दोन तरीय अव था आ ण मनाचं काम कसं
चा तं याचा व तु न नयम समजे . जागृत मन ज मनीत बीज रोवतं. कोण या
कार या बीजाचं रोपण करावं हे ते मन ठरवतं. तु हां ा मा हतीच आहे ज मनीत जे
पेरा ते उगवतं, मग ती ा ं असोत वा काटे .
याच माणे, अंतमनाकडे माती अस या माणे बघा. वाढ साठ आव यक आ ण

मह वाचे सगळे घटक मातीम ये असतात. पु हा एकदा हे समजून या क बीज जवणं,
वाढवणं ही मातीची कृतीच असते. पण आपण क ाची वाढ करत आहोत यात त ा
काडीमा रस नसतो. आप या मातीतून सफरचंदाचं झाड उगवणार आहे का पेअरचं झाड
या या ी माती ा काहीही दे णंघेणं नसतं. वषारी झाडां या न मती ा वा वाढ ा मातीनं
नकार द ा तर नसगा या सग या नयमांचं उ ं घन होई .
अंतमना या बाबतीत अगद हीच गो खरी ठरते. अंतमन हे य कृती करणारं

असतं. ते कधीच वचारत नाही वा परत उ टू न तुम या ी बो त नाही. तु हां ा
एखादा चांग ा वा वाईट कोणताही अनुभव मळावा हणून तु ही या गो ी अंतमनात
जमा करता यांचा वीकार कर याचं काम फ अंतमन करतं. यामुळेच तुम या
अंतमनाचा उपयोग रचना मकतेनं, हाणपणानं आ ण या य प तीनं कराय ा का.
या मह वपूण गो ीवर म ा भर ायचा आहे: या वषयाब तु ही सवात जा त

वचार करता या वषया या अनुषंगानं तु हां ा नेहमीच मागद न मळे .
अंतमन हे नरपे असतं आ ण चा अनुनय करणारं नसतं. उदाहरणाथ,

कोणा ाही न कळता एखा ा इमारती ा आपण क ी काय आग ावू कू असा जर
वचार कराय ा तु ही सु वात के त तर आगी वषयीचे त ाच कारचे व वंसक वचार
आ ण क पना तुम या मनात याय ा सु वात होई . तुम याम ये अस े वै क ऊजा
वा साम य हे अगद पूणपणे न प वी असतं. पण तरीही, तु ही याचा वापर रचना मक
कवा व वंसक अ ा कोण याही हेतूंसाठ क कता.

आपण या वषयी खूप काही वाच े ं आहे अ ा अणुऊजचं उदाहरण बघूयात. ती
पूणपणे सुर त, न प वी असते. अणुऊजचा धोका, या वषयीची भीती माणसा या
मनाम येच वस े असते हे तु हां ा चांग ं माहीत आहे. एखा ा घरा ा का आ ण
उब दे यासाठ ही अणुऊजा वापरता येऊ कते आ ण याचवेळ हजारो ोकांचा जीवही
घेऊ कते.
सवयीने तु ही या गो ीचा वचार करता या संबंधात तु हां ा मागद न ा त होतं.

तु ही जर केवळ भीती, ास आ ण अपय याच गो चा वचार के ात तर तु हां ा
चुक या द ेनं जाणारंच मागद न मळे . मग तुम या ग धळात आणखीनच जा त भर
पडे .
जगात या कोण याही गो ी ा यायची गरज नाही हा महान वचार मनात बाळगा.
तुम या अंतमनाचा हाणपणानं उपयोग क न नयं णाचं साम य तुम याकडे असतं.
आता ांतपणे बसा आ ण ड गरा या मा यावर अस े या सुंदर त याचा वचार करा. ती
एक ांत, थर रा आहे. या ांत, नतळ त या या पृ भागावर तु हां ा चं , तारे कवा
अगद जवळपास या झाडांचं त बब दसत दसत आहे. त यात ं पाणी जर ह ं तर
मा तु हां ा चं , तारे दसत नाहीत.
अगद याच माणे, तुमचं मनही ांत, नवांत करा आ ण पुढे च ा. ांती आ ण
न: दता यांचा वचार करा. आ ण मग तुम या मनात या त ब बत पा याव न तुम या
ा या उ राकडे वाटचा करा!

े खक प रचय
जो सेफहानमफा गावात
चा ज म २० मे १८९८
झा ा. यांचे वडी
ा आय डमध या काउंट ऑफ कॉक या
डे नस मफ हे एक धमगु आ ण आय र
रा ीय व ा य या जेसुइट ाळे चे ा यापक होते. यांची आई ए न पूवा मी या
कॉने या एक गृ हणी हो या. जोसेफ या पाठ वर यांना जॉन नावाचा एक मु गा आ ण
कॅथरीन नावाची मु गीसु ा झा .
कमठ कॅथ क घरात जोसेफ वाढ े . यांचे वडी बरेच धा मक होते. कब ना

जेसुइट ाळांमधून कवणा या मोज या ा यापकांपैक ते एक होते. यांना व वध
वषयांत चांग गती होती आ ण क याची गोडी यांनीच आप या मु ा ा ाव .
त का न आय डम ये आ थक महामंद चा ू होती आ ण क येक प रवारांची

उपासमार होत होती. डे नस मफ ची नोकरी जरी चा ू अस , तरी यांचे उ प आप ा
प रवार चा व यासाठ जेमतेमच पुरं पडत असे.
बा जोसेफ रा ीय व ा यात दाख झा े आ ण ते एक ार व ाथ ठर े .

धमगु बन याचं ण घे यासाठ यांना ो सा हत के ं गे ं आ ण जेसुइट ाळे त
यांना वे मळा ा. तथा प कुमाराव थेत असताना, यांना जेसुइट ोकां या कॅथ क

कमठपणा वषयी पडाय ा ाग े आ ण यांनी जेसुइट णातून नाव काढू न
घेत े .
यांचा उ े न ा क पनांना जाण याचा आ ण नवे अनुभव घे याचा होता; पण

कॅथ कब आय डम ये हे रापा त अस यानं आप ा प रवार सोडू न ते अमे रके ा
गे े .
ए स बेटा या इ म े न सटरम ये ते पोहोच े , ते हा यां या ख ात फ पाच

डॉ स होते. राह यासाठ जागा ोधणं हे यांचं प ह ं काम होतं. सुदैवानं यांना एक
खो मळा . या खो चा सरा भागीदार हा औषधां या था नक कानात काम
करणारा एक औषध व े ता होता.
जोसेफचं इं जीचं ान मया दत होतं, कारण यां या घरी आ ण ाळे त गॅ क भाषा

बो जात असे; हणून मग ब सं य आय र ोकां माणे जोसेफनं मजुरी कराय ा
सु वात के . यातून राह याखा याचा खच भागत असे.
ते आ ण यां या खो चा भागीदार दोघं चांग े म बन े . यांचा म काम करत

अस े या औषधी कानात एक जागा नघा यावर यांना औषध व े याचा सहायक
हणून कामावर घेत ं गे ं . यांनी गो ग औषधी ा क यासाठ एका ाळे त नाव
न दव ं . कु ा बु मुळे आ ण ान पपासेमुळे वकरच यांनी गुणव ा चाचणी उ ीण
के आ ण ते पूणतया औषध व े ते बन े . आता वतःपुरतं एक घर भा ानं
घे याइतपत पैसे यांना मळत.
काही वषानी यांनी ते औषधी कान वकत घेत ं आ ण पुढची काही वष य वी

वसाय चा व ा.
अमे रकेनं स या महायु ात भाग घेत ा, ते हा जोसेफ सै यात भरती झा े . यांची

नेमणूक अ ठ्या ी ा पायदळ वभागा या वै क य तुकडीत औषधं दे यासाठ
कर यात आ .
या सुमारास धमामध यांची ची पु हा जागी झा आ ण ते व वध धा मक

ां वषयी गाढ वाचन कराय ा ाग े . सै यातून बाहेर पड यावर औषधां या े ात न
परत याचं यांनी ठरव ं . ते खूप फर े आ ण अमे रकेत आ ण अमे रकेबाहेरही यांनी
अनेक ण म पूण के े .

अ यासातून जोसेफ या मनात व वध आ याई धमाब गोडी उ प झा आ ण
ते यांचा सखो अ यास कर यासाठ भारतात गे े . यांनी सव मोठे धम यां या
उगमापासून अ यास े . असाच अ यास यांनी ाचीन काळापासून अवाचीन
काळापयत या त ववे यांचाही के ा.
अ यंत बु मान आ ण रद अ ा अनेक ा यापकांकडू न यांनी ण घेत ं

अस ं , तरी यां यावर सवा धक भाव टाकणारी एक हणजे डॉ. थॉमस ोवड. ते
एक यायाधी , त ववे े, डॉ टर आ ण ा यापकही होते. या. ोवड जोसेफचे गु
बन े . यां याकडू न जोसेफ केवळ त व ान, धमद न आ ण कायदाच क े नाहीत;
तर यां यामुळे यांचा गूढवादा ी आ ण व ेषतः मेसो नक व थे ी प रचय झा ा. या
व थेचे ते स य सभासद बन े आ ण पुढ या काही वषात ते मेसो नक दजात े
कॉ ट वधी या ब सा ा पातळ ा पोहोच े .
अमे रकेत परत यावर जोसेफ यांनी धम पदे क बनून यांचं व तृत ान ोकांना
वाट याचा जीवनमाग प कर ा. ती धमा वषयी यांची संक पना पारंप रक न हती;
कब ना ती ब सं य ती सं थां या वरोधी होती, हणून यांनी ॉस एंज सम ये
वतःचं चच थापन के ं . सु वाती ा थोडेसे अनुयायी यां याकडे आक षत झा े , पण
इतर धम पदे कां माणे पाप आ ण ध कार यांनी भर े या उपदे ांऐवजी जोसेफ
आ ावाद आ ण सकारा मक संदे दे त अस यानं अनेक ी‑पु ष यां या चचकडे
वकरच ओढ े गे े .
डॉ. जोसेफ मफ नव वचार चळवळ चे पुर कत होते. ही चळवळ एकोणीसा ा

तका या अखेरीस आ ण वसा ा तका या सु वाती ा फोफाव होती. अनेक
त ववे े आ ण सखो वचारवंत तचे णेते रा ह े े होते. जोसेफ यांनी या गो ीचा
अ यास क न ती कवाय ा, त या वषयी खाण कराय ा आ ण या माणे जीवन
जगाय ा सु वात के . आप ं जीवन आ ण आप वचारप ती यां या वषयी या
आ धभौ तक, आ या मक वचारांना न यवादाची जोड दे ऊन यांनी मनु या या ख या
इ छांची पूत कर याची रह यं डकून काढ .
नव वचार चळवळ चे पुर कत जीवना वषयी एक नवीन संक पना कवत असत.
यातून नवन ा प ती उदया ा येत आ ण अ धक चांग े प रणाम मळत. आप ं जीवन
समृ कर यासाठ आपण ही संक पना वाप कतो. ई रानं कूट ां या पानं
न ठे व े ा हा नयम आप या ा सापड ा आ ण समज ा, हणूनच आप या ा हे
सा य होतं.

अथात, हा सकारा मक संदे दे णारे डॉ. मफ हे एकमेव धम पदे क न हते.
नव वचार चळवळ नं भा वत झा े या अनेक उपदे कांनी आ ण यां या अनुयायांनी
स या महायु ानंतर क येक चच थापन के होती. चच ऑफ र जअस साय स,
यु नट चच अ ी व वध ाथना थळं अ ाच सारखं त व ान कवत असत. डॉ. मफ नी
यां या सं थेचं नाव ‘द चच ऑफ ड हाइन साय स (दै वी व ानाचं चच)’ असं ठे व ं .
यांनी अनेकदा सम वचारी सहका यांसोबत एका ासपीठावर एक तरी या काय म
के े आ ण यां या सं थेत सहभागी होऊ इ छणा या ी-पु षांना मागद न के ं .
पुढ या काही वषाम ये इतर काही धा मक सं थांनी यां यासोबत येऊन ‘द फेडरे न
ऑफ ड हाइन साय स’ या नावाची सं था सु के . ड हाइन साय स या सव चचसची
ती एक मातृसं था आहे. ड हाइन साय स चचचे येक नेते अ धक णाचा चार
करत राहतात. डॉ. मफ हे सट ु ई, मसुरी इथं ड हाइन साय स कू स उभार यात;
न ा ा या यांना ण दे यात; आ ण ा या यांना आ ण ो यांना ण
दे यात; अ ेसर होते.
ड हाइन साय स या ा या यांची वा षक बैठक कुणीही चुकवू नये अ ी असते

आ ण डॉ. मफ हे यात े नावाज े े व े होते. अ यास कर यासाठ , खास क न
अधोचेतन मनाचं मह व कत राह यासाठ ते सहभागी सद यांना उ ु करत असत.
पुढ या काही वषात, मफ चे था नक चच ऑफ र जअस साय स एवढे मोठे

बन े , क याची इमारत अपुरी पडू ाग . हणून यांनी व ायर एबे सभागृह
भा ानं घेत ं . ते पूव एक च पटगृह होतं. यां या ा यानांना इतक गद होत असे
क , या मो ा सभागृहातसु ा जागा कमी पडत असे. र ववार या काय मांना तेरा े ते
पंधरा े ोक उप थत राहत. याखेरीज डॉ. मफ चे आ ण यां या सहका यांचे इतर
ण वगही चा त. वाय जवळजवळ रोजच दवसा आ ण सायंकाळ चचास े
आ ण ा यानं झडत. १९७६पयत हे चच व ायर एबे सभागृहात रा ह े आ ण मग
याची जागा बद . नवी जागा कॅ फो नया या गुना टे क ांत, नवृ ोकां या
समुदाया ेजारी होती.
यांची भाषणे ऐकू इ छणा या चंड जनसमुदायापयत पोहोच यासाठ डॉ. मफ नी

रे डओवर एक सा ता हक चचास सु के े . यातून पुढे चा ू न यांना दहा ाखां या वर
ोते मळा े .

अनेक अनुयायांना केवळ गोषवारा नको असायचा. यांनी जोसेफना यांची भाषणे
आ ण रे डओ काय म रेकॉड कर यास सुचव े . यांना थम यात ची वाट नाही, पण
योग कर यास यांची ना न हती. याकाळ या सवमा य प तीनुसार मग यांचे रे डओ
काय म ७८ आर.पी.एम. चकतीवर रेकॉड होऊ ाग े . याती एका चकतीव न यांनी
सहा वनीमु का बनव या आ ण व ायर एबे सभागृहा या दा नात मा हती या
टे ब ावर ठे व या. या प ह या तासातच वक या गे या. यातून नवा उ म ज मा ा
आ ा. बायब या उता यांचा अथ समजावून सांगणारी, यान आ ण ाथना कवणारी
यांची ा यानं वनीमु कां या पानं केवळ यां या धा मक समुहातच न हे, तर इतर
समुहांम ये, पु तका यांम ये आ ण टपा ा ारेही वक जाऊ ाग .
संघटना वाढत गे , ते हा डॉ. मफ नी यां या अनेक कामांम ये आ ण यां या

प ह या काही पु तकांसाठ या सं ोधनाम ये मदत कर यासाठ अनेक ावसा यक
आण ासक य कमचारी नेम े . यांती सवात कायकु सद यांपैक एक हो या
यां या ासक य स चव, डॉ. जीन राईट. काया यीन संबंधांतून ेम फु ं आ ण ते
दोघं ववाहब झा े . दोघांचंही जीवन खु वणारी ही जीवनभराची भागीदारी होती.
याकाळ (प ास या द कात) आ या मक सा ह याचे का क फार थोडे होते.

ॉस एंज स भागाती काही हान का क मफ दा प यानं नवड े . यां याकरवी
यांनी छो ा पु तकांची एक पु तकमा ा तयार के . ही पु तकं पु कळदा तीस ते प ास
पानां या हान पु तके या पात असत आ ण द ड ते तीन डॉ स या दरानं मु य वे
अनेक चचम ये वक जात. हळू हळू या पु तकांची मागणी इतक वाढ , क यांचं
सरं तसरं पुनमु ण हाय ा ाग ं ; ते हा मो ा का कांना अ ा पु तकांसाठ
अस े बाजारपेठ दसाय ा ाग आ ण मग तेही अ ी पु तकं व साठ ठे वाय ा
ाग े .
पु तकं, व नमु का तसेच रे डओ काय म यांमुळे डॉ. मफ चं नाव ॉस एंज स

े ा या बाहेरही पोहोच े . यांनी यांची ा यानं केवळ धा मक बाब पुरती संकु चत
ठे व नाहीत, तर ते जीवनाचे ऐ तहा सक मह व, सवकष जग याची क ा तसेच
पा ा य आ ण पौवा य त ववे यां या कवणुक वरही बो त.
डॉ. मफ ना गाडी चा वता येत नस यामुळे यांना ा यानांसाठ आ ण यां या

काय मप केत या इतर ापांसाठ कुठं जायचं अस ं क यांना तथं घेऊन
जा यासाठ कुणाची तरी व था करावी ागत असे. अगोदर ासक य स चव हणून
आ ण नंतर प नी हणून जीन ही व था पाहत. याचबरोबर यां या कामां या

नयोजनाची आ ण े नची कवा वमानांची त कटं , वमानतळाव न ये-जा कर याची,
हॉटे म ये राह याची आ ण वासात या इतर बाब चीही व था या पाहत.
मफ द पती कामा या न म ानं जगभरात या अनेक दे ांना वारंवार भेट दे त. या

वासादर यान मळा े या सु तही ते वासी जहाजावर चचास आयो जत करत
असत. या सह एक आठवडाभर कवा अ धक काळ चा ाय या.
तु ं गात या ोकां ी संवाद साधणं हे डॉ. मफ चं सवात आवडतं काम होतं. अनेक
कैद पुढे क येक वष यांना प ं हीत आ ण डॉ. मफ या दांमुळे या ोकांचं
आयु य कसं बद ू न गे ं , आ या मक आ ण अथपूण जीवन जग यासाठ ते कसे वृ
झा े , हे सांगत.
यांनी अमे रकेचा तसंच युरोपात या आ ण आ यात या अनेक दे ांचा दौरा के ा.

अंतमनाची आ ण अ ै त यांचं मह व ते यां या ा यानांमधून व द करत.
डॉ. मफ या पु तका इत या ोक य झा या क , यांनी यांचा व तार क न

मोठ पु तकं हाय ा सु वात के . यां या े खन ै वषयी आ ण ह या या
प ती वषयी यां या प नीनं आ हां ा मा हती द . यांनी सां गत ं क , ते यांची
ह त खतं छो ा मेजावर हीत आ ण हताना पेनावर कवा पे स वर इतका दाब
दे त क , पुढ या पानावर उमट े छाप पा न ते खाण वाचता येत असे. ते
भाराव यासारखे हीत. यांची खाणाची प त अ ी होती क , ते कस याही
यया वना यां या काया यात चार ते सहा तास स ग हीत असत आ ण मग
दवसभरापुरतं काम संप याचं सांगत. हा रोजचा म होता. खाण पूण कर यासाठ ते
थेट स या दव ी सकाळ च काया यात परतत, याअगोदर नाही. काम चा ू असताना
ते खातपीत नसत. ते एकांतात, वचारांत गढ े े राहत आ ण अधूनमधून यां या चंड
सं हात पु तकं संदभासाठ चाळत असत. यां या प नी अना त पा यांना आ ण
कॉ सना यां यापासून र ठे वत असत आ ण चचची आ ण इतर कामंही याच हाताळत
असत.
नर नराळे वषय आ ण यांचा मनु यावरचा प रणाम सो या प तीनं व द क न

सांग याचे व वध माग डॉ. मफ कायम ोधत असत. तं ाना या वकासाबरोबर
वनीमु णा या न ा प ती च त झा या, ते हा यांनी यांची काही ा यानं
व नमु कां या, रेकॉड् स या अथवा सीडी या व पात सादर कर याचं ठरव ं .

सीडी या आ ण मु कां या व पात ं यांचं संपूण काय हणजे मनु या ा
जीवनात येणा या ब सं य सम या सोडव याची साधनं आहेत. हे उ कती चांग या
कारे पूण होतं हे अनेकदा स झा ं आहे. यांची मू भूत संक पना अ ी आहे क ,
आप या सम यांचं उ र हे आप या आतच दड े ं असतं. बा घटकांमुळे आप े वचार
बद ू कत नाहीत; हणजेच तुमचं मन हे तुमचं वतःचं आहे. अ धक चांग ं जीवन
जग यासाठ बा प र थती बद याची न हे, तर तु हां ा तुमचं मन बद याची
आव यकता आहे. तु हीच तुमची नयती घडवता. प रवतनाची तुम या मनात आहे.
वकास कर यासाठ अंतमनाचं साम य वाप न तु ही प रवतन घडवून आणू कता.
डॉ. मफ नी तीस न अ धक पु तकं ह . यांचं सवा धक यात पु तक, ‘द

पॉवर ऑफ युअर सबकॉ स माइंड’ १९६३ म ये का त झा ं आ ण यानं व चे
उ चांक त काळ गाठ े . सवका न सव म अ ा ‘ वमदत’ (से फ हे प) कारांत या
पु तकांम ये ते गण ं जातं. या या ावधी ती वक या गे या आहेत आ ण अजूनही
वक या जात आहेत.
डॉ. मफ ची इतर काही यात पु तकं अ ी-टे फ ज स-द मॅ जक पॉवर ऑफ

परफे ट हंग, द अमे झग ॉज ऑफ कॉ मक माइंड, सी े ट् स ऑफ द आय- चग, द
मरॅक ऑफ माइंड डायनॅ म स, युअर इ फायनाइट पॉवर टू बी रच, द कॉ मक पॉवर
वद न यू.
डॉ. मफ डसबर १९८१ म ये नवत े . यां या प ात यां या प नीनं डॉ. जीन

मफ नी यांची सं था पुढे चा व . १९८६ म ये एका ा यानात आप या वगवासी
पतीची काही वा यं उ त करताना यांनी डॉ. मफ चं त व ान पु हा तपाद ं -
म ा ी-पु षांना यां या दै वी उ मा वषयी आ ण यां या आंत रक वषयी

कवायचं आहे. ही यां या आत आहे आ ण ते वतःच वतःचे र क आहेत,
वतःचे उ ारकत आहेत, हे सांगायचं आहे. बायब चा हाच संदे आहे आ ण आज
जगात ा न वद ट के ग धळ हा बायब मध प रवतनकारी स यं त क न यांचा
चुक चा, द ः अथ ाव यामुळेच नमाण झा े ा आहे.
म ा ब सं यांपयत हणजे सामा य माणसापयत तसंच कत ानं पच े या, मा

अंगभूत गुण आ ण मता दडपून टाका ा ाग े या ीपयत पोहोचायचं आहे.
आप या आत आ य कून घे या या येक पायरीवर वा पातळ वर म ा इतरांना
मदत करायची आहे.

या आप या पती वषयी हणा या क , ते वतनानं एक गूढवाद , बु नं एक व ान,
मनानं एक य वी उ ोजक आ ण दयानं एक कवी होते. यांचा संदे थोड यात असा
मांड ा जाऊ कतो-तुम या जगाचे तु हीच राजे आहात, तु हीच वामी आहात; कारण
तु ही ई रा ी एक प आहात.

Miracles of Your Mind (Marathi Edition)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Miracles of Your Mind (Marathi Edition)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

मनाचे

******ebook converter DEMO Watermarks*******

अनुवाद: साय गोडसे

******ebook converter DEMO Watermarks*******

******ebook converter DEMO Watermarks*******

डॉ. जोसेफ मफ खत मरॅक स ऑफ युअर माइंड या मूळ इं जी पु तकाचा मराठ

तुत मराठ आवृ ी 2018 सा थम का त

सदर पु तकाची व पुढ अट वर झा आहे - या बांधणी आ ण मुखपृ ासह

******ebook converter DEMO Watermarks*******

******ebook converter DEMO Watermarks*******

******ebook converter DEMO Watermarks*******

तुम या मनाचं काम कसं चा तं?

मा णसा ा मन एकच असतं. एकाच ना या या दोन बाजू असा ात त ा या या दोन

पंचे यां या मा यमातून आप या ा ान मळतं. नरी ण, अनुभव आ ण ण

आता ॉस एंज सकडे बघा. तु ही या हरात या बागा, सुंदर-आकषक वा तुरचना

******ebook converter DEMO Watermarks*******

बा गो ी जोड ं गे े ं या अथ ब हमन हा द वापर ा जातो. पण

बा मन जे हा न ाव थेत असतं ते हा अंतमनाची आपोआप कट होते.

संवाद साध या या ठरावीक प तीचा वापर न करताही इतरांचे वचार जाणून

******ebook converter DEMO Watermarks*******

अंतमन हे माती माणे असतं. माती ज ी त यात पेर या गे े या कोण याही

भावनां या मा यमातून क पना आप या अंतमनापयत पोहोचत असतात. यासाठ

बा मन (जागृत मन) हे कु क ताना माणे असतं. जहाजावरी मुख क तान

जहाजाचा क तान हाच जहाजाचा सवसवा असतो. या याच आ ा पाळाय या

आणखी एक सोपं उदाहरण पा या: तु ही जे हा वारंवार असं ोकांना सांगता क ,

******ebook converter DEMO Watermarks*******

ाचीन पककथांम ये दया ाच अंतमन असं हट ं आहे. अंत:करण हणजेच

जर सजननं या क न तुमचं अॅप ड स काढ ं आ ण गेचच काही

या माणे माणसानं वजेचा वापर व वध कारे कसा करायचा हे ान ा त के ं ,

******ebook converter DEMO Watermarks*******

े खक अ बट हबचंच उदाहरण बघा. तो जे हा एकदम नवांत असायचा, बागेत

अनेकदा असं होतं क आपण रा ी या वेळ एखा ा सम येचं उ र ोधत असतो,

आई आप या आजारी मु ाची काळजी घेत असे आ ण त ा झोप ाग तरी

******ebook converter DEMO Watermarks*******

आ जका मान सक उपचारप तीबाबत जगभरात उ सुकता नमाण होत आहे.

जपान, भारत, युरोप आ ण अमे रका खंड यांसार या जगभरात या व वध

******ebook converter DEMO Watermarks*******

वाचकांना हे न क माहीत असे क संमोहन क न केवळ सूचनां ारा म ये

उदाहरणाथ, संमो हत अव थेती ा अचानक ताप येऊ कतो. याचा चेहरा

काँ ेस गवताची आप या ा अॅ ज आहे असं एखा ा नं तु हां ा सां गत ं

आप या ा माहीत आहे क अ थदोष च क सा, नसग पचार, अॅ ोपथी अ ा

******ebook converter DEMO Watermarks*******

रीरात आजार उ प कर यापे ा रीराचं आरो य जपणं हे अ धक सु भ आहे.

आजारातून बरं हो यासाठ बा मन आ ण अंतमन या दो ह चा एक त व ास

सांगायचा मु ा हा आहे क , तु ही कोण याही वचारधारेचे असा, तु ही कोणतीही

संतां या अ थ या द नानं बरं वाटे असा तुमचा व ास असे वा एखा ा व

भीती आ ण चता यां यापासून व ास आ ण आ ावाद यां यापयत वाटचा

******ebook converter DEMO Watermarks*******

एखा ा ा याचं मन आ ण रीर तणावर हत, ह कं कराय ा सां गत ं ;

आरामा या, न े या अव थेत बा मनाचा होणारा वरोध हा सवात कमी असतो.

आम याच उपचारप तीने गुण येतो असं हणणारे खूप ोक असतात. पण या

मानसोपचारत , मानस ा , अ थरोगत , डॉ टर आ ण सव ाथना थळं

******ebook converter DEMO Watermarks*******

काही काळापूव , ॉस एंज स ए झॅ मनरम ये जॉन मॅकोवे नं रडे ँ ड्स

३७ वष य क संचा क डॉ. व यम आर. पाकर यांनी आज थमच जाहीर

व ापीठा या वै क य क ा या नय मतपणे चा णा या समूह

उदाहरणाथ: पोटाचा अ सर अस े या एका णाचा ाथना

रेड ँ ड्स व ापीठाती ा यापका ा आयु यात ा ब तां काळ

आणखी एका का ा यामुळे एक वषापूव नवृ ी याय ा भाग

******ebook converter DEMO Watermarks*******

‘ यरोगत अस े या या या डॉ टरने नुकतीच या या थुंक ची

मानस ा ाचे डॉ्नटर अस े या डॉ. पाकर यांनी ठासून सां गत ं क

आज मनो ारी रक च क सा ा ा या नजरेत अंतमन हे अनेक रोगांचं

मनो ारी रक च क से या स ा ता ा अॅ ोपॅथीचे च क सक ववा व

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*

ebook converter DEMO Watermarks*