Professional Documents
Culture Documents
ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Ποια είναι τα αρχαιότερα έργα της Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας που μας παραδόθηκαν
ολόκληρα ;
Η Ιλιάδα μαζί με την Οδύσσεια αποτελούν τα αρχαιότερα έπη, όχι μόνο της
ελληνικής, αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας παραδόθηκαν
ολόκληρα.
Τα έπη τοποθετούνται χρονικά στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ. Η σύνθεση της
Ιλιάδας προηγείται της Οδύσσειας και τοποθετείται γύρω στο 750 π.Χ.
3. Ποια είναι η έκταση της Ιλιάδας συγκριτικά με την Οδύσσεια, και πώς δηλώνονται
οι ραψωδίες της;
Η έκταση της Ιλιάδας είναι κατά 3.500 στίχους περίπου μεγαλύτερη από την
Οδύσσεια, δηλαδή 15.693 στίχοι, και χωρίζεται, όπως και εκείνη, σε 24 ραψωδίες,
όσα και τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου. Οι ιλιαδικές ραψωδίες δηλώνονται
με ένα κεφαλαίο γράμμα (ενώ της Οδύσσειας με μικρό).
4. Πότε συντέθηκε η Ιλιάδα και σε ποια εποχή συνέβησαν τα γεγονότα στα οποία
αναφέρεται;
αναμνήσεις μιας άλλης εποχής, της μυκηναϊκής, στο τέλος της οποίας έγινε ο
Τρωικός πόλεμος (12ος αιώνας π.Χ.). Αναφέρεται δηλαδή σε ένα ένδοξο παρελθόν
Η Ιλιάδα χρησιμοποιεί την ιστορία ως πηγή έμπνευσης αλλά δεν είναι ιστορία. Η
αποτελεί σύνθεση στοιχείων που επισώρευσαν οι αιώνες στο πεδίο της ιστορίας και
Άρα η Ιλιάδα αν και χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη την ιστορία, είναι πρωτίστως ποίηση
και το ιστορικό υλικό έχει υποστεί ποιητική επεξεργασία από ένα δημιουργό που
Α) Επειδή ο ποιητής αναπαριστά μιαν εποχή πολύ πιο μακρινή από τη δική του (ο
Τρωικός πόλεμος είχε γίνει 400 χρόνια πριν), απεικονίζει μέσα στο έργο του τον
κόσμο της δικής του εποχής (γεωμετρικά χρόνια, 8ος αιώνας π.Χ.). Γι’ αυτό θα
ιλιαδικοί ήρωες ήταν γνωστά στην εποχή του ποιητή αλλά όχι και στο μυκηναϊκό
άνθρωπο.
Β) Επειδή, επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές που ο ποιητής προσθέτει και στοιχεία
Άρα δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε την Ιλιάδα ως ιστορική πηγή για τον αιώνα
περισσότερες πληροφορίες για την εποχή κατά την οποία συντέθηκε (γεωμετρικά
Το θέμα αποκαλύπτεται στον ακροατή του έπους από τους πρώτους κιόλας στίχους.
Στο πρωτότυπο κείμενο η πρώτη λέξη είναι μῆνις (= θυμός, οργή). Αυτό είναι και το
θέμα του έπους, η οργή δηλαδή του Αχιλλέα μετά τη σύγκρουσή του με τον
Χρυσηίδα, κόρη του ιερέα του Απόλλωνα Χρύση. Έπειτα από παράκληση του Χρύση,
ο Απόλλωνας έστειλε λοιμό (=κολλητική ασθένεια) στο στρατόπεδο των Αχαιών, για
αυτό προσέβαλε τον Αχιλλέα, που σε μια έκρηξη θυμού και ύστερα από μια έντονη
(=στρατιώτες του). Ο Αχιλλέας επανέρχεται στη μάχη μόνο προς το τέλος του
πολέμου, όταν ο Έκτορας σκότωσε το φίλο του Πάτροκλο και αυτός, διψασμένος
Η μῆνις του Αχιλλέα αποτελεί την αφετηρία και το κύριο θέμα της Ιλιάδας. Η
πρωτοτυπία του Ομήρου είναι ότι γύρω από αυτό το θέμα, το οποίο αποτελεί μόνο
ένα επεισόδιο του δέκατου χρόνου της πολιορκίας της Τροίας, καταφέρνει να
παρουσιάσει τους αγώνες των Ελλήνων γύρω από το Ίλιον (άλλη ονομασία της
Τροίας), στη διάρκεια της δεκάχρονης πολιορκίας, γεγονός που δικαιολογεί και την
10. Ποιο είναι συνοπτικά το θέμα και ποιο το περιεχόμενο της Ιλιάδας;
Το θέμα της Ιλιάδας είναι η μῆνις του Αχιλλέα, ενώ το περιεχόμενό της είναι ο
δεκάχρονος πόλεμος των Αχαιών στην πεδιάδα της Τροίας (Τρωικός πόλεμος). Η
μῆνις του Αχιλλέα δίνει αφορμή στον ποιητή να μας παρουσιάσει αυτόν τον
πόλεμο.
Ο ποιητής δεν περιγράφει τον δεκάχρονο πόλεμο από την αρχή, αλλά αποσπά από
τα δέκα χρόνια μια μικρή χρονική περίοδο που καλύπτει 51 ημέρες, πριν από την
άλωση της Τροίας. Το έπος τελειώνει με το θάνατο και τον ενταφιασμό του
Έκτορα, του βασικού υπερασπιστή της Τροίας. Η συνέχεια (άλωση και καταστροφή
της Τροίας, αιχμαλωσία των μελών της βασιλικής οικογένειας κτλ.) παρουσιάζεται
σε άλλα έπη.
Οι 51 αυτές ημέρες είναι το χρονικό παρόν του έπους. Μέσα σ’ αυτό όμως γίνονται:
Η μῆνις του Αχιλλέα, σε συνδυασμό με την απόφαση του Δία να ικανοποιήσει τον
ήρωα βοηθώντας τους Τρώες (Διός βουλή), έπειτα από παράκληση της μητέρας του
Η αποχή του ισχυρότερου Αχαιού, δηλαδή του Αχιλλέα από τη μάχη είχε ως
και να σημειώσουν σημαντικές νίκες, που οδήγησαν στην επιμήκυνση του πολέμου.
κατορθώματα (αριστείες) στο πεδίο της μάχης όσο λείπει ο Αχιλλέας. Παρ’ όλες
όμως τις παροδικές επιτυχίες των Αχαιών, οι Τρώες με τον ισχυρό πολέμαρχό τους,
τον Έκτορα, είχαν την πρωτοβουλία στον πόλεμο, γιατί αυτόν τον τελευταίο μόνο ο
Αχιλλέας μπορούσε να τον αντιμετωπίσει. Όταν όμως ο ήρωας, μετά το φόνο του
Πάτροκλου από τον Έκτορα, συμφιλιώνεται με τον Αγαμέμνονα και παίρνει και πάλι
γέρνει και πάλι προς το μέρος των Αχαιών και η άλωση της Τροίας φαίνεται να
15. Πως φαίνεται η τεράστια σημασία της οργής (μήνιδος) του Αχιλλέα;
Η μεγάλη σημασία της οργής του ήρωα φαίνεται από τη συχνότητα με την οποία
εμφανίζεται το θέμα αυτό στο έπος τόσο σε σχέση με τους θνητούς, καθώς οι
ήρωες πολλές φορές θα θυμηθούν τον Αχιλλέα και θα αναφερθούν στην απουσία
του, όσο και σε σχέση με τους θεούς, των οποίων οι συζητήσεις και οι ενέργειες
θυμού του Αχιλλέα διατρέχει όλη την Ιλιάδα. Παράλληλα, γύρω από αυτό ο ποιητής
πλέκει το περιεχόμενο του έπους, που είναι πολύ ευρύτερο, και χρονικά και
θεματολογικά, από το θέμα της μήνιδος, δηλαδή τους δεκάχρονους αγώνες των
μάχης.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΙΛΙΑΔΑΣ – ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
17α. Ποιες είναι οι διαφορές Ιλιάδας – Οδύσσειας όσον αφορά το ύφος και πού
οφείλονται;
Η Ιλιάδα έχει δραματική πυκνότητα που οφείλεται στο νεαρό της ηλικίας του
ποιητή, ενώ το η Οδύσσεια έχει αφηγηματικό ύφος που ταιριάζει καλύτερα σε ένα
έργο των γηρατειών. Η διαφορά όμως του ύφους οφείλεται ακόμη στο διαφορετικό
όντα (Κύκλωπες, Σειρήνες κτλ.). Αντίθετα, το παραμυθένιο στοιχείο λείπει από την
17γ. Ποιες είναι οι διαφορές Ιλιάδας – Οδύσσειας όσον αφορά τους θεούς;
Οι θεοί που γνωρίσαμε στην Οδύσσεια δεν είναι τόσο εγωιστές και άδικοι, όπως
στην Ιλιάδα: στο νεότερο έπος έχει αρχίσει να καθιερώνεται στον Όλυμπο κάποια
ηθική τάξη. Είναι βέβαια και οι θεοί της Οδύσσειας γεμάτοι πάθη, μα δεν έχουν
17δ. Ποιες είναι οι διαφορές Ιλιάδας – Οδύσσειας όσον αφορά την πολιτική
κατάσταση;
Η Οδύσσεια καθρεφτίζει κοινωνικά μια νεότερη εποχή, όταν ο θεσμός της
βασιλείας πλέον παρακμάζει, ενώ στην Ιλιάδα βρίσκεται στην ακμή του. Η
ρόλο δίπλα στο βασιλιά. Στο βασίλειο των Φαιάκων, λειτουργεί μια συνέλευση
γερόντων, όπως αντίστοιχα στην Ιθάκη υπάρχει η συνέλευση του λαού. Είναι
Στην Ιλιάδα οι ήρωες ανήκουν στην αριστοκρατική τάξη, ενώ στην Οδύσσεια οι
πόθοι των κατώτερων τάξεων (π.χ. των δούλων). Στις στρατιωτικές συνελεύσεις της
17στ. Ποιες είναι οι διαφορές Ιλιάδας – Οδύσσειας όσον αφορά τους δύο
κεντρικούς ήρωες;
Ο Οδυσσέας δεν έχει την ορμητικότητα του Αχιλλέα ούτε την έλλειψη του μέτρου,
μα άλλες, πιο πολύτιμες στην καθημερινή ζωή, αρετές, όπως η εξυπνάδα, η επιμονή
17ζ. Ποιες είναι οι διαφορές Ιλιάδας – Οδύσσειας όσον αφορά τον γενικό
χαρακτήρα του κάθε έργου;
Ο χαρακτήρας της Ιλιάδας είναι πολεμικός, και γι’ αυτό μερικές φορές σκληρός,
Η Ιλιάδα γράφτηκε από τον ποιητή όταν ακόμη ήταν νέος και του άρεσαν οι
πόλεμοι και γενικά η έντονη δράση. Τότε ο θεσμός της βασιλείας ήταν ακόμα
ισχυρός. Η Οδύσσεια, όμως, γράφτηκε όταν ο ποιητής ήταν γέρος, ώριμος και