ΡΑΨΩΔΙΑ Α

ΛΟΙΜΟΣ- ΜΗΝΙΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το δέκατο χρόνο της πολιορκίας της Τροίας πραγματοποιείται ο θυμός

του Αχιλλέα με τις ολέθριες συνέπειές του. Ο Αγαμέμνονας αρνήθηκε
να παραδώσει στο Χρύση, ιερέα του Απόλλωνα, την κόρη του που την
κρατούσε στη σκηνή του ως βραβείο. Σε συνέλευση του στρατού ο
μάντης Κάλχας αποκάλυψε την αιτία του κακού. Ο Αγαμέμνονας
δέχτηκε να επιστρέψει την κόρη και απείλησε τον Αχιλλέα ότι θα του
αφαιρέσει το δικό του λάφυρο, τη Βρυσηίδα. Ο Αχιλλέας δήλωσε ότι θα
παραδώσει τη Βρυσηίδα, αλλά ορκίστηκε να αποχωρήσει από τη μάχη.
Η Χρυσηίδα αποστέλλεται στον πατέρα της, ενώ κήρυκες παίρνουν από
τη σκηνή του Αχιλλέα τη Βρυσηίδα. Ο Αχιλλέας, στην ακρογιαλιά, ζητά
από τη μητέρα του Θέτιδα να μεσολαβήσει η ίδια στον Δία, για να
αποκατασταθεί η τιμή του.
Τη δωδέκατη μέρα η Θέτιδα ανεβαίνει στον Όλυμπο και ικετεύει το Δία
να τιμήσει το γιό της. Η Ήρα υποψιάζεται τι έχει συμβεί και ζητά
εξηγήσεις. Ο Δίας αναγκάζει τη θεά να σωπάσει λυπημένη. ο Ήφαιστος
παρηγορεί τη μητέρα του και η υπόλοιπη μέρα περνά στον Όλυμπο
ανέμελα.

ΠΡΟΟΙΜΙΟ

 ΣΤΙΧΟΙ 1-7
Οι πρώτοι στίχοι κάθε έπους αποτελούν το προοίμιο, δηλαδή την
εισαγωγή, τον πρόλογό της. Ένα προοίμιο το αποτελούν τα ακόλουθα
δομικά στοιχεία:
α) η επίκληση του ποιητή στη Μούσα, για να του δώσει έμπνευση και
να τον καθοδηγήσει στο δύσκολο έργο της ποιητικής δημιουργίας
(στίχος 1). Ο ποιητής επικαλείται τη βοήθεια της Μούσας, για να
πραγματοποιήσει το έργο που έχει αποφασίσει να δημιουργήσει. Έχει
επίγνωση του ταλέντου και των δυνατοτήτων του, γνωρίζει όμως και τις
δυσκολίες μιας τόσο σύνθετης ποιητικής δημιουργίας.

β )η διήγηση, στην οποία ο ποιητής παρουσιάζει με συντομία την

υπόθεση του έπους (στίχοι 1-7).Παρουσιάζεται σε πολύ αδρ'ες γραμμές
το πλάνο της υπόθεσης του έργου που είναι οι ολέθριες συνέπειες του
θυμού του Αχιλλέα. Επίσης, ορίζεται η αφετηρία της αφήγησης, χωρίς
να προσδιορίζεται ο χρόνος ακριβώς, ενώ δίνεται και το όνομα
του¨<<συμπρωταγωνιστή>>.

γ) η παράκληση: ο ποιητής ζητά από τη Μούσα να του ορίσει το

χρονικό σημείο από το οποίο θα αρχίσει την αφήγηση. Το προοίμιο της
Ιλιάδας δεν κλείνει τυπικά με την παράκληση.

 στίχος 1
H φράση << ψάλλε θεά>> είναι τυπική επίκληση στη Μούσα, όπως και
στον πρώτο στίχο της Οδύσσειας.
Ο ποιητής επικαλείται τη Μούσα της επικής ποίησης (Καλλιόπη) να
του χαρίσει την έμπνευση.
Την εποχή του Ομήρου οι άνθρωποι πίστευαν ότι η ποιητική
δημιουργία έχει θεία έμπνευση. Με λίγα λόγια, πίστευαν ότι η Μούσα
φωτίζει τους εμπνευσμένους αοιδούς ή μιλάει με το στόμα τους. Αυτό
δίνει στο έργο των αοιδών επισημότητα και ιεροπρέπεια. Ταυτόχρονα,
επειδή οι Μούσες είναι κόρες της θεάς Μνήμης και του Δία, γνωρίζουν
τα πάντα. Έτσι, όταν ο ποιητής περιγράψει αργότερα σκηνές από τον
Όλυμπο, δε θα προκαλέσει την απορία των ακροατών του, θνητός
αυτός, να γνωρίζει τι γίνεται στην κατοικία των θεών, γιατί θα
θεωρήσουν ότι η Μούσα μιλάει με το δικό του στόμα.

'Ηδη από τον πρώτο στίχο δίνεται ο πρωταγωνιστής του έργου, ο

Αχιλλέας, και το θέμα του έπους, ο θυμός του. Στο αρχαίο κείμενο η
λέξη <<μηνις>> (= οργή) είναι η πρώτη λέξη της διήγησης και δείχνει τη
σημασία της, αφού γύρω από αυτήν θα πλεχτεί όλη η υπόθεση του
έπους: αφετηρία και κέντρο της πλοκής της Ιλιάδας είναι ο θυμός του
Αχιλλέα μετά τη σύγκρουσή του με τον Αγαμέμνονα.

Στο αρχαίο κείμενο η μηνις χαρακτηρίζεται <<ουλομένην>>

(=καταραμένη). Ο θυμός μας προετοιμάζει για τη φοβερή φιλονικία που
θα ξεσπάσει ανάμεσα στον Αγαμέμνονα και τον Αχιλλέα (προιδεασμός).
  στίχοι 2-3
Στους στίχους αυτούς παρατηρούμε τα επακόλουθα (αποτελέσματα)
της οργής του Αχιλλέα:
α)υπήρξε η αρχή πολλών δακρύων

β)έγινε η αιτία να αφανιστούν πολλοί στρατιώτες άδικα

Το νόημα του στίχου 3 ολοκληρώνεται στο στίχο 4. Έχουμε διασκελισμό.

Το ρήμα <<ροβόλησε>> συνήθως χρησιμοποιείται αμετάβατο

(=κατηφορίζω). Εδώ έχει μεταβατική σημασία και σημαίνει <<σπρώχνω
κάποιον προς τα κάτω>>

 στίχοι 4-5

Οι ψυχές των ηρώων πήγαν στον Άδη, ενώ τα νεκρά κορμιά τους έγιναν
τροφή των σκύλων και των αρπακτικών του. Οι αρχαίοι πίστευαν στο
δυισμό της ψυχής και του σώματος. Πιο συγκεκριμένα, όταν πέθαιναν,
οι ψυχές των νεκρών πήγαιναν στον Άδη, ενώ το σώμα έμενε στη γη
(ιδεολογικό στοιχείο).
Εδώ πληροφορούμαστε ότι τα νεκρά σώματα των ηρώων έγιναν τροφή
των σκύλων και των αρπακτικών πουλιών. Ο ποιητής παρουσιάζει με
ρεαλισμό και φρικιαστικές εικόνες το χαμό των πολεμιστών. Αυτοί οι
στίχοι έχουν διπλό σκοπό. Από τη μία μεριά, πληροφορούμαστε ότι οι
νεκροί ήταν τόσοι πολλοί, ώστε δεν προλάβαιναν να τους θάψουν. Αυτή
η ασέβεια προς τους νεκρούς ενοχλεί τους θεατές. Από την άλλη μεριά,
το ενδιαφέρον των ακροατών κεντρίζεται και περιμένουν τη συνέχεια
με αγωνία και περιέργεια.

Η παρενθετική φράση << και η βουλή γενόνταν του Κρονίδη>> έχει

ιδιαίτερη σημασία. Από τη μία μεριά, δείχνει πως οι αρχαίοι πίστευαν
ότι οι θεοί παρεμβαίνουν στις πράξεις των ανθρώπων (ιδεολογικό
στοιχείο). Οι θνητοί στην Ιλιάδα δεν έχουν προσωπική ευθύνη των
πράξεών τους, όπως στην Οδύσσεια. Από την άλλη μεριά, η φράση
αυτή μας προιδεάζει για την αρνητική στάση που θα έχει ο Δίας
απέναντι στους Έλληνες (προιδεασμός).
  στίχος 6
Ο στίχος αυτός δηλώνει το χρονικό σημείο από το οποίο θα αρχίσει η
εξιστόρηση. Όπως στην Οδύσσεια, έτσι και στην Ιλιάδα ο ποιητής δε θα
αφηγηθεί τον Τρωικό πόλεμο από την αρχή ως το τέλος. Διαλέγει ένα
επεισόδιο, το δέκατο χρόνο του πολέμου (αφήγηση in media res) που
διαρκεί 51 ημέρες. Όμως, μέσα σε αυτές τις 51 ημέρες ο ποιητής θα
περιγράψει όλο τον Τρωικό πόλεμο με αναφορές στο παρελθόν και στο
μέλλον. Επομένως, ο ποιητής επιλέγει ένα επεισόδιο και γύρω από
αυτό πλέκει την υπόθεση του έπους του.

 στίχος 7

Στο στίχο αυτό δίνονται οι πρωταγωνιστές της φιλονικίας. Ο ένας είναι
ο Αγαμέμνονας, ο γιός του Ατρέα, ο αρχιστράτηγος των Αχαιών. Ο
άλλος είναι ο Αχιλλέας που ονομάζεται <<θείος>>, γιατί η μητέρα του
Θέτιδα ήταν θεά.
Τα δύο πρόσωπα είναι πολύ σημαντικά, γι΄αυτό τοποθετούνται στις
δύο καίριες θέσεις ενός στίχου: στην αρχή και στο τέλος. Ταυτόχρονα,
αυτή η διάσταση ανάμεσά τους υπαινίσσεται ότι τα δύο πρόσωπα
έχουν διαμάχη. Επιπλέον, σε κάθε ήρωα, εκτός από το όνομά του
δίνεται και η ιδιότητά του: ο Αγαμέμνονας είναι αρχιστράτηγος, ο
Αχιλλέας θείος. Και τα δύο πρόσωπα έχουν πολύ σημαντικές ιδιότητες,
γι΄αυτό και η διαμάχη μεταξύ τους έχει τραγικά αποτελέσματα.
Το προοίμιο αρχίζει και κλείνει με τον Αχιλλέα (σχήμα κύκλος).

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
- προοικονομία
- σχήμα κύκλου
- ρεαλισμός των στίχων 4-5

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
- επίκληση στη Μούσα
-δυισμός
-ο ρόλος των θεών
 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ ΙΛΙΑΔΑΣ ΚΑΙ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ

ΔΟΜΗ
-υπάρχει και στα δύο προοίμια η επίκληση στη Θεά
-η πρώτη λέξη κι των δύο επισημαίνει το θέμα
- γίνεται αναφορά στους ήρωες

ΤΕΧΝΙΚΕΣ
- εντοπίζεται η αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας ή προσήμανσης
- υπάρχει σχήμα κύκλου
- η διήγηση ξεκινά από τη μέση των γεγονότων (αφήγηση in media res)

ΔΙΑΦΟΡΕΣ

ΘΕΜΑ
- Στο προοίμιο της Ιλιάδας το θέμα είναι η οργή του Αχιλλέα, δηλαδή
ένα συναίσθημα
- Στο προοίμιο της Οδύσσειας είναι ένας άνθρωπος, ο Οδυσσέας

ΙΔΕΕΣ
- Στο προοίμιο της Ιλιάδας ο άνθρωπος είναι υποκινούμενος από τη
θεία βούληση
- Στο προοίμιο της Οδύσσειας ο άνθρωπος παρουσιάζεται με
ανθρώπινη βούληση

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
- Στο προοίμιο της Ιλιάδας ο Αχιλλέας δρα με εγωκεντρισμό
- Στο προοίμιο της Οδύσσειας ο Οδυσσέας δρα με διάθεση
συντροφικότητας (Φιλέταιρος)
- Στο προοίμιο της Ιλιάδας οι βασικοί ήρωες κατονομάζονται
-Στο προοίμιο της Οδύσσειας ο βασικός ήρωας δεν κατονομάζεται

ΤΕΧΝΙΚΕΣ
- Στο προοίμιο της Ιλιάδας υπάρχει ήδη από τους πρώτους στίχους
έντονος ρεαλισμός (τα γεγονότα παρουσιάζονται όπως είναι στην
πραγματικότητα- εδώ φαίνεται ο πολεμικός και κάποτε σκληρός
χαρακτήρας της Ιλιάδας).
- Στο προοίμιο της Οδύσσειας απουσιάζει το ρεαλιστικό στοιχείο (είναι
μια φανταστική διήγηση που δίνει έμφαση στην ειρηνική ζωή).
 ΣΤΙΧΟΙ 8- 53
Η ΙΚΕΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΥΣΗ

Οι στίχοι 8-53 αποτελούν μια ενιαία σκηνή (τη σκηνή του Χρύση) που
περιέχει τρεις λόγους με χαρακτηριστική συμμετρία:
- λόγος του Χρύση (στ. 17-22)
- λόγος του Αγαμέμνονα (στ. 27-33)
- λόγος του Χρύση (στ. 38-43)

Θεωρείται μια από τις πιο εντυπωσιακές σκηνές της Ιλιάδας που
περιέχει σε μικρογραφία όλη την υπόθεσή της : διότι το θανατικό που
πέφτει στο στρατόπεδο των Αχαιών είναι η κινητήρια δύναμη της
πλοκής.

 ΣΤΙΧΟΙ 8-11
Το προοίμιο της Ιλιάδας δεν έχει παράκληση. Οι στίχοι 8-11 συνδέουν
το προοίμιο με την κύρια αφήγηση: στο προοίμιο δίνεται το θέμα του
έπους, η οργή του Αχιλλέα, ενώ στους τέσσερις αυτούς στίχους
αναφέρεται ποιός είναι αυτός που άναψε τη φωτιά μεταξύ τους και
γιατί.

Στο στίχο 8 ο ποιητής θέτει ένα ερώτημα και ταυτόχρονα θέτει και τη
θεμελιώδη αρχή της Ιλιάδας:πίσω από κάθε πράξη των ανθρώπων
κρύβεται κάποιος θεός. Στο ερώτημα απαντά αμέσως ο ποιητής (στίχος
9) κι έτσι μαθαίνουμε ότι πίσω από τη φιλονικία του Αγαμέμνονα και
του Αχιλλέα κρύβεται ο Απόλλωνας, ο οποίος οργίστηκε με τον Ατρείδη.
Επομένως, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο θεός δεν παρεμβαίνει
αδικαιολόγητα, αλλά για να τιμωρήσει τον Αγαμέμνονα για τον ασεβή
τρόπο που φέρθηκε στον ιερέα του Χρύση.

Η <<λώβα>> είναι ο λοιμός, η πανούκλα, μια μεταδοτική ασθένεια που

αφάνιζε το στρατό. Το λοιμό τον μετέδιδαν τα ποντίκια, τα οποία
έστελνε ο Απόλλωνας.

 ΣΤΙΧΟΙ 12-16
Με το στίχο 12 ο ποιητής μας μεταφέρει στο στρατόπεδο των Αχαιών
και συγκεκριμένα κοντά στη θάλασσα, όπου βρίσκονται δεμένα εδώ και
δέκα χρόνια τα πλοία τους. Το επίθετο <<γρήγορα>> είναι τυπικό
επίθετο: τα πλοία είναι δεμένα εδώ και δέκα χρόνια, δεν ξέρουμε αν
είναι γρήγορα.

Η σκηνή με το Χρύση είναι εξαιρετικά δραματική. Παρουσιάζεται ο

Χρύσης με διπλή ιδιότητα: ως πατέρας- ικέτης φέρνει πλούσια δώρα
για να ελευθερώσει την κόρη του / ως ιερέας του Απόλλωνα κρατά
χρυσό σκήπτρο.
Σκήπτρο είναι ένα κοντάρι, συνήθως ξύλινο, με χρυσά κοσμήματα.
Αυτό αποτελούσε σύμβολο εξουσίας ή δημόσιου αξιώματος. Το
κρατούσαν βασιλιάδες, ιερείς, μάντεις, κήρυκες, δικαστές. Εδώ το
σκήπτρο έχει τυλιγμένη στην κορυφή του μια μάλλινη ταινία που
αποτελούσε πιθανόν ιερό σύμβολο του Απόλλωνα και της εξουσίας που
έχει από το θεό. Το σκήπτρο είναι πολιτιστικό στοιχείο.
Ο Χρύσης είναι φορέας της θεικής εξουσίας και η μεγαλοπρεπή του
εμφάνιση περιβάλλεται με το κύρος και τον φόβο που εμπνέει ο θεός,
τον οποίο υπηρετεί.

 ΣΤΙΧΟΙ 17-22

Ο λόγος που απευθύνει ο Χρύσης ως ικέτης των Αχαιών έχει ξεκάθαρη

δομή που τη συναντάμε και σ΄άλλους ικετευτικούς λόγους. Διακρίνουμε
τα εξής μέρη :

α)προσφώνηση (στ. 17 κ.ε.)

β) διπλή ευχή (στ. 18-19)

γ) αίτημα (στ.20)

δ) προσφορά λύτρων (στ. 21)

ε) συγκεκαλυμμένη απειλή (στ. 22)

 ΣΤΙΧΟΣ 17

Η προσφώνηση είναι μεγαλοπρεπής και κολακευτική. Απευθύνεται

πρώτα στο σύνολο των Αχαιών και μετά στους δύο γιούς του Ατρέα, τον
Αγαμέμνονα και το Μενέλαο. Ο Χρύσης απευθύνεται ειδικά στους
Ατρείδες, επειδή είναι οι πιο σημαντικοί από τους βασιλιάδες και
κυρίως επειδή ο Αγαμέμνονας είναι εκείνος που κρατάει σκλάβα την
κόρη του. Όμως, αποδέκτες της ικεσίας δεν είναι μόνο οι δύο
βασιλιάδες, αλλά όλοι οι Αχαιοί, όπως φαίνεται από τις προσφωνήσεις.
Γενικά, ο Χρύσης στο λόγο του χρησιμοποιεί ευγενικές και ήπιες
εκφράσεις και αποφεύγει τις υπερβολές.

 ΣΤΙΧΟΙ 17-18

Η σκηνή με το Χρύση είναι εξαιρετικά δραματική. Η ευχή να κυριεύσουν

οι Έλληνες την πόλη της Τροίας και να γυρίσουν με το καλό στην
πατρίδα τους (διττή ευχή) προβάλλει την τραγική θέση του πατέρα, ο
οποίος εύχεται κάτι αντίθετα με τα συμφέροντα της πατρίδας του, για
να πετύχει την απελευθέρωση της κόρης του.
Με την ευχή αυτή του Χρύση ο ποιητής θυμίζει το σκοπό της τρωικής
εκστρατείας. Η ευχή για την επιστροφή στην πατρίδα αγγίζει την
ψυχολογία τους Αχαιούς, οι οποίοι λείπουν δέκα χρόνια από την
πατρίδα τους.
Ο λόγος του είναι προσεγμένος: κολακεύει τους Αχαιούς και έχει τον
απόλυτο έλεγχο των λόγων και των πράξεων του. Ξεχωρίζει για την
αξιοπρέπεια, την περηφάνια και το ευγενές ήθος. Γι΄αυτό καταφέρνει
να κερδίσει τη συμπάθεια των Αχαιών.

Κανονικά, οι ευχές θα έπρεπε να δοθούν στο τέλος του λόγου. Όμως, ο

Χρύσης αλλάζει τη σειρά στα λόγια του, γιατί θέλει να κερδίσει τη
συμπάθεια των Ελλήνων, για να πραγματοποιήσουν το αίτημά του.

 ΣΤΙΧΟΙ 20-21

Στο τέλος του λόγου προτρέπει τους Αχαιούς να σεβαστούν τον

Απόλλωνα. Με αυτή την προτροπή ο ιερέας δηλώνει ότι αν εκπληρωθεί
το αίτημά του, ο θεός θα βοηθήσει τους Έλληνες. Αν, όμως, δε γίνει
αυτό, τότε ο θεός θα ρίξει την οργή του πάνω τους.
Ο λόγος του είναι πολύ προσεγμένος και υποκρύπτει και απειλή αν δεν
εισακουστεί το αίτημά του. Πιο συγκεκριμένα, το ρήμα ευλαβούμαι
σημαίνει <<σέβομαι>> αλλά και <<φοβάμαι>>. Η αναφορά του ιερέα
στην ευλάβεια κάνει εντονότερη την πίεση που έχει δημιουργήσει στο
στρατό ο χαρακτηρισμός του Απόλλωνα ως <<μακροβόλου τοξευτή >>.
Ο ποιητής επιλέγει σοφά λέξεις με ιδιαίτερο σημασιολόγικό βάρος,
ώστε ο λόγος του ιερέα να παρουσιάσει την απειλητική μορφή του
Απόλλωνα. Τα σύμβολα του ιερέα, επίσης, που περιγράφονται σ΄έναν
ολόκληρο στίχο (στ. 14) τονίζουν τη σχέση του ιερέα με το θεό και
προοικονομούν την τιμωρία του Απόλλωνα.

 ΣΤΙΧΟΙ 22-24

Οι Αχαιοί, είτε επειδή λυπήθηκαν τον πονεμένο πατέρα, είτε επειδή

φοβήθηκαν την οργή του Απόλλωνα φωνάζοντας έλεγαν ότι έπρεπε να
σεβαστούν τον ιερέα και να δεχτούν την εξαγορά. Όμως, ο
Αγαμέμνονας αγνόησε τους πολλούς κι έδιωξε το Χρύση. Με αυτή τη
στάση βρισκόταν αντιμέτωπος:
α) με τον πονεμένο πατέρα κι έμμεσα τον Απόλλωνα
β) με όλους τους άλλους Αχαιούς. Βέβαια, οι Αχαιοί στη συνέχεια δεν
τόλμησαν να εναντιωθούν ξανά στον αρχιστράτηγό. Ίσως και γι΄αυτό ο
λοιμός να πέφτει πάνω τους.

 ΣΤΙΧΟΙ 27-28

Η απάντηση του Αγαμέμνονα στο Χρύση αποκαλύπτει κάποια

γνωρίσματα του χαρακτήρα του. Ο Αγαμέμνονας μιλάει στο Χρύση
περιφρονητικά και προσβλητικά : αρνείται να εισακούσει το αίτημά του
και τον αποπέμπει με βίαιο τρόπο κι απειλές, χωρίς να σεβαστεί στο
πρόσωπό του ούτε τον πονεμένο πατέρα, ούτε τον ιερέα.
Παρουσιάζεται αλαζόνας, σκληρός, απάνθρωπος και άπονος.

 ΣΤΙΧΟΣ 29

Ο Αγαμέμνονας ταπεινώνει το Χρύση και δείχνει παράλληλα ασέβεια

και στον ίδιο το θεό, αφού περιφρονεί τα σύμβολα του θεού. Έτσι,
διαπράττει <<ύβρη>>, αφού φτάνει να αναμετρηθεί με τον ίδιο τον
Απόλλωνα.
  ΣΤΙΧΟΙ 30-32

Εδώ ο Αγαμέμνονας δε διστάζει να πληγώσει τον πατέρα, δηλώνοντας

ότι δε θα ελευθερώσει την κόρη, αλλά θα την κρατήσει, για να την έχει
σκλάβα μακριά από την πατρίδα της. Σκέφτεται μόνο τον εαυτό του και
ενεργεί με βάση το ατομικό του συμφέρον. Είναι ένας αυταρχικός
αρχηγός, που επιβάλλει τη δική του θέληση με τρόπο απόλυτο.

Αν επιχειρήσουμε να συγκρίνουμε τους δύο λόγους, θα διαπιστώσουμε

ότι είναι τελείως αντίθετοι. Στην ικεσία του ο Χρύσης χρησιμοποιεί
ήπιους τόνους και ευγενικές εκφράσεις και αποφεύγει τους θρήνους
και τα παρακάλια. Από την άλλη μεριά, ο λόγος του Αγαμέμνονα είναι
προκλητικός, απειλητικός και ασεβής.

Ο Αγαμέμνονας διαπράττει διπλή αδικία:

-δε δίνει πίσω την κόρη του στο Χρύση

- του συμπεριφέρεται με τρόπο ατιμωτικό και υβριστικό

 ΣΤΙΧΟΙ 34-36

Τρομαγμένος από τα λόγια του Αγαμέμνονα ο Χρύσης απομακρύνεται

βαθιά πληγωμένος και βρίσκει καταφύγιο στην προστασία του θεού.

 ΣΤΙΧΟΙ 37-43

Ο Χρύσης απευθύνεται στον Απόλλωνα με μια προσευχή - κατάρα,

ολομόναχος στην ακρογιαλιά, γιατί όταν ο θνητός καταριέται, δεν
πρέπει να τον ακούσει άλλος. Η προσευχή αυτή ακολουθεί το τυπικό
σχήμα της αρχαίας ελληνικής προσευχής, που είναι το παρακάτω:

-Επίκληση (στ. 38)

- Προσφώνηση του θεού και αναφορά των ιδιοτήτων. Αυτές οι ιδιότητες

είναι σχετικές με τις ανάγκες της προσευχής (στ. 38-39). Ο Απόλλωνας
προσφωνείται αργυρότοξος που σημαίνει ότι έχει ασημένιο τόξο
(γενικά τα αντικείμενα των θεών ήταν κατασκευασμένα από πολύτιμα
μέταλλα. Εδώ χρησιμοποιείται αυτή η ιδιότητα, γιατί είναι αυτός που
θα χτυπήσει με τα βέλη του τους Αχαιούς (προιδεασμός). Οι
προσφωνήσεις "της Χρύσης" και "της θείας Κίλλας προστάτη", "κύριε
στην Τένεδο" αναφέρονται στη σχεση που έχει ο θεός με τον
συγκεκριμένο τόπο,. Με τις προσφωνήσεις τιμάται ο θεός και ο θνητός
κερδίζει τη συμπάθειά του.

-υπενθύμιση των προσφορών του θνητού στο θεό, ώστε η βοήθειά του
θεού να έρθει ως αντάλλαγμα (στ 40-42). Ο Χρύσης θυμίζει στον
Απόλλωνα ότι του έχτισε ναό και του πρόσφερε πολλές και μεγάλες
θυσίες.

- Το αίτημα (στ. 42-43) Εδώ πρόκειται για αίτημα- κατάρα

Όταν ο Χρύσης προσεύχεται στον Απόλλωνα, δεν είναι αδύναμος και

πράος πατέρας, αλλά ο δυνατός ιερέας. Με την αυτοπεποίθηση του
ήρωα που έχει το δίκαιο με το μέρος του και το θεό στο πλευρό του
καταριέται αυτούς που τον ταπείνωσαν και ζητά την τιμωρία τους.

 ΣΤΙΧΟΙ 44-50

Η ανταπόκριση του θεού στην προσευχή του Χρύση είναι άμεση:

<< Ευχήθη>> (ο Χρύσης) ¨<<κατέβη>> (ο Απόλλωνας).
Είναι θυμωμένος και έχει απειλητικές διαθέσεις απέναντι στους
Αχαιούς. Η ορμητική του κάθοδος από τον Όλυμπο στο στρατόπεδο
των Αχαιών αποδίδεται με αριστοτεχνικό τρόπο, με μια σειρά από
οπτικές και ακουστικές εικόνες:

- οπτική εικόνα: <<κατεβαίνει από τον Όλυμπο με τόξο και μ΄ολόκλειστη

φαρέτρα>>

- ακουστική εικόνα: << εβρόντησαν επάνω του τα βέλη>>

- ακουστική εικόνα των όπλων: << αχός εβγήκε τρομερός απ΄τ΄ασημένιο

τόξο>>.
Η ψυχική αναστάτωση του θεού αποδίδεται με τις μετοχές
<<θυμωμένος>> και <<χολωμένος>> και με την παρομοίωση «ομοίαζε
τη νύκτα». Έτσι, ο θεός του φωτός μετατρέπεται σε απειλητικό θεό του
σκοταδιού.

 ΣΤΙΧΟΙ 51-53

Ο θεός τοξεύει πρώτα τα σκυλιά, μετά τα μουλάρια και τελευταία τους

ανθρώπους. Ο ποιητής, δηλαδή, όταν αναφέρεται σε τρία στοιχεία,
αφήνει για το τέλος το πιο σημαντικό. Αυτή η τεχνική
ονομάζεται "νόμος των τριών".

Ως προς τις πυρές, πρόκειται για αναχρονισμό, αφού η καύση των

νεκρών γινόταν την εποχή του ποιητή (9ος-8ος αιώνας π.Χ.), ενώ στα
μυκηναϊκά χρόνια (γύρω στο 1200 π.Χ) επικρατούσε η συνήθεια της
ταφής των νεκρών.

ΙΔΕΕΣ (ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ)

- Το πρόσωπο του ικέτη θεωρούνταν ιερό στην αρχαία Ελλάδα

- Ανθρωπομορφισμός των θεών: ο θεός Απόλλωνας εμφανίζεται

θυμωμένος, "χολωμένος" με τον Αγαμέμνονα και στέλνει λοιμό στο
στρατό των Αχαιών

- Επιφάνεια του θεού Απόλλωνα: ο θεός εμφανίζεται τρομερός και

παντοδύναμος και πλήττει το στρατό των Αχαιών

- Ο Αγαμέμνονας διαπράττει ύβρη (ξεπέρασμα του μέτρου) είναι

αναμενόμενη η τίση (η τιμωρία του)
 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ)

- γρήγορα καράβια, κοίλα πλοία, ασημένιο τόξο, πικροφόρα ακόντια,

φαρέτρα

-ναός προς τιμήν του θεού Απόλλωνα

- λύτρα πλουσιοπάροχα, αντάλλαγμα για την κόρη

- χρυσό σκήπτρο, του Φοίβου το στεφάνι (ιερά σύμβολα του θεού

Απόλλωνα- σύμβολα θεικής εξουσίας)

- η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο μεταφέρεται στο σπίτι του νικητή,

όπου απασχολείται με οικιακές εργασίες και είναι σύντροφός του

- καύση νεκρών

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΧΡΥΣΗ

- Σεβάσμιος γέροντας

- Θλιμμένος πατέρας που ζητά να πάρει πίσω την κόρη του (προκαλεί
συμπάθεια και θαυμασμό)

- ιερέας του Απόλλωνα (έχει θεική εξουσία)

- ικέτης (πρόσωπο ιερό)

- ευγενικός

- νηφάλιος, ήπιος, ήρεμος

-αξιοπρεπής και ευπρεπής

- με μεγαλόπρεπη εμφάνιση
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ

-εγωιστής (ενδιαφέρεται μόνο για το δικό του συμφέρον()

- ανόητος, άμυαλος, ανεύθυνος (με την άρνησή του θέτει σε δοκιμασία

όλο τον στρατό των Αχαιών)

- οξύθυμος, βίαιος (χάνει την ψυχραιμία του και την αίσθηση του
μέτρου)

- απότομος, αγενής, προκλητικός, απειλητικός (απέναντι στο γέροντα

που εκλιπαρεί να πάρει πίσω την κόρη του. Όχι μόνο δεν
ανταποκρίνεται στο αίτημά του, αλλά τον προσβάλλει βαθύτατα και του
συμπαραστέκεται με ατιμωτικό τρόπο)

- ασεβής και αλαζονικός (απέναντι στον ιερέα του θεού Απόλλωνα και
κατά συνέπεια και στον ίδιο το θεό αλλά και σε ένα ικέτη).

- διαπράττει ύβρη. Έτσι, προκαλεί τη Νέμεση (οργή των θεών) και την
τίση

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΛΟΓΩΝ ΧΡΥΣΗ- ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ

- Ο Χρύσης χρησιμοποιεί ήπιους τόνους και ευγενικές εκφράσεις

- με ρήματα στην υποτακτική για να δώσει τις ευχές του και σε

προστακτική για να εκφράσει το αίτημά του

- ο λόγος είναι αξιοπρεπής, αποφεύγει θρήνους και παρακάλια

- ο λόγος είναι σύντομος, λιτός περιεκτικός

- είναι διπλωματικός (περιέχει διπλή ευχή που κερδίζει τη συμπάθεια)

- στο τέλος κρύβει μια έμμεση απειλή

- ο λόγος του Αγαμέμνονα είναι προκλητικός, απειλητικός, υβριστικός
κι αλαζονικός

- ο Αγαμέμνονας χρησιμοποιεί ρήματα σε προστακτική και αποτρεπτική

υποτακτική, αλλά και σε οριστική μέλλοντα, για να παρουσιάσει την
πραγματικότητα που δεν πρόκειται να αλλάξει.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

-Αναχρονισμός: όπως γνωρίζουμε από τις ανασκαφές, την εποχή στην

οποία αναφέρονται τα περιστατικά του έπους (περίπου 1200 π.Χ)
επικρατούσε η συνήθεια της ταφής των νεκρών, ενώ στην εποχή του
Ομήρου (8ο αιώνα π.Χ.) τους έκαιγαν. Επομένως, η αναφορά του
ποιητή σε "πυρές νεκρών" είναι αναχρονισμός, δηλαδή μια συνήθεια
της εποχής του ποιητή προβάλλεται ως συνήθεια της εποχής του
Τρωικού πολέμου.

- νόμος των τριών: ονομάζεται η τεχνική κατά την οποία ο ποιητής

κλιμακώνει την αφήγηση, προχωρώντας από το πρώτο και λιγότερο
σημαντικό θέμα στο τρίτο και πιο σπουδαίο. Η ασθένεια προσβάλλει
πρώτα τα ζώα, τους σκύλους και τα μουλάρια και μετά τους
ανθρώπους. Ή από μια άλλη άποψη, ο ποιητής προχωρά βαθμιαία από
το πιο ασήμαντο στο πιο σημαντικό: σκύλοι, μουλάρια, άνθρωποι

ΤΥΠΙΚΑ Ή ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

- γρήγορα καράβια, κοίλα πλοία

-γενναιόκαρδοι Αχαιοί
- μακρόβολον Απόλλωνα, Σμινθέα, αργυρότοξε Απόλλωνα

- ασημένιο τόξο

πικροφόρα ακόντια

-ΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

ΑΝΤΙΘΕΣΗ

- φαινομενικά και προσωρινά νικητής είναι ο Αγαμέμνονας. Όμως, η

εμφάνιση και οι υπαινιγμοί στο λόγο του ιερέα μας προιδεάζουν ότι η
τελική επικράτηση θα είναι δική του.

-αντίθεση που εννοείται : ο Απόλλωνας, θεός του φωτός παρομοιάζεται

με τη νύχτα.