𝕂𝕃𝔸𝕊𝕐𝔽𝕀𝕂𝕆𝕎𝔸ℕ𝕀𝔼 𝕆ℝ𝔾𝔸ℕ𝕀ℤ𝕄𝕆́ 𝕎

- pierwszy spójny system klasyfikacji organizmów – Karol Linneusz (XVIII w.) brał pod uwagę wyłącznie

podobieńswto zewnętrzne organizmów

Systematyka

Systematyka – dział biologii zajmujący się klasyfikacją organizmów, czyli podziałem na taksony (grupy)

System taksonomiczny – system klasyfikacji organizmów

Taksonomia – określanie reguł klasyfikacji i nazewnictwa systematycznego

Filogenetyka – określanie pokrewieństwa ewolucyjnego między taksonami

Zadania systematyki

– opisanie, nazwanie i sklasyfikowanie wszystkich organizmów (żyjących i wymarłych)

- zbudowanie naturalnego systemu klasyfikacji, opartego na ewolucyjnym pokrewieństwie organizmów

System klasyfikacji organizmów

- struktura hierarchiczna

- 8 kategorii taksonomicznych – u roślin – domena, królestwo, gromada, klasa, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek

- u zwierząt – domena, królestwo, typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek

- taksony i kategorie taksonomiczne mają nazwę łacińską

Zasady klasyfikacji biologicznej

- zawarte w Międzynarodowym Kodeksie Nomenklatury

- gatunek – podstawowa kategoria taksonomiczna

Gatunek – grupa podobnych do siebie organizmów, zdolnych do krzyżowania się i wydawania płodnego potomstwa

- nazewnictwo binominalne (dwuimienne) – nazwa gatunkowa składa się z 2 członów: nazwa

rodzajowa i epitet gatunkowy

- reguła priorytetu – pierwszeństwo ma nazwa gatunkowa, która została nadana gatunkowi najwcześniej

Okaz typowy – wzorzec gatunku, który jest przechowywany w muzeum

Systemy sztuczne
- opierają się na intuicyjnie dobranych kryteriach np. na cechach morfologicznych, anatomicznych lub

fizjologicznych

- odzwierciedlają podobieństwo organizmów, ale nie uwzględniają naturalnych pokrewieństw

Metoda logicznego podziału

- rozpatruje się pojedyncze cechy organizmów

- klasyfikacja „od góry do dołu” – od taksonów najwyższej rangi do taksonów niższych rang

- graficzna interrpretacja – drzewo, w którym z każdej gałęzi wyrastają 2 następne

Sposób dwudzielny – zestawienie ze sobą cech przeciwstawnych, wykluczających się

Metoda fenetyczna

- rozpatruje się wszechstronne podobieństwo cech

- klasyfikacja „od dołu do góry” – od taksonów najniższej rangi do taksonów najwyższych rang

- graficzna interpretacja – drzewa podobieństw (drzewa fenetyczne)

System naturalny (filogenetyczny)

- zapoczątkował Karol Darwin (XIX w.) tworząc teorię ewolucji

Filogeneza (rozwój rodowy) – droga rozwoju organizmów, począwszy od pierwszej prakomórki aż do najbardziej

złożonych organizmów tkankowych

- system naturalny – odzwierciedlenie filogenezy

- graficzna interpretacja – drzewo filogenetyczne (rodowe, genealogiczne)

Linie filetyczne (rozwojowe) – gałęzie drzewa filetycznego - grupy organizmów mające wspólnego przodka

- podobieństwa organizmów są miarą ich pokrewieństwa

- pokrewieństwo sprawdza się za pomocą badań molekularnych

Badania molekularne
- określanie i porównywanie sekwencji aminokwasów tych samych białek, występujacych u różnych

gatunków

- określanie i porównywanie sekwencji nukleotydów z odpowiadających sobie genów u organizmów

z różnych gatunków

podobieństwa

analogia homologia

- podobieństwo zewnętrzne, które nie wynika - podobieństwo budowy, które wynika

z pokrewieństwa, lecz z prowadzonego trybu życia ze wspólnego pochodzenia

lub funkcjonowania w zbliżonym środowisku - narządy homologiczne - narządy

- narządy analogiczne – narządy, które nie mają wspólnego o wspólnym pochodzeniu (podobieństwo

pochodzenia, lecz są podobne poprzez pełnianie nie zawsze jest widoczne

tych samych funkcji - np. kończyny przednie foki (płetwy

- np. skrzydła owadów (wytwory powłok ciała) przystosowane do pływania) i nietoperza

i skrzydła ptaków (przekształcone kończyny przednie - (skrzydła przystosowane do lotu) -

jedne i drugie stanowią przystosowanie do lotu, ale róznią się wyglądem, za wzgędu na

mają całkowicie inną budowę wewnętrzną funkcjonowanie w innych warunkach.

- np. kończyna ssaka i odnóże owada Budowa wewnętrza jest jednak taka sama

- np. szyja myszy i szyja żyrafy

Rodzaje taksonów
1) Takson monofiletyczny (klad)

- naturalna grupa organizmów

- wspólny przodek + wszyscy jego potomkowie

- np. ssaki

2) Takson parafiletyczny

- grupa sztuczna

- wspólny przodek + nie wszyscy potomkowie

- np. gady, z których wykluczono ptaki mimo bliskiego

pokrewieństwa

3) Takson polifiletyczny

- grupa sztuczna

- wywodzi się od różnych przodków i obejmuje

organizmy bardzo daleko ze sobą spokrewnione

- np. glony, do których zalicza się organizmy

należące do roślin, protistów i bakterii

Kladogramy – graficzne interpretacje taksonów monofiletycznych

Współczesny system klasyfikacji orgaanizmów (nie jest ostateczny)

- zaproponowany przez Carla Richarda Woese w 1990 r.

- domena – nadrzędna kategoria taksonomiczna

- 3 domeny: bakterie, archeowce, eukarionty (organizmy jądrowe)

- 4 królestwa: rośliny, zwierzęta, grzyby, protisty