KİM YASAL

TEPKİMELERDE
DENGE

P
SON 10 YILIN ANALİZİ KİMYASALTEPKİMELERDEDENGE
KİMYSA
A LTEPKİMELERDEDENGE
ˆ)¯

N2 + H2 NH3 N2 + H2 NH3 N2 + H2 NH3

ˆ

´)¯

2
Hız Hız Hız
İleri ve Geri
`)¯ İleri Hız
İleri Hız Tepkime hızı
Maksimum
Azalıyor Eşit
1

T)¯
Geri Hız
Artıyor
0
2010 2011 2012 ´T`ˆ 2014 ´T`¯ 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Zaman Zaman Zaman

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

KAZANIMLAR
1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S ▶ H2—Y ƒY2 ofi oV Y2Y ofiY
DENGE OLAYI 2 1 1
—2R@VNV—2Y
Y ofiY—2R -
DENGE HESAPLAMALARI 1 2 1 1 1
LE CHATELİER İLKESİ 1 1 1 @VNV@Y
V HfiPPfiP2Pfi—
KAZANIMLAR
2017 2018 2019 2020 2021 2022 TOPLAM fiP2PPfiY2.
1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S 1. S. 2. S KZN ÜNT
DENGE OLAYI 1 5
DENGE HESAPLAMALARI 1 7 17
1 1 5
LE CHATELİER İLKESİ
rileri = rgeri

▶ FYNY:o2fi@fiY@YYAofi
LE CHATELİER İLKESİ
— fi—o ˇYNY: fi—) o: Y
o2fi ofi — fi—o Y -
DENGE OLAYI
29%
30%

o:fi—fiY2.

O D H 2HO@—A
DENGE HESAPLAMALARI
41%
2 @:A

´@—A
ˆH N D ´NH
´@—A ˆ@—A

▶ D—VfioVfiY:YH2:Y
Y oV
KONU İÇERİĞİ EZBER Mİ? ÖĞRENİLECEK Mİ? fihoVVNfi—2R@HYYRYo -
fiRVƒYY2YRƒY2fiY@YoHP2.
Y Y
Ö E 2:ƒY NY2 @:VPV) ƒ:VR)
PY)2)YHY)/H)h:*A:ƒYHHY2.
BU KONUYU ANLAMAK İÇİN
HANGİ KONULARI BİLMELİYİM?

KYo: /YT 2fi D—ÜYH:Y @A -

VfiYBY—Y2YKPV2
› İ2Yfi2Pfio: Y :/o/ -
ƒY.
› HVNP:PPhVNHYfiˇH22Y
N2 + 3H2 g 2NH3 2NH3g N2 + 3H2
ƒY.
› EH/Y P:P Y —YY H h22V
ƒY.
› D— P: ƒPfi :2Y :YH ƒN)
RRhoY H2YYRY—2YfiY2.
2
▶ D— Vfi 2Hfi HV fifi2
h2 N2PfifiV2) oY h2Y :
›`TTN.
▶ D— Vfi H/Y H fiP2 -
—2VVVfiV2 P :Y:H fiP2 -
fiYfiYYHY2.o2
O 2:ƒY
Y
:hYofifihHHfiY2

▶ BY2 o: Y H/Yfi fi— :Y -

P fiVN:YNY Y YP 2YY
fifi2 2:Vfi P2PP2. Y H/Y -
fi fiVN:YNYY :YP fifi2
Y 2Y:Y YP fifi2 H/Y -
Y ˇ2V H22Vfi VfiV2. E2 Y
fifi fi oV H2ˇH Y: H/Y fi -
—o—:Y beklenmez.
▶ M:YP DVN:YNY3 /YT fi fiV -
N:YN fifiY @oY h2: —NV o:
RNHYY fi o: :VhVVA R fiPP
H2ˇHfiV2.

—:Pfi:

▶ MYYP E2Y3 /YT fi V:VV oNV -

fiVV @fiH2YH —Y2) NH2YH
V2VAH2ˇHV2.

Ep Ep

TK TK
4
DENGENINNICELÇIDA
A NİNCELENMESI

2010
2016
´T`¯

▶ D—Y 2—Y ƒY2 ofi Y2Y o -

fiYVNY—2YofiYVNV@YHfiPP
fiPPP:oY@HY3

▶ D— ƒVHV:V VN ƒVHV:Vfi RY -
fiYY YRY VN ƒVHV:V oNVo :ˇ
HVh:ˇ:VhV2fi—ƒVHV:Vfio -
NVN.
▶ D—ƒVHV:V:fiP—Nh:PPR -
NHY2oNVV2.
▶ B:V H/Y2fi fi— ƒVHV:V
H H/Yo @H/ H/YoA —2
oNVV2.
▶ V/VT VNfi fiPP —YƒY fi—fi fi H -
:oV2V:2—Y2.

5
6
 Derişim
(mol/L)
6

Zaman

AYB—N2V2:Vfi—2R@h: -
fiPC—NVVP@HPPƒY2H/YoYH
fi2Y@YLN—2ˇYY@YfiY—YƒYfiY2.
Sabit sıcaklıkta gerçekleşen bu tepkime
ile ilgili olarak verilen aşağıdaki ifadeler-
den hangisi yanlıştır?
AA D—ofi2@YHYH2fiAhB2 -
PV@HV2.
BA /YT fiYD
BA g ´C@YfifiY2
CA D—fiCZYfi2Y@YY˜MZfiY2.
DA D—SƒYHYKP)¯ZHY
T 2.
EA D—Vfi/H`TM—Nh2fiV2.
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T`TA

7
N 2@—AˆH ´ @—A
D ´NH ˆ
@—A KISMİBASINÇLARÜRÜNDEN
T
DENGESABİTİ@K A
H/Y:Y`LZY:ƒYHPY/H
Y )˜
T P
2011
N 2))UT H 2
Yƒ@HVVo2.D—o— - 2012
:Y:Hfi)´T N 2
ƒPPfiPPH:/YH
fiYYo2.
Buna göre sabit sıcaklıkta gerçekleşen
yukarıdaki tepkimenin Kc değeri aşağıda-
kilerden hangisidir?
AA 4
BA 8
CA 80
DA 400
EA 800 ▶ K/ ƒVHV:V HV2) :VhV2 h :PP R -
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T`¯A NHY2oNVN:fiP—N2oNVV2.
▶ KPZfi fiPP —YƒY K/Zfi fi H:oV2 V:
2—Y2.

2Oˆ @—A
D ˆO 2
@—A
H/Y:YYfi—:ƒYHYKP´)¯.`T fiY2.
-2

Buna göre dengede 0,6 mol O3 ve 0,3 mol

O2 bulunması için kabın hacmi kaç litre
olmalıdır?
AA 2
BA ˆ
CA ¯
DA 20
EA ˆT
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T`˘A

8
9
 ´N ´
@—AˆO 2
@—A
D ´N Oˆ @—A
2

H/Y:Y´U CZfi´LZY/H)˘ T N h
2
2X 2(g)
Y
+3 2(g)
’ 2X Y3(g)
2 `)˜O Yƒ@HVVo2.SƒYH:VPVH
2
/::ƒH§ƒ2/H)¯ 2
fi—o—:Y:Hfi)¨
T O ƒPP
2
-
h` 2
ƒ@Ho2. HfiV2.
Denge an▶nda kapta bulunan toplam 0,9 Buna göre dengedeki sistem hakkında
mol gaz kaba toplam 4,5 atm ab s▶nç yapt▶ - verilen aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-
İ▶na göre k▶smĞ ab s▶nçlar türünden denge lıştır?
sabĞtĞ Kp kaçt▶r? AA N 2ZYfi2Y@Y)`
YT MZfiY2.
BA N 2Oˆ ZVfi2Y@Y)˜
YT MZfiY2.
CA KP˘´)¯ZHY2.
DA O2ZYfi2Y@YYN Oˆ ZV´HVfiV2.
2

EA K/˘´)¯.@T)T¨´.ˆTTA Lˆ
ZHV2.
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T`´)´T`˘A

10
 DENGEDURUMUNUNDENETLENMESI ▶ BY2 o:Y H/Yfi 2Hfi HV
FDENGEKESRIDQ C
G fifi2h2:Y:HYfi—fiP/
fiVVƒY2:Y—2Y2.
▶ BPP o/2 YNfiY fifi2
fi— ƒVHV:Vfi o2Y oNVV2 hfi -
—:ƒYHY:/2—YƒY:/o/VV2.
BPP:ƒYHfi—:2Y@Q P
AfiY2
▶ D— :2Y) fi— :ƒYHY @YH: @K P
Q PA:Y:Hfi—fifiY2.
AP2VY fiY :Y:H fi—fi YfiY2) fiY: ▶ E2 fi— :2Y fi— :ƒYHYfi V -
:Vfi—o—Y2/ RV:@K P
Q PA:Y:HVNfi—oP@ -
V@HV2. D—o P@ YRY 2HYˇ -
2Y2PV/V2V2YP@:V—2Y2.
@oYfi—:o2A
▶ E2 fi— :2Y fi— :ƒYHYfi ƒV -
oV: @K P Q P A:Y:H fi—oY —RY@HY2.
D—o P@ YRY V2V2Y 2P -
V/ 2HY2Y P@:V —2Y2. @oY
fi—:o2A

ƒA ´ fiY ˆ HF :ofiV :Y:H fi -

—fi P2 PofiP/ ON: :V fi—o
—Y2fiY/

PA´fiY˜HF:ofiV:Y:Hfi -
—fiP2PofiP/ON::Vfi—o
—Y2fiY/

11
12
DENGETEPKİMELERİNİNOPLA
T NMASI

2010 2014
2012 2022
▶ D—fiY ƒY2 H/Y H2: Rh2YY2:
fi— :ƒYHYY R2/o —2 H2:Y V -
V2.
▶ D—fiY H/Y ƒY2 :oV Y R2/VV2:)
:oVfi—:ƒYHYV:2—Y2.
▶ D—fiY H/Y ƒY2 :oVo ƒVV2 -
:) fi— :ƒYHYY fi2Pfi V V -
V2.
▶ D— H/Y2Y H/V2: fi— : -
ƒYH2YR2/VV2.

13
 A @—A´B@—AD AB 2
@—AKP`´ )
r HL´ˆT
Aˆ B 2@—A
D ´A@—AAB ´
@—AKP˜) r H´T
P2V
Y fiYˇ2VH/YYfi—:ƒYH -
2YhH/Yfi22Yh2YY@HY2.
Buna göre aynı sıcaklıkta
ˆA @—A´B@—AD Aˆ B ´ @—A
tepkimesinin denge sabiti ve entalpisi
aşağıdakilerden hangisidir?

KP rH
AA `˘ L´`T
BA ˜¨ L´`T
CA ˆ L´¯T
DA ˆ L´`T
EA `4ˆ ´¯T
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T`´)´T´´A

´N ´
@—A¯O 2
@—A
D ´N 2
O¯ @—A
H/Y:YYƒY2YƒY2:VPVHYfi—
:ƒYHYKZfiY2.
Buna göre aynı sıcaklıkta
N 2O¯ @—A
D N ´ @—A¯4´O @—A
2

tepkimesinin denge sabiti aşağıdakiler-

den hangisidir?
AA LK4´
BA `4K
CA `4 RK
DA RK
EA K2
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T`T)´T`˜A

14
15
DENGEYEETKİEDENFAKTÖRLER AB D Cfi—:Yo/VHY2:PPP
FLECHATELİERASAY SIG fi—Y H/Y:YY h fifi2Y fi2Y@Y -
2Yfi ofi — fiY@Y2Y YP -
`.DERIŞIM oY3
Etki Tpk. [A] [B] [C] Kc Grafik

Derişim
2011 2014 2017
2021
2012 2016 2020 A

SABİT
▶ D—fi ƒPP ƒY2 :Y:H fi—fi - +A B
Y fifi2fi 2—Y ƒY2Y Y2:)
fi—fifioY2PoP@YfiY2 - C
2.
Zaman
▶ Y 2HY2 fifi Y2: fi— Derişim
V2V2o2)V2V2Y2:2HYˇ -
2o2. A

SABİT
-A B

AB D C C

Zaman
Derişim

SABİT
▶ D—fi ƒPP ƒY2 :Y:Hfi fi— -
+B B
fiY fifi2fi ƒY2Y 2Hfi RYY2 -
: :Y:H RY fifioY H22 P@HP - C
2P@YfiY22.
Zaman
Derişim
AB D C
A
SABİT

-B B

▶ /VY HY):Y:HYh2fiYH/Y
Y fi2 Zaman
Derişim
N 1
ƒVoVHV23 oY Y fifi -
Y fi2Y@YY : fiP2Pfi 2H2) RY A
fifiYNV2.
SABİT

+C B

C
AB D C
Zaman
Derişim

A
SABİT

-C B

▶ MADDE EKLEY IP ÇEKMEK DENGE SABI Q C

TINIETKILEMEZ.
Zaman

16
 K2ƒfiY:YH—NVV:PfiRNV:Y
o:fiV
Y 2)—NV:PfiRNV:Y:V2:V -
fiD
CO ´
@—AH2O@:A D ´H @:PfiACO @:PfiA
2-
ˆ

H/Y:Y—2fi—P@P2.
Buna göre bu denge tepkimesi ile ilgili
olarak verilen aşağıdaki ifadelerden han-
gisi doğrudur?

[H+]2 . [CO32-]
AA D—:ƒYHYKP@YfifiY2.
[CO2] . [H2O]

BA K/KP.RTP2.
CA CO 2—NVVfi2Y@YY2HHV2VV2:fi—
:o2
DA KƒƒNY2:fi—HYN.
EA KƒN CO
2 ˆ
@AKPZoYNHV2.

@BN2:2PPRVHVVoV2D´T``A

N 2)O 2hNO—N2VƒY2Y:VPVH:ƒYH
PY/HD
Y
N ´ @—AO 2@—A
D ´NO@—A
H/Y:Y—2fi—fifiY2.
Buna göre bu denge tepkimesine aynı sı-
caklıkta, sabit hacimli kapta yapılan aşağı-
daki etkilerin hangisinin karşısında yazılan
sonuç yanlış verilmiştir?
EHY SPR
AA 2
N D—So2
BA NO D—So2
CA 2
R O D—So2
DA NOR D—SKo2
EA R N
2
D—SKo2
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T`´A

17
Dengede olan: SƒYH:VPVH):ƒYHPY/HD
Y
H´ @—AC 2@—A
D ´HC@—A N 2@—AˆH 2@—AD´NH ˆ
@—A
tepkimesi ile ilgili: fi—H/Y:YfiYHV22Yfi2Y@YN -
I. B@—VRH@YHfiH hC V@ - —2ˇYY
2 2
:)fi—fi2Y:YfiHVY@HY2. Derişim

II.İ2YH/YVNV—2YH/YVNV
N2
@YHHY2.
III.
SY:HHCY2:fi—V2V2
oVo2.
yargılarından hangileri doğrudur? H2
NH3
AA VNY I
BA VNY II
t1 t2 t3 Zaman
CA IhII
DA IIhIII @Yfih2YY@HY2.
EA I)IIhIII Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T`UA
AA H2VfiƒNH ˆ
Y@HY2.
BA H1LH2N2VVfi:Y:Hfi—fi
fiYfiY2.
CA Hˆ Zfi:2Y2YH/Y—2YH/Y -
fiVNVfiV2.
DA H2LHˆ 2VVfiH/Yfi—fifiY2.
EA H1LH2N2VVfiY2Yh—2YVN
ƒY2ƒY2Y@YHHY2.
@BN2:2PPRVHVVoV2D´T´TA

18
19
´.BASINÇEYV AHACİM AB D ´C H/Y:Y o/V HY2 : -
PPP fi—Y H/Y:YY hfifi2Y fi -
2Y@Yh:oV2Vfiofi—fi -
▶ D—fiYƒY2:Y:HfiPYN -
Y@Y2YYPoY3
:V@hoƒ:VPV2H:VAfifi2Yfi -
2Y@Y2YY2HHV2V2.
▶ V
T fifi2Y fi2Y@YY 2H2 —N Etki Tpk. [A] [B] [C] Kc Grafik
H:oV:VV R fiPP H2ˇH fi2Y@Y -
Derişim
2YfiˇN2HHV2PHV2.
A
▶ SY:HƒPPfi—YRY—NH: -

SABİT
oV:VVNfiPPH2ˇo2. +V B
▶ Y PY NV2: fi2Y@Y 2H2) :Y:H
C
fi2Y@YY NH YRY fifiY N -
fiPPH2ˇo2 Zaman
▶ /VY HY ) :Y:HY h2fiYY H/Yfi Derişim
2N 1
ƒVoVHV23oYPYNV2: A
fi—fiY HV fifi2Y fi2Y@YY 2 -

SABİT
H2) PY 2H2: fi—fiY HV fi - -V B
fi2Yfi2Y@YYNV2.
C

Zaman

AB D CH/Y:Yo/VHY2:P -
PP fi—Y H/Y:YY h fifi2Y fi2Y -
@Yh:oV2Vfiofi—fiY -
@Y2YYPoY3

Etki Tpk. [A] [B] [C] Kc Grafik

Derişim

A
SABİT

+V B

Zaman
Derişim

A
SABİT

-V B

Zaman

20
A@—A´B@—A D ´C@—A

H/Y:Y`YH2Y/H`A )˜
Bh˜CYfi—fifiY2.
SƒYH :VPVHƒV PY V L o -
/VV/ oY fi—Y P2P:V ƒfiYY -
fi /H ˆ BZY ƒPPfiPP ƒY2Y -
o2.

Buna göre V değeri kaç mL’dir?

21
NODT
1

KC DXE Y

▶ TIP ITEPKIMELERDEETKITEPKIOLUR.
▶ BU TIP TEPKIMELERDE EKLENILENIN
AMA
T MI HARCANIR EYV A ÇEKILENIN
AMA
T MIOLUŞUR.
▶ HACIM AZLIRSA XZIN DERIŞIMI ESKI
HALINEDÖNÜNCEYEDEKXOLUŞUR.
▶ KC DEĞIŞMEDIĞI SÜRECE BU TIP TEP Q
KIMELERDE X MADDESININ DERIŞIMI
DEĞIŞMEZ.

CaCO3(k) CaO(k) + CO2(g)

Sola
kayar

22
23
ˆ. SICAKLIK

▶ EfiH2Y H/Y2fi V:VH :)

NH2YH/Y2fi:ofiV2V2.

▶SICAKLIK KCZYİ ET -
KİLER+
▶ EfiH2Y H/Y2fi :VPV KP
fi2P 2HVV) NH2YH H2: 2HVV -
fiV2.

AB D CV:V
H/Y:Y o/V HY2 :PPP fi— -
Y H/Y:YY h fifi2Y fi2Y@Y2Yfi
ofi—fiY@Y2YYPoY3

24
25
˜. KAALİZ
T ÖR

KHYN2Y2—2YH/YoYoV
2fiVNfiV2fiVVYRYfi—oYhofi -
—:ƒYHYYHYN.D—oP@
:V2:YV:HV
Y 2.

26
¯. ABAY NCIMADDEEKLEME

▶ D—fiYƒY2H/Yooƒ -
PV fifiY fiY2 fi—o HY:Y oHP2
P3
▶ K/ /Y:HPo: PY 2HHV2V2 PY 2H -
HV2fiVVYRYfi—oHYfiƒYY2.
▶ /YT fi:YHh2hƒNYo2:2 -
Hfi:YfiYPN@HV2V2HH2:YƒNh2
h :YH Yo2: 2Hfi :YfiY PN -
@HV2V2 h ƒP fi fi—o HY fi -
ƒYY2.
▶ SPfi —2R@ ƒY2 H/Yo: Y -
fifiY fiY2 fiY:Y : ƒY
Yo2VfiƒY2YH/Yfio2Vo2 -
ƒYY2.

Y oƒPV fifi) H/YfiY

fifi2Y fi2Y@YY ho :VPVV HY -
Yo2:fi—oYRƒY2HY:YoHP2.

27