Παπαδόπουλος Παναγιώτης

§ 1.7 ΟΡΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ ΣΤΟ ΑΠΕΙΡΟ

Τα όρια των συναρτήσεων στο 

Θεωρούμε τις συναρτήσεις f, g και h που είναι ορισμένες σε διάστημα της μορφής (α, +)

Στο παρακάτω σχήμα παρατηρούμε πως η συνάρτηση f(x) προσεγγίζει όσο θέλουμε τον πραγματι-
κό αριθμό  , καθώς το x αυξάνεται απεριόριστα.

σχήμα του σχολικού βιβλίου

Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι η f έχει όριο στο +, τον πραγματικό αριθμό  και γράφουμε:
lim f ( x )  
x  

Στο παρακάτω σχήμα παρατηρούμε πως η συνάρτηση g(x) αυξάνεται απεριόριστα, καθώς το x αυ-
ξάνεται επίσης απεριόριστα .
 σχήμα του σχολικού βιβλίου

Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι η g έχει όριο στο +, το + και γράφουμε lim g ( x )   .
x  

Στο παρακάτω σχήμα παρατηρούμε πως η συνάρτηση h(x) μειώνεται απεριόριστα, καθώς το x
αυξάνεται απεριόριστα .

σχήμα του σχολικού βιβλίου

Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι η h έχει όριο στο +, το  και γράφουμε lim h ( x )   .
x  

Ομοίως, για τις συναρτήσεις f, g και h που ορίζονται σε διάστημα της μορφής (, β) μπορούν να
διατυπωθούν ανάλογα συμπεράσματα όταν το x μειώνεται απεριόριστα, δηλ. όταν τείνει στο .

σχήμα του σχολικού βιβλίου

Προφανώς για να αναζητήσουμε το όριο μιας συνάρτησης στο +, θα πρέπει η συνάρτηση
να είναι ορισμένη σε διάστημα της μορφής (α, +), ενώ για να αναζητήσουμε το όριο
μιας συνάρτησης στο +, θα πρέπει η συνάρτηση να είναι ορισμένη σε διάστημα της
μορφής (, β).
Για τα όρια των συναρτήσεων στο + ή στο – ισχύουν οι γνωστές ιδιότητες των ορίων στο x0 με
την προϋπόθεση ότι:

[2]
● οι συναρτήσεις είναι ορισμένες σε κατάλληλα σύνολα
● δεν προκύπτει απροσδιόριστη μορφή

Η ύπαρξη του όριο μιας συνάρτησης στο   δεν έχει καμία σχέση με τη μονοτονία της. Χαρα-
ημx
κτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συνάρτηση f ( x )  της οποίας η γραφική παράσταση δίνεται
x
στο παρακάτω σχήμα:

Όπως παρατηρούμε από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης, τα όρια της f(x) στο +∞ και στο
+∞ υπάρχουν ( lim f ( x )  0 και lim f ( x )  0 ) ενώ η συνάρτηση δεν είναι γνησίως μονότονη.
x   x  

Στα παρακάτω σχήματα δίνονται οι γραφικές παραστάσεις κάποιων χαρακτηριστικών συναρτήσεων,

μέσα από τις οποίες μπορούμε να αντιληφθούμε διαισθητικά τα όριά τους.
 για τη συνάρτηση f ( x )  x 3 :

διαπιστώνουμε με τη βοήθεια της γραφικής της παράστασης ότι lim f ( x )   και lim f ( x )   .
x   x  

[3]
 για τη συνάρτηση f ( x )  x 4 :

διαπιστώνουμε με τη βοήθεια της γραφικής της παράστασης ότι lim f ( x )   και lim f ( x )   .
x   x  

1
 για τη συνάρτηση f ( x )  :
x3

διαπιστώνουμε με τη βοήθεια της γραφικής της παράστασης ότι lim f ( x )  0 και lim f ( x )  0 .
x   x  

1
 για τη συνάρτηση f ( x )  :
x4

διαπιστώνουμε με τη βοήθεια της γραφικής της παράστασης ότι lim f ( x )  0 και lim f ( x )  0 .
x   x  

[4]
Γενικεύοντας τα συμπεράσματα των παραπάνω παραδειγμάτων, πρέπει να αναφέρουμε ότι για τον
υπολογισμό του ορίου στο + ή στο – ενός μεγάλου αριθμού συναρτήσεων χρειαζόμαστε τα
παρακάτω βασικά όρια:
1 1
lim x ν   , lim 0, lim 0, lim x 2 ν   , lim x 2 ν 1   με νΝ*
x   x  x ν x  x ν x   x  

Πολύ σημαντικό ρόλο στην εύρεση μη πεπερασμένων ορίων έχουν οι κανόνες διάταξης των ορίων.

Θεωρούμε δυο συναρτήσεις f, g που είναι ορισμένες κοντά στο x0IR {∞, +∞}.
Αν ισχύουν :
 f (x)  g(x) κοντά στο x0 και lim g( x )   τότε θα ισχύει και lim f (x)  
x x 0 x x 0

 f (x)  g(x) κοντά στο x0 και lim f (x)   τότε θα ισχύει και lim g( x )  
x x 0 x x 0

f (x)  g(x) και lim g ( x )   f (x)  g(x) και lim f ( x )  

x 0 x  

άρα και lim f ( x )   άρα και lim g ( x )  

x 0 x  

[5]
 Όριο πολυωνυμικής και ρητής συνάρτησης

Αν P(x) = ανxν + αν–1xν–1 +…+ α1x + α0 και Q(x) = βκxκ + βκ–1xκ–1 +…+ β1x + β0 με ανβκ  0 τότε:
● lim P(x) = lim (ανxν)
x   x  

● lim P(x) = lim (ανxν)

x   x  

P( x ) α xν
● lim = lim ν κ
x   Q( x ) x   β κ x

P( x ) α xν
● lim = lim ν κ
x   Q( x ) x   β κ x

Παράδειγμα 1 
Να βρείτε τα όρια: α) lim  5x 6  x  1
x  
 
β) lim 2x 4  x 3  x  2
x  

Λύση

x  
  x  
 
α) lim  5x 6  x  1  lim  5x 6  5      

   
β) lim 2x 4  x 3  x  2  lim 2x 4  2  ( )  
x  x 

  

Παράδειγμα 2 Να βρείτε τα όρια:

6x 2  3x  1  2 x 4  5x 3  2  x4  x2 1
α) lim β) lim γ) lim
x  x 3  x  1 x  x 4  3x 3  x  1 x   x 1
Λύση

6x 2  3x  1 6x 2 6
α) lim  lim  lim  0
x  x 3  x  1 x  x 3 x  x

 2 x 4  5x 3  2  2x 4
β) lim  lim  2
x  x 4  3x 3  x  1 x  x 4

γ) lim
x  
 x4  x2 1
x 1
 lim
x  
 x4
x
 lim  x 3  
x  
 
  

Παράδειγμα 3 Να βρείτε τα όρια: α) lim 3x 6  2 x  7 β) lim 2 x 3  x 2  3x  1

x   x  

Λύση

[6]
 
α) lim 3x 6  2x  7  lim 3x 6  2x  7     
x  x 


β) lim 2x 3  x 2  3x  1  lim 2x 3  x 2  3x  1     
x  x 

  

Παρατηρήσεις : α) Αν lim f(x) =  > 0 ή +, τότε υπάρχει x1 < 0 έτσι ώστε f(x1) > 0
x  

β) Αν lim f(x) =  < 0 ή –, τότε υπάρχει x1< 0 έτσι ώστε f(x1) < 0
x  

γ) Αν lim f(x) =  > 0 ή +, τότε υπάρχει x1> 0 έτσι ώστε f(x1) > 0
x  

δ) Αν lim f(x) =  < 0 ή –, τότε υπάρχει x1> 0 έτσι ώστε f(x1) < 0
x  

x 3  x  1  x  x 2  3x  4  1
Παράδειγμα 4 Να βρείτε το όριο: lim
x   x2 1
Λύση

 
Παρατηρούμε ότι lim x 3  x  1   και lim x 2  3x  4  
x   x  
 
Άρα υπάρχει x 1  0 ώστε x 3  x  1  0 και x 2  3x  4  0 για κάθε x  x 1 .

lim
x 3  x  1  x  x 2  3x  4  1
 lim

 x 3  x  1  x  x 2  3x  4  1


x   x 1
2 x   x2 1

 x 3  x  1  x 3  3x 2  4x  1 3x 2  3x  2 3x 2
 lim  lim  lim 3
x  x2 1 x  x2 1 x  x 2

  

Παράδειγμα 5 Να βρείτε τα όρια:

α) lim x 2  3x  4 , β) lim  x 2  x  1  2x 
x  x   
Λύση

 3 4   3 4  x 0
α) lim x 2  3x  4  lim x 2 1   2   lim  x 1  2  
x  x   x x  x   x x 


 3 4 
 lim  x 1   2   ( )  1  
x   x x 


  1    
β) lim  x 2  x  1  2 x   lim  x 2 1   2   2 x   lim  x
1 1 1
1  2  2x  
x     x     x x   x   x x 
   

[7]
     
 lim   x 1   2  2 x   lim  x   1   2  2        1  2   
1 1 1 1
x     x    
 x x    x x 

  

Παράδειγμα 6 Να βρείτε το όριο lim  4x 2  x  1  2x  .

x   
Λύση
Το όριο είναι της μορφής ()  () άρα υπάρχει απροσδιοριστία. Για να ξεπεραστεί η απροσδιο-
ριστία αυτής της μορφής, θα πρέπει να κάνουμε είτε παραγοντοποίηση είτε να πολλαπλασιάσουμε με
τη συζυγή παράσταση.
Αν επιχειρήσουμε να κάνουμε παραγοντοποίηση, τότε:
  1    
lim  4 x 2  x  1  2 x   lim 
1 1 1
x 2  4   2   2 x   lim  x 4  2  2x  
x     x    x x   x    x x 
   

    
 lim  x 4   2  2 x   lim  x  4   2  2       2  2       0
1 1 1 1
x     x    
 x x    x x 
οπότε οδηγούμαστε και πάλι σε απροσδιοριστία.
Επομένως η επιλογή μας είναι να πολλαπλασιάσουμε με τη συζυγή παράσταση:
 4 x 2  x  1  2 x   4 x 2  x  1  2 x 
  lim 4 x  x  1  4 x 
2 2
lim  4 x 2  x  1  2 x   lim  
x     x  x  
4x 2  x  1  2x 4x 2  x  1  2x

 x 1  x 1  x 1
 lim  lim  lim 
x   x   x  
4x 2  x  1  2x  1 1  1 1
| x | 4   2  2x
x  4   2   2x
2

 x x  x x

 1 1
x 1  1
 x 1  x x 1
 lim  lim  lim 
x   1 1 x    1 1  x   1 1 4
x 4   2  2x x  4   2  2 4  2 2
x x  x x  x x
 

  

[8]
 Όριο εκθετικής – λογαριθμικής συνάρτησης

Για την εκθετική συνάρτηση f(x) = αx ισχύει:

● αν α > 1 τότε lim αx = 0 και lim αx = +
x   x  

● αν 0 < α < 1 τότε lim αx = + και lim αx = 0

x   x  

Για την λογαριθμική συνάρτηση f(x) = logx ή g(x) = lnx ισχύουν:

● lim logx = – και lim lnx = –
x0 x0

● lim logx = + και lim lnx = +

x   x  

Παράδειγμα 7 Να βρείτε τα όρια:

4x  2x 4x  2x
α) lim β) lim
x  3  2 x  3 x x  3 x  5 x

Λύση

[9]
 
α) Το όριο παρατηρούμε ότι είναι της μορφής   , άρα οδηγούμαστε σε απροσδιοριστία. Για να

ξεπεραστεί η απροσδιοριστία, βγάζουμε κοινό παράγοντα από αριθμητή και παρονομαστή, τη δύναμη
με τη μεγαλύτερη βάση. Έχουμε λοιπόν:

x 2x   1 
x
4 1    x 1   
 4 x 
4x  2x   4   2        1  0  
lim  lim  lim
 3   30 1
x   x 
x   3  2 x  3 x x   2x
x
2
3  3  x  1  3     1
 3   3 

0
β) Το όριο παρατηρούμε ότι είναι της μορφής   , άρα οδηγούμαστε σε απροσδιοριστία. Για να ξε-
0
περαστεί η απροσδιοριστία, βγάζουμε κοινό παράγοντα από αριθμητή και παρονομαστή, τη δύναμη
με τη μικρότερη βάση. Έχουμε λοιπόν:

x4     
x x
  4
2  2 x  1  x    1  x 
4 2
x x
   lim  2  2   lim  2  2  1  
x
lim  lim
x   3 x  5 x x    5  x 
x  3  x  x    3  x 
5 5 
3 x 1  x   1     1  
 3    3     3  

0 1
      
1 0

  

Παράδειγμα 8 Να βρείτε τα όρια:


α) lim ln 2x 2  x  1   ημ(x  1) 
β) lim ln 
x 1  x 1
 1
x   
Λύση


α) Παρατηρούμε ότι lim 2x 2  x  1   .
x 

Θέτουμε u  2 x 2  x  1 . Για x   παρατηρούμε ότι u   .

Επομένως:
x  
 
lim ln 2x 2  x  1  lim ln u   .
u  

ημ ( x  1) θ  x 1 ημθ  ημ( x  1) 
β) Γνωρίζουμε ότι: lim  lim  1 οπότε lim   1  1  1  0 .
x 1 x 1 θ 0 θ 1 θ x 1  x 1 
ημ ( x  1)
Θέτουμε u   1 . Για x  1 παρατηρούμε ότι u  0 .
x 1
 ημ( x  1) 
Επομένως: lim ln   1  lim ln u   .
x 1  x 1  u 0

[10]
 Όριο τριγωνομετρικής συνάρτησης

Οι γραφικές παραστάσεις των τριγωνομετρικών συναρτήσεων (όπως είναι ήδη γνωστές) φαίνονται
στα παρακάτω σχήματα:

[11]
 Με τη βοήθεια των γραφικών παραστάσεων των τριγωνομετρικών συναρτήσεων, διαπιστώνουμε
ότι δεν υπάρχουν τα όρια lim ημx, lim συνx, lim εφx και lim σφ x . Σε περίπτωση που τα συ-
x   x   x   x  

ναντάμε σε κάποια παράσταση, συνήθως χρησιμοποιούμε το κριτήριο παρεμβολής.

Πεπερασμένο όριο ακολουθίας

Γνωρίζουμε από προηγούμενες τάξεις ότι ακολουθία ονομάζεται κάθε πραγματική συνάρτηση με
πεδίο ορισμού το σύνολο των θετικών ακεραίων, δηλ. α: ΙΝ*  IR
Ο ορισμός του ορίου της ακολουθίας διατυπώνεται ως εξής:

ΟΡΙΣΜΟΣ Η ακολουθία (αν) έχει όριο ℓ IR και θα γράφουμε lim α ν   , όταν για
ν 

κάθε ε  0 , υπάρχει ν0 ΙΝ τέτοιο ώστε για κάθε ν  ν 0 να ισχύει

*

αν    ε

Όλες οι ιδιότητες των ορίων συναρτήσεων όταν x   , ισχύουν και για τις ακολουθίες.

Ασκήσεις

Εύρεση ορίου από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης

1. Στο διπλανό σχήμα δίνεται η

γραφική παράσταση της συνάρτ-
ησης f. Να βρείτε (αν υπάρχουν) τα
παρακάτω όρια:
α) lim f ( x )
x  

β) lim f ( x )
x  

1
γ) lim
x  f (x)
1
δ) lim
x   f (x)

[12]
 Όριο πολυωνυμικής – ρητής συνάρτησης

2. Να βρείτε τα όρια:

α) lim 8x  5x  x  11
3
x  
2
 
β) lim  2x  8x  1
x 
2

γ) lim 6x 6
 4x 4  3x 3  x  2  δ) lim  x 3
x5 
x  x 

3. Να βρείτε τα όρια:
4x 2  3x  1 2x  5
α) lim β) lim
x  2x 4  x 2  3 x   x  3x  2
2

12 x 3  2x 2  1 2x 2  x  3
γ) lim δ) lim
x  3x 3  x 2  1 x  2x 2  5x  2

4 x 3  5x  1  7 x 4  2x 3  3
ε) lim στ) lim
x  2x 2  6x  1 x  3x 3  4 x 2  x  4

 5x 5  x 2  5x  1 x 4  x 3  2x  1
ζ) lim η) lim
x  x 2  3x  2 x  4x 3  6x 2  3x  2

4. Να βρείτε τα όρια:
 2 1   4x 3  1 2x 3x  1 
α) lim    β) lim  2  2  
x   x  1 x  3 x   5x  11
 x  1 x  2 

 x 2  1 3x 3  x  1   x3  x x 2  x  1
γ) lim   
 δ) lim   

x   x  3 2
 x   x  2 
 x 1   x 1 

Όριο άρρητης συνάρτησης

5. Να βρείτε τα όρια:
α) lim 8x 3  x  1 β) lim 2x 4  x  1
x  x 

6. Να βρείτε τα όρια:

α) lim  x 4  3x 3  2  x 3  x  7  β) lim   2x 3  x  3  3x 
x    x   

7. Να βρείτε τα όρια:

α) lim  16 x 2  x  2  4x  β) lim  x 2  3x  4  x  1

x    x   

[13]
8. Να βρείτε τα όρια:

α) lim  3x 2  x 2  1  β) lim  x 4  x  1  2x 
x    x   

9. Να βρείτε τα όρια:

α) lim  x  x  1  x  x  1  β) lim   x   x   x   x 
x     x    

10. Να βρείτε τα όρια:

x 2  2x  3  1 x2  x 1  x 1
α) lim β) lim
x  x 
x2 1  x2 x4 1  x 1

x4  x 1  x  2 x2  3 1
γ) lim δ) lim
x 
x2  4  x x   x 1 1

11. Να βρείτε τα όρια:

x2 2 3 x 3
α) lim β) lim
x   x 5 3 x   1 x 1

12. Να βρείτε τα όρια:

2x  4x 2  x  3 x 2  3x  1  x  1
α) lim β) lim
x   x 
9x 2  2x  1  3x 2x  1  4x 2  1

13. Να βρείτε τα όρια:

3x  4x 2  x  3 x 2  4x  1  2x
α) lim β) lim
x   x  
x  4x 2  3x  1 5x  1  16 x 4  1

14. Να βρείτε τα όρια:

α) lim  x 2  3x  2  x 2  3x  2  2x  β) lim  x 2  2x  1  x 2  2x  1  2x 
x    x   

β) lim  x 2  x  x 2  x  3  4x 2  7x  1 
x   

15. Να βρείτε το όριο lim

x 
 
x 3 x .

[14]
 Όριο με απόλυτες τιμές

16. Να βρείτε τα όρια:

2 x  x 2  2017  x 2  x 3x 3  ημx  3x 2  συν x
α) lim β) lim
x   5  x2 x   ημx  x 3

4x 3  x 2  1  1  x  x 3 x 5  e  x  2x  x 2  e  x
γ) lim δ) lim
x   3x 3  x 2 x   x5 1

17. Να βρείτε τα όρια:

x 3  x  2x 4  1 4x  1  x 4
α) lim β) lim
x   2x  x 2  1 x  x 2  3x  2  3x

x  x  6x 2  2x 4x  3  x 3  x  x
γ) lim δ) lim
x  2x 2  x  1 x   x 4  2x 2  2  2x

Τριγωνομετρικά όρια

18. Να βρείτε τα όρια:



1
α) lim  3x  1 συν 
x  
3
x
  5
x  
 1 
β) lim  2x  x  1 συν 2  
x 
 x 1 
γ) lim  x συν 2 
 4
 x 1 
δ) lim  3x  x συν 4 
x   x  1 x   x  1

19. Να βρείτε τα όρια:

 1  4 1
α) lim   x  2 ημ  β) lim  x ημ 
x   x x   x
 x 1 
γ) lim  x  1 ημ 3
 2

δ) lim  x  1 ημ 2
x 

x   x  1  x   x  1

20. Να βρείτε τα όρια:

2
x 

α) lim x  x  ημx  
β) lim  2x  x  συν x
x 
3


[15]
21. Να βρείτε τα όρια:
ημ3x ημ5x ημx 2 x  ημx
α) lim β) lim γ) lim δ) lim
x   x x  4  5x  2 x   x 3  x x   x

ημx
22. Να βρείτε το όριο lim e
x  
x .

23. Να βρείτε τα όρια:

α) lim

ημ x 2  1  β) lim

συν x 2  1 
x  x2 1 x  x 1
2

24. Να βρείτε τα όρια:

2
x 2 ημ
x2 x  ημx
α) lim β) lim
x   x 1 x  x 2  συν x

x 3  xημx x 2 συν x  x 6  3
γ) lim δ) lim
x   x  
x x2 1 x 2 ημx  x 6  3

Όριο εκθετικών και λογαριθμικών συναρτήσεων

25. Να βρείτε τα όρια:

3  4 x  4  3x 3  3x  6  2 x
α) lim β) lim
x  2  3 x  3  2 2 x x  2  3 x  3  2 x

3  5 x  2 x 1  3 e  x  21 x  4
γ) lim δ) lim
32x  2 x  6 32xx  2
2 3
x   x  

26. Να βρείτε τα όρια:

4x  5x 3x  2  4 x  1
α) lim β) lim
x  3 x  4 x x  2 x  4  3 x  1

4e x  2  3  4 x 2 2 x  52x
γ) lim δ) lim
x  3  5 x  5  3 x 1 x  2 x  4 x

27. Να βρείτε τα όρια:

2x  5x 2 x  4 x 2 x  3x 2 3x  3 2 x
α) lim β) lim γ) lim δ) lim
x  3 x  4 x x  3  x  5  x x  3 x  4 x x   2 x  3 x

[16]
28. Να βρείτε τα όρια:

β) lim ln(1  x )  ln( 2  x ) 

ln x
α) lim
x   ln x  1
2 x  

29. Να βρείτε τα όρια:


α) lim ln 3 x  ln 5 x  1
x 
   
β) lim ln 2 x  ln 5 x  1
x 


Παραμετρικά όρια

30. Για τις διάφορες τιμές του λIR, να βρείτε τα όρια:

α) lim
λ  4x  λx  2
2 4 2
β) lim
λx 3  x 2  λ
γ) lim
λ  2 x 3  x  1
x  
 λ  λ  2 x  2
2 x   λ  1 x 4  x  2 x 
λ
3

 8 x2  x  2

31. Για τις διάφορες τιμές των λ, μIR, να βρείτε τα όρια:

λ  2 x 4  λ  μ  x 2  3 λx 4  λ  μ  x 2  μx  1
α) lim β) lim
x   x 2  2x  1 x   x 1

32. Για τις διάφορες τιμές του λIR, να βρείτε τα όρια:

α) lim
x 
 λ 2

 5λ  6 x 3  2x 2  1  β) lim
x 
 3  λ
2

 2λ x 3  3x 2  x  2 

33. Για τις διάφορες τιμές του λIR, να βρείτε τα όρια:

λx  5 x 1  1 3 x  2  3λx  10
α) lim β) lim
x   2 λx  5 x  1 x  3 x  12 λx  1

34. Για τις διάφορες τιμές του λIR, να βρείτε τα όριο lim  9x 2  x  2  λx  .
x   

35. Να βρεθούν οι α, β IR ώστε lim  x 2  6x  1  αx  β   5

x   

 x 4  αx 3  βx  1 
36. Να βρεθούν οι α, β IR ώστε lim   α x  β   3

x  
 x3 1 

[17]
 λx  2 x
37. Να βρείτε για ποια τιμή του λIR, ισχύει ότι lim
x  2 x  3λx
 1 .

Γενικές ασκήσεις

38. Να αποδείξετε ότι δεν υπάρχει το lim   x 2  x  x  συν x 

x      
(Υπόδειξη: Χρησιμοποιείστε την απαγωγή σε άτοπο).

f 2x 
39.
f (32 x )
Αν lim  1 , να βρεθεί το lim .
x  f ( x ) x  f ( x )

40. Δίνεται συνάρτηση f: IR  IR με x  2 f ( x )  x 2  συν x για κάθε x IR. Να βρείτε τα όρια:

α) lim f ( x ) β) lim f ( x )
x   x  

41. Δίνεται συνάρτηση f: IR  IR με 4x 2  1  f ( x ) x  1  4x 2  ημx για κάθε x IR. Να βρείτε

τα όρια:
α) lim f ( x ) β) lim f ( x )  4 x 
x   x  

f (x) 3xf ( x )  12 x 2  ημx

γ) lim δ) lim
x   x x   f (x)  x

 1 
42. Δίνεται συνάρτηση f: (0, +)  IR με f ( x )  2x  4x  1  4x  2xf    4x  1 για κά-
2

 4x 
θε x  0 .

α) Να δείξετε ότι f ( x )  4x  1  2x , για κάθε x  0 .

2

β) Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα συνάρτηση.

γ) Να λύσετε την εξίσωση f ( x )  3  2 2 .
δ) Να προσδιορίσετε τα όρια:
 1 
 xf ( x )  4 x  x ημ x
2 2
 1 
ii. lim  
f ( x )
i. lim  xημ 
x  
 f ( x )  x   συν x  1  x 
 
 

[18]
43. Δίνονται οι συναρτήσεις f, g: IR IR με f  g ( x )  x 3  x , για κάθε x IR .
α) Να μελετήσετε την f  g ως προς την μονοτονία της.
β) Να αποδείξετε ότι η g αντιστρέφεται.
γ) Να λύσετε την εξίσωση g 3 ( x )  g 3 (1  e x )  g(1  e x )  g( x ) .
f  g 1 ( x )
δ) Να προσδιορίσετε τo όριο lim .
x 0 x

44. Δίνεται η συνάρτηση f: IR IR για την οποία ισχύει f 3 ( x )  f ( x )  x  συν x για κάθε x IR.
Να προσδιορίσετε το lim f ( x ) , αν γνωρίζετε ότι υπάρχει.
x  

(Υπόδειξη: Απορρίψτε τις περιπτώσεις lim f ( x )   και lim f ( x )  IR)

x   x  

45. Δίνεται συνάρτηση f: IR IR με f 3 ( x )  2xf ( x )  3e x 1 , για κάθε x IR και lim f ( x )  α 

2
x 1

IR
α) Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f ( x )  0 είναι αδύνατη.
β) Να δείξετε ότι η f δεν είναι γνησίως αύξουσα.
γ) Να αποδείξετε ότι υπάρχει το lim f ( x ) και να το υπολογίσετε.
x1

46. Θεωρούμε συνάρτηση f: IR  IR τέτοια ώστε να ισχύει  x 2  3x  f ( x )  x 2  x  2 για κάθε

xIR .
α) Να προσδιορίσετε το lim f ( x ) .
x 1

β) Να βρείτε τα όρια:
f ( x )  f (1) ημ f ( x )  2 
i. lim ii. lim
x 1 x 1 x 1 2f ( x )  2

 f (x) 2 
γ) Να βρεθούν οι α, β IR ώστε να ισχύει lim  3  x  2x  4  αx  β  =7
x   x 

47. Δίνεται η συνάρτηση f με τύπο f ( x )  ln  x 2  1  x  .

 
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της f.
β) Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία της.
1
γ) Να βρείτε το lim f  
x 0 x

[19]
48.
1
Δίνεται η συνάρτηση f με τύπο f ( x )  ln x2.
x
α) Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία της και να αποδείξετε ότι είναι αντιστρέψιμη.
β) Να λύσετε την ανίσωση f ( x )  x .
1
γ) Να υπολογίσετε τα όρια lim f ( x ) και lim f ( x ) .
x   x  

49. Δίνεται η συνάρτηση f με τύπο f (x)  ln x και η γνησίως μονότονη συνάρτηση g:(0, +)  IR
με g(1)  0  g(2) .
α) Να μελετήσετε την g ως προς τη μονοτονία της.
β) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της f  g .
γ) Να δείξετε ότι η f  g αντιστρέφεται.

δ) Αν g( x )  x για κάθε x  1, να βρείτε το lim f  g  ( x ) .

1
x  

50. Δίνεται η συνάρτηση f: 1 ,    IR με f ( x)  x  ln( x  1) .

α) Να λύσετε την ανίσωση f ( x )  2 .
β) Δίνεται επιπλέον η συνάρτηση g: 2 ,    IR με g( x )  ln f ( x )  ημx  1 . Να προσδιορί-
σετε τα όρια:
συν x  1 
i. lim g( x ) ii. lim iii. lim  g( x )  ημ 
x   x  g ( x ) x 
 g( x ) 

51. Δίνεται η συνάρτηση f: IR IR με τύπο f (x)  ln  x 2  1  x 2  .

 
α) Να μελετηθεί η f ως προς τη μονοτονία.
β) Να βρεθεί το σύνολο τιμών της f.
γ) Να λυθεί η ανίσωση f ( x 2 )  f (3x 4 )  f ( x 4 )  f (3x 2 ) .

1   1 
δ) Να υπολογίσετε τα όρια: (i) lim f   , (ii) lim f ( x )  συν f    .
x 0  x  x 0
  x 

[20]