‫پودمان ‪ : 4‬جلسه اول ‪ -‬توانرسانی به توان اعداد گویا‬

‫√‬ ‫عددی مثبت یا صفر باشد تعریف میکنیم‬ ‫تعریف ‪ :‬اگر‬

‫√‬ ‫√ است‪ ،‬بنابراین ‪:‬‬ ‫به صورت‬ ‫مثال ‪ : 1‬نمایش رادیکالی عدد‬

‫در مثال زیر نیز نمایش رادیکالی چند عدد تواندار نوشته شده است‪.‬‬

‫√‬ ‫√‬ ‫) (‬ ‫√‬ ‫مثال‪: 2‬‬

‫√‬ ‫عددی مثبت یا صفر باشد تعریف میکنیم‬ ‫تعریف ‪ :‬اگر‬

‫√‬ ‫√ است‪ ،‬بنابراین ‪:‬‬ ‫به صورت‬ ‫مثال‪ :3‬نمایش رادیکال عدد‬

‫در مثال زیر نمایش رادیکالی چند عدد تواندار نوشته شده است‪.‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫√‬ ‫√‬ ‫√‬ ‫مثال‪: 4‬‬

‫یک عدد طبیعی باشد‪،‬‬ ‫عددی مثبت یا صفر و‬ ‫تعریف ‪ :‬در حالت کلی اگر‬

‫√‬ ‫تعریف میکنیم ‪:‬‬

‫مثال ‪ : 5‬اعداد تواندار زیر به صو رت نمایش رادیکالی نوشته شده است و هر کدام که قابل ساده شدن‬
‫است‪ ،‬حاصل آن نیز نوشته شده است‪.‬‬

‫(الف‬ ‫√‬ ‫(ب‬ ‫√‬ ‫(پ‬ ‫√‬

‫(ت‬ ‫√‬ ‫(ث‬ ‫√‬ ‫(ج‬ ‫√‬

‫تذکر‪ :‬دقت کنید در در اعداد توانداربا توان کسری که (توان عدد صحیح نیست) پایه نباید منفی باشد‪،‬‬
‫که در این صورت تعریف نشده است‪.‬‬

‫مثال‪ :‬کدام یک ازعبارات زیر تعریف شده و کدام تعریف نشده است؟‬

‫( (الف‬ ‫)‬ ‫( (ب‬ ‫)‬ ‫( (پ‬ ‫)‬ ‫( (ت‬ ‫)‬ ‫((ث‬ ‫)‬ ‫) ( (ج‬

‫قسمت های الف ‪ ،‬ب‪ ،‬ت‪،‬ث‪ ،‬تعریف نشده هستند‪ ،‬چون پایه منفی است و بقیه تعریف شدهاند‪.‬‬
 ‫سواالت ‪:‬‬

‫‪ -1‬اعداد زیر را به صورت نمایش رادیکالی بنویسید ودرصورت امکان حاصل آنها را حساب کنید‪.‬‬

‫(الف‬ ‫(ب‬

‫) ( (پ‬ ‫( (ت‬ ‫)‬

‫‪ -2‬نمایش رادیکالی اعداد زیر را بنویسید و در صورت امکان حاصل را نیز حساب کنید‪.‬‬

‫(الف‬ ‫(ب‬

‫(پ‬ ‫(ت‬
‫‪ -3‬نمایش رادیکالی اعداد زیر را بنویسید‪.‬‬

‫(الف‬ ‫(ب‬

‫(پ‬ ‫(ت‬
‫‪ -4‬کدام یک از عبارات زیر با معنی (تعریف شده) و کدام بی معنی یا (تعریف نشده) است؟‬

‫( (الف‬ ‫)‬ ‫) ( (ب‬ ‫( (پ‬ ‫)‬

‫( (ت‬ ‫)‬ ‫) ( (ث‬ ‫( (ج‬ ‫)‬

 ‫پودمان‪ :4‬جلسه دوم ‪ -‬ریشه گیری عددهای حقیقی‪.‬‬

‫تعریف ‪ :‬ریشه های دوم یک عدد اعدادی هستند که اگر به توان ‪ 2‬برسند برابر خود عدد شوند‪.‬‬

‫( ‪ ،‬بنابراین ‪ 5‬و ‪ ، -5‬ریشه های دوم عدد ‪ 25‬هستند‪.‬‬ ‫)‬ ‫) (و‬ ‫مثال‪ :1‬چون‬

‫( ‪ ،‬بنابراین ‪ 7‬و ‪ ، -7‬ریشه های دوم عدد ‪ 44‬هستند‪.‬‬ ‫)‬ ‫) (و‬ ‫مثال‪ :2‬چون‬

‫تعریف‪ :‬ریشه سوم یک عدد‪ ،‬عددی است که اگر به توان ‪ 3‬برسند برابر خود عدد شوند‪.‬‬

‫) (‪ ،‬بنابراین ‪ 2‬ریشه سوم عدد ‪ 8‬است‪.‬‬ ‫مثال‪ :3‬چون‬

‫(‪ ،‬بنابراین ‪ ، -2‬ریشه سوم عدد ‪ -8‬است‪.‬‬ ‫)‬ ‫مثال‪ :4‬چون‬

‫توجه‪ :‬ریشه های چهارم و پنجم نیزشبیه تعاریف باال تعریف میشوند که با توجه به کار در کالس‬
‫صحفه ‪ ،44‬در سوال ‪ 5‬و‪ 6‬میتوانید آنها را پاسخ دهید‪.‬‬

‫در حالت کلی برای ریشه گیری تعریف زیر داده میشود‪.‬‬

‫می نامیم‪ ،‬هرگاه‬ ‫را ریشه ام عدد‬ ‫تعریف‪ :‬اگر یک عدد طبیعی بزرگتر از ‪ 1‬باشد‪ ،‬عدد حقیقی‬

‫مثال ‪:5‬‬

‫است‪.‬‬ ‫یک ریشه چهارم‬ ‫) ( ‪ ،‬عدد‬ ‫الف) با توجه به اینکه‬

‫است‪.‬‬ ‫نیز یک ریشه چهرم‬ ‫(‪ ،‬عدد‬ ‫)‬ ‫ب) با توجه به اینکه‬

‫مثال‪: 6‬‬

‫ریشه ششم ‪ 64‬است‪.‬‬ ‫‪ ،‬عدد‬ ‫الف) باتوجه به اینکه‪،‬‬

‫( ‪ ،‬عدد – نیز ریشه ششم ‪ 64‬است‪.‬‬ ‫)‬ ‫ب) باتوجه به اینکه‪،‬‬

‫(‪.‬‬ ‫)‬ ‫است‪ ،‬زیرا‬ ‫مثال‪ :7‬عدد – ریشه پنجم‬

 ‫‪.‬‬ ‫است‪ ،‬زیرا‬ ‫ریشه سوم‬ ‫مثال‪ :8‬عدد‬

‫(‪.‬‬ ‫)‬ ‫– است‪ ،‬زیرا‬ ‫مثال‪ :4‬عدد – ریشه سوم‬

‫و‬ ‫دو ریشه چهارم دارد‪.‬‬ ‫با دقت در مثال ‪5‬و‪ 6‬متوجه میشویم عدد‬

‫‪.‬‬ ‫همچنین عدد‪ 64‬نیز دوریشه ششم دارد ‪ .‬و‬

‫بنابراین نتیجه می گیریم هر عدد مثبت دو ریشه زوج دارد که قرینه هستند‪.‬‬

‫هم چنین با توجه به مثالهای ‪7‬و‪8‬و‪ 4‬نتیجه می گیریم هرعدد حقیقی ( مثبت یا منفی)‬

‫فقط یک ریشه فرد دارند‪.‬‬

‫با دقت در مثال ‪5‬و‪ 6‬مشاهده میشود‪ ،‬هر عدد منفی به توان زوج عددی مثبت میشود‪ ،‬لذا‬

‫اعداد منفی ریشه زوج ندارند‪ .‬به طور کلی نتایج باال را در نکته زیر بیان میکنیم‪(.‬صحفه ‪ 104‬کتاب)‬

‫عدد طبیعی زوج باشد‪،‬‬ ‫دوریشه زوج دارد که قرینة یکدیگرند‪ .‬اگر‬ ‫نکته ‪ )1 :‬هر عدد مثبت‬

‫نشان میدهیم‪.‬‬ ‫√‬ ‫√‬ ‫را با‬ ‫ریشه های زوج‬

‫‪ )2‬اعدا منفی ریشة زوج ندارند‪.‬‬

‫عددی فرد باشد‪ ،‬ریشه فرد ام‬ ‫فقط یک ریشه فرد دارد‪ .‬اگر‬ ‫‪ )3‬هر عدد دلخواه حقیقی‬

‫را با √ نشان میدهیم‬ ‫عدد‬

‫مثال‪:‬‬

‫(‪.‬‬ ‫)‬ ‫و‬ ‫الف) عدد ‪ 16‬دو ریشه چهارم دارد که عبارتند از ‪2‬و‪ ،-2‬زیرا‪،‬‬

‫ب) عدد ‪ -64‬ریشة ششم ندارد‪ .‬زیرا توان ششم هر عدد‪ ،‬مثبت است‬

‫√‬ ‫پ) عدد ‪ 3‬دو ریشه ششم دارد که قرینة یکدیگرند و عبارتند از √‬

‫ت) عدد ‪ -3‬ریشه ششم ندارد‪ .‬زیرا توان چهارم هر عدد مثبت است‪.‬‬
 ‫√‬ ‫تعریف‪ :‬اگر یک عدد حقیقی و عدی زوج باشد‪ ،‬آنگاه | |‬

‫(√ (الف‬ ‫)‬ ‫|‬ ‫|‬ ‫مثال‪:‬‬

‫(√ (ب‬ ‫)‬ ‫|‬ ‫|‬

‫√ (پ‬ ‫| |‬

‫√(√ (ت‬ ‫) √‬ ‫√|‬ ‫| √‬ ‫√(‬ ‫) √‬

‫در قسمت آخر دقت کنید چون در داخل قدر مطلق حاصل عبارت منفی است‪ ،‬وقتی بدون‬

‫قدر مطلق نوشته میشود عالمت منفی قرار می گیرد‪.‬‬

‫سواالت‪:‬‬

‫‪ -1‬ریشه های دوم ‪ 16‬را بنویسید‪.‬‬

‫‪ -2‬ریشههای چهرم ‪ 81‬برابر است با ‪ .........‬و ‪...........‬‬
‫‪ -3‬ریشههای دوم ‪ 81‬برابراست با ‪ ............‬و ‪..............‬‬
‫‪ -4‬ریشه سوم ‪ -27‬برابراست با ‪...............‬‬
‫‪ -5‬ریشه سوم ‪ 27‬برابراست با ‪.....................‬‬
‫‪ -6‬در هر قسمت جاهای خالی را با عبارات مناسب پر کنید‪.‬‬
‫الف) هر عدد حقیقی مثبت دو ریشه ‪ ..................‬دارد که قرینه یکدیگرند‪.‬‬
‫ب) هر عدد حقیقی دلخواه فقط ‪ ..................‬ریشه فرد دارد‪.‬‬
‫پ) اعداد منفی ریشه ‪ .............‬ندارند‪.‬‬