‫ساختمانهای گسسته‬

‫‪Discrete Mathematics‬‬
‫فصل ششم‬
‫مروری بر نظریۀ گراف ها‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪1‬‬

 ‫فصل ششم‬
‫مروری بر نظریۀ گراف ها‬

‫تعاریف‬ ‫‪.1‬‬
‫گرافهای چندگانه و گرافهای وزن دار‬ ‫‪.2‬‬
‫مسیرها و انواع آن‬ ‫‪.3‬‬
‫مسیرها و مدارهای اولری‬ ‫‪.4‬‬
‫مسیرها و دورهای هامیلتونی‬ ‫‪.5‬‬
‫کوتاه ترین مسیرها در گرافهای وزن دار(الگوریتم دیکسترا)‬ ‫‪.6‬‬
‫مسئله فروشنده دوره گرد‬ ‫‪.7‬‬
‫گرافهای هامنی‬ ‫‪.8‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪2‬‬

 ‫تعاریف‬
‫‪ ‬مقدمه‬
‫• در اکثر مسائلی که در آنها از اشیای گسسته و‬
‫• روابط دودویی بحث می شود‪،‬‬
‫• نمایش گرافیکی اشیاء و روابط دودویی تعریف شده در آنها‪،‬‬
‫• مناسب ترین روش نمایش است‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪3‬‬

 ‫تعاریف‬
‫‪ ‬گراف سودار‬
‫یک گراف سودار ‪ G‬بصورت زوج مرتب )‪ (V,E‬تعریف می شود که‬ ‫•‬
‫در آن ‪ V‬یک مجموعه متناهی و‬ ‫•‬
‫‪ E‬یک رابطه دودویی در ‪ V‬است‪.‬‬ ‫•‬
‫عناصر ‪ V‬را رئوس و زوج های مرتب ‪ E‬را یال های گراف سودار می نامیم‬ ‫•‬

‫‪ ‬یال )‪ (a, b‬حادث با رئوس ‪ a, b‬است‪ .‬بطور دقیق تر‬

‫• این یال حادث از ‪ a‬و‬
‫• حادث به ‪ b‬است‪.‬‬
‫• راس ‪ ،a‬راس ابتدایی و راس ‪ b‬راس انتهایی یال است‪.‬‬
‫• یالی که حادث از و حادث به همان راس باشد‪ ،‬حلقه نامیده می شود‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪4‬‬

 ‫تعاریف‬
‫‪ ‬دو راس مجاور نامیده می شوند‪ ،‬هرگاه بوسیله یالی بهم وصل شوند‪.‬‬
‫‪ ‬یک راس‪ ،‬منفرد نامیده میشود‪ ،‬هرگاه هیچ یالی با آن حادث نباشد‪.‬‬
‫‪ ‬مثال – گراف سودار ‪ G‬توسط مجموعه زوج های مرتب زیر است‪:‬‬
‫) })‪G = ( {a, b, c, d}, {(a, b), (b, a), (b, d), (d, a), (c, c‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪c‬‬
‫‪d‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪5‬‬

 ‫تعاریف‬
‫‪ ‬گراف بی سوی‪ G‬بصورت زوج مرتب )‪ (V,E‬تعریف می شود‪:‬‬
‫• ‪ V‬یک مجموعه متناهی و‬
‫• ‪ E‬یک مجموعه از مجموعک های دو عنصری از ‪ V‬است‪.‬‬
‫‪ ‬مثال – گراف بی سوی ‪ G‬بصورت زیر تعریف می شود‪.‬‬
‫) } }‪G = ( {a, b, c, d}, { {a, b}, {b, c}, {b, d}, {a, d), {c, c‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪d‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪6‬‬
 ‫تعاریف‬
‫‪ ‬فرض کنید‪ V ،‬یک مجموعه از برنامه های کامپیوتری است‪:‬‬
‫}‪V={a, b, c, d, e‬‬
‫‪ ‬بطور نمونه‪ ،‬درگراف بی سوی زیر‪ ،‬هر یال بین دو راس‪ ،‬نشان دهنده داده های مشترک‬
‫بین آن دو است‪.‬‬
‫‪a‬‬

‫‪c‬‬
‫‪b‬‬

‫‪e‬‬
‫‪d‬‬
‫‪ ‬از این پس ابهامی پیش نیاید ‪ ،‬کلمه گراف را برای گراف سودار‪ ،‬گراف بی سو و یا هر دو‬
‫به کار خواهیم برد‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪7‬‬

 ‫تعاریف‬
‫‪ ‬فرض کنید‪ V ،‬یک مجموعه از چهار بازیکن تنیس باشد‪،‬‬
‫}‪V={a, b, c, d‬‬
‫‪ ‬که در یک مسابقۀ دوره ای باشند‪.‬‬
‫‪ ‬همچنین فرض کنید ‪ ،E‬یک رابطۀ دودویی در ‪ V‬باشد‪ ،‬بگونه ای که ‪،(x,y)E‬‬
‫• اگر و تنها اگر‪ ،‬بازیکن ‪ ،x‬بازیکن ‪ y‬را برده باشد‪.‬‬
‫} )‪E = { (a, b), (a, d), (b, d), (c, a), (c, b), (d, c‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪8‬‬

 ‫تعاریف‬
‫‪ ‬فرض کنید‪ V’ ،‬یک مجموعه از چهار شهر ایران باشد‪،‬‬
‫}‪V’={1, 2, 3, 4‬‬
‫‪ ‬همچنین فرض کنید‬
‫‪ E’ ‬یک رابطۀ دودویی در ’‪ V‬باشد‪ ،‬بگونه ای که ’‪،(x’, y’)E‬‬
‫• اگر و تنها اگر‪ ،‬جاده یکطرفه ای از ’‪ x‬به ’‪ y‬موجود باشد‪.‬‬
‫} )‪E’ = { (1, 2), (2, 3), (3, 1), (3, 4), (4, 1), (4, 2‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪9‬‬

 ‫تعاریف‬

‫گراف های یکریخت‬

‫‪ ‬با مقایسه دو گراف (الف) و (ج) به این واقعیت میرسیم که‬

‫‪ ‬هر دو مسئله (مسابقۀ تنیس و جاده بین شهرها) را می توان با یک گراف یکسان نمایش داد‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪10‬‬

 ‫تعاریف‬
‫دو گراف یکریخت‬
‫دو گراف را یکریخت گوییم‪ ،‬هرگاه‪:‬‬
‫یک تناظر یک به یک بین رئوس و نیز‬ ‫‪‬‬
‫یک تناظر یک به یک بین یالهای آنها موجود باشد‪ .‬به گونه ای که‬ ‫‪‬‬
‫مفهوم حادث بودن محفوظ بماند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫گرافهای (الف) و گرافهای (ب) یکریخت می باشند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪11‬‬

 ‫تعاریف‬
‫زیرگراف‬

‫زیرگراف – فرض کنید )‪ G=(V, E‬یک گراف باشد‪.‬‬

‫گراف )’‪ G’=(V’, E‬را زیرگراف ‪ G‬گوییم‪ ،‬هرگاه‬ ‫‪‬‬
‫‪ E’E‬و ‪ ،V’V‬به گونه ای که‬ ‫‪‬‬
‫یالهای موجود در مجموعه ’‪ E‬تنها با رئوس موجود در ’‪ V‬حادث باشند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫شکل (ب) یک زیرگراف برای شکل (الف) می باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫اگر یک زیرگراف از ‪ G‬شامل تمامی رئوس ‪ V‬باشد‪ ،‬آنرا زیرگراف پوشا می نامیم‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪12‬‬

 ‫تعاریف‬
‫مکمل زیر گراف‬

‫مکمل زیرگراف )’‪ G’ = (V’,E‬نسبت به گراف )‪G=(V, E‬‬

‫‪ ‬زیرگراف دیگری است‪ ،‬مانند )”‪ G’’=(V’’, E‬که در آن‪:‬‬
‫• ’‪ E” = E – E‬و‬
‫• ’’‪ V‬تنها شامل رئوسی است که یالهای ”‪ E‬با آنها حادث هستند‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪13‬‬

 ‫تعاریف‬
‫زیر گراف القاء شده‬

‫‪ ‬فرض کنید ‪ UV‬باشد‪.‬‬

‫‪ ‬زیرگراف )‪ G1=(U, E1‬را‪ ،‬زیر گراف القاء شده به وسیله ‪ U‬گوییم‪ ،‬هرگاه‪:‬‬
‫‪ E1 ‬شامل تمامی یالهایی باشد که تمامی رئوس انتهایی آنها در ‪ U‬وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬چنین زیرگرافی را با عالمت >‪ <U‬نمایش میدهیم‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪14‬‬

 ‫تعاریف‬
‫گراف کامل‬

‫گراف کامل بی سوی با ‪ n‬راس‪:‬‬

‫‪ ‬که با ‪ Kn‬نمایش داده می شود‬
‫‪ ‬گراف بی سویی است که بین هر دو راس متمایز آن‪ ،‬یالی وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬مکمل گراف ‪ G‬با ‪ n‬راس‪ ،‬مکمل آن نسبت به ‪ Kn‬است و با‬
‫‪ G ‬نمایش داده می شود‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪15‬‬

H.R Imanikia 16
 ‫گراف های چندگانه‬

‫‪ ‬یک گراف را می توان به روشهای مختلف تعمیم داد‪.‬‬

‫‪ ‬آنگاه در گراف )‪ G=(V,E‬داریم‪:‬‬
‫‪ E ‬یک مجموعه چندگانه از زوجهای مرتب از ‪ VxV‬باشد‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪17‬‬

 ‫گراف های وزن دار‬

‫نوع دیگری از تعمیم گراف است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫که در آن اطالعات اضافه تری به رئوس و یا‬ ‫‪‬‬
‫یالهای گراف منسوب می نماییم‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫به عنوان نمونه‪ ،‬در گرافی که نشانگر بزرگراههای ارتباطی بین شهرهاست‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫ممکن است که به هر یال عددی را منسوب کنیم که‬ ‫‪‬‬
‫مساوی فاصلۀ بین دو شهر است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫و یا به هر راس عددی منسوب کنیم که بیانگر جمعیت یک شهر است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪18‬‬

 ‫گراف های وزن دار‬

‫‪ ‬بررسی رفتار یک ماشین فروش شکالت که بطور اتوماتیک کار می کند‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪19‬‬

 ‫مسیرها و انواع آن در یک گراف‬

‫در یک گراف سودار‬

‫‪ ‬مسیر رشته ای از یالهایی مانند ‪ ei1,ei2, …, eik‬است‬
‫‪ ‬بگونه ای که راس انتهایی ‪ eij‬منطبق بر راس ابتدایی ‪ eij+1‬است‪.‬‬

‫‪ ‬مسیر را ساده گوییم‪ ،‬هر گاه هیچ یالی تکرار نشود‪.‬‬

‫‪ ‬مسیر را ابتدایی گوییم‪ ،‬هرگاه هیچ راسی در آن دوبار مالقات نشود‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪20‬‬

 ‫مسیرها و انواع آن در یک گراف‬

‫مسیر ‪ e1, e2, e3, e4‬‬

‫مسیر غیر ساده ‪ e1, e2, e3, e5, e8, e3, e4‬‬
‫یک مسیر ساده ولی ابتدایی نیست ‪ e1, e2, e3, e5, e9, e10,e11, e4‬‬
‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪21‬‬
 ‫مدار در یک گراف‬

‫مدار مسیری است‪:‬‬

‫‪ ‬مانند ‪ei1, ei2, …, eik‬‬
‫‪ ‬که در آن راس انتهایی یال ‪ eik‬منطبق را راس ابتدایی یال ‪ ei1‬باشد‪.‬‬

‫‪ ‬مدار ساده است اگر شامل یال تکراری نباشد‪.‬‬

‫‪ ‬و ابتدایی است‪ ،‬اگر هیچ راسی در آن دوبار مالقات نشود‪.‬‬

‫مدار ساده ولی غیر ابتدایی ‪e1, e2, e3, e5, e9, e10, e12, e6, e7‬‬
‫مدار ابتدایی است‪e1, e2, e3, e5, e6, e7‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪22‬‬

 ‫مدار در یک گراف‬
‫مدار ساده ولی غیر ابتدایی ‪e1, e2, e3, e5, e9, e10, e12, e6, e7‬‬
‫مدار ابتدایی است‪e1, e2, e3, e5, e6, e7‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪23‬‬

 ‫گراف همبند‬

‫‪ ‬گراف بی سو را همبند نامیم هرگاه‪:‬‬

‫• بین هر دو راس دلخواه آن مسیری موجود باشد‪.‬‬
‫• در غیر اینصورت آنرا ناهمبند گوییم‪.‬‬
‫‪ ‬گراف سودار را همبند گوییم‪ ،‬هر گاه‪:‬‬
‫• گراف بی سوی حاصل از آن( با حذف جهت یالها) همبند باشد‪.‬‬
‫• در غیر اینصورت آنرا ناهمبند گوییم‪.‬‬
‫‪ ‬هر گراف ناهمبند شامل چندین گراف همبند است‪.‬‬
‫• که هر کدام را یک مولفه برای گراف می نامیم‪.‬‬
‫‪ ‬یک گراف سودار را همبند قوی گوییم‪ ،‬هرگاه‪:‬‬
‫• به ازای هر دو راس دلخواه ‪ a, b‬هم مسیری از ‪ a‬به ‪ b‬و هم از ‪ b‬به ‪a‬‬
‫موجود باشد‪.‬‬
‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪24‬‬
 ‫گراف همبند‬
‫‪ ‬شکل (الف) گراف همبند قوی است‪.‬‬
‫‪ ‬شکل (ب) همبند است ولی همبند قوی نیست‪.‬‬
‫‪ ‬گراف (ج) همبند نیست‪ .‬اما داری دو مولفه است‪K(G)=2 .‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪25‬‬

 ‫معمای‬
‫حماقت لحظه ای‬

‫‪ ‬چیدن چهار مکعب بر روی هم‬

‫‪ ‬به طوری که اگر از هر چهار طرف به مکعب ها نگاه کنیم‪،‬‬

‫‪ ‬هر چهار رنگ را در آن ببینیم‪.‬‬

‫‪ ‬مکعب ها با رنگهای چهارگانه در وجوه مختلف می باشند‪.‬‬

‫‪ ‬به رنگهای قرمز)‪ ،(r‬سبز)‪ ،(g‬آبی)‪ (b‬و زرد)‪(y‬‬

‫‪ ‬ممکن است‪ ،‬شخص در نگاه اول بدون تعمق در حل مسئله‪،‬‬

‫‪ ‬لحظه ای حماقت به خرج داده و بخواهد با روی هم گذاشتن‪ ،‬مسئله را حل کند‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪26‬‬

H.R Imanikia 27
H.R Imanikia 28
 ‫معمای‬
‫حماقت لحظه ای‬

‫‪ ‬تعداد حالت های ممکن ‪:‬‬

‫‪ 3 * (6*4) * (6*4) * (6*4) = 41472‬‬

‫‪ ‬استفاده از گرافهای چندگانه وزن دار‬

‫‪ ‬چهار راس گراف ‪ ‬چهار رنگ‬

‫‪ ‬متناظر با هر مکعب ‪ ‬سه یال در گراف = رنگهای وجوه متقابل در مکعب‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪29‬‬

 ‫معمای‬
‫حماقت لحظه ای‬

‫‪ ‬در نظر گرفتن وجوه متقابل‬

‫‪ ‬دو مجموعه ‪ 8‬عضوی‬

‫‪ ‬هر مجموعه از این وجوه‪ ،‬متناظر با چهار یال با چهار برچسب مختلف‬
‫‪ ‬از آنجایی که در هر ستون (وجه)‪ ،‬هر رنگی باید فقط یکبار ظاهر شود‪.‬‬

‫‪ ‬لذا هر رنگی‪ ،‬دقیقاً دو بار باید بعنوان راس انتهایی این چهار یال ظاهر شود‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪30‬‬

 ‫معمای‬
‫حماقت لحظه ای‬

‫‪ ‬در حالت عمومی‬

‫‪ ‬یک گراف چند گانه وزن دار تشکیل داده‬

‫‪ ‬سعی می کنیم دو زیرگراف با ویژگیهای زیر را در آن پیدا کنیم‪:‬‬

‫• هر زیر گراف باید شامل چهار راس و چهار یال با برچسب های مختلف باشد‬

‫• در هر زیرگراف درجه هر راس باید دقیقاً برابر ‪ 2‬باشد‪.‬‬

‫• دو زیر گراف نبایستی یال مشترک داشته باشند‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪31‬‬

H.R Imanikia 32
H.R Imanikia 33
 ‫مسیرها و مدارهای اولری‬
‫مدار اویلری )‪(Eulerian circuit‬‬
‫به مسیری گفته میشود که از یک رأس شروع شود و از تمامی یالها یکبار (و فقط یکبار)‬
‫بگذرد و به همان رأس بازگردد‪.‬‬

‫اگر مسیر از تمام یال ها عبور کند ولی به جای اولش باز نگردد به آن مسیر‬
‫اویلری )‪ (Eulerian path‬میگویند‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪34‬‬

 ‫مسیرها و مدارهای اولری‬

‫‪ ‬درجه هر راس ‪ :‬تعداد یالهای حادث با آن راس و با )‪ deg(v‬نمایش می دهیم‬

‫‪ ‬لم – در یک گراف بی سو )‪ ،G = ( V, E‬رابطه زیر را داریم‪:‬‬

‫)‪ deg( v)  2 E (G‬‬

‫‪vV‬‬
‫‪ o‬که در آن |)‪ |E(G‬تعداد یالهای ‪ G‬است‪.‬‬

‫‪ ‬لم – در یک گراف بی سو )‪ ،G = ( V, E‬تعداد رئوس از درجه فرد ‪ ،‬زوج است‪.‬‬

‫‪ ‬فرد ‪ deg( v) ‬‬

‫‪vV‬‬ ‫) ‪deg(v‬‬
‫‪deg( v) ‬‬
‫زوج‬
‫‪‬‬ ‫) ‪deg( v) 2 E (G‬‬
‫) ‪deg(v‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪35‬‬

‫مسیرها و مدارهای اولری‬
‫وجود مسیر یا مدار اولری در یک گراف‪:‬‬
‫‪ ‬به درجات رئوس آن بستگی دارد‪.‬‬
‫‪ ‬قضیه – گراف بی سوی ) ‪ G = ( V, E‬دارای مدار اولری است‬
‫‪ (1‬اگر و تنها اگر همبند بوده و‬
‫‪ (2‬راسی از درجه فرد نداشته باشد‪.‬‬

‫‪ ‬لم – گراف بی سوی ‪ G‬دارای مسیر اولری است‪،‬‬

‫‪ (1‬اگر و تنها اگر همبند بوده و‬
‫‪ (2‬حداکثر دو راس از درجه فرد داشته باشد‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪36‬‬

‫مسیرها و مدارهای اولری‬
‫مثال‬

‫شکل الف) ‪ :‬دارای مدار اولری است زیرا‪:‬‬

‫• همبند است‬
‫• درجه همه رئوس زوج است‬

‫شکل ب) ‪ :‬دارای مسیر اولری است زیرا‪:‬‬

‫• همبند است‬
‫• فقط دو راس از درجه فرد است (رئوس‬
‫‪ e‬و ‪)d‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪37‬‬

‫مسیرها و مدارهای اولری‬
‫مثال‬

‫شکل الف دارای مسیر‬ ‫•‬

‫اولری است‪.‬‬
‫می توان آنرا بصورت شکل‬ ‫•‬
‫(ب) رسم نمود‪.‬‬
‫گراف (ج) تنها دارای دو‬ ‫•‬
‫راس فرد است‪ ،‬پس تنها‬
‫مسیر اولری دارد‪.‬‬
‫شکل های (د) هم می توان‬ ‫•‬
‫بدون برداشتن قلم از روی‬
‫کاغذ رسم نمود‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪38‬‬

 ‫مسیرها و مدارهای اولری‬
‫وجود مسیر یا مدار اولری در یک گراف سودار‬
‫‪ ‬قضیه – گراف سودار ) ‪ G = ( V, E‬دارای مدار اولری است‬
‫‪ (1‬اگر و تنها اگر همبند بوده و‬
‫‪ (2‬برای هر راسی مانند ‪ v‬داشته باشیم )‪deg+(v) = deg-(v‬‬
‫)‪ deg-(v‬درجه ورودی است‪.‬‬ ‫)‪ deg+(v‬درجه خروجی است‬

‫‪ ‬لم – گراف سودار ‪ G‬دارای مسیر اولری است‪،‬‬

‫‪ (1‬اگر و تنها اگر همبند بوده و‬
‫‪ (2‬به استثنای دو راس مانند ‪ a,b‬برای رئوس دیگر داشته باشیم‪ deg+(v) = deg-(v) :‬و‬
‫‪ (3‬برای رئوس ‪ a,b‬داشته باشیم‪:‬‬
‫‪deg+(b) = deg-(b)+1‬‬ ‫‪deg-(a) = deg+(a)+1‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪39‬‬

‫مسیرها و مدارهای اولری‬
‫مثال‬

‫این شکل دارای مسیر اولری است‪:‬‬

‫زیرا برای رئوس ‪ ،a,b,c‬درجه های‬ ‫•‬
‫خروجی و ورودی با هم برابر هستند‬
‫برای رئوس ‪ d‬و ‪ e‬هم‬ ‫•‬
‫‪deg+(e)=deg-(e)+1‬‬
‫‪deg-(d)=deg+(d)+1‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪40‬‬

‫مسیرها و مدارهای هامیلتونی‬
‫‪ ‬بازی دور دنیا – عبور از رئوس یک ‪ 12‬وجهی‪ ،‬تنها و تنها یکبار‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪41‬‬

 ‫مسیرها و مدارهای هامیلتونی‬

‫‪ ‬مسیر و دور هامیلتونی ‪:‬‬

‫• از هر راس گراف فقط و فقط یکبار عبور کند‪.‬‬
‫• اگر به راس اولیه برگردد‪ ،‬مدار هامیلتونی است‬

‫‪ ‬شباهت ظاهری بین مسیر یا دور هامیلتونی با تعیین مسیر یا مدار اولری وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬اما هیچ قضیه ای به صورت شرط الزم و کافی بین آن دو موجود نیست‪.‬‬
‫‪ ‬تنها راه برای نشان دادن وجود مسیر یا دور هامیلتونی در یک گراف‪ ،‬تشکیل دادن صریح‬
‫آن است‪.‬‬
‫‪ ‬در مورد گراف های ویژه می توان با سعی و خطا به نتایج سودمندی رسید‪.‬‬
‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪42‬‬
‫مسیرها و مدارهای هامیلتونی‬
‫مثال‬
‫‪ ‬مسیر هامیلتونی وجود دارد‬
‫‪ ‬اما برای یافتن امکان دور هامیلتونی‬
‫در شکل زیر‪:‬‬
‫از راس ‪ b‬شروع می کنیم و به راس ‪C‬‬ ‫•‬
‫می رویم(می توان به ‪ c‬و یا ‪ a‬رفت)‬
‫سپس به ‪ f‬می رویم (می توان به ‪ f‬و یا ‪i‬‬ ‫•‬
‫رفت)‬
‫حال که به ‪ f‬رفته ایم‪ ،‬یال }‪ {c,i‬را حذف‬ ‫•‬
‫می کنیم‪ ،‬زیرا مجدا نبایستی به ‪c‬‬
‫برگشت ‪ ،‬و همچنین یال }‪ {e,f‬نیز باید‬
‫حذف شود‪.‬‬
‫باید از ‪ f‬به ‪ i‬برویم‪ ،‬سپس به ‪ h‬و ‪ g‬و ‪ d‬و‬ ‫•‬
‫‪.e‬‬
‫حال که به ‪ e‬رسیده ایم دیگر راه برای‬ ‫•‬
‫ادامه نداریم‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪43‬‬

 ‫مسیرها و مدارهای هامیلتونی‬
‫برای به دست آوردن یک دور هامیلتونی در گراف‪:‬‬
‫‪ ‬برای هر راس مانند ‪ v‬بایستی ‪deg(v) >=2 :‬‬
‫‪ ‬برای هر راسی مانند ‪ a‬با ‪،deg(a)>2‬‬
‫• در زمان تشکیل دور هامیلتونی به محض عبور از راس ‪a‬‬
‫• می توانیم تمامی یالهای به کار گرفته نشده حادث با ‪ a‬را حذف نماییم‪.‬‬
‫‪ ‬برای راسی مانند ‪ a‬با ‪deg(a)=2‬‬
‫• در اینصورت دو یال حادث با این راس باید در دور هامیلتونی قرار بگیرند‪.‬‬
‫‪ ‬در زمان تشکیل دور هامیلتونی برای ‪G‬‬
‫• نمی توانیم دوری برای یک زیرگراف تشکیل بدهیم‬
‫• مگر اینکه این زیرگراف همه رئوس ‪ G‬را شامل شود‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪44‬‬

‫مسیرها و مدارهای هامیلتونی‬
‫مثال‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪45‬‬

‫مسیرها و مدارهای هامیلتونی‬
‫مثال‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪46‬‬

‫مسیرها و مدارهای هامیلتونی‬
‫مثال‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪47‬‬

 ‫کوتاه ترین‬
‫مسیرها در‬
‫یک گراف‬
‫وزن دار‬

‫( الگوریتم‬
‫دیکسترا)‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪48‬‬

‫مسئله فروشنده دوره گرد‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪49‬‬

‫مسئله فروشنده دوره گرد‬
‫قاعده نزدیک ترین همسایه‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪50‬‬

H.R Imanikia 51
‫گراف های هامنی‬
‫(گراف های مسطح)‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪52‬‬

‫گراف های هامنی‬
‫گراف های دوبخشی‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪53‬‬

 ‫گراف های هامنی‬
‫گراف های هم ریخت – زیربخش مقدماتی‬

‫فرض کنید که )‪ G=(V,E‬یک گراف بی سو و بدون حلقه است‪.‬‬

‫• اگر یالی مثل }‪ e={u,w‬را از ‪ G‬حذف کرده‬
‫• و دو یال مثل }‪ {u,v‬و }‪ {w,v‬را که در آن ‪ v  G‬را به گراف ‪ G-e‬اضافه نماییم‬
‫• در این صورت یک زیر بخش مقدماتی از ‪ G‬حاصل خواهد شد‪.‬‬

‫گرافهای بی سو و بدون حلقه )‪ G1=(V1,E1‬و )‪ G2=(V2,E2‬را هم ریخت گوییم هرگاه‪:‬‬

‫• یا یکریخت باشند‬
‫• یا آنها را بتوان از گراف بی سو و بدون حلقه ‪ H‬به وسیله یکسری زیر بخش های مقدماتی به دست‬
‫آورد‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪54‬‬

 ‫گراف های هامنی‬
‫گراف های هم ریخت – زیربخش مقدماتی‬

‫‪G1 , G2, G3‬همریخت هستند‪.‬‬

‫با یکسری زیر بخش های مقدماتی از ‪ G‬بدست می آیند‪.‬‬
‫)‪(a, b)  (a, w) + (w, b‬‬
‫‪ G1‬را نمی توان از روی ‪( G2‬و یا برعکس) با یکسری زیر‬
‫بخش های مقدماتی بدست آورد‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪55‬‬

‫گراف های هامنی‬
‫ناحیه ها‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪56‬‬

 ‫قضیه کوراتاوسکی‬
‫گراف )‪ G = (V, E‬غیر هامنی است‪ ،‬اگر و تنها اگر دارای زیرگرافی همریخت با یکی از گراف های‬
‫‪ K5‬و یا ‪ K3,3‬باشد‪.‬‬

‫‪H.R Imanikia‬‬ ‫‪57‬‬

H.R Imanikia 58