‫هندسه تحلیلی‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمد امین محمدی‬

‫این چپتر برای دانش آموزان مکاتب آماده‬
‫شده است‪.‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪3‬‬
‫در ناحیه سوم قیمت های ‪ x‬و ‪ y‬هردو منفی اند‪.‬‬ ‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬
‫‪III   x , y     ,  ‬‬ ‫هندسه تحلیلی‬
‫تهیه وترتیب‪ :‬انجنیر محمد امین محمدی‬
‫در ناحیه چهارم قیمت های ‪ x‬مثبت و قیمت های ‪ y‬منفی اند‪.‬‬
‫فصل اول‪ :‬نقطه و خط‬
‫‪IV   x , y     ,  ‬‬ ‫تعریف هندسه تحلیلی‪ :‬هندسه تحلیلی عبارت از علمیست که از‬
‫سوال ‪ :۱‬نقاط ذیل را روی سیستم کمیات وضعیه تعین کنید‪.‬‬ ‫روابط بین اشکال هندسی و معادالت الجبری بحث میکند ویا‬
‫‪ A  3, 2  , B  3,1 , C  2, 2  , D  2, 3‬‬
‫‪‬‬ ‫هندسه تحلیلی علم ارتباط بین الجبر و هندسه میباشد که برای هر‬
‫‪‬‬ ‫شکل هندسی یک معادلۀ الجبری و برای هر معادلۀ الجبری یک‬
‫‪, E  3, 0  , F  2, 0  , G  0, 2  , H  0,3‬‬
‫‪‬‬
‫شکل هندسی را بیان میکند‪.‬‬
‫‪y‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬ ‫اساس هندسه تحلیلی توسط رین دکارتس یا دیکارت فرانسوی‬
‫گذاشته شد‪.‬‬
‫‪3  H‬‬ ‫دکارتس یک رساله بنام ‪ La Geometry‬تحریر کرد و در آن از‬
‫‪A‬‬ ‫میتود های الجبری برای حل مسایل هندسه استفاده کرد‪.‬‬
‫‪2 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪B‬‬ ‫هندسه تحلیلی بنام هندسه هم آهنگ نیز یاد میشود‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪1 2 3‬‬ ‫در هندسه تحلیلی اشکال هندسی در سیستم کمیات وضعیه مستوی‬
‫‪x‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪x‬‬ ‫مطالعه میشوند این سیستم متشکل از دو محور میباشد‪.‬‬
‫‪3 2 1‬‬ ‫‪E‬‬ ‫دو خط عمود بر هم بنام محورهای کواردنیت یاد میشوند‪.‬‬
‫‪ 1‬‬
‫محور افقی در سیستم کمیات وضعیه بنام محور ‪ x‬یا محور طول‬
‫‪G  2‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ویا محور فاصله یا (‪ )Abscissa‬گفته میشود‪.‬‬
‫‪D ‬‬ ‫‪ 3‬‬ ‫محور عمودی بنام محور ‪ y‬یا محور عرض ویا محور ترتیب یا‬
‫(‪ )Ordinate‬گفته میشود‪.‬‬
‫‪y‬‬ ‫سیستم کمیات وضعیه مستوی بنام های سیستم کارتیزین‬
‫(‪ )Cartesian‬و سیستم کمیات وضعیه مستطیلی نیز یاد میشود‪.‬‬
‫یادداشت‪:‬‬
‫الف‪ :‬اگر نقطه باالی محور ‪ x‬باشد قسمت ‪ y‬آن مساوی به صفر‬
‫در سیستم کمیات وضعیه هر نقطه به شکل جوره مرتب ‪ x , y ‬‬
‫ارایه میشود‪.‬‬
‫‪ x, 0 ‬‬ ‫میباشد‪.‬‬ ‫‪y‬‬
‫ب‪ :‬اگر نقطه باالی محور ‪ y‬باشد قسمت ‪ x‬آن مساوی به صفر‬
‫__‬
‫‪ 0, y ‬‬ ‫میباشد‪.‬‬ ‫‪3‬‬
‫ج‪ :‬اگر نقطه باالی مبدا کمیات وضعیه قرار داشته باشد قسمت‬ ‫__ ‪2‬‬
‫‪ x‬و قسمت ‪ y‬آن هردو مساوی به صفر میباشد‪ 0, 0  .‬‬ ‫__ ‪1‬‬ ‫‪1 2 3‬‬
‫سوال ‪ :۲‬نقطه ‪  m  3,  m  1‬باالی محور ‪ x‬قرار دارد‪،‬‬ ‫‪x‬‬ ‫|‬ ‫|‬ ‫|‬ ‫|‬ ‫|‬ ‫|‬ ‫‪x‬‬
‫‪0‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪‬‬‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪__ 1‬‬
‫قیمت ‪ m‬را دریافته و قیمت عددی نقطه را دریابید؟‬
‫حل سوال‪ :‬چون نقطه باالی محور ‪ x‬قرار دارد باید قیمت ‪y‬‬ ‫‪__ 2‬‬
‫نقطه صفر باشد‪.‬‬ ‫‪__ 3‬‬
‫‪m  1  0  m  1/   1  m  1‬‬
‫حاال قیمت ‪ m‬را بجای آن وضع نموده نقطه حاصل میشود‪.‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪ m  3,  m  1  1  3,  1  1‬‬ ‫اشاره نقاط در سیستم کمیات وضعیه‪ :‬اشاره نقاط در چهار ناحیه‬
‫‪ m  3,  m  1 ‬‬ ‫‪ 4, 0 ‬‬ ‫سیستم کمیات وضعیه قرار ذیل میباشد‪.‬‬
‫در ناحیه اول قیمت های ‪ x‬و ‪ y‬هردو مثبت اند‪.‬‬
‫‪  2n  6,5n  1‬باالی محور ‪ y‬قرار دارد‪،‬‬ ‫سوال ‪ :۳‬نقطه‬
‫‪I   x , y   , ‬‬
‫قیمت ‪ n‬را دریافته و قیمت عددی نقطه را دریابید؟‬
‫حل سوال‪ :‬چون نقطه باالی محور ‪ y‬قرار دارد باید قیمت ‪x‬‬ ‫در ناحیه دوم قیمت های ‪ x‬منفی و قیمت های ‪ y‬مثبت اند‪.‬‬
‫نقطه صفر باشد‪.‬‬ ‫‪II   x , y     ,  ‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪4‬‬
‫و مبدا کمیات وضعیه را‬ ‫‪ 4, 2 ‬‬ ‫سوال ‪ :۵‬فاصله بین نقطه‬ ‫‪2n  6 0  2n 6 / 2  n 3‬‬
‫دریابید؟‬ ‫حاال قیمت ‪ n‬را بجای آن وضع نموده نقطه حاصل میشود‪.‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪ 2n  6,5n  1   2  3  6,5  3  1‬‬
‫‪x 4,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y 2,‬‬
‫? ‪d‬‬ ‫‪ 2n  6,5n  1   6  6,  15  1‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪x 2  y 2  d‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪  2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2n  6,5n  1   0,  16 ‬‬
‫‪ d‬‬ ‫‪16  4  d‬‬ ‫‪20‬‬ ‫دریافت فاصله بین دو نقطه‪:‬‬
‫‪ P2  x2 , y2‬را در نظر بگیریم‬ ‫اگر دو نقطه ‪ P1  x1 , y1 ‬و‬
‫‪ d  45  d  2 5‬‬
‫دریافت فاصله بین دو نقطه روی خط افقی‪ :‬در صورتیکه در دو‬ ‫فاصله بین این دو نقطه طور ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫نقطه مولفه های ‪ y‬باهم مساوی باشند نقاط روی خط افقی قرار‬ ‫‪y‬‬
‫دارند و فاصله بین آنها از رابطه ذیل دریافت میشود‪.‬‬ ‫‪P2‬‬
‫‪y2‬‬
‫‪y‬‬
‫‪d‬‬
‫‪y2  y1‬‬
‫‪P1‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪P2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪P1‬‬
‫‪y1‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪x1‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪x2  x1‬‬ ‫‪x2  x1‬‬

‫‪P1  x1 , y  , P2  x2 , y ‬‬
‫‪ x2  x1    y2  y1 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪P1 P2 ‬‬
‫‪P1 P‬‬ ‫‪x2  x1‬‬
‫‪ x2    x1  , ‬‬
‫‪y  y2    y1 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x‬‬
‫‪‬‬
‫‪P1 P2  x‬‬
‫‪ x ‬‬ ‫‪  y ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪P1 P2 ‬‬
‫سوال ‪ :۶‬فاصله بین تقاط ‪ A  7, 4 ‬و ‪ B  2, 4 ‬را دریابید؟‬
‫از رابطه فوق برای دریافت طول قطعه خط‪ ،‬طول شعاع دایره‪،‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫طول های اضالع مثلث‪ ،‬مربع و مستطیل نیز استفاده می شود‪.‬‬
‫‪AB  x2  x1  AB   2    7 ‬‬
‫سوال ‪ :۴‬فاصله بین نقاط ‪ A  3,  2 ‬و ‪ B  1 , 5‬را‬
‫‪2  7  AB ‬‬
‫‪AB ‬‬ ‫‪9  AB ‬‬
‫‪9‬‬
‫دریابید؟‬
‫دریافت فاصله بین دو نقطه روی خط عمودی‪ :‬در صورتیکه در‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫دو نقطه مولفه های ‪ x‬باهم مساوی باشند نقاط روی خط عمودی‬ ‫‪x1  3, x2  1‬‬
‫قرار دارند و فاصله بین آنها از رابطه ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫‪x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ x2    x1 ‬‬
‫‪y‬‬
‫‪x  1   3  x 1  3  x 4‬‬
‫‪P2‬‬
‫‪y2‬‬ ‫‪2, y2 ‬‬
‫‪y1 ‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ y2    y1 ‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪y2  y1‬‬
‫‪y  2    5   y 2  5  y 3‬‬
‫‪y1‬‬
‫‪ x ‬‬ ‫‪  y   AB ‬‬ ‫‪ 4 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪P1‬‬ ‫‪AB ‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪AB  16  9  AB  25  AB  5‬‬
‫‪x‬‬
‫در صورتیکه فاصله یک نقطه الی مبدا کمیات وضعیه خواسته‬
‫شده باشد‪ ،‬از رابطه ذیل استفاده می شود‪.‬‬
‫‪P1  x, y1  , P2  x, y2 ‬‬
‫‪d‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x2  y 2‬‬
‫‪P1 P‬‬
‫‪‬‬‫‪2‬‬ ‫‪y2  y1‬‬
‫‪P1 P2  y‬‬
 ‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪5‬‬
‫? ‪B  7,1 , C  7,8  , BC ‬‬ ‫سوال ‪ :۷‬فاصله بین تقاط ‪ M  3, 4 ‬و ‪ N  3, 6 ‬را دریابید؟‬
‫‪x1 7,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x2 7‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ x2    x1 ‬‬ ‫‪MN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y2  y1‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪ 7    7   x ‬‬ ‫‪7  7  x  0‬‬ ‫‪ MN ‬‬‫‪ 6    4   MN ‬‬
‫‪6 4‬‬
‫‪y1 1,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y2 8‬‬ ‫‪ MN 10  MN 10‬‬
‫‪y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ y2    y1 ‬‬ ‫تعین نوعیت مثلث‪ :‬در صورتیکه رأس های مثلث داده شده باشد و‬
‫‪y   8  1  y  8  1  y ‬‬ ‫‪7‬‬ ‫طول اضالع مثلث را به ‪ b ، a‬و ‪ c‬نشان دهیم در ابتدا طول‬
‫های سه ضلع مثلث را دریافت میکنیم و سه حالت ذیل وجود دارد‪.‬‬
‫‪ x ‬‬ ‫‪  y   BC ‬‬ ‫‪ 0‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪BC ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ a‬باشد مثلث قایم الزاویه است‪.‬‬ ‫الف‪ :‬اگر ‪b2  c2‬‬
‫‪BC  0  49  BC  49  BC 7‬‬ ‫ب‪ :‬اگر ‪ a 2  b2  c2‬باشد مثلث حادالزاویه است‪.‬‬
‫‪AB 5,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪AC‬‬ ‫‪74,‬‬
‫‪BC 7‬‬ ‫ج‪ :‬اگر ‪ a 2  b2  c2‬باشد مثلث منفرج الزاویه است‪.‬‬
‫در سه رابطه فوق ‪ a‬ضلع بزرگ میباشد‪.‬‬
‫‪a‬‬
‫‪‬‬ ‫‪74,‬‬
‫‪b 5,‬‬
‫‪c 7‬‬
‫سوال ‪ :۸‬رأس های یک مثلث در نقاط ‪ B  7, 1 ، A  2,1‬و‬
‫‪‬‬‫‪a‬‬ ‫‪74  a 2  74‬‬
‫‪ C  7,8 ‬قرار دارند طول اضالع مثلث را دریافته و نوعیت‬
‫‪ 5‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪b2  c 2 ‬‬
‫مثلث را تعین کنید؟‬
‫‪ b 2  c 2  25  49  b 2  c 2  74‬‬
‫‪2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪ a‬است در نتیجه مثلث قایم الزاویه میباشد‪.‬‬ ‫چون ‪b2  c2‬‬
‫? ‪A  2,1 , B  7,1 , AB ‬‬
‫دریافت نقطه تنصیف یک قطعه خط‪ :‬اگر نقطه ‪ P  x, y ‬قطعه‬
‫‪x1 2,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x2 7‬‬
‫خط را نصف کند نقطه تنصیف آن از روابط ذیل دریافت می شود‪.‬‬
‫‪y‬‬
‫‪x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ x2    x1 ‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪ 7    2   x ‬‬ ‫‪7  2  x  5‬‬
‫‪B‬‬
‫‪y2‬‬ ‫‪y1 1,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y2 1‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ y2    y1 ‬‬
‫‪y‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪y  1  1  y  1  1  y  0‬‬
‫‪y1‬‬
‫‪ x ‬‬ ‫‪  y   AB ‬‬ ‫‪ 5‬‬ ‫‪  0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪AB ‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪x1‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪AB ‬‬ ‫‪25  0  AB ‬‬ ‫‪25  AB  5‬‬
‫? ‪A  2,1 , C  7,8  , AC ‬‬
‫‪x  x2‬‬ ‫‪y1  y2‬‬
‫‪M  x , y‬‬
‫‪x 1 ‬‬ ‫‪,y‬‬ ‫‪x1 2,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x2 7‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫سوال ‪ :۹‬نقاط انجام های یک قطعه خط ‪ A  5,  3‬و‬ ‫‪x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ x2    x1 ‬‬
‫‪ B  3,  1‬میباشند‪ .‬مختصات نقطه تنصیف آنرا دریابید؟‬
‫‪x ‬‬ ‫‪ 7    2   x ‬‬ ‫‪7  2  x  5‬‬
‫‪y1 1,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y2 8‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪x1  x2‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ y2    y1 ‬‬
‫‪x‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪y   8  1  y  8  1  y ‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪    3 5  3 2‬‬
‫‪5‬‬
‫‪ x ‬‬ ‫‪  y   AC ‬‬ ‫‪ 5‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  1‬‬ ‫‪AC ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y1  y2‬‬ ‫‪AC ‬‬ ‫‪25  49  AC ‬‬ ‫‪74‬‬
‫‪y‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 3   1 3  1 4‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪6‬‬
‫‪x1  rx2‬‬ ‫‪ M 1,  2 ‬‬
‫‪x‬‬
‫‪1 r‬‬ ‫سوال ‪ :۱۱‬انجام های یک قطر یک دایره نقاط ‪ P1  4, 6 ‬و‬
‫‪2 2‬‬
‫‪1    6‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪1 4 1 5 3‬‬
‫‪ P2  6,5‬میباشند‪ .‬مختصات مرکز دایره را دریابید؟‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫حل سوال‪ :‬نقطه تنصیف مرکز دایره میباشد‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5 1 5‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪x1  x2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y1  ry2‬‬ ‫‪    6 ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4  6 2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1‬‬
‫‪1 r‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪y  y2‬‬
‫‪7     3‬‬‫‪ ‬‬ ‫‪y 1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫‪7  2 5 5 3‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5 1 5‬‬ ‫‪ 6    5 6  5 11‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  5.5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪11 ‬‬
‫‪ C  1,   C  1,5.5‬‬
‫‪ P  x, y   P  3,3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫سوال ‪ :۱۲‬کمیات وضعیه نقطه ‪ P‬را دریابید اگر یک قطعه‬ ‫تقسیم یک قطعه خط به یک نسبت‪ :‬اگر انجام های یک قطعه خط‬
‫خطی با انجام های ‪ P1  8, 4 ‬و ‪ P2  2 , 1‬را خارجاَ به‬ ‫نقاط ‪ P2  x2 , y2  ، P1  x1 , y1 ‬باشند و ‪ P  x, y ‬نقطه ای باشد‬

‫‪2‬‬ ‫که قطعه خط را به نسبت ‪ r‬تقسیم کند‪ ،‬کمیات وضعیه نقطه‬

‫تقسیم کند؟‬ ‫نسبت‬
‫‪3‬‬ ‫‪ P  x, y ‬از روابط ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪P2‬‬
‫‪x1 ‬‬‫‪8, x2 ‬‬ ‫‪2, y1 ‬‬ ‫‪4, y2 ‬‬ ‫‪ , P  x, y  ‬‬
‫‪1, r ‬‬ ‫?‬ ‫‪y2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪x  rx2‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪x 1‬‬
‫‪1 r‬‬
‫‪P1‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪y1‬‬
‫‪ 8      2  8  4  28‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪ 3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3 ‬‬ ‫‪3   28  3‬‬
‫‪x‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3 1‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪1  ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪x  28‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪P  x, y ‬‬
‫‪n‬‬
‫‪y1  ry2‬‬ ‫‪x1  rx2‬‬ ‫‪y1  ry2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x ‬‬ ‫‪,y‬‬
‫‪1 r‬‬ ‫‪1 r‬‬ ‫‪1 r‬‬
‫‪2‬‬ ‫یادداشت‪ :‬در صورتیکه قطعه خط توسط یک نقطه داخالَ تقسیم‬
‫‪ 4       1 4  2 14‬‬ ‫شده باشد‪ ،‬نسبت ‪ r‬اشاره مثبت و اگر خارجاَ تقسیم شده باشد‪،‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪ 3 ‬‬ ‫‪‬‬‫‪3‬‬ ‫‪‬‬‫‪3 14  3  14‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3 1‬‬ ‫نسبت ‪ r‬اشاره منفی دارد‪.‬‬
‫‪1  ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫سوال ‪ :۱۱‬نقطه ‪ P  x, y ‬یک قطعه خط را که انجام های آن‬
‫‪ P  x, y   P  28,14 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫تقسیم‬ ‫نقاط ‪ P1 1, 7 ‬و ‪ P2  6, 3‬میباشد داخالَ به نسبت‬
‫زاویه میل و میل یک خط مستقیم‪ :‬زاویه میل یک خط مستقیم‬ ‫‪3‬‬
‫عبارت از زاویه است که خط مستقیم با جهت مثبت محور ‪x‬‬ ‫میکند‪ .‬مختصات نقطه ‪ P  x, y ‬را دریابید؟‬
‫تشکیل میکند‪.‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫قرار شکل زاویه های ‪ 1 ,  2 , 3‬زاویه های میل هستند‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1, x2 ‬‬
‫‪x1 ‬‬ ‫‪6, y1 ‬‬
‫‪7, y2 ‬‬ ‫‪ , P  x, y  ‬‬
‫‪3, r ‬‬ ‫?‬
‫‪3‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪7‬‬
‫سوال ‪ :۱۶‬میل خط مستقیمی را دریابید که از نقاط ‪ A  1,5‬و‬ ‫‪y‬‬
‫‪ B  4,1‬عبور می کند؟‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪y2  y1‬‬
‫‪m‬‬
‫‪x2  x1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x‬‬
‫‪1   5‬‬ ‫‪1  5 4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪ 4    1‬‬ ‫‪4 1 5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪L1‬‬
‫یادداشت‪ :‬اگر سه نقطه باالی یک خط واقع باشند‪ ،‬میل های آنها‬ ‫‪L2‬‬
‫دو بدو باهم مساوی می باشند‪.‬‬ ‫‪L3‬‬
‫سوال ‪ :۱۷‬نشان دهید که سه نقطه ‪ B  3 , 2 ، A  3, 6 ‬و‬ ‫تانجانت زاویه میل‪ ،‬میل خط مستقیم نامیده می شود‪.‬‬
‫‪ C  6, 0 ‬باالی یک خط مستقیم واقع اند؟‬ ‫اگر زاویه میل را ‪ ‬و میل خط مستقیم را ‪ m‬بنامیم میتوانیم‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫بنویسیم که‪m  tg :‬‬
‫‪y  y1‬‬ ‫اگر زاویه میل حاده باشد میل اشاره مثبت دارد‪.‬‬
‫‪mAB  m 2‬‬ ‫اگر زاویه میل منفرجه باشد میل اشاره منفی دارد‪.‬‬
‫‪x2  x1‬‬
‫اگر یک خط مستقیم با محور ‪ x‬موازی باشد زاویه میل آن صفر‬
‫‪ 2   6‬‬ ‫‪2  6 4‬‬ ‫‪2‬‬
‫بوده و میل آن نیز صفر میباشد‪.‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪ 3   3‬‬ ‫‪33 6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اگر یک خط مستقیم باالی محور ‪ x‬عمود باشد زاویه میل ‪90‬‬
‫‪y  y1‬‬ ‫بوده و میل معین ندارد یا میل آن تعریف نشده است ویا الیتناهی‬
‫‪mAC  m 2‬‬
‫‪x2  x1‬‬ ‫است‪.‬‬
‫‪ 0   6‬‬ ‫‪0  6 6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دریافت میل خط مستقیم‪:‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ -1‬اگر زاویه میل خط مستقیم داده شده باشد تانجانت آنرا دریافت‬
‫‪ 6    3‬‬ ‫‪63 9‬‬ ‫‪3‬‬
‫میکنیم‪ .‬میل خط مستقیم تانجانت زاویه میل است‪.‬‬
‫چون میل ها مساوی حاصل شدند بنا ًء هرسه نقطه باالی یک خط‬ ‫سوال ‪ :۱۳‬یک خط مستقیم با محور ‪ x‬زاویه ‪ 45‬را میسازد‬
‫قرار دارند‪.‬‬ ‫میل خط مستقیم را دریابید؟‬
‫‪ -3‬اگر معادلۀ خط مستقیم داده شده باشد معادله را به شکل‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪ ‬تبدیل می کنیم‪ .‬ضریب ‪ x‬میل خط مستقیم‬ ‫‪y mx  b‬‬ ‫‪m tg  m tg 45  m 1‬‬
‫میباشد‪.‬‬ ‫سوال ‪ :۱۴‬یک خط مستقیم با محور ‪ x‬زاویه ‪ 135‬را میسازد‬
‫‪ 3x  3 y  12 ‬میباشد‪،‬‬
‫سوال ‪ :۱۸‬معادلۀ یک خط مستقیم ‪0‬‬ ‫میل خط مستقیم را دریابید؟‬
‫میل خط مستقیم را دریابید؟‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪tg  m ‬‬ ‫‪tg135  m ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3x  3 y  12 ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ -2‬اگر دو نقطه خط مستقیم داده شده باشد میل خط مستقیم از‬
‫‪ 3y ‬‬ ‫‪3x  12 / 3‬‬ ‫‪y y‬‬
‫رابطه ‪ m  2 1‬دریافت می شود‪.‬‬
‫‪ y  x  4‬‬ ‫‪x2  x1‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪1‬‬ ‫سوال ‪ :۱۵‬میل خط مستقیمی را دریابید که از نقاط ‪ A  2, 4 ‬و‬
‫‪ x  2 y  10 ‬میباشد‪،‬‬‫سوال ‪ :۱۹‬معادلۀ یک خط مستقیم ‪0‬‬
‫‪ B  6,10‬عبور میکند؟‬
‫میل خط مستقیم را دریابید؟‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪x  2 y  10 ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪y2  y1‬‬
‫‪m‬‬
‫‪ 2 y  x  10 / 2‬‬ ‫‪x2  x1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪10    4 ‬‬ ‫‪10  4 6 3‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪ x2‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ 6   2‬‬ ‫‪62 4 2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
 ‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪8‬‬
‫ثبوت‪:‬‬ ‫رابطه بین دو خط موازی‪ :‬دوخط موازی با محور ‪ x‬زاویه های‬
‫در هر مثلث زاویه خارجی مساوی به مجموع دو زاویه داخلی‬ ‫مساوی را تشکیل میدهند بنا ًء تانجانت زاویه ها نیز باهم مساوی و‬
‫غیر مجاورآن میباشد‪.‬‬ ‫در نتیجه میل خطوط موازی باهم مساوی میباشد‪.‬‬
‫‪ 2   1‬‬ ‫اگر میل های دوخط موازی ‪ m1‬و ‪ m2‬باشند میتوانیم بنویسیم که‪:‬‬
‫‪  1   2     2  1 / tg‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪m1  m2‬‬
‫‪tg tg  2  1 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪tg 2  tg1‬‬ ‫‪L2‬‬
‫‪tg ‬‬
‫‪1  tg 2  tg1‬‬ ‫‪L1‬‬
‫‪m  m1‬‬
‫‪tg  2‬‬
‫‪1  m2  m1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫سوال ‪ :۲۱‬خط مستقیمی که از نقاط ‪  2,5‬و ‪  6,  11‬می‬ ‫‪x‬‬

‫گذرد با خط مستقیمی که از نقاط ‪  4,  6 ‬و ‪  3 , 8‬عبور‬

‫میکند در کدام حالت ذیل قرار دارد؟‬
‫رابطه بین میل های دو خط متعامد‪ :‬اگر دو خط باالی هم عمود‬
‫‪ )2‬متعامد‬ ‫‪ )1‬موازی‬
‫‪ )4‬متنافر‬ ‫‪ )3‬متقاطع‬ ‫باشند وبا محور ‪ x‬زاویه های میل ‪ 1‬و ‪  2‬را تشکیل کرده‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫باشند بین میل های آنها رابطه ‪1‬‬
‫‪ m1  m2 ‬وجود دارد‪.‬‬
‫?‪ 2,5 ,  6, 11 , m1 ‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪y2  y1  11   5 ‬‬ ‫‪11  5 16‬‬
‫‪‬‬‫‪m1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  2‬‬ ‫‪L2‬‬
‫‪x2  x1‬‬ ‫‪ 6    2 ‬‬ ‫‪6  2‬‬ ‫‪8‬‬
‫? ‪ 4, 6  ,  3,8 , m2 ‬‬
‫‪y2  y1  8    6 ‬‬ ‫‪8  6 14‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x2  x1  3   4 ‬‬ ‫‪3 4 7‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x‬‬
‫چون میل ها باهم مساوی اند بنا ًء خطوط موازی اند‪.‬‬
‫‪L1‬‬
‫سوال‪ :۲۱‬خط مستقیمی که از نقاط ‪  7,5‬و ‪ 1, 1‬می گذرد‬
‫باخط مستقیمی که از نقاط ‪  4, 3‬و ‪  2 , 0‬عبور میکند در‬ ‫رابطه بین میل های دو خط متقاطع‪ :‬اگر دو خط باهم متقاطع‬
‫کدام حالت ذیل قرار دارد؟‬ ‫باشند و باهم یک زاویه حاده مانند تیتا ‪ ‬را تشکیل کرده باشند‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫بین میل های آنها رابطه ذیل وجود دارد‪.‬‬
‫? ‪ 7,5 , 1,1 , m1 ‬‬ ‫‪m  m1‬‬
‫‪tg  2‬‬
‫‪1  m2 m1‬‬
‫‪y2  y1 1   5 1  5 4 2‬‬
‫‪m‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪x2  x1 1   7  1  7 6 3‬‬ ‫‪y‬‬

‫‪ 4, 3 ,  2, 0  , m2 ‬‬ ‫?‬

‫‪y  y1  0    3 0  3 3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪m2  2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x2  x1‬‬ ‫‪ 2    4  2  4 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2  3 ‬‬
‫‪m1  m2 ‬‬
‫‪   ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 3  2 ‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪1‬‬
‫‪m1  m2 ‬‬ ‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ m1  ‬است یا ‪1‬‬
‫‪ m1  m2 ‬است بنا ًء خطوط باهم‬ ‫چون‬
‫‪m2‬‬
‫عمود اند‪.‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪9‬‬
‫میشود که ‪ m‬میل و ‪ b‬ویا ‪  0,b ‬نقطه تقاطع با محور ‪y‬‬ ‫معادلۀ خط مستقیم‪ :‬با در نظر داشت وضعیت خط مستقیم برای‬
‫دریافت معادلۀ خط مستقیم حالت های ذیل وجود دارد‪.‬‬
‫میباشد‪.‬‬
‫سوال ‪ :۲۵‬معادلۀ خط مستقیمی را دریابید که میل آن ‪ 4‬بوده و‬ ‫حالت اول‪ :‬معادلۀ تمام خطوط مستقیم که موازی با محور ‪ x‬باشند‬
‫محور ‪ y‬را در نقطه ‪ 3‬قطع نماید؟‬ ‫‪ y  c‬میباشد‪.‬‬

‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪ c‬نقطه تقاطع با محور ‪ y‬میباشد‪.‬‬

‫‪m  4, b  3‬‬ ‫‪2, y ‬‬
‫‪ y ‬را رسم نمایید؟‬ ‫‪3, y ‬‬
‫سوال ‪ :۲۲‬خطوط ‪0‬‬
‫‪y mx  b‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 4  x   3‬‬
‫‪y 4x  3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪y2‬‬
‫ب‪ :‬معادلۀ خط مستقیمی که میل و نقطه تقاطع آن با محور ‪x‬‬ ‫‪‬‬
‫داده شده باشد‪ :‬درین حالت از رابطه ‪y  y1 m  x  x1 ‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪1 2 3‬‬
‫استفاده میشود‪.‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪x‬‬
‫سوال ‪ :۲۶‬معادلۀ خط مستقیمی را دریابید که میل آن ‪ 2‬بوده و‬ ‫‪0‬‬ ‫‪y0‬‬
‫‪3 2 1‬‬ ‫‪ 1‬‬
‫از نقطه ‪  5,  4 ‬عبور میکند؟‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪y  3‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪2, x1 ‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪5, y1 ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3‬‬
‫‪y  y1 m  x  x1 ‬‬
‫‪y‬‬
‫‪y   4    2    x   5  ‬‬
‫‪y  4 2 x  10‬‬ ‫حالت دوم‪ :‬معادلۀ تمام خطوط مستقیم که موازی با محور ‪y‬‬
‫‪2x  y  6 ‬‬‫‪0‬‬ ‫باشند ‪ x  c‬میباشد و ‪ c‬نقطه تقاطع با محور ‪ x‬میباشد‪.‬‬
‫‪ x ‬را رسم نمایید‪.‬‬‫‪3, x ‬‬ ‫‪2, x ‬‬ ‫سوال ‪ :۲۳‬خطوط ‪0‬‬
‫ج‪ :‬معادلۀ خط مستقیمی که نقطه تقاطع آن با محور ‪ x‬و ‪ y‬داده‬
‫‪y‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫شده باشد‪ :‬در این حالت نقطه تقاطع با محور ‪ x‬به ‪  a , 0 ‬و‬
‫نقطه تقاطع با محور ‪ y‬به ‪  0,b ‬نشان داده شده و معادلۀ خط‬
‫‪3 ‬‬
‫‪x y‬‬
‫‪  ‬دریافت میشود‪.‬‬‫مستقیم آن از رابطه ‪1‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪a b‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2 3‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪3 2 1‬‬ ‫‪ 1‬‬
‫‪ 2‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪x  2‬‬ ‫‪ 3‬‬ ‫‪x3‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x0‬‬
‫‪y‬‬

‫سوال ‪ :۲۷‬معادلۀ خط مستقیمی را دریابید که محور ‪ x‬را در‬ ‫سوال ‪ :۲۴‬خطوط ‪ x  3‬و ‪ y  3‬باهم در کدام حالت قرار‬
‫‪  3, 0 ‬و محور ‪ y‬را در ‪  0, 7 ‬قطع میکند؟‬ ‫دارند؟‬
‫حل سوال‪ :‬عمود اند‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫حالت سوم‪ :‬برای دریافت معادلۀ خط مستقیم مایل ویا خط‬
‫‪3, b ‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪7‬‬
‫مستقیمی که هر دو محور را قطع میکند حالت های ذیل وجود‬
‫‪x y‬‬ ‫دارد‪.‬‬
‫‪  1‬‬
‫‪a b‬‬ ‫الف‪ :‬معادلۀ خط مستقیمی که میل و نقطه تقاطع آن با محور ‪y‬‬
‫داده شده باشد‪ :‬درین حالت از رابطه ‪y mx  b‬‬
‫‪ ‬استفاده‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪10‬‬
‫زاویه که خط نورمال با جهت مثبت محور ‪ x‬تشکیل میدهد بنام‬ ‫‪x y‬‬
‫‪  1 /   21‬‬
‫زاویه میل خط نورمال یاد میشود وبه ‪ ‬تیتا نشان داده میشود‪.‬‬ ‫‪3 7‬‬
‫فاصله بین مبدا کمیات وضعیه و نقطه تقاطع خط نورمال با خط‬ ‫‪7x  3y ‬‬
‫‪21‬‬
‫مستقیم بنام طول نورمال یاد میشود وبه حرف ‪ P‬نشان داده‬ ‫‪7 x  3 y  21 ‬‬
‫‪0‬‬
‫میشود‪.‬‬ ‫د‪ :‬معادلۀ خط مستقیمی که دو نقطه آن معلوم باشد‪ :‬اگر دو نقطه‬
‫معادلۀ نورمال یک خط مستقیم عبارت از معادلۀ است که از جنس‬
‫‪ P1  x1 , y1 ‬و ‪ P2  x2, y2‬یک خط مستقیم داده شده باشد‬
‫زاویه میل خط نورمال و طول نورمال دریافت شود‪.‬‬
‫معادلۀ نورمال خط مستقیم ‪ L‬قرار شکل ذیل میباشد‪.‬‬ ‫‪y2  y1‬‬
‫‪y  y1‬‬
‫‪ ‬دریافت‬ ‫معادلۀ آن از رابطه ‪ x  x1 ‬‬
‫‪x cos  y sin  ‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪x2  x1‬‬
‫یا‬ ‫میشود‪.‬‬
‫‪x cos  y sin   P ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫سوال ‪ :۲۸‬معادلۀ خط مستقیمی که از دو نقطه ‪ A   2, 2 ‬و‬
‫سوال ‪ :۲۹‬معادلۀ خط مستقیمی را دریابید که طول نارمل آن ‪5‬‬ ‫‪ B   0, 4‬میگذرد را دریابید؟‬
‫واحد وبا جهت مثبت محور ‪ x‬زاویۀ ‪ 30‬را تشکیل دهد؟‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪2, y1 ‬‬
‫‪x1 ‬‬ ‫‪2, x2 ‬‬
‫‪0, y2 ‬‬
‫‪4‬‬
‫‪P 5,  30‬‬
‫‪y2  y1‬‬
‫‪x cos   y sin   P ‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪ y1‬‬ ‫‪ x  x1 ‬‬
‫‪x2  x1‬‬
‫‪x cos 30  y sin 30   5   0‬‬
‫‪ 4   2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪y   2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  x   2  ‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪ y   5  0 / 2‬‬ ‫‪ 0    2  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪42‬‬
‫‪3 x  y  10 ‬‬‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪  x  2‬‬
‫‪02‬‬
‫سوال ‪ :۳۱‬معادلۀ خط مستقیمی را دریابید که فاصلۀ آن تا مبدأ ‪6‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫واحد و زاویۀ میل خط نارمل آن ‪ 45‬باشد؟‬ ‫‪y  2  1   x  2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪P 6, 45‬‬ ‫‪y  2 1   x  2 ‬‬
‫‪x cos   y sin   P ‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪y2 x2‬‬
‫‪x cos 45  y sin 45   6   0‬‬ ‫‪y2 x2 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ x  y  4 0 /   1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪ y‬‬ ‫‪ 6  0 / 2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪x y4‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2 x  2 y  12 ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫معادلۀ نورمال یک خط مستقیم‪ :‬خط نورمال یک خط مستقیم‬
‫معادلۀ ُکلی ویا معادله عمومی خط مستقیم‪ :‬شکل عمومی معادلۀ‬ ‫عبارت از خطی است که از مبدأ گذشته و باالی خط داده شده‬
‫‪ Ax  By  C ‬میباشد‪.‬‬ ‫خط مستقیم ‪0‬‬ ‫عمود باشد‪ .‬قرار شکل‪:‬‬
‫سوال ‪ :۳۱‬در معادلۀ ‪y 3x  1‬‬
‫‪ ‬قیمت های ‪ B ، A‬و ‪ C‬را‬ ‫‪y‬‬
‫تعیین کنید؟‬ ‫خط نور مال‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪y 3x  1‬‬
‫‪‬‬
‫‪3x  y  1 ‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪P‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪3, B ‬‬ ‫‪1, C ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪90‬‬
‫سوال ‪ :۳۲‬در معادلۀ ‪ y  3‬قیمت های ‪ B ، A‬و ‪ C‬را تعیین‬ ‫‪‬‬
‫‪x‬‬
‫کنید؟‬ ‫‪L‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫خط مستقیم داده شده‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪11‬‬
‫را به شکل‬ ‫‪2 x  2y  6 ‬‬‫سوال ‪ :۳۶‬معادلۀ کلی ‪0‬‬ ‫‪y  3x‬‬
‫نورمال تبدیل کنید؟‬ ‫‪3x  y  0 ‬‬‫‪0‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪3, B ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪1, C ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2x 2 y6‬‬‫‪0‬‬ ‫سوال ‪ :۳۳‬در معادلۀ ‪ x  4‬قیمت های ‪ B ، A‬و ‪ C‬را تعیین‬
‫کنید؟‬
‫‪‬‬‫‪A‬‬ ‫‪2, B‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2, C 6‬‬
‫‪‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x4‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ A B‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2  2‬‬ ‫‪x  0y  4 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A  1, B  0, C  4‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫تبدیل معادلۀ نورمال به معادلۀ عمومی‪ :‬برای این منظور قیمت‬
‫‪ A2  B 2‬‬
‫های ساین و کوساین را وضع کرده و معادلۀ را ساده میسازیم‪.‬‬
‫‪ 1‬‬
‫‪II  2 x  2 y  6 0 /    ‬‬ ‫سوال ‪ :۳۴‬معادلۀ ‪ x cos 60  y sin 60  4  0‬را به شکل‬
‫‪ 2‬‬
‫عمومی تبدیل کنید؟‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪ y   0 /   1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪x cos 60  y sin 60  4  0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪ y3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪x  ‬‬ ‫‪y ‬‬ ‫‪  4  0 / 2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ 2 ‬‬
‫‪cos 45  x  sin 45  y  3  0‬‬
‫‪x cos 45  y sin 45  3  0‬‬ ‫‪x  3y  8 ‬‬ ‫‪0‬‬
‫فاصله بین یک خط مستقیم و یک نقطه‪ :‬برای دریافت فاصله بین‬ ‫تبدیل معادلۀ عمومی به معادلۀ نورمال‪ :‬اگر معادلۀ یک خط‬
‫یک خط مستقیم و یک نقطۀ ‪ P1  x1 , y1 ‬در ابتدا خط مستقیم را‬ ‫‪ Ax  By  C ‬داده شده باشد و خواسته‬ ‫مستقیم به شکل ‪0‬‬
‫‪x cos  y sin   P ‬‬
‫باشیم که آنرا به شکل نورمال ‪0‬‬
‫به شکل عمومی آن تبدیل میکنیم‪.‬‬
‫اگر فاصله بین نقطه و خط را به ‪ d‬نشان دهیم‪ ،‬برای دریافت آن‬ ‫‪1‬‬
‫ضرب می کنیم‪.‬‬ ‫تبدیل کنیم‪ ،‬اطراف معادلۀ را در‬
‫از رابطۀ ذیل استفاده میشود‪.‬‬ ‫‪ A  B2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Ax1  By1  C‬‬ ‫اشارۀ مخرج خالف اشارۀ ‪ C‬انتخاب میشود‪.‬‬

‫‪d‬‬ ‫اگر ‪ C‬صفر باشد‪ ،‬اشاره مانند اشارۀ ‪ b‬انتخاب میشود‪.‬‬
‫‪A2  B 2‬‬
‫را به شکل نورمال‬ ‫‪3 x  y  10 ‬‬‫سوال ‪ :۳۵‬معادلۀ ‪0‬‬
‫‪3x  4 y  3 ‬‬‫سوال‪ :۳۷‬فاصله بین نقطۀ ‪ P  3, 1‬و خط ‪0‬‬
‫تبدیل کنید؟‬
‫را دریابید؟‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪3x  4 y  3 ‬‬‫‪0‬‬ ‫‪3 x  y  10 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪3, B ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪4, C ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3, B  1, C  10‬‬
‫‪P  3, 1  x1 ‬‬‫‪3, y1 ‬‬‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬‫‪1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Ax1  By1  C‬‬ ‫‪ A B‬‬ ‫‪3  1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪d‬‬
‫‪A2  B 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 3 3   4  1   3‬‬ ‫‪ A2  B 2‬‬ ‫‪3 1‬‬ ‫‪4 2‬‬
‫‪d‬‬
‫‪ 3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪  4 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪II  3 x  y  10  0 / ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪943‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪9  16‬‬ ‫‪x y ‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪cos 30  x  sin 30  y  5  0‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪d ‬‬ ‫‪d  2‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪x cos 30  y sin 30  5  0‬‬
 ‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪12‬‬
‫‪x1‬‬ ‫‪y1 1‬‬ ‫‪4 5 1 4 5‬‬ ‫دریافت فاصله بین دو خط موازی‪ :‬برای این منظور معادلۀ خط‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اولی را به شکل عمومی تبدیل کرده و قیمت های ‪ B ، A‬و ‪C‬‬
‫‪A  x2‬‬ ‫‪y2 1  ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪5 6 1 5 6‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫را از آن تعیین میکنیم‪ .‬در معادلۀ خط دومی بجای ‪ x‬صفر وضع‬
‫‪x3‬‬ ‫‪y3 1‬‬ ‫‪3 1 1 3 1‬‬
‫کرده و قیمت ‪ y‬را محاسبه میکنیم‪ .‬نقطۀ حاصل شده عبارت از‬
‫‪1‬‬
‫‪A‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 24  15  5   18  4  25 ‬‬ ‫نقطۀ ‪  x1 , y1 ‬میباشد‪ ،‬بعداً برای دریافت فاصله از رابطۀ ذیل‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫استفاده میکنیم‪.‬‬
‫‪A‬‬‫‪‬‬ ‫‪ 34    39  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪Ax1  By1  C‬‬
‫‪d‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪A2  B 2‬‬
‫‪A   34  39‬‬
‫‪2‬‬ ‫سوال ‪ :۳۸‬فاصله بین خطوط مستقیم ‪y 3x  5‬‬
‫‪ ‬و‬
‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪A   5   A   A  2.5‬‬ ‫‪ 6 x  2 y  4 ‬را دریابید؟‬‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫سوال ‪ :۴۱‬مساحت مثلثی را دریابید که رأس های آن در نقاط‬
‫‪I  y  3x  5‬‬
‫‪ B  8, 6  ، A  0, 0 ‬و ‪ C 12, 4 ‬قرار داشته باشد؟‬
‫‪3x  y  5 ‬‬ ‫‪0‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3, B ‬‬ ‫‪1, C ‬‬
‫‪5‬‬
‫‪x1‬‬ ‫‪y1 1‬‬ ‫‪0 0 1 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪II  6 x  2 y  4 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A  x2‬‬ ‫‪y2 1  A  8 6 1 8 6‬‬ ‫‪x 0,‬‬
‫‪‬‬ ‫? ‪y‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x3‬‬ ‫‪y3 1‬‬ ‫‪12 4 1 12 4‬‬ ‫‪6 0  2 y  4 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0  2y  4 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪A‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0  0  32    72  0  0 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2 y 4 /   2 ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬‫‪A‬‬ ‫‪ 32    72  ‬‬ ‫‪y  2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ x1 , y1   0, 2   x1 0, y1 2‬‬
‫‪‬‬‫‪A‬‬ ‫‪32  72‬‬ ‫‪Ax1  By1  C‬‬
‫‪2‬‬
‫‪d‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪A2  B 2‬‬
‫‪A‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 40 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪40‬‬
‫‪ 3 0   1 2    5‬‬
‫‪A  A‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫‪ 1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0  4  5‬‬
‫‪d‬‬
‫‪9 1‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪ d‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬
‫دریافت مساحت مثلث‪:‬‬
‫در صورتیکه رأس های مثلث داده شده باشند مساحت مثلث از‬
‫رابطه ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫‪x1 y1 1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪A  x2 y2 1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x3 y3 1‬‬
‫سوال ‪ :۳۹‬مساحت مثلثی را دریابید که رأس های آن در نقاط‬
‫‪ P2  5, 6  ، P1  4, 5‬و ‪ P3  3,1‬قرار داشته باشد؟‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪13‬‬
‫‪ -2‬اگر مرکز دایره باالی محور ‪ y‬باشد در این حالت قیمت‬ ‫فصل دوم‬
‫‪ h  0‬میباشد و معادلۀ دایره شکل ذیل را اختیار میکند‪.‬‬ ‫دایره (‪)Circle‬‬
‫تهیه وترتیب‪ :‬انجنیر محمد امین محمدی‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫تعریف دایره‪ :‬محل هندسی نقاطی که فاصلۀ تمام آنها از یک نقطۀ‬
‫‪ x  0   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬ ‫‪y‬‬ ‫مستقر مساوی به طول ثابت ‪ r‬باشد‪ ،‬دایره نامیده میشود‪.‬‬
‫‪x2   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬ ‫نقطۀ مستقر مرکز دایره و فاصلۀ ثابت ‪ r‬شعاع دایره نامیده‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪C‬‬ ‫معادلۀ دایره‪ :‬اگر مرکز دایره نقطۀ ‪ C  h, k ‬و شعاع دایره ‪r‬‬
‫‪‬‬
‫باشد‪ ،‬معادلۀ دایره از رابطۀ ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪y‬‬

‫‪x‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪yk‬‬
‫‪C‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ -3‬اگر مرکز دایره باالی مبدا کمیات وضعیه قرار داشته‬ ‫‪B‬‬
‫باشد در این حالت قیمت ‪ h  0‬و ‪ k  0‬میباشند و‬
‫معادلۀ دایره شکل ذیل را اختیار میکند‪.‬‬

‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪ x  0   y  0 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪x2  y 2 ‬‬
‫‪r2‬‬ ‫‪xh‬‬
‫‪y‬‬
‫‪r‬‬
‫‪C‬‬
‫‪ BC    AB  ‬‬ ‫‪ AC ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪x‬‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫این رابطه بنام معادلۀ ستندرد یا معیاری دایره یاد میشود‪.‬‬

‫‪ -4‬اگر دایره با محور ‪ x‬مماس باشد در این حالت ‪r  k‬‬ ‫حاالت خاص‪:‬‬
‫میباشد و معادلۀ دایره شکل ذیل را اختیار میکند‪.‬‬ ‫‪ -1‬اگر مرکز دایره باالی محور ‪ x‬باشد در این حالت قیمت‬
‫‪ k  0‬میباشد و معادلۀ دایره شکل ذیل را اختیار‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫میکند‪.‬‬
‫‪ x  h   y  r  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪y‬‬
‫‪ x  h    y  0 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪ x  h  y2 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬

‫‪y‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪k r‬‬
‫‪C‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪h‬‬ ‫‪h‬‬
 ‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪14‬‬
‫سوال ‪ :۱‬مرکز یک دایره در نقطۀ ‪ C  1, 3‬و شعاع آن‬ ‫‪ -5‬اگر دایره با محور ‪ y‬مماس باشد در این حالت قیمت‬
‫‪ h  r‬میباشد و معادلۀ دایره شکل ذیل را اختیار میکند‪.‬‬
‫واحد است‪ ،‬معادلۀ آنرا دریابید؟‬ ‫‪6‬‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪r2‬‬
‫‪x  r   y  k ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪3, r 6‬‬ ‫‪r2‬‬

‫‪ x  h‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ y  k ‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪y‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ x   1    y   3   6‬‬

‫‪ x  1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪  y  3 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪hr‬‬
‫‪ C‬‬
‫سوال ‪ :۲‬مرکز یک دایره در نقطۀ ‪ C  5, 4 ‬و شعاع آن ‪3‬‬
‫واحد است‪ ،‬معادلۀ آنرا دریابید؟‬ ‫‪k‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪x‬‬
‫‪5, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪4, r ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪h‬‬

‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪ -6‬اگر دایره با محور ‪ x‬و محور ‪ y‬مماس باشد در این‬
‫‪ x  5   y  4  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪9‬‬
‫حالت ‪ h  r‬و ‪ k  r‬میباشد و معادلۀ دایره شکل ذیل‬
‫سوال ‪ :۳‬معادلۀ دایرۀ را دریابید که انجام های یک قطر آن نقاط‬ ‫را اختیار میکند‪.‬‬
‫‪ A  2, 4 ‬و ‪ B  2, 6 ‬میباشد؟‬ ‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪x  r   y  r ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪r2‬‬
‫اول‪ :‬نقطه تنصیف قطر را دریافت میکنیم که مرکز دایره میباشد‪.‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪x1  x2‬‬ ‫‪ 2    2 ‬‬
‫‪‬‬‫‪x‬‬ ‫‪‬‬‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪hr‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x x 0‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪ C‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y1  y2‬‬ ‫‪ 4    6 ‬‬ ‫‪k r‬‬
‫‪‬‬‫‪y‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪4  6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪ y  y1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪C  x, y   C  0,1‬‬ ‫‪ -7‬اگر یک دایره از مبدا کمیات وضعیه گذشته باشد در‬
‫دوم‪ :‬فاصله ‪ AB‬را دریافت میکنیم که طول قطر دایره میباشد و‬ ‫‪ h2  k 2 ‬میباشد‪.‬‬
‫آنصورت همیشه ‪r 2‬‬
‫نصف طول قطر طول شعاع دایره میباشد‪.‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪A  2, 4  , B  2, 6 ‬‬
‫‪x1  x2‬‬
‫‪AB‬‬ ‫‪y2  y1  AB‬‬ ‫‪ 6    4 ‬‬ ‫‪k‬‬
‫‪ C‬‬
‫‪r‬‬
‫‪AB 6  4  AB 10  AB ‬‬‫‪10‬‬
‫‪x‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪ d  10  r ‬‬ ‫‪r 5‬‬
‫‪2‬‬
‫سوم‪ :‬معادلۀ دایره را دریافت میکنیم‪.‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪15‬‬
‫‪C  0,1 , r  5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x  0‬‬ ‫‪  y  0  40‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪h 0,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪k 1‬‬
‫‪x2  y 2 ‬‬
‫‪40‬‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫سوال ‪ :۶‬معادلۀ دایره را بدست آورید که مرکز آن نقطه ‪ 1, 7 ‬و‬
‫‪ x  0    y  5 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪52‬‬
‫‪ x  3 y ‬مماس میباشد؟‬
‫با خط مستقیم ‪12‬‬
‫‪x 2   y  5 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪25‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫سوال ‪ :۳‬معادلۀ دایرۀ را دریابید که مرکز آن در نقطۀ‬
‫‪x  3y ‬‬
‫را از خط مستقیم ‪12‬‬ ‫‪1, 7 ‬‬ ‫اول‪ :‬فاصله نقطه‬
‫‪ A  4, 2 ‬و از نقطۀ ‪ B  0,1‬عبور میکند؟‬
‫دریافت میکنیم که عبارت از شعاع دایره میباشد‪ .‬بخاطریکه شعاع‬
‫دایره در نقطه تماس باالی مماس عمود میباشد‪.‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬

‫‪x  3 y  12  x  3 y  12  0‬‬ ‫اول‪ :‬فاصله ‪ AB‬را دریافت میکنیم که طول شعاع دایره میباشد‪.‬‬
‫‪A  1, B  3, C  12‬‬ ‫‪A  4, 2  , B  0,1‬‬
‫‪P 1, 7   x1  1, y1  7‬‬ ‫‪x1 4,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x2 0‬‬

‫‪Ax1  By1  C‬‬ ‫‪x  x2  x1  x   0    4   x  0  4‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪x 4‬‬
‫‪A2  B 2‬‬
‫‪y1 ‬‬‫‪2, y2 ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪11   3 7    12 ‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪y  y2  y1  y  1   2   y  1  2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪  3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪y ‬‬‫‪3‬‬
‫‪1  21  12‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪ x ‬‬ ‫‪  y   AB ‬‬ ‫‪ 4 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r‬‬
‫‪‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪‬‬ ‫‪AB ‬‬
‫‪1 9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪AB ‬‬ ‫‪16  9  AB ‬‬ ‫‪25  AB  5‬‬
‫دوم‪ :‬معادلۀ دایره را دریافت میکنیم‪.‬‬
‫دوم‪ :‬معادلۀ دایره را دریافت میکنیم‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪C 1, 7  ‬‬
‫‪, h 1,‬‬
‫‪k 7,‬‬
‫‪r‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪A  4, 2   C  4, 2  , r ‬‬
‫‪5‬‬

‫‪ x  h‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ y  k ‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪h  4, k  2‬‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪r2‬‬
‫‪ 10 ‬‬
‫‪ x  1‬‬ ‫‪  y  7 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ x  4   y  2 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪25‬‬
‫‪ 10 ‬‬
‫‪100‬‬
‫‪ x  1   y  7  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫سوال ‪ :۵‬معادلۀ دایرۀ را دریابید که مرکز آن در مبدأ کمیات‬
‫‪10‬‬
‫وضعیه بوده و از نقطۀ ‪ P  2, 6 ‬میگذرد؟‬
‫‪ x  1‬‬ ‫‪  y  7 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪10‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫سوال ‪ :۷‬معادلۀ دایرۀ را دریابید که مرکز آن در نقطۀ‬
‫اول‪ :‬فاصله نقطه را از مبدا دریافت میکنیم که طول شعاع میباشد‪.‬‬
‫‪ A  5, 7 ‬و با محور ‪ x‬مماس میباشد؟‬
‫‪‬‬‫‪r‬‬ ‫‪x2  y 2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪  6  r ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪C  5, 7   h 5, k 7‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪4  36  r ‬‬ ‫‪40‬‬

‫‪r k r 7‬‬ ‫دوم‪ :‬معادلۀ دایره را دریافت میکنیم‪.‬‬

‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬ ‫‪C  0, 0 ‬‬
‫‪, h 0,‬‬
‫‪k 0,‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪ x  5   y  7  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪49‬‬ ‫‪ x  h‬‬
‫‪2‬‬
‫‪  y  k ‬‬
‫‪r2‬‬
‫‪2‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪16‬‬
‫‪h 0,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪k 0‬‬ ‫سوال ‪ :۸‬معادلۀ دایرۀ را دریابید که مرکز آن در نقطۀ‬
‫‪‬‬‫‪2‬‬
‫‪r 1/‬‬ ‫‪r 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ A  3, 2 ‬وبا محور ‪ y‬مماس میباشد؟‬
‫‪C  0, 0  , r  1‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪C  3, 2   h 3, k 2‬‬
‫سوال ‪ :۱۳‬در دایرۀ‪ x   y   ‬مرکز و شعاع آنرا‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪r h r 3‬‬
‫تعیین کنید؟‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪ x  3   y  2  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪9‬‬
‫‪1‬‬
‫‪h  0, k  ‬‬
‫‪  x  1   y  5 ‬مرکز و شعاع‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫سوال ‪ :۹‬در دایرۀ ‪81‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫آنرا تعیین کنید؟‬
‫‪r2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪‬‬‫‪‬‬‫‪r‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪C  0,   , r ‬‬ ‫‪1, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪r 2 81 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪r 9‬‬
‫معادلۀ انکشاف یافته دایره‪ :‬اگر معادله معیاری دایره انکشاف‬
‫داده شود معادله انکشاف یافته دایره حاصل میشود‪.‬‬ ‫‪C 1,5  , r  9‬‬

‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ x  4‬‬
‫‪2‬‬
‫مرکز و‬ ‫سوال‪ :۱۱‬در دایرۀ ‪24‬‬
‫‪y  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ x   2  x  h    h    y   2  y  k    k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r2‬‬
‫شعاع آنرا تعیین کنید؟‬
‫‪x 2  2hx  h 2  y 2  2ky  k 2 ‬‬
‫‪r2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪x 2  y 2  2hx  2ky  h 2  k 2  r 2 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪a  2h‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪4, k ‬‬
‫‪‬‬
‫‪3‬‬
‫‪b  2k‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r‬‬
‫‪‬‬ ‫‪24 /‬‬ ‫‪‬‬‫‪‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪24‬‬
‫‪c  h2  k 2  r 2‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪46  r  2 6‬‬
‫‪x 2  y 2  ax  by  c ‬‬‫‪0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫اگر معادلۀ انکشاف یافتۀ دایره داده شده باشد‪ ،‬شعاع و مرکز دایره‬ ‫‪C  4,   , r ‬‬‫‪2 6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫طور ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫‪  x  6   y 2 ‬مرکز و شعاع آنرا‬
‫‪2‬‬
‫سوال ‪ :۱۱‬در دایرۀ ‪12‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪ f ‬قیمت های ‪ g‬و ‪ f‬را‬ ‫در ابتدا از روابط ‪ g ‬و‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫تعیین کنید؟‬
‫دریافته و بعداً از روابط ذیل استفاده میکنیم‪.‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪ h, k    g ,  f ‬‬ ‫‪6, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪g2  f 2  c‬‬ ‫‪r 2 12 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪43  r  2 3‬‬
‫‪ ، x2  y 2  4 x  2 y  1 ‬مرکز و‬‫سوال ‪ :۱۴‬در دایره ‪0‬‬
‫شعاع را تعیین کنید؟‬ ‫‪C  6, 0  , r ‬‬
‫‪2 3‬‬

‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪ x 2  y 2 ‬مرکز و شعاع آنرا تعیین‬

‫سوال ‪ :۱۲‬در دایرۀ ‪1‬‬
‫‪4, b ‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪2, c ‬‬
‫‪1‬‬ ‫کنید؟‬

‫‪a‬‬ ‫‪4‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬

‫‪g‬‬ ‫‪g g2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
17
2 2 b 2
2 2  1  2  1 f  f   f 1
r g  f  c  r         2 2
 3  3  3
 h, k    g ,  f    h, k   2, 1
1 4 1 1 4  3 8
r    r  r
9 9 3 9 9
 2   1  1
2 2
r
 g 2  f 2  c 
r
42 2 2 r 4 11  r  4  r 2
r 
 r
9 3
‫ مرکز و شعاع را‬، x2  y 2  5x  8 0 ‫ در دایره‬:۱۵ ‫سوال‬
‫ معادلۀ دایره را دریابید که با دایره‬:۱۷ ‫سوال‬ ‫تعیین کنید؟‬
‫ متحدالمرکز بوده وبا خط‬x2  y 2  4 x  6 y 
11
:‫حل سوال‬
‫ مماس میباشد؟‬3x  4 y  17 
0
a 5,
 b 0,
c 8
:‫حل سوال‬ a 5
g g
2 2
.‫ را دریافت میکنیم‬x  y  4 x  6 y 
11 ‫ مرکز دایره‬:‫اول‬ 2 2
b 0
x 2  y 2  4 x  6 y  11 
0 f   f   f 0
2 2
4, b 
a 6, c  11
5 
a 4  h, k    g ,  f    h, k   
,0
gg g 2  2 
2 2
b 6 2
f   f   f 3 5
    0    8
2 2 2
2 2 r
 g  f  c 
r
2
 h, k    g ,  f 
25 57 57
 h, k   2, 3 r

4
8 
r
4
r

2
‫ شعاع دایره را دریافت میکنیم که فاصله مرکز دایره از خط‬:‫دوم‬ ‫ مرکز و‬، 3x2  3 y 2  2 x  4 y  1 0 ‫ در دایره‬:۱۶ ‫سوال‬
.‫مستقیم شعاع دایره میباشد‬
‫شعاع را تعیین کنید؟‬
 2, 3  x1 2, y1 3 :‫حل سوال‬
3x  4 y  17  0 3x 2  3 y 2  2 x  4 y  1 0 / 3
A 3, B  4, C 
17 2 4 1
x2  y 2  x  y   0
Ax1  By1  C 3 3 3
r
A2  B 2 2 4 1
 ,b 
a ,c 

3 3 3
 3 2    4  3  17 
r 2

 3   4 
2 2
a 1
g g3 g
2 2 3
6  12  17 35
r r  4
9  16 25
b 2
f   f 3 f 
35 2 2 3
r r 7
5
1 2
.‫ معادلۀ دایره را مینویسیم‬:‫سوم‬
 h, k    g ,  f    h, k   
, 
 3 3
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪18‬‬
‫‪2x  y  1 ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪C  2, 3  h 2, k 3, r 7‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪2 x  1‬‬
‫‪ x  h   y  k  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x2  y 2  2x  4 ‬‬‫‪0‬‬ ‫‪r2‬‬

‫‪ x   2     y   3   7 2‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x 2   2 x  1  2 x  4 0‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ x  2    y  3 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪49‬‬
‫‪x 2   2 x   2  2 x 1  1  2 x  4 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪x 2  4 x 2  4 x  1  2 x  4 0‬‬ ‫یادداشت‪:‬‬

‫‪5x2  2 x  3 ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫دایره حقیقی گفته‬ ‫‪ r  0‬‬ ‫الف‪ :‬اگر شعاع دایره مثبت باشد‬
‫‪a‬‬ ‫‪5, b ‬‬ ‫‪2, c ‬‬‫‪3‬‬ ‫میشود‪ ،‬یعنی دایره وجود دارد‪.‬‬
‫‪ b 2  4ac‬‬ ‫دایره نقطوی گفته‬ ‫‪ r  0‬‬ ‫ب‪ :‬اگر شعاع دایره صفر باشد‬
‫‪ 2 ‬‬ ‫‪ 4  5  3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫میشود‪ ،‬یعنی دایره یک نقطه است‪.‬‬
‫‪  4  60‬‬ ‫دایره مجازی گفته‬ ‫‪ r  0‬‬ ‫ج‪ :‬اگر شعاع دایره منفی باشد‬
‫‪ 64‬‬
‫میشود‪ ،‬یعنی دایره وجود ندارد‪.‬‬
‫چون ‪   0‬است بنا ًء خط و دایره در دو نقطه متقاطع اند‪.‬‬
‫وضعیت خط مستقیم و دایره‪ :‬خط مستقیم و دایره امکان دارد‬
‫‪ y  x  1 ‬را با دایرۀ‬‫سوال ‪ :۱۹‬وضعیت خط مستقیم ‪0‬‬ ‫یکی از سه حالت ذیل را داشته باشند‪.‬‬
‫‪ x2  y 2  2 y ‬بررسی کنید؟‬
‫‪1‬‬ ‫الف‪ :‬متقاطع‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫ب‪ :‬مماس‬
‫‪y  x 1 ‬‬‫‪0‬‬ ‫ج‪ :‬غیر متقاطع‬
‫‪y x  1‬‬
‫‪x2  y 2  2 y ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪x 2   x  1  2  x  1  1 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬

‫‪x 2   x   2  x 1  1  2 x  2  1 ‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪x 2  x 2  2 x  1  2 x  2  1 0‬‬ ‫اگر معادلۀ خط مستقیم و معادلۀ دایره داده شده باشد‪ ،‬وضعیت خط‬
‫و دایره طور ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫‪2 x 2  2 0  a 2, b 0, c 2‬‬
‫معادلۀ خط را برای یک متحول حل کرده و قیمت آنرا در معادلۀ‬
‫‪ 0‬‬ ‫‪ 4  2  2 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ b 2  4ac  ‬‬
‫دایره وضع میکنیم که درنتیجه یک معادلۀ یک مجهولۀ درجه دوم‬
‫‪  0  16‬‬
‫تشکیل میشود و دلتا را مطالعه میکنیم که سه حالت ذیل وجود‬
‫‪ 16‬‬ ‫دارد‪.‬‬
‫چون ‪   0‬است بنا ًء خط و دایره در دو نقطه متقاطع اند‪.‬‬ ‫الف‪ :‬اگر ‪   0‬باشد‪ ،‬خط و دایره در دو نقطه متقاطع اند‪.‬‬
‫‪x2  y 2 ‬‬
‫‪ ‬با دایرۀ ‪10‬‬
‫سوال ‪ :۲۱‬اگر خط مستقیم ‪y 3x  b‬‬ ‫ب‪ :‬اگر ‪  0‬باشد‪ ،‬خط و دایره با هم مماس اند و یا در یک‬
‫مماس باشد‪ ،‬قیمت ‪ b‬را تعیین کنید؟‬ ‫نقطه متقاطع اند‪.‬‬
‫حل سوال‪ :‬چون خط با دایره مماس است و شعاع باالی مماس در‬ ‫ج‪ :‬اگر ‪   0‬باشد‪ ،‬خط و دایره یگدیگر را قطع نمی کنند‪.‬‬
‫نقطه تماس عمود میباشد و فاصله مرکز از خط مماس مساوی به‬
‫‪ 2 x  y  1 ‬را با دایرۀ‬‫سوال ‪ :۱۸‬وضعیت خط مستقیم ‪0‬‬
‫شعاع دایره است‪.‬‬
‫‪ x2  y 2  2 x  4 ‬بررسی کنید؟‬‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x y ‬‬
‫‪r‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪x 2  y 2  10  r 2  10 /‬‬ ‫‪r ‬‬ ‫‪10‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪19‬‬
‫‪h  x1‬‬ ‫‪1   2 ‬‬ ‫‪C  0, 0   x1  0, y1  0, r ‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪m‬‬‫‪‬‬ ‫‪m‬‬‫‪‬‬
‫‪k  y1‬‬ ‫‪ 2    6 ‬‬ ‫‪y 3x  b‬‬
‫‪‬‬
‫‪1 2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3x  y  b ‬‬‫‪0‬‬
‫‪m‬‬‫‪‬‬ ‫‪m‬‬‫‪‬‬
‫‪26‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪3, B ‬‬ ‫‪1, C ‬‬ ‫‪b‬‬
‫سوال ‪ :۲۲‬معادلۀ خط مستقیمی را دریابید که در نقطۀ ‪  3,5‬به‬ ‫‪Ax1  By1  C‬‬
‫‪r‬‬
‫دایرۀ که مرکز آن ‪ 1, 2 ‬میباشد‪ ،‬مماس رسم شود؟‬ ‫‪A2  B 2‬‬
‫‪ 3 0   1 0    b ‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪10 ‬‬
‫‪ 3  1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪P  3,5   x1 3, y1 5‬‬

‫‪C 1, 2   h  1, k  2‬‬ ‫‪00b‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪10‬‬
‫‪‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪h  x1‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪y  y1 ‬‬‫‪‬‬ ‫‪ x  x1 ‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪/  10  10  10 b‬‬
‫‪k  y1‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪1   3‬‬
‫‪y   5 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ x   3 ‬‬ ‫‪102  b  10  b  b  10‬‬
‫‪ 2    5‬‬
‫معادلۀ خط مماس به دایره‪ :‬اگر در یک نقطۀ ‪ P1  x1 , y1 ‬به‬
‫‪1 3‬‬
‫‪y  5 ‬‬ ‫‪ x  3‬‬ ‫یک دایرۀ که مرکز آن ‪ C  h, k ‬باشد‪ ،‬مماس رسم شود معادلۀ‬
‫‪25‬‬
‫‪2‬‬ ‫خط مماس از رابطۀ ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫‪y  5   x  3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪h  x1‬‬
‫‪y  y1 ‬‬‫‪‬‬ ‫‪ x  x1 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪k  y1‬‬
‫‪y  5 ‬‬ ‫‪ x  3 / 3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3 y  15 ‬‬‫‪2  x  3‬‬ ‫‪P1  x1 , y1 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪3 y  15 ‬‬‫‪2 x  6‬‬
‫‪2 x  3 y  21 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪‬‬
‫سوال ‪ :۲۳‬معادلۀ خط مماسی را دریابید که به دایرۀ‬
‫‪ x2  y 2  2 x  3 y  18 ‬در نقطۀ ‪  2, 5‬مماس‬
‫‪0‬‬
‫رسم شود؟‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫میل معادلۀ خط مماس‪ :‬میل معادلۀ خط مماس از رابطه‬
‫‪h  x1‬‬
‫اول‪ :‬مرکز دایره را دریافت میکنیم‪.‬‬ ‫‪ m  ‬دریافت میشود‪.‬‬
‫‪k  y1‬‬
‫‪x 2  y 2  2 x  3 y  18 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪2, b ‬‬ ‫‪3, c ‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪ 2, 6 ‬‬ ‫سوال ‪ :۲۱‬میل خط مستقیمی را دریابید که در نقطۀ‬
‫به دایرۀ که مرکز آن ‪ 1, 2 ‬میباشد‪ ،‬مماس رسم شود؟‬
‫‪a‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪gg g‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪f   f ‬‬ ‫‪P  2, 6   x1 2, y1 6‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪C 1, 2   h  1, k  2‬‬
‫‪C   g ,  f   C  1,  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫دوم‪ :‬معادله را دریافت میکنیم‪.‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
20
PT  f  x, y  P  2, 5   x1 2, y1 5
 3 3
‫دایرۀ‬ ‫به‬ A  2, 2  ‫نقطۀ‬ ‫از‬ :۲۵ ‫سوال‬ C  1,    h 1, k 
 2 2
 x  3   y  4   25 
2 2
‫ طول‬،‫مماس رسم شده است‬ 0 h  x1
‫مماس را دریابید؟‬
y  y1   x  x1 
k  y1
:‫حل سوال‬ 1   2 
y   5  
 3
   
A  2, 2   x 2, y 2, PT  f  x, y       5 
 2
 x  3   y  4   25
2 2
PT 
1 2
 y  5 
3
 x  2
PT 
2
 2   3   2   4   25
2
 5
2
3
 2  3   2  4   25
2 2
PT   y  5 
3  10
 x  2
2
 5   6   25
2 2
PT 
3
 y  5   x  2 
PT  25  36  25 7
PT  36 2
PT  6 6
y  5   x  2  / 7
x2  y 2  2x  3 0 ‫ به دایرۀ‬A  5, 0  ‫ از نقطۀ‬:۲۶ ‫سوال‬ 7
7 y  35 6  x  2 
‫ طول مماس را دریابید؟‬،‫مماس رسم شده است‬
7 y  35  6 x  12
:‫حل سوال‬
6 x  7 y  47  0
A  5,0   x 5, y 0, PT f  x, y  ‫ معادلۀ‬،‫ اگر مرکز دایره در مبدأ کمیات وضعیه باشد‬:‫حالت خاص‬
.‫خط مماس به دایره شکل ذیل را اختیار میکند‬
PT  x2  y 2  2x  3
x  x1  y  y1 r2
 5   0   2  5  3
2 2
PT  ‫ معادلۀ خط مماس به دایره که مرکز آن در مبدا کمیات‬:۲۴ ‫سوال‬
‫ دریابید؟‬ 4, 3 ‫وضعیه قرار دارد در نقطه‬
PT 25  0  10  3
:‫حل سوال‬
PT
 25  13
PT  12  4, 3  x1 4, y1 3
 4   3 
2 2
PT
 43 r
 x12  y
1
2

PT  2 3 r 16  9 25 5
x  x1  y  y1 r2
x   4   y   3  5 
2

4x  3y 
25

:‫محاسبۀ طول مماس‬

ً‫ تبدیل میکنیم بعدا‬f  x, y   0 ‫در ابتدا معادلۀ دایرۀ را به شکل‬
.‫طول مماس را از رابطۀ ذیل دریافت میکنیم‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪21‬‬
‫قرار شکل‪ :‬محور تناظر موازی به محور ‪ x‬می باشد‪.‬‬ ‫فصل سوم‬
‫‪y‬‬ ‫پارابول (‪)Parabola‬‬
‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمد امین محمدی‬
‫تعریف پارابول‪ :‬محل هندسی تمام نقاطی که در یک مستوی واقع‬
‫‪‬‬ ‫محور تناظر‬ ‫بوده و از یک نقطه ثابت و یک خط مستقیم به یک فاصله باشد‬
‫‪D‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪F‬‬ ‫پارابول نامیده میشود‪.‬‬
‫‪x‬‬ ‫نقطه ثابت بنام محراق پارابول و خط مستقیم بنام موجه ویا هادی‬
‫پارابول یاد میشود‪.‬‬
‫خط موجه‬ ‫قرار شکل پارابول طور ذیل تعریف میشود‪.‬‬
‫قرار شکل‪ :‬محور تناظر محور ‪ y‬میباشد‪.‬‬

‫‪y‬‬ ‫‪A4‬‬ ‫‪A3‬‬

‫‪A2‬‬ ‫‪A1‬‬
‫‪F‬‬
‫محور تناظر‬
‫‪D‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪x‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪A6‬‬ ‫‪A5‬‬
‫‪A8‬‬ ‫‪A7‬‬
‫خط موجه‬
‫‪D‬‬

‫محور تناظر‬
‫خط موجه‬
‫‪ F‬محراق پارابول‬
‫قرار شکل‪ :‬محور تناظر موازی به محور ‪ y‬می باشد‪.‬‬ ‫‪ V‬راس پارابول‬
‫‪y‬‬ ‫‪ D‬خط موجه پارابول‬
‫‪FV  VD‬‬
‫‪F‬‬
‫‪FA1  A1 A2‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪FA3‬‬ ‫‪A3 A4‬‬
‫‪‬‬‫‪FA5 A‬‬
‫‪5 A6‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪FA7 A7 A8‬‬
‫‪V‬‬
‫خط موجه‬ ‫محور تناظر پارابول‪ :‬خطی که از رأس پارابول عبور کرده و‬
‫‪D‬‬ ‫پارابول را به دو حصه مساوی تقسیم میکند بنام محور تناظر یاد‬
‫‪x‬‬ ‫میشود‪.‬‬
‫محور تناظر امکان دارد محور ‪ ، x‬محور ‪ y‬ویا یک خط موازی‬
‫محور تناظر‬ ‫به یکی از این محورها باشد‪.‬‬

‫وتر پارابول‪ :‬خط مستقیمی که دو نقطه پارابول را باهم وصل کند‬ ‫قرار شکل‪ :‬محور تناظر محور ‪ x‬میباشد‪.‬‬
‫وتر پارابول نامیده میشود‪.‬‬ ‫‪y‬‬

‫وتری که از محراق عبور کند وتر محراقی نامیده میشود واگر از‬
‫محراق عبور کرده و باالی محور تناظر عمود باشد وتر عمودی‬
‫نامیده میشود‪.‬‬
‫محور تناظر‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫در پارابول‪ ،‬فاصله بین رأس و محراق بنام فاصله محراقی یاد‬ ‫‪D‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪F‬‬
‫میشود و به حرف ‪ p‬یا ‪ f‬نشان داده میشود‪ .‬طول وتر عمودی‬
‫چهار برابر فاصله محراقی است‪.‬‬
‫خط موجه‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪22‬‬
‫معادلۀ پارابول افقی که رأس آن در مبدا باشد‪ :‬قرار شکل با در‬ ‫قرار شکل‪:‬‬
‫نظر داشت یک نقطه باالی پارابول معادلۀ این نوع پارابول طور‬ ‫‪M‬‬
‫‪E‬‬
‫ذیل دریافت میشود‪.‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫محور تناظر‬ ‫‪‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪F‬‬
‫محور تناظر‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪G‬‬
‫‪D‬‬
‫‪N‬‬
‫خط موجه‬
‫‪ AB, CD, EG, MN‬وترهای پارابول میباشند‪.‬‬
‫مشخصات پارابول افقی که دهن آن به طرف راست یا به طرف‬
‫چپ باشد قرار ذیل میباشند‪.‬‬ ‫‪ CD, EG‬وتر های محراقی پارابول میباشند‪.‬‬

‫‪ -1‬معادلۀ پارابول‪y 2  4Px :‬‬ ‫‪ CD‬وتر عمودی پارابول میباشد‪.‬‬

‫‪ -2‬راس پارابول‪V  0, 0  :‬‬ ‫‪ FV‬یا ‪ P‬فاصله محراقی پارابول میباشد‪.‬‬

‫‪ CD  4 P‬وتر عمودی چهار برابر فاصله محراقی میباشد‪.‬‬

‫‪ -3‬محراق پارابول‪F  P, 0  :‬‬
‫انواع پارابول‪ :‬پارابول دو نوع میباشد افقی و عمودی‪.‬‬
‫‪ -4‬محور تناظر یا محور محراقی پارابول‪y  0 :‬‬
‫پارابول افقی‪ :‬پارابولی که محور تناظر آن افقی باشد پارابول افقی‬
‫‪ -5‬خط موجه یا هادی پارابول‪x   P :‬‬ ‫نامیده میشود‪.‬‬
‫‪ -6‬طول وتر عمودی پارابول‪L  4 P :‬‬

‫سوال ‪ :۱‬معادلۀ پارابول ‪ y 2  8 x‬را در نظر گرفته‪ ،‬رأس‪،‬‬

‫محراق‪ ،‬معادلۀ خط موجه‪ ،‬معادلۀ محور تناظر و طول وتر‬
‫عمودی آنرا دریابید و گراف آنرا رسم کنید؟‬ ‫محور تناظر‬ ‫محور تناظر‬
‫یا‬
‫حل سوال‪ :‬معادلۀ داده شده را با معادلۀ ستندرد مقایسه میکنیم‪.‬‬

‫‪y 2  8 x  y 2  4 px‬‬
‫‪4 p  8 / 4  p  2‬‬
‫پارابول عمودی‪ :‬پارابولی که محور تناظر آن عمودی باشد‬
‫راس پارابول‪V  0, 0  :‬‬
‫پارابول عمودی نامیده میشود‪.‬‬
‫محراق پارابول‪F  p,0   F  2,0  :‬‬

‫محور تناظر یا محور محراقی محور ‪ x‬یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬

‫خط موجه یا خط هادی‪:‬‬
‫‪x  p  x   2   x 2‬‬

‫طول وتر عمودی‪:‬‬ ‫محور تناظر‬ ‫محور تناظر‬

‫‪MN  L  4 p  L  4 2  L  8‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪23‬‬
‫یادداشت‪:‬‬ ‫‪y‬‬

‫الف‪ :‬در پارابول افقی اگر ‪ p  0‬باشد دهن پارابول به طرف‬

‫راست میباشد‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪M‬‬

‫ب‪ :‬در پارابول افقی اگر ‪ p  0‬باشد دهن پارابول به طرف‬

‫راست میباشد‪.‬‬
‫ج‪ :‬اگر ‪ x‬درجه اول و ‪ y‬درجه دوم باشد پارابول افقی است‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫محور تناظر‬ ‫‪D‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪F‬‬
‫معادلۀ پارابول عمودی که رأس آن در مبدأ باشد‪ :‬قرار شکل‬
‫معادلۀ پارابول طور ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫‪y‬‬

‫‪4‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪P‬‬ ‫خط موجه‬
‫‪x‬‬
‫‪V‬‬
‫‪P‬‬
‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۲‬معادلۀ پارابول ‪ y 2  8 x‬را در نظر گرفته‪ ،‬رأس‪،‬‬
‫خط موجه‬ ‫‪D‬‬
‫محراق‪ ،‬معادلۀ خط موجه‪ ،‬معادلۀ محور تناظر و طول وتر‬
‫محور تناظر‬ ‫عمودی آنرا دریابید؟‬
‫مشخصات پارابول عمودی که دهن آن به طرف باال یا به طرف‬ ‫حل سوال‪ :‬معادلۀ داده شده را با معادلۀ ستندرد مقایسه میکنیم‪.‬‬
‫پایین باشد قرار ذیل میباشند‪.‬‬
‫‪y2 ‬‬ ‫‪8 x  y 2 ‬‬‫‪4 px‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ -1‬معادلۀ پارابول‪x  4Py :‬‬ ‫‪4 p 8 / 4  p 2‬‬
‫‪ -2‬راس پارابول‪V  0, 0  :‬‬ ‫راس پارابول‪V  0, 0  :‬‬
‫‪ -3‬محراق پارابول‪F  0, P  :‬‬ ‫محراق پارابول‪F  p,0   F  2,0  :‬‬
‫‪ -4‬محور تناظر یا محور محراقی پارابول‪x  0 :‬‬ ‫محور تناظر یا محور محراقی محور ‪ x‬یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬
‫‪ -5‬خط موجه یا هادی پارابول‪y   P :‬‬
‫خط موجه یا خط هادی‪x  p  x   2   x 2 :‬‬
‫‪ -6‬طول وتر عمودی پارابول‪L  4 P :‬‬
‫طول وتر عمودی‪L  4 p  L  4 2  L  8 :‬‬
‫‪2‬‬
‫سوال ‪ :۳‬معادلۀ پارابول ‪ x  8 y‬را در نظر گرفته‪ ،‬رأس‪،‬‬ ‫‪y‬‬
‫محراق‪ ،‬معادلۀ خط موجه‪ ،‬معادلۀ محور تناظر و طول وتر‬
‫عمودی آنرا دریابید و گراف آنرا رسم نمایید؟‬ ‫‪M‬‬
‫‪4‬‬
‫حل سوال‪ :‬معادلۀ داده شده را با معادلۀ ستندرد مقایسه میکنیم‪.‬‬

‫‪x 2  8 x  x 2  4 py‬‬
‫‪4 p  8 / 4  p  2‬‬
‫‪2 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫راس پارابول‪V  0, 0  :‬‬ ‫‪ F‬محور تناظر‬ ‫‪V‬‬ ‫‪D‬‬

‫محراق پارابول‪F  0, p   F  0, 2  :‬‬

‫محور تناظر یا محور محراقی محور ‪ y‬یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫خط موجه یا خط هادی‪:‬‬ ‫‪N‬‬
‫خط موجه‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪24‬‬
‫ب‪ :‬در پارابول عمودی اگر ‪ p  0‬باشد دهن پارابول به طرف‬ ‫‪y‬‬‫‪p  y ‬‬‫‪  2  y ‬‬‫‪2‬‬
‫پایین میباشد‪.‬‬
‫طول وتر عمودی‪:‬‬
‫ج‪ :‬اگر ‪ x‬درجه دوم و ‪ y‬درجه اول باشد پارابول عمودی است‪.‬‬
‫‪MN  L  4 p  L  4 2  L  8‬‬
‫معادلۀ پارابول افقی که رأس آن در مبدا نباشد‪ :‬قرار شکل معادلۀ‬
‫این نوع پارابول و مشخصات آن قرار ذیل میباشد‪.‬‬ ‫‪y‬‬

‫‪y‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪F 2‬‬ ‫‪M‬‬

‫خط موجه‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪‬‬
‫محور تناظر‬ ‫‪‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪‬‬
‫خط موجه‬ ‫‪2‬‬
‫‪x‬‬ ‫محور تناظر‬
‫‪O‬‬ ‫‪h‬‬

‫سوال ‪ :۴‬معادلۀ پارابول ‪ x 2  8 y‬را در نظر گرفته‪ ،‬رأس‪،‬‬

‫محراق‪ ،‬معادلۀ خط موجه‪ ،‬معادلۀ محور تناظر و طول وتر‬
‫‪ y  k‬‬ ‫‪ -1‬معادلۀ پارابول‪ 4P  x  h  :‬‬
‫‪2‬‬
‫عمودی آنرا دریابید؟‬
‫‪ -2‬رأس پارابول‪V  h, k  :‬‬
‫حل سوال‪ :‬معادلۀ داده شده را با معادلۀ ستندرد مقایسه میکنیم‪.‬‬
‫‪ -3‬محراق پارابول‪F  h  p, k  :‬‬
‫‪x2 ‬‬ ‫‪8 y  x 2 ‬‬‫‪4 py‬‬
‫‪ -4‬معادلۀ محور تناظر یا محور محراقی‪y  k :‬‬ ‫‪4 p 8 / 4  p 2‬‬
‫‪ -5‬معادلۀ خط موجه‪x h  p :‬‬ ‫راس پارابول‪V  0, 0  :‬‬
‫‪ -6‬طول وتر عمودی‪L  4 p :‬‬
‫محراق پارابول‪F  0, p   F  0, 2  :‬‬
‫معادلۀ پارابول عمودی که رأس آن در مبدا نباشد‪ :‬قرار شکل‬
‫محور تناظر یا محور محراقی محور ‪ y‬یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬
‫معادلۀ این نوع پارابول و مشخصات آن قرار ذیل میباشد‪.‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬‫‪p  y ‬‬‫‪  2  y ‬‬‫خط موجه یا خط هادی‪2 :‬‬
‫محور تناظر‬
‫طول وتر عمودی‪L  4 p  L  4 2  L  8 :‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪‬‬
‫‪P‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪2‬‬ ‫خط موجه‬
‫‪‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪P‬‬ ‫خط موجه‬ ‫‪1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪2 F‬‬ ‫‪M‬‬

‫محور تناظر‬
‫‪ x  h ‬‬ ‫‪ -1‬معادلۀ پارابول‪4P  y  k  :‬‬
‫‪2‬‬
‫یادداشت‪:‬‬
‫‪ -2‬رأس پارابول‪V  h, k  :‬‬ ‫الف‪ :‬در پارابول عمودی اگر ‪ p  0‬باشد دهن پارابول به طرف‬
‫‪ -3‬محراق پارابول‪F  h, k  p  :‬‬ ‫باال میباشد‪.‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪25‬‬
‫‪ x  1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 6 y  53  1‬‬ ‫‪ -4‬معادلۀ محور تناظر یا محور محراقی‪x  h :‬‬
‫‪ -5‬معادلۀ خط موجه‪y k  p :‬‬
‫‪ x  1  6 y  54‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ -6‬طول وتر عمودی‪L  4 p :‬‬
‫‪ x  1  6  y  9 ‬‬
‫‪2‬‬
‫یادداست‪:‬‬
‫الف‪ :‬اگر ‪ y‬درجه دوم و ‪ x‬درجه اول باشد پارابول افقی میباشد‪.‬‬
‫سوال ‪ :۸‬در پارابول ‪ y 2  6 y  7 x  5‬رأس آنرا تعیین‬ ‫ب‪ :‬اگر ‪ x‬درجه دوم و ‪ y‬درجه اول باشد پارابول عمودی‬
‫کنید؟‬ ‫میباشد‪.‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪ y 2  4 x  4 y  8 ‬را به شکل‬‫سوال ‪ :۵‬معادلۀ پارابول ‪0‬‬
‫‪y2  6 y  7x  5‬‬ ‫ستندرد آن تبدیل کنید؟‬
‫‪6‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪ 3 ‬‬ ‫‪squr‬‬
‫‪ 32‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y2  4x  4 y  8 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪y 2  6 y  32  32  7 x  5‬‬
‫‪y2  4 y  4x  8‬‬
‫‪ y  3  7 x  5  9‬‬
‫‪2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ 2 ‬‬ ‫‪squr‬‬
‫‪ 22‬‬
‫‪ y  3 7 x  14‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y 2  4 y  22  22  4 x  8‬‬
‫‪ y  3  7  x  2 ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ y  2  4x  8  4‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ y  k   4P  x  h ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ y  2  4 x  4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪V  h, k   V  2, 3‬‬ ‫‪ y  2   4  x  1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ y  5‬‬ ‫‪ y 2  3x  5 ‬را به شکل ستندرد‬‫سوال ‪ :۶‬معادلۀ پارابول ‪0‬‬

‫‪2‬‬
‫محراق آنرا تعیین‬ ‫سوال ‪ :۹‬در پارابول ‪3x  12‬‬
‫کنید؟‬ ‫آن تبدیل کنید؟‬

‫حل سوال‪ :‬پارابول افقی است‪.‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬

‫‪y 2  3x  5 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪ y  5 3x  12‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪3x  5‬‬
‫‪ y  5  3  x  4 ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪ y  0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ y  k   4 p  x  h‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ 3 x  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪4, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪ x2  2 x  6 y  53 ‬را به شکل‬
‫سوال ‪ :۷‬معادلۀ پارابول ‪0‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4 p  3 / 4  p ‬‬ ‫ستندرد آن تبدیل کنید؟‬
‫‪4‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 3 ‬‬
‫‪F  h, k  p   F  4,  5     ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 4 ‬‬ ‫‪x 2  2 x  6 y  53 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪23 ‬‬ ‫‪x 2  2 x  6 y  53‬‬
‫‪ F  4,5    F  4, ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪4 ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪squr‬‬
‫‪ 1 ‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ y 2  4 y  4 x  8 ‬رأس‪ ،‬محراق‪،‬‬‫سوال‪ :۱۱‬در پارابول ‪0‬‬
‫خط موجه و محور تناظر آنرا دریابید و گراف آنرا رسم کنید؟‬ ‫‪x 2  2 x  12  12  6 y  53‬‬
‫‪ x  1‬‬
‫‪2‬‬
‫حل سوال‪ :‬اول معادله را به شکل ستندرد تبدیل میکنیم بعداً‬ ‫‪ 1 6 y  53‬‬
‫مشخصات آنرا دریافت میکنیم و پارابول افقی است‪.‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪26‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪y2  4 y  4x  8 ‬‬‫‪0‬‬

‫‪ x  2 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪4  y  3‬‬ ‫‪y2  4 y  4x  8‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ x  h  4 p  y  k ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2 ‬‬ ‫‪squr‬‬
‫‪ 22‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪y 2  4 y  22  22  4 x  8‬‬
‫‪4 p 4 / 4  p 1‬‬
‫‪ y  2  4x  8  4‬‬
‫‪2‬‬

‫راس پارابول‪V  h, k   V  2, 3 :‬‬ ‫‪ y  2  4 x  12‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ y  2   4  x  3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪F  h, k  p ‬‬
‫محراق پارابول‪:‬‬
‫‪F  2,  3   1   F  2, 4 ‬‬
‫‪ y  2   4  x  3‬‬
‫‪2‬‬

‫معادله خط موجه پارابول‪:‬‬ ‫‪ y  k   4 p  x  h‬‬

‫‪2‬‬

‫‪y k  p‬‬ ‫‪3, k ‬‬

‫‪h‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y   3   1‬‬ ‫‪4 p  4 / 4  p  1‬‬
‫‪ y 3  1‬‬
‫راس پارابول‪V  h, k   V  3, 2  :‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪F  h  p, k ‬‬
‫معادله محور تناظر‪x  h  x  2 :‬‬ ‫محراق پارابول‪:‬‬
‫‪F  3  1, 2   F  2, 2 ‬‬
‫طول وتر عمودی‪L  4 p  L  4 1  L  4 :‬‬
‫‪x h  p‬‬
‫گراف این پارابول قرار ذیل میباشد‪.‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪x  3  1‬‬
‫معادله خط موجه پارابول‪:‬‬
‫‪ x 3  1‬‬
‫‪ x 4‬‬

‫‪O‬‬ ‫‪2‬‬ ‫معادله محور تناظر‪y  k  y  2 :‬‬

‫‪x‬‬
‫طول وتر عمودی‪L  4 p  L  4 1  L  4 :‬‬
‫‪2‬‬ ‫خط موجه‬
‫‪V‬‬ ‫گراف این پارابول قرار ذیل میباشد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪y‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪‬‬
‫‪F‬‬
‫خط موجه‬

‫محور تناظر‬
‫‪F‬‬ ‫محور تناظر ‪2‬‬
‫عن المرکزیت پارابول‪ :‬عبارت از نسبت فاصله نقاط از محراق‬ ‫‪‬‬
‫پارابول بر فاصله نقاط از خط موجه پارابول میباشد‪.‬‬ ‫‪V‬‬

‫و عن المرکزیت پارابول همیشه مساوی به یک میباشد‪.‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪3 2‬‬ ‫‪O‬‬
‫‪p‬‬
‫‪e‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 1‬‬
‫‪p‬‬

‫‪  x  2  ‬تمام مشخصات‬
‫سوال ‪ :۱۱‬در پارابول ‪4  y  3‬‬
‫‪2‬‬

‫آنرا دریابید و گراف آنرا رسم نمایید؟‬

‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪27‬‬
‫رابطۀ اساسی بیضوی‪ :‬رابطۀ که بین ‪ b ، a‬و ‪ c‬وجود دارد‬ ‫فصل چهارم‬
‫رابطۀ اساسی بیضوی نامیده میشود و طور ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫بیضوی (‪)Ellipse‬‬
‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمد امین محمدی‬
‫‪BM‬‬
‫تعریف بیضوی‪ :‬محل هندسی تمام نقاط یک مستوی که مجموع‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫فواصل آنها از دو نقطۀ مستقر مساوی به یک طول ثابت ‪2a‬‬
‫‪b‬‬
‫باشد‪ ،‬بیضوی نامیده میشود‪.‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪A‬‬ ‫نقاط ثابت محراق های بیضوی و طول ثابت ‪ 2a‬بنام قطر اطول‬
‫‪F2‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪F1‬‬ ‫یا محور بزرگ بیضوی یاد میشود‪.‬‬
‫قرار شکل بیضوی طور ذیل تعریف میشود‪.‬‬
‫‪B M‬‬
‫‪B‬‬
‫‪2‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b2  c 2‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪A‬‬
‫معادله و مشخصات بیضوی افقی که مرکز آن در مبدأ باشد‪:‬‬ ‫‪F2‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪F1‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪MF1  MF2 ‬‬ ‫‪AA‬‬

‫‪ MF1  MF2 ‬یا ‪2a‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪ F1‬و ‪ F2‬محراق های بیضوی گفته میشوند‪.‬‬
‫‪ C‬مرکز بیضوی گفته میشود‪.‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪ A‬و ‪ A‬راس های قطر بزرگ بیضوی گفته میشوند‪.‬‬
‫‪ B‬و ‪ B ‬راس های قطر کوچک بیضوی گفته میشوند‪.‬‬
‫‪ a‬نصف قطر بزرگ بیضوی گفته میشود‪.‬‬
‫معادله این بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪ b‬نصف قطر کوچک بیضوی گفته میشود‪.‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ c‬نصف فاصله بین محراق ها یا فاصله بین محراق و مرکز‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2 ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫میباشد و بنام فاصله محراقی یاد میشود‪.‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬
‫مختصات مرکز بیضوی یا مختصات مرکز تناظر قرار ذیل است‪:‬‬ ‫قطرهای بیضوی‪ :‬هر خطی که دو نقطۀ بیضوی را با هم وصل‬
‫کند و از مرکز بیضوی عبور کند قطر بیضوی گفته میشود‪.‬‬
‫‪C  0, 0 ‬‬
‫قطر اصغر بیضوی بنام محور تناظر کوچک و قطر اطول‬
‫مختصات انجام های قطر بزرگ یا محور تناظر بزرگ یا محور‬ ‫بیضوی بنام محور تناظر بزرگ بیضوی نامیده میشود‪.‬‬
‫محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪A  a, 0 ‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪A  a, 0 ‬‬
‫مختصات انجام های قطر کوچک یا محور تناظر کوچک یا محور‬
‫غیر محراقی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪F2‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪F1‬‬
‫‪B  0, b ‬‬
‫‪B   0, b ‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪M‬‬
‫مختصات محراق های بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪F  c, 0 ‬‬
‫‪ AA, BB, MM , NN ‬قطر های بیضوی میباشند‪.‬‬
‫‪F    c, 0 ‬‬ ‫‪ AA‬بزرگترین قطر بیضوی میباشد‪.‬‬
‫معادله محور تناظر بزرگ یا معادله محور محراقی عبارت از‬ ‫‪ BB‬کوچکترین قطر بیضوی میباشد‪.‬‬
‫محور ‪ x‬یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪28‬‬
‫معادلۀ بیضوی افقی که مرکز آن در مبدأ کمیات وضعیه نباشد‪.‬‬ ‫معادله محور تناظر کوچک یا معادله محور غیر محراقی عبارت‬
‫از محور ‪ y‬یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬
‫‪y‬‬
‫در بیضوی ‪ a  c‬و ‪ a  b‬میباشد‪.‬‬
‫معادله و مشخصات بیضوی عمودی که مرکز آن در مبدأ باشد‪:‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪k b‬‬

‫‪k‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪C‬‬
‫‪F‬‬
‫‪k b‬‬
‫‪B‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪ha hc‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪hc ha‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪F ‬‬
‫معادله این بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ x  h‬‬ ‫‪y  k‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪a2‬‬ ‫‪b2‬‬
‫مختصات مرکز بیضوی یا مختصات مرکز تناظر قرار ذیل است‪:‬‬
‫معادله این بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪C  h, k ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬
‫مختصات انجام های قطر بزرگ یا محور تناظر بزرگ یا محور‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 2 ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪a‬‬
‫محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫مختصات مرکز بیضوی یا مختصات مرکز تناظر قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪A  h  a, k ‬‬
‫‪C  0, 0 ‬‬
‫‪A  h  a, k ‬‬
‫مختصات انجام های قطر بزرگ یا محور تناظر بزرگ یا محور‬
‫مختصات انجام های قطر کوچک یا محور تناظر کوچک یا محور‬ ‫محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫غیر محراقی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪A  0, a ‬‬
‫‪B  h, k  b ‬‬
‫‪A  0, a ‬‬
‫‪B   h, k  b ‬‬
‫مختصات انجام های قطر کوچک یا محور تناظر کوچک یا محور‬
‫مختصات محراق های بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫غیر محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪F  h  c, k ‬‬ ‫‪B  b, 0 ‬‬
‫‪F   h  c, k ‬‬ ‫‪B   b, 0 ‬‬
‫معادله محور تناظر بزرگ یا معادله محور محراقی عبارت از‬ ‫مختصات محراق های بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪ y  k‬میباشد‪.‬‬ ‫‪F  0, c ‬‬
‫معادله محور تناظر کوچک یا معادله محور غیر محراقی عبارت‬
‫‪F   0, c ‬‬
‫از ‪ x  h‬میباشد‪.‬‬
‫معادله محور تناظر بزرگ یا معادله محور محراقی عبارت از‬
‫محور ‪ y‬یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬
‫معادله محور تناظر کوچک یا معادله محور غیر محراقی عبارت‬
‫از محور ‪ x‬یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪29‬‬
‫عن المرکزیت بیضوی یا (‪ :)eccentricity‬عن المرکزیت‬ ‫معادلۀ بیضوی عمودی که مرکز آن در مبدأ کمیات وضعیه نباشد‪.‬‬
‫عبارت از نسبت فاصله محراقی و نصف قطر بزرگ میباشد‪ ،‬عن‬ ‫‪y‬‬
‫المرکزیت شکل بیضوی را تعیین میکند و از رابطۀ ذیل دریافت‬
‫میشود‪.‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪k a‬‬
‫‪e‬‬
‫‪a‬‬
‫در بیضوی همیشه ‪ 0  e  1‬میباشد‪.‬‬ ‫‪k c‬‬ ‫‪F‬‬
‫با درنظر داشت رابطۀ اساسی و عن المرکزیت‪ ،‬برای هر بیضوی‬
‫رابطۀ ذیل نیز حاصل میشود‪.‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪a b  c‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪C‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪c a  b‬‬
‫‪k c‬‬ ‫‪ F‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪c2‬‬
‫‪‬‬‫‪e‬‬ ‫‪/ squr ‬‬ ‫‪e2‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a2‬‬ ‫‪k a‬‬
‫‪A‬‬
‫‪a 2  b2‬‬ ‫‪a 2 b2‬‬
‫‪ e2 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a2‬‬ ‫‪a2 a2‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪hb‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪hb‬‬
‫‪b2‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪ e 2 1 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪ e  1 2‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫وتر بیضوی‪ :‬هرخطی که دو نقطه محیط بیضوی را باهم وصل‬ ‫معادله این بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬
‫کند وتر بیضوی گفته میشود‪.‬‬
‫‪ x  h‬‬ ‫‪y  k‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫وتر عمودی بیضوی‪ :‬خطی که در محراق باالی محور بزرگ‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪a2‬‬
‫عمود باشد وتر عمودی بیضوی نامیده میشود‪ .‬قرار شکل‪:‬‬
‫مختصات مرکز بیضوی یا مختصات مرکز تناظر قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪B‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪C  h, k ‬‬
‫‪R‬‬
‫مختصات انجام های قطر بزرگ یا محور تناظر بزرگ یا محور‬
‫‪T‬‬ ‫‪P‬‬ ‫محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A  h, k  a ‬‬
‫‪C‬‬
‫‪A  h, k  a ‬‬
‫‪O‬‬
‫مختصات انجام های قطر کوچک یا محور تناظر کوچک یا محور‬
‫‪S‬‬ ‫‪N‬‬ ‫غیر محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪B  h  b, k ‬‬
‫‪ AA, BB, TV , RS , BO, MN , PQ‬وترهای بیضوی میباشند‪.‬‬ ‫‪B   h  b, k ‬‬
‫‪ RS‬و ‪ MN‬وتر های عمودی بیضوی میباشند‪.‬‬ ‫مختصات محراق های بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬
‫طول هردو وتر عمودی باهم مساوی اند‪RS  MN .‬‬
‫‪F  h, k  c ‬‬
‫طول وتر عمودی بیضوی از رابطۀ ذیل دریافت میشود‪.‬‬
‫‪2b‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪F   h, k  c ‬‬
‫‪L‬‬ ‫معادله محور تناظر بزرگ یا معادله محور محراقی عبارت از‬
‫‪a‬‬
‫یادداشت‪:‬‬ ‫‪ x  h‬میباشد‪.‬‬
‫‪ -1‬اگر مخرج ‪ x‬بزرگ باشد بیضوی افقی میباشد‪.‬‬ ‫معادله محور تناظر کوچک یا معادله محور غیر محراقی عبارت‬
‫‪ -2‬اگر مخرج ‪ y‬بزرگ باشد بیضوی عمودی میباشد‪.‬‬ ‫از ‪ y  k‬میباشد‪.‬‬
‫‪ -3‬مخرج بزرگ مساوی به ‪ a 2‬میباشد‪.‬‬ ‫دریافت مساحت بیضوی‪ :‬برای این منظور از رابطۀ ذیل استفاده‬
‫میکنیم‪.‬‬
‫‪ -4‬مخرج کوچک مساوی به ‪ b 2‬میباشد‪.‬‬
‫‪A   ab‬‬
‫‪ 9 x2  25 y 2  36 x  150 y  36 ‬را‬ ‫سوال ‪ :۱‬بیضوی ‪0‬‬ ‫دریافت محیط بیضوی‪ :‬برای این منظور از رابطۀ ذیل استفاده‬
‫به شکل ستندرد تبدیل کنید؟‬ ‫میکنیم‪.‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪‬‬‫‪C  2  a 2  b2 ‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪30‬‬
‫بیضوی فوق عمودی است بخاطریکه مخرج ‪ y‬بزرگ است‪.‬‬ ‫‪9 x 2  25 y 2  36 x  150 y  36 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪ 4 x2  9 y 2 ‬را به شکل ستندرد تبدیل‬
‫سوال ‪ :۳‬بیضوی ‪144‬‬ ‫‪9 x 2  36 x  25 y 2  150 y  36 ‬‬
‫‪0‬‬
‫کنید؟‬
‫‪9  x 2  4 x   25  y 2  6 y   36 ‬‬
‫‪0‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪4 x 2  9 y 2  144 / 144‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪squr‬‬
‫‪ 2 ‬‬ ‫‪ 22 , 3 ‬‬
‫‪squr‬‬
‫‪ 32‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪4 x 2 9 y 2 144‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪9  x2  4 x  22  22   25  y 2  6 y  32  32   36 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪144 144 144‬‬
‫‪9  x  2   4   25  y  3  9   36 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x2 y 2‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪36 16‬‬
‫‪9  x  2   9  4  25  y  3  25  9  36 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫بیضوی افقی است بخاطریکه مخرج ‪ x‬بزرگ است‪.‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪9  x  2   36  25  y  3  225  36 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 25x2  9 y 2 ‬را به شکل ستندرد‬‫سوال ‪ :۴‬بیضوی ‪900‬‬ ‫‪0‬‬
‫تبدیل کنید؟‬ ‫‪9  x  2   25  y  3  225  36  36 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪9  x  2   25  y  3  225 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪25 x  9 y ‬‬‫‪2‬‬
‫‪900‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪9  x  2   25  y  3  225 / 225‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪25 x 2  9 y 2  900 / 900‬‬
‫‪25 x 2 9 y 2 900‬‬ ‫‪9  x  2‬‬ ‫‪25  y  3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪225‬‬
‫‪900 900 900‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪225‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪225‬‬
‫‪x2‬‬ ‫‪y2‬‬
‫‪ x  2‬‬ ‫‪ y  3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪36 100‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪9‬‬
‫بیضوی فوق عمودی است بخاطریکه مخرج ‪ y‬بزرگ است‪.‬‬
‫بیضوی فوق افقی است بخاطریکه مخرج ‪ x‬بزرگ است‪.‬‬
‫‪x2 y 2‬‬ ‫‪ 9 x  25 y 2  36 x  150 y  36 ‬را‬
‫‪2‬‬
‫سوال ‪ :۲‬بیضوی ‪0‬‬
‫را دریافت‬ ‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۵‬تمام مشخصات بیضوی ‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪25 16‬‬ ‫به شکل ستندرد تبدیل کنید؟‬
‫نموده و گراف آنرا رسم نمایید؟‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪16 x  4 y  96 x  8 y  84 ‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪x2 y 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪16 x 2  96 x  4 y 2  8 y  84 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪25 16‬‬
‫‪a 2 25 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 5‬‬ ‫‪16  x 2  6 x   4  y 2  2 y   84 ‬‬
‫‪0‬‬

‫‪b 2 16 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 3 ‬‬ ‫‪squr‬‬
‫‪ 32 , 1 ‬‬ ‫‪squr‬‬
‫‪12‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪b2  c2  a 2  c2  a 2  b2‬‬
‫‪16  x 2  6 x  32  32   4  y 2  2 y  12  12   84 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪c 2  25  16  c 2  9 /‬‬ ‫‪c 3‬‬
‫‪16  x  3  9   4  y  1  1  84 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫مختصات مرکز بیضوی یا مختصات مرکز تناظر قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪C  0, 0 ‬‬
‫‪16  x  3  16  9  4  y  1  4  1  84 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫مختصات انجام های قطر بزرگ یا محور تناظر بزرگ یا محور‬

‫‪16  x  3  144  4  y  1  4  84 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫محراقی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪A  a, 0   A  5, 0 ‬‬ ‫‪16  x  3  4  y  1  144  1  84 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪A  a, 0   A  5, 0 ‬‬ ‫‪16  x  3  4  y  1  64 ‬‬

‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2‬‬

‫مختصات انجام های قطر کوچک یا محور تناظر کوچک یا محور‬

‫‪16  x  3  4  y  1  64 / 64‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫غیر محراقی قرار ذیل است‪:‬‬

‫‪16  x  3‬‬ ‫‪4  y  1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪B  0, b   B  0, 4 ‬‬ ‫‪64‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪B   0, b   B   0, 4 ‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪64‬‬
‫‪ x  3‬‬ ‫‪ y  1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫مختصات محراق های بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪16‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪31‬‬
‫مختصات محراق های بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪F  c, 0   F  3, 0 ‬‬
‫‪F  0, c   F  0,8 ‬‬ ‫‪F   c, 0   F   3, 0 ‬‬
‫‪F   0, c   F   0, 8 ‬‬ ‫معادله محور تناظر بزرگ یا معادله محور محراقی عبارت از‬
‫معادله محور تناظر بزرگ یا معادله محور محراقی عبارت از‬ ‫محور ‪ x‬یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬
‫محور ‪ y‬یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬ ‫معادله محور تناظر کوچک یا معادله محور غیر محراقی عبارت‬
‫معادله محور تناظر کوچک یا معادله محور غیر محراقی عبارت‬ ‫از محور ‪ y‬یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬
‫از محور ‪ x‬یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬ ‫طول وتر عمودی قرار ذیل است‪:‬‬
‫طول وتر عمودی‪:‬‬ ‫‪2b‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2  16‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪ L‬‬ ‫‪ L‬‬
‫‪2b‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪2  36‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪ L‬‬ ‫‪ L‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪ L  6.4‬‬
‫‪72‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪ L  7.2‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪3‬‬
‫عن المرکزیت بیضوی‪e   e   e  0.6 :‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪e e‬‬ ‫عن المرکزیت بیضوی‪ e  0.8 :‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪y‬‬
‫‪4 B‬‬
‫‪10 A‬‬ ‫‪‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪8F‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪4 B ‬‬
‫‪ B ‬محور تناظر کوچک‬ ‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪x2‬‬ ‫‪y2‬‬
‫را دریافت‬ ‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۶‬تمام مشخصات بیضوی ‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪8  F ‬‬ ‫‪36 100‬‬
‫نموده و گراف آنرا رسم نمایید؟‬
‫‪10 A‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪x2‬‬ ‫‪y2‬‬
‫محور تناظر بزرگ‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪36 100‬‬
‫‪a 2 100 / ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ a 10‬‬
‫‪ x  2‬‬ ‫‪ y  3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۷‬تمام مشخصات بیضوی ‪1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪b 2 36 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 6‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪9‬‬
‫را دریافته و گراف آنرا رسم نمایید؟‬ ‫‪b  c  a  c2  a 2  b2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫حل سوال‪ :‬بیضوی افقی است بخاطریکه مخرج ‪ x‬بزرگ است‪.‬‬ ‫‪c 2  100  36  c 2  64 /‬‬ ‫‪c 8‬‬
‫مخرج بزرگ مساوی به ‪ a 2‬و مخرج کوچک مساوی به ‪b 2‬‬ ‫مختصات مرکز بیضوی یا مختصات مرکز تناظر قرار ذیل است‪:‬‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪C  0, 0 ‬‬
‫‪ x  2‬‬ ‫‪ y  3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫مختصات انجام های قطر بزرگ یا محور تناظر بزرگ یا محور‬
‫‪25‬‬ ‫‪9‬‬ ‫محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪h‬‬‫‪2, k ‬‬‫‪3‬‬ ‫‪A  0, a   A  0,10 ‬‬
‫‪a 2 25 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 5‬‬ ‫‪A  0, a   A  0, 10 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪b‬‬
‫‪‬‬ ‫‪9/‬‬ ‫‪b 3‬‬
‫‪‬‬ ‫مختصات انجام های قطر کوچک یا محور تناظر کوچک یا محور‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪b c  a  c  a b‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫غیر محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪B  b, 0   B  6, 0 ‬‬
‫‪c 2  25  9  c 2  16 /‬‬ ‫‪c 4‬‬
‫مختصات مرکز بیضوی یا مختصات مرکز تناظر قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪B   b, 0   B   6, 0 ‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪32‬‬
‫‪b2  c2  a 2  c 2  a 2  b2‬‬ ‫‪C  h, k   C  2,3‬‬
‫‪c 2  16  4  c 2  12 /‬‬ ‫مختصات انجام های قطر بزرگ یا محور تناظر بزرگ یا محور‬
‫محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪c  12  c  4  3  c  2 3‬‬
‫‪A  h  a, k   A  2  5,3  A  7,3‬‬
‫‪c  2  1.7  c  3.4‬‬
‫مختصات مرکز بیضوی یا مختصات مرکز تناظر قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪A  h  a, k   A  2  5,3  A  3,3‬‬
‫‪C  h, k   C  3, 1‬‬ ‫مختصات انجام های قطر کوچک یا محور تناظر کوچک یا محور‬
‫غیر محراقی قرار ذیل است‪:‬‬
‫مختصات انجام های قطر بزرگ یا محور تناظر بزرگ یا محور‬
‫محراقی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪B  h, k  b   B  2,3  3  B  2, 6 ‬‬
‫‪A  h, k  a   A  3,1  4   A  3,5 ‬‬ ‫‪B   h, k  b   B   2,3  3  B   2, 0 ‬‬
‫‪A  h, k  a   A  3,1  4   A  3, 3‬‬ ‫مختصات محراق های بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬
‫مختصات انجام های قطر کوچک یا محور تناظر کوچک یا محور‬ ‫‪F  h  c, k   F  2  4,3  F  6,3‬‬
‫غیر محراقی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪F   h  c, k   F   2  4,3  F   2,3‬‬
‫‪B  h  b, k   B  3  2,1  B  1,1‬‬ ‫معادله محور تناظر بزرگ یا معادله محور محراقی عبارت از‬
‫‪B   h  b, k   B   3  2,1  B   5,1‬‬ ‫‪ y  k  y  3‬میباشد‪.‬‬
‫مختصات محراق های بیضوی قرار ذیل است‪:‬‬ ‫معادله محور تناظر کوچک یا معادله محور غیر محراقی عبارت‬
‫از ‪ x  h  x  2‬میباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪F  h, k  c   F 3,1  2 3‬‬ ‫‪‬‬ ‫طول وتر عمودی‪:‬‬
‫‪F  3,1  3.4   F  3, 4.4 ‬‬ ‫‪2b‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪18‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪ L  3.6‬‬
‫‪‬‬
‫‪F   h, k  c   F  3,1  2 3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪c‬‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬

‫‪F   3,1  3.4   F   3, 2.4 ‬‬ ‫عن المرکزیت بیضوی‪e   e   e  0.8 :‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪5‬‬
‫معادله محور تناظر بزرگ یا معادله محور محراقی عبارت از‬ ‫‪y‬‬
‫‪ x h  x 3‬میباشد‪.‬‬
‫معادله محور تناظر کوچک یا معادله محور غیر محراقی عبارت‬
‫از ‪ y  k  y  1‬میباشد‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪B‬‬
‫طول وتر عمودی‪:‬‬
‫‪2b2‬‬ ‫‪2  2‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪2‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L L2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪2 3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪e‬‬ ‫عن المرکزیت بیضوی‪:‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3 2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪y‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ x  3‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ y  1‬‬
‫‪2‬‬

‫تمام‬ ‫‪‬‬‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۸‬در بیضوی ‪1‬‬

‫‪F ‬‬ ‫‪4.4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪16‬‬
‫مشخصات آنرا دریافته و گراف آنرا رسم نمایید؟‬
‫حل سوال‪ :‬بیضوی عمودی است بخاطریکه مخرج ‪ y‬بزرگ‬
‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪1‬‬ ‫است و مخرج بزرگ ‪ a 2‬و مخرج کوچک ‪ b 2‬میباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪ x  3‬‬ ‫‪ y  1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪3, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪2.4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪a 2 16 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 4‬‬
‫‪A‬‬
‫‪b2 4 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 2‬‬
‫‪‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪33‬‬
‫در هر هایپربول ‪ c  a‬و ‪ c  b‬میباشد‪ .‬اما امکان دارد که‬ ‫فصل پنجم‬
‫‪ ، a  b‬یا ‪ a  b‬ویا ‪ a  b‬باشد‪.‬‬ ‫هایپربول (‪)Hyperbola‬‬
‫رابطه اساسی هایپربول‪ :‬در هر هایپربول بین ‪ b ، a‬و ‪ c‬رابطۀ‬ ‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمد امین محمدی‬
‫‪2‬‬
‫‪ c‬وجود دارد که بنام رابطۀ اساسی هایپربول یاد‬ ‫‪a 2  b2‬‬
‫تعریف هایپربول‪ :‬محل هندسی نقاطی که تفاضل فواصل آنها از‬
‫میشود‪.‬‬
‫دو نقطۀ ثابت مساوی به یک طول ثابت ‪ 2a‬باشد‪ ،‬هایپربول‬
‫در هایپربولی که ‪ a  b‬باشد بنام هایپربول متساوی القطرین یاد‬ ‫نامیده میشود‪.‬‬
‫میشود‪ .‬مانند هایپر بول ذیل‪:‬‬
‫نقاط ثابت محراقهای هایپربول و طول ثابت ‪ 2a‬فاصله بین دو‬
‫رأس هایپربول ویا طول محور متقاطع میباشد‪.‬‬
‫قرار شکل هایپربول طور ذیل تعریف میشود‪.‬‬
‫‪B‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪A F‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬

‫‪a b  c‬‬ ‫‪MF  MF  ‬‬

‫‪ MF  MF  ‬یا ‪2a‬‬
‫‪AA‬‬
‫عن المرکزیت هایپر بول‪ :‬چون در هایپر بول ‪ c  a‬است بنا ًء‬
‫محورهای هایپربول‪ :‬هر هایپربول دارای دو محور تناظر میباشد‪.‬‬
‫در هایپر بول ‪ e  1‬میباشد‪ ،‬و عن المرکزیت هایپر بول از‬
‫روابط ذیل دریافت میشود‪.‬‬ ‫خطی که از راس های هایپربول عبور میکند‪ ،‬بنام محور متقاطع‬
‫یا محور محراقی هایپر بول یاد میشود‪.‬‬
‫‪c‬‬
‫‪e‬‬
‫‪a‬‬ ‫خطی که در مرکز باالی محور متقاطع عمود باشد‪ ،‬بنام محور‬
‫مزدوج یا محور غیر متقاطع یا محور غیر محراقی یاد میشود‪.‬‬
‫‪b2‬‬
‫‪e‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪a2‬‬
‫معادالت هایپربول‪ :‬هایپربول نیز چهار حالت دارد‪.‬‬
‫‪B‬‬
‫الف‪ :‬معادله و مشخصات هایپر بول افقی که مرکز آن در مبداء‬ ‫‪‬‬
‫کمیات وضعیه باشد‪:‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬
‫محور متقاطع‬
‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a  A F‬‬
‫‪F  A‬‬
‫‪b‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪F  A a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪A F‬‬ ‫مجانب‬ ‫مجانب‬
‫‪b‬‬ ‫محور غیر متقاطع‬
‫‪‬‬
‫‪B‬‬
‫طول محور متقاطع ‪ 2a‬میباشد‪ .‬یعنی‪AA  2a :‬‬
‫طول محور مزدوج ‪ 2b‬میباشد‪ .‬یعنی‪BB  2b :‬‬
‫فاصله بین دو محراق به ‪ 2c‬نشان داده میشود‪ .‬یعنی ‪FF   2c‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪34‬‬
‫ب‪ :‬معادله و مشخصات هایپر بول عمودی که مرکز آن در مبداء‬ ‫معادله این نوع هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫کمیات وضعیه باشد‪:‬‬
‫‪x2 y 2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪a 2 b2‬‬
‫مختصات مرکز هایپربول‪:‬‬
‫‪F‬‬
‫‪C  0, 0 ‬‬
‫‪c‬‬
‫‪A‬‬ ‫مختصات راس های حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪a‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A  a, 0 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪A  a, 0 ‬‬
‫‪a‬‬
‫‪‬‬
‫‪A‬‬ ‫مختصات راس های غیر حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬

‫‪ F‬‬ ‫‪B  0, b ‬‬

‫‪B   0, b ‬‬

‫مختصات محراق های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬

‫معادله این نوع هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪F  c, 0 ‬‬
‫‪F    c, 0 ‬‬
‫‪y 2 x2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪a 2 b2‬‬ ‫معادله محور تناظر متقاطع یا محور محراقی عبارت از محور ‪x‬‬
‫مختصات مرکز هایپربول‪:‬‬ ‫یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬

‫‪C  0, 0 ‬‬ ‫معادله محور تناظر غیر متقاطع یا محور غیر محراقی عبارت از‬
‫محور ‪ y‬یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬
‫مختصات راس های حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫معادالت مجانب های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪A  0, a ‬‬
‫‪b‬‬
‫‪A  0, a ‬‬ ‫‪y ‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪a‬‬
‫مختصات راس های غیر حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪y  x‬‬
‫‪a‬‬
‫‪B  b, 0 ‬‬
‫معادالت خطوط موجه یا هادی هایپربول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪B   b, 0 ‬‬
‫‪a‬‬
‫مختصات محراق های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪x ‬‬
‫‪e‬‬
‫‪F  0, c ‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪x ‬‬
‫‪e‬‬
‫‪F   0, c ‬‬

‫معادله محور تناظر متقاطع یا محور محراقی عبارت از محور ‪y‬‬

‫یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬
‫معادله محور تناظر غیر متقاطع یا محور غیر محراقی عبارت از‬
‫محور ‪ x‬یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬

‫معادالت مجانب های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬

‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪35‬‬
‫‪F  h  c, k ‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪F   h  c, k ‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪a‬‬
‫‪y  x‬‬
‫معادله محور تناظر متقاطع یا محور محراقی عبارت از ‪y  k‬‬ ‫‪b‬‬
‫میباشد‪.‬‬ ‫معادالت خطوط موجه یا هادی هایپربول قرار ذیل است‪:‬‬
‫معادله محور تناظر غیر متقاطع یا محور غیر محراقی عبارت از‬
‫‪a‬‬
‫‪ x  h‬میباشد‪.‬‬ ‫‪y ‬‬
‫‪e‬‬
‫معادالت مجانب های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪y ‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪e‬‬
‫‪y  k ‬‬ ‫‪ x  h‬‬
‫‪a‬‬ ‫ج‪ :‬معادله و مشخصات هایپر بول افقی که مرکز آن در مبداء‬
‫‪b‬‬ ‫کمیات وضعیه باشد‪:‬‬
‫‪y  k   x  h ‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪y‬‬
‫معادالت خطوط موجه یا هادی هایپربول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪a‬‬
‫‪x h ‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪k b‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x h ‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪A‬‬
‫د‪ :‬معادله و مشخصات هایپر بول عمودی که مرکز آن در مبداء‬ ‫‪k b‬‬ ‫‪b‬‬
‫کمیات وضعیه باشد‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪B‬‬
‫‪y‬‬

‫‪hc‬‬
‫‪k c‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪hc‬‬ ‫‪ha‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪ha‬‬
‫‪c‬‬
‫‪A‬‬
‫‪k a‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬ ‫معادله این نوع هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪ x  h‬‬ ‫‪y  k‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪a‬‬
‫‪k a‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪a2‬‬ ‫‪b2‬‬

‫‪k c‬‬ ‫مختصات مرکز هایپربول‪:‬‬

‫‪ F‬‬
‫‪C  h, k ‬‬
‫‪x‬‬
‫‪hb‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪hb‬‬
‫مختصات راس های حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪A  h  a, k ‬‬
‫معادله این نوع هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪A  h  a, k ‬‬
‫‪ y  k‬‬ ‫‪ x  h‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫مختصات راس های غیر حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪a2‬‬ ‫‪b2‬‬
‫مختصات مرکز هایپربول‪:‬‬ ‫‪B  h, k  b ‬‬
‫‪B   h, k  b ‬‬
‫‪C  h, k ‬‬
‫مختصات محراق های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫مختصات راس های حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪36‬‬
‫‪a 2 25 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 5‬‬ ‫‪A  h, k  a ‬‬
‫‪b2 8 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪A  h, k  a ‬‬
‫‪b  42  b  2 2‬‬ ‫مختصات راس های غیر حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪b  2  1.4  b  2.8‬‬
‫‪B  h  b, k ‬‬
‫هایپربول افقی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط ‪ x‬است‪.‬‬
‫‪B   h  b, k ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 9 x  y ‬را به شکل ستندرد‬ ‫سوال ‪ :۲‬معادله هایپربول ‪81‬‬
‫مختصات محراق های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫تبدیل نموده و نوعیت آنرا دریابید؟‬
‫‪F  h, k  c ‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪F   h, k  c ‬‬
‫‪9 x 2  y 2  81 / 81‬‬
‫‪9 x 2 y 2 81‬‬ ‫‪x2 y 2‬‬ ‫معادله محور تناظر متقاطع یا محور محراقی عبارت از ‪x  h‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫میباشد‪.‬‬
‫‪81 81 81‬‬ ‫‪9 81‬‬
‫معادله محور تناظر غیر متقاطع یا محور غیر محراقی عبارت از‬
‫‪a2 9 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 3‬‬
‫‪‬‬
‫‪ y  k‬میباشد‪.‬‬
‫‪b 2 81 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 9‬‬
‫معادالت مجانب های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫هایپربول افقی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط ‪ x‬است‪.‬‬
‫‪a‬‬
‫‪ x 2  y 2 ‬را به شکل ستندرد‬ ‫سوال ‪ :۳‬معادله هایپربول ‪49‬‬ ‫‪y  k ‬‬ ‫‪ x  h‬‬
‫‪b‬‬
‫تبدیل نموده و نوعیت آنرا دریابید؟‬ ‫‪a‬‬
‫‪y  k   x  h ‬‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪x 2  y 2  49 / 49‬‬ ‫معادالت خطوط موجه‪:‬‬

‫‪x 2 y 2 49‬‬ ‫‪x2 y 2‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪y k ‬‬
‫‪49 49 49‬‬ ‫‪49 49‬‬ ‫‪e‬‬
‫‪a‬‬
‫‪a 2 49 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 7‬‬ ‫‪y k ‬‬
‫‪e‬‬
‫‪b2 49 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 7‬‬
‫یادداشت‪:‬‬
‫هایپربول افقی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط ‪ x‬است‪.‬‬
‫‪ -1‬در معادله ستندرد هایپربول مخرج کسر مثبت همیشه مساوی‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ x  y ‬را به شکل ستندرد‬ ‫سوال ‪ :۴‬معادله هایپربول ‪49‬‬ ‫به ‪ a 2‬میباشد‪.‬‬
‫تبدیل نموده و نوعیت آنرا دریابید؟‬ ‫‪ -2‬در معادله ستندرد هایپربول مخرج کسر منفی همیشه مساوی‬
‫حل سوال‪:‬‬ ‫به ‪ b 2‬میباشد‪.‬‬
‫‪6 y 2  2 x 2  24 / 24‬‬ ‫‪ -3‬اگر کسر مثبت مربوط ‪ x‬باشد هایپربول افقی میباشد‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪6y‬‬ ‫‪2x‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪ -4‬اگر کسر مثبت مربوط ‪ y‬باشد هایپربول عمودی میباشد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪24 24‬‬ ‫‪4 12‬‬
‫‪ 8x2  25 y 2 ‬را به شکل‬ ‫سوال ‪ :۱‬معادله هایپربول ‪200‬‬
‫‪2‬‬
‫‪a‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4/‬‬ ‫‪a 2‬‬
‫‪‬‬ ‫ستندرد تبدیل نموده و نوعیت آنرا دریابید؟‬
‫‪b 2 12 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪12‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪43  b 2 3‬‬
‫‪8 x 2  25 y 2  200 / 200‬‬
‫هایپربول عمودی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط ‪ y‬است‪.‬‬ ‫‪8 x 2 25 y 2 200‬‬ ‫‪x2 y 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1‬‬
‫‪200 200 200‬‬ ‫‪25 8‬‬
 ‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪37‬‬
‫‪a 2 36 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 6‬‬ ‫‪ x 2  y 2 ‬را به شکل ستندرد‬ ‫سوال ‪ :۵‬معادله هایپربول ‪49‬‬
‫‪b 2 64 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 8‬‬ ‫تبدیل نموده و نوعیت آنرا دریابید؟‬
‫‪c  a  b  c 2  36  64‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪c 2 100 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ c 10‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y 2  x 2  36 / 36‬‬
‫‪y 2 x 2 36‬‬ ‫‪y2 x2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫مختصات مرکز هایپربول‪:‬‬ ‫‪36 36 36‬‬ ‫‪36 36‬‬

‫‪C  0, 0 ‬‬ ‫‪a 2 36 /‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 6‬‬
‫‪2‬‬
‫‪b 36 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 6‬‬
‫مختصات راس های حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫هایپربول عمودی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط ‪ y‬است‪.‬‬
‫‪A  a, 0   A  6, 0 ‬‬
‫‪A  a, 0   A  6, 0 ‬‬ ‫‪2 x2  8x  3 y 2  18 y  31 ‬‬
‫سوال ‪ :۶‬معادله هایپربول ‪0‬‬
‫را به شکل ستندرد تبدیل نمایید؟‬
‫مختصات راس های غیر حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫‪B  0, b   B  0,8‬‬
‫‪2 x 2  8 x  3 y 2  18 y  31 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪B   0, b   B   0, 8 ‬‬
‫‪2  x 2  4 x   3  y 2  6 y   31 ‬‬
‫‪0‬‬
‫مختصات محراق های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪ 2 ‬‬ ‫‪squr‬‬
‫‪ 22‬‬ ‫‪, 3 ‬‬ ‫‪squr‬‬
‫‪ 32‬‬
‫‪F  c, 0   F 10, 0 ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2  x  4 x  2  2   3  y 2  6 y  32  32   31 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪F   c, 0   F   10, 0 ‬‬
‫‪2  x  2   4   3  y  3  9   31 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫معادله محور تناظر متقاطع یا محور محراقی عبارت از محور ‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2  x  2   8  3  y  3  27  31 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2  x  2   3  y  3  8  27  31 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫معادله محور تناظر غیر متقاطع یا محور غیر محراقی عبارت از‬ ‫‪0‬‬
‫محور ‪ y‬یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬
‫‪2  x  2   3  y  3  12 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫معادالت مجانب های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪2  x  2   3  y  3  12 / 12‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪b‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2  x  2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3  y  3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪12‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪y  x / 6  6 y 8 x‬‬
‫‪ x  2‬‬ ‫‪ y  3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪8 x  6 y 0 /   1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪8x  6 y ‬‬
‫‪0‬‬ ‫هایپربول افقی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط ‪ x‬است‪.‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪x2 y 2‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪x‬‬ ‫را دریافت‬ ‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۷‬تمام مشخصات هایپربول ‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪36 64‬‬
‫‪8‬‬ ‫نموده و گراف آنرا رسم نمایید؟‬
‫‪y‬‬ ‫‪ x / 6‬‬
‫‪6‬‬
‫حل سوال‪ :‬هایپربول افقی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط ‪x‬‬
‫‪6 y  8 x‬‬
‫است‪.‬‬
‫‪8 x  6 y ‬‬‫‪0‬‬
‫‪8x  6 y ‬‬
‫‪0‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪38‬‬
‫‪a‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪4‬‬
‫‪y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x / 3  3‬‬ ‫‪y 4x‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4 x  3 y 0 /   1  4 x  3 y 0‬‬ ‫‪8 B‬‬
‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪y  x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪F  A‬‬ ‫‪A F‬‬
‫‪4‬‬
‫‪y  x / 3  3 y 4 x‬‬ ‫‪8 B ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4 x  3 y 0  4 x  3 y 0‬‬
‫‪y‬‬
‫‪y 2 x2‬‬
‫را دریافت‬ ‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۸‬تمام مشخصات هایپربول ‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪16 9‬‬
‫‪5F‬‬ ‫نموده و گراف آنرا رسم نمایید؟‬

‫‪A‬‬ ‫حل سوال‪ :‬هایپربول عمودی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط‬
‫‪‬‬ ‫‪ y‬است‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪a 2 16 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪4 ‬‬ ‫‪b2 9 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 3‬‬
‫‪‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪c 2  a 2  b 2  c 2  16  9‬‬

‫‪5  F ‬‬ ‫‪c 2 25 /‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪c 5‬‬
‫مختصات مرکز هایپربول‪:‬‬
‫‪C  0, 0 ‬‬
‫‪ x  2‬‬ ‫‪ y  3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۹‬تمام مشخصات هایپربول ‪1‬‬

‫‪‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪16‬‬ ‫مختصات راس های حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫را دریافت نموده و گراف آنرا رسم نمایید؟‬
‫‪A  0, a   A  0, 4 ‬‬
‫حل سوال‪ :‬هایپربول افقی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط به‬
‫‪A  0, a   A  0, 4 ‬‬
‫‪ x‬میباشد‪.‬‬
‫‪2, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مختصات راس های غیر حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬

‫‪a2 9 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪B  b, 0   B  3, 0 ‬‬
‫‪b 2 16 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 4‬‬ ‫‪B   b, 0   B   3, 0 ‬‬
‫‪c 2 a 2  b 2  c 2 9  16‬‬ ‫مختصات محراق های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪c‬‬
‫‪‬‬ ‫‪25 /‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪c 5‬‬
‫‪F  0, c   F  0,5 ‬‬
‫مختصات مرکز هایپربول‪:‬‬ ‫‪F   0, c   F   0, 5 ‬‬
‫‪C  h, k   C  2, 3‬‬
‫معادله محور تناظر متقاطع یا محور محراقی عبارت از محور ‪y‬‬
‫مختصات راس های حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬ ‫یا ‪ x  0‬میباشد‪.‬‬

‫‪A  h  a, k   A  2  3, 3  A  5, 3‬‬ ‫معادله محور تناظر غیر متقاطع یا محور غیر محراقی عبارت از‬
‫محور ‪ x‬یا ‪ y  0‬میباشد‪.‬‬
‫‪A  h  a, k   A  2  3, 3  A  1, 3‬‬
‫معادالت مجانب های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪39‬‬
‫حل سوال‪ :‬هایپربول عمودی است بخاطریکه کسر مثبت مربوط‬ ‫مختصات راس های غیر حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫به ‪ y‬میباشد‪.‬‬
‫‪B  h, k  b   B  2, 3  4   B  2,1‬‬
‫‪3, k ‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪B   h, k  b   B   2, 3  4   B   2, 7 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪a‬‬
‫‪‬‬ ‫‪9/‬‬ ‫‪a 3‬‬
‫‪‬‬
‫مختصات محراق های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪b 2 16 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 4‬‬
‫‪F  h  c, k   F  2  5, 3  F  7, 3‬‬
‫‪c 2 a 2  b 2  c 2 9  16‬‬
‫‪F   h  c, k   F   2  5, 3  F   3, 3‬‬
‫‪c 2 25 /‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪c 5‬‬
‫مختصات مرکز هایپربول‪:‬‬ ‫معادله محور تناظر متقاطع یا محور محراقی عبارت از‬
‫‪ y ‬میباشد‪.‬‬‫‪ky‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪C  h, k   C  3, 2 ‬‬
‫معادله محور تناظر غیر متقاطع یا محور غیر محراقی عبارت از‬
‫مختصات راس های حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬ ‫‪ x  h  x  2‬میباشد‪.‬‬
‫‪A  h, k  a   A  3, 2  3  A  3,5 ‬‬ ‫معادالت مجانب های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪A  h, k  a   A  3, 2  3  A  3, 1‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪y  k ‬‬ ‫‪ x  h‬‬
‫‪a‬‬
‫مختصات راس های غیر حقیقی هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪y   3   x   2    y  3   x  2  / 3‬‬
‫‪B  h  b, k   B  3  4, 2   B  1, 2 ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪B   h  b, k   B   3  4, 2   B   7, 2 ‬‬ ‫‪3 y  9  4  x  2  3 y  9  4x  8‬‬
‫‪3 y  9  4 x  8  0  4 x  3 y  17  0‬‬
‫مختصات محراق های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪b‬‬
‫‪F  h, k  c   F  3, 2  5   F  3, 7 ‬‬ ‫‪y  k ‬‬ ‫‪ x  h‬‬
‫‪a‬‬
‫‪F   h, k  c   F   3, 2  5   F   3, 3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪y   3 ‬‬‫‪  x  2  y  3 ‬‬ ‫‪  x  2  / 3‬‬
‫معادله محور تناظر متقاطع یا محور محراقی عبارت از‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ x h  x 3‬میباشد‪.‬‬ ‫‪3 y  9 4  x  2   3 y  9 4 x  8‬‬
‫‪3 y  9  4 x  8 0  4 x  3 y  1 0‬‬
‫معادله محور تناظر غیر متقاطع یا محور غیر محراقی عبارت از‬
‫‪ y  k  y  2‬میباشد‪.‬‬ ‫‪y‬‬

‫معادالت مجانب های هایپر بول قرار ذیل است‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪1 B‬‬
‫‪y  k ‬‬ ‫‪ x  h‬‬ ‫‪‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1 0 2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪3‬‬
‫‪y  2   x   3 ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪F  A 3‬‬ ‫‪A F‬‬
‫‪3‬‬
‫‪y  2   x  3 / 4‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪ B‬‬
‫‪4 y  8 3  x  3‬‬
‫‪4 y  8 3 x  9‬‬
‫‪4 y  8  3x  9 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪3x  4 y  1 ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ y  2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x  3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫سوال‪ :۱۱‬تمام مشخصات هایپربول ‪1‬‬

‫‪‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪16‬‬
‫را دریافت نموده و گراف آنرا رسم نمایید؟‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
40
a
y  k   x  h
b
3
y  2   x   3 
4
3
 y  2   x  3 / 4
4
4 y  8  3  x  3  4 y  8  3 x  9
 4 y  8  3x  9 0
 3 x  4 y  17 0 /   1
3 x  4 y  17 
0

:‫عن المرکزیت هایپربول‬

c 5
e e
a 3

F  7
A 5

B 2 B
 
7 3 1
x
 1
A
F 3

:‫معادالت خطوط موجه‬

a
y 
e
3
3 9
y   y 1  y 
5 5 5
3 3
a
y 
e
3
3 9
y  y 1  y 
5 5 5
3 3
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪41‬‬
‫‪ -3‬هرگاه یک مخروط توسط یک مستوی موازی با مولد‬ ‫فصل ششم‬
‫مخروط قطع شود شکل حاصله عبارت از یک پارابول‬
‫مخروط و مقاطع مخروطی‬
‫میباشد‪.‬‬
‫مخروط‪ :‬شکلی که از دوران یک مثلث قایم الزاویه به حول یک‬
‫ضلع قایم آن تشکیل میشود مخروط گفته میشود‪.‬‬

‫‪A‬‬

‫‪ -4‬هرگاه دو مخروط با راس مشترک و قاعده های موازی‬

‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫توسط یک مستوی موازی با محور اصلی قطع شود شکل‬ ‫‪r‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪r‬‬
‫حاصله عبارت از یک هایپربول میباشد‪.‬‬
‫نقطه ‪ A‬راس مخروط گفته میشود‪.‬‬
‫خط عمود ‪ AB‬محور مخروط یا ارتفاع مخروط گفته میشود‪.‬‬
‫خط مایل ‪ AC‬و ‪ AD‬بنام مولد مخروط یاد میشوند‪.‬‬
‫قاعده مخروط همیشه یک دایره میباشد‪.‬‬
‫‪ r‬شعاع قاعده مخروط میباشد‪.‬‬
‫مقاطع مخروطی‬
‫‪ -1‬هرگاه یک مخروط توسط یک مستوی عمود با محور اصلی‬
‫قطع شود شکل حاصله عبارت از یک دایره میباشد‪.‬‬

‫‪ -5‬هرگاه یک مخروط توسط یک مستوی منطبق با محور اصلی‬

‫قطع شود شکل حاصله عبارت از یک خط مستقیم میباشد‪.‬‬

‫‪ -2‬هرگاه یک مخروط توسط یک مستوی مایل با محور اصلی‬

‫قطع شود شکل حاصله عبارت از یک بیضوی میباشد‪.‬‬

‫تشخیص معادالت مقاطع مخروطی‪:‬‬

‫‪ -1‬اگر ضرایب ‪ x 2‬و ‪ y 2‬مساوی باشند معادله از دایره‬
‫میباشد‪ .‬بطور مثال‪:‬‬

‫‪x 2  y 2  3x  2 y  10 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪3x 2  2 y  3 y 2 ‬‬
‫‪8‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪42‬‬
‫‪L3‬‬ ‫‪3 2 3 2‬‬
‫‪L3‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪x  y ‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪L1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3x 2  7 x  3 y 2  12 y ‬‬
‫‪25‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2 x 2  2 y 2  12 x ‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪y‬‬
‫‪3‬‬

‫‪ -2‬اگر ضرایب ‪ x 2‬و ‪ y 2‬مساوی نبوده تنها هم عالمه‬

‫‪L3‬‬ ‫‪L1‬‬ ‫‪L3‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫باشند معادله از بیضوی میباشد‪ .‬بطور مثال‪:‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬ ‫‪x2  3 y 2  4 x  6 y ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪4 x2  8x  3 y 2 ‬‬
‫‪12‬‬
‫‪3x 2  2 x  5 y 2  4 y  18‬‬

‫‪ -3‬اگر ضرایب ‪ x 2‬و ‪ y 2‬مختلف العالمه باشند معادله از‬

‫‪ L1‬مماس‪ L2 ،‬متقاطع و ‪ L3‬غیر متقاطع میباشد‪.‬‬ ‫هایپربول میباشد‪ .‬بطور مثال‪:‬‬

‫هدف از مقاطع مخروطی‪ ،‬دایره‪ ،‬پارابول‪ ،‬بیضوی و هایپربول‬ ‫‪2 x2  5 y  2 y 2 ‬‬

‫‪12 x‬‬
‫میباشد‪.‬‬ ‫‪ x2  4 y 2  6x  8 y ‬‬
‫‪0‬‬
‫برای اینکه معلوم شود کدام یکی از حاالت فوق وجود دارد‪ ،‬در‬ ‫‪3x 2  4 y 2 ‬‬
‫‪25‬‬
‫معادلۀ خط مستقیم قیمت ‪ x‬یا ‪ y‬را محاسبه کرده و در معادلۀ‬ ‫‪x2  y 2 ‬‬
‫‪4‬‬
‫مقطع مخروطی وضع میکنیم‪.‬‬
‫‪ -4‬اگر در معادله تنها ‪ x 2‬ویا تنها ‪ y 2‬وجود داشته باشد‪،‬‬
‫معادلۀ حاصل شده را به شکل ستندرد تبدیل کرده و دلتا را مطالعه‬
‫معادله از پارابول است‪ .‬بطور مثال‪:‬‬
‫میکنیم‪ .‬قیمت دلتا حالت خط و مقطع مخروطی را تشخیص میکند‪.‬‬
‫‪x2  5x  4 y ‬‬
‫‪12‬‬
‫‪ -1‬اگر ‪   0‬باشد‪ ،‬خط و مقطع مخروطی در دو نقطه‬
‫متقاطع اند‪.‬‬ ‫‪3x 2  6 y ‬‬
‫‪10‬‬
‫‪ -2‬اگر ‪  0‬باشد‪ ،‬خط و مقطع مخروطی مماس اند‪.‬‬ ‫‪3y2  7x ‬‬
‫‪9‬‬
‫‪ -3‬اگر ‪   0‬باشد‪ ،‬خط و مقطع مخروطی غیرمتقاطع اند‪.‬‬ ‫‪5 y 2 8 x  4‬‬
‫‪ y  x 2  1 ‬در‬‫‪ x  y  1 ‬با پارابوالی ‪0‬‬ ‫سوال ‪ :۱‬خط ‪0‬‬
‫‪ -5‬اگر در معادله نه ‪ x 2‬و نه ‪ y 2‬وجود داشته باشد ویا ‪x‬‬
‫کدام حالت قرار دارد؟‬
‫و ‪ y‬درجه اول باشند معادله از خط مستقیم است‪.‬‬
‫حل سوال‪:‬‬
‫بطور مثال‪:‬‬
‫‪x  y 1 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪3x  2 y  6 ‬‬‫‪0‬‬
‫‪ y  x  1 /   1  y  x  1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x  5y  3 ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪y  x2  1 ‬‬‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ x  1  x 2  1 0‬‬ ‫حاالت یک خط مستقیم با مقاطع مخروطی‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x  1  x  1 0‬‬ ‫خط مستقیم با مقاطع مخروطی امکان دارد مماس‪ ،‬متقاطع ویا‬
‫‪2‬‬
‫‪x  x ‬‬‫‪0‬‬ ‫غیرمتقاطع (متخارج) باشد‪.‬‬

‫‪ x2  x  0 ‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪1, b ‬‬‫‪1, c ‬‬‫‪0‬‬
‫‪ b 2  4ac‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ 4  1 0     1  0    1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫هندسه تحلیلی‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انیس‬
‫‪43‬‬
‫‪x2  y 2  2x  1 ‬‬‫‪0‬‬ ‫چون دلتا مثبت است بنا ًء خط با پارابول متقاطع میباشد‪.‬‬
‫‪x 2,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y 3‬‬
‫‪ x  2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y2‬‬
‫در‬ ‫‪‬‬ ‫‪ x  5 ‬با بیضوی ‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫سوال ‪ :۲‬خط ‪0‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪  3  2  2   1 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪4  9  4 1 ‬‬‫‪0‬‬ ‫کدام حالت قرار دارد؟‬
‫‪13  5 ‬‬‫‪0‬‬ ‫حل سوال‪:‬‬
‫‪80‬‬
‫‪x5  0  x  5‬‬
‫‪80‬‬
‫‪ x  2‬‬ ‫‪5 2 y‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y2‬‬
‫چون طرف چپ بزرگتر از طرف راست است و نقطه در خارج‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪1‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬
‫دایره قرار دارد‪.‬‬
‫‪ 3‬‬
‫‪2‬‬

‫سوال ‪ :۴‬موقعیت نقطۀ ‪  0, 5‬را نسبت به مقطع مخروطی‬ ‫‪y2‬‬ ‫‪9 y2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪1‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9 4‬‬
‫‪x2 y 2‬‬ ‫‪y2‬‬ ‫‪y2‬‬ ‫‪y2‬‬
‫تعیین کنید؟‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪0 / 4‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫حل سوال‪ :‬معادله از هایپربول است‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y2  0  y2  0 y  0  0‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪1‬‬ ‫‪a 1,‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b 0,‬‬‫‪c 0‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪ 0, 5  x 0, y 5‬‬ ‫‪ b 2  4ac‬‬
‫‪ 0‬‬ ‫‪ 4 1 0  ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0‬‬
‫‪ 0‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0 25‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1  ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4 9‬‬ ‫چون دلتا مساوی به صفر است بنا ًء خط با بیضوی مماس میباشد‪.‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪ 1 ‬‬ ‫‪ 1 / 9‬‬ ‫تعیین موقعیت یک نقطه نظر به مقاطع مخروطی‪:‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪25  9  25  9‬‬ ‫نقطۀ داده شده را در معادلۀ مقطع مخروطی وضع میکنیم و قیمت‬
‫های دو طرف مساوات را باهم مقایسه میکنیم‪.‬‬
‫چون طرف چپ کوچکتر از طرف راست است و نقطه در خارج‬
‫هایپربول قرار دارد‪.‬‬ ‫‪ -1‬اگر دو طرف مساوات باهم مساوی باشند‪ ،‬نقطه باالی محیط‬
‫مقاطع مخروطی قرار دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬اگر طرف چپ مساوات بزرگتر از طرف راست مساوات‬
‫باشد‪ .‬درصورتیکه معادله از دایره‪ ،‬بیضوی ویا پارابول‬
‫باشد‪ ،‬نقطه در خارج و اگر معادله از هایپربول باشد‪ ،‬نقطه‬
‫در داخل مقطع مخروطی قرارد دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬اگر طرف چپ مساوات کوچکتر از طرف راست مساوات‬
‫باشد‪ .‬درصورتیکه معادله از دایره‪ ،‬بیضوی ویا پارابول‬
‫باشد‪ ،‬نقطه در داخل و اگر معادله از هایپربول باشد‪ ،‬نقطه در‬
‫خارج مقطع مخروطی قرارد دارد‪.‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬

‫‪LR‬‬ ‫‪LR‬‬ ‫‪LR‬‬

‫‪ Lift‬به معنی چپ و ‪ Right‬به معنی راست میباشد‪.‬‬

‫را نسبت به مقطع مخروطی‬ ‫‪ 2,3‬‬ ‫سوال ‪ :۳‬موقعیت نقطۀ‬
‫‪ x2  y 2  2 x  1 ‬تعیین کنید؟‬‫‪0‬‬

‫حل سوال‪ :‬معادله از دایره است‪.‬‬