‫روش های بدست آوردن جدول کاراکتر‬

‫ب)روش ماتریس های انتقال‬ ‫الف)روش تعامد‬

‫الف(روش تعامد‪ :‬در این روش گام های زیر باید اجرا شود‪:‬‬
‫‪-1‬مجموع مربع های ابعاد نمایش های کاهش ناپذیر هر گروه مساوی با مرتبه گروه باشد‪.‬‬

‫‪Σ[xi(E)]2 =h‬‬

‫‪ -2‬مجموع مربع های ماهيت ها در هر نمایش کاهش ناپذیر برابر با مرتبه گروه است‪.‬‬
‫‪Σxi(R) 2 =h‬‬
‫‪ -3‬مجموع حاصلضرب کاراکترهای دو نمایش کاهش ناپذیر متفاوت صفر است‪.‬‬
‫برای درک بهتر گام های فوق مثال زیر برای گروه نقطه ای ‪ C3v‬را بررسی می نمایيم‪:‬‬

‫مرتبه گروه نقطه ای ‪ C3v‬شش می باشد)‪ (2n‬پس باید مربع های ستون مربوط به ‪ E‬برابر ‪ 6‬باشد‪ .‬حالت زیر را می توان نوشت‪.‬‬
‫‪Σ[xi(E)]2 =h‬‬

‫‪a2+d2+g2=6‬‬
‫‪(1)2 + (1)2+(2)2 = 6‬‬

‫پس مقادیر ‪ a, d,g‬بدست آمد‪( .‬مقادیر ‪ E‬که ابعاد را نشان می دهند‪ ،‬هميشه مقداری مثبت است‪).‬‬

‫تعداد نمایش های کاهش ناپذیر‪ ،‬با تعداد کالسه ها برابر است‪.‬‬
‫باید در جدول کاراکتر‪ ،‬همواره یک نمایش یک بعدی باشد که کاراکتر تمام کالس های آن برابر یک باشد)نسبت به تمامی‬
‫کالس ها متقارن باشد ( به این نماد متقارن تام می گویند)‪(Totally symmetry‬‬

‫متقارن تام‬

‫یعنی اوربيتال ‪ pz‬نسبت به محور اصلی و صفحه ‪ σv‬متقارن می باشد‪.‬‬

‫از طرفی داشتيم‪:‬مجموع مربع های ماهيت ها در هر نمایش کاهش ناپذیر برابر با مرتبه گروه است‪.‬‬
‫‪Σxi(R) 2 =h‬‬

‫‪a2+2b2+3c2=6‬‬

‫‪(1)2+2e2+3f2=6‬‬
‫‪e=+-1 f=+-1‬‬

‫‪(2)2+2h2+3i2=6‬‬
‫‪h=+-1 i=0‬‬

‫با این قاعده نمی توانيم مثبت یا منفی بودن یک ها را مشخص کنيم‪ ،‬چون مقادیر مثبت و منفی به توان دو مقداری مثبت‬
‫می شوند‪.‬بنابراین از قاعده ‪( 3‬مجموع حاصلضرب کاراکترهای دو نمایش کاهش ناپذیر متفاوت صفر است) استفاده می شود‪.‬‬

‫‪A2 × A1 = 1×(1)(1) + 2×(1)(e) + 3×(1)(f) = 0‬‬ ‫‪e=1 , f= -1‬‬

‫‪A1 × E = 1×(1)(2) + 2×(1)(h) + 3×(1)(i) = 0‬‬ ‫‪h= -1 , i= 0‬‬

‫‪2‬‬
 ‫ب) روش ماتریس های انتقالی‬
‫این ماتریس ها می توانند مربوط به مختصات یک نقطه یا یک انتقال یا یک چرخش باشند‪.‬‬

‫زمانی برای بدست آوردن جدول کاراکتر از روش ماتریس ها استفاده می کنيم که مولکول در اثر اعمال تقارنی به جایی به‬

‫غير از محورهای مختصات انتقال پيدا کند‪ .‬جدول کاراکتر گروه نقطه ای ‪ C3v‬را به کمک ماتریس ها بدست می آوریم‪.‬‬

‫در شکل زیر ما یک محور ‪ C3‬داریم که سه هيدروژن را به هم تبدیل می کند و سه صفحه از نوع عمودی‪ .‬صفحه را روی‬

‫محور ‪ xz‬قرار می دهيم‪.‬‬

‫‪z‬‬
‫‪y‬‬

‫‪H‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪H‬‬
‫‪H‬‬

‫با توجه به روش باال یک نمایش یک بعدی و یک نمایش دوبعدی بدست می آید و برای نمایش بعدی باید سراغ توابع چرخش‬

‫بریم‪.‬‬

‫دليل آن غير صفر بودن مولفه های غير قطری ماتریس ‪ (sin120 , -sin 120) C3‬می باشد‪ .‬اگر صفر باشند سه‬

‫نمایش مستقل خواهيم داشت ولی چون غير صفر شده است‪ ،‬پس ‪ x‬و ‪ y‬وابسته هستند و یک نمایش دو بعدی باقی‬

‫می ماند‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫اگر در راستای محور ‪ z‬مقدار کمی مولکول را بچرخانيم)‪ E ،(Rz‬برابر ‪ 1+‬و ‪ C3‬برابر ‪ 1+‬و ‪ σv‬برابر ‪ 1-‬خواهد بود‪.‬‬

‫سوال دکتری شیمی معدنی سال ‪93‬‬

‫گزینه ‪ 3‬صحيح می باشد‪.‬‬

‫جدول کاراکتر گروه نقطه ای ‪ Td‬در زیر داده شده است‪:‬‬

‫با توجه به اینکه نمایش تقارنی ‪ E‬دو بعدی می باشد‪ ،‬به راحتی می توان دریافت که کاراکتر آن برای عنصر تقارنی یکسانی ‪E‬‬
‫دو می باشد(یا با استفاده از قاعده اول تعامد)‪ .‬همانطور که نمایه های یک بعدی مانند ‪ B ،A‬در گروه های نقطه ای مختلف‬
‫دارای کاراکتر ‪ 1‬و نمایش سه بعدی ‪ T‬دارای کاراکتر ‪ 3‬می باشد‪.‬‬

‫هم چنين با توجه با جدول و نمایش ‪ A‬کاراکتر ‪ S4‬به راحتی ‪ -1‬به دست می آید‪ .‬از طرفی می دانيم برای کاراکترهای یک‬

‫بعدی نمی توان صفر قرار داد یا مثبت یا منفی یک می شود‪ .‬از طرفی مجموع حاصلضرب کاراکترهای دو نمایش کاهش ناپذیر‬

‫متفاوت صفر است‪ .‬با روش تعامد گزینه سه به راحتی بدست می آید‪( .‬با استفاده از قاعده سه و چهار هم می توان عدد را‬

‫بدست آورد)مقدار ‪ E‬هميشه مثبت می باشد چون ابعاد را مشخص می کند‪.‬‬

‫‪4‬‬