Professional Documents
Culture Documents
Macbeth Macbeth
kay Macduff at na hindi siya (macbeth) mapapatay ❖ maaaring mahati sa ilang yugto at ang bawat
ng sinumang hindi iniluwal ng isang babae at yugto ay nahahati sa eksena at ang eksena
magiging ligtas siya hanggat hindi niya nakikita ang naman ay binubuo ng mga tagpo
birnam woods na papalapit sa palasyo ng
dunsinane. Napanatag si Macbeth pagkat lahat ng URI NG DULA (ayon sa bilang ng yugto)
tao ay iniluwal ng isang babae at ang kagubatan ng Iisang yugto
Birnam Woods ay hindi naman makakagalaw.
❖ dula-dulaan
Wakas: ❖ pinakamaikli
Nangyari ang hula kung saan si malcolm at macduff Dadalawahing Yugto - katamtamang haba
ay nagsanib pwersa upang pasalangin si Macbeth. Tatatluhing Yugto – pinakamahaba
May dala dala silang mga sangang pinutol mula sa
Birnam Woods na sumisimbolo sa bilang ng hukbo URI NG DULANG (ayon sa anyo)
nila macduff. Dito ay napatay ni Macduff si Macbeth
pagkat siya pala ay di iniluwal ng isang ina kundi siya Komedya
ay inilabas mula sa sinapupunan ng kanyang ina o
❖ katawa-tawa, magaang ang mga paksa o
tinatawag na cesarean section. Matapos mapatay si
tema, at ang mga tauhan ay laging
Macbeth ay itinanghal bilang hari ng kaharian ng
nagtatagumpay sa wakas
scotland si Malcolm, ang anak ni Haring Duncan.
Trahedya
DULA
❖ ang tema o paksa nito’y mabigat o
Dula
nakasasama ng loob, nakaiiyak, nakalulunos
❖ isang sining ng paggagaya o pag-iimita sa ang mga tauhang karaniwang nasasadlak sa
kalikasan ng buhay (Aristotle) hindi mabubuting sitwasyon mabibigat na
❖ ipinakikita nito ang realidad sa buhay ng tao suliranin, kabiguan, kawalan, at maging sa
gayundin ang kanyang mga iniisip, ikikilos, at kamatayan
isinasaad ❖ karaniwang nagwawakas nang malungkot
❖ isinusulat o itinatanghal upang magsilbing
Melodrama
salamin ng buhay na naglalayong makaaliw,
makapagturo, o makapagbigay mensahe ❖ sadyang namimiga ng luha sa manonood
❖ isang sining na nagpapaabot sa mga napara bang wala nang masayang bahagi sa
manonood o mambabasa ng damdamin at buhay kundi pawang problema at kaawa-
kaisipang nais nitong iparating gamit ang awang kalagayan na lamang ang nangyayari
masining na pagsasatao ng mga karakter ng sa araw-araw
dulang pantanghalan ❖ karaniwang mapapanood sa mga de-
❖ maaaring mauri ayon sa paksa o nilalaman seryeng palabas at telebisyon
❖ nagkakaroon din ito ng iba’t ibang anyo batay ❖ namamatay ang bida
sa damdaming nais palitawin ng may-akda ❖ ginagamit sa musikal na dula
nito
❖ ang epekto ng damdaming taglay ng dula ay
nagdudulot ng higit na kulay at kahulugan di
lamang sa mga manonood kundi maging sa
mga taong gumaganap nito
Tragikomedya
FILIPINO REVIEWER
Second Quarter Examination
Saynete
May mga dulang hindi winawakasan sa dalawang ❖ Ang paksa ang tagaganap ng kilos na
huling sangkap. Iniiwan na lamang itong bitin sa isinasaad ng pandiwa sa pangungusap;
kasukdulan at hinahayaan na lamang ang mga sumasagot sa tanong na “sino?”.
mambabasa o manonood na humatol o magpasiya ❖ Halimbawa:
sa dapat na kahinatnan. Mapaghamon ang ganitong • Si Ruby ay humingi ng payo sa
wakas sa isip ng mga mambabasa o manonood kanyang kapatid.
o Sino ang humingi ng payo sa
kanyang kapatid? “Si Ruby”
Aspektong Teknikal
Gol o Layon
FILIPINO REVIEWER
Second Quarter Examination
❖ Ang paksa ang layon ng pandiwa sa ❖ Ang paksa ang nagpapahayag ng sanhi ng
pangungusap; sumasagot sa tanong na kilos ng pandiwa sa pangungusap;
“ano?”. sumasagot sa tanong na “bakit?”.
❖ Halimbawa: ❖ Halimbawa:
• Binili ni Marie ang bulaklak. • Ikinatuwa ni Ynez ang pagbili ng
o Ano ang binili ni Marie? rosas ng kanyang nobyo para sa
“bulaklak” kanya.
o Bakit natuwa si Ynez? “dahil
Ganapan o Lokatib siya ay binilhan ng rosas ng
❖ Ang paksa ang lugar na ginaganapan ng kanyang nobyo
pandiwa sa pangungusap; sumasagot sa Direksyunal
tanong na “saan?”.
❖ Halimbawa: ❖ Ang paksa ang nagsasaad ng direksyon ng
• Pinadausan ng paligsahan ang kilos ng pandiwa sa pangungusap;
bagong tayong entablado. sumasagot sa tanong na “tungo
o Saan pinagdausan ang saan/kanino?”.
paligsahan? “sa bagong ❖ Halimbawa:
tayong entablado” • Pinuntahan ni Henry ang tindahan
para mamili ng kagamitan
Benepaktib/Tagatanggap o Tungo saan pumunta si
❖ Ang paksa ang tumatanggap sa kilos ng Henry para mamili ng
pandiwa sa pangungusap; sumasagot sa kagamitan? “Sa tindahan”
tanong na “para kanino?”. Suriin ang pagkakaiba
❖ Halimbawa:
• Si Anna ay ipinagluto ni nanay ng 1. Tagaganap o Aktor Pokus
masarap na ulam. • Ang nanay ay bumili ng tinapay sa
o Para kanino ang ipinagluto ni supermart.
nanay ng masarap na ulam? 2. Layon/Gol
“kay Anna” • Ang tinapay ay binili ng Nanay sa
supermart.
Gamit o Instrumental
3. Lokatib/Ganapan
❖ Ang paksa ang kasangkapan o bagay na • Ang supermart ay binilhan ng Nanay
ginagamit upang maisagawa ang kilos ng ng tinapay.
pandiwa sa pangungusap; sumasagot sa 4. Instrumental/Gamit
tanong na “sa pamamagitan ng ano?”. • Ang pera ay ipinangbili ng Nanay ng
❖ Halimbawa: tinapay sa supermart.
• Ipinampunas ni Maria ang basahan 5. Benepaktib/Tagatanggap
sa mesa. • Ipinamili ng Nanay ang mga bata ng
o Sa pamamagitan ng ano tinapay sa supermart.
pinunasan ni Maria ang 6. Kosatib/Sanhi
mesa? “basahan” • Ikinatuwa ng mga bata ang biniling
tinapay ni nanay sa supermart.
Kosatib o Sanhi
7. Direksyunal
FILIPINO REVIEWER
Second Quarter Examination
❖ ang mga salitang binabanggit sa tulang nag- Idyoma – mga pahayag na karaniwang hango mula
iiwan ng malinaw at tiyak na larawan sa sa karanasan ng tao, mga pangyayari sa buhay at
isipan ng mambabasa sa paligid subalit nababalutan ng higit na malalim na
❖ halimbawa: kahulugan
• Pamula sa dugo ng kalabang puksa,
Naglambong sa usok, bangis ay Halimbawa:
umamba 1. namamangka sa dalawang ilog - taong
Simbolismo hindi tapat, balimbing
2. tinik sa lalamunan - problema o hadlang
❖ Ang mga simbolo o mga bagay na ginamit sa sa buhay
tulang may kinakatawang mensahe o 3. magdilang-anghel - nagiging totoo ang
kahulugan at nagpapalalim sa diwa o sinabi
esensiyang taglay ng tula 4. magbuhay ng sariling bangko -
❖ Halimbawa: mayabang
• bituin – pangarap 5. suntok sa buwan - mahirap, imposible
• ilaw – pag-asa 6. nakalutang sa ulap - sobrang saya o galak
7. matalim ang dila - masakit magbitaw ng
Kariktan salita
8. basang-sisiw - nakakaawa
❖ Ayon kay Julian Cruz Balmacedam maaaring
9. putok sa buho - anak sa labas
bigkasin ang isang hanay-hanay ng mga
10. mahapdi ang bituka - nagugutom
talatang tugma-tugma ang mga dulo at
11. alog na ang baba - matanda na
sukat-sukat ang mga bilang ng pantig ngunit
12. anak-pawis - mahirap
di pa rin matatawag na tula kung hindi
13. bahag ang buntot - duwag
nagtataglay ng kariktan
14. balat-kalabaw - di marunong mahiya
❖ May mga tulang walang sukat at tugmang
15. balat-sibuyas - maramdamin
sinusunod subalit matatawag pa ring tula
16. buto’t-balat - payat na payat
sapagkat pilimpili ang mga salita, kataga,
17. ginintuang puso - mabuting kalooban
parirala, imahen o larawang-diwa, tayutay o
18. ilista sa tubig - utang na wala nang
talinhaga, at mensaheng taglay na siyang
bayaran
lalong nagpapatingkad sa katangian nito
19. huling hantungan - libingan
bilang tula at pumupukaw sa mayamang
20. kamay na bakal - mahigpit, disiplinado
imahinasyon ng bumabasa
21. mahigpit ang sinturon - matipid
MATATALINHAGANG SALITA 22. mahaba ang pisi - mapagtimpi
23. alimuom - tsismis
Matatalinghagang Pananalita 24. pabalat-bunga - hindi tapat, pakunwari
❖ mga pahayag na di tuwiran o di literal ang Tayutay – sadyang lumalayo ang nagpapahayag
kahulugang taglay sa halip ay may sa karaniwang paraan ng pagsasalita upang higit
nakukubling mas malalim na kahukugan na mapaganda o mabigyang-halina ang isinusulat o
❖ karaniwang ginagamit sa matatalinhagang sinasabi
pananalita sa panitikan lalong-lalo na sa
panulaan sapagkat isa rin ito sa mga
itinuturing na elemento ng tula
tinawag na "No Man's Land® o "death strip" Pagsapit ng gabi ng Agosto 12, 1961 ay natulog ang
kung saan gumagala ang mga guwardiya at mga Berliner na umaasang magpapatuloy bukas
mababangis na aso. Ang mga guwardiya ay ang kanilang mga buhay. Ngunit kinabukasan,
naatasang barilin ang sinumang Agosto 13, 1961, nagulat ang lahat. Nawalan na ng
magtangkang tumakas biyahe ang tren na sinasakyan ni Amehlie
❖ Katunayan, humigit-kumulang 100,000 patungong kanlurang berlin sa halip ay isang
Berliner ang nagtangkang tumakas matayog na bakod na gawa sa alambreng may tinik
papuntang kanluran subalit nasa lima ang kagyat na nakapalibot sa kabuoan ng silangang
hanggang sampung libo lang ang berlin ang bumungad sa kanilang lahat. Sa isang
matagumpay na nakatakas. iglap ay nagbago ang kanyang buhay. Nawalan ng
❖ Umaabot sa 200 tao ang naitalang namatay trabaho, nawala ang mga kaibigan, higit sa lahat,
habang tumatakas. nalayo sa kanya ang kanyang nobyo. Isang
❖ Ang iba'y binaril at napatay ng mga pangyayaring nakapanlulumo pagkat ni sulat ay
guwardiya, ang iba nama' y namatay sa hindi maaaring makalusot sa bangungot na bakod.
sakuna dahil sa mapanganib na paraan nila
ng pagtakas. Kakalasan:
❖ Pagkalipas ng 28 taon ay nabuwag ang Ikinuwento ni Amehlie na pinahirapan at ginutom
bakod noong 1989 at ang Berlin ay naging ang kanyang mga kapwa sa Silangang Berlin.
isang ganap at buong lungsod muli noong Marami ang tumakas at nagwagi ngunit mas marami
Oktubre 3, 1990. ang nasawi at nagbuwis ng kaniya-kaniyang mga
❖ Gayumpaman, ang Berlin Wall ay buhay makatakas lamang sa tanikala ng kumonista.
mananatiling bahagi ng madilim na Hindi batid ni Amehlie kung paano muling
kasaysayang sumisimbolo sa panunupil sa magsisimula sapagkat ni sandaling pagpapaalam ay
kalayaan at karapatan ng to na nagpabago hindi nila nagawa ng kanyang nobyo. Kanyang inisip
sa buhay ng milyon-milyong Berliner. na marilag sana ang kanyang buhay kung siya ay
❖ Berlin Wall Memorial – bakod na dating nataong nasa Kanlurang Berlin sa oras na itinatatag
kumulong sa karapatan at kalayaan ng mga ang bakodkakal ng berlin.
mamamayan sa Silangang Berlin
Wakas:
Umpisa:
Dalawampu't walong taon ang lumipas, Nobyembre
Isinasalaysay ni Amehlie Böhler ang nangyari sa 9, 1989. Nabulaga ang mga Berliner sapagkat
kanyang buhay noong siya ay dalawampung taong binuksang muli ang Berlin Wall. Marami pa rin ang
gulang pa lamang. Kung saan kanyang sinaad na may takot na tumawid sa border ngunit ng lumapit
siya at kanyang mga magulang ay nakatira sa sa mga guwardiya'y nagsilundagan sa tuwa nang
Silangang Bahagi ng Berlin sa Alemanya. Kung sila ay payagang makatawid. Sa 28 taon ay isang
saan sa araw-araw ay bumibiyahe siya papuntang liham ang kanyang natanggap kay Ludwik na
kanlurang berlin upang pumasok sa trabaho. Sa sinasaad ang katagang "Hihintayin kita." Naisip
kanyang trabaho niya nakilala ang kanyang nobyo niyang huwag na lamang umasa ngunit sa kabila ng
na si Ludwik. Isinaad ni Amehlie na marami silang mga nagsisiyahan mga tao'y nasilayan niya si
plano ni Ludwik kabilang ang pagpapakasal. Sa Ludwik. Kanyang isinigaw ang ngalan nito at yinakap
katunayan, nagpatayo na nga sila ng bahay sa ng mahigpit habang luhaan. Nakita na inalagaan ni
kanlurang berlin para sa kanilang magiging pamilya. Ludwik ang itinayo nilang bahay. Hindi na rin sila
Siya ay kuntento sa buhay at wala nang mahihiling nag-aksaya pa ng oras at agad na nagpakasal. At
pa. ngayon, sa kasalukuyan, ay kanilang ginugunita ang
Kasukdulan: ika-25 taon ng kanilang kasal.
FILIPINO REVIEWER
Second Quarter Examination
SORRY SA DELAY