You are on page 1of 8

Asal Usul Keong Mas / Candra Kirana

Ing jaman biyen, ana salah sijining raja jenengen Raja Kertamarta. Raja Kertamarta
mimpin kerajaan sing megah lan endah. Jenenge kerajaane yaiku Karajaan Daha.
Raja Kertamarta duwe anak kang ayu banghet, jenenge Dewi Galuh lan Candra
Kirana.Raja lan para anake urip kanthi seneng.
Pertunangan Candra Kirana dan Inu Kertapati
Ing salah sijining dina, ana pangeran saking Kerajaan Kahuripan sing teko menyang
Kerajaan Daha. Pangerann kasebut jenenge Raden Inu Kertapati. Raden Inu menyang
Daha merga arep nglamar salah sijine anake Raja Kertamarta.
Raden Inu langsung katresnan marang Candra Kirana sawisi delok dheweke.
Lamarane Raden Inu di tampa kanthi seneng. Nalika nglamar, Raden Inu langsung
ngajak Candra Kirana rabi. Candra Kirana seneng banget di ajak rabi.
Nanging, Dewi Galuh yaiku dulure Candra Kirana ora seneng ana kabar kasebut.
Dewi Galuh duwe rasa maring Raden Inu, sahingga dheweke duwe rasa iri. Dewi Galu
ngrasa yen awake luwih pantes rabi karo Raden Inu tinimbang Candra Kirana.
Kelicikan Dewi Galuh
Amarga rasa irine Dewi Galuh nemen banghete, dheweke mikir piye carane nyingkirno
Candra Kirana saking Karajaan.
Sawise nemu akal, Dewi Galuh budal nemoni mbah dhukun. Dhukun kasebut di
kongkon gawe nyihir Candra Kirana ben ora sid rabi. Mbah dhukun nerima apa sing di
printah Dewi Galuh. Nanging sihir kasebut ora iso melbu istana.
Sahingga Dewi Galuh kudu gawe Candra Kirana metu utowo di usir saking istana.
Ora kentekan akal, Dewi Galuh langsung wae ngefitnah Candra Kirana, sahingga Raja
kudu ngusir Candra Kirana metu tekan istana.
Candra Kirana Menjadi Keong Mas
Nalika Candra Kirana metu istana, dheweke ketemu karo mbah dhukun kasebut.
Candra Kirana di sihir dadi keong mas.
Nanging kutukan kasebut iso ilang nalika Candra Kirana ketemu karo Raden Inu
Kertapati.
Candra Kirana rumangsa ora duwe pengarep-arep amarga carane kanggo dadi
manungsa kaya ora mungkin.
Keong Mas Di Pelihara Mbok Rondho
Ing salah sijining dina, ana mbok rondho sing golek iwak kanggo jala. Candra Kirana
utawa keong mas kasebut kena jalae mbok rondho.
Mbok rondho kaget merga nemu keong mas kang endah banghet. Akhire mbok rondho
ngerumat keong mas kasebut lan menehi mangan ben ora mati.
Esuke mbok rondho menyang kali golek iwak, nanging ora entuk iwak. Amarga wis
suwe ana ing kali, mbok rondho bali menyang omah.
Nalika mulih, dheweke kaget banget merga weruh ana panganan sing enak banget ing
meja.
Mbok rondho kaget banget lan mikir sopo sing gawe lan masak panganan iki.
Mbok Rondho Bertemu Wujud Asli Keong Mas
Kadadeyan kaya ngene terus dumadi ing dina-dina sabanjure. Amarga mbo rondho
penasaran, dheweke banjur ethok-ethok arep menyang segara.
Asline dheweke mung pingin delok sopo sing bakal teka ing omah lan nyiapake
panganan enak kaya biasae.
Mbok rondho kaget! Sing di delok si mbok yaiku keong mas sing rupane dadid cah ayu
lagi nyiapke panganan ing pawon.
Mbok rondho langsung melbu omah lan takon marang Keong Mas.
“”Cah ayu, jane kowe iki sopo? Takone mbok rondho.
“Kula yaiku putri keraton Daha kang di sihir dados keong mas” Wangsulane keong mas.
Candra Kirana njlentrehake sapa dheweke lan kenapa dhewe dadi keong. Sawise
rampung nerangake, Candra Kirana ganti maneh dadi keong.
Perjalanan Raden Inu Bertemu Keong Mas
Sakliyane kuwi, Raden Inu Kertapati terus nggoleki calon bojone. Dheweke rumangsa
bingung banghet saiki calon bojone ana endi lan kenapa ora ngekei kabar.
Nanging Raden Inu Kertapati yakin banghet yen Candra Kirana isih urip. Mula dheweke
ora nyerah nggoleki.
Mbah dhukun kuwi akhire ngerti yen pangeran ora mandheg nggoleki Candra Kirana.
Dheweke duwe rencana supaya pangeran ora nemokake dheweke. Penyihir maih dadi
gagak.
Nalika ing dalan, pangeran ketemu gagak sing wujud asline mbah dhukun sing nyihir
calon bojone. Gagak iki matur marang pangeran lan menehi ana ngendi yen arep
nggoleki Candra Kirana.
Raden Inu Kertapati bungah banget amarga rumangsa oleh pitulungan. Banjur nututi
manuk gagak menyang ngendi wae.
Nanging suwe-suwe Raden Inu Kertapati rumangsa bingung merga ngrasa mlaku wis
adoh nanging durung tekan panggonan sing di tuju.
Banjur Raden Inu ketemu si mbah sing ora sehat. Jebule si mbah iki wong kang sakti
lan ngerti yen manuk iku penyihir utawa mbah dhukun.
Si mbah gepuk manuk gagak kuwi sampe manuke mati. Banjur si mbah ngandani
Raden Inu Kertapati supaya goleki calon bojone ing Deso Dadapan.
Raden Inu Bertemu Keong Mas
Nalika Raden Inu mlaku lan tutuk ing Desa Dadapan, bekale entek. Raden Inu ngelak
banghet. Banjur dheweke weruh yen ana omah ing mburi lan dheweke jaluk ngombe
lan panganan ing omah kasebut.
Nalika tekan kono, dheweke nemokake ora mung banyu ngumbe! Dheweke weruh lan
delok yen Candra Kirana lagi masak lan nyiapake panganan.
Raden Inu Kertapati rumangsa seneng banghet ketemu calon bojone. Sawitari iku
kutukan kasebut ilang, Candra Kirana wis ora dadi keong mas.
Akhire Candra Kirana di gawa menyang Kraton Daha kaliyan mbok rondho sing nulung
calon bojone.
Akhir Cerita Keong Mas
Ing dalan, Candra Kirana njlentrehake kabeh kedadeyan lan alasane kenapa dheweke
dadi keong mas. Raja Kertamarta njaluk pangapura marang Candra Kirana merga wis
ngusir dheweke saking istana.
Dewi Galuh di ukum merga tumindakake kang olo banjur dheweke lunga menyang alas
kanggo ngindari ukuman. Nanging Dewi Galuh tiba ing jurang.
Akhire Candra Kirana lan Raden Inu rabi kanthi seneng. Dheweke nggawa mbok
rondho saka dhusun Dadapan menyang kraton lan urip tentrem ing salawas-lawase.
Unsur Intrinsik Keong Mas
Setelah membaca cerita rakyat secara keseluruhan, selanjutnya kita dapat
menganalisis unsur-unsur yang terdapat dalam cerita.
Berikut unsur intrinsik cerita rakyat keong mas bahasa Jawa.
Tema
Tema Cerita
Legenda ini menceritakan tentang ketulusan hati seseorang yang dapat melenyapkan
sihir atau kutukan.
Berkat bantuan mbok rondho yang tulus, Candra Kirana yang semula menjadi keong
mas dapat bertemu dengan kekasih hatinya yaitu Raden Inu Kertapati.
Tokoh
Tokoh Cerita
 Raja Kertamarta : dapat di golongkan sebagai tokoh tritagonis karena
kecenderungannya yang tidak baik dan tidak jahat juga. Di awal cerita Raja
Kertamarta termasuk raja yang bijaksana dan menyayangi keluarganya.
Namun Raja menjadi tokoh antagonis ketika raja tidak segan mengusir putrinya yaitu
Candra Kirana karena di fitnah tanpa menjalankan penyelidikan lebih dulu.
 Candra Kirana : termasuk tokoh protagonis. Di ceritakan sebagai gadis yang baik
hati dan cantik sehingga Raden Inu Kertapati menyukainya.
 Raden Inu Kertapati : di gambarkan sebagai tokoh yang tampan, gagah, berani dan
setia. Kesetiaan Raden Inu teruji ketika mencari keberadaan Candra Kirana yang
tidak tahu ada dimana. Raden Inu tetap gigih mencarinya meski tanpa tujuan.
 Dewi Galuh : termasuk tokoh antagonis. Dalam cerita Dewi Galuh di gambarkan
sebagai orang yang memiliki rasa iri dan dengki terhadap saudaranya.
Karena perasaannya irinya, dia menggunakan segala cara untuk menyingkirkan
saudaranya. Yakni dengan memfitnah dan meminta bantuan dukun sehingga
saudaranya di sihir menjadi keong mas.
 Mbok Rondho : nenek ini dalam cerita adalah orang yang menolong keong mas.
Mbok rondho memelihara keong mas dengan memberinya makan dan menyediakan
tempat khusus.
Mbok rondho memiliki sifat yang tulus, meskipun dia tahu jati diri Keong Mas yang
memiliki kekuatan. Dia tetap tidak meminta apapun.
 Mbah Dukun / Penyihir : karakternya jahat karena sudah mengutuk Candra Kirana
menjadi keong.
Dukun tersebut juga berencana menghalangi Raden Inu untuk menemukan Candra
Kirana dengan menyamar menjadi burung gagak dan memberi Raden Inu informasi
palsu.
 Kakek di Hutan : Dalam cerita kakek tersebut membantu Raden Inu menunjukkan
jalan agar bertemu dengan Candra Kirana. Karakternya yang baik hati dan mau
menolong dapat menyelamatkan seseorang dari kutukan.
Latar
Latar Cerita
 Latar Tempat : Kerajaan Daha, Kerajaan Kahuripan, hutan, sungai dan rumah mbok
rondho.
 Waktu : Pagi, siang dan malam.
 Latar Suasana : Pada zaman dahulu yang bentuknya masih kerajaan sehingga
banyak hutan belantara.
Pada saat tersebut ilmu mistis masih sangat kental. Hal ini di gambarkan ketika Dewi
Galuh mendatangi dukun / penyihir untuk mengutuk saudaranya yaitu Candra Kirana.
Alur
Alur Cerita
Cerita rakyat keong mas menggunakan alur maju. Pada awalnya di ceritakan
keharmonisan keluarga Raja Kertamarta dengan para putrinya.
Sampai timbul konflik karena rasa iri dari anak Raja Kertamarta yaitu Dewi Galuh
kepada Candra Kirana.
Rasa iri Dewi Galuh ini sampai menyebabkan Candra Kirana di fitnah dan di sihir
menjadi Keong Mas.
Akhir cerita di tutup dengan penyelesaian konflik tersebut. Dimana setiap peran
mendapat balasan dari perbuatannya.
Sudut Pandang
Sudut Pandang Cerita
Legenda Keong Mas menggunakan sudut pandang orang ketiga. Hal ini karena
pengarang menceritakan kisah orang lain.
Amanat / Pesan legenda
Pesan Moral Cerita Keong Mas
 Rasa iri dan dengki pada akhirnya akan merugikan diri sendiri.
Seperti Dewi Galuh yang di penuhi rasa iri dan dengki dia rela melakukan apapun untuk
menyingkirkan adiknya.
Padahal jika saja dia mau berfokus pada kecantikannya, mungkin dia bisa
mendapatkan pangeran yang lebih tampan dan baik dari Raden Inu.Sehingga akhir
hidupnya akan bahagia.
Namun karena penyakin iri dan dengkinya, maka Dewi Galuh menyakiti banyak orang
termasuk dirinya sendiri.
Bukan hanya menyakiti Candra Kirana dengan memfitnahnya dan menyihir menjadi
keong mas.
Dewi Galuh juga menyakiti hati ayahnya yakni Raja Kertamarta yang bersedih karena
harus berpisah dengan putrinya.
Selain itu, akibat perbuatan Dewi Galuh. Dia menyakiti Raden Inu Kertapati yang harus
berpisah dengan tunangannya.
 Pada akhirnya kekuatan cinta akan mengalahkan segalanya.
Raden Inu sangat mencintai Candra Kirana dengan tulus bahkan setela tunangannya
berubah menjadi keong mas. Sihir keong mas menghilang karna kekuatan cinta Raden
Inu yang sangat tulus.
ng jaman biyen ana sawijining putri kang aran Candra Kirana kang disihir
dari keong mas dening salah siji dukun jahat.
Sawise disihir dadi keong mas. putri Candra Kirana banjur dibuwang
menyang segara.
Sadurunge dibuwang si dukun ngomong yen putri Candra Kirana bisa bali
kaya wingi uni yen kutukane diilangi karo Raden Inu Kertapati.
Sasuwene manggon ana ing njero keong mas. Putri Candra Kirana bisane
mung ndedonga supaya enggak uwal saka pacoban kang lagi ditandang.
Pinuju sawijining dina ana sawijining Mbok Randha Dhadhapan kang lagi
njala iwak.
Tanpa sengaja jaringe Mbok Randha katut njaring keong mas sing ing
njerone ana Putri Candra Kirana.
Nalika Mbok Randha nonton asil jaringane. Mbok Randha rumangsa
nggumun ana keong mas kang endah banget.
Wusanane keong mas kuwi digawa mulih lan diopeni kanthi becik. Dina
candhake Mbok Randha njaring maneh. Nanging apese dina kuwi ora ana
iwak siji-sijia sing kasil digawa mulih Mbok Randha.
Sakawit atine Mbok Randha sedhih banget, nanging bareng teka ngomah rasa
sedhih mau ilang. Jalaran satekane ngomah Mbok Randha weruh ana maneka
panganan enak kang wis sumadya ing ngisore tutup sega.
Kahanan kaya ngene iki dumadi bola-bali. Mbok Randha kang penasaran
banjur nyoba nggoleki sisik melik ngenani sapa pawongan kang wis nyedhini
dheweke panganan kang enak saben dinane.
Saiba kagete Mbok Randha bareng ngerti yen sing nyepakake panganan iku
ora liya putri kang mujudake malihane saka keong mas sing digawa mulih
sawetara wektu kepungkur.
Bareng ngerti keong mase dudu keong biyasa, Pinuju sawijining dina, Mbok
Randha takon marang putri.
Saiba kagete Mbok Randha sawise ngerti yen putri sing malihane keong mas
iku mujudake putri saka kerajaan kediri.
Ing kalodhangan iku Putri Candra Kirana uga njaluk tulung menyang Mbok
Randha supaya diewangi nemokake Pangeran Inu Kertapati, pamrihe supaya
kutukan saka dukun bisa ilang.
Dina terus lumaku, pinuju sawijining dina ana udan deres sing ndadekake
salah siji nom-noman kang lagi ngumbara nunut ngiyup ing gubuge Mbok
Randha.
Nom-noman iku ditampa kanthi becik dening Mbok Randha. Udan sing
tumurun nganti wengi meksa nom-noman mau nginep ing daleme Mbok
Randha.
Pinuju kuwi keong mas duweke Mbok Randha malih rupa dadi putri. Saiba
kagete si putri bareng ngerti yen nom-noman sing nginep iku jebul Pangeran
Inu Kertapati.
Kocape Putri Candra Kirana enggal nemoni Pangeran Inu Kertapati, Ing kono
Putri Candra Kirana crita apa wae kang dialami lan kena ngapa dheweke bisa
dadi keong mas lan nganti tekan daleme Mbok Randha.
Critane Candra Kirana iki sanalika ndadekake Pangeran Inu Kertapati
muntab. Dina candhake Pangeran Inu Kertapati bali menyang kerajaan lan
ngutus supaya prajurite ngrangket dukun sing wis menehi kutukan menyang
Putri Candra Kirana.
Ing perangan liya, Pangeran Inu Kertapati uga menehi hadiah kang gedhe
marang Mbok Randha kang wis ngrumat kekasihe kanthi becik.
Sawise sing ala nampa paukuman lan sing becik nampa bebungah. Pangeran
Inu Kertapati lan Putri Candra Kirana banjur rabi. Sawise ngalami maneka
pacoba kang nguras tenaga lan waspa. Wusanane kekarone urip mulya
selawase.

You might also like