BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ

Bilgi ve iletişim teknolojileri, bilgiye ulaşılmasını ve bilginin oluşturulmasını sağlayan her türlü görsel, işitsel, basılı ve
yazılı araçlardır.
BİT’İN ÖNEMİ
 Bilgiye hızlı ve kolay bir şekilde ulaşmayı sağlar.
 Maliyeti azaltır ve verimliliği arttırır.
 Zaman tasarrufu sağlar.
 Kâğıt tüketimini azaltarak doğanın korunmasına katkıda bulunur.
 Anlık iletişimi kolaylaştırır. İletişim ve hızlı haberleşmeyi sağlar.
 Bilginin kolay ve güvenli bir şekilde saklanmasını sağlar.
 Veri girişini kolaylaştırır.
 Hayatı kolaylaştırır‐
BİT’İN SAĞLIKTAKİ YERİ :Bilgisayarlı tomografi, mikro cerrahi yöntemleri, 182 sayesinde randevu almak, e‐Devlet ile
randevu almak ve hastane işlemlerini gerçekleştirmek (MHRS= Merkezi Hasta Randevu Sistemi) vb.
BİT’in Ulaşımdaki Yeri:Ulaşım araçları için bilet almak, navigasyon cihazları, telekomünikasyon işlemleri, uydular,
uçaklar, simülasyon cihazları vb.
BİT’in Güvenlikteki Yeri: Güvenlik kameraları, ışık/ses/ısı sensörleri vb.
BİT’in Bankacılık ve Alışverişteki Yeri :Bankaya gitmeden ödeme yapabilme (internet bankacılığı), sesli imza, istediğimiz
anda para transferi yapabilme, ATM’ler, internet alışverişi vb.
BİT’in İletişimdeki Yeri: Görüntülü/sesli konuşmalar, görüntülü konferanslar, e‐posta, akıllı saat ile haberleşme vb.
BİT’in Mühendislikte ve Mimarlıktaki Yeri: Bilgisayarlı çizimler sayesinde hesaplamaların daha doğru olması,
simülasyon kullanımı, 3B yazıcı çıktıları, bilgisayar programları vb.
BİT’in Üretim ve Sanayideki Yeri: Araba üretimi, karekod okuyucular, 3B yazıcılar, 3B yazıcılar ile üretilen arabalar,
otomotiv sanayisindeki gelişmeler, donanım sanayisindeki yenilikler, askerî sanayideki yenilikler (ses/ısı dedektörlü
gözlükler) vb.
BİLGİSAYAR KULLANIRKEN DİKKAT ETMEMİZ GEREKENLER
 Ekran göz hizasına gelmeli
 Ekrana yakından bakılmamalı.
 Ayaklar yer ile temas etmeli, yer ile temas etmediği durumda desteklenmeli.
 Dik oturmalıyız.
 Kollar dirseklerden 90 derece kırılmalı.
 Bilekler klavye kullanırken desteklenmeli.
 Koltuk yüksekliği ayarlanabilir olmalı.
 Her bir saatlik çalısma süresi sonunda 5‐15 dakikalık aralar verilmeli. Ara verildigi sırada gözler dinlendirilmeli (Kitap
okumak veya televizyon izlemek gibi aktivitelerden kaçınılmalı. ). Ara verildigi sırada hareketli egzersiz yapılmalı
(Bisiklet sürmek, yürüyüs yapmak, paten kaymak vb. ).
TEKNOLOJİNİN ETKİLERİ
1‐Nomofobi: Kişinin cep telefonundan uzaklaşma kaygısı.
2‐ Fomo: Gelişmeleri takip edememe kaygısı.
3‐ Ego Sörfü: Sürekli olarak kendi ismini internette aratarak hakkında yazılanları öğrenmek.
4‐ Google Takibi: Sürekli olarak etrafındaki insanları internette aratmak.
5‐Siberkondri: Hastalığını anlamak için doktora başvurmak yerine internetten araştırarak çözmeye çalışmak.
6‐Photolurking: Sosyal hesaplarda sürekli fotoğraflara bakarak zaman geçirmek, paylaşımlarını kimlerin takip ettiğini
kontrol etmek.
7‐ Cheesepodding: Sürekli mp3 indirme hastalığı.
8‐ İnternet Siniri: Cihazlardaki performans düşüklüğünün kişide sinire neden olması.
9‐Phubbing: Akıllı telefon bağımlılığı olarak bilinmektedir (Akıllı telefonlarını sürekli elinde tutan kullanıcılar
karşısındakinin söylediklerine odaklanmak yerine telefon ekranlarına dikkatlice bakmakta ve karşısındaki kişiyi
önemsememektedir. Bu durum phubbing hastalığı olarak ifade edilmektedir.).
10‐ Elektronik Uykusuzluk: Dinlenme saatleri esnasında bile akıllı telefonuyla, tabletiyle, bilgisayarıyla uğraşan
kullanıcılar bu hastalığa yakalanmış demektir. Elektronik uykusuzluk sağlık açısından da büyük sorunları beraberinde
getirmekte, sindirim sorunları, kronik yorgunluk ve büyük ağrılara neden olmaktadır.
11‐Fantom Vibrasyon (Hayalet Titreşim): Telefonlarının çalmadığı zamanlarda bile sürekli titrediğini hisseden
kullanıcılar bu hastalığa yakalanmış demektirler.
12‐Facebook Depresyonu: Pek çok konuda olumsuz olayların tekrar tekrar paylaşıldığı sosyal platformda insanların
depresyona sürüklenmesi olayıdır.

1
13‐Selfie Hastalığı (Selfitis): Kendi fotoğrafını çekip sosyal medyada takıntılı bir biçimde paylaşma durumudur.
14‐Borderline Selfitis: Kişinin kendi resmini en az günde üç kez çekmesi ama sosyal medyada paylaşmamasıdır.
iŞLETİM SİSTEMLERİ
İşletim sistemi: bilgisayara ait tüm donanım ve yazılım kaynaklarını kullanarak bilgisayarın yönetimini sağlayan bilgisayar
ve kullanıcı arasındaki ara yüz yazılımlarıdır. Arayüz: kullandığımız elektronik cihazın kullanıcıya sunduğu ekrandır.
1‐Windows: Microsoft firması tarafından bilgisayarlar için üretilmiştir.
2‐Linux: açık kaynak kodlu ücretsiz yazılımdır.
3‐Pardus: tübitak tarafından oluşturulmuş yerli işletim sistemimizdir.
4‐Mac‐os: apple tarafından mac bilgisayarlar için üretilmiştir.
5‐Android: Google firması tarafından telefonlar için üretilmiştir.
6‐IOS: apple tarafından Iphone telefonlar için üretilmiştir.
7‐Windows phone : Microsoft firması tarafından telefonlar için üretilmiştir.

İşletim sisteminin görevleri

1‐Bellek Yönetimi: bilgisayardaki depolama birimlerinin ve Rastgele Erişimli Belleğin (RAM) çalışmasını düzenler.
2‐Dosya ve Klasör Yönetimi: Dosyaların ve klasörlerin saklanması, erişilmesi, korunması, paylaşılması işletim sisteminin
temel işlevlerindendir.
3‐Uygulama Yönetimi: Bilgisayarımıza kurulan diğer tüm programları yönetir.
4‐ Giriş‐Çıkış Birimlerinin Yönetimi: klavye, fare, ekran, yazıcı gibi giriş‐çıkış birimlerinin yönetilmesini sağlar.

DOSYA YÖNETİMİ
Dosya ve Klasör Kavramları
Dosya : Üzerinde işlem yapılıp kaydedilebilen birimlerdir. Resimler, müzikler, videolar, yazılar birer dosyadır.
Klasör: Dosyaları birarada, düzenli bir şekilde saklanmasını sağlayan bölümlerdir.
Klasör oluşturma:
1‐ oluşturulmak istenen yerde sağ tuşa basılır.
2‐ Gelen menüden Yeni üzerine gidilir.
3‐ Klasör üzerine gelinir ve farenin sol tuşu ile tıklanır.
4‐ Klasöre istenilen isim verilir. isim verilmezse Windows “Yeni Klasör” adını verir.

2
Dosya ve Klasörlerin Özellikleri

Bir dosya ya da klasörün üzerinde sağ tıklanır, açılan menüden özelliklere tıklanır. Yandaki resimde bir dosyanın
özellikler penceresi verilmiştir

1‐ BİLGİSAYAR VE SAĞLIK yazan alan dosyanın adını

gösterir.
2‐ Dosya Türü: Özelliklerine baktığımız hangitürde bir
dosya olduğunu belirtir.
3‐ Birlikte Aç: Dosyanın hangi programla
açılabileceğini gösterir.
4‐ Konum: dosyanın adresidir. Yani bilgisayarda
yazılımsal olarak nerede kayıtlı olduğunu gösterir.
5‐ Boyut: dosyanın içindeki bilgi miktarını gösterir.
6‐ Diskte boyutu: dosyanın kayıtlı olduğu donanım
parçasında (Sabit disk, flash bellek, CD gibi) ne
kadar yer kapladığını gösterir.
7‐ Oluşturulma: dosyanın ne zaman oluşturulduğunu
gösterir.
8‐ Değiştirme: Dosyanın üzerinde ne zaman değişiklik
yapıldığını gösterir.
9‐ Erişim: Dosyanın en son ne zaman açıldığını
gösterir.

Dosya uzantıları: bir dosyanın türünü belirleyen dosyanın uzantısıdır.

DOSYA UZANTILARI:
1‐ Resim Dosyaları
.Gif: animasyonlu, hareketli resimlerdir.
.Jpeg: internette en çok kullanılan resim türüdür. Diğer resim türlerine göre az yer kaplar, çünkü sıkıştırılmıştır.
.Bmp: windowsun temel resim dosya uzantısıdır. Çok büyük yer kaplar. Paint programıyla yaptığımız resimler bmp
uzantılıdır.
2‐ Müzik dosyaları
.Wav: windowsun temel ses dosyalarının uzantısıdır.
.Mp3: sıkıştırılmış müzik dosyalarının uzantısıdır.
3‐ Video dosyaları
.Avi: standart bilgisayar film dosyasıdır.
.Mp4: Cep telefonu veya internetten gelen Film Dosyasıdır.
.Mov: Apple firması tarafındna üretilmiş film dosyasıdır. Quick Time player programıyla açılır.
4‐ Doküman dosya uzantıları
.Doc,.docx: microsoft office word dosyalarının uzantılarıdır.
.Xls,.xlsx: microsoft office excel dosyalarının uzantılarıdır.
.Ppt,.pptx: microsoft office powerpoint dosyalarının uzantılarıdır.
.txt: metin belgesi dosya uzantısıdır. Not defteri ile açılabilir.
.pdf: Adobe firmasının geliştirdiği resimli ve yazılı döküman formatıdır. Adobe reader programı ile açılabilir.
5‐ Diğer uzantılar
.exe: kurulum dosyalarının uzantılarıdır.
.dll: sistem dosyalarının uzantılarıdır.
.zip: Paket haline getirilmiş sıkıştırılmış dosyaların uzantılarıdır. Winzip programıyla açılabilir.
.rar: Paket haline getirilmiş sıkıştırılmış dosyaların uzantılarıdır. Winrar programıyla açılabilir.
Dosya ve klasörleri sakladığımız donanımlara depolama birimleri denir.
3
Bilgisayar Depolama Birimleri
Kaydedilmek istenen tüm bilgilerin kalıcı olarak saklanabilmesini sağlayan birimlerdir.
1‐Sabit disk(hard disk): (dahili depolama birimidir) işletim sistemi de dahil tüm yazılımları içerisinde bulunduran cihazdır.
Bilgisayar kasasında sabitlenmiş olarak bulunur.
2‐Cd ve Dvd: (harici depolama birimidir) film, müzik, oyun gibi fazla yer tutan dosyaların saklandığı birimlerdir. Cd’ler
yaklaşık 700 mb ve dvd’ler 4 gb bir büyüklüğe sahiptir.
3‐Usb bellek (flash bellek) : (harici depolama birimidir)taşınması kolay ve kullanımı çok yaygın olan bir kayıt ortamıdır.
4gb, 8gb, 16 gb gibi farklı kapasitelerde modelleri vardır.
4‐Taşınabilir harddisk: (harici depolama birimidir)çok büyük kapasitelerdeki bilgileri saklamak ve yedeklemek için
kullanılır. Bilgisayara takılıp çıkarılabildiği ve sabit disklere göre daha taşınabilir olduğu için böyle adlandırılırlar.
5‐Hafıza kartı: flash bellek ile tek farkları görünüş ve bilgisayara bağlantı şeklidir. Cep telefonları, akıllı telefonlar,fotoğraf
makinelerinde yaygın olarak kullanılırlar. Kart okuyucularla bilgisayara bağlanırlar.
ETİK DEĞERLER
Etik: Etik; doğru ile yanlışı, haklı ile haksızı, iyi ile kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek, bunun
sonucunda da doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır. Olumlu davranışlarımızdır.
İnternet Etiği: İnternet üzerinde iletişimde bulunurken doğru ve ahlaki olan davranışlarla, yanlış ve
ahlaki olmayan davranışları belirleyen kurallar bütünüdür. İnternet etiği, gerçek hayatta insanlara
gösterdiğiniz saygı ve nezaketin, olumlu davranışların internet ortamında da gösterilmesidir.
İnternet etiği ile ilgili örnekler
 Bilgisayarı insanlara zarar vermek için kullanmamalıyız.
 Parasını ödemediğimiz yazılımları kopyalayıp kullanmamalıyız
 Başkalarının gizli ve kişisel dosyaların izinsiz erişmeye çalışmamalıyız
Dijital yurttaşlık: İnternet aracılığı ile dünyanın dört bir yanından birbirine bağlanan insanlar aynı
çevrim içi ortamı paylaşırlar. Tıpkı, bizim aynı ülkeyi, aynı şehri paylaştığımız gibi. Buna dijital ya da
siber dünya da denir. Dijital ortamı paylaşan, internet etiği kurallarına uygun davranan kişilere dijital yurttaşlık denir.
Dijital zorbalık: dijital yurttaşlık kurallarına uyulmadığında dijital zorbalık yapılmış olur.
Dijital zorba olmamak için, uzak durulması gereken davranışlar:
 Başkalarına hoşlarına gitmeyecek sözler söylemek,
• Başkalarının kişisel bilgilerini yayınlamakla tehdit etmek,
• Onur kırıcı sözler söylemek,
• İzinsiz bir şekilde, başkasına ait bir içeriği ve fotoğrafı kullanmak/yayınlamak,
• Kaba sözler içeren mesajlar göndermek, yorumlar yapmak,
• İnsanlara hoşlanmadıkları isim ve sıfatlarla hitap etmek,
• Doğru olmayan bilgiler ile profiller oluşturmak ve bu profiller üzerinden paylaşımlar yapmak,
• Gerçek dışı bilgiler yaymak,
• Başkaları hakkında asılsız haberler yaymak ya da bu konuda yorum yapmak,
• Başkalarının şifre ve kişisel bilgilerinin gizliliğine saygı duymamak ve bu tür bilgileri ele geçirmeye
çalışmak.

4
Telif Hakkı:
Telif hakları kendi emeğimiz ile oluşturduğumuz ürünler için sahip olduğumuz haklardır. Kullanma, paylaşma ve
değiştirme gibi izinleri kapsar. Eserlerimizin izin verildiği kadar kullanımını sağlar. Eser sahibinin haklarını korur.
eser sahibinden izin alınmadan çoğaltılan dağıtılan ürünlere korsan ürün denir.
Adil kullanım hakkı: Telif hakkı olan ürünlerin hangi sınırlar dahilinde kullanılabileceğini adil kullanım
belirler.
 Eserin belirli bir bölümünü kullanmak,
 Eseri eğitim amaçlı kullanmak,
 Eseri ticari amaç dışında kullanmak
adil kullanım kapsamında olabilir.
Kullanım haklarına göre yazılımlar
1‐Lisanslı Yazılım: Belirli ücret karşılığında tüm kullanma hakkının satın alındığı yazılımdır. Ticari amaçlıdır. Örnek :
Windows, Microsoft office yazılımları
2‐Ücretsiz Yazılım(Freeware): Hiçbir ücret ödemeden kullanılan yazılımdır. İnternetten ücretsiz indirilebilir ve süre
kısıtlaması yoktur. Google Chrome gibi
3‐Demo Yazılım: tanıtım amaçlı hazırlanmış, Kısıtlanmış kullanım hakkı sunan tanıtım yazılımıdır. Ücretsizdir ama
yazılımın tüm özelliklerini (yada oyunsa tüm aşamalarını) kullanamayız.
4‐geçici kullanım(trial): Deneme amaçlı olan ve belli bir süre tüm özellikleriyle kullanım hakkı veren
yazılımlardır. Deneme süresi genelde 15 yada 30 gündür. Süre bitince yazılım hiçbir özelliği çalışmaz. Örnek : Antivirüs
programları
5‐beta yazılım: Henüz gelişim sürecini tamamlamamış olan ve geliştiriciler ile kullanıcılar tarafından sistem hatalarının
bulunması, rapor vermeleri için yayınlanan yazılım sürümüne beta denir.

Bilişim suçları: “Teknoloji kullanarak dijital ortamda kişi veya kurumlara maddi veya manevi olarak zarar vermek” bilişim
suçları olarak tanımlanabilir.
En çok karşılaşılan bilişim suçları:
1‐Bilgisayar sistemlerine ve servislerine yetkisiz erişim.
2‐Bilişim sistemlerini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme.
3‐Kanunla korunmuş bir yazılımın izinsiz kullanılması.
4‐ Yasa dışı yayınlar yapmak.
5‐Bilişim yolu ile dolandırıcılık.
6‐Bilişim yoluyla hakaret ve şantaj.
Zararlı içerik sunan web sayfalarını şikâyet için; Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu İnternet İhbar Merkezi internet
adresini ziyaret edebilirsiniz.

5
BİLGİ GÜVENLİĞİ
Bilgisayarımızdaki veriler birçok şekilde zarar görebilmektedir.
Kimi zaman kullanıcı hatalarına bağlı olarak silinebilir, kaybolabilir veya üzerine yazılabilir.
Kimi zaman siber saldırılar sonucunda veriler başkaları tarafından ele geçirilip değiştirilebilir.
Kimi zaman yangın, sel gibi beklenmedik felaketlerle bilgisayarımız zarar görebilir. Kimi zaman ise donanım hataları
yüzünden verilerimize ulaşamayabiliriz.

Bilgi güvenliği için 3 temel özellik belirlenmiştir.