Professional Documents
Culture Documents
คู่มือมาตรฐานความปลอดภัยในงานก่อสร้าง
คู่มือมาตรฐานความปลอดภัยในงานก่อสร้าง
บริหารจัดการอันตรายใน งานก่อสร้าง
Guide for Hazard Management in Construction
โครงการบริหารจัดการและพัฒนาองค์ความรู้เพื่อเพิ่มศักยภาพเชิงเทคนิควิชาการ
ด้านความปลอดภัยในการทางานก่อสร้าง สู่ความยั่งยืนแก่นายจ้าง ลูกจ้าง
และเครือข่ายความปลอดภัยทุกภาคส่วน
กองความปลอดภัยแรงงาน ศูนย์ความปลอดภัยในการทางานเขต 9
กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน (สงขลา)
บทนำ
คู่มือบริหารจัดการอันตรายในงานก่อสร้าง
Guide for Hazard Management in Construction
จากเหตุการณ์ความรุนแรงของการเกิดอุบัติเหตุจากการทำงานในสถานประกอบกิจการ
ประเภทงานก่ อ สร้ า งที่ ป รากฏผ่ า นสื่ อ ต่ า งๆ เช่ น ปั้ น จั่ น ล้ ม ทั บ คนงานเสี ย ชี วิ ต นั่ ง ร้ า นพั ง ทลาย
โครงสร้างอาคารก่อสร้าง ดินถล่ม วัสดุตกหล่นกระเด็นใส่คนงานจนได้รั บบาดเจ็บสาหัส รวมทั้งผลกระทบ
ต่อสาธารณชนที่อยู่ใกล้เคียง และภาพลักษณ์การดำเนินด้านความปลอดภัยในงานก่อสร้างของประเทศไทย
การประสบอั น ตรายหรื อ เจ็ บ ป่ ว ยเนื่ อ งจากการทำงานดั ง กล่ า วเกิ ด ขึ้ น ควบคู่ ไป ธุ ร กิ จ การก่ อ สร้ า ง
ในประเทศไทยที่ มี จ ำนวนเพิ่ ม มากขึ้ น และมี ก ารนำเทคโนโลยี เครื่ อ งจั ก ร และอุ ป กรณ์ มาใช้
ในการปลู กสร้างอาคารตั้งแต่ ขนาดเล็ กไปจนถึงขนาดใหญ่ ผลกระทบที่ เกิดขึ้นตามมาจากงานก่อสร้าง
คื อ ความถี่ แ ละความรุ น แรงของการเกิ ด อุ บั ติ เหตุ ใ นงานก่ อ สร้ า งที่ ก่ อ ให้ เกิ ด ความสู ญ เสี ย ทั้ ง ชี วิ ต
และทรัพย์สินอย่างประมาณค่ามิได้ ส่วนหนึ่งมาจากการนำเอาเทคโนโลยี อุปกรณ์เครื่องมือ เครื่องจักร
ที่ ทั น สมั ย มาใช้ เ พื่ อ ทุ่ น แรงและประหยั ด เวลา แต่ ยั ง พบว่ า การจั ด ระบบความปลอดภั ย พื้ น ฐาน
ในการก่อสร้างบางส่วนถูกละเลย ขาดความสนใจ และเอาใจใส่จากผู้ผู้ดำเนินการก่อสร้างรวมถึงทุกภาคส่วน
ผู้ เ กี่ ย วข้ อ งอย่ า งจริ ง จั ง ทำให้ ลู ก จ้ า งจำนวนมากยั ง เสี่ ย งต่ อ การเกิ ด อั น ตรายจากงานก่ อ สร้ า ง
เนื่ อ งจากขาดความรู้ ความเข้ า ใจ และจิ ต สำนึ ก ความปลอดภั ย ในการปฏิ บั ติ อ ย่ า งถู ก ต้ อ งเหมาะสม
อุบัติเหตุและโศกนาฏกรรมจึงยังคงเกิดซ้ำ เพื่อขับเคลื่อนความปลอดภัย และอาชีวอนามัยของประเทศไทย
(Safety Thailand) ตามนโยบายของรัฐบาล ภายใต้กรอบยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ ๒๐ ปี (๒๕๖๐ – ๒๕๗๙)
และนโยบายเร่ ง ด่ ว น (Agenda Based) การตรวจบั ง คั บ ใช้ ก ฎหมายเพื่ อ ควบคุ ม และกำกั บ ดู แ ล
การประกอบอาชี พ ที่ เป็ น อั น ตรายต่ อ สาธารณะ ให้ บ รรลุ เป้ าหมายสู ง สุ ด คื อ ประเทศไทยปลอดภั ย
(Safe Work, Safe Health, Safe Life : Safety Thailand) ใ น ก า ร ป้ อ ง กั น ก า ร เกิ ด อุ บั ติ เห ตุ
และค วาม สู ญ เสี ย ทั้ งชี วิ ต แล ะท รั พ ย์ สิ น ที่ อ าจจะเกิ ด ขึ้ น ใน ภ าค อุ ต สาห ก รรม ก าร ก่ อ สร้ า ง
และสร้ า งภาพลั ก ษณ์ ที่ ดี ใ ห้ กั บ ประเทศไทย รวมถึ ง สร้ า งเสริ ม ความปลอดภั ย และคุ ณ ภาพชี วิ ต
คนทำงานภาคการก่อสร้างและประชาชนให้เกิดขึ้นอย่างยั่งยืน ภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
“รั ฐ พึ ง ส่ ง เสริ ม ให้ ป ระชาชน มี ค วามสามารถในการทำงานอย่ า งเหมาะสมกั บ ศั ก ยภาพและวั ย
และให้ มี งาน ท ำแ ละพึ งคุ้ ม ค รอ งผู้ ใช้ แ รงงาน ให้ ได้ รั บ ความ ป ล อด ภั ยแ ละมี สุ ขอ น ามั ย ที่ ดี
ในการทำงาน ได้ รั บ รายได้ สวั ส ดิ ก าร การประกั น สั ง ค ม และสิ ท ธิ ป ระโยชน์ อื่ น ที่ เ หมาะสม
แก่ การดำรงชี พ และพึ งจั ด ให้ มี หรื อ ส่ งเสริมการออมเพื่ อ การดำรงชีพ เมื่ อพ้ น วัย ทำงาน” โดยกำหนด
ยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๑ - ๒๕๘๐) จะต้องนําไปสู่การปฏิบัติเพื่อให้ประเทศไทยบรรลุวิสัยทัศน์
“ประเทศไทยมี ค วามมั่ น คง มั่ งคั่ ง ยั่ ง ยื น เป็ น ประเทศพั ฒ นาแล้ ว ด้ ว ยการพั ฒ นาตามหลั ก ปรั ช ญา
ของเศรษฐกิจพอเพียง” ด้านการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจ
และสังคมแห่ งชาติ ฉบั บที่ ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) ภารกิจของกระทรวงแรงงานมีส่วนที่เกี่ยวข้อง
ใน ๓ ประเด็ น ยุ ท ธศาสตร์ ประกอบด้ ว ยยุ ท ธศาสตร์ ก ารเสริ ม สร้ า งและพั ฒ นาศั ก ยภาพทุ น มนุ ษ ย์
ยุ ท ธศาสตร์ ก ารสร้ า งความเป็ น ธรรมและลดความเหลื่ อ มล้ ำ ในสั ง คม และยุ ท ธศาสตร์ ก ารสร้ า ง
ความเข้ ม แข็ งทางเศรษฐกิ จ และแข่ งขั น ได้ อ ย่ างยั่ งยื น โดยมี เป้ าหมายการพั ฒ นาด้ านแรงงานที่ ยั่ งยื น
(Sustainable Development Goals: SDGs) คือ ส่งเสริมการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่ยั่งยืนและทั่วถึง
มีการจ้างงานเต็มที่และเป็นงานที่มีคุณค่าสำหรับทุกคน (Decent Work and Economic Growth)
กองความความปลอดภัยแรงงาน มุ่งหวังเพื่อให้สถานประกอบในภาคอุตสาหกรรมก่อสร้าง
มี ก ารบริ ห ารจั ด การงานความปลอดภั ย ในการทำงานที่ ไ ด้ ม าตรฐาน ป้ อ งกั น การเกิ ด อุ บั ติ เ หตุ
จากการทำงานของลู ก จ้ า งในภาคอุ ต สาหกรรม และทุ ก ภาคส่ ว นได้ รั บ การคุ้ ม ครองดู แ ลจากภาครั ฐ
เกี่ยวกับ สิทธิห น้าที่ตามกฎหมายความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานอย่างมี
ประสิ ทธิผลเพื่อคุณ ภาพชีวิตที่ ดี จึงได้จัดทำคู่มือการบริห ารจัดการอันตรายในงานก่อสร้าง (Guide for
Hazard Management in Construction) เพื่อใช้สำหรับเผยแพร่ และถ่ายทอดองค์ความรู้ เพื่อให้ สถาน
ประกอบกิจการที่มีการดำเนินการเกี่ยวกับการงานก่อสร้าง ให้สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางปฏิบัติงานด้าน
ความปลอดภัยในการทำงานเพื่อให้สอดคล้องกับงานการก่อสร้างและเป็นไปตามเจตนารมณ์ ตามภายใต้
พระราชบั ญ ญั ติ ค วามปลอดภั ย อาชี ว อนามั ย และสภาพแวดล้ อ มในการทำงานอย่ า งยั่ ง ยื น ต่ อ ไป
กองความปลอดภัยแรงงาน
๒๕๖๔
สารบัญ
หน้า
บทที่ 1 ทั่วไป ๑
บรรณานุกรม ๑๘
บทที่ ๑
ทั่วไป
๒.๔ สถานที่ที่ดำเนินการและสภาพแวดล้อมโดยรอบ
๒.๕ ความต้องการใช้เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณ์ในแต่ละรายการงาน
๒.๖ ระยะเวลาในการดำเนินการก่อสร้าง
เมื่อทราบถึงข้อมู ล รายการงานก่อสร้างในเบื้ องต้น ทั้งหมดที่ เกี่ ยวข้องกับ โครงการงานก่อ สร้าง
ที่ต้องมีการดำเนินการแล้ว ข้อมูลต่างๆ เหล่านี้ใช้นำมาวิเคราะห์ขั้นตอนการทำงาน รวมถึงแจกแจงรายการ
งานก่ อ สร้ างเพื่ อ ให้ ท ราบในเบื้ อ งต้ น ว่ า ต้ อ งใช้ เครื่อ งมื อ หรือ เครื่อ งจั ก ร บุ ค คลผู้ มี ห น้ าที่ ในส่ ว นต่ างๆ
เพื่ อ ใช้ ส ำหรั บ บริ ห ารและจั ด การด้ ว ยการวางแผนการทำงาน ดั ง ตั ว อย่ า งตามแผนผั ง การแจกแจง
รายการงานก่ อ สร้ า งเพื่ อ นำไปจั ด ทำแผนงานก่ อ สร้ างต่ อ ไป และนำแต่ ล ะรายการงานที่ มี ม ากำหนด
หรื อจั ด ทำรายละเอี ย ด ขั้น ตอน วิธีการปฏิบั ติ จำนวนลู กจ้างหรือบุ คคลากรที่ ต้อ งใช้ รวมถึงเครื่องมื อ
เครื่องจักร อุปกรณ์ในการใช้ และการกำหนดช่วงเวลาการทำงานที่เหมาะสม นำข้อมูลเหล่านี้ทั้งหมดเพื่อ
ทำการวิเคราะห์ วางแผนในการบริหารและจัดการด้านความปลอดภัยในการทำงานสำหรับงานก่อสร้ าง
ที่ ส อดคล้ อ งกั บ งานก่ อ สร้ า งอย่ า งเป็ น ระบบในแต่ ล ะห่ ว งเวลาให้ เ หมาะสมเป็ น ไปตามเป้ า หมาย
เหล่ า นี้ จ ะถู ก กำหนดไว้ ต ามแผนงานก่ อ สร้ า งจนเสร็ จ สิ้ น การดำเนิ น งานหรื อ เสร็ จ สิ้ น โครงการ
อย่ า งไรก็ ต ามการทำงานก่ อ สร้ า งในแต่ ล ะห่ ว งเวลา ต้ อ งมี ค วามตระหนั ก และใส่ ใ จความปลอดภั ย
ในการทำงานด้วยเช่ น กัน เพราะปั ญ หาอุบั ติเหตุจากการทำงานต้องถือเป็นเรื่องสำคัญ อย่างหนึ่งที่ อาจ
ส่งผลกระทบต่อแผนดำเนิ นงานก่อสร้าง ดังนั้นภาคส่วนการก่อสร้างจำเป็นจะต้องมี การดำเนินการงาน
ก่อ สร้ างให้ เป็ น ไปตามมาตรฐานเรื่ อ งความปลอดภั ย ควบคู่ ไปด้ ว ยจนเสร็จ สิ้ น ทุ ก กระบวนรายการงาน
ก่อสร้างด้วย ดังนั้นหากมีการนำข้อปฏิบัติ หรือข้อกำหนดซึ่งมีอยู่ในกฎหมายความปลอดภัยในการทำงาน
ที่ ต้ อ งเกี่ ย วข้ อ งเข้ า มาปรั บ ใช้ เป็ น หลั ก สำหรั บ การปฏิ บั ติ งานในแต่ ล ะขั้ น ตอน เชื่ อ มั่ น ว่ า จะสามารถ
ลดอัต ราการประสบอัน ตรายและความสู ญ เสี ยต่ างๆ ได้ ทั้ งยังส่ งเสริมให้ ภ าพลั กษณ์ แ ละความเชื่ อมั่ น
โดยเฉพาะในภาคอุตสาหกรรมการก่อสร้างของประเทศไทยไปในทิศทางที่ดี
รูปภาพแสดงสภาพการทำงานที่ไม่ปลอดภัย
การทำงานที่มีการใช้เครื่องจักร การทำงานที่มีการใช้ค้ำยัน
-๔-
เพลิงไหม้าอาคารอยู่ระหว่างการก่อสร้าง ทำงานบนที่สูงและใกล้กับระบบไฟฟ้าแรงสูง
ดั ง ที่ ไ ด้ ก ล่ า วมาทั้ ง หมดเป็ น ภาพรวมเกี่ ย วกั บ การจั ด การในเบื้ อ งต้ น เมื่ อ ได้ น ำข้ อ มู ล งาน
การก่ อ สร้ า งมาวิ เคราะห์ สั ง เคราะห์ ทำให้ ส ามารถสรุ ป ความเสี่ ย งอั น ตราย รวมถึ ง สภาพปั ญ หา
เนื่ อ งม าจ าก ก ารด ำเนิ น งาน ก่ อ ส ร้ า งใด ก็ ต าม ที่ ข าด ก ารบ ริ ห ารจั ด ก าร ที่ มี ป ระ สิ ท ธิ ภ าพ
และไม่ให้ความสำคัญนำแนวทางเกี่ยวกับการนำหลักปฏิบัติในมาตรฐานด้านความปลอดภัย ในการทำงาน
เข้ า มาใช้ เป็ น แนวทางเชิ ง ป้ อ งกั น อั น ตรายในการทำงานควบคู่ กั บ ขั้ น ตอนการดำเนิ น งานก่ อ สร้ า ง
ย่อมอาจทำให้เกิดอันตรายและสภาพปัญหาได้ ดังนี้
๑. ปัญหาบุคคล
บุ ค คลซึ่ ง เป็ น ผู้ น ำ หรื อ ผู้ บ ริ ห ารโครงการ ซึ่ ง บุ ค คลแรกคื อ นายจ้ า งนั่ น เองไม่ เป็ น ผู้ น ำ
และไม่ น ำหลั ก ปฏิ บั ติ ด้ า นความปลอดภั ย ในการทำงานมาใช้ กั บ องค์ ก รการทำงานของตนเอง
จึ ง ส่ ง ผลทำให้ บุ ค คลผู้ ซึ่ ง ต้ อ งมี ส่ ว นเข้ า มาเกี่ ย วข้ อ งในกระบวนการทำงาน จึ ง ไม่ ได้ ให้ ค วามสำคั ญ
เกี่ ย วกั บ การนำหลั ก ปฏิ บั ติ ที่ ดี เกี่ ย วกั บ การปฏิ บั ติ ต ามกฎหมาย หรื อ มาตรฐานด้ า นความปลอดภั ย
ในการทำงานมาใช้ เช่นกัน ที่เป็ น เช่น นั้ นเนื่องจากนายจ้างหรือผู้ บริหารไม่เห็ นประโยชน์ และมีทัศนคติ
ที่ ไม่ ถูก ต้ อ งด้ า นความปลอดภั ย ในการทำงาน เมื่ อ ไม่มี น โยบายและการวางกรอบแผนแนวทางในการ
บริหารจัดการงานก่อสร้าง จึงนำไปสู่ปัญหาการเกิดอุบัติเหตุและความสูญเสียต่างๆ อันเนื่องจากการทำงาน
ที่ ไม่ป ลอดภั ย รวมถึ งภาพลั ก ษณ์ ที่ ดี เห็ น ว่า แนวการแก้ไขในเชิ งป้ องกั น ด้ว ยการมี ก ารจัด การอั น ตราย
ในการทำงานก่ อ สร้ า ง นายจ้ า งหรื อ ผู้ บ ริ ห ารสู ง สุ ด ขององค์ ก รจำเป็ น ต้ อ งเป็ น บุ ค คลแรกต้ อ ง
ปรับเปลี่ยนทัศนคติ และต้องมีความเชื่อว่า การมีนโยบายด้านความปลอดภัยในการทำงานมาใช้กับองค์กร
ทำงานเป็ น ประโยชน์ และส่ งผลเชิงบวกสู งสุ ดต่อองค์กร จนนำมาประกาศนโยบายด้านความปลอดภั ย
ในการทำงานเป็ น เรื่ อ งสำคั ญ ขององค์ ก ร เพื่ อ ให้ ทุ ก คนทราบและต้ อ งเป็ น แบบอย่ า งสำหรั บ ทุ ก คน
ในองค์ ก ร เพื่ อ ให้ น ำสู่ ก ารปฏิ บั ติ ค วบคู่ กั บ นโยบายการบริ ง านขององค์ ก ร ด้ ว ยการจั ด ให้ มี แ ผนงาน
ด้านความปลอดภั ย ในการทำงานที่ส อดคล้องกับกฎหมายว่าด้วยความปลอดภั ยในการทำงานก่อสร้าง
อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน
๒. อันตรายที่เกิดขึ้นในกระบวนการงานก่อสร้าง
ในแต่ล ะกระบวนการงานก่อสร้างของรายการก่ อสร้างที่ผ่านมาล้ วนแล้ว อาจก่อ ให้ เกิด
อุบัติเหตุและอันตรายต่างๆ ที่มีดังนี้
๒.๑ อันตรายในพื้นที่ก่อสร้าง
- เขตหรื อ พื้ น ที่ ที่ ก ำลั ง มี ก ารดำเนิ น การก่ อ สร้ า ง ส่ ง ผลกระทบต่ อ สาธารณชน
หรือชุมชนซึ่งอยู่ใกล้เคียงพื้น ที่ที่มีการทำงานก่อสร้าง เช่น อุบัติเหตุการจราจร อุบัติเหตุจากการทำงาน
ของเครื่อรจักร เป็นต้น
-๖-
- การจัดระบบการจัดพื้นที่การใช้งานสำหรับการก่อสร้างและการดำเนินการก่อสร้าง
ส่ ง ผลก่ อ ให้ เกิ ด มลพิ ษ ด้ า นความปลอดภั ย ในการทำงาน ด้ า นสาธารณสุ ข และด้ า นสิ่ ง แวดล้ อ ม เช่ น
ด้านอัคคีภัย สภาพแวดล้อมเกี่ยวกับฝุ่น เสียงดัง รวมถึงกรณีข้อพิพาทต่างๆ
- การจั ด ทำเขตก่ อ สร้า ง หรื อ สร้า งอาคารชั่ ว คราวต่ า งๆ รวมถึ งพื้ น ที่ ก ารทำงาน
ที่ไม่เหมาะสมและมั่นคงแข็งแรงทำให้บุคคลภายนอกเข้าถึงส่ วนการก่อสร้างโดยง่ายนำไปสู่ ปัญหาอุบัติเหตุ
ต่อเนื่อง
- พื้ น ที่ เพื่ อ การก่ อ สร้ า งมี ส ภาพไม่ มั่ น คงแข็ ง แรง ไม่ ส ามารถรองรั บ เครื่ อ งมื อ
เครื่องจักร รวมถึงวัสดุ ระหว่างมีการดำเนินโครงการก่อสร้างได้
๒.๒ อันตรายจากไฟฟ้า และอัคคีภัย
- การติดตั้งระบบไฟฟ้าที่ไม่มีมาตรฐาน เช่น หม้อแปลงระเบิด
- การใช้บริภัณฑ์ไฟฟ้าเพื่อการก่อสร้างที่ ชำรุดบกพร่อง ไม่เป็นไปตามมาตฐาน เช่น
ไฟฟ้าลัดวงจร ไฟฟ้าดูด
- การเก็บหรือจัดแยกสารเคมี หรือสารไวไฟ ไม่ถูกต้อง
-การเชื่อม การทำงานที่อาจก่อให้เกิดประกายไฟ และอัคคีภัย
๒.๓ อันตรายจากการพังถล่มจากงานดิน
- ไม่จัดให้มีระบบ หรือป้ายแจ้งเตือนใดๆ ในพื้นที่ที่ มีการทำงานเจาะ งานขุดรู หลุม
บ่อ คู และที่มีงานในลักษณะคล้ายคลึงกัน ให้ผู้เกี่ยวข้องทราบ
- การชน กระแทก ขณะมีเครื่องจักรกำลังทำงาน
- พังทลายของกองดินหรือผนังดิน
- การพลัดตกลงไปในร่องเจาะ รูขุด หลุม บ่อ คู
- อุบัติเหตุที่เกิดจากการไม่ตรวจสอบระบบสาธารณูปโภคอยู่ใต้พื้นที่ดินที่มีขุดเจาะ
เช่น แนวท่อท่อก๊าซ ไฟฟ้า ประปา เป็นต้น
- ไม่ มี ม าตรการการทำงานด้ า นความปลอดภั ย ในการทำงานเมื่ อ ต้ อ งทำงาน
ในร่องเจาะ รูขุด หลุม บ่อ คู ทีม่ ีสภาพอันตรายที่อาจเกิดขึ้น
๒.๔ อันตรายจากการก่อสร้างที่มีงานเสาเข็ม
- เครื่องตอกเสาเข็มที่ชำรุดบกพร่อง และไม่ได้มาตรฐาน
- เครื่องตอกเสาเข็มพัง หักล้มทับ
- ตุ้มตอกเสาเข็ม ตกใส่ ทับ
- เคลื่อนย้ายเสาเข็มผิดวิธี
- ฝุ่นไอเสีย เสียงดัง
-๗-
๒.๖ อันตรายจากค้ำยัน
- ค้ำยั น ไม่ส ามารถรองรับหนั กของโครงสร้างได้ หมดอายุการใช้ งาน เสื่ อมสภาพ
จากการใช้งานหนัก
- ใช้วัสดุต่างประเภทนำมาประกอบติดตั้ง
- สภาพพื้นทีใ่ นการทำงาน หรือฐานรองรับไม่มั่นคงแข็งแรง
- การพลัดตกจากที่สูง
- ปัญหาเกี่ยวเนื่ อง เช่น มีการชนหรือกระแทกขณะเมื่อมีการใช้ค้ำยันรองรับแบบ
หล่อขณะเทคอนกรีต หรือทำคอนกรีตยังไม่ครบกำหนดการรื้อถอน
๒.๗ อันตรายจากเครื่องจักรในงานก่อสร้าง
- อุปกรณ์และส่วนประกอบของเครื่องจักร ชำรุดบกพร่อง
- ติ ด ตั้ ง เครื่ อ งมื อ เครื่ อ งจั ก ร หรื อ อุ ป กรณ์ ก ารทำงานที่ ไม่ เป็ น ไปตามคู่ มื อ ผลิ ต
หรือวิศวกรกำหนด
- การใช้เครื่องมือ เครื่องจักรผิดวิธี และไม่เหมาะสมต่อการใช้งาน
- ผู้ทำหน้าที่บังคับ ควบคุม ขาดความรู้ความชำนาญ
- สภาพพื้นที่การทำงานหรือติดตั้งเครื่องจักรไม่มั่นคงแข็งแรง
-อุบัติเหตุขณะเครื่องจักรมีการทำงาน เช่น ชน ถอยทับ หรืออาจกระแทกกับ
โครงสร้างชั่วคราวที่อยู่ใกล้เคียง
๒.๘ อันตรายจากทางเดินชั่วคราว
- ไม่กำหนดหรือจัดทางเดินชั่วคราวที่ใช้สำหรับเป็นทางขึ้น-ลง
- ทางเดินชั่วคราวที่ใช้สำหรับเป็นทางขึ้น -ลง ไม่มั่นคงแข็งแรง มีสภาพที่เป็นอันตราย
ต่อการใช้งาน
-๘-
เป็ น หน่ ว ยงานที่ต้องให้ การปกป้ องคุ้มครองลู กจ้างผู้ ใช้แรงงานให้ ได้รับความปลอดภัย ไม่เกิดอุ บั ติเหตุ
และโรคจากการทำงาน และมุ่งหวังยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้ใช้แรงงานให้สอดรับ จึงได้มีการปรับปรุ ง
และพัฒนายกระดับให้มีมาตรฐานกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับงานด้านวิ ศวกรรมความปลอดภัยในการทำงาน
ภายใต้ พ ระราชบั ญ ญั ติ ค วามปลอดภั ย อาชี ว อนามั ย และสภาพแวดล้ อ มในการทำงาน พ.ศ. ๒๕๕๔
ขึ้นมาสำหรับ ให้ ภาคอุตสาหกรรมก่อสร้าง นำไปใช้เป็นกรอบแนวทางขั้นต่ำให้ สามารถนำไปปฏิบัติเพื่อ
การป้องกันไม่ให้เกิดอุบีติเหตุและโรคจากการทำงานในทิศทางเดียวกันต่อไป
บทที่ ๓
การป้องกันสภาพปัญหา อันตรายในงานก่อสร้าง
จากอันตรายและสภาพปัญหาที่มีนั้น เห็นได้ว่าสิ่งสำคัญ สำหรับเป็นแนวทางสำหรับแก้ไขสภาพ
ปัญหา ต้องเริ่มจากนายจ้างและผู้ บริหารสูงสุดขององค์กรต้องมีนโยบายด้านความปลอดภัยในการทำงาน
เพื่ อมอบหมายให้ ทุ ก ฝ่ ายนำไปสู่ ก ารปฏิ บั ติ และมีก ารกำกับ ควบคุม ดู แลอย่างชัด เจนด้ ว ยการจัดให้ มี
แ ผ น งา น ด้ า น ค ว า ม ป ล อ ด ภั ย ใน ก า ร ท ำ งา น ซึ่ งอ ย่ า งน้ อ ย ต้ อ งส อ ด ค ล้ อ งกั บ ก ฎ ห ม า ย
หรือมาตรฐานด้านความปลอดภัย ในการทำงาน และแนวการจัดทำแผนงานด้ านความปลอดภัยในการ
ทำงานสามารถนำปฏิบัติตามกฎหมาย กองความปลอดภัยแรงงาน ได้จัดทำขึ้นเพื่ อการเผยแพร่ให้ภาคส่วน
ต่างๆ สามารถนำไปปรับใช้กับงานก่อสร้างของตนเอง สามารถเข้าไปดูในเว็ปไซด์กองความปลอดภัยแรงงาน
http://osh.labour.go.th
การออกแบบทางด้านวิศวกรรม ต้องคำนึงถึงการออกแบบในขั้นตอนการวางแผนเพื่อการทำงาน
ที่ป ลอดภั ย ควบคู่ไปด้ ว ย และการก่ อสร้างของอาคารหรืองานวิศ วกรรมโยธา หรือ ด้านวิศ วกรรมอื่ น ๆ
ต้ อ งพิ จ ารณาการออกแบบเพื่ อ ให้ ผู้ ที่ ต้ อ งทำงานงานก่ อ สร้ า ง และเมื่ อ มี ก ารบำรุ ง รั ก ษาอาคาร
เกิดความปลอดภัยในการก่อสร้างนั้นด้วย
การป้องกันปัญหาอุบัติเหตุ และสภาพอันตรายที่เกิดขึ้นนั้น เห็นว่าจะต้องมีการดำเนินการเพื่อจัดทำ
โดยการนำรายงานงานก่ อสร้ างแต่ ละรายการที่ มี มาศึ กษา วิเคราะห์ เพื่ อประเมิ นความเสี่ ยง และความเป็ น
อันตรายเพื่อค้นหาโอกาสซึ่งอาจจะเกิดอุบีติเหตุ หรือความเสี่ ยงที่อาจจะเกิดขึ้น และวางแนวทางการป้ องกัน
ปั ญหาต่ างๆ ส่ วนหนึ่ งได้ ถูกกำหนดเป็ นข้อปฏิ บั ติ ในกฎหมายแล้ ว ภาคส่ วนสามารถนำข้ อปฏิ บัติ ไปปรับใช้
เพื่ อการปฏิ บั ติ ให้ ถู กต้ อง อย่ างไรก็ตามสาเหตุ ของอุ บั ติ เหตุ และความรุนแรงที่ เกิ ดมี แนวทางในเชิงป้ องกั น
ซึง่ สามารถาสรุปแนวทางการป้องกันไว้ดังนี้
๓.๑ การจัดการทั่วไป
๑. จัดทำคู่มือหรือข้อบังคับว่าด้วยความปลอดภัยในการทำงานที่สอดคล้องกับรายการ
งานสำคัญและครอบคลุมความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้น
๒. จัดระบบควบคุมดูแลให้ผู้ปฏิบัติงานให้เป็นไปตามเงื่อนไขด้านความปลอดภัยและสุขภาพ
๓. จั ดให้ มีผู้ ควบคุม เพื่ อตรวจสอบความปลอดภัย การทำงานอุปกรณ์ สถานที่ ท ำงาน
และการปฏิบัติงานทั้งหมด ที่ลูกจ้างต้องทำงานและเกี่ยวข้องอย่างสม่ำเสมอโดยเฉพาะงานที่มีความเสี่ยง
ตลอดระยะเวลาการทำงาน ไม่ควรวางวัสดุที่ไม่จำเป็นในการใช้งานไว้หรือปล่อยทิ้งไว้จนเป็นอันตรายจนกีด
ขวางสถานที่ทำงานและทางเดินไม่ควรทิ้งอุปกรณ์เครื่องมือและสิ่งของขนาดเล็กไว้ในบริเวณที่อาจก่อให้เกิด
อุบัติเหตุเกิดการล้มหรือสะดุดล้ม
๔. ภายในพื้นที่บริเวณก่อสร้างต้องจัดให้มีการรักษาความสะอาดไม่ควรปล่อยให้มีเศษขยะ
และขยะสะสมในพื้นที่ และต้องจัดแยกขยะและวัสดุให้เหมาะสม
๕. จัดให้มีแสงหรือระบบไฟส่องสว่างในยามปกติ และไว้ใช้เวลาฉุกเฉิน
-๑๑-
๖. จั ดให้ ลู ก จ้ างผู้ ใช้ แรงงานที่ เกี่ยวข้องกับ งานทุ กคนได้ รับ คำแนะนำ อบรม สอนงาน
อย่ า งถู ก ต้ อ งเกี่ ย วกั บ อั น ตรายจากการท ำงาน และข้ อ ควรระวั ง ที่ จ ำเป็ น เพื่ อ หลี ก เลี่ ย งอุ บั ติ เหตุ
และการบาดเจ็บต่อร่างกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนงานที่มีอายุน้อย คนงานที่เริ่มทำงานใหม่ ผู้ที่ไม่รู้หนังสือ
และแรงงานต่างชาติ จะได้รับคำแนะนำอย่างเหมาะสมเกี่ยวกับอันตรายและข้อควรระวัง และได้รับการดูแล
อย่างเหมาะสม
๗. ต้องมีหมายเลขโทรศัพท์ของหน่วยงานไว้ เพื่อขอความช่วยเหลือกรณีเกิดเหตุฉุกเฉิน
๓.๒ การป้องกันอันตรายในพื้นที่ก่อสร้าง
๑. ต้อ งกำหนดบริเวณเขตก่อสร้าง โดยจัดทำมีรั้ว สู งไม่ น้อ ยกว่า 2 เมตร หรือกั้ นเขต
ด้วยวัสดุที่เหมาะสมตามลักษณะงาน และจัดทำป้าย “เขตก่อสร้าง”
๒. ต้องจั ด ทำเขตอัน ตรายในเขตก่อสร้าง โดยจัดทำรั้วหรือกั้นเขตด้ว ยวัส ดุที่เหมาะสม
และมีป้าย “เขตอันตราย”
๓. ไม่ อ นุ ญ าตหรื อ ปล่ อ ยปละละเลยให้ ลู ก จ้ า งเข้ า พั ก อาศั ย ในอาคารซึ่ ง อยู่ ร ะหว่ า ง
การก่อสร้าง หรือในเขตก่อสร้าง แต่หากจำเป็นต้องให้พักต้องได้รับการพิจารณาจากวิศวกรและติดป้ายเขตที่พัก
จัดทำรั้วที่พักอาศัยที่แข็งแรง รวมถึง กำหนดเส้นทางเข้า-ออก ไว้ต่างหาก
๓.๓ การป้องกันอันตรายจากไฟฟ้า และอัคคีภัย
๑. การติดตั้ งระบบไฟฟ้ าชั่ว คราว หรือใช้ บริภั ณ ฑ์ ไฟฟ้ าในการก่อสร้าง ต้องให้ วิศ วกร
รับรองหรือตรวจสอบ
๒. บริภัณฑ์ไฟฟ้าที่ใช้ภายในหน่วยงานต้องได้มาตรฐาน ไม่ชำรุด
๓. ติดตั้งสวิตช์เพื่อตัดวงจรไฟฟ้าและระบบป้องกันกระแสไฟฟ้ารั่ว ติดป้ายที่มีตัวอักษร
หรือสัญลักษณ์สะท้อนแสงบริเวณหม้อแปลงไฟฟ้าและแผงไฟฟ้า
๔. จัดแยกประเภทของวัตถุไวไฟ หรือสารเคมีตามประเภทและมาตรฐานการจัดเก็บ
ที่ถูกต้อง
๕. มีอุปกรณ์ดับเพลิง หรือระบบดับเพลิงที่จำเป็น
๖. ผู้ทำงานและเกี่ยวข้องควรได้รับการใช้อุปกรณ์และฝึกดับเพลิง
๓.๔ การป้องกันอันตรายจากการพังถล่มจากงานดิน
๑. บริเวณที่มีการก่อสร้างต้องสำรวจและตรวจสอบว่า มีสาธารณูปโภคใดบ้าง หากมีต้อง
เคลื่อนย้ายสาธารณูปโภคเหล่านั้นออกไปตามความจำเป็น แต่หากไม่จำเป็นต้องเคลื่อนย้ายหรือไม่สามารถ
เคลื่อนย้ายได้ ต้องจัดให้มีมาตรการป้องกันอันตรายเป็นกรณีพิเศษ
-๑๒-
ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่องหลักเกณฑ์การจัดทำแผนงานด้านความปลอดภัย
ในการทำงานสำหรับงานก่อสร้าง พ.ศ. ๒๕๕๒
Safety and health in building and civil engineering work (ILO Codes of Practice)
จัดทำโดย กลุ่มงานมาตรฐานวิศวกรรมความปลอดภัยในการทำงาน
กองความปลอดภัยแรงงาน
คณะผู้จัดทำ :
๑. นายเกษมชัย สมเจตนะพันธ์ หัวหน้าคณะทำงาน
ผู้อำนวยการกลุ่มงานมาตรฐานวิศวกรรมความปลอดภัยในการทำงาน
๒. นายณรงฤทธิ์ ไล้ฉิม คณะทำงาน
นักวิชาการแรงงานชำนาญการพิเศษ
๓. นางจิรภาพร ปานะชาติ คณะทำงาน
นักวิชาการแรงงานชำนาญการ
๔. นายอภิรัฐ เหลียงพานิช คณะทำงาน
นักวิชาการแรงงานปฏิบัติการ
๕. นางสาวกรรณิการ์ มุ่งสังเกตุ คณะทำงาน
นักวิชาการแรงงาน
๖. นางสาวบุศรา วรรณวิศาล คณะทำงาน
นักวิชาการแรงงาน
ที่ปรึกษา :
๑. นางสาวปรียานันท์ ลิขิตศานต์
ผู้อำนวยการกองความปลอดภัยแรงงาน
๒. นายสุรศักดิ์ บรรลือศักดิ์
ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านความปลอดภัยแรงงาน