ΜΕΤΡΗΣΗ ΚΥΚΛΟΥ

ΕΠΙΚΕΝΤΡΕΣ - ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΕΣ ΓΩΝΙΕΣ

Οι διάµετροι στον διπλανό κύκλο σχηµατίζουν γωνία 60ο. Να
βρείτε πόσες µοίρες είναι καθένα από τα τόξα στα οποία χω-
ρίζεται ο κύκλος από τις διαµέτρους αυτές.
Λύση
ˆ και ΓOΑ
Οι γωνίες ΒO∆ ˆ είναι ίσες ως κατακορυφήν.

Άρα:
= ΑΓ
B∆
= 60ο .
ˆ και ΑO∆
Επίσης οι γωνίες ΓOΒ ˆ είναι ίσες ως κατακορυφήν.
Όπως γνωρίζουµε ο κύκλος αντιστοιχεί σε γωνια 360ο.
ˆ = 360ο − ( ΒO∆
ˆ + ΑO∆
Άρα: ΓOΒ ˆ ) = 360ο − (60 ο + 60ο ) = 360ο − 120ο = 2400
ˆ + ΓOΑ
ο

= 240 = 120ο

= ΓΒ
Συνεπώς: Α∆
2

Να υπολογίσετε πόσων µοιρών είναι το τόξο που διαγράφει η

άκρη του λεπτοδείκτη ενός ρολογιού σε 30 λεπτά. Σε πόσο 11 12 1
10 2
χρόνο η άκρη του λεπτοδείκτη διαγράφει τόξο 90ο ;
9 O 3
Λύση
8 4
Η άκρη του λεπτοδείκτη διαγράφει έναν κύκλο, δηλαδή 360ο 7 6 5
σε 60 λεπτά. Άρα σε 30 λεπτά θα διαγράψει τόξο ίσο µε:
30 1
⋅ 360ο = ⋅ 360ο = 180ο
60 2
Η άκρη του ωροδείκτη διαγράφει τόξο 360ο σε 12 ώρες. Άρα τόξο 90ο διαγράφει η
90ο 1
άκρη του ωροδείκτη σε: ⋅12 = ⋅12 = 3 ώρες Ã
360 ο
4 Ä
3x  10o
2x  15o x  5o
A B
Να υπολογίσετε πόσων µοιρών είναι καθένα από τα τόξα: O


Α∆,

∆Γ,

ΒΓ
Λύση
Αφού το ηµικύκλιο είναι τόξο 180ο θα ισχύει:

+ ∆Γ
Α∆
+ ΒΓ

= 180o ή ( 2x − 15o ) + (3x + 10o ) + ( x + 5o ) = 180o
ή 2x − 15o + 3x + 10o + x + 5o = 180o ή 6x = 180o ή x = 30o
Άρα:
= 2x − 15 = 2 ⋅ 30 − 15 = 45o ,
Α∆
= 3x + 10 = 3 ⋅ 30 + 10 = 100o ,
∆Γ

= x + 5 = 30 + 5 = 35o .
ΓB
1
 ˆ Β που να βαίνει σε
Να γράψετε έναν κύκλο (Ο,ρ) και µία επίκεντρη γωνία του AO
ˆΒ.
τεταρτοκύκλιο. Να υπολογίσετε τις γωνίες του τριγώνου AO
Λύση
Γνωρίζουµε ότι κάθε τεταρτοκύκλιο είναι 90ο. Το τρίγωνο
ˆ =Β
ΟΑΒ είναι ισοσκελές αφού ΑΟ = ΟΒ = ρ. Άρα A ˆ . Επίσης

ξέρουµε ότι ˆ +Β
A ˆ = 180ο
ˆ +O ή ˆ + 900 = 180o
2A ή
2A ˆ =Β
ˆ = 180o − 90o = 90o ή Â = 45o . Άρα A ˆ = 45o .

ˆ = 100o σε κύκλο (Ο,ρ) και η εγγεγραµµένη γωνία

∆ίνεται επίκεντρη γωνία AOΒ
ˆ τέτοια ώστε το Ο να περιέχεται σ’ αυτή και ΟΒΓ
ΒΓΑ ˆ = 40ο . Να υπολογίσετε τις
ˆ και ΟΑΓ
γωνίες ΒΓΑ ˆ .
Λύση

Η εγγεγραµµένη γωνία ΒΓΑ
.

ˆ βαίνει στο τόξο AB
ˆ ο
ˆ = ΑΟΒ = 100 = 50ο
Άρα θα ισχύει: ΒΓΑ
2 2
Αν φέρουµε την ακτίνα ΟΓ θα έχουµε: ΟΓ = ΟΒ = ρ , δηλαδή

= 40o .
το τρίγωνο ΟΒΓ θα είναι ισοσκελές, άρα Β̂ = Γ1

= ΒΓΑ
Από το σχήµα βλέπουµε ότι ισχύει: Γ
−Γ
= 50ο − 40ο = 10ο
2 1
Και επειδή ΟΑ = ΟΓ = ρ , το τρίγωνο ΑΟΓ θα είναι ισοσκελές, οπότε:

= 10ο ή ΟΑΓ
 = Γ ˆ = 10ο
2

∆ίνεται ηµικύκλιο διαµέτρου ΑΒ = 6cm και σηµείο το Γ του ñ O ñ

A B

= 3ΓΒ
ηµικυκλίου , ώστε ΑΓ
. Να υπολογιστούν οι γωνίες
Ã
του τριγώνου ΑΒΓ.
Λύση

+ ΓΒ
Έχουµε: ΑΓ
= AB

ή
+ ΓΒ
3ΓΒ
= 180o ή

= 180o
4ΓΒ ή
= 45o .
ΓΒ
Άρα
= 3 ⋅ 45o = 135o .
ΑΓ

45o
ΒΓ
135o
ΑΓ
Οπότε Â = = = 22,5ο , B̂ = = = 67,5o ,
2 2 2 2
Γ̂ = 180ο − ( 22,5ο + 67,5ο ) ή Γ̂ = 90ο
2
Σε κύκλο κέντρου Ο, οι χορδές ΑΒ και Γ∆ τέµνονται στο Κ. Να δείξετε ότι η γωνία

+ ΑΓ
Β∆

φ̂ δίνεται από τη σχέση: φ̂ = , όπου Β∆
τα µέτρα των τόξων.

, ΑΓ
2
Λύση Ã B
K
Φέρνουµε τη χορδή Α∆. Για τις εγγεγραµµένες γωνίες Â και ö
1


Β∆

ΑΓ O Ä
∆ˆ ισχύουν:  = , ∆ˆ = (1) A
2 2
Στο τρίγωνο ΚΑ∆ έχουµε:

K
= 180° − Α
(φ,
ˆ − ∆ˆ και φˆ = 180° − K
παραπληρωµατικές )
ˆ K
1 1 1

Οπότε από τις προηγούµενες σχέσεις έχουµε:

(1)
φ̂ = 180° − (180° − Αˆ − ∆ˆ ) = 180° − 180° + Α
ˆ + ∆ˆ = Α
ˆ + ∆ˆ =

ΑΓ
Β∆
Β∆
+ ΑΓ

= + =
2 2 2

ˆ = 140ο και
Σε κύκλο (Ο,ρ) να πάρετε δύο διαδοχικές επίκεντρες γωνίες ΑΟΒ
ˆ = 60ο . Να υπολογίσετε τις γωνίες του τριγώνου ΑΒΓ.
ΒΟΓ
Λύση
Γνωρίζουµε ότι το µέτρο µιας επίκεντρης γωνίας είναι ίσο µε το µέτρο του αντίστοιχου
τόξου στο οποίο βαίνει.
Άρα θα έχουµε:

= 140ο , BΓ
AB
= 60ο , ΓΑ

= 360ο − (140ο + 60ο ) = 160ο .
Άρα οι γωνίες του τριγώνου είναι:
60ο 160ο ο 140ο
 = ο
= 30 , B̂ = = 80 , Γ̂ = = 70ο .
2 2 2

ˆ yˆ στο διπλανό σχήµα.

Να υπολογιστούν οι γωνίες x,
Λύση

= 2 ⋅100ο = 200ο .
Έχουµε: ΑΒΓ

= 200ο − 58ο = 142ο
Άρα: BΓ

= 360ο − ( 200ο + 92ο ) = 68ο
και Γ∆

142o
ΒΓ
Α∆
ΑΓ
+ ∆Γ

92o + 68o
Οπότε: x̂ = = = 71o και ŷ = = = = 80o
2 2 2 2 2
3

στο διπλανό σχήµα αν ΑΒ//Γ∆ και Γ∆
Να υπολογίστει το τόξο ΑΓ
= 70ο .

Λύση
Φέρνουµε τις χορδές Α∆ και ΒΓ. Επειδή ΑΒ//ΑΓ οι γωνίες
Aˆ = ∆ˆ και B
= B∆
ˆ = Γˆ . Οπότε: ΑΓ
.

Αλλά ΑΓ
+ Γ∆

+ B∆
= 180ο
+ ΑΓ
ή ΑΓ
+ 70o = 180o ή
ο

= 110 = 55ο .

= 180ο − 70ο = 110ο ή ΑΓ
2ΑΓ
2

= 50ο και Γ∆
Να γράψετε κύκλο (Ο,ρ). Πάρτε δύο τόξα ΑΒ
= 60ο . Αν οι χορδές ΑΓ
ˆ .
και Β∆ τέµνονται στο Ρ να υπολογίσετε τη γωνία ΑΡΒ
Λύση
Ä
ˆ = ∆BΓ
Φέρνουµε τη χορδή ΒΓ. Η εγγεγραµµένη γωνία B ˆ

60ο 50ο O
είναι ίση µε : B̂ = = 30ο . Επίσης Γ̂ = = 25ο .
2 2 Ñ Ã
ˆ + ΒΡΓ
ΑΡΒ ˆ = 180° − ΒΡΓ
ˆ = 180° οπότε ΑΡΒ ˆ
A
Η γωνία ΒΡΓ
ˆ είναι ίση µε: 50o B

ˆ = 180° − ( ∆ΒΓ
ΒΡΓ ˆ ) = 180° − (30° + 25° ) = 180° − 55° = 125°
ˆ + ΑΓΒ
ˆ = 180° − 125° = 55°
Οπότε ΑΡΒ

4
 ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΠΟΛΥΓΩΝΑ
Να υπολογίσετε την κεντρική γωνία ω̂ και τη γωνία φ̂ :

i. Ενός κανονικού 9 - γώνου. ii. Ενός κανονικού 15 - γώνου.

Λύση

360ο
i. Η κεντρική γωνία ω̂ του κανονικού εννιαγώνου είναι : ω̂ = = 40ο
9
Για την κεντρική γωνία ω̂ και τη γωνία φ̂ ενός κανονικού πολυγώνου ισχύει η σχέση:
ˆ + φˆ = 180ο ή
ω φˆ = 180ο − ω
ˆ ή φ̂ = 180ο − 40ο ή φ̂ = 140ο
ii. Οµοίως για το δεκαπεντάγωνο έχουµε:
360ο
ω̂ = = 24ο και φ̂ = 180ο − 24ο ή φ̂ = 156ο
15

Να βρείτε ποιο κανονικό πολύγωνο έχει κεντρική γωνία:

1
i. 36o ii. 20o iii. 12o iv. ορθής
6
Λύση

360ο 360ο
Από τη σχέση: ω̂ = έχουµε ν = , οπότε:
ν ω̂

360ο
i. ν= ή ν = 10 (Κανονικό 10 - γωνο)
36ο

360ο
ii. ν = ή ν = 18 (Κανονικό 18 - γωνο)
20ο

360ο
iii. ν = ή ν = 30 (Κανονικό 30 - γωνο)
12ο

1 1
iv. ω̂ = ορθής = 90ο ή ω̂ = 15ο , οπότε έχουµε:
6 6

360ο
ν= ή ν = 24 (Κανονικό 24 - γωνο)
15ο

5
Να εξετάσετε αν υπάρχει κανονικό πολύγωνο µε κεντρική γωνία ω̂ = 38ο , ή µε
γωνία φ̂ = 155ο .
Λύση

360ο 360ο
Έστω ότι υπάρχει κάποιο ν-γωνο µε ω̂ = 38 . Τότε: ν = ο
= ο = 9, 47 αδύνατο
ω̂ 15
αφού ο ν είναι φυσικός αριθµός. Άρα δεν υπάρχει τέτοιο πολύγωνο.
Έστω πάλι, ότι υπάρχει κάποιο ν-γωνο µε φ̂ = 155ο .
Ισχύει: φˆ + ωˆ = 180ο ή ωˆ = 180ο − φˆ ή ωˆ = 180ο − 155ο ή ωˆ = 25ο .

360ο 360ο
Άρα: ν= = = 14, 4 αδύνατο.
ω̂ 25ο
Άρα δεν υπάρχει τέτοιο πολύγωνο.

Κανονικό δεκάγωνο µε πλευρά λ = 15 cm είναι εγγεγραµµένο σε κύκλο. Να βρείτε

την ακτίνα του ρ και το απόστηµά του α.
Λύση

360ο
Το δεκάγωνο έχει κεντρική γωνία: ω̂ = = 36ο
10
Από το τυπολόγιο των κανονικών πολυγώνων η πλευρά του δεκαγώνου δίνεται από
τη σχέση:
ω λ 15 15
λ = 2 ⋅ ρ ⋅ ηµ ή ρ= = = ή ρ
24, 27cm
2 ω 2 ⋅ ηµ18ο
2 ⋅ 0,309
2 ⋅ ηµ
2
Το απόστηµα α του δεκαγώνου θα είναι:
ω
α = ρ ⋅ συν ή α = 24, 27 ⋅ συν18ο ή α
23, 08cm
2
Ισόπλευρο τρίγωνο είναι εγγεγραµµένο σε κύκλο µε ακτίνα ρ = 10cm. Να βρείτε την
πλευρά του λ, την περίµετρό του Τ, το απόστηµά του α και το εµβαδόν του Ε.
Λύση

360ο
Το ισόπλευρο τρίγωνο έχει κεντρική γωνία: ω̂ = = 120ο
3
ω
Από τους τύπους έχουµε: λ = 2 ⋅ ρ ⋅ ηµ ή
2
120ο
λ = 2 ⋅10 ⋅ ηµ = 2 ⋅10 ⋅ ηµ60ο = 2 ⋅10 ⋅ 0,866 ή λ
17,32cm
2 6
Η περίµετρος Τ είναι: Τ = ν ⋅ λ = 3 ⋅17,32 ή Τ
51,96cm
ω 1
Το απόστηµα α είναι: α = ρ ⋅ συν = 10 ⋅ συν60ο = 10 ⋅ ή α = 5cm
2 2
Για τον υπολογισµό του εµβαδού παρατηρούµε το σχήµα
και συµπεραίνουµε ότι για την εύρεσή του θα πρέπει να βρού-
µε το ύψος του τριγώνου ΑΒΓ, δηλαδή το:
AK = AO + OK = ρ + α = 10 + 5 ή AK = 15cm
Άρα το εµβαδόν του τριγώνου ΑΒΓ θα είναι:
1 1
E= BΓ ⋅ ΑΚ = 17,32 ⋅15 ή Ε = 129,9 cm 2
2 2

Ένα κανονικό πολύγωνο είναι εγγεγραµµένο σε κύκλο ακτίνας ρ = 24cm και έχει
απόστηµα α = 12 3 cm . Να βρεθούν:
i. Η πλευρά του λ ii. Η κεντρική γωνία ω̂
iii. Η περίµετρός του Τ iv. Το εµβαδόν του Ε
Λύση
i. Στο ορθογώνιο τρίγωνο ΟΑΚ έχουµε από το Π. θεώρηµα: ΟΚ 2 + ΚΑ 2 = ΟΑ 2 ή
2
λ λ2
α +   = ρ2 ή α 2 + λ = ρ2 ή
2
= ρ 2 − α 2 ή λ2 = 4 (ρ 2 − α 2 ) ή
2

2 4 4

λ2 = 4  242 − (12 3 )  = 4 (576 − 432 ) = 576 ή λ = 24cm

2

ii. Από τη θεωρία γνωρίζουµε ότι όταν σε ένα πολύγωνο

ισχύει: λ = ρ, τότε το πολύγωνο είναι κανονικό εξάγωνο
360ο 360ο
οπότε για ν = 6 έχουµε: ω̂ = = ή ω̂ = 60ο
ν 6
iii. Η περίµετρο Τ θα είναι: Τ = 6 ⋅ λ = 6 ⋅ 24 ή Τ = 144cm
iv. Το εµβαδόν ενός κανονικού εξαγώνου αποτελείται από
το εµβαδόν έξι ισοσκελών τριγώνων µε ίσα εµβαδά. Το εµβαδόν ενός τέτοιου τρι-
γώνου π.χ. του ΟΑΒ είναι:
1 1 1
E1 = AB ⋅ OΚ = λ ⋅ α = ⋅ 24 ⋅12 3 ή E1
249, 41cm
2

2 2 2
Εποµένως το εµβαδόν του κανονικού εξαγώνου θα είναι:
Ε 2 = 6 ⋅ 249, 44 ή Ε 2 = 1496, 46 cm 2

7
Σε κύκλο ακτίνας 6cm να εγγράψετε κανονικό 12-γωνο.
Λύση
Η κεντρική γωνία ενός κανονικού 12-γωνου είναι:
360ο
ω̂ = = 30ο
12
Σε κύκλο (Ο,6cm) κατασκευάζουµε την επίκεντρη γωνία,
ΑΟΒˆ = 30ο . Η χορδή ΑΒ είναι η πλευρά του 12-γώνου, οπό-
τε στη συνέχεια χωρίζουµε τον κύκλο σε 12 τόξα χορδής µήκους ίσου µε της χορδής
ΑΒ.

ΜΗΚΟΣ ΚΥΚΛΟΥ
ΕΜΒΑΔΟΝ ΚΥΚΛΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ
ΜΗΚΟΣ ΤΟΞΟΥ
ΕΜΒΑΔΟΝ ΚΥΚΛΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

α. Να βρεθεί το µήκος κύκλου ακτίνας ρ = 6cm.

β. Να βρεθεί η ακτίνα κύκλου µε µήκος Γ = 43,96 cm.
γ. Να βρεθεί το εµβαδόν κυκλικού δίσκου διαµέτρου δ = 2m.
Λύση
α. Είναι: Γ = 2 ⋅ π ⋅ ρ = 2 ⋅ 3,14 ⋅ 6 = 37, 68cm
Γ 43,96
β. Είναι: Γ = 2⋅ π ⋅ρ ή ρ = = = 7 cm
2 ⋅ π 2 ⋅ 3,14
2
δ π ⋅ δ2 3,14 ⋅ 22
γ. Το εµβαδόν είναι: E = π ⋅ρ = π ⋅  =
2
ή Ε= = 3,14 m 2
2 4 4

8
Να βρείτε το µέτρο ένος τόξου:
i. Σε ακτίνια, αν το µέτρο του σε µοίρες είναι 150o.
π
ii. Σε µοίρες, αν το µέτρο του σε ακτίνια είναι rad .
3
Λύση

α µο µ ο ⋅ π 150ο ⋅ π 5π
i. Είναι: = ή α= = ή α= rad .
π 180ο 180ο 180ο 6
π
α µο ⋅180ο
ο
= α ⋅180 µ ο = 60ο
ii. Είναι:
π 180ο
ή ο
µ = = 3 ή
π π

Οι τροχοί ενός ποδηλάτου έχουν διάµετρο 80 cm και έκαναν 6.000 στροφές. Να

βρείτε πόση απόσταση διήνησε το ποδήλατο.
Λύση
Όταν οι τροχοί του ποδηλάτου κάνουν µια πλήρη περιστροφή, το ποδήλατο διανύει
ίση µε το µήκος τους. Άρα για µια πλήρη περιστροφή έχουµε απόσταση:
Γ = 2 ⋅ π ⋅ ρ = δ ⋅ π = 80 ⋅ 3,14 = 251, 2cm = 2,512 m
Άρα για 6.000 στροφές των τροχών το ποδήλατο διήνυσε απόσταση ίση µε:
S = 6.000 ⋅ 2,512 = 15072 m = 15, 072 Km

Οι περίµετροι δύο κύκλων διαφέρουν κατά 25,12 cm. Να βρείτε τη διαφορά:

i. Των ακτίνων τους ii. Των διαµέτρων τους
Λύση
Αν ονοµάσουµε ρ1, ρ2 τις ακτίνες µε ρ 1 > ρ2, δ1, δ2 τις διαµέτρους, Γ1, Γ2 τις περιµέ-
τρους έχουµε:
25,12
i. Γ1 − Γ2 = 25,12 ή 2πρ1 − 2πρ 2 = 25,12 ή 2π (ρ1 − ρ 2 ) = 25,12 ή ρ1 − ρ 2 = ή
2 ⋅ 3,14
ρ1 − ρ 2 = 4 cm
ii. δ1 − δ 2 = 2ρ1 − 2ρ 2 = 2 (ρ1 − ρ 2 ) = 2 ⋅ 4 = 8cm

9
Στο διπλανό σχήµα να υπολογίσετε την ακτίνα, την διάµε-
τρο, το µήκος και το εµβαδόν του κύκλου.
A
O
Λύση

3cm
B
Το τρίγωνο ΑΒΓ είναι ορθογώνιο µε Γ̂ = 90ο (βαίνει σε ηµι- 4cm
Ã
κύκλιο)
ΑΒ2 = ΑΓ 2 + ΓΒ2 ή ΑΒ = 3 + 4 = 9 + 16 = 25 ή ΑΒ = 25 ή ΑΒ = 5cm .
2 2 2
Άρα:
5
Άρα: ρ= = 2,5cm , ΑΒ = δ = 5cm
2
Το µήκος του κύκλου θα είναι: Γ = 2 ⋅ π ⋅ ρ = 2 ⋅ 3,14 ⋅ 2,5 = 15, 7 cm
Το εµβαδόν είναι: E = π ⋅ ρ 2 = 3,14 ⋅ 2,52 = 19, 625cm 2

Τόξο 45ο σε κύκλο (Ο,ρ) έχει µήκος 2cm. Να βρεθεί η ακτίνα του κύκλου.
Λύση
Το µήκος S του τόξου είναι:

π ⋅ ρ ⋅ µο 180ο ⋅ S 180ο ⋅ 2
S= ή ο ο
π ⋅ ρ ⋅ µ = 180 ⋅ S ή ρ = = ή ρ
2,55 cm
180ο π ⋅ µο 3,14 ⋅ 45ο

= 30ο και η χορδή ΒΓ = 6cm. Να υπολογιστεί το εµβα-

Η εγγεγραµµένη γωνία BAΓ
δόν του κύκλου.

Λύση

ισχύει:
Για την επίκεντρη γωνία BOΓ

= 2 ⋅ BΑΓ
BOΓ
= 2 ⋅ 30ο = 60ο
Άρα το τρίγωνο ΒΟΓ θα είναι ισόπλευρο διότι:
ΟΒ = ΟΓ = ρ, οπότε Β
ˆ = Γˆ .
Αλλά Ο ˆ + Γˆ = 180ο ή Ο
ˆ +Β ˆ + 2Β ˆ = Γˆ = 60ο .
ˆ = 180ο − 60ο = 120ο ή Β
ˆ = 180ο ή 2Β
Συνεπώς ρ = 6cm . Το εµβαδόν του κύκλου θα είναι: E = π ⋅ ρ 2 = 3,14 ⋅ 62 = 113, 04cm 2

10
Σε ισόπλευρο τρίγωνο ΟΒΓ µε πλευρά 9cm να γράψετε
κύκλο µε κέντρο την κορυφή Ο και ακτίνα το ύψος του
ΟΜ. Να βρείτε το εµβαδόν του γραµµοσκιασµένου τµήµα-
τος.
Λύση
Από το ορθογώνιο τρίγωνο ΜΒΟ έχουµε:
ΟΒ2 = ΟΜ 2 + ΒΜ 2 ή ΟΜ 2 = ΟΒ2 − ΒΜ 2 ή ΟΜ 2 = 7 2 − 4,52 = 81 − 20, 25 = 60, 75 ή
ΟΜ = 60, 75 ή ΟΜ = 7, 79cm .
1 1
Το εµβαδόν του τριγώνου είναι ΟΒΓ είναι: Ε1 = ΒΓ ⋅ ΟΜ = ⋅ 9 ⋅ 7, 79 = 35, 055cm 2
2 2
Το εµβαδόν του κυκλικού τοµέα που είναι εντός του τριγώνου x είναι:
π ⋅ ρ 2 ⋅ µ ο 3,14 ⋅ 7, 792 ⋅ 60ο
Ε2 = = ή Ε 2 = 31, 75cm 2 .
360ο 360ο
Άρα το εµβαδόν του γραµµοσκιασµένου µέρους είναι:
Ε = Ε1 − Ε 2 = 35, 055 − 31, 75 = 3,305cm 2

Να γράψετε τετράγωνο µε πλευρά 26cm και µε κέντρα τις

κορυφές του και ακτίνα 13cm να γράψετε τεταρτοκύκλια
µέσα στο τετράγωνο. Να βρεθεί το εµβαδόν του καµπυλό-
γραµµου “σταυρού”.
Λύση
Το εµβαδόν των 4 τεταρτοκυκλίων ισούται µε το εµβαδόν
ενός κύκλου µε ακτίνα 13cm, δηλαδή είναι: Ε1 = π ⋅ ρ 2 = 3,14 ⋅132 = 530, 66 cm 2
Το εµβαδόν του τετραγώνου είναι:
Ε 2 = ΑΒ2 = 262 ή Ε 2 = 676 cm 2

Άρα το εµβαδόν του καµπυλόγραµµου “σταυρού” θα είναι:

Ε = Ε1 − Ε 2 = 676 − 530, 66 ή Ε = 145,34 cm 2

11
Μέσα σε ένα χωράφι µε σχήµα τετραγώνου, υπάρχει ένας
αυτόµατος περιστρεφόµενος µηχανισµός ποτίσµατος στο
κέντρο του. Ο µηχανισµός έχει τη δυνατότητα να ποτίζει
σε κυκλική περιοχή, ακτίνας 13,6m. Το χωράφι έχει πλευ-
ρά 20 3 m . Να βρείτε το εµβαδόν του χωραφιού που δεν
ποτίζεται.
Λύση

Ε1 = ΑΒ2 = ( 20 3 m ) = 1200 m 2
2
Το εµβαδόν του τετραγώνου ΑΒΓ∆ είναι:

Το εµβαδόν του κυκλικού δίσκου (Ο,ρ) είναι: Ε 2 = π ⋅ ρ 2 = 3,14 ⋅13, 6 2 = 580, 77 m 2

Άρα το εµβαδόν του χωραφιού που δεν ποτίζεται είναι:
Ε = Ε1 − Ε 2 = 1200 − 580, 77 = 619, 23 m 2

Στο διπλανό σχήµα η ακτίνα ρ = 12cm και Â = 70o . Να O

βρεθεί το εµβαδόν του γραµµοσκιασµένου τµήµατος.
Λύση ñ

ˆ =B
Το τρίγωνο ΑΒΟ είναι ισοσκελές άρα: A ˆ = 70o , όποτε Ä
Á B
Ô = 180o − (70o + 70o ) = 40o . Ã
Επίσης στο ορθογώνιο τρίγωνο ΟΑ∆ ισχύει:
Ο∆
ηµΑ = ή Ο∆ = ΟΑ ⋅ ηµΑ = 12 ⋅ 0,94 ή Ο∆ = 11, 28cm
ΟΑ
Α∆
Όµοια συνΑ = ή Α∆ = ΟΑ ⋅ συνΑ = 12 ⋅ 0, 342 ή Α∆ = 4,104cm
ΟΑ
Οπότε AB = 2 ⋅ A∆ ή ΑΒ = 8, 208cm .
Το εµβαδόν του κυκλικού τοµέα ΟΑΓΒ θα είναι:
π ⋅ ρ 2 ⋅ µ ο 3,14 ⋅122 ⋅ 40ο
Ε1 = = ή Ε1 = 50, 24 cm 2
360ο 360ο
Το εµβαδόν του τριγώνου ΟΑΒ θα είναι:
1 1
Ε2 = ΑΒ ⋅ Ο∆ = 8, 208 ⋅11, 28 = 46, 29 cm 2
2 2
Άρα το ζητούµενο εµβαδόν θα είναι:
Ε = Ε1 − Ε 2 = 50, 24 − 46, 29 = 3, 94 cm 2

12
Να υπολογίσετε την περίµετρο του διπλανού σχήµατος.
Λύση
Για να βρούµε την περίµετρο Τ του σχήµατος πρέπει να υπολο-

, Γ∆
γίσουµε το άθροισµα των µηκών των τόξων ΒΓ
, Α∆

και
των τµηµάτων ∆Ε και ΕΒ.
Καθένα από τα παραπάνω τόξα είναι 90ο, άρα έχει µήκος :
π ⋅ ρ ⋅ µ ο 3,14 ⋅ 4 ⋅ 90ο
S= = = 6, 28cm
180ο 180ο
Άρα: Τ = 3 ⋅ 6, 28 + 3 + 2 = 23,84 cm

Στο διπλανό σχήµα υπάρχουν 3 ηµικύκλια διαµέτρων

ΑΓ, ΓΒ, ΒΑ και είναι ΑΒ = 12cm επίσης τα τµήµατα ΑΓ
1
και ΓΒ έχουν λόγο .
3
i. Να βρείτε το άθροισµα των τόξων S AΓ

, S BΓ

, S AB

.

ii. Να βρείτε το εµβαδόν του γραµµοσκιασµένου σχήµατος.

Λύση

AΓ 1
i. Ισχύει: = ή ΓΒ = 3ΑΓ .
ΓΒ 3
12
Αλλά ΑΓ + ΓΒ = ΑΒ ή ΑΓ + 3ΑΓ = ΑΒ ή 4ΑΓ = ΑΒ ή ΑΓ = = 3cm
4
Οπότε BΓ = ΑΒ − ΑΓ = 12 − 3 = 9cm


Το µήκος του τόξου AΓ είναι:
AΓ
ο π⋅ ⋅180ο
π ⋅ρ⋅µ 2 AΓ 3

=
SAΓ = = π⋅ = 3,14 ⋅ = 4, 71m
180ο 180 ο
2 2

ΓΒ
π⋅ ⋅180ο
2 ΓΒ 9

= = π⋅ = 3,14 ⋅ = 14,13 cm
Οµοίως SΒΓ ο
180 2 2

13
 AΒ
π⋅ ⋅180ο
2 AΒ 12

= = π⋅ = 3,14 ⋅ = 18,84 cm
Είναι: SAΒ ο
180 2 2

Άρα
+ SΒΓ
SAΓ
+ SAΒ

= 37, 68 cm

ii. Για να βρούµε το εµβαδόν του σκιασµένου σχήµατος θα πρέπει από το εµβαδόν του
ηµικυκλίου µε διάµετρο το τµήµα ΑΒ να αφαιρέσουµε το εµβαδόν του ηµικυκλίου
µε διάµετρο ΒΓ και µετά να προσθέσουµε το εµβαδόν του ηµικυκλίου µε διάµετρο
το τµήµα ΑΓ.
2 2 2
 AB  ο  AB   12 
π ⋅  ⋅180 π ⋅  3,14 ⋅  
E AB =  2 ο =  2  =  2  = 56,52 cm 2
360 2 2
2 2 2
 BΓ  ο  BΓ  9
π ⋅  ⋅180 π ⋅  3,14 ⋅  
E BΓ =  2 ο =  2  =  2  = 31, 79 cm 2
360 2 2
2 2 2
 ΑΓ  ο  ΑΓ  3
π ⋅  ⋅180 π ⋅  3,14 ⋅  
E ΑΓ =  2 ο =  2  =  2  = 3,53 cm 2
360 2 2
Άρα Ε = E AB + E ΑΓ − E BΓ = 28, 26 cm 2

∆ίνεται το ορθογώνιο και ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ

( Â = 90 , ΑΒ = ΑΓ = 9cm ) . Γράφουµε κύκλο µε κέντρο το
o

σηµείο Α και ακτίνα 9cm και τον κύκλο µε διάµετρο την

πλευρά ΒΓ. Να συγκρίνετε τα εµβαδά του σκιασµένου τµή-
µατος (το τµήµα αυτό λέγεται µηνίσκος) και του τριγώνου
ΑΒΓ.
Λύση
1 1
Το εµβαδόν του τριγώνου ΑΒΓ είναι: E= ⋅ AB ⋅ ΑΓ = ⋅ 9 ⋅ 9 = 40,5cm 2
2 2
Επίσης από το Πυθαγόρειο Θεώρηµα: BΓ 2 = ΑΓ 2 + AB2 = 81 + 81 = 162
Άρα ΒΓ = 162 ή BΓ = 12, 73cm .
Το εµβαδόν του µηνίσκου θα βρεθεί αν από το εµβαδόν του ηµικυκλίου µε διάµετρο το
ΒΓ αφαιρέσουµε το τµήµα εµβαδού Ε1. Το εµβαδόν Ε1 θα το βρούµε αν από το εµβα-
δόν του τεταρτοκυκλίου µε κέντρο το Α και ακτίνα το ΑΒ αφαιρέσουµε το εµβαδόν του
τριγώνου ΑΒΓ.
14
 2 2
 ΒΓ   12, 73 
π ⋅  π ⋅ 
π ⋅ρ 2
=  2  =  2  =
127, 21
E BΓ = = 63, 605cm 2
2 2 2 2
Το εµβαδόν του τεταρτοκυκλίου είναι:

π ⋅ ( ΑΒ ) ⋅ 90ο 3,14 ⋅ 92 ⋅ 90ο

2

Ε τετ. = = = 63,585cm 2
360ο 360ο
Άρα Ε1 = Ε
− Ε τετ. = 23, 085cm 2
ΑΒΓ

Οπότε το εµβαδόν του µηνίσκου θα είναι: Ε µην. = Ε ΒΓ − Ε1 = 63, 605 − 23, 085 = 40,5
Παρατηρούµε ότι το εµβαδόν του µηνίσκου είναι ίσο µε το εµβαδόν του τριγώνου.

15