HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ

HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI

KAMP2021
ÖSYM TARZI Hücre Zarından Madde Taşınması

Osmotik denge halindeki bir bitki hücresi t 1 anında

íÇERÍK hipotonik bir çözeltiye konularak burada bir süre

bekletilmiştir.

kamp2021
Küçük Moleküllerin Büyük Moleküllerin
Buna göre hücrede meydana gelecek değişimlerle ilgili;
Taşınması Taşınması
1. Küçük Maddelerin
Taşınması Osmotik Hücredeki Çeper ile zar Emme
Pasif Taşıma Aktif Taşıma
basınç su miktarı arasındaki mesafe kuvveti Endositoz Ekzositoz
Pasif Taşıma
Difüzyon Fagositoz
Aktif Taşıma t1 t2 Zaman t1 t2
Zaman
t1 t2 Zaman
t1 t 2 Zaman Basit difüzyon Pinositoz
2. Büyük Maddelerin
I II III IV Kolaylaştırılmış
grafiklerinden hangileri çizilebilir?
difüzyon
Taşınması Osmoz
Endositoz A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve III Diyaliz

D) II ve IV E) I, II ve IV
Ekzositoz

Aşağıdaki tabloda canlıların vücudunda

Birlikt
bulunan bazı maddeler verilmiştir. e
Yapalı
m!
Hücre zarında madde alışverişinin
gerçekleştiği deliklere ............... denir.
Potasyum Fosfolipit Glikoz Amonyak
biyoloji

Kim Küçük? Kim Büyük?

Nişasta Aminoasit Sükroz C Vitamini
Küçük Moleküller Büyük Moleküller
Galaktoz A vitamini Su Glikojen
İnorganikler, Monomerler Dimer, Trimer, Polimer
Maltoz Sodyum Trigliserit Dipeptit
................................................. .................................................

................................................. .................................................

................................................. ................................................. Tabloda verilen maddelerden, hücre zarından doğrudan

geçebilenleri tarayınız.
................................................. .................................................

PASİF TAŞIMA Basit Difüzyon

Geçiş ..................... moleküllerinin arasından olur.

Difüzyon
Gazlar, yağda çözünenler ve yağı çözenler basit difüzyonla

Hücre zarından geçebilecek maddelerin, taşınır.

kamp2021

..................... yoğun olduğu yerden ..................... yoğun olduğu yere, ..................... kullanılmaz.

..................... harcamadan taşınmasıdır. Çift yönlü gerçekleşebilir.

Enzim kullanılmaz

Difüzyon iki ortam arasındaki Basit difüzyon

yoğunluk ................ kadar devam canlı ve cansız
eder. ortamlarda
gerçekleşir.

www.youtube.com/kampus
 Kolaylaştırılmış Difüzyon Difüzyonu Etkileyen Faktörler

Taşıyıcı .................... görev alır.

Yoğunluk Farkı Sıcaklık Artarsa
.................... harcamaz. Artarsa Difüzyon Hızı Difüzyon Hızı

kamp2021
.............................
Suda çözünen moleküller bu yolla taşınır. (Glikoz, .............................
galaktoz, fruktoz, bazı iyonlar...)
Por Sayısı Artarsa Difüzyon Yüzeyi
Difüzyon Hızı Artarsa Difüzyon Hızı

............................. .............................

Kolaylaştırılmış
difüzyon canlı
ortamlarda
Sıcaklığın belli bir değerin üstüne çıkması yapıyı bozar.
gerçekleşir.

DOĞRUDAN GEÇEBİLENLERİN GEÇİŞ ÖNCELİĞİ Diyaliz

filtre

Gazlar sıvılardan, sıvılar katılardan önce geçer. İstenilen moleküllerin seçici geçirgen

Küçük moleküller, büyüklerden önce geçer. zardan ..........................

.................................................................................................... Seçici
geçirgen zar

Yağda çözünenler, suda çözünenlerden önce geçer. Osmoz

biyoloji
...................................................................................................

Nötr atomlar iyonlardan, negatif iyonlar pozitif Suyun ...............................

Sükroz
iyonlardan önce geçer. Saf su
molekülleri
...................................................................................................
Suyun yönü

A B
kolu A B A B
kolu kolu kolu kolu kolu

Su Su Su ve Su Su ve Su
sükroz sükroz
Seçici geçirgen Seçici geçirgen Seçici geçirgen
zar zar zar
Hücre Şekil I Şekil II Şekil III

K Uzun uzun ÇÖZELTİ ÇEŞİTLERİ

ÇO
Lİ ezberleme!
N EM
Ö

Osmatik kuvvetler
Çözeltinin Hücrenin
Hipertonik Çözelti =
Yoğunluğu Yoğunluğu
kamp2021

Osmotik Basınç =
Os
mo ..................................
tik
ba
sı Turgor Basınç = Çözeltinin Hücrenin
nç İzotonik Çözelti = H2O
Osmotik denge Yoğunluğu Yoğunluğu
Emme kuvveti ..................................

Emme Kuvveti =
or Çözeltinin Hücrenin
rg
Tu ınç .................................. Hipotonik Çözelti =
Yoğunluğu Yoğunluğu
s
ba
Zaman

Pratik Çöz KARIŞTIRMA Günlük hayatla

ilgili sorulara
dikkat et. No
t al!
Hipertonik O.B. =
çözelti T.B. =
E.K. =
biyoloji

Hipertonik
Hipotonik O.B. =
çözelti T.B. = Hemoliz = Hücrelerin aşırı su alarak .....................
E.K. =
Bitki hücreleri ....................... olmaz.
Hipotonik Merkezi
İzotonik O.B. = koful
çözelti T.B. =
daha
Hipertonik Hipotonik hipotonik
E.K. =
İzotonik plazmoliz deplazmoliz Turgor

www.youtube.com/kampus
 Endositoz
Aktif Taşıma
Zardan ....................... maddelerin hücre ....................... alınmasıdır.
Hücre zarından geçebilecek maddelerin,
....................... harcanır.
...................... yoğun oldukları yerden,
Hücre zar yüzey alanını ....................... .
...................... yoğun oldukları yere,

kamp2021
...................... harcayarak taşınmasıdır.

Taşıma çift yönlü olabilir.

Çeperi olan hücreler

çoğunlukla endositoz
yapamaz.

Fagositoz
Ekzositoz

Katı büyük moleküllerin .................. ayak

oluşturarak hücre içine alınmasıdır. Zardan ........................ maddelerin hücre ................... atılmasıdır.
Amipin beslenmesi, akyuvarların mikropları ..................... harcanır.
hücre içine alması du duruma örnektir.
biyoloji
Hücre zar yüzey alanını ..................... .
Fagositoz

Pinositoz

Çözünmüş (sıvı) büyük moleküllerin

pinositoz ...................... ile hücre içine Çeperi olan hücreler
alınmasıdır. ekzositoz yapabilir.
Hormon veya antikorların hedef
hücreye alınması bu duruma örnektir.
Pinositoz

SORU SORU
Şekil-I’de verilen U borusunun A İçerisinde nişasta çözeltisi bulunan
koluna saf su, B koluna ise maltoz bağırsak parçası içinde su ve nişastayı
İyot
çözeltisi ilave edilerek bir süre sindiren enzim bulunduran bir kaba
Su Maltoz
b ek leni ldi ği nde Şeki l – II’d e ki daldırılıyor. Bir müddet beklendikten
çözeltisi Enzim + Su
A kolu B kolu A kolu B kolu görüntü oluşmaktadır. sonra kap içerisine nişasta ayracı olan
kamp2021

iyot damlatılıyor.
Yarı geçirgen zar Yarı geçirgen zar
Nişasta
Şekil – I Şekil – I

Buna göre U borusunun, A ve B kolunu tekrar eşit yüksekliğe getirmek Buna göre;
için aşağıda verilenlerden hangisi yapılmalıdır? I- Kapta renk değişimi meydana gelmez.
II- Bağırsak içinde renk değişimi meydana gelmez.
A) B koluna saf su ilave edilmeli
III- Kapta glikoz moleküllerine rastlanır.
B) A koluna maltaz enzimi ilave edilmeli IV- Kapta ve bağırsakta iyot maddesine rastlanır.
C) A koluna saf su ilave edilmeli ifadelerinden hangileri doğru değildir?
D) B kolundan saf su buharlaştırılmalı A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) I, II ve IV E) I, III ve IV
E) A koluna maltoz ilave edilmeli

SORU SORU

Osmotik Basınç Bir hücrenin numaralandırılmış ortamlara

I- Sükroz sırasıyla atılıp her ortamda t süre beklemesi
sonucu hücrede meydana gelen osmotik
II- Vitamin
basınç değişimi grafikte gösterilmiştir.
III- Enzim
biyoloji

IV- Nişasta
Yukarıda verilen maddelerden hangilerinin hücre zarından 1 2 3
Ortamlar

taşınmasında derişim farkının önemi yoktur?

Buna göre;
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV I- 1 numaralı ortam ile hücre arasında madde alışverişi olmamıştır.
II- 2 numaralı ortamın derişimi bu ortama atılan hücreden fazladır.
D) I, II ve IV E) I, III ve IV
III- 3 numaralı ortama atılan hücre su kaybetmiş ve turgor basıncı azalmıştır.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

www.youtube.com/kampus
 SORU SORU
Yarı geçirgen bir zarla yandaki gibi özdeş iki
X Y
bölüme ayrılan bir kabın X koluna %15’lik glikoz % 15
protein
%15 Glikoz ve %20’lik nişasta; Y koluna %75’lik glikoz
%20 Nişasta
%75 Glikoz
çözeltileri konulup t1 anına kadar bekleniyor. t1
V % 30
I Yanda bir hücreyle bulunduğu
protein % 10 % 32 amino asit
anında X bölmesine nişastayı sindiren enzim IV
amino asit ortam arasındaki bazı maddelerin

kamp2021
%2 %8
konulup t2 anına kadar bekleniyor. K+ K+ II alışverişi gösterilmiştir.
% 25 % 35 O
2
Yarı geçirgen zar %5
III % 25 O2
Glikoz
Glikoz
Buna göre;
I- t1 anına kadar Y bölmesindeki glikoz derişimi azalırken t1-t2 zaman aralığında
Hücreye ait aşağıda numaralarla verilen madde geçiş yöntemlerinden
artar.
hangisi yanlıştır?
II- X bölmesindeki sıvının osmotik basıncı devamlı artarken Y bölmesindeki
sıvının osmotik basıncı devamlı azalır. A) I: Kolaylaştırılmış difüzyon
III- t1 anında X bölmesine iyot damlatıldığında kapta renk değişimi olurken t2 B) II: Difüzyon
anına gelindiğinde bu renk kaybolur.
C) III: Aktif taşıma
yorumlarından hangileri yapılabilir? (İyot nişasta ile mavi-mor renk verir.)
D) IV: Difüzyon
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III E) V: Ekzositoz

ÖDÜLLÜ SORU
Cam huni Alt tarafına seçici geçirgen özellikte olan
%6’lık A maddesi
bağırsak zarı yerleştirilen ve içinde yüzde
içeren çözelti Bağırsak zarı %6’lık A maddesi içeren sulu çözelti bulunan
Kap Saf su cam huni şekilde görüldüğü biçimde saf su
dolu kap içerisine yerleştirilmiştir. biyoloji
A maddesinin yapısında glikozit bağı bulunduğuna göre bir süre sonra deney
düzeneğinde meydana gelecek değişimlerle ilgili;
I. Kabın içerisinde A maddesine rastlanır.
II. Cam hunideki sıvının yoğunluğu azalır.
III. Cam hunideki sıvı seviyesi yükselir.
IV. A maddesinin yapı taşları belli bir süre sonra kabın içine doğru hareket
eder.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III
D) I, II ve IV E) II, III ve IV

www.youtube.com/kampus