Pelangi Form 4

Contents
ER 3.4 Chemical Equation 24

PT
Introduction to Chemistry 1
CHA
Persamaan Kimia
1 Pengenalan kepada Kimia
SPM Practice 3 26
HOTS Challenge 31
Smart Notes 1 Online Quick Quiz QR Code 31
1.1 Development in Chemistry Field and Its PAK-21 Corner QR Code 31
Importance in Daily Life 2
Perkembangan Bidang Kimia dan Kepentingan PT
ER
dalam Kehidupan The Periodic Table of Elements 32
CHA
1.2 Scientific Investigation in Chemistry 3 4 Jadual Berkala Unsur
Penyiasatan Saintifik dalam Kimia
1.3 Usage, Management and Handling of
Smart Notes 32
Apparatus and Materials 3
Penggunaan, Pengurusan dan Pengendalian
4.1 The Development of the Periodic Table
Radas serta Bahan Kimia of Elements 33
Perkembangan Jadual Berkala Unsur
SPM Practice 1 4
Online Quick Quiz QR Code 8 4.2 The Arrangement in the Periodic Table
PAK-21 Corner QR Code 8 of Elements 34
Susunan Unsur dalam Jadual Berkala Unsur
PT
ER 4.3 Elements in Group 18 34
Matter and Atomic Structure 9 Unsur dalam Kumpulan 18
CHA
2 Jirim dan Struktur Atom 4.4 Elements in Group 1 35

Unsur dalam Kumpulan 1
4.5 Elements in Group 17 35
Smart Notes 9 Unsur dalam Kumpulan 17
2.1 Basic Concepts of Matter 11 4.6 Elements in Period 3 36
Konsep Asas Jirim Unsur dalam Kala 3
2.2 The Development of the Atomic 4.7 Transition Elements 37
Model 11 Unsur Peralihan
Perkembangan Model Atom SPM Practice 4 38
2.3 Atomic Structure 12 HOTS Challenge 46
Struktur Atom Online Quick Quiz QR Code 46
2.4 Isotopes and Its Uses 14 PAK-21 Corner QR Code 46
Isotop dan Penggunaannya
SPM Practice 2 15 ER
PT
Chemical Bond 47
CHA
HOTS Challenge 18
Online Quick Quiz QR Code 18 5 Ikatan Kimia
PAK-21 Corner QR Code 18
ER
Smart Notes 47
PT The Mole Concept, Chemical 19 5.1 Basics of Compound Formation 48
CHA
3 Formula and Equation

Konsep Mol, Formula dan Persamaan Kimia
Asas Pembentukan Sebatian
5.2 Ionic Bond 48
Ikatan Ion
Smart Notes 19 5.3 Covalent Bond 49
3.1 Relative Atomic Mass and Relative Ikatan Kovalen
Molecular Mass 20 5.4 Hydrogen Bond 50
Jisim Atom Relatif dan Jisim Molekul Relatif Ikatan Hidrogen
3.2 Mole Concept 21 5.5 Dative Bond 50
Konsep Mol Ikatan Datif
3.3 Chemical Formula 22 5.6 Metallic Bond 50
Formula Kimia Ikatan logam
ii
Contents.indd 2 12/10/20 5:04 PM

5.7 Properties of Ionic Compounds and ER
PT
Rate of Reaction 84
CHA
Covalent Compounds 51
Sifat Sebatian Ion dan Sebatian Kovalen 7 Kadar Tindak Balas
SPM Practice 5 52
HOTS Challenge 62 Smart Notes 84
Online Quick Quiz QR Code 62 7.1 Determining Rate of Reaction 86
PAK-21 Corner QR Code 62 Penentuan Kadar Tindak Balas
7.2 Factors Affecting Rate of Reactions 88
PT
ER Faktor yang Mempengaruhi Kadar
Acid, Base and Salt 63 Tindak Balas
CHA
6 Asid, Bes dan Garam 7.3 Application of Factors that Affect the
Rate of Reaction in Daily Life 89
Aplikasi Faktor yang Mempengaruhi Kadar
Smart Notes 63 Tindak Balas dalam Kehidupan
6.1 The Role of Water in Showing Acidic and 7.4 Collision Theory 89
Alkaline Properties 65 Teori Perlanggaran
Peranan Air dalam Menunjukkan Keasidan SPM Practice 7 90
dan Kealkalian
HOTS Challenge 100
6.2 pH Value 65
Online Quick Quiz QR Code 100
Nilai pH
6.3 Strength of Acids and Alkalis 66
Kekuatan Asid dan Alkali
6.4 Chemical Properties of Acids and ER
PT Manufactured Substances in 101
CHA
Alkalis 66
Sifat-sifat Kimia Asid dan Alkali 8 Industry
Bahan Buatan dalam Industri
6.5 Concentration of Aqueous Solution 67
Kepekatan Larutan Akueus Smart Notes 101
6.6 Standard Solution 68 8.1 Alloys and Its Importance 103
Larutan Piawai Aloi dan Kepentingannya
6.7 Neutralisation 68 8.2 Composition of Glass and its Uses 104
Peneutralan Komposisi Kaca dan Kegunaannya
6.8 Salts, Crystals and their Uses in 8.3 Composition of Ceramics and its Uses 104
Daily Life 68 Komposisi Seramik dan Kegunaanya
Garam, Hablur dan Kegunaan dalam Kehidupan 8.4 Composite Materials and Its
6.9 Preparation of Salts 69 Importance 105
Penyediaan Garam Bahan Komposit dan Kepentingannya
6.10 Effect of Heat on Salts 70 SPM Practice 8 106
Tindakan Haba ke atas Garam
HOTS Challenge 114
6.11 Qualitative Analysis 70
Online Quick Quiz QR Code 114
Analisis Kualitatif
SPM Practice 6 72
HOTS Challenge 83
Online Quick Quiz QR Code 83 SPM Year-End Assessment 115
Answers A1 – A24
Lembaran PBD Answers for Lembaran PBD

http://www.epelangi.com/Top/Chemistry/F4/ http://www.epelangi.com/Top/Chemistry/F4/
LembaranPBD.pdf AnswerLembaranPBD.pdf
iii
Contents.indd 3 12/10/20 5:04 PM

Rekod Pencapaian Pentaksiran Murid
Chemistry Form 4 / Kimia Tingkatan 4
Pupil’s name: ................................................................. Class: ..............................................

Nama murid: Kelas:
ACHIEVEMENT
PENGUASAAN
PERFORMANCE
CHAPTER LEVEL DESCRIPTOR (7)
BAB TAHAP DESKRIPTOR (✓) NOT YET
PENGUASAAN ACHIEVE ACHIEVE
MENGUASAI BELUM
MENGUASAI
Recall knowledge and basic skills in chemistry,
scientific investigation, usage, management and
handling of apparatus and materials.
1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran asas
mengenai kimia, penyiasatan saintifik dalam kimia,
penggunaan, pengurusan dan pengendalian radas serta bahan
kimia.
Understand and explain the importance of chemistry,
scientific investigation, usage, management and
2 handling of apparatus and materials.
Memahami kimia, penyiasatan saintifik dalam kimia,
penggunaan, pengurusan dan pengendalian radas serta bahan
kimia seterusnya dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
Apply knowledge on chemistry, scientific
investigations, usage, management and handling
of apparatus and materials to explain the natural
occurrences or phenomena and be able to carry out
3 simple tasks.
Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kimia, penyiasatan
saintifik dalam kimia, penggunaan, pengurusan dan
pengendalian radas serta bahan kimia untuk menerangkan
1 kejadian atau fenomena alam dan dapat melaksanakan
tugasan mudah.
INTRODUCTION Analyse knowledge on chemistry, scientific
TO CHEMISTRY investigation, usage, management and handling of
PENGENALAN apparatus and materials in the context of problem
KEPADA KIMIA solving the natural occurrences or phenomena.
4 Menganalisis pengetahuan mengenai kimia, penyiasatan
saintifik dalam kimia, penggunaan, pengurusan dan
pengendalian radas serta bahan kimia dalam konteks
penyelesaian masalah mengenai kejadian atau fenomena
alam.
Evaluate knowledge on chemistry, scientific
investigation, usage, management and handling of
apparatus and materials in the context of problem
5 solving and decision-making in carrying out a task.
Menilai pengetahuan mengenai kimia, penyiasatan saintifik
dalam kimia, penggunaan, pengurusan dan pengendalian
radas serta bahan kimia dalam konteks penyelesaian masalah
dan membuat keputusan untuk melaksanakan satu tugasan.
Invent by applying the knowledge on chemistry,
scientific investigation, management and handling
of apparatus and materials in the context of problem
6 solving and decision-making or while carrying out
an activity/ task in new situations creatively and
innovatively; giving due considerations to the social/
economic/ cultural values of the community.
iv
Rekod Pencapaian.indd 4 12/10/20 11:04 AM

ACHIEVEMENT
PENGUASAAN
PERFORMANCE
MENGUASAI BELUM
MENGUASAI
Mereka cipta menggunakan pengetahuan mengenai kimia,
penyiasatan saintifik dalam kimia, penggunaan, pengurusan
dan pengendalian radas serta bahan kimia dalam konteks
penyelesaian masalah dan membuat keputusan atau dalam
melaksanakan aktiviti/ tugasan dalam situasi baharu secara
kreatif dan inovatif dengan mengambil kira nilai sosial/
ekonomi/ budaya masyarakat.
Recall knowledge and basic skills on matter and the
1 atomic structure.
Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran asas
mengenai jirim dan struktur atom.
Understand and explain matter and the atomic
2 structure.
Memahami jirim dan struktur atom seterusnya dapat
menjelaskan kefahaman tersebut.
Apply knowledge on matter and the atomic structure
to explain the natural occurrences or phenomena
3 and be able to carry out simple tasks.
Mengaplikasikan pengetahuan mengenai jirim dan struktur
atom untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan
dapat melaksanakan tugasan mudah.
Analyse knowledge on matter and atomic structure
2 in the context of problem solving the natural
4 occurrences or phenomena.
MATTER Menganalisis pengetahuan mengenai kimia dan penyiasatan
saintifik dalam kimia dalam konteks penyelesaian masalah
AND ATOMIC mengenai kejadian atau fenomena alam.
STRUCTURE
JIRIM DAN Evaluate knowledge on matter and atomic structure
STRUKTUR ATOM in the context of problem solving and decision-
5 making to carry out a task.
Menilai pengetahuan mengenai jirim dan struktur atom dalam
konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan untuk
melaksanakan satu tugasan.
Invent by applying the knowledge on matter
and atomic structure in the context of problem
solving and decision making or when carrying out
6 economic/ cultural values of the community.
Mereka cipta menggunakan pengetahuan mengenai jirim
dan struktur atom dalam konteks penyelesaian masalah dan
membuat keputusan atau dalam melaksanakan aktiviti/
tugasan dalam situasi baharu secara kreatif dan inovatif
dengan mengambil kira nilai sosial/ ekonomi/ budaya
masyarakat.
3 Recall knowledge and basic skills on mole concept,

1 chemical formulae and equations.
THE MOLE mengenai konsep mol, formula dan persamaan kimia.
CONCEPT,
CHEMICAL Understand and explain the mole concept, chemical
FORMULA AND formulae and equations.
Memahami konsep mol, formula dan persamaan kimia
EQUATION 2 seterusnya dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
KONSEP MOL,
FORMULA DAN
PERSAMAAN KIMIA

ACHIEVEMENT
PENGUASAAN
PERFORMANCE
MENGUASAI BELUM
MENGUASAI
Apply knowledge on mole concept, chemical
formulae and equations to explain the natural
occurrences or phenomena and be able to carry out
3 simple tasks.
Mengaplikasikan pengetahuan mengenai konsep mol, formula
dan persamaan kimia untuk menerangkan kejadian atau
fenomena alam dan dapat melaksanakan tugasan mudah.
Analyse knowledge on mole, chemical formulae

and equations in the context of problem solving the
4 natural occurrences or phenomena
Menganalisis pengetahuan mengenai konsep mol, formula
dan persamaan kimia dalam konteks penyelesaian masalah
mengenai kejadian atau fenomena alam.
Evaluate knowledge on mole concept, chemical

formulae and equations in the context of problem
5 solving and decision-making to carry out a task.
Menilai pengetahuan mengenai konsep mol, formula dan
persamaan kimia dalam konteks penyelesaian masalah dan
membuat keputusan untuk melaksanakan satu tugasan.
Invent by applying the knowledge on mole concept,

chemical formulae and equations in the context
of problem solving and decision-making or when
carrying out an activity/ task in new situations
creatively and innovatively;giving due considerations
to the social/ economic/ cultural values of the
6 community.
Mereka cipta menggunakan pengetahuan mengenai
konsep mol, formula dan persamaan kimia dalam konteks
penyelesaian masalah dan membuat keputusan atau dalam
melaksanakan aktiviti/ tugasan dalam situasi baharu secara
kreatif dan inovatif dengan mengambil kira nilai sosial/
ekonomi/ budaya masyarakat.
Recall knowledge and basic skills about the Periodic

1 Table of Elements.
mengenai Jadual Berkala Unsur.
Understand and explain the Periodic Table of

2 Elements.
Memahami Jadual Berkala Unsur seterusnya dapat
Apply knowledge about Periodic Table of Elements

4 and its concept to explain the natural occurrences or
3 phenomena and be able to carry out simple tasks.
Mengaplikasikan pengetahuan mengenai Jadual Berkala Unsur
THE PERIODIC untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat
TABLE OF melaksanakan tugasan mudah.
ELEMENTS
JADUAL BERKALA Analyse knowledge about Periodic Table of Elements
UNSUR in the context of problem solving the natural
4 occurrences or phenomena.
Menganalisis pengetahuan mengenai Jadual Berkala Unsur
dalam konteks penyelesaian masalah mengenai kejadian atau
fenomena alam.
Evaluate knowledge about Periodic Table of Elements

in the context of problem solving and decision-
5 making to carry out a task.
Menilai pengetahuan mengenai Jadual Berkala Unsur dalam
vi

ACHIEVEMENT
PENGUASAAN
PERFORMANCE
MENGUASAI BELUM
MENGUASAI
Invent by applying the knowledge about Periodic
Table of Elements in the context of problem solving
and decision-making or when carrying out an
activity/ task in new situations in a creatively and
6 economic/ cultural values of the community.
Mereka cipta menggunakan pengetahuan mengenai Jadual
Berkala Unsur dalam konteks penyelesaian masalah dan
masyarakat.
Recall knowledge and basic skills on chemical bonds.

1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran asas
mengenai ikatan kimia.
Understand and explain chemical bonds.
2 Memahami ikatan kimia dan dapat menjelaskan kefahaman
tersebut.
Apply knowledge and skills about chemical bonds
and its concept to explain the natural occurrences or
Mengaplikasikan pengetahuan mengenai ikatan kimia untuk
menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat
melaksanakan tugasan mudah.
Analyse knowledge on chemical bonds in the
context of problem solving the natural occurrences
4 or phenomena.
Menganalisis pengetahuan mengenai ikatan kimia dalam
5 konteks penyelesaian masalah mengenai kejadian atau
fenomena alam.
CHEMICAL BOND Evaluate knowledge on chemical bonds in the
IKATAN KIMIA context of problem solving and decision-making to
carry out
5 a task.
Menilai pengetahuan mengenai ikatan kimia dalam konteks
penyelesaian masalah dan membuat keputusan untuk
Invent by applying the knowledge and skills about
chemical bonds in the context of problem solving
and
decision-making or when carrying out an activity/
task in new situations creatively and innovatively;
6 giving due considerations to social/ economic/
cultural values of the community.
Mereka cipta menggunakan pengetahuan mengenai ikatan
kimia dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat
keputusan atau dalam melaksanakan aktiviti/ tugasan dalam
situasi baharu secara kreatif dan inovatif dengan mengambil
kira nilai sosial/ ekonomi/ budaya masyarakat.
6 Recall knowledge and basic skills on acids, bases and

1 salts.
ACID, BASE AND mengenai asid, bes dan garam.
SALT
Understand and explain acids, bases and salts.
ASID, BES DAN 2 Memahami asid, bes dan garam serta dapat menjelaskan
GARAM kefahaman tersebut.
vii

ACHIEVEMENT
PENGUASAAN
PERFORMANCE
MENGUASAI BELUM
MENGUASAI
Apply knowledge on acids, bases and salts to explain
the natural occurrences or phenomena and be able
3 to carry out simple tasks.
Mengaplikasikan pengetahuan mengenai asid, bes dan garam
untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat
melaksanakan tugasan mudah.
Analyse knowledge on acids, bases and salts in the
context of problem solving the natural occurrences
4 or phenomena.
Menganalisis pengetahuan mengenai asid, bes dan garam
fenomena alam.
Evaluate knowledge on acids, bases and salts in
context of problem solving and decision-making to
5 carry out a task.
Menilai pengetahuan mengenai asid, bes dan garam dalam
Invent by applying knowledge and skills about acids,
bases and salts in the context of problem solving and
decision-making or when carrying out an activity/
task in new situations creatively and innovatively;
giving due considerations to the social/ economic/
6 cultural values of the community.
Mereka cipta menggunakan pengetahuan asid, bes dan garam
dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan
atau dalam melaksanakan aktiviti/ tugasan dalam situasi
baharu secara kreatif dan inovatif dengan mengambil kira nilai
sosial/ ekonomi/ budaya masyarakat.
Recall knowledge and basic skills about rate of
1 reaction.
mengenai kadar tindak balas.
Understand and explain rate of reaction.

2 Memahami kadar tindak balas dan dapat menjelaskan
kefahaman tersebut.
Apply knowledge on the rate of reaction to explain

the natural occurrences or phenomena and be able
7 3 to carry out simple tasks.
Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kadar tindak balas
untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat
RATE OF melaksanakan tugasan mudah.
REACTION
KADAR TINDAK Analyse knowledge on the rate of reaction in the
BALAS context of problem solving the natural occurrences
4 or phenomena.
Menganalisis pengetahuan mengenai kadar tindak balas
fenomena alam.
Evaluate knowledge on rate of reaction in the

context of problem solving and decision-making to
5 carry out a task.
Menilai pengetahuan mengenai kadar tindak balas dalam
viii

ACHIEVEMENT
PENGUASAAN
PERFORMANCE
MENGUASAI BELUM
MENGUASAI
Invent by applying the knowledge on rate of reaction
in the context of problem solving and decision-
making or when carrying out an activity/ task in new
situations in a creatively and innovatively; giving due
considerations to social/ economic/ cultural values of
6 the community.
Mereka cipta menggunakan pengetahuan mengenai kadar
tindak balas dalam konteks penyelesaian masalah dan
masyarakat.
Recall knowledge and basic skills about

1 manufactured substances in industry.
mengenai bahan buatan dalam industri.
Understand and explain about manufactured
2 substances in industry.
Memahami bahan buatan dalam industri serta dapat
Apply knowledge on manufactured substances
in industry to explain the natural occurrences or
Mengaplikasikan pengetahuan mengenai bahan buatan dalam
industri untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan
dapat melaksanakan tugasan mudah.
Analyse knowledge on manufactured substances
8 in industry in the context of problem solving the
4 natural occurrences or phenomena.
Menganalisis pengetahuan mengenai bahan buatan dalam
MANUFACTURED industri dalam konteks penyelesaian masalah mengenai
SUBSTANCES IN kejadian atau fenomena alam.
INDUSTRY Evaluate knowledge on manufactured substances
BAHAN BUATAN in industry in the context of problem solving and
DALAM INDUSTRI decision making to carry out a task.
5
Menilai pengetahuan mengenai bahan buatan dalam industri
dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan
untuk melaksanakan satu tugasan.
Invent by applying the knowledge on manufactured
substances in industry in the context of problem
solving and decision-making or when carrying out
economic/ cultural values of the community.
6 Mereka cipta menggunakan pengetahuan mengenai bahan
buatan dalam industri dalam konteks penyelesaian masalah
dan membuat keputusan atau dalam melaksanakan aktiviti/
masyarakat.
ix

The Periodic Table of Elements
Group
Rekod Pencapaian.indd 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Alkali Alkaline Halogens Inert

metals earth Key: gases
metals
1 Proton number Metal
H Symbol of element
Semi-metal
Hydrogen Name of element
1 Relative atomic mass
1 Non-metal 2
1 H
Hydrogen
He
Helium
1 4
3 4 5 6 7 8 9 10
2 Li
Lithium
Be
Beryllium
B
Boron
C
Carbon
N
Nitrogen
O
Oxygen
F
Fluorine
Ne
Neon
7 9 11 12 14 16 19 20
11 12 13 14 15 16 17 18
x
3 Na Mg Transition metals Al Si P S Cl Ar
Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulphur Chlorine Argon
23 24 27 28 31 32 35.5 40
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
4 K
Potassium
Ca Sc
Scandium
Ti
Titanium
V
Vanadium
Cr
Cromium
Mn
Manganese
Fe
Iron
Co
Cobalt
Ni
Nickel
Cu
Copper
Zn
Zinc
Ga
Gallium
Ge
Germanium
As
Arsenic
Se
Selenium
Br
Bromine
Kr
Krypton
Calsium
39 40 45 48 51 52 55 56 59 59 64 65 70 73 75 79 80 84
Period
37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
5 Rb
Rubidium
Sr
Strontium
Y
Ytrium
Zr
Zirconium
Nb
Niobium
Mo
Molybdenum
Tc
Technetium
Ru
Ruthenium
Rh
Rodium
Pd
Palladium
Ag
Silver
Cd
Cadmium
In
Indium
Sn
Tin
Sb
Antimony
Te
Tellurium
I
Iodine
Xe
Xenon
85.5 88 89 91 93 96 101 103 106 108 112 115 119 122 128 127 131
55 56 57 – 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
6 Cs
Cesium
Ba
Barium Lanthanoids
Hf
Hafnium
Ta
Tantalum
W
Tungsten
Re
Rhenium
Os
Osmium
Ir
Iridium
Pt
Platinum
Au
Gold
Hg
Mercury
Tl
Thallium
Pb
Lead
Bi
Bismuth
Po
Polonium
At
Astatine
Rn
Radon
133 137 178.5 181 184 186 190 192 195 197 201 204 207 209 210 210 222
87 88 89 – 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118
7 Fr
Francium
Ra
Radium Actinoids
Rf
Rutherfordium
Db
Dubnium
Sg
Seaborgium
Bh
Bohrium
Hs
Hassium
Mt
Meitnerium
Ds
Darmstadtium
Rg
Roentgenium
Cn
Copernicium
Nh
Nihonium
Fl
Flerovium
Mc
Moscovium
Lv
Livermorium
Ts
Tennessine
Og
Oganesson
57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Lanthanoids La
Lanthanum
Ce
Cerium
Pr
Praseodymium
Nd
Neodymium
Pm
Promethium
Sm
Samarium
Eu
Europium
Gd
Gadolinium
Tb
Terbium
Dy
Dysprosium
Ho
Holmium
Er
Erbium
Tm
Thulium
Yb
Ytterbium
Lu
Lutetium
139 140 141 144 145 150 152 157 159 162.5 165 167 169 173 175
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
Actinoids Ac
Actinium
Th
Thorium
Pa
Protactinium
U
Uranium
Np
Neptunium
Pu
Plutonium
Am
Americium
Cm
Curium
Bk
Berkelium
Cf
Californium
Es
Einsteinium
Fm
Fermium
Md
Mendelevium
No
Nobelium
Lr
Lawrencium
232 231 238
12/10/20 11:04 AM
ER
C HA PT
1 Introduction to Chemistry
Pengenalan kepada Kimia
SMART Notes
• Chemistry is the study of composition, structure, properties and Safety equipment

Peralatan keselamatan
interaction of matter.
Kimia merupakan kajian berkenaan dengan komposisi, struktur, sifat-sifat dan VIDEO
interaksi antara jirim.
• Chemistry and its substances are important in our daily lives:
Kimia dan bahan-bahannya penting dalam kehidupan harian kita:
Type of substance Contribution

Jenis bahan Sumbangan
Food • Colouring agent / pewarna
Makanan • Preservative / pengawet
Medicine • Antibiotics / antibiotik
Perubatan • Chemotherapy / kemoterapi
Agriculture • Fertiliser / baja
Pertanian • Pesticide / racun serangga
Industry • Detergent / detergen
Industry • Polymers / polimer
• Scientific investigation method
Kaedah penyiasatan saintifik
Making observations Making an inference Identifying the problem

Membuat pemerhatian Membuat inferens Mengenal pasti masalah
Identifying variables
Making a hypothesis Controlling the variables
Mengenal pasti
Membuat hipotesis Mengawal pemboleh ubah
pemboleh ubah
Planning an experiment Collecting data Interpreting data

Merancang eksperimen Mengumpul data Mentafsir data
Making a conclusion Preparing a report

Membuat kesimpulan Menulis laporan
1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
Chapter 1.indd 1 12/10/20 4:15 PM

Chemistry Form 4 Chapter 1 Introduction to Chemistry
Development in Chemistry Field and Its Importance in Daily life

1.1 Perkembangan Bidang Kimia dan Kepentingan dalam Kehidupan
1. Chemistry is the study of , structure, properties and interaction of .

Kimia merupakan kajian berkenaan dengan , struktur, sifat-sifat dan interaksi antara
. TP 1
2. State four fields of Chemistry. / Nyatakan empat bidang kimia. TP 1
(a) (b)
Fields of
Chemistry
Bidang Kimia
(c) (d)
3. Table 1 shows the examples of chemicals used as our household products.

Jadual 1 menunjukkan contoh bahan kimia yang digunakan sebagai produk isi rumah. TP 3
Table 1 / Jadual 1
Chemical Function
Bahan kimia Fungsi
(a) Detergent • Breaks down surface tension between water and .

Detergen Memecahkan tegangan permukaan antara air dengan .
• Used to remove .
Digunakan untuk menyingkirkan .
(b) Paracetamol • A type of medicine that is used to reduce .

Parasetamol Ia merupakan sejenis ubat yang boleh mengurangkan .
• Its medical effect is milder than aspirin which is more suitable to be
used by senior citizen.
Kesan ubat yang kurang berbanding aspirin menyebabkannya lebih sesuai
digunakan oleh warga emas.
(c) Salt • Commonly used in cooking.

Garam Biasanya digunakan dalam masakan.
• Used as in order to produce salted fish.
Digunakan sebagai dalam proses penghasilan ikan masin.
4. State three careers that need the knowledge of chemistry. TP 3

Nyatakan tiga kerjaya yang memerlukan pengetahuan kimia.
(a) (c)
(b)
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2
Chapter 1.indd 2 12/10/20 4:15 PM

Scientific Investigation in Chemistry

1.2 Penyiasatan Saintifik dalam Kimia
1. Scientific method is a used to solve problems using the knowledge of science.

Kaedah saintifik ialah yang digunakan untuk menyelesaikan masalah dengan menggunakan
ilmu pengetahuan sains. TP 1
2. The thinking map below shows the steps to develop and resolve problems scientifically.
Peta pemikiran di bawah menunjukkan langkah-langkah untuk membina dan menyelesaikan masalah secara
saintifik. TP 4
Making observations Identifying the problem

(a)
Membuat pemerhatian Mengenal pasti masalah
(b) (c) (d)
Planning an experiment
(e) (f)
Merancang eksperimen
(g) (h)
Usage, Management and Handling of Apparatus and Materials

1.3 Penggunaan, Pengurusan dan Pengendalian Radas serta Bahan Kimia
Emergency Management Procedure in the Laboratory

Langkah Pengurusan Kemalangan di dalam Makmal TP 3
1. Inform your or the laboratory assistant about the accident immediately.
Maklumkan kemalangan kepada atau pembantu makmal dengan segara.
2. Avoid other students from the accident side.

Menghalang murid kawasan kemalangan.
3. Stops the spill from to other areas by using to border it.

Sekat tumpahan daripada ke kawasan lain dengan menggunakan sebagai
sempadan.
4. Clean the chemical .

Bersihkan bahan kimia tersebut.
5. of the chemical spill by following the correct procedures.
tumpahan kimia mengikut prosedur yang betul.
Chapter 1.indd 3 12/10/20 4:15 PM

SPM Practice 1
Paper 1
Objective Questions / Soalan Objektif
Development in
1.1 Chemistry Field and Its 4. Which of the following is 6. An experiment is carried
a chemical that will harm out to investigate the
Importance in Daily Life
Perkembangan Bidang Kimia dan our health? rate of reaction between
Kepentingan dalam Kehidupan Antara bahan kimia temperature of vinegar
berikut, yang manakah and egg shells. The
1. The study of chemistry is merupakan bahan kimia yang
memudaratkan kesihatan
higher the temperature
the study of
Kajian kimia merupakan kita? of vinegar, the higher the
kajian mengenai A Vitamin C rate of reaction. Which of
A time Vitamin C the following is correct?
masa B Vape Satu eksperimen telah
B space Vape dijalankan untuk mengkaji
ruangan kadar tindak balas antara
C Sodium bicarbonate
suhu cuka dan kulit telur.
C matter Natrium bikarbonat
Semakin tinggi suhu, semakin
jirim D Sodium chloride tinggi kadar tindak balas.
Natrium klorida Antara yang berikut, yang
2. Which of the following manakah adalah betul?
occupations does not Scientific Investigation in
1.2 Chemistry A Manipulated variable
require the knowledge of Penyiastan Saintifik dalam Kimia – rate of reaction
chemistry? Pemboleh ubah
Antara pekerjaan berikut, 5. What should be done dimanipulasikan – kadar
yang manakah tidak before planning an tindak balas
memerlukan pengetahuan experiment? B Responding variable
kimia? Apakah yang harus dilakukan
– temperature of
A Chemist sebelum merancang
Ahli kimia eksperimen? hydrochloric acid
Pemboleh ubah bergerak
B Forensic scientist I Make an inference balas – suhu asid
Ahli sains forensik Membuat inferens
hidroklorik
C Accountant II Make a hypothesis C Constant variable –
Akauntan Membuat hipotesis
mass of egg shells
D Toxicologist III Make a conclusion Pemboleh ubah
Ahli toksikologi Membuat kesimpulan
dimalarkan – jisim kulit
IV Write a report telur
3. Which of the following is Menulis laporan
D Constant variable
not a synthetic polymer? A I and II
Antara bahan kimia berikut, – temperature of
I dan II
yang manakah bukan polimer vinegar
B I and IV Pemboleh ubah
sintetik? I dan IV
A Nylon dimalarkan – suhu cuka
C II and III
Nilon II dan III 7. A student wrote the
B PVC D III and IV
PVC following statements in
III dan IV
C Starch his experiment report.
Kanji Seorang murid menulis
pernyataan berikut dalam
D Polystyrene laporan eksperimennya.
Polistirena
Chapter 1.indd 4 12/10/20 4:15 PM

Menjalankan ekskerimen 9. What is the most suitable

Statement I: di dalam kebuk wasap
Pernyataan I: method for processing
A I and II waste water from a batik
Blue copper(II) sulphate I dan II
solution turns light blue. factory to reduce water
B I and III
Larutan kuprum(II) sulfat bertukar
I dan III
pollution problem?
daripada biru kepada biru muda. Apakah kaedah yang
C III and IV paling sesuai digunakan
Statement II: III dan IV
Pernyataan II: untuk memproses air sisa
D III and IV dari kilang batik untuk
Concentration of copper(II) III dan IV mengurangkan masalah
ions decreases. pencemaran air?
Kepekatan ion kuprum(II)
berkurang. Answer questions 9 and A Distillation
10 based on the given Penyulingan
Identify statement II. information. (Green B Filtration
Kenal pasti pernyataan II. Technology Questions) Penurasan
A Hypothesis Jawab soalan 9 dan 10 C Electrolysis
Hipotesis berdasarkan maklumat yang Elektrolisis
B Observation diberikan.
Pemerhatian (Soalan Teknologi Hijau) 10. Which of the following
C Inference are the effects of
Inferens Batik Malaysia is a textile art improper batik waste
D Conclusion from Malaysia, especially in water disposal into the
Kesimpulan the east coast of Malaysia river?
such as Kelantan, Terengganu Antara yang berikut, yang
Usage, Management and
1.3 Handling of Apparatus manakah merupakah kesan
and Pahang. The Malaysian
and Materials government also recognises pelupusan air sisa batik
Penggunaan, Pengurusan dan dengan cara yang tidak betul
Batik Malaysia as the national ke dalam sungai?
Pengendalian Radas serta Bahan
Kimia apparel by encouraging local A Water in the river
designers to create new batik becomes very acidic
8. Which of the following designs that reflect Malaysia’s Air sungai menjadi sangat
is the correct safety identity. However, batik berasid
precaution when waste water has a pH value B Endanger aquatic
handling an experiment of as high as pH 13. It also organisms
involving the use of has high organic substances Hidupan akuatik terancam
bromine water? and high dyes (azo-dyes C Algae grow in big
Antara yang berikut, yang contents contributing to amount
manakah merupakan langkah Alga tumbuh dengan
keselamatan yang betul
water pollution.
Batik Malaysia merupakan seni banyak
apabila mengendalikan
tekstil dari Malaysia, terutamanya D Flash flood occurs
eksperimen yang melibatkan
di bahagian pantai timur Malaysia Banjir kilat berlaku
penggunaan air bromin?
iaitu Kelantan, Terengganu dan
I Wearing sunglasses Pahang. Kerajaan Malaysia
Memakai cermin mata turut mengiktiraf Batik Malaysia
hitam sebagai pakaian kebangsaan
II Wearing a mask dengan menggalakkan pereka
Memakai topeng muka tempatan mereka corak batik
III Conducting the baharu yang mencerminkan
experiment at the identiti Malaysia. Namun begitu,
laboratory workbench air sisa batik mempunyai nilai
pH yang setinggi pH 13. Air
Menjalankan eksperimen
sisa tersebut juga mengandungi
di meja makmal
bahan organik kompleks dan
IV Conducting the pewarna (pewarna azo) yang
experiment in a fume tinggi dan menyumbang kepada
chamber pencemaran air.
Chapter 1.indd 5 12/10/20 4:15 PM

Paper 2
Subjective Questions / Soalan Subjektif
Section A / Bahagian A
1. During a sunny day, Sean was adding a cube of brown sugar into a glass of the iced lemon tea. He
found out that the brown sugar cube added cannot dissolve easily in iced lemon tea.
Pada suatu hari yang panas, Sean menambahkan seketul gula perang ke dalam segelas teh lemon ais. Dia
mendapati kiub gula perang tidak dapat melarut dengan mudah dalam teh lemon ais tersebut.
(a) State the problem statement for this investigation.

Nyatakan pernyataan masalah bagi penyiasatan ini.
[1 mark / 1 markah]
(b) State all the variables for this investigation.
Nyatakan semua pemboleh ubah bagi penyiasatan ini.
[3 marks / 3 markah]
(c) State the hypothesis for this investigation.
Nyatakan hipotesis bagi penyiasatan ini.
[1 mark / 1 markah]
(d) State the relationship between the solubility of brown sugar cube and the temperature of
water.
Nyatakan hubungan antara keterlarutan kiub gula perang dengan suhu air.
[1 mark / 1 markah]
(e) Suggest a better way for Sean to dissolve the brown sugar cube easily in the iced lemon tea
without changing its final volume.
Cadangkan satu cara supaya Sean boleh melarutkan kiub gula perang itu dengan mudah dalam teh lemon
ais tanpa mengubah isi padu akhirnya.
[1 mark / 1 markah]
(f) During the investigation, Sean found out that the size of the brown sugar also affects its
solubility in the iced lemon tea.
Semasa penyiasatan itu, Sean mendapati saiz gula perang juga mempengaruhi keterlarutannya dalam teh
lemon ais.
(i) Give an explanation for the above observation.

Berikan satu penerangan bagi pemerhatian di atas.
Chapter 1.indd 6 12/10/20 4:15 PM

(ii) State the hypothesis for the above observation.

Nyatakan hipiotesis bagi pemerhatian di atas.
[1 mark / 1 markah]
Section B / Bahagian B
2. (a) Chemistry is the field of science that has great importance in medicine, food industry,
environmental study, and pharmacy.
Kimia merupakan bidang sains yang memainkan peranan penting dalam perubatan, industri makanan, kajian
persekitaran dan farmasi.
(i) What do we study in chemistry? [4 marks / 4 markah]

Apakah yang kita belajar dalam kimia?
(ii) State two careers that are related to chemistry. [2 marks / 2 markah]
Nyatakan dua kerjaya yang berkaitan dengan kimia.
(b) A group of students went for a field trip with their chemistry teacher in an industrial area. They
suspected that water from the nearby river turns acidic and thus harm the living organisms
in the river. They decided to carry out a scientific investigation on the water source from the
polluted river.
Sekumpulan pelajar melakukan kerja lapangan dengan guru kimia mereka di suatu kawasan perindustrian.
Mereka mengesyaki bahawa air dari sungai berdekatan menjadi berasid dan memudaratkan organisma di
dalam sungai. Mereka mengambil keputusan untuk menjalankan penyiasatan saintifik terhadap sumber air
daripada sungai tercemar itu.
(i) What is scientific method? [1 mark / 1 markah]

Apakah kaedah saintifik?
(ii) List out all the steps in a scientific investigation. [10 marks / 10 markah]
Senaraikan semua langkah dalam penyelidikan saintifik.
(iii) State three scientific attitudes that must be practised by students when carrying out an
investigation. [3 marks / 3 markah]
Nyatakan tiga sikap saintifik yang mesti diamalkan oleh murid apabila menjalankan penyelidikan.
Section C / Bahagian C
3.
Yellow powder P
Serbuk kuning P
Diagram 3(a) / Rajah 3(a) Diagram 3(b) / Rajah 3(b)
Diagram 3(a) shows a broken thermometer while diagram 3(b) shows two firemen cleaning up
the mercury spillage by sprinkling yellow powder P on it. Mercury poisoning can harm our health
and damage our nervous system.
Rajah 3(a) menunjukkan termometer yang patah manakala Rajah 3(b) menunjukkan dua orang anggota bomba
yang sedang membersihkan tumpahan merkuri dengan menabur serbuk kuning P di atasnya. Keracunan merkuri
boleh membahayakan kesihatan dan merosakkan sistem saraf kita.
Chapter 1.indd 7 12/10/20 4:15 PM

(a) What is mercury?

Apakah merkuri? [1 mark / 1 markah]
(b) What is mercury poisoning?
Apakah keracunan merkuri? [1 mark / 1 markah]
(c) State the physical state of mercury in room condition and its freezing point.
Nyatakan keadaan fizikal merkuri pada keadaan bilik dan takat bekunya. [2 marks / 2 markah]
(d) (i) Name the yellow powder P used by the firemen when cleaning up the mercury spill.
Namakan serbuk kuning P yang digunakan oleh anggota bomba semasa membersihkan tumpahan
merkuri tersebut. [1 mark / 1 markah]
(ii) State a reason the firemen choose to use yellow powder P instead of a vacuum cleaner.
Nyatakan alasan anggota bomba memilih untuk menggunakan serbuk kuning P berbanding pembersih
vakum.
(e) (i) State three human organs that can be affected by mercury poisoning. For each organ,
state one symptom of mercury poisoning.
Nyatakan tiga organ manusia yang boleh terjejas akibat keracunan merkuri. Bagi setiap organ tersebut,
nyatakan satu gejala keracunan merkuri. [6 marks / 6 markah]
(ii) State three possible ways humans get mercury poisoning.
Nyatakan tiga cara yang boleh menyebabkan manusia mengalami keracunan merkuri.
(f) State four symptoms caused by mercury poisoning in the nervous system.
Nyatakan empat gejala yang disebabkan oleh keracunan merkuri dalam sistem saraf.
Quiz 1
PAK-
21
Chapter 1.indd 8 12/10/20 4:15 PM

ER
C HA PT
2
1 Matter and Atomic Structure
Jirim dan Struktur Atom
SMART Notes
• Matter is something that occupies space and has mass. Change of state of matter
Jirim ialah sesuatu yang memenuhi ruang dan memiliki jisim. Perubahan keadaan jirim
• Forms of matter: VIDEO
Bentuk-bentuk jirim:
Properties Solid Liquid Gas

Ciri – ciri Pepejal Cecair Gas
Arrangement of
particles
Susunan zarah
Orderly arranged and Closely packed Far apart

very closely packed Disusun secara padat Berjauhan antara satu
Disusun secara padat sama lain
dan teratur
Kinetic energy Low Medium Strong

Tenaga kinetik Rendah Sederhana Kuat
Force of attraction Very strong Strong Very weak

Daya tarikan Sangat kuat Kuat Sangat lemah
Movement Vibrate Move randomly in all Move randomly and

Pergerakan Bergetar directions freely in all directions
Bergerak secara rawak Bergerak secara rawak
dalam semua arah dan bebas dalam semua
arah
• Matter is made up of tiny and discrete particles (atoms, molecules or ions).

Jirim terbentuk daripada zarah yang kecil dan diskrit (atom, molekul atau ion).
• The arrangement and movement of particles in solids, liquids and gases are described in the
Kinetic Theory of Matter.
Susunan dan pergerakan zarah dalam pepejal, cecair dan gas dihuraikan dalam Teori Zarah Jirim.
• Diffusion rate for solid < liquid < gas.
Kadar resapan pepejal < cecair < gas.
Chapter 2.indd 9 12/10/20 4:24 PM

Chemistry Form 4 Chapter 2 Matter and Atomic Structure
Heating curve of naphthalene Cooling curve of naphthalene

Lengkung pemanasan naftalena Lengkung penyejukan naftalena
Temperature (°C) Temperature (°C)
Suhu (°C) Suhu (°C)
R Liquid
Cecair
B C S T
Melting point Freezing point
Takat lebur Takat beku Solid
Liquid Pepejal
Cecair Liquid +
A Solid + liquid solid
Solid Cecair + U
Pepejal + cecair
Pepejal pepejal
Time (min) Time (min)
Masa (min) Masa (min)
• The properties of subatomic particles

Sifat-sifat zarah subatom
Proton / Proton Electron Electron / Elektron

• Symbol: p / Symbol: p Elektron • Symbol: e / Symbol: e
• Relative electric • Relative electric
charge: +1 charge: -1
Cas elektrik relatif: +1 Cas elektrik relatif: -1
• Relative mass: 1 1
Jisim relatif: 1 • Relative mass:
Nucleus 1 1840
Nukleus Jisim relatif:
Neutron / Neutron 1840
• Symbol: n / Symbol: n
• Relative electric
charge: 0
Cas elektrik relatif: 0
• Relative mass: 1
Jisim relatif: 1
• Standard presentation of an atom.

Perwakilan piawai bagi atom.
X
Proton number A
Nombor proton Atomic
symbol
Nucleon number Simbol Number of neutron / Bilangan neutron, N = Z – A
Nombor nukleon Z atom
• Isotopes are atoms of the same element with the same proton number and different nucleon
numbers.
Isotop ialah atom-atom daripada unsur yang sama dengan nombor proton yang sama tetapi nombor nukleon yang
berbeza.
• Mass spectrometer is an instrument used to determine:
Spektrometer jisim ialah alat yang digunakan untuk menentukan:
(a) the relative atomic mass of isotopes (c) the relative atomic mass of elements
jisim atom relatif isotop jisim atom relatif unsur
(b) the relative abundance of the isotopes
kelimpahan relatif isotop
• Formula for calculating the relative atomic mass from the natural abundance of elements
containing isotopes:
Formula pengiraan jisim atom relatif daripada kelimpahan semula jadi bagi unsur yang mengandungi isotop:
∑(% of isotope × mass of isotope)
∑(% isotop × jisim isotop)
100
Chapter 2.indd 10 12/10/20 4:24 PM

Basic Concepts of Matter

2.1 Konsep Asas Jirim
Fill in the blanks with the correct answers.

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 1
1. Matter is something that has and occupies .

Jirim ialah sesuatu yang mempunyai dan memenuhi .
2. Each matter exists in three physical states, which are , and

at different temperatures.
Sesuatu jirim boleh wujud dalam tiga keadaan fizikal, iaitu , dan
pada suhu berbeza.
3. The Kinetic Theory of Matter states that all matters consist of fine and particles
that continuously moving. Therefore, the particles possess energy.
Teori Kinetik Jirim menyatakan bahawa semua jirim terdiri daripada zarah-zarah halus dan yang
sentiasa bergerak. Oleh itu, zarah-zarah mempunyai tenaga .
4. The temperature of matter affects the freedom, velocity of and the amount of
energy of the particles.
Suhu jirim mempengaruhi kebebasan, halaju dan jumlah tenaga zarah-zarah.
The Development of the Atomic Model

2.2 Perkembangan Model Atom

1. According to the Atomic Theory discovered in 1807, considers atom to be the

simplest particle in form which is tiny and .
Berdasarkan Teori Atom yang dikemukan pada tahun 1807, menganggap atom sebagai zarah
paling ringkas yang berbentuk yang halus dan .
2. Diagram 1 shows the atomic model by which describes an atom as a sphere

consisting of a charge that is scattered between electrons.
Rajah 1 merupakan model atom yang menghuraikan suatu atom sebagai sfera yang terdiri
daripada cas yang bertaburan antara elektron-elektron.
Electrons are scattered in a positive sphere

Elektron-elektron bertaburan dalam sfera positif
Diagram 1 / Rajah 1
3. In 1911, Lord Ernest Rutherford succeeded in finding a , which is a positively

charged particle, with a relative mass of 1 unit on the hydrogen scale. He also found that each
atom contained a small area at its center called the , and that all the mass of atoms
were concentrated in the nucleus.
Chapter 2.indd 11 12/10/20 4:24 PM

Pada tahun 1911, Lord Ernest Rutherford berjaya menemui ,suatu zarah yang bercas positif dan
berjisim relatif 1 unit pada skala hidrogen. Beliau juga mendapati bahawa setiap atom mengandungi satu kawasan
kecil pada pusatnya yang dipanggil , serta hampir semua jisim atom tertumpu dalam nukleus.
4. Diagram 2 shows the Bohr’s Atomic Model suggesting that electrons orbit around the nucleus
according to their at allowed distances from the nucleus of an
atom. Each shell represents an of electron that can only contain a certain number
of electrons.
Rajah 2 menunjukkan Model Atom Bohr yang mencadangkan bahawa elektron bergerak mengelilingi nukleus
mengikut pada jarak-jarak yang dibenarkan daripada nukleus sesuatu
atom. Setiap petala mewakili elektron yang hanya boleh memuatkan sebilangan elektron
tertentu sahaja.
Proton
Proton
Electron
Elektron
Neutron
Neutron
Diagram 2 / Rajah 2
5. In 1932, James Chadwick discovered that the was neutral because it was not
distorted by electric fields or magnetic fields. This particle also has a relative mass similar to a
proton that is .
Pada tahun 1932, James Chadwick menemui yang bersifat neutral kerana oleh zarah ini tidak
dipesongkan oleh medan elektrik atau medan magnet. Zarah ini turut mempunyai jisim relatif yang sama dengan
proton iaitu .
Atomic Structure
2.3 Struktur Atom
Neutron / Neutron
(n°)
Proton / Proton
(p+)
+ O
+
O O Electron / Elektron
+ O (e–)
Nucleus / Nukleus
Lithium (Li)
Litium (Li)
Diagram 3 / Rajah 3
Chapter 2.indd 12 12/10/20 4:24 PM

1. Based on Diagram 3, complete Table 1.

Berdasarkan Rajah 3, lengkapkan Jadual 1. TP 2
Subatomic Proton Neutron Electron

Zarah subatom Proton Neutron Elektron
Amount
3 3
Bilangan
Position In the nucleus In the At the

Kedudukan Dalam nukleus Dalam Pada
Relative charge
0
Cas relatif
Relative mass 1
Jisim relatif 1
1840
Symbol
p n
Simbol
Table 1 / Jadual 1
2. Fill in the blanks with the correct answers.
(a) of an element is the total number of proton in its nucleus of atom.

unsur adalah jumlah bilangan proton yang berada di dalam nukleus atomnya.
(b) Nucleon number of an element is the of protons and in its

nucleus of atom.
Nombor nukleon unsur adalah proton dan yang berada di dalam
nukleus atom.
(c) In a neutral atom, the number of protons is to the number of electrons.
Dalam atom neutral, bilangan proton adalah dengan bilangan elektron.
3. Given the standard presentation of oxygen atom:

Diberi perwakilan piawai bagi atom oksigen: TP 3
O
16
(a) Nucleon number of oxygen atom = .

Nombor nukleon bagi atom oksigen = .
(b) Proton number of oxygen atom = .

Nombor proton bagi atom oksigen = .
(c) Oxygen atom has electrons.

Atom oksigen mempunyai elektron.
(d) Oxide ion has electrons.

Ion oksida mempunyai elektron.
(e) Oxide ion has electrons than protons.
Ion oksida mempunyai bilangan elektron yang daripada proton.
Chapter 2.indd 13 12/15/20 11:31 AM

Isotopes and Its Uses

2.4 Isotop dan Penggunaannya

(a) is an atom of the same element with the proton number but
different .
ialah atom bagi unsur yang sama dengan nombor proton yang tetapi
yang berbeza.
(b) Natural abundance of isotopes is the of isotopes presents in a natural sample

of an element.
Kelimpahan semula jadi isotop ialah isotop yang wujud dalam suatu sampel semula jadi
unsur.
2. Neon has three isotopes which are Ne-20, Ne-21 and Ne-22 in the ratio of 9.1 : 0.02 : 0.88.
Neon mempunyai tiga isotop iaitu Ne-20, Ne-21 and Ne-22 dalam nisbah 9.1 : 0.02 : 0.88.
(a) State the natural abundance of all isotopes. TP 3

Nyatakan kelimpahan semula jadi semua isotop.
(b) Calculate the relative atomic mass of neon.

Hitungkan jisim atom relatif neon.
3. The mass spectrum (not to scale) of element E is shown below.

Spektrum jisim (tidak mengikut skala) bagi unsur E ditunjukkan di bawah.
65.8
25.0
6.3
1.6
108 109 111 112
Calculate the relative atomic mass of E.

Hitungkan jisim atom relatif E.
Chapter 2.indd 14 12/10/20 4:24 PM

4. Complete Table 2 with the type of isotopes and its usage.

Lengkapkan Jadual 2 dengan jenis isotop dan kegunaannya. TP 3
Isotope Usage
Isotop Kegunaan
(a) Carbon-14
•
Karbon-14
(b) • Produce gamma rays that can kill cancer cells.
Menghasilkan sinaran gama yang boleh membunuh sel kanser.
(c) Sodium-24
•
Natrium-24
(d) • Used to control the thickness of papers, plastics or metal sheets
in factories.
Digunakan untuk mengawal ketebalan kertas, plastik atau kepingan logam
di dalam kilang.
Table 2 / Jadual 2
SPM Practice 2
Paper 1
Basic Concepts of Matter compared to the force molekul H2O berkurang.
2.1 Konsep Asas Jirim
of attraction between C H2O molecules
particles in solid lead. become heavier.
1. Which of the statements Molekul H2O menjadi lebih
Daya tarikan antara
below is not true about zarah-zarah dalam berat.
molten lead? leburan plumbum kurang D Energy content
Antara pernyataan-pernyataan kuat berbanding dengan of H2O molecules
tentang leburan plumbum daya tarikan antara zarah-
berikut, yang manakah tidak
increases.
zarah dalam pepejal Kandungan tenaga
benar? plumbum. molekul H2O bertambah.
A Molten lead consists
of lead atoms only. 2. Water is made up of H2O
Leburan plumbum terdiri
3. Table 1 shows the boiling
molecules. Which of and melting point of
daripada atom-atom
the following reactions substances W, X, Y and Z.
plumbum sahaja.
occurs when water is Jadual 1 menunjukkan takat
B Lead atoms arranged
evaporated? didih dan takat lebur bagi
in orderly manners.
Air terdiri daripada molekul bahan-bahan W, X, Y dan Z.
Zarah-zarah plumbum
H2O. Antara yang berikut,
tersusun rapat dan teratur.
yang manakah berlaku Boiling Melting
C The size of lead apabila air mengewap point point
particles in molten menjadi stim? Substance
Bahan (°C) (°C)
state is the same as in A Arrangement of H2O Takat didih Takat lebur
solid state. molecules is more (°C) (°C)
Saiz zarah dalam leburan ordered. W 260 197
plumbum sama dengan Susunan molekul H2O
saiz dalam pepejal menjadi lebih teratur. X 155 143
plumbum.
B Distance between H2O Y 110 60
D Force of attraction
molecules decreases. Z 14 7
between particles in Jarak di antara molekul-
molten lead is weaker Table 1 / Jadual 1
Chapter 2.indd 15 12/15/20 11:35 AM

Which substance is a A W Atomic Structure

2.3 Struktur Atom
liquid at 100°C? B X
Bahan manakah adalah cecair C Y 7. The electron arrangement
pada suhu 100°C? D Z of atom X is 2.8.7 and
4. Diagram 1 shows the arrangement of particles in three states it has 15 neutrons in
SPM of matter at room temperature. its nucleus. What is the
2016 Rajah 1 menunjukkan susunan zarah dalam tiga keadaan jirim pada nucleon number of atom
suhu bilik. X?
Susunan elektron untuk
atom X ialah 2.8.7 dan ia
mempunyai 15 neutron di
dalam nukleusnya. Apakah
nombor nukleon bagi atom X?
A 31 C 33
X Y Z B 32 D 34
Diagram 1 / Rajah 1
8. Diagram 2 shows the
What are substances X, Y and Z at room temperature?
Apakah bahan X, Y dan Z pada suhu bilik? SPM standard representation
2018
of nitrogen atom.
X Y Z Rajah 2 menunjukkan
perwakilan piawai bagi atom
A Chlorine Naphthalene Oxygen
nitrogen.
Klorin Naftalena Oksigen
N
B Naphthalene Oxygen Chlorine 14
Naftalena Oksigen Klorin
C Oxygen Chlorine Naphthalene 7

Oksigen Klorin Naftalena
Diagram 2 / Rajah 2
D Chlorine Oxygen Naphthalene
Klorin Oksigen Naftalena
What is the number of
valence electrons of the
The Development of atom. atom?
2.2 Atomic Model
B Atoms cannot be Apakah bilangan elektron
Perkembangan Model Atom
divided into simpler valens bagi atom tersebut?
5. Who discovered particles. A 5 C 9
neutrons? Atom tidak boleh B 8 D 10
Siapakah yang menjumpai dibahagikan kepada
neutron? zarah-zarah yang lebih
ringkas.
9. Diagram 3 shows the
A Neils Bohr heating curve of solid
B J.J. Thomson C Atoms can be created
or destroyed. acetamide.
C James Chadwick Rajah 3 menunjukkan
Atom boleh dicipta atau
lengkung pemanasan bagi
dimusnahkan.
6. Which of the following pepejal asetamida.
D Atoms of the same
is not a statement of element are the Temperature (°C)
Suhu (°C)
Dalton’s Atomic Theory? same but atoms for
Antara yang berikut, yang
manakah bukan pernyataan
different elements are
Teori Atom Dalton? different. P Q
R
Atom-atom sesuatu
A All matter consists of O
unsur yang sama adalah
tiny particles known sama tetapi atom-
as atoms. atom bagi unsur-unsur 0 1 2 3 4 5 6 7 8
Semua jirim terdiri yang berlainan adalah Time (min)
Masa (min)
daripada zarah-zarah berlainan.
halus yang dikenali sebgai Diagram 3 / Rajah 3
Chapter 2.indd 16 12/10/20 4:24 PM

Which statement can be Isotope and Its Uses

2.4 Isotop dan Penggunaannya D same number of
deduced from Diagram 3? electrons but different
Pernyataan manakah yang 10. Which statement is true number of neutrons.
boleh dideduksikan daripada bilangan elektron yang
Rajah 3?
about isotopes of an
sama tetapi bilangan
A No heat is absorbed at element? An isotope is an neutron yang berlainan.
stage OP. atom of a given element
Tiada haba diserap pada with 11. Elements P and Q are
peringkat OP. Pernyataan yang manakah
SPM two isotopes. Which of
benar tentang isotop-isotop
B Acetamide undergoes 2016
the following are the
sesuatu unsur? Isotop ialah
physical changes at atom sesuatu unsur yang differences of elements P
stage PQ. mempunyai and Q?
Asetamida mengalami A same number of Unsur P dan Q adalah dua
perubahan fizikal pada isotop. Antara yang berikut,
peringkat PQ.
protons but different
number of electrons. yang manakah adalah
C Acetamide needs perbezaan bagi unsur P dan
bilangan proton yang
8 minutes to melt sama tetapi bilangan Q?
completely. elektron yang berlainan. I Number of protons
Asetamida memerlukan B same number of Bilangan proton
8 minit untuk melebur II Number or neutrons
selengkapnya.
neutrons but different
Bilangan neutron
D The attractive forces number of protons.
bilangan neutron yang III Physical properties
between particles of sama tetapi bilangan Sifat fizik
acetamide become proton yang berlainan. IV Chemical properties
stronger after Q. C same number of Sifat kimia
Daya tarikan antara protons but different A I and III / I dan III
zarah-zarah asetamida B I and IV / I dan IV
menjadi semakin kuat
number of neutrons.
bilangan proton yang C II and III / II dan III
selepas Q.
sama tetapi bilangan D II and IV / II dan IV
neutron yang berlainan.
Paper 2
1. Diagram 1 below shows the mass spectrum of magnesium. Subtopic 2.4

Rajah 1 di bawah menunjukkan jisim spektrum bagi magnesium.
(a) How many naturally occurring isotopes 79%

does the element contain?
Berapakah isotop semula jadi yang terdapat dalam
unsur ini?
[1 mark / 1 markah] 11%

10%
(b) Define natural abundance.

Takrifkan kelimpahan semula jadi.
24 25 26 m/e
[1 mark / 1 markah] Diagram 1 / Rajah 1
(c) State the natural abundance for isotopes of magnesium.

Nyatakan kelimpahan semula jadi bagi isotop magnesium.
Chapter 2.indd 17 12/10/20 4:24 PM

(d) Write the proton number of magnesium.

Tuliskan nombor proton magnesium.
[1 mark / 1 markah]
(e) Write the symbols for the isotopes of magnesium.
Tuliskan symbol untuk semua isotop magnesium.
(f) Calculate the relative atomic mass of magnesium.
Hitungkan jisim atom relatif magnesium.
(g) How many times is one atom of magnesium heavier than one atom of carbon-12?
Berapa kali satu atom magnesium lebih berat daripada satu atom karbon-12?
[1 mark / 1 markah]
HOTS Challenge
Jayden complained to his mother, Madam Aida, that he found cockroaches
in his wardrobe. Madam Aida placed some naphthalene balls in his wardrobe
as shown in the diagram above. After a week, Madam Aida found out that
the size of the naphthalene balls reduced without wetting the towels or
clothes. Explain this situation.
Jayden mengadu dengan ibunya, Puan Aida, bahawa dia terjumpa lipas dalam almari
bajunya. Puan Aida meletakkan beberapa biji bebola naftalena di dalam almarinya seperti
yang ditunjukkan dalam rajah di atas. Selepas seminggu, Puan Aida mendapati bahawa
saiz bebola naftalena semakin mengecil tanpa membasahi kain atau tuala. Jelaskan
situasi ini. HOTS Analysing
Quiz 2
PAK-
21
Chapter 2.indd 18 12/10/20 4:24 PM

ER
C HA PT
The Mole Concept, Chemical Formula and
3
1 Equation
Konsep Mol, Formula dan Persamaan Kimia
SMART Notes
• Relative atomic mass (RAM)
Jisim atom relatif (JAR)
Average mass of one atom of the element

Jisim purata satu atom unsur
RAM =
JAR 1 Mass of a carbon-12 atom
×
12 Jisim satu atom karbon-12
• Relative molecular mass (RMM)
Jisim molekul relatif (JMR)
Average mass of one atom of a substance

Jisim purata satu molekul sebatian
RMM =
JMR 1 Mass of a carbon-12 atom
×
12 Jisim satu atom karbon-12
Number of particles / Bilangan zarah

• Number of moles, n =
Bilangan mol NA
Avogada constant, NA = 6.02 × 1023 mol–1
Pemalar avogadro
Mass (g) / Jisim (g)
Bilangan mol Molar mass (g mol–1) / Jisim molar (g mol–1)
Volume of gas (dm3) / Isi padu gas (dm3)

Bilangan mol Molar volume (dm3 mol–1) / Isi padu molar (dm3 mol–1)
• Mole Concept
Konsep Mol
Number of particles
Bilangan zarah
÷ NA × NA
× Molar mass × Molar volume
Jisim molar Isi padu molar
Mass of substance Number of moles
Jisim bahan Bilangan mol Volume of gas
(g) (mol) Isi padu gas
÷ Molar mass ÷ Molar volume (dm3)
Jisim molar Isi padu molar
Chapter 3.indd 19 12/10/20 3:52 PM

Chemistry Form 4 Chapter 3 The Mole Concept, Chemical Formula and Equation
Relative Atomic Mass and Relative Molecular Mass

3.1 Jisim Atom Relatif dan Jisim Molekul Relatif
1. Underline the correct answer for each of the following definition. TP 1

Gariskan jawapan yang betul bagi setiap definisi yang berikut.
(a) State the definition of relative atomic mass.
Nyatakan definisi jisim atom relatif.
Relative atomic mass of an element is the average mass of one (atom, molecule) of the element
1
when compared with of the mass of a (carbon-12, carbon-14).
12 1
Jisim atom relatif suatu unsur ialah bilangan kali jisim (atom, molekul) unsur apabila dibandingkan dengan
12
jisim satu atom (karbon-12, karbon-14).
(b) State the definition of relative molecular mass.

Nyatakan definisi jisim molekul relatif.
Relative molecular mass of an element is the average mass of one (atom, molecule) of the
1
element when compared with of the mass of a (carbon-12, carbon-14).
12
Jisim molekul relatif suatu unsur ialah bilangan kali jisim (atom, molekul) unsur apabila dibandingkan dengan
1
jisim satu atom (karbon-12, karbon-14).
12
2. Calculate the relative molecular mass of the given substances. TP 3

Hitungkan jisim molekul relatif bagi sebatian di bawah.
[Relative atomic mass / Jisim atom relatif: H = 1, C = 12, N = 14, O = 16, S = 32, Cl = 35.5]
Molecule Chemical formula Relative molecular mass
Molekul Formula molekul Jisim molekul relatif
Water / Air H2O Example: 2(1) + 16 = 18
Carbon dioxide
CO2
Karbon dioksida
Ammonia / Ammonia NH3
Sulphur trioxide
SO3
Sulfur trioksida
Tetrachloromethane
CCl4
Tetraklorometana
3. Calculate the relative formula mass of the given substances. TP 3

Hitungkan jisim formula relatif bagi sebatian di bawah.
[Relative atomic mass / Jisim atom relatif: H = 1, C = 12, N = 14, O = 16, Na = 23, Al = 27,
S = 32, Cu = 64, Zn = 65]
Substance Chemical formula Relative formula mass
Sebatian Formula molekul Jisim formula relatif
Sodium oxide Example: 2(23) + 16 = 62
Na2O
Natrium oksida
Copper(II) sulphate
CuSO4
Kuprum(II) sulfat
Aluminium oxide
Al2O3
Aluminium oksida
Ammonium carbonate
(NH4)2CO3
Ammonium karbonat
Zinc hydroxide
Zn(OH)2
Zink hidroksida
Chapter 3.indd 20 12/10/20 3:52 PM

Mole Concept
3.2 Konsep Mol
1. Calculate the number of moles and the number of particles. TP 3

Hitung bilangan mol pemalar avogadro dan bilangan zarah.
[Avogadro constant / Pemalar Avogadro, NA = 6.02 × 1023 mol–1]
Particles Examples Mole

Zarah Contoh Mol
(a) Atom Silver / Argentum, Example:

Atom Ag 0.25 mole of silver
= 0.25 × 6 × 1023 silver atoms
= 1.5 × 1023 silver atoms
0.25 mol argentum
= 0.25 × 6 × 1023 atom argentum
= 1.5 × 1023 atom argentum
(b) Molecules Ammonia / (i) 2.5 moles of ammonia gas

Molekul Ammonia, NH3 = ammonia molecules
2.5 mol gas ammonia
= molekul ammonia
(ii) 1.5 moles of ammonia gas

= nitrogen atoms
1.5 mol gas ammonia
= atom nitrogen
(iii) 0.25 mole of ammonia gas

= hydrogen atoms
0.25 mol gas ammonia
= atom hidrogen
(c) Ions Aluminium (i) 5 moles of aluminium oxide

Ion oxide / Aluminium = aluminium oxide compounds
oksida, Al2O3 0.5 mol aluminium oksida
= sebatian aluminium oksida
(ii) 1.5 moles of aluminium oxide

= aluminium ions
1.5 mol aluminium oksida
= ion aluminium
(iii) 0.25 mole of aluminium oxide

= oxide ions
0.25 mol aluminium oksida
= ion oksida
Chapter 3.indd 21 12/10/20 3:52 PM

2. Calculate the number of moles and mass of a substance.

Hitung bilangan mol dan jisim bahan.
Using the relationship between the number of moles and its mass, fill in the blanks below.
Dengan menggunakan perhubungan antara bilangan mol dan jisim bahan, isikan tempat kosong di bawah.
TP 3
Molar mass Number of Mass

Substances Jisim
Jisim molar moles
Bahan
(g mol–1) Bilangan mol (g)
(a) Helium / Helium, He 4 12
(b) Oxygen / Oksigen, O2 32 0.25
(c) Butane / Butana, C4H10 0.5 34.8
(d) Sodium hydroxide / Natrium hidroksida, NaOH 40 2.5
(e) Magnesium chloride / Magnesium klorida, MgCl2 95 38
(f) Ammonium sulphate / Ammonium sulfat, (NH4)2SO4 15 1980
3. Calculate the number of moles and the volume of gas.

Hitung bilangan mol dan isi padu gas.
Using the relationship between the number of moles of a gas with its volume, fill in the blanks
below. TP 3
Dengan menggunakan perhubungan antara bilangan mol dan isi padu gas, isikan tempat kosong di bawah.
[1 mol of gas occupies 24 dm3 at room condition and 22.4 dm3 at STP]
[1 mol gas menempati 24 dm3 pada keadaan bilik dan 22.4 dm3 pada STP]
Number
Volume Molar volume
of moles Isi padu Isi padu molar gas
Bilangan
(dm3) (dm3 mol–1)
mol
(a) 3.5 22.4 (STP / STP)

(b) 5.6 22.4 (STP / STP)
(c) 0.4 24.0 (room condition / keadaan bilik)
(d) 288 24.0 (room condition / keadaan bilik)
Chemical Formula
3.3 Formula Kimia
1. Fill in the blanks with correct answers.

(a) Chemical formula is used to represent a chemical substance. There are two types of chemical
formulae:
Formula kimia digunakan untuk mewakili suatu bahan kimia. Terdapat dua jenis formula kimia, iaitu:
(a)
(b)
Chapter 3.indd 22 12/10/20 3:52 PM

(b) Empirical formula is a chemical formula that shows number of atoms ratio of
each element in a compound.
Formula empirik ialah formula kimia yang menunjukkan nisbah bilangan atom bagi setiap
unsur dalam suatu sebatian.
(c) Molecular formula is a chemical formula that shows of each element in the
compound.
Formula molekul ialah formula kimia yang menunjukkan bagi setiap unsur dalam suatu
sebatian.
(d) Ionic formula is a chemical formula that shows the of an ion before the ion
reacts and forms an ionic compound.
Formula ion ialah formula kimia yang menunjukkan suatu ion sebelum ion tersebut
bertindak balas untuk membentuk sebatian ion.
2. Based on the example given, fill in the blanks in the table below.
Berdasarkan contoh yang diberikan, isikan tempat kosong dalam jadual di bawah. TP 2
Simplest whole
Compound Empirical formula
Sebatian number ratio Formula empirik
Nisbah mol teringkas
Example C : H
Contoh Butene, C4H8
= 4:8 CH2
Butena, C4H8
= 1:2
(a) Benzene, C6H12
Benzena, C6H12
(b) C : H : O
Glucose, C6H12O6
= 6 : 12 : 6
Glukosa, C6H12O6
= 1:2:1
(c) Carbon dioxide, CO2
Karbon dioksida, CO2
(d) C : H : N : O
Caffeine, C8H10N4O2
= 8 : 10 : 4 : 2
Kafein, C8H10N4O2
=
(e) Aspirin, C9H8O4 C : H : O
Aspirin, C9H8O4 = 9:8:4
3. 4.6 g of metal P reacts completely with 1.6 g of oxygen to form a metal P oxide. Complete the
following table to determine the empirical formula of metal P oxide.
4.6 g logam P bertindak balas lengkap dengan 1.6 g gas oksigen untuk menghasilkan logam P oksida. Lengkapkan
jadual di bawah untuk menentukan formula empirik logam P oksida.
[Relative atomic mass / Jisim atom relatif: P = 23, O = 16] TP 4
Steps
Elements P O
Kaedah
1. State the mass of each element Mass (g)

4.6 1.6
Nyatakan jisim setiap unsur Jisim (g)
2. Calculate the number of moles

[mass / relative atomic mass] Number of moles 4.6
=
Hitungkan bilagan mol Bilangan mol 23
[jisim / jisim atom relatif]
Chapter 3.indd 23 12/15/20 11:37 AM

3. Divide the number of mole with

the smallest number Mole ratio
Bahagikan bilangan mol dengan nombor Nisbah mol
yang terkecil
4. Write the simplest ratio Simplest ratio

Tuliskan nisbah teringkas Nisbah teringkas
Therefore, empirical formula of metal P oxide is .

Maka, formula empirik untuk logam P oksida ialah .
4. Based on the formula given, complete the following table.

Berdasarkan formula yang diberikan, lengkapkan jadual berikut. TP 3
Compound Empirical formula Molecular formula

n
Sebatian Formula empirik Formula molekul
Ethane
CH3 2 (CH3)2 = C2H6
Etana
Benzene
CH 6
Benzena
Hexene
CH2 (CH2) = C6H12
Hexena
Pentene
5 ( )5 = C5H10
Pentena
5. Compound X has an empirical formula CH2O. Given that the molar mass of the compound X is 180
g mol–1. Determine the molecular formula of compound X.
Sebatian X mempunyai formula empirik CH2O. Didapati bahawa jisim molar sebatian itu ialah 180 g mol–1.
Tentukan formula molekul sebatian X. TP 4
Therefore, molecular formula of compound X is .

Dengan itu, formula molekul sebatian X ialah .
Chemical Equation
3.4 Persamaan Kimia
1. Balance the following chemical equations. TP 3

Seimbangkan persamaan kimia yang berikut.
(a) Mg + Cl2 → MgCl2:

(b) Na + O2 → Na2O:
(c) H2O2 → H2O + O2:
(d) FeSO4 + NaOH → Fe(OH)2 + Na2SO4:
(e) Cl2 + KBr → KCl + Br2:
2. Based on the information given the table, complete the table by writing both chemical equations
and ionic equations.
Berdasarkan kepada maklumat yang diberikan dalam jadual, lengkapkan jadual dengan menulis persamaan kimia
dan persamaan ion yang seimbang. TP 3
Chapter 3.indd 24 12/10/20 3:52 PM

(a) Zinc powder is added to diluted sulphuric acid to form zinc sulphate solution and hydrogen
gas.
Serbuk zink dimasukkan ke dalam larutan asid sulfurik cair menghasilkan larutan zink sulfat dan gas
hidrogen.
Balanced chemical equation / Persamaan kimia seimbang:
Balanced ionic equation / Persamaan ion seimbang:
(b) 10 g of calcium carbonate powder is added to 100 cm3 of 0.1 mol dm–3 ethanoic acid. A
colourless calcium ethanoate solution, carbon dioxide gas and water is formed.
10 g serbuk kalsium karbonat telah dimasukkan ke dalam 100 cm3 of 0.1 mol dm–3 larutan asid etanoik.
Satu larutan tak berwarna kalsium etanoat, gas karbon dioksida dan air terbentuk.
(c) A student added 50 cm3 of 1.0 mol dm–3 silver nitrate solution into 50 cm3 of 1.0 mol dm–3
potassium chloride solution. A white precipitate of silver chloride and potassium nitrate
solution are produced.
Seorang murid telah masukkan 50 cm3 1.0 mol dm–3 larutan argentum nitrat ke dalam 50 cm3 1.0 mol dm–3
larutan kalium klorida. Satu mendakan putih argentum klorida dan larutan kalium nitrat terbentuk.
(d) A spatula of magnesium powder is added to blue copper(II) sulphate solution. A brown
copper solid and colourless magnesium sulphate solution are formed.
Satu sudu serbuk magnesium dimasukkan ke dalam larutan kuprum(II) sulfat yang berwarna biru. Satu
pepejal perang kuprum dan larutan magnesium sulfat yang tak berwarna terbentuk.
Chapter 3.indd 25 12/10/20 3:52 PM

SPM Practice 3
Paper 1
Relative Atomic Mass and
3.1 Relative Molecular Mass 3. The relative molecular B The number of
mass of substance PR2 is particles similar to the
Jisim Atom Relatif dan Jisim
Molekul Relatif 95. If the relative atomic number of atoms in
mass of an element of 16 g of oxygen gas.
1. The average mass of atom R is 35.5, calculate Bilangan zarah serupa
nitrogen gas is 28 times the relative atomic mass dengan bilangan atom
greater than that of the dalam 16 g gas oksigen.
of an atom of element P.
1 Jisim molekul relatif suatu C The quantity of a
mass of carbon-12 bahan PR2 ialah 95. Jika jisim gas substance with
12
atom. Calculate the unsur bagi atom relatif R ialah volume of 22.4 dm3 at
35.5, hitung jisim atom relatif room condition.
relative atomic mass of unsur bagi atom P. Kuantiti bahan gas
nitrogen. A 8 B 16 dengan isi padu 22.4 dm3
Purata jisim gas nitrogen ialah pada keadaan bilik.
28 kali lebih besar daripada C 24 D 64
1 jisim satu atom karbon-12.
D The mass of a
12 4. An oxide of element substance that is
Hitungkan jisim atom relatif Q has a formula Q3O4 1
bagi nitrogen. similar to of the
and relative formula 12
A 1 C 14 mass 145. Calculate the mass of carbon-12.
B 2 D 28 relative atomic mass of Jisim bahan yang sama
element Q. dengan 1 daripada jisim
2. Which of the following Oksida bagi satu unsur Q 12
relative formula mass is mempunyai formula Q3O4 karbon-12.
correctly paired? dan jisim formula relatif 145.
Antara yang berikut, yang Hitungkan jisim atom relatif 6. Calculate the number
manakah jisim formula relatif bagi unsur Q.
of molecule in 51 g of
yang dipadankan dengan [Relative atomic mass /
betul?
ammonia gas.
Jisim atom relatif: O = 16] Hitungkan bilangan molekul
[Relative atomic mass / A 18 yang terdapat dalam 51 g of
Jisim atom relatif: Cu = 64, B 27 gas ammonia.
S = 32, O = 16, K = 39, C 44 [Relative atomic mass /
Mn = 55, Cr = 52, Ca = Jisim atom relatif : N = 14, H
40, C = 12] Mole Concept
3.2 Konsep Mol = 1; Avogadro constant /
Chemical Relative Pemalar Avogadro = 6.02 ×
formula formula 5. What is the meaning of 1 1023 mol–1]
Formula mass mole of a substance? A 3.0 × 1023
kimia Jisim Apakah yang dimaksudkan B 1.8 × 1023
formula dengan 1 mol bahan? C 3.0 × 1024
relatif A The quantity of D 1.8 × 1024
A CuSO4 150 substance containing
6.02 × 1023 of its 7. Calculate the number of
B KMnO4 158 particles. nitrogen atoms in 7.92 g
C Kuantiti bahan yang
K2Cr2O7 255 of ammonium sulphate,
mengandungi 6.02 × 1023
D CaCO3 111 zarahnya. (NH4)2SO4.
Chapter 3.indd 26 12/10/20 3:52 PM

Hitungkan bilangan atom A 87 g C 67.5 g [Relative atomic mass /

nitrogen dalam 7.92 g B 77 g D 57.5 g jisim atom relatif: H = 1,
ammonium sulfat, (NH4)2SO4.
O = 16, Na = 23]
[Relative atomic mass
10. What is the mass of A 2.5 g
/ Jisim atom relatif: H = 1
oxygen in 8 g of sodium B 3.2 g
= N = 14, O = 16, S =
hydroxide? C 3.4 g
32; Avogadro constant / Berapakah jisim oksigen D 4.6 g
pemalar Avogadro = 6.02 × dalam 8 g natrium
1023 mol–1] hidroksida?
A 3.6 × 1022
B 3.6 × 1023 Chemical Formula
3.3 Formula Kimia
C 7.2 × 1022
D 7.2 × 1023 11. Which of the following chemical name and chemical formula
are correctly matched?
8. Which of the following Antara berikut, pasangan nama kimia dan formula kimia yang manakah
adalah betul?
has a similar number
of atoms to the number Chemical name Chemical formula
of atoms in 12 dm3 of Nama kimia Formula kimia
carbon dioxide gas at A Sodium oxide NaO
room condition? Natrium oksida
[Relative atomic mass
B Magnesium chloride MgCl
N = 14, H = 1, 0 = 16, Magnesium klorida
He = 4, Ca = 40; Molar
volume of gas = 24 dm3 C Silver nitrate Ag(NO3)2
Argentum nitrat
mol–1 at room condition]
Antara berikut, yang manakah D Lead(II) bromide PbBr2
mempunyai bilangan atom Plumbum(II) bromida
yang serupa dengan bilangan
atom dalam 12 dm3 gas 12. 1.60 g of metal X oxide Pembakaran butena, C4H8
karbon dioksida pada keadaan contains 0.48 g of dalam oksigen berlebihan
bilik? menghasilkan gas karbon
[Jisim atom relatif: N = 14,
oxygen. What is the dioksida dan air. Antara
H = 1, 0 = 16, He = 4, empirical formula of this berikut, yang manakah
Ca = 40; Isi padu molar gas = 24 oxide? persamaan kimia seimbang
dm3 mol–1 pada keadaan bilik] 1.60 g oksida logam X bagi tindak balas tersebut?
A 1 mole of ammonia mengandungi 0.48 g oksigen. A C4H8(g) + O2(g) →
gas Apakah formula empirik
CO2(g) + H2O(g)
1 mol gas ammonia oksida itu?
B C4H8(g) + O2(g) →
B 9 g of water [Relative atomic mass /
4CO2(g) + 8H2O(g)
9 g air Jisim atom relatif: O = 16,
C C4H8(g) + 9O2(g) →
C 0.25 mole of helium X = 56]
0.25 mol helium
4CO2(g) + H2O(g)
A XO2 C X2O3
D 20 g of calcium D C4H8(g) + 6O2(g) →
B X2O D X2O5
20 g kalsium 4CO2(g) + 4H2O(g)
Chemical Equation
3.4 Persamaan Kimia
9. Calculate the mass of 14. Carmen added 10 g
0.5 moles of potassium of calcium carbonate
13. The combustion of
sulphate. powder into exces
butene, C4H8 in excess
Hitungkan jisim 0.5 mol hydrochloric acid.
oxygen produces carbon
kalium sulfat. The reaction produces
dioxide gas and water.
[Relative atomic mass / calcium chloride, water
Which of the following
Jisim atom relatif: O = 16, S and a colourless gas that
is the balanced chemical
= 32, K = 39] turns limewater chalky.
equation for the reaction?
Calculate the volume
Chapter 3.indd 27 12/10/20 3:52 PM

of gas formed at room A 1.2 dm3 C 12 dm3 Petrol berplumbum

condition. B 2.4 dm3 D 24 dm3 mengandungi
tetraetilplumbum, (C2H5)4Pb.
[Relative atomic mass: Setelah pembakaran lengkap
H = 1, C = 12, O = 16, Cl 15. Leaded petrol contains berlaku dalam keadaan
= 35.5, Ca = 40; Molar tetraethyllead, (C2H5)4Pb. oksigen gas berlebihan,
volume of gas = 24 dm3 Upon a complete ianya plumbum(II) oksida,
mol–1 at room condition] combustion in excess gas karbon dioksida dan air
Carmen me masukkan 10 g oxygen, it is converted terhasil. Hitungkan isi padu
serbuk kalsium karbonat ke maksimum gas oksigen
to lead(II) oxide, carbon pada keadaan STP yang
dalam larutan asid hidroklorik
yang berlebihan. Tindak balas
dioxide gas and water. diperlukan untuk bertindak
itu menghasilkan kalsium Calculate the maximum balas lengkap dengan 16.15 g
klorida, air dan gas tidak volume of oxygen gas at tetraetilplumbum.
berwarna yang mengeruhkan STP needed to completely [Jisim atom relatif:
air kapur. Hitungkan isi padu H = 1, C = 12, O = 16,
react with 16.15 g of
gas yang dihasilkan pada Pb = 207; Isi padu molar gas =
tetraethyllead.
keadaan bilik. 22.4 dm3 pada keadaan STP]
[Relative atomic mass:
[Jisim atom relatif: H = 1, C = HOTS Analysing
12, O = 16, Cl = 35.5, Ca = 40; H = 1, C = 12, O = 16,
Isi padu molar gas = 24 dm3 Pb = 207; Molar volume A 1.512 dm3
mol–1 pada keadaan bilik] of gas = 22.4 dm3 at STP] B 15.12 dm3
C 151.2 cm3
HOTS Analysing
D 1512 cm3
Paper 2
1. In an experiment, Jonathan added 15 g of calcium carbonate powder into 0.2 mol of hydrochloric
acid in a conical flask. The conical flask was then closed with rubber stopper and the gas produced
was channelled through delivery tube into a test tube with 1 cm3 of limewater.
Dalam satu eksperimen, Jonathan menambahkan 15 g serbuk kalsium karbonat ke dalam 0.2 mol asid hidroklorik
yang berada di dalam kelalang kon. Kelalang kon itu kemudian ditutup dengan penutup getah lalu gas yang
dihasilkan disalurkan melalui salur penghantar ke dalam tabung uji yang berisi 1 cm3 air kapur.
(a) Write the ionic equation of the reaction occurs.

Tuliskan persamaan ion untuk tindak balas yang berlaku.
(b) Name the gas produced.
Namakan gas yang dihasilkan.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 3.indd 28 12/10/20 3:52 PM

(c) Calculate the maximum volume of the gas produced at room condition.
[1 mole gas occupies 24 dm3 at room condition]
Hitungkan isi padu maksimum gas yang terhasil pada keadaan bilik.
[1 mol gas menempati 24 dm3 pada keadaan bilik]
(d) Calculate the number of hydrogen ions needed to produce 0.5 mole of the named gas in 1(b).
Hitungkan bilangan nombor ion hidrogen yang diperlukan untuk menghasilkan 0.5 mol gas yang dinamakan
di 1(b).
[Avogadro constant / Pemalar Avogadro = 6.02 × 1023 mol–1]
(e) Calculate the mass of unreacted calcium carbonate.
Hitungkan jisim kalsium karbonat yang belum bertindak balas.
[Relative atomic mass / Jisim atom relatif: C = 12, O = 16, Ca = 40]
2. (a) When lead(II) nitrate is heated, it decomposes to form lead(II) oxide, nitrogen dioxide gas and
oxygen gas.
Apabila plumbum(II) nitrat dipanaskan, ia terurai kepada plumbum (II) oksida, gas nitrogen dioksida dan gas
oksigen.
(i) Write a balanced chemical equation for the decomposition of lead(II) nitrate upon heating.
Tuliskan persamaam kimia seimbang untuk tindak balas penguraian plumbum(II) nitrat apabila
dipanaskan.
Chapter 3.indd 29 12/10/20 3:52 PM

(ii) State three qualitative aspects and two quantitative aspects that can be obtained from
the chemical equation.
Nyatakan tiga aspek kualitatif dan dua aspek kuantitatif yang boleh diperoleh daripada persamaan
kimia.
(iii) State two observations for nitrogen dioxide gas.
Nyatakan dua pemerhatian untuk gas nitrogen dioksida.
(iv) State one confirmatory test each for nitrogen dioxide gas and oxygen gas.
Nyatakan satu ujian pengesahan untuk gas nitrogen dioksida dan gas oksigen masing-masing.
(b) 20 g of zinc carbonate reacts with excessive sulphuric acid, H2SO4 to form zinc sulphate,
carbon dioxide gas and water.
[Relative atomic mass: H = 1, C = 12, O = 16, S = 32, Zn = 65; Molar volume at STP is 22.4
dm3 while molar volume at room condition is 24 dm3]
20 g zink carbonat bertindak balas dengan asid sulfurik, H2SO4 berlebihan untuk menghasilkan zink sulfat,
gas karbon dioksida dan air.
[Jisim atom relatif: H = 1, C = 12, O = 16, S = 32, Zn = 65; Isi padu molar pada STP ialah 22.4 dm3 manakala isi padu
molar pada keadaan bilik ialah 24 dm3]
(i) Write both balanced chemical and ionic equation for this reaction.
Tuliskan kedua-dua persamaan kimia dan persamaan ion yang seimbang untuk tindak balas ini.
(ii) Calculate the maximum mass of zinc sulphate formed.
Hitungkan jisim maksima zink sulfat yang dihasilkan.
(iii) Calculate the maximum volume of carbon dioxide gas liberated at both room condition
and STP, in dm3.
Hitungkan isi padu maksimum gas kabon dioksida yang terhasil pada kedua-dua keadaan bilik dan STP,
dalam unit dm3.
3. (a) Glucose, C6H12O6 is a simple molecule of sugar that can be found in banana. Identify the
empirical formula of glucose. Then, define empirical formula and molecular formula of
glucose.
Glukosa, C6H12O6 merupakan molekul gula ringkas yang terdapat dalam pisang.Kenal pasti formula empirik
glukosa. Kemudian, takrifkan formula empirik dan formula molekul glukosa.
(b) Describe an experiment to determine empirical formula of magnesium oxide. Your desription
should include:
Huraikan satu eksperimen untuk menentukan formula empirik magnesium oksida. Huraian anda seharusnya
termasuk:
• Procedures / Prosedur
• Tabulation of results / Jadual keputusan
• Calculation / Pengiraan
Chapter 3.indd 30 12/10/20 3:52 PM

(c) 25 g of magnesium oxide is added with excessive hydrochloric acid until all the magnesium
oxide completely dissolve in the acid and form magnesium chloride and water.
25 g magnesium oksida ditambahkan dengan asid hidroklorik berlebihan sehingga semua magnesium klorida
larut spenuhnya di dalam asid dan menghasilkan magnesium klorida dan air.
[Relative atomic mass / Jisim atom relatif: H = 1, O = 16, Mg = 24, Cl = 35.5]
(i) Write both balanced chemical and ionic equation for the above reaction.
Tuliskan kedua-dua persamaan kimia dan persamaan ion seimbang untuk tindak balas di atas.
(ii) Calculate the maximum mass of magnesium chloride and water formed.
Hitungkan jisim maksimum magnesium klorida dan air yang terbentuk.
HOTS Challenge
Fertiliser plays an important role in the modern agricultural
sector. Farmers are using excessive chemical fertilisers to
boost the growth of crops. There are two chemical fertilisers
used by farmers, namely urea, CO(NH2)2 and ammonium
sulphate (NH4)2SO4. Among these two fertilisers, which
one is the best fertiliser? Explain your choice.
Baja memainkan peranan penting dalam sektor pertanian moden.
Petani menggunakan baja kimia berlebihan untuk meningkatkan
pertumbuhan tanaman. Terdapat dua baja kimia yang digunakan
oleh petani, iaitu urea, CO(NH2)2 dan ammonium sulfat. Antara
kedua-dua baja ini, yang manakah satu adalah baja terbaik?
Terangkan pilihan anda.
[Relative atomic mass / Jisim atom relatif: H = 1, C = 12, N = 14, O = 16, S = 32]
Quiz 3
PAK-
21
Chapter 3.indd 31 12/10/20 3:53 PM

ER
PT
Chemistry Form 4 Chapter 4 The Periodic Table of Elements
C HA
4
1 The Periodic Table of Elements
Jadual Berkala Unsur
SMART Notes
Group 1 (Alkali metal) / Kumpulan 1 (Logam alkali) Group 17 (Halogen) / Kumpulan 17 (Halogen)
• 2Na + 2H2O → 2NaOH + H2 • Cl2 + H2O → HCl + HOCl
• 4Na + O2 → 2Na2O • 3Cl2 + 2Fe → 2FeCl3
• 2Na + Cl2 → 2NaCl • Cl2 + 2NaOH → NaCl + NaOCl + H2O
• Reactivity increases down the group because • Reactivity decreases down the group because
atomic size increases, causing electrostatic force of atomic size increases, causing electrostatic force of
attraction between nucleus and electrons become attraction between nucleus and electrons become
weaker. weaker.
Kereaktifan bertambah apabila menuruni kumpulan Kereaktifan berkurang apabila menuruni kumpulan
disebabkan oleh saiz atom yang semakin bertambah, disebabkan oleh saiz atom yang semakin bertambah,
menyebabkan daya tarikan elektrostatik antara nukleus dan menyebabkan daya tarikan elektrostatik antara nukleus dan
elektron semakin lemah. elektron semakin lemah.
Period 3 / Kala 3 Group 18 (Noble gas) / Kumpulan 18 (Gas

• Across Period 3 / Merentasi Kala 3, adi)
(a) Metallic properties / sifat kelogaman: • Monoatomic gas / Gas monoatom
(i) Metal / logam : Na, Mg, Al • Chemically inert because have achieved
(ii) Metalloid / Metaloid : Si stable duplet or octet electron
(iii) Non metal / Bukan logam : P, S, Cl, Ar arrangement.
(b) Element oxides properties / sifat oksida unsur: Lengai secara kimia kerana telah mencapai
susunan elektron duplet atau oktet yang stabil.
(i) Basic / Bes : Na2O, MgO
(ii) Amphoteric / Amfoterik : Al2O3
(iii) Acidic / Asid : SiO2, P4O10, SO2, Cl2O7
Transition elements / Unsur peralihan • Special characteristics:

• Elements from Group 3 – 12 Ciri-ciri istimewa:
Unsur-unsur dari Kumpulan 3 – 12. (a) Has more than one oxidation numbers
• Metal characteristics: Mempunyai lebih daripada satu nombor pengoksidaan
Ciri-ciri logam: (b) Can form coloured ion or compound
(a) Shiny / berkilat Boleh membentuk ion atau sebatian berwarna
(b) Good heat and electrical conductor / Konduktor (c) Can form complex ion or compound
haba dan elektrik yang baik Boleh membentuk ion atau sebatian kompleks
(c) Malleable and ductile / Mulur dan boleh ditempa (d) Can act as catalyst
Boleh bertindak sebagai mangkin
(d) High melting point / Takat lebur yang tinggi
(e) High density / Ketumpatan tinggi
Chapter 4.indd 32 12/10/20 4:26 PM

The Development of the Periodic Table of Elements

4.1 Perkembangan Jadual Berkala Unsur
1. Match the scientists and their contribution in the development of Periodic Table.
Padankan ahli sains dengan sumbangan mereka dalam perkembangan Jadual Berkala. TP 1
Scientists Contribution
Ahli Sains Sumbangan
Antoine Lavoisier (a) Plotted a graph of atomic volume against

atomic mass for all known elements.
Memplot graf isi padu atom melawan jisim atom untuk
semua unsur yang diketahui.
Johann W. Dobereiner (b) Elements with similar properties recurred at

every eighth element which known as Law of
Octaves.
Unsur-unsur dengan sifat-sifat serupa berulang di
setiap unsur kelapan yang dikenali sebagai Hukum
Oktaf.
John Newlands (c) Arranged elements in increasing order of

atomic mass and left some empty space in
table to be filled by undiscovered elements.
Menyusun unsur mengikut pertambahan jisim atom
dan tinggalkan ruang kosong di dalam jadual untuk
diisi oleh unsur yang belum ditemui.
Lothar Meyer (d) Classified elements with same chemical

properties into group of three namely triads.
Mengelaskan unsur-unsur dengan sifat kimia yang
sama ke dalam kumpulan tiga iaitu triad.
Dmitri Mendeleev (e) Rearranged elements in increasing order of

proton number.
Menyusun unsur-unsur semula mengikut tertib nombor
proton yang menaik.
Henry Moseley (f) Classified elements into four groups: gas, non-
metals, metals and metal oxides.
Mengelaskan unsur-unsur kepada empat kumpulan:
gas, bukan logam, logam dan oksida logam.
Chapter 4.indd 33 12/10/20 4:26 PM

2. State three advantages of Periodic Table of Elements. TP 2

Nyatakan tiga kelebihan Jadual Berkala Unsur.
(a)
(b)
(c)
The Arrangement in the Periodic Table of Elements

4.2 Susunan Unsur dalam Jadual Berkala Unsur
1. In the modern Periodic Table of Elements, there are: TP 2

Di dalam Jadual Berkala Unsur yang moden, terdapat:
(a) vertical columns of elements: Group 1 to Group 18.

lajur menegak untuk unsur: Kumpulan 1 hingga Kumpulan 18.
(b) horizontal rows of elements: Period 1 to Period 7.

baris mendatar untuk unsur: Kala 1 hingga Kala 7.
2. The number of valence electrons of an atom determine the , while the number
or electron-filled shells determine the .
Bilangan elektron valens suatu atom menentukan , manakala bilangan petala berisi elektron
menentukan . TP 2
3. An element P has a proton number of 20. Identify the location of element in Periodic Table of
Elements. Explain your answer.
Suatu unsur P mempunyai nombor proton 20. Kenal pasti kedudukan unsur ini dalam Jadual Berkala Unsur.
Jelaskan jawapan anda. TP 4
Elements in Group 18
4.3 Unsur dalam Kumpulan 18
Diagram 1.1 and 1.2 are two elements from Group 18.
Rajah 1.1 dan 1.2 merupakan unsur-unsur dari Kumpulan 18.
Diagram 1.1 / Rajah 1.1 Diagram 1.2 / Rajah 1.2
(a) What is the special name for Group 18 elements?

Apakah nama khas bagi unsur-unsur Kumpulan 18? TP 1
Chapter 4.indd 34 12/10/20 4:26 PM

(b) State a reason why elements in Group 18 are inert.

Nyatakan alasan mengapa unsur-unsur dalam Kumpulan 18 adalah lengai. TP 4
(c) Name the elements used in Diagram 1.1 and 1.2.

Namakan unsur-unsur yang digunakan dalam Rajah 1.1 dan 1.2. TP 5
Diagram 1.1 / Rajah 1.1 –

Diagram 1.2 / Rajah 1.2 –
Elements in Group 1
Sodium and potassium are two elements in Group 1.

Natrium dan kalium merupakan dua unsur terdapat dalam Kumpulan 1.
(a) What is the special name for Group 1 elements?

Apakah nama khas bagi unsur-unsur Kumpulan 1? TP 1
(b) Compare and explain the reactivity sodium and potassium with water.
Bandingkan dan terangkan kereaktifan natrium dan kalium dengan air. TP 4
(c) Write balanced chemical equations when sodium reacts with:

Tuliskan persamaan kimia seimbang apabila natrium bertindak balas dengan: TP 3
(i) Water / Air
(ii) Oxygen / Oksigen
(iii) Chlorine / Klorin
Elements in Group 17
1. Complete Table 1.
Lengkapkan Jadual 1. TP 2
Element Chemical formula Physical state Colour

Unsur Formula kimia Keadaan fizik Warna
Fluorine Gas
F2
Fluorin Gas
Chapter 4.indd 35 12/10/20 4:26 PM

Chlorine Greenish – yellow

Klorin Kuning – kehijauan
Bromine Reddish – brown
Br2
Bromin Perang – kemerahan
Iodine Solid
Iodin Pepejal
2. State the reason why melting point and boiling point of Group 17 elements increases when going
down group.
Terangkan mengapa takat lebur dan takat didih unsur Kumpulan 17 meningkat apabila menuruni kumpulan. TP 3
Elements in Period 3
4.6 Unsur dalam Kala 3
1. Classify the following oxides into the table provided.

Kelaskan oksida-oksida yang berikut dalam jadual yang disediakan. TP 2
MgO Al2O3 K2O Cl2O7

N2O SO2 P4O10 PbO
Acidic oxide Amphoteric oxide Basic oxide

Oksida asid Oksida amfoterik Oksida bes
2. You are given three oxides of Period 3: MgO, Al2O3 and SO2.
Anda diberikan tiga oksida dari Kala 3: MgO, Al2O3 and SO2.
(a) Arrange these oxides in ascending atomic size.

Susun oksida-oksida ini dalam tertib menaik saiz atom. TP 3
(b) Predict the solubility of these oxide in both sodium hydroxide solution and nitric acid.
Ramalkan keterlarutan oksida-oksida ini di dalam kedua-dua larutan natrium hidroksida dan asid nitrik. TP 3
Type of oxide Solubility in HNO3(aq) Solubility in NaOH(aq)

Jenis oksida Keterlarutan dalam HNO3(ak) Keterlarutan dalam NaOH(ak)
MgO
Al2O3
SO2
Chapter 4.indd 36 12/10/20 4:26 PM

(c) Both MgO and SO2 are soluble in water. Predict the pH value of these oxides.
Kedua-dua MgO dan SO2 larut dalam air. Ramalkan nilai pH oksida-oksida ini. TP 4
Transition Elements
4.7 Unsur Peralihan
State four special characteristics for transition elements and give an example for each characteristic.
Nyatakan empat sifat-sifat istimewa untuk unsur-unsur peralihan dan berikan contoh untuk setiap satu sifat. TP 3
(a) (b)
Example / Contoh: Special Example / Contoh:

Iron – Fe2+ and Fe3+ characteristics Cu2+ – blue / biru
Besi – Fe2+ dan Fe3+ Sifat-sifat istimewa Ni3+ – green / hijau
(c) (d)
Example / Contoh: Example / Contoh:

Hexacyanoferrate(III) ion, Iron, Fe – Haber process
Ion heksasianoferat (III) Besi, Fe – Proses Haber
[Fe(CN)6]3–
Chapter 4.indd 37 12/10/20 4:26 PM

SPM Practice 4
Paper 1
The Arrangement in
4.2 the Periodic Table of 3. Atom P is located in Elements in Group 18
Group 17 and Period
Elements
Susunan Unsur dalam Jadual 2 in Periodic Table of 4. Which of the following
Berkala Unsur Moden Elements. Which of type of Group 18
the following diagram elements and its usage is
1. Atom X and atom Y are
two elements from the correctly represent the correctly paired?
same group. Given that electron arrangement of Antara yang berikut,
the proton number of ion P? yang manakah jenis
atom X is 8 and atom Atom P berada di kumpulan unsur Kumpulan 18 dan
Y is located right below 17 dan kala 2 dalam Jadual kegunaannya dipadankan
atom X in the Periodic Berkala Unsur. Antara rajah dengan betul?
Table of Elements. What berikut, yang manakah
mewakili susunan elektron ion Group 18
is the possible electron elements
P dengan betul? Usage
arrangement of atom Y? Unsur
Atom X dan atom Y A Kegunaan
Kumpulan
merupakan dua unsur dari 18
kumpulan yang sama. P A Neon To fill
Diberikan nombor proton
Neon advertising light
atom X ialah 8 dan atom Y
terletak di bawah atom X bulbs
dalam Jadual Berkala Unsur. Digunakan untuk
B –
Apakah susunan elektron diisikan di dalam
yang mungkin bagi atom Y? mentol lampu
pengiklanan
A 2.6 C 2.8.6
B 2.8 D 2.8.8 P B Helium To use as a
Helium carrier gas
2. What is the factor that in liquid-gas
determines the chemical chromatography
properties of an element? C Digunakan sebagai
Apakah faktor yang gas pembawa
menentukan sifat-sifat kimia dalam kromatografi
bagi suatu unsur? P cecair-gas
A The number of proton C Argon To fill weather
in the nucleus Argon balloon
Bilangan proton di dalam Digunakan untuk
nukleus mengisi belon kaji
B The number of D – cuaca
electron-filled shells
D Xenon To treat cancer
Bilangan petala berisi
Xenon Untuk merawat
elektron
P kanser
C The number of
valence electrons
Bilangan elektron valens
5. Which of the following
D The number of statement is not true
neutron in the about noble gas?
nucleus Antara pernyataan berikut
Bilangan neutron dalam yang manakah tidak benar
nukleus tentang gas adi?
Chapter 4.indd 38 12/10/20 4:26 PM

A All noble gases B Can be cut using a Atom logam J

achieve stable octet pair of scissors mempunyai keupayaan
Boleh dipotong dengan yang lebih tinggi untuk
electron arrangement membebaskan elektron
except helium which menggunakan gunting
valensnya berbanding
achieve stable duplet C Melting point and
logam G.
boiling point increase
electron arrangement. B Metal J is stronger
Semua gas adi mencapai when going down the
group metal than metal G.
susunan elektron oktet Logam J adalah
yang stabil kecuali helium Takat lebur dan takat
logam yang lebih kuat
yang mencapai susunan didih semakin meningkat
berbanding logam G.
elektron duplet yang stabil. apabila menuruni
C Metal J has a bigger
B All noble gases are kumpulan
D Electropositivity atomic mass than
colourless gas at room metal G.
condition. decreases when going
down the group Logam J mempunyai jisim
Semua gas adi wujud atom yang lebih besar
sebagai gas tak berwarna Keelektropositifan
berbanding logam G.
dalam keadaan suhu bilik. berkurang apabila
menuruni kumpulan
D Metal J is more
C All noble gases are flammable than metal
weak conductor of G.
electricity. 7. Diagram 2 shows the
observation of a reaction Logam J lebih mudah
Semua gas adi terbakar berbanding
merupakan konduktor when a piece of metal G
logam G.
elektrik yang lemah. and metal J of the same
D All noble gases are size are burnt and placed
respectively in a gas jar Elements in Group 17
insoluble in water.
Semua gas adi tidak larut with excess oxygen gas.
di dalam air. Rajah 2 menunjukkan 8. Table 1 shows the proton
pemerhatian bagi tindak numbers and nucleon
Elements in Group 1 balas sekeping logam G dan numbers of element P
4.4 Unsur dalam Kumpulan 1 logam J yang sama saiz and Q.
masing-masing dibakar dan Jadual 1 menunjukkan
6. Diagram 1 shows three dimasukkan ke dalam balang nombor proton dan nombor
elements from Group 1 gas yang mengandungi gas nukleon bagi unsur P dan Q.
of Periodic Table of oksigen yang berlebihan.
Elements. Element Proton Nucleon
Rajah 1 menunjukkan tiga Unsur number number
unsur dari Kumpulan 1 Jadual Nombor Nombor
Berkala Unsur. Oxygen
proton nukleon
Oksigen
Flame Flame P 9 19
Na Nyala
Nyala
Going down the group Burning G Burning J
Q 17 35
K Menuruni kumpulan
G yang J yang Table 1 / Jadual 1
terbakar terbakar
Rb
Diagram 1 / Rajah 1 Diagram 2 / Rajah 2 statements are true?
Antara pernyataan berikut,
Which of the following is Which of the following yang manakah benar?
true about the elements? explains the observation? I Both P and Q form
Antara yang berikut, yang Antara yang berikut, yang
monoatomic gas.
manakah benar tentang manakah menerangkan
Kedua-dua P dan
unsur-unsur ini? pemerhatian tersebut? Q membentuk gas
A Have high density A The atom of metal monoatom.
Mempunyai ketumpatan J has higher ability II Reactivity of P is
yang tinggi to release its valence
lower than Q.
electron than atom G. Kereaktifan P lebih rendah
daripada Q.
Chapter 4.indd 39 12/10/20 4:26 PM

III Boiling point of P is A I and II 10. An element X is dropped

lower than Q. I dan II into distilled water.
Takat didih P lebih rendah B I and III Element X dissolves and
daripada Q. I dan III form a solution. Both
IV Both P and Q are C II and IV red and blue litmus
soluble in water. II dan IV papers are dipped into
Kedua-dua P dan Q larut D III and IV the solution. Blue
di dalam air. III dan IV litmus paper turns red
while red litmus paper
9. Diagram 3 shows an apparatus-set up to investigate the remains red. Based on
reaction between chlorine gas and iron wool. the observations, suggest
Rajah 3 menunjukkan susunan radas untuk mengkaji tindak balas di element X.
antara gas klorin dengan wul besi. Suatu unsur X dititiskan
ke dalam air suling. Unsur
Combustion tube
Tiub pembakaran X terlarut dalam air suling
Iron wool Soda lime dan membentuk larutan.
Thistle funnel Wul besi Soda kapur Kedua-dua kertas litmus
Corong tisel biru dan merah dicelupkan
ke dalam larutan itu. Kertas
litmus biru menjadi merah
Heating Retort stand manakala kertas litmus merah
Conical flask
Panaskan Kaki retort kekal merah. Berdasarkan
Kelalang kon
pemerhatian tersebut,
cadangkan unsur X.
Concentrated A Sodium
hydrochloric acid Potassium Natrium
Asid hidroklorik manganate(VII) crystal B Potassium oxide
pekat Hablur kalium manganat(VII) Kalium oksida
Diagram 3 / Rajah 3 C Bromine
Bromin
Which of the following statements are correct regarding the
reaction carried out? 11. Table 2 shows proton
Antara pernyataan berikut, yang manakah benar tentang tindak balas numbers for three
yang dijalankan? elements P, Q and R.
I Hot iron wool burns very dimly. Jadual 2 menunjukkan
Wul besi menyala dengan malap. nombor proton untuk tiga
II A green solid is formed. unsur P, Q dan R.
Pepejal hijau terbentuk.
III Soda lime is used to absorb excess chlorine gas. Element
P Q R
Unsur
Soda kapur digunakan dalam gas klorin berlebihan.
IV The experiment is conducted in a fume chamber because Proton
chlorine gas is poisonous. number 11 13 17
Eksperimen itu dijalankan dalam kebuk wasap disebabkan gas Nombor proton
klorin adalah beracun.
Table 2 / Jadual 2
A I and II
I dan II Which of the following
B I and III shows the correct trend
I dan III about the three elements
C II and IV according to the sequence
II dan IV P, Q and R?
D III and IV Antara pernyataan yang
III dan IV berikut, yang manakah adalah
tertib betul tentang ketiga-tiga
unsur itu mengikut urutan P,
Q dan R?
Chapter 4.indd 40 12/10/20 4:26 PM

I Electronegativity C Melting point A I and II C II and IV

decreases and boiling point I dan II II dan IV
Keelektronegatifan increases. B I and III D III and IV
berkurang Takat lebur dan takat didih I dan III III dan IV
II Atomic size increases bertambah.
Saiz atom bertambah D Conductivity of 14. Which of the following
III Metallic property electricity increases. applications of transition
decreases Kekonduksian elektrik elements are correctly
Sifat kelogaman bertambah. paired?
berkurang Antara berikut, aplikasi
IV Melting point Transition Elements unsur-unsur peralihan yang
4.7 Unsur Peralihan
decreases manakah dipadankan dengan
Takat lebur berkurang betul?
13. Statement below shows
A I and II I Iron powder –
I dan II properties of element Q.
Pernyataan di bawah
Manufacturing
B I and III menunjukkan sifat-sifat unsur ammonia solution.
I dan III Serbuk ferum –
Q.
C II and IV Penghasilan larutan
II dan IV • Can be used as catalyst ammonia.
D III and IV Boleh berfungsi sebagai II Nickel powder –
III dan IV mangkin Manufacturing
• Can form compound margarine.
Elements in Period 3 of two different Serbuk nikel –
4.6 Unsur dalam Kala 3 colours Penghasilan marjerin.
Boleh membentuk
12. Diagram 4 shows the sebatian yang mempunyai
III Vanadium(V) oxide –
Period 3 oxides. dua warna yang berlainan Manufacturing nitrik
Rajah 4 menunjukkan oksida • Has two oxidation acid.
Kala 3. numbers Vanadium(V) oksida –
Na2O MgO Al2O3 SiO2 P4O10 SO2 Cl2O7
Mempunyai dua nombor Penghasilan asid nitrik.
pengoksidaan IV Platinum –
Diagram 4 / Rajah 4 Manufacturing
Element Q could be
Which of the following Unsur Q paling mungkin ialah sulphuric acid
I Iron III Zinc Platinum – Penghasilan
statement correctly
Ferum Zink asid sulfurik.
describe the chances
II Copper IV Scandium A I and II C II and III
across Period 3 from left I dan II II dan III
Kuprum Scandium
to right? B I and III D II and IV
Antara pernyataan berikut, I dan III II dan IV
yang manakah menghuraikan
perubahan merentasi Kala 15. Table 3 shows the properties of four elements. Which of the
3 dari kiri ke kanan dengan
betul?
following is likely to be a transition element?
Jadual 3 menunjukkan sifat-sifat empat unsur. Antara berikut, yang
A Atomic sizes become manakah mungkin merupakan unsur peralihan?
bigger.
Saiz atom bertambah Melting Electrical
besar. Element Density point conductivity
B Electrostatic force of Unsur Ketumpatan Takat Kekonduksian
lebur elektrik
attraction between
nucleus and electron A 8.9 1450 Good
become stronger. B 1.97 27 Good
Daya tarikan elektrostatik C 1.74 650 Good
antara nukleus dan D 0.87 63.5 Good
elektron menjadi semakin
kuat. Table 3 / Jadual 3
Chapter 4.indd 41 12/10/20 4:26 PM

Paper 2
1. Diagram 1 shows the Periodic Table of Elements. The letters used are not the actual symbols for the
elements.
Rajah 1 menunjukkan Jadual Berkala Unsur. Huruf yang digunakan bukan simbol sebenar untuk unsur-unsur
tersebut.
A B C
D
E
Diagram 1 / Rajah 1
Based on the Periodic Table of Elements,

Berdasarkan kepada Jadual Berkala Unsur,
(a) (i) identify metallic elements.

Kenal pasti unsur-unsur logam.
[1 mark / 1 markah]
(ii) monoatomic element.
Unsur monoatom.
[1 mark / 1 markah]
(iii) element that can form a complex ion.
Unsur yang boleh membentuk ion kompleks.
[1 mark / 1 markah]
(b) Element A is known as an alkaline metal. It reacts actively with cold water. Write a balanced
chemical equation to show the reaction between element A with water.
Unsur A dikenali sebagai logam alkali. Unsur A bertindak balas secara aktif dengan air sejuk. Tuliskan
persamaan kimia seimbang untuk menunjukkan tindak balas antara unsur A dengan air.
(c) Element X is located in the same group with element A but it has one electron-filled shell
more than element A.
Unsur X terletak dalam kumpulan yang sama dengan unsur A tetapi mempunyai satu petala berisi elektron
yang lebih daripada unsur A.
(i) Write the electron arrangement of element X.

Tuliskan susunan elektron bagi unsur X.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 4.indd 42 12/10/20 4:26 PM

(ii) Predict the reactivity of element X.

Ramalkan kereaktifan unsur X.
[1 mark / 1 markah]
(iii) Explain your prediction.
Terangkan ramalan anda.
2. Diagram 2 shows the standard representation of atom of elements X, Y and Z. The letters used are
not the actual symbols of the elements.
Rajah 2 menunjukkan perwakilan piawai atom bagi unsur X, unsur Y dan unsur Z. Huruf yang digunakan adalah
bukan simbol sebenar unsur itu.
23 16 39
X Y Z
11 8 19
Diagram 2 / Rajah 2
Based on Diagram 2,
Berdasarkan Rajah 2,
(a) (i) which element is an alkali metal?

unsur yang manakah merupakan logam alkali?
[1 mark / 1 markah]
(ii) write a chemical equation when element in 2(a)(i) reacts with water.
tuliskan persamaan kimia apabila unsur di 2(a)(i) bertindak balas dengan air.
(b) Which elements have the same chemical properties? State a reason.
Unsur manakah mempunyai sifat-sifat kimia yang sama? Nyatakan satu sebab.
(c) 1.95 g of element Z reacts with excess element Y vigorously and produces bright lilac flame.
1.95 g unsur Z bertindak balas dengan unsur Y yang berlebihan dengan sangat aktif dan menghasilkan
nyalaan ungu yang terang.
(i) Write a chemical equation for the reaction between element Z and element Y.
Tuliskan persamaan kimia untuk tindak balas di antara unsur Z dan unsur Y.
Chapter 4.indd 43 12/10/20 4:26 PM

(ii) Calculate the maximum mass of the product formed.

Kirakan jisim maksimum hasil tindak balas yang terbentuk.
3. (a) Chlorine, bromine and iodine are three halogens found in Group 17.
Klorin, bromin dan iodin merupakan tiga halogen yang dijumpai dalam Kumpulan 17.
(i) Write the electron arrangement for chlorine and bromine.

Tuliskan susunan elektron untuk klorin dan bromin.
[1 mark / 1 markah]
(ii) Arrange the halogens in descending order of atomic size. Explain your arrangement.
Susun saiz atom halogen-halogen dalam tertib menurun. Terangkan susunan anda.
(b) Diagram 3 shows a laboratory activity to study the reaction between chlorine gas and water.
Rajah 3 menunjukkan suatu aktiviti makmal untuk mengkaji tindak balas antara klorin dengan air.
Concentrated
hydrochloric acid
Asid hidroklorik
pekat
Potassium
Chlorine gas
manganate (VII) Gas klorin
crystals
Hablur kalium Water
manganat (VII) Air
Diagram 3 / Rajah 3
(i) State the function of potassium manganate(VII) crystals in this reaction

Nyatakan fungsi hablur kalium manganat(VII) dalam tindak balas ini.
[1 mark / 1 markah]
(ii) State an observation after chlorine gas is bubbling into water.
Nyatakan pemerhatian setelah gas klorin dialirkan ke dalam air.
[1 mark / 1 markah]
(iii) Write a balanced chemical equation for the reaction between chlorine gas and
water.
Tuliskan persamaan kimia seimbang untuk tindak balas antara gas dengan air.
[1 mark / 1 markah]
(iv) State two safety precautions when handling chlorine gas.
Nyatakan dua langkah berjaga-jaga apabila mengendalikan gas klorin.
(c) In another experiment, a group of students carried out an investigation by heating 4.6 g of
sodium in excess oxygen gas.
Dalam satu eksperimen yang berlainan, sekumpulan pelajar telah menjalankan kajian dengan memanaskan
4.6 g natrium dalam kehadiran oksigen gas yang berlebihan.
(i) Write a balanced chemical equation for the reaction between sodium and oxygen gas.
Tuliskan persamaan kimia seimbang di antara tindak balas natrium dan gas oksigen.
(ii) State the colour of flame produced during the reaction between sodium and oxygen gas.
Nyatakan warna nyalaan yang diperhatikan semasa natrium bertindak balas dengan gas oksigen.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 4.indd 44 12/10/20 4:26 PM

(iii) Calculate the maximum mass of the salt formed at the end of the reaction. Then, name
the salt produced.
[Relative atomic mass: O, 16; Na, 23; 1 mol of gas occupies 24 dm3 at room condition]
Hitungkan jisim maksimum garam yang terbentuk pada akhir tindak balas. Kemudian, namakan garam
tersebut.
[Jisim atom relatif: O, 16; Na, 23; 1 mol gas menepati 24 dm3 pada keadaan bilik]
(iv) Proton number of potassium is 19. Identify the location of potassium. Compare and
explain its reactivity with sodium.
Nombor proton kalium ialah 19. Kenal pasti kedudukan kalium. Bandingkan dan terangkan kereaktifannya
dengan natrium.
4. (a) Table 4 shows the observation when three oxides of elements in Period 3 are added to
potassium hydroxide solution and nitric acid.
Jadual 4 menunjukkan pemerhatian apabila tiga oksida unsur Kala 3 ditambahkan kepada larutan kalium
hidroksida dan asid nitrik.
Added to potassium hydroxide

Oxides solution Added to nitric acid
Oksida Ditambah kepada larutan kalium Ditambah kepada asid nitrik
hidroksida
Solid P oxide soluble Solid P oxide soluble
P
Pepejal oksida P larut Pepejal oksida P larut
Solid Q oxide insoluble Solid Q oxide soluble
Q
Pepejal oksida Q tidak larut Pepejal oksida Q larut
Solid R oxide soluble Solid R oxide insoluble
R
Pepejal oksida R larut Pepejal oksida R tidak larut
Table 4 / Jadual 4
Based on Table 4, arrange P, Q and R in order of their decreasing atomic size. State the oxide of
P, oxide of Q and oxide of R. Then, write a chemical equation for the reaction between oxide
of Q and nitric acid.
Berdasarkan Jadual 4, susun P, Q dan R dalam tertib menurun saiz atom. Nyatakan oksida bagi P, oksida
bagi Q dan oksida bagi R. Kemudian, tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas antara oksida Q dan asid
nitrik.
(b) Bromine gas reacts with hot iron wool to form a brown solid. Write a balanced chemical
equation for the reaction between bromine gas and hot iron wool. Calculate the mass of the
brown solid form when 0.1 mol of bromine gas reacted completely.
[Relative atomic mass: Fe, 56; Br, 80]
Gas bromin bertindak balas dengan wul besi panas untuk menghasilkan pepejal perang. Tuliskan persamaan
kimia seimbang untuk tindak balas di antara gas bromin dan wul besi panas. Hitungkan jisim pepejal perang
yang terbentuk apabila 0.1 mol gas bromin bertindak balas dengan lengkap.
[Jisim atom relatif: Fe, 56; Br, 80]
(c) Diagram 7 shows a flow chart showing different types of reactions involving elements from
Periodic Table of Elements.
Rajah 7 menunjukkan carta aliran yang menunjukkan pelbagai tindak balas berlainan yang melibatkan unsur-
unsur daripada Jadual Berkala Unsur.
Chapter 4.indd 45 12/10/20 4:26 PM

O2 CI2
X W NaCI
II III
IV I H 2O
H 2O
NaOH + H2
Diagram 4 / Rajah 4
(i) State the colour change when a few drops of phenolphthalein indicators is added to the
solution formed from reaction I and IV. Give a reason.
Nyatakan perubahan warna yang diperhatikan apabila beberapa titik penunjuk fenolftalein dititiskan ke
dalam larutan yang terbentuk daripada tindak balas I dan IV. Berikan satu sebab.
(ii) Briefly describe how reaction III can be carried out in the school laboratory. In your
description, include:
Huraikan dengan ringkas bagaimanakah tindak balas III boleh dijalankan di dalam makmal sekolah.
Dalam huraian anda, masukkan:
• Procedures / Prosedur • Chemical equation / Persamaan kimia
• Observations / Pemerhatian
HOTS Challenge
Bleach is a very useful chemical at home and
is used in large-scales as shown in Diagram 8.
Why?
Peluntur ialah bahan kimia yang sangat berguna di
rumah dan digunakan dalam skala besar seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 8. Mengapa?
Diagram 5 / Rajah 5
Quiz 4
PAK-
21
Chapter 4.indd 46 12/10/20 4:26 PM

ER
C HA PT
5
1 Chemical Bond
Ikatan Kimia
SMART Notes
Covalent bond and ionic bond

Ikatan kovalen dan ikatan ion
VIDEO
Ionic bond / Ikatan ion Covalent bond / Ikatan kovalen

• Formed by transferring of • Formed by sharing of electrons
electrons from metal atom to between non-metal atom and non-
non-metal atom metal atom
Terbentuk melalui pemindahan Terbentuk melalui perkongsian elektron
elektron dari atom logam kepada di antara atom bukan logam dan atom
atom bukan logam bukan logam
Hydrogen bond / Ikatan hidrogen

Chemical Bond • Force of attraction between the
Ikatan Kimia hydrogen atom and another atom
with high electronegativity
Daya tarikan antara atom hidrogen
dan atom lain yang mempunyai
keelektronegatifan yang tinggi
Metallic bond / Ikatan logam
• Electrostatic force of attraction
between positively-charged
metal ions with delocalised of Dative bond / Ikatan datif
valence electrons of another • Covalent bond between two atoms
metal atoms where both electrons contributed
Daya tarikan elektrostatik antara by one atom only.
ion logam bercas positif dengan Ikatan kovalen antara dua atom di mana
elektron valens atom logam lain kedua-dua elektron disumbangkan oleh
yang dinyahsetempatkan satu atom sahaja.
Covalent bond
Ikatan kovalen
There are three types of covalent bonds:
Terdapat tiga jenis ikatan kovalen:
(a) Single bond – Formed when two atoms share a pair of electrons
Ikatan tunggal Terbentuk apabila dua atom berkongsi sepasang elektron
(b) Double bond – Formed when two atoms share two pairs of electrons
Ikatan ganda dua Terbentuk apabila dua atom berkongsi dua pasang elektron
(c) Triple bond – Formed when two atoms share three pairs of electrons
Ikatan ganda tiga Terbentuk apabila dua atom berkongsi tiga pasang elektron
Chapter 5.indd 47 12/10/20 4:04 PM

Chemistry Form 4 Chapter 5 Chemical Bond
Basics of Compound Formation

5.1 Asas Pembentukan Sebatian
Fill in the blanks with correct answers.

1. Chemical bond is the force of attraction between , or

that forms of chemical compounds.
Ikatan kimia ialah daya tarikan antara , atau yang
membentuk sebatian kimia.
2. Generally, there are five types of chemical bonds: TP 1

Secara umumnya, terdapat lima jenis ikatan kimia:
(a) (c)
Types of
chemical bonds
Jenis-jenis ikatan
kimia
(b) (d)
(e)
Ionic Bond
5.2 Ikatan Ion

(a) Ionic bond is an attraction forces of attraction between

(positively-charged ions) and (negatively-charged ions).
Ikatan ionik ialah daya tarikan antara (ion positif yang dikenakan) dan
(ion negatif dikenakan).
(b) An ionic bond is usually formed between atom and atom,

forming compound.
Satu ikatan ion biasanya terbentuk antara atom dan atom , membentuk
sebatian .
(c) Ionic bond is formed by electrons from the valence electron shell of
atom to the valence electron shell of atom.
Ikatan ion terbentuk melalui elektron yang lengkap daripada petala valens bagi atom
kepada petala elektron valens atom .
Chapter 5.indd 48 12/10/20 4:04 PM

2. Tick (✓) the correct physical properties for ionic compound.

Tandakan (✓) pada sifat-sifat fizik sebatian ion yang betul. TP 3
Physical properties Tick (✓)

Sifat-sifat fizik Tandakan (✓)
(a) High melting / boiling point

Takat lebur / takat didih yang tinggi
(b) Usually insoluble in water

Biasanya tidak terlarut dalam air
(c) Usually insoluble in organic solvent

Biasanya tidak terlarut dalam pelarut organik
(d) Volatile
Meruap
(e) Conducts electricity in molten or aqueous solution

Mengalirkan arus elektrik dalam keadaan leburan atau larutan akueus
Covalent Bond
5.3 Ikatan Kovalen

(a) Covalent bond is a molecular bonds between atoms through of electrons.

Ikatan kovalen ialah ikatan molekul antara atom-atom melalui elektron.
(b) A covalent bond is usually formed between atom and atom,

forming compound.
Satu ikatan kovalen biasanya dibentuk antara atom dan atom ,
membentuk sebatian .
(c) Covalent bond is formed through from the valence electron shell of non-
metal atom to valence electron shell of non-metal atom.
Ikatan kovalen terbentuk melalui antara petala valens bagi atom bukan logam dengan
petala elektron valens bagi atom bukan logam.
2. Tick (✓) the correct physical properties for covalent compound.

Tandakan (✓) pada sifat-sifat fizik sebatian kovalen yang betul. TP 3
Physical properties Tick (✓)

Sifat-sifat fizik Tandakan (✓)
(a) High melting / boiling point for macromolecule

Takat lebur / takat didih yang tinggi untuk makromolekul
(b) Usually insoluble in water

Biasanya tidak terlarut dalam air
(c) Usually soluble in organic solvent

Biasanya terlarut dalam pelarut organik
(d) Low melting / boiling point for simple molecule

Takat lebur / takat didih yang rendah untuk molekul ringkas
(e) Conducts electricity in any state

Mengalirkan arus elektrik dalam semua keadaan
Chapter 5.indd 49 12/10/20 4:04 PM

Hydrogen Bond
5.4 Ikatan Hidrogen

1. Hydrogen bond is an electrostatic attraction forces of attraction between a atom
and the of a small and highly atom.
Ikatan hidrogen ialah daya tarikan elektrostatik antara atom dengan
suatu atom kecil yang sangat tinggi nya.
2. One of the condition for the formation of hydrogen bonding is a atom must be
to either a nitrogen atom, atom or fluorine atom.
Satu syarat pembentukan ikatan hidrogen ialah atom mestilah
kepada sama ada atom nitrogen, atom atau atom
fluorin.
3. In general, hydrogen bonding is stronger than but weaker than

single covalent bond.
Secara umumnya, ikatan hidrogen adalah lebih kuat berbanding tetapi lebih
lemah berbanding ikatan kovalen tunggal.
4. Hydrogen bond exists between two atoms of molecules is known

as intermolecular hydrogen bond.
Ikatan hidrogen yang wujud di antara dua atoms molekul yang dikenali
sebagai ikatan hidrogen intermolekul.
5. Hydrogen bond exists between two atoms of the molecules is known as

intramolecular hydrogen bond.
Ikatan hidrogen yang wujud di antara dua atoms molekul yang dikenali sebagai ikatan hidrogen
intramolekul.
Dative Bond
5.5 Ikatan Datif

1. Dative bond is a special type of covalent bond where both the electrons shared between two atoms
are contributed by only.
Ikatan datif ialah sejenis ikatan kovalen di mana kedua-dua elektron yang dikongsi di antara dua atom disumbangkan
oleh sahaja.
2. Dative bond is also known as bond.

Ikatan datif juga dikenali sebagai ikatan .
3. Ammonium ion, NH4+ is an example of complex ion containing dative bond. This ion is a formation
between ammonia molecule and ion.
Ion ammonium, NH4+ ialah satu contoh ion kompleks yang mengandungi ikatan datif. Ion ini terbentuk antara
molekul ammonia dan ion .
Metallic Bond
5.6 Ikatan Logam

1. Metallic bond is an attraction force between cation and the of
a metal atom that holds metal atoms together in a .
Chapter 5.indd 50 12/10/20 4:04 PM

Ikatan logam ialah daya tarikan antara kation dengan daripada atom logam
yang memegang atom-atom logam bersama dalam .
2. Metals is the only substance that can conduct electricity in solid state due to the presence of
.
Logam ialah satu-satunya bahan yang boleh mengkonduksikan elektrik dalam keadaan pepejal kewujudan
.
3. When an electrical source is applied, the free-moving electrons will move towards the
terminal causing electrical conductivity.
Apabila sumber elektrik dibekalkan, elektron-elektron yang bergerak bebas mengalir ke terminal
menyebabkan kekonduksian elektrik.
Properties of Ionic Compounds and Covalent Compounds

5.7 Sifat Sebatian Ion dan Sebatian Kovalen

(a) Involves of (b) There is strong (c) The particles in the

electron. force compound formed are
Difference
Perbezaan
Melibatkan between cation and .

elektron. anion. Zarah-zarah dalam sebatian
Terdapat daya tarikan yang terbentuk ialah
yang kuat di .
antara kation dan anion.
Ionic bonds
Ikatan ion
Similarity / Persamaan:
Atoms achieve a stable electron arrangement after formation of bonds.
Atom mencapai susunan elektron yang stabil selepas pembentukan ikatan.
Covalent bonds
Ikatan kovalen
(a) Involves of (b) There is a weak (c) The particles in the

electron. force compound formed are
Difference
Melibatkan of attraction between .

Perbezaan
elektron. molecules. Zarah dalam sebatian yang

Terdapat daya tarikan terbentuk ialah .
yang
lemah di antara molekul-
molekul.
Chapter 5.indd 51 12/10/20 4:04 PM

SPM Practice 5
Paper 1
Basics of Compound Semua jenis sebatian Suatu sebatian ion telah
5.1 Formation boleh mengkonduksikan terbentuk di antara atom X
Asas Pembentukan Sebatian elektrik dalam keadaan dari Kumpulan 13, Kala 3 dan
leburan. atom Y dari Kumpulan 16,
1. Which of the following is Kala 2. Apakah formula kimia
D Electrostatic forces
not a compound? untuk sebatian ini?
Antara yang berikut yang
between particles
in a compound is A XY C X3Y2
manakah bukan satu
sebatian? normally weak. B XY3 D X2Y3
A Air Daya tarikan elektrostatik
Udara di antara zarah-zarah 5. Diagram 1 shows a Lewis
suatu sebatian biasanya structure for a compound
B Nitrogen
lemah. formed in between atom
Nitrogen
C Neon X and atom Y.
Neon 3. Which of the following Rajah 1 menunjukkan struktur
pairs of atoms will form Lewis untuk suatu sebatian
an ionic compound? terbentuk di antara atom X
Antara pasangan atom dan atom Y.
statement is true about a
berikut, yang manakah – –
Y X Y
2+
compound? membentuk sebatian ion?
Antara yang berikut,
pernyataan yang manakah
Proton Diagram 1 / Rajah 1
betul tentang suatu sebatian? Atom
Atom number
A Compound formed Nombor proton Which of the following
have the same is the possible electron
chemical properties of P 8
arrangement for ion X?
its elements. Q 10 Antara berikut, yang manakah
Sebatian terbentuk merupakan kemungkinan
mempunyai sifat kimia R 11 susunan elektron untuk ion X?
yang sama dengan unsur- S 17 A 2.8 C 2.8.1
unsurnya.
A Q and S B 2.8.2 D 2.8.7
B Substance that is
Q dan S
formed through Ionic Bond
B Q and R 5.2 Ikatan Ion
certain type of Q dan R
chemical bonds C P and R 6. Which of the following
joining more than P dan R statement is true about
two elements. D P and S ionic bond?
Sebatian yang dibentuk P dan S Antara berikut, pernyataan
merupakan gabungan
yang manakah benar tentang
melebihi dua jenis unsur
4. An ionic compound is ikatan ion?
melalui ikatan kimia yang
tertentu. formed in between atom I Formed in between
C All types of X from Group 13, Period metal atom and non-
compound can 3 and atom Y from Group metal atom
16, Period 2. What is the Terbentuk di antara atom
conduct electricity in logam dan atom bukan
molten state. chemical formula of this
logam
compound formed?
Chapter 5.indd 52 12/10/20 4:04 PM

II Formed through Type of bonding Chemical Molar mass

sharing of electrons Jenis ikatan formula (g mol–1)
Terbentuk melalui Formula kimia Jisim molar (g mol–1)
perkongsian elektron
A Ionic P4Q 83
III Metal atom will form Ion
cation after releasing
B Covalent P4Q 83
electron while non- Kovalen
metal atom will form
C Ionic PQ4 152
anion after receiving Ion
electron.
Atom logam akan D Covalent PQ4 152
Kovalen
membentuk kation setelah
menderma elektron
manakala atom bukan 8. Diagram 2 shows the A
logam akan membentuk electron arrangement
anion setelah menerima between oxygen atoms N N
elektron. and atom of X.
IV The intermolecular Rajah 2 menunjukkan
force attracting the susunan elektron antara atom B
cation and anion oksigen dengan atom X.
forming the ionic N N
bond.
Daya tarikan antara O X O
molekul yang menarik
kation dan anion C
membentuk ikatan ion. 3+
3–
A I and II / I dan II Diagram 2 / Rajah 2
B II and IV / II dan IV N N
Where is the location of
C I and III / I dan III atom X in the Periodic
D III and IV / III dan IV Table of Elements?
Given that proton D
Covalent Bond number of oxygen atom 3– 3+
5.3 Ikatan Kovalen
is 8.
Di manakah lokasi atom X di N N
7. Proton number for
atom P is 6 and nucleon dalam Jadual Berkala Unsur?
Diberi nombor proton atom
number is 12 while
oksigen ialah 8.
proton number for atom Hydrogen Bond
5.4 Ikatan Hidrogen
A Group 2, Period 2
Q is 17 and nucleon Kumpulan 2, Kala 2
number is 35. What is the B Group 4, Period 2 10. Which of the following
type of bonding, chemical Kumpulan 4, Kala 2 compounds is not
formula and molar mass C Group 14, Period 2 affected by a hydrogen
of the compound formed? Kumpulan 14, Kala 2 bond?
Nombor proton untuk atom P D Group 16, Period 2 Antara sebatian berikut, yang
ialah 6 dan nombor nukleon Kumpulan 16,Z Kala 2 manakah tidak dipengaruhi
ialah 12 manakala nombor oleh ikatan hidrogen?
proton untuk atom Q ialah 17 A H2O
dan nombor nucleon ialah 35.
Apakah jenis ikatan, formula is the correct electron B NH3
kimia dan jisim molar untuk arrangement for nitrogen C HCl
sebatian yang terbentuk? gas? D HF
Antara berikut, yang manakah
merupakan susunan elektron
yang betul untuk gas
nitrogen?
Chapter 5.indd 53 12/10/20 4:04 PM

11. Which of the following Dative Bond

5.5 Ikatan Datif Dative bond was formed
statement is true about by the contribution of
hydrogen bonding? 12. Which of the following Ikatan datif terbentuk melalui
Antara pernyataan yang sumbangan
compounds has a dative
berikut, yang manakah benar A one electron each
tentang ikatan hidrogen?
bond?
Sebatian yang manakah from hydrogen atom.
A Any compounds with mengandungi ikatan datif? satu elektron dari setiap
hydrogen atom can satu atom hidrogen.
A Ammonia
form hydrogen bond. Ammonia B overlapping of
Sebarang sebatian B Ammonium ion electron between
yang ada atom hidrogen Ion ammonium hydrogen atom and
boleh membentuk ikatan oxygen atom.
hidrogen.
C Urea
Urea pertindihan di antara
B Compound like elektron di antara atom
D Nitrogen
ammonia cannot Nitrogen hidrogen dan atom
form intermolecular oksigen.
hydrogen bonds with C the +1 charge from
13. A single atom shares a
their own molecules. hydrogen ion.
pair of electrons, which is cas +1 dari ion hidrogen.
Sebatian seperti ammonia
tidak boleh membentuk
also known as a lone pair, D lone pair from the
ikatan hidrogen di antara to another atom or ion to oxygen atom.
molekul-molekulnya form a type of covalent pasangan elektron bebas
sendiri. bond. This will lead to the dari atom oksigen.
C Water has a higher formation of
boiling point than Suatu atom tunggal berkongsi Metallic Bond
5.6 Ikatan Logam
ammonia because sepasang elektron, yang
juga dikenali sebagai
water can form four 15. Diagram 4 shows an
pasangan elektron bebas,
hydrogen bonds untuk membentuk sejenis arrangement of atoms in
per molecule while ikatan kovalen. Ini akan solid sodium.
ammonia can only menyebabkan pembentukan Rajah 4 menunjukkan suatu
form two hydrogen A Ionic bond susunan atom-atom dalam
bonds per molecule. Ikatan ion pepejal natrium.
Air mempunyai takat didih B Dative bond
yang lebih tinggi daripada Ikatan datif
ammonia kerana air boleh Sodium X
C Metallic bond
membentuk empat ikatan atoms
Ikatan logam Atom
hidrogen per molekul natrium
manakala ammonia
hanya boleh membentuk
14. Diagram 3 shows the Diagram 4 / Rajah 4
dua ikatan hidrogen per formation of hydronium
What is X?
molekul. ion, H3O+. Apakah X?
D Hydrogen bonding Rajah 3 menunjukkan
pembentukan ion hidronium, A Ion C Electron
is the strongest bond Ion Elektron
H3O+.
than covalent bond B Proton D Atom
+ +
and van der Waals
attraction force.
H O H + H OH Proton Atom
Ikatan hidrogen adalah

ikatan yang paling kuat
H H
Diagram 3 / Rajah 3 16. Which of the following
berbanding ikatan kovalen
dan daya tarikan Van der statement is true about
Waals. metallic bond?
Antara pernyataan berikut,
yang manakah benar tentang
ikatan logam?
Chapter 5.indd 54 12/10/20 4:04 PM

A A force that hold ions 18. Which of the following is B Conduct electricity in
together in a solid the physical property of all state
lattice. lead(II) bromide? Mengkonduksikan elektrik
Suatu daya yang Antara yang berikut, yang pada semua keadaan
memegang ion-ion manakah merupakan sifat C Soluble in organic
bersama dalam kekisi fizik plumbum(II) bromida? solvent
pepejal. Terlarut dalam pelarut
HOTS Analysing
B A force that hold organik
metal atoms together A Soluble in water D Insoluble in water
in a solid lattice. Terlarut dalam air Tidak terlarut dalam air
Suatu daya yang
memegang atom-atom 19. Table 1 shows the information of elements W, X and Y.
logam bersama dalam SPM Jadual 1 menunjukkan maklumat bagi unsur W, X dan Y.
kekisi pepejal. 2016
C A force that hold Element W X Y

Unsur
molecules together in
a solid lattice. Proton number Less than 12 12 More than
Nombor proton Kurang 12
Suatu daya yang
daripada 12 Lebih daripada
memegang molekul -
12
molekul bersama dalam
kekisi pepejal. Melting point (°C) 1290 630 805
D A force that attract Takat lebur (°C)
any atoms together in Formula of chloride WCl2 XCl2 YCl2

a solid lattice. Formula klorida
Suatu daya yang Formula of oxide
memegang sebarang WO XO YO
Formula oksida
atom bersama dalam
Table 1 / Jadual 1
kekisi pepejal.
Which statement is incorrect?
Properties of Ionic Antara pernyataan berikut, yang manakah tidak benar?
5.7 Compounds and Covalent A The relative atomic mass increases from element W, X
Compounds
Sifat Sebatian Ion dan Sebatian and Y.
Kovalen Jisim atom relatif bertambah dari unsur W, X dan Y.
B Elements W, X and Y show similar chemical properties.
17. Substance P has a melting Unsur W, X dan Y menunjukkan sifat kimia yang serupa.
point of –114°C and a C Oxide of elements W, X and Y reacts with nitric acid.
boiling point of 78°C. Oksida unsur W, X dan Y bertindak balas dengan asid nitrik.
This substance has a D Black solid is formed when elements W, X and Y react
very widely usage in our with oxygen.
daily application. What is Pepejal hitam terbentuk apabila unsur W, X dan Y bertindak balas
substance P? dengan oksigen.
Bahan P mempunyai takat
lebur –114°C dan takat didih 20. Which of the following A Carbon and oxygen
78°C. Bahan ini mempunyai pair of elements will react Karbon dan oksigen
pelbagai penggunaan dalam and form a compound B Nitrogen and
kehidupan harian kita. Apakah hydrogen
bahan P?
that has the highest
melting point? Nitrogen dan hidrogen
A Sodium chloride C Silver and chlorine
Antara pasangan unsur
Natrium klorida Argentum dan klorin
berikut, yang manakah
B Ethanol bertindak balas membentuk D Magnesium and
Etanol sebatian yang mempunyai oxygen
C Ammonia takat lebur yang paling tinggi? Magnesium dan oksigen
Ammonia
HOTS Analysing
Chapter 5.indd 55 12/10/20 4:04 PM

Paper 2
1. Table 1 shows the proton numbers of atom of elements X, Y and Z.
Jadual 1 menunjukkan nombor proton untuk atom bagi unsur-unsur X, Y dan Z.
Element
X Y Z
Unsur
Proton number
12 17 18
Nombor proton
Table 1 / Jadual 1
(a) Write the electron arrangement for ion X and ion Y.

Tuliskan susunan elektron bagi ion X dan ion Y.
(b) (i) Identify elements that can react to form a compound.
Kenal pasti unsur-unsur yang boleh bertindak balas membentuk suatu sebatian.
[1 mark / 1 markah]
(ii) State the type of compound formed between elements in 1(b)(i).
Nyatakan jenis sebatian yang terbentuk di antara unsur-unsur di 1(b)(i).
[1 mark / 1 markah]
(iii) Name the force of attraction formed in the compound in 1(b)(ii).
Namakan daya tarikan yang terbentuk dalam sebatian di 1(b)(ii).
[1 mark / 1 markah]
(iv) State the formula for the compound formed in 1(b)(ii).
Nyatakan formula untuk sebatian yang terbentuk di 1(b)(ii).
[1 mark / 1 markah]
(v) State a physical property of this compound.
Nyatakan satu sifat fizik untuk sebatian ini.
[1 mark / 1 markah]
(c) (i) Identify element that is chemically inert.
Kenal pasti unsur yang lengai secara kimia.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 5.indd 56 12/10/20 4:04 PM

(ii) State a reason for selection in 1(c)(i).

Nyatakan satu sebab untuk pilihan di 1(c)(i).
2. Diagram 2 shows a dialogue between Fella and her teacher, Madam Tan.
Rajah 2 menunjukkan dialog di antara Fella dan gurunya, Puan Tan.
Fella : Teacher, why is the light bulb not lighted? The circuit is connected completely.
Cikgu, kenapakah mentol itu tidak menyala? Litaran itu disambungkan dengan lengkapnya.
Madam Tan : What electrolyte did you pour in just now?
Puan Tan Apakah elektrolit yang anda tuangkan tadi?
Fella : Glucose solution.
Larutan glukosa.
Madam Tan : You can try replacing the glucose solution with salt solution.
Puan Tan Cuba anda gantikan larutan glukosa dengan larutan garam.
Fella : Ok. Thank you, teacher.
Baiklah.Terima kasih, cikgu.
Diagram 2 / Rajah 2
Based on the dialogue above,

Berdasarkan kepada dialog di atas,
(a) Why is Fella’s light bulb not lighted up?

Kenapakah mentol Fella tidak menyala?
(b) (i) Predict what will happen after Fella replacing sucrose solution with salt solution?
Ramalkan apakah yang akan berlaku setelah Fella menggantikan larutan sukrosa dengan larutan
garam?
[1 mark / 1 markah]
(ii) Explain your prediction.
(c) (i) Predict the melting point between sucrose powder and salt powder.
Ramalkan takat lebur antara serbuk sukrosa dan serbuk garam.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 5.indd 57 12/10/20 4:04 PM


3. (a) Magnesium rod and aluminium rod of the same size, length and dimension are used as sample
to test the strength of their metallic bond.
Rod magnesium dan rod aluminium yang sama saiz, panjang dan dimensi telah digunakan sebagai sampel
untuk menguji kekuatan ikatan logam mereka.
(i) Given that proton number of magnesium is 12 and proton number of aluminium is 13.
Write the electron arrangement for both magnesium and aluminium.
Diberi nombor proton untuk magnesium ialah 12 dan nombor proton untuk aluminium ialah 13. Tuliskan
susunan elektron untuk kedua-dua magnesium dan aluminium.
(ii) Compare the strength of metallic bond between magnesium rod and aluminium rod.
Bandingkan kekuatan ikatan logam antara rod magnesium dengan rod aluminium.
[1 mark / 1 markah]
(iii) Explain your comparison.
Terangkan perbandingan anda.
[1 mark / 1 markah]
(iv) Both magnesium rod and aluminium rod can be used as conductor of electricity. Why?
Kedua-dua rod magnesium dan rod aluminium boleh digunakan sebagai konduktor elektrik. Mengapa?
(b) Table 3 shows melting points and boiling points for elements sodium, magnesium and
aluminium.
Jadual 3 menunjukkan takat lebur dan takat didih bagi unsur natrium, magnesium dan aluminium.
Elements
Na Mg Al
Unsur
Number of valence electrons
1 2 3
Bilangan elektron valens
Melting point (°C)
98 650
Takat lebur (°C)
Boiling point (°C)
883 1090 2579
Takat didih (°C)
Table 3 / Rajah 3
Chapter 5.indd 58 12/10/20 4:04 PM

(i) Predict the melting point for aluminium.

Ramalkan takat lebur bagi aluminium.
[1 mark / 1 markah]
(ii) Explain the changes of melting point and boiling point between the three elements in
Table 3.
Terangkan perubahan takat lebur dan takat didih di antara ketiga-tiga unsur dalam Jadual 3.
4. (a) Diagram 4.1 shows Madam Jennifer is applying nail varnish on her fingernails.
Rajah 4.1 menunjukkan Puan Jennifer menggunakan pewarna kuku pada kuku-kukunya.
Diagram 4.1 / Rajah 4.1
After bathing her 2-year-old daughter, she found out that the red varnish remained on her
fingernails.
Semasa memandikan, anak perempuannya yang berusia 2 tahun, dia mendapati pewarna merah tersebut
masih berada pada kuku-kukunya.
(i) State the type of compound found in the nail vanish.

Nyatakan jenis sebatian yang terdapat dalam pewarna kuku.
[1 mark / 1 markah]
(ii) Name the attraction force formed in the nail varnish.
Namakan daya tarikan yang terbentuk dalam pewarna kuku.
[1 mark / 1 markah]
(iii) State a physical property that relates to the situation.
Nyatakan sifat fizik yang berkaitan dengan situasi itu.
[1 mark / 1 markah]
(iv) Explain why the nail varnish is not removed during bath time.
Terangkan mengapa pewarna varnis kuku tidak tertanggal semasa mandi.
Chapter 5.indd 59 12/10/20 4:04 PM

(b) Diagram 4.2 shows the label of a bottle of nail varnish remover.
Rajah 4.2 menunjukkan label pada sebotol penanggal pewarna kuku.
Solvent X
Pelarut X
(i) State the type of solvent X.

Nyatakan jenis pelarut X.
[1 mark / 1 markah]
(ii) Explain why solvent X is suitable to remove nail varnish.
Terangkan mengapa pelarut X sesuai untuk menanggalkan pewarna kuku.
(iii) Suggest another organic solvent that can replace solvent X to remove nail varnish.
Cadangkan satu lagi pelarut organik yang boleh menggantikan pelarut X untuk menanggalkan pewarna
kuku.
[1 mark / 1 markah]
5. (a) Using hydrogen fluoride, HF as an example. Explain and draw the hydrogen bond in hydrogen
fluoride.
Dengan menggunakan hidrogen fluorida, HF sebagai contoh. Terangkan dan lukiskan ikatan hidrogen dalam
hidrogen fluorida.
(b) The chemical formula for glucose is C6H12O6. With a drawing, predict and explain the solubility
of glucose in water.
Formula kimia glukosa ialah C6H12O6. Dengan bantuan lukisan, ramalkan dan terangkan keterlarutan glukosa
di dalam air.
(c) Ammonium ion, NH4+ and hydroxonium ion, H3O+ are two ions that form a dative bond.
Ion ammonium, NH4+ dan ion hydroxonium, H3O+ merupakan dua ion yang membentuk ikatan datif.
(i) Define a dative bond.

Berikan definisi ikatan datif.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 5.indd 60 12/10/20 4:04 PM

(ii) Based on the drawing of Lewis structure, explain the formation of NH4+ and H3O+. In your
explanation, include chemical equations.
Berdasarkan lukisan struktur Lewis, terangkan pembentukan ion-ion NH4+ dan H3O+. Dalam penerangan
anda, sertakan persamaan kimia.
6. There are four elements, P, Q, R and S with their proton numbers 6, 12, 17 and 18 respectively.
Terdapat empat unsur P, Q, R dan S dengan nombor proton masing-masing 6, 12, 17 dan 18.
(a) Write the electron arrangement for all the elements.

Tuliskan susunan elektron bagi semua unsur tersebut.
(b) (i) State the location of element S. Explain how you determine the location of element S.
Nyatakan kedudukan unsur S. Terangkan cara anda menentukan kedudukan unsur S.
(ii) What is the type of compound that can be formed by atom S? Explain.
Apakah jenis sebatian yang boleh dibentuk oleh atom S? Terangkan.
(c) State the type of chemical compound and explain how the compound is formed between
Nyatakan jenis sebatian kimia dan terangkan pembentukan sebatian antara
(i) Atom P and atom R [5 marks / 5 markah]
Atom P dan R
(ii) Atom Q and atom R [5 marks / 5 markah]

Atom Q dan R
7. (a) Amy finds out that wetting her finger while counting papers is always easier and faster.
Explain this statement.
Amy mendapati jarinya yang dibasahkan semasa mengira bilangan kertas adalah lebih mudah dan cepat.
Terangkan pernyataan ini.
(b) Mother used her wet hand to take out a container from the freezer. She found out that the
container stuck to her hand. Explain this situation.
Ibu menggunakan tangannya yang basah untuk mengambil bekas dari peti sejuk beku. Dia mendapati bekas
itu melekat pada tangannya. Jelaskan situasi ini.
(c) Lead(II) iodide can conduct electricity in molten state but not in solid state.
Plumbum(II) iodida boleh mengkonduksikan elektrik dalam keadaan leburan tetapi tidak mengkonduksikan
elektrik pada keadaan pepejal.
Based on a labeled diagram, describe an experiment to prove the statement. In your description,
include all the apparatus, procedure, observations and inference involved.
Berdasarkan kepada rajah berlabel, huraikan satu eksperimen untuk membuktikan pernyataan tersebut.
Dalam huraian anda, sertakan semua alat radas, prosedur, pemerhatian dan inferens yang terlibat.
Chapter 5.indd 61 12/10/20 4:04 PM

HOTS Challenge
Diagram shows a little boy is playing with water in a seaside.
Rajah menunjukkan seorang budak lelaki sedang bermain air di pantai.
It is found that the wet hair of the little boy keeps sticking to his head and
forehead. Explain why.
Didapati bahawa rambut basah budak lelaki ini asyik melekat pada kepala dan dahinya.
Jelaskan mengapa.
Quiz 5
PAK-
21
Chapter 5.indd 62 12/10/20 4:04 PM

ER
C HA PT
6
1 Acid, Base and Salt
Asid, Bes dan Garam
SMART Notes
Acids and bases
pH value: 1 – 2 Asid dan bes pH value: 13 – 14
Nilai pH: 1 – 2 Nilai pH: 13 – 14
VIDEO
• Strong acid / asid • Strong alkali /
kuat alkali kuat
• Complete pH value: 3 – 6 pH value: 8 – 12 • Complete
Nilai pH: 3 – 6 Nilai pH: 8 – 12
ionisation / ionisation /
pengionan lengkap
• Weak acid / asid • Weak alkali / alkali pengionan lengkap
lemah lemah
• High • High
concentration of • Partial ionisation / • Partial ionisation / concentration of
pengionan separa pengionan separa
H+ / kepekatan H+ OH– / kepekatan
tinggi • Low • Low OH– tinggi
concentration of concentration of
H+ / kepekatan H+ OH– / kepekatan
rendah OH– rendah
pH value < 7 pH value > 7

Nilai pH < 7 Nilai pH > 7
Alkaline Produce OH–

Produce H+ ions Acidic Role of
properties ions
Menghasilkan ion H+ properties Water Menghasilkan ion
Sifat
Sifat keasidan Peranan Air
kealkalian OH–
Measurement of H+ concentration Measurement of OH- concentration

pH = – log [H+] pOH = – log [OH–]
Ukuran kepekatan ion H+ Ukuran kepekatan ion OH–
pH = – log [H+] pOH = – log [OH–]
Chemical
Acids Alkalis
Asid properties Alkali
Sifat-sifat kimia
(a) 2HCl + Zn → ZnCl2 + H2 (a) NaOH + HCl → NaCl + H2O

(b) 2HCl + CaCO3 → CaCl2 + H2O + CO2 (b) 2NaOH + Fe2+ → Fe(OH)2 + 2Na+
(c) HCl + NaOH → NaCl + H2O (c) NaOH + NH4Cl → NH3 + NaCl + H2O
Effect of heat on
Qualitative
Preparation of salts salts
Penyediaan gram
analysis
Tindakan haba ke
Analisis kualitatif
atas garam
NOTES NOTES NOTES
Chapter 6.indd 63 12/10/20 4:21 PM

Chemistry Form 4 Chapter 6 Acid, Base and Salt
Mass of solute
Molar mass Number of moles of
dissolved (g) ÷
Concentration Jisim zat terlarut (g)
Jisim molar solute dissolved (mol)
Molarity Bilangan mol zat terlarut (mol)
Kepekatan = Kemolaran =
(g dm )–3 Volume of solution
(mol dm–3) Volume of solution (dm )
3
(dm3) Molar mass
× Isi padu larutan (dm3)
Isi padu larutan (dm3) Jisim molar
Standard solution / Larutan piawai

• A solution with a known concentration.
Suatu larutan dengan kepekatan yang diketahui.
• Prepared by dissolving an accurate mass of solute in an exact volume of solvent in a volumetric
flask.
Disediakan dengan melarutkan jisim zat terlarut yang tepat ke dalam isi padu pelarut yang tetap di dalam
kelalang isipadu.
• Can also be prepared through dilution : M1V1 = M2V2
Boleh juga disediakan melalui pencairan : M1V1 = M2V2
M1 = initial molarity of concentrated solution / kemolaran asal larutan pekat
V1 = volume of concentrated solution needed / isi padu larutan pekat yang diperlukan
M2 = final molarity of the diluted solution / kemolaran akhir larutan yang dicairkan
V2 = final volume of the diluted solution / isi padu akhir larutan yang dicairkan
[V1 + volume of distilled water added / V1 + isi padu air suling yang ditambahkan]
Neutralisation / Peneutralan
• Reaction between acids and alkali / base solution to form salt and water.
Tindak balas di antara asid dan larutan alkali / bes untuk menghasilkan garam dan air.
(a) HCl + NaOH → NaCl + H2O
(b) H2SO4 + CuO → CuSO4 + H2O
• Titration is a method to determine the concentration of an acid or an alkali.
Pentitratan ialah satu kaedah yang digunakan untuk menentukan kepekatan suatu asid atau alkali.
Ma = concentration of acid / kepekatan asid
Va = volume of acid / isi padu asid MaVa na
=
Mb = concentration of alkali / kepekatan alkali MbVb nb
Vb = volume of alkali / isi padu alkali
na = ratio of mole of acid from balanced chemical equation / Nisbah mol asid daripada persamaan kimia
yang seimbang
nb = ratio of mole of alkali from balanced chemical equation / Nisbah mol alkali daripada persamaan
kimia yang seimbang
• pH indicator
Penunjuk pH
Colour in
Indicator Colour in acid Colour in alkali
Penunjuk Warna di dalam asid distilled water Warna di dalam alkali
Warna di dalam air suling
Litmus Red Purple Blue
Litmus Merah Ungu Biru
Universal Red Light green Purple
Universal Merah Hijau muda Ungu
Methyl orange Red Orange Yellow
Metil jingga Merah Jingga Kuning
Phenolphthalein Colourless Colourless Pink
Fenolftalein Tak berwarna Tak berwarna Merah jambu
Chapter 6.indd 64 12/10/20 4:21 PM

The Role of Water in Showing Acidic and Alkaline Properties

6.1 Peranan Air dalam Menunjukkan Keasidan dan Kealkalian
Underline the correct answers.

Gariskan jawapan yang betul. TP 2
1. Hydrogen chloride ionises (partially / completely) in (water / tetrachloromethane) to form

(hydrogen / hydroxide) ions.
Hidrogen klorida mengion (separa / sepenuhnya) dalam (air / tetraklorometana) untuk membentuk ion (hidrogen /
hidroksida).
2. Ammonia ionises (partially / completely) in (propanone / water) to form (hydrogen / hydroxide)

ions.
Ammonia mengion (separa / sepenuhnya) dalam (propanone / air) untuk membentuk ion (hidrogen / hidroksida).
3. Dry red litmus paper will (remain red / turns blue) when it is placed on a moist soap bar. This is
because hydroxide ions are (present / absent).
Kertas litmus merah kering akan (kekal merah / bertukar biru) apabila diletakkan di atas ketulan sabun yang
basah. Ini adalah kerana ion hidroksida (hadir / tidak hadir).
pH Value
6.2 Nilai pH
1. Complete Table 1 with the correct colour when pH indicator is used to test different conditions of
solutions. TP 1
Lengkapkan Jadual 1 dengan warna yang betul apabila penunjuk pH digunakan untuk menguji keadaan larutan
yang berbeza.
Colour in acid
Indicator Colour in distilled water Colour in alkali
Warna di dalam
Penunjuk Warna di dalam air suling Warna di dalam alkali
asid
Litmus Red Purple
Litmus Merah Ungu
Universal Light green Purple
Universal Hijau muda Ungu
Methyl orange Red Yellow
Metil jingga Merah Kuning
Phenolphthalein Colourless Colourless
Fenolftalein Tak berwarna Tak berwarna
Table 1 / Jadual 1
2. Given that sulphuric acid has a concentration of 0.60 mol dm–3. TP 4

Diberi asid sulfurik mempunyai kepekatan 0.60 mol dm–3.
(a) Write an equation to show the dissociation of sulphuric acid.

Tuliskan satu persamaan untuk menunjukkan penguraian asid sulfurik.
(b) What is the concentration of H+ ion in the solution?

Apakah kepekatan ion H+ dalam larutan?
(c) Calculate the pH value of the solution.

Hitungkan nilai pH larutan itu.
Chapter 6.indd 65 12/10/20 4:21 PM

3. Potassium hydroxide solution, KOH is an alkaline solution used in a saponification process.

Knowing that the molarity of the given potassium hydroxide solution is 3.0 mol dm–3. TP 4
Larutan kalium hidroksida, KOH adalah suatu larutan alkali yang digunakan dalam proses saponifikasi. Diberi
kemolaran kalium hidroksida ialah 3.0 mol dm–3.
(a) What is the concentration of OH– ions in the potassium hydroxide solution?
Berapakah kepekatan ion OH– di dalam larutan kalium hidroksida?
(b) Calculate the pOH value of the solution.

Hitung nilai pOH larutan itu.
(c) Then, calculate the pH value of the potassium hydroxide solution.

Kemudian, hitung nilai pH larutan kalium hidroksida.
Strength of Acids and Alkalis

6.3 Kekuatan Asid dan Alkali
Complete Table 2 that shows the differences between a strong acid and a weak acid.
Lengkapkan Jadual 2 yang menunjukkan perbezaan antara asid kuat dengan asid lemah. TP 3
Concentration
Degree of of hydrogen
Name of acid pH value Strength of acid
Nama asid ionisation ions Nilai pH Kekuatan asid
Darjah pengionan Kepekatan ion
hidrogen
Ethanoic acid 5
Asid etanoik
Complete High
Lengkap Tinggi
Sulphuric acid Strong

Asid sulfurik Kuat
Table 2 / Jadual 2
Chemical Properties of Acids and Alkalis

6.4 Sifat -sifat Kimia Asid dan Alkali

1. Zinc powder reacts with sulphuric acid to form and gas.

Serbuk zink bertindak balas dengan asid sulfurik untuk membentuk dan gas .
2. Hydrochloric acid reacts with calcium carbonate to form , gas and

water.
Asid hidroklorik bertindak balas dengan kalsium karbonat untuk membentuk , gas
dan air.
3. Nitric acid reacts with solution to form sodium nitrate and .

Asid nitrik bertindak balas dengan larutan untuk membentuk natrium nitrat dan
.
Chapter 6.indd 66 12/10/20 4:21 PM

4. reacts with copper(II) oxide to form copper(II) ethanoate and .

bertindak balas dengan kuprum(II) oksida untuk membentuk kuprum(II) etanoat dan
.
5. Potassium hydroxide solution reacts with ammonium chloride to form , water and
gas.
Larutan kalium hidroksida bertindak balas dengan ammonium klorida untuk membentuk , air dan
gas .
6. solution is added to green iron(II) sulphate solution to form colourless sodium

sulphate solution and green iron(II) hydroxide.
Larutan ditambah kepada larutan ferum(II) sulfat hijau untuk membentuk larutan natrium sulfat
tanpa warna dan hijau ferum(II) hidroksida.
Concentration of Aqueous Solution

6.5 Kepekatan Larutan Akueus
1. Convert the following concentration from g dm–3 to mol dm–3 or vice versa.
Tukarkan kepekatan berikut dari g dm–3 kepada mol dm–3 atau sebaliknya. TP 3
(a) 40 g dm–3 CuSO4 (b) 0.2 mol dm–3 K2SO4
(c) 50 g dm–3 NaOH (d) 0.01 mol dm–3 KMnO4
(e) 83.6 g dm–3 FeSO4 (f) 0.15 mol dm–3 K2Cr2O7
Chapter 6.indd 67 12/10/20 4:21 PM

Standard Solution
6.6 Larutan Piawai
1. What is the mass of iron(II) nitrate needed to be dissolved in 500 cm3 of distilled water to prepare
1.0 mol dm–3 iron(II) nitrate solution? [Relative atomic mass: N, 14; O, 16; Fe, 56]
Berapakah jisim ferum(II) nitrat yang diperlukan untuk dilarutkan dalam 500 cm3 air suling untuk menyediakan
larutan nitrat 1.0 mol dm–3? [Jisim atom relatif: N, 14; O, 16; Fe, 56] TP 4
2. Calculate the concentration of ammonia solution when 50 cm3 of distilled water is added to
150 cm3 of 2.0 mol dm–3 ammonia solution.
Hitung kepekatan larutan ammonia apabila 50 cm3 air suling ditambahkan ke dalam 150 cm3 larutan ammonia 2.0
mol dm–3.
3. Beaker A contains 200 cm3 of 1.5 mol dm–3 sulphuric acid while beaker B contains 100 cm3 of
2.0 mol dm–3 sulphuric acid. Calculate the new concentration of sulphuric acid when the sulphuric
acid in both beaker A and beaker B are mixed together.
Bikar A mengandungi 200 cm3 asid sulfurik 1.5 mol dm–3 manakala bikar B mengandungi 100 cm3 asid sulfurik 2.0
mol dm–3. Hitung kepekatan asid sulfurik yang baru apabila asid sulfurik dari kedua-dua bikar A dan B dicampurkan
bersama.
Neutralisation
6.7 Peneutralan
1. 125 cm3 of an unknown concentration of nitric acid is added to 50 cm3 of 0.4 mol dm–3 sodium
hydroxide solution.
125 cm3 asid nitrik yang tidak diketahui kepekatannya ditambahkan kepada 50 cm3 larutan natrium hidroksida 0.4
mol dm–3. TP 4
(a) Write a balanced chemical equation for the above reaction.

Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas di atas.
(b) Write an ionic equation for the above reaction.

Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas di atas.
(c) Calculate an unknown concentration of nitric acid.

Hitung kepekatan asid nitrik yang tidak diketahui.
Salts, Crystals and Their Uses in Daily Life

6.8 Garam, Hablur dan Kegunaan dalam Kehidupan Harian
1. Justify the following characteristics of salts and crystals.

Justifikasikan ciri-ciri garam dan kristal yang berikut. TP 3
Characteristics Correct / Wrong

Ciri-ciri Betul / Salah
(a) Have regular geometrical shape
Mempunyai bentuk geometri biasa
(b) Have flat faces, straight edges and sharp corners
Mempunyai muka rata, tepi lurus dan sudut tajam
Chapter 6.indd 68 12/10/20 4:21 PM

(c) Angles between adjacent faces are same

Sudut di antara muka bersebelahan adalah sama
(d) Hard and strong
Keras dan kuat
(e) Low melting point
Takat lebur yang rendah
2. Match the fields and examples of salts with their correct usages.
Padankan bidang dan contoh garam dengan kegunaan yang betul. TP 3
Field Usage
Bidang Kegunaan
Agriculture – ammonium nitrate As food additives in the preparation

Pertanian – ammonium nitrat of food
Sebagai tambahan makanan dalam
penyediaan makanan
Medical – hydrated calcium sulphate Added in toothpastes and water to

Perubatan – kalsium sulfat terhidrat prevent tooth decay
Ditambahkan ke dalam ubat gigi dan air
untuk mengelakkan kerosakan gigi
Food industry – sodium chloride To make plaster casts for supporting

Industri makanan – natrium klorida broken bone
Membuat plaster untuk menyokong tulang
patah
Industry – tin(II) fluoride Chemical fertilisers

Industri – stanum(II) flurida Baja kimia
Preparation of Salts
6.9 Penyediaan Garam
Complete the following chemical equations for the formation of soluble salt and insoluble salt.
Lengkapkan persamaan kimia berikut untuk pembentukan garam terlarut air dan garam tak terlarut air. TP 3
Soluble salt / Garam larut air

1. HCl + NaOH → +
2. 2HNO3 + CuO → +
3. H2SO4 + Zn → +
4. 2CH3COOH + CaCO3 → + +
Insoluble salt / Garam tak larut air

5. AgNO3 + NaCl → +
6. Pb(NO3)2 + 2KI → +
7. Ba(NO3)2 + H2SO4 → +
Chapter 6.indd 69 12/10/20 4:21 PM

Effect of Heat on Salts

6.10 Tindakan Haba ke atas Garam
Complete the following table.

Lengkapkan jadual berikut. TP 3
Metal oxide
Initial colour of salt Colour of residue produced Cation in the salt
Warna asal garam Warna sisa Logam oksida yang Kation dalam garam
terhasil
White Yellow when hot, white
Putih when cold
Kuning apabila panas, putih
apabila sejuk
Yellow Brown when hot,
Kuning yellow when cold
Perang apabila panas,
kuning apabila sejuk
Brown
Perang
Green Brown
Hijau Perang
Black
Hitam

Qualitative Analysis
6.11 Analisis Kualitatif
Complete the following table.

NaOH(aq) is added drop by drop until

NH3(aq) is added drop by drop until excess
excess NH3(ak) ditambahkan titis demi titis sehingga
NaOH(ak) ditambahkan titis demi titis sehingga berlebihan
berlebihan
Observation Ions present Observation Ions present
Pemerhatian Ion yang hadir Pemerhatian Ion yang hadir
White precipitate that White precipitate that
is insoluble in excess is insoluble in excess
solution solution
Mendakan putih yang Mendakan putih yang
tidak larut dalam larutan tidak larut dalam larutan
berlebihan berlebihan
White precipitate that White precipitate that
soluble in excess is soluble in excess
solution solution
Mendakan putih yang larut Mendakan putih yang larut
dalam larutan berlebihan dalam larutan berlebihan
Blue precipitate Blue precipitate
Mendakan biru Mendakan biru
Brown precipitate Brown precipitate
Mendakan perang Mendakan perang
Chapter 6.indd 70 12/10/20 4:21 PM

Name the anion that presents.

Namakan anion yang hadir. TP 4
Steps Anion
Langkah-langkah Anion
• Add 1 cm3 of dilute HNO3 solution into a test tube containing 1 cm3 of X
ion solution.
Tambahkan 1 cm3 larutan HNO3 cair ke dalam tabung uji yang mengandungi 1 cm3
larutan berisi ion X.
• Followed by 1 cm3 of Ba(NO3)2 solution.
Diikuti dengan 1 cm3 larutan Ba(NO3)2.
• White precipitate is formed.
Mendakan putih terbentuk.
• Add 1 cm3 of dilute H2SO4 solution into a test tube containing 1 cm3 of Y
ion solution.
Tambahkan 1 cm3 larutan H2SO4 cair ke dalam tabung uji yang mengandungi 1 cm3
larutan berisi ion Y.
• Followed by 1 cm3 of FeSO4 solution.
Diikuti dengan 1 cm3 larutan FeSO4.
• Tilt the test tube slightly. Add few drops of concentrated H2SO4 slowly on
the side wall of the test tube.
Condongkan sedikit tabung uji. Tambahkan beberapa titis H2SO4 pekat secara perlahan
melalui permukaan dinding tabung uji tersebut.
• Brown ring is formed.
Cincin perang terbentuk.
• Add 1 cm3 of Pb(NO3)2 solution into a test tube with 1 cm3 of Z ion
solution.
Tambahkan 1 cm3 larutan Pb(NO3)2 ke dalam tabung uji yang mengandungi 1 cm3
larutan berisi ion Z.
• Yellow precipitate is formed.
Mendakan kuning terbentuk.
Chapter 6.indd 71 12/15/20 11:38 AM

SPM Practice 6
Paper 1
The Role of Water in Sebatian P larut dalam air A Aluminium oxide
6.1 Showing Acidic and menghasilkan larutan tak Aluminium oksida
Alkaline Properties berwarna. Apabila kertas B Magnesium oxide
Peranan Air dalam Menunjukkan litmus merah dicelup ke
Keasidan dan Kealkalian Magnesium oksida
dalam larutan tak berwarna,
kertas litmus merah bersebut
C Potassium oxide
1. Which of the following is Kalium oksida
bertukar menjadi biru. Apakah
best to describe an acid? sebatian P? D Copper(II) oxide
Antara berikut, yang manakah Kuprum(II) oksida
menerangkan asid dengan
paling tepat? 4. Which of the following is classified correctly?
A Acid reacts with all Antara berikut, yang manakah dikelaskan dengan betul?
kind of metals.
Asid bertindak balas Monoprotic acid Diprotic acid
dengan semua jenis Asid monobes Asid dwibes
logam. A Nitric acid Hydrochloric acid
B All acids are corrosive. Asid nitrik Asid hidroklorik
Semua asid mengakis. B Sulphuric acid Nitric acid
C All acids contain Asid sulfurik Asid nitrik
hydrogen ions. C Ethanoic acid Sulphuric acid
Semua asid mengandungi Asid etanoik Asid sulfurik
ion hidrogen.
D Strong acid has higher D Ethanoic acid Hydrochloric acid
Asid etanoik Asid hidroklorik
pH value.
Asid kuat memiliki nilai pH pH Value
6.2 Nilai pH C 0.6 0.3
yang lebih tinggi.
D 6.0 3.0
5. Given that the
2. Which substance is concentration of both Strength of Acids and
6.3 Alkalis
alkali? ammonia solution and
Antara berikut, yang manakah Kekuatan Asid dan Alkali
sulphuric acid solution
alkali?
are 0.25 mol dm–3. What 6. Which of the following
A Copper(II) hydroxide
Kuprum(II) hidroksida is the pOH value and pH has the highest
B Sodium hydroxide value for both alkali and concentration of
Natrium hidroksida acid solution? hydrogen ions?
C Magnesium hydroxide Diberi kepekatan kedua-dua ntara berikut, yang manakah
A
Magnesium hidroksida larutan ammonia dan asid mempunyai kepekatan ion
sulfurik ialah 0.25 mol dm–3. hidrogen tertinggi?
Berapakah nilai pOH dan nilai
3. Compound P dissolves A 100 cm3 of 1.0 mol
pH bagi kedua-dua larutan
in water producing a asid dan alkali? dm–3 hydrochloric
colourless solution. When acid
a red litmus paper is pOH pH 100 cm3 asid hidroklorik
value value 1.0 mol dm–3
dipped into the colourless
Nilai pOH Nilai pH B 100 cm3 of 0.5 mol
solution, the red litmus
A 0.006 0.003 dm–3 nitric acid
paper turns blue. What is 100 cm3 asid nitrik 0.5 mol
compound P? B 0.06 0.03 dm–3
Chapter 6.indd 72 12/10/20 4:22 PM

C 100 cm3 of 0.5 mol III The volume of stock A 0.6 dm3
dm–3 sulphuric acid solution is transferred B 6.0 dm3
100 cm3 asid sulfurik 0.5 into a volumetric flask. C 1.2 dm3
mol dm–3 Isi padu larutan stok D 12 dm3
D 100 cm3 of 2.0 mol dipindahkan ke dalam
dm–3 ethanoic acid kelalang isi padu.
10. Diagram 1 shows a part
100 cm3 asid etanoik 2.0 IV A pipette is used to
mol dm–3
of heater found in an
obtain the volume of
electric kettle which is
stock solution needed.
7. Calculate the number of Pipet digunakan untuk
regularly used by a few
moles for hydrogen ion in mendapatkan isi padu pupils in the hostel.
larutan stok yang Rajah 1 menunjukkan
125 cm3 of 0.5 mol dm–3 bahagian pemanas yang
diperlukan.
sulphuric acid. terdapat di dalam sebuah
Hitung bilangan mol ion A I, II, III, IV
cerek elektrik yang sering
hidrogen dalam 125 cm3 asid B II, IV, III, I digunakan oleh beberapa
sulfurik 0.5 mol dm–3. C III, II, IV, I orang murid yang tinggal di
A 0.0625 mol D II, III, IV, I asrama.
B 0.03125 mol
C 0.125 mol Standard Solutions
6.6 Larutan Piawai
D 0.625 mol
Chemical Properties of
6.4 Acids and Alkalis
Neutralisation
6.7 Peneutralan
Sifat -sifat Kimia Asid dan Alkali
9. Nitric acid reacts with
White layer of calcium carbonate
calcium carbonate in Lapisan putih mengandungi kalsium
Concentration of
6.5 Aqueous Solution a chemical reaction as karbonat
shown in the following Diagram 1 / Rajah 1

Kepekatan Larutan Akueus
chemical equation. In order to remove the
8. Which of the following Asid nitrik bertindak balas white layer on the coiler,
is the correct sequence dengan kalsium karbonat
dalam tindak balas kimia
pupil A puts substance
for the preparation of a X into the kettle and
seperti yang ditunjukkan dalam
diluted solution from a leave it overnight before
persamaan kimia berikut.
stock solution? washing it with soap.
Antara berikut, yang manakah 2HNO3 + CaCO3 →
urutan yang betul dalam What is substance X?
Ca(NO3)2 + H2O + CO2 Untuk menanggalkan lapisan
penyediaan larutan cair
daripada larutan stok? putih pada gegelung pemanas,
What is the volume
murid A memasukkan bahan
I The calculated of carbon dioxide gas X ke dalam cerek tersebut
volume of distilled produced at room dan dibiarkan semalaman
water is added to the condition if 0.5 mol sebelum mencucinya dengan
volumetric flask and of nitric acid reacts sabun. Apakah bahan X?
the mixture solution completely with excess A
is swirled. calcium carbonate? SALT
Isi padu air suling yang [Molar volume of gas =
telah dikira ditambahkan 24 dm3 mol–1 at room
ke dalam kelalang isi padu condition]
dan larutan campuran Berapakah isi padu gas B
dipusarkan. karbon dioksida yang OIL
Minyak
II The volume of stock dihasilkan pada keadaan sawit
solution needed is bilik jika 0.5 mol asid nitrik

calculated. bertindak balas lengkap
Isi padu larutan stok yang dengan kalsium karbonat
diperlukan dihitung. berlebihan? C
[Isi padu molar gas = 24 dm3
mol-1 pada keadaan bilik]
Chapter 6.indd 73 12/10/20 4:22 PM

Chemistry Form 4 Chapter 6 Acids, Bases and Salts
Salts, Crystals and Their

6.8 Uses in Daily Life
Effect of Heat on Salts
6.10 Tindakan Haba ke atas Garam
Qualitative Analysis
6.11 Analisis Kualitatif
Garam, Hablur dan Kegunaan
dalam Kehidupan Harian 13. Which of the following 14. Haziq is required to
carbonate salts does not confirm the presence of
release carbon dioxide gas sulphate ion in solution
Preparation of Salts
6.9 Penyediaan Garam upon heating? P. What is the suitable
ntara berikut, garam
A reagents and the expected
11. Which chemical will form karbonat yang manakah tidak observation from the
a yellow precipitate when membebaskan gas karbon
dioksida semasa pemanasan?
test?
reacted with sodium Haziq diminta untuk
iodide solution? A Calcium carbonate mengesahkan kehadiran
Bahan kimia yang manakah Kalsium karbonat ion sulfat dalam larutan P.
membentuk mendakan B Ammonium Apakah reagen yang sesuai
kuning apabila bertindak carbonate dan pemerhatian yang
balas dengan larutan natrium Ammonium karbonat dijangkakan daripada ujian
iodida? C Copper(II) carbonate itu?
A Copper(II) nitrate Kuprum(II) karbonat
solution D Sodium carbonate
Larutan kuprum(II) nitrat Natrium karbonat
B Iron(II) nitrate
solution
Larutan ferum(II) nitrat
Reagent Observation
C Silver nitrate solution Reagen Pemerhatian
Larutan argentum nitrat
D Lead(II) nitrate
solution A Dilute hydrochloric acid Colourless bubbles that
Larutan plumbum(II) nitrat
Asid hidroklorik cair turn limewater chalky
Gelembung tak berwarna
12. Which of the following mengeruhkan air kapur
chemicals produce a
soluble salt?
Antara bahan kimia berikut,
B Dilute nitric acid and silver White precipitate is formed
yang manakah menghasilkan
nitrate solution Mendakan putih terbentuk
garam terlarut?
Asid nitrik cair dan larutan
A Copper and argentum nitrat
hydrochloric acid
Kuprum dan asid
hidroklorik
B Calcium carbonate C Dilute hydrochloric acid White precipitate is formed
and nitric acid and barium chloride Mendakan putih terbentuk
Kalsium karbonat dan solution
asid nitrik Asid hidroklorik cair dan larutan
C Silver nitrate solution barium klorida
and sodium chloride
solution
Larutan argentum nitrat D Dilute sulphuric acid, A brown ring is formed
dan larutan natrium iron(II) sulphate solution Cincin perang terbentuk
klorida and concentrated sulphuric
D Magnesium carbonate acid
solution and Asid sulfurik cair, ferum(II) sulfat
potassium sulphate dan asid sulfurik pekat
solution
Larutan magnesium
karbonat dan larutan
kalium sulfat
Chapter 6.indd 74 12/10/20 4:22 PM

15. The statement below shows the steps in the 16. Amir adds a few drops of Nessler’s reagent
identification of ion P. into a test tube containing 1 cm3 of
Pernyataan di bawah menunjukkan langkah- colourless solution. Brown precipitate
langkah untuk pengesahan ion P. is formed immediately. What is the ion
• 1 cm3 of dilute HNO3 is added into a test presents?
Amir menambahkan beberapa titis reagen Nessler
tube containing 1 cm3 of ion P solution.
ke dalam tabung uji yang berisi 1 cm3 larutan tak
1 cm3 larutan HNO3 cair ditambahkan ke dalam
berwarna. Mendakan perang terbentuk dengan
tabung uji yang mengandungi 1 cm3 larutan
cepat. Apakah ion yang hadir?
berisi ion P.
A Ca2+
• Followed by AgNO3 solution
Diikuti dengan larutan AgNO3 B NH4+
• White precipitate is formed C Zn2+
Mendakan putih terbentuk D Mg2+
What is P ion?
Apakah ion P?
A NO3–
B SO42–
C Cl–
D CO32–
Paper 2
1. Table 1 shows information about alkali P and alkali Q.
Jadual 1 menunjukkan maklumat tentang alkali P dan alkali Q.
Alkali P Alkali Q
Alkali P Alkali Q
• Used as ingredients to make fertilisers • Used as ingredients to make soap
Digunakan sebagai bahan untuk Digunakan sebagai bahan untuk menghasilkan
menghasilkan baja sabun
• Monoprotic alkali • Monoprotic alkali
Alkali monoprotik Alkali monoprotik
• Dissociate partially in water • Dissociate completely in water
Terurai separa dalam air Terurai lengkap dalam air
• pH = 11.6 • pH = 12.7
pH = 11.6 pH = 12.7
Table 1 / Rajah 1
(a) State the definition of alkali.
Nyatakan definisi alkali.
[1 mark / 1 markah]
(b) Name alkali P and alkali Q.
Namakan alkali P dan alkali Q.
P–
Q–
Chapter 6.indd 75 12/10/20 4:22 PM

(c) Both alkali P and Q are having the same concentrations. However, pH value of alkali P is lower
than alkali Q. Explain.
Kedua-dua alkali P dan alkali Q mempunyai kepekatan yang sama. Tetapi, nilai pH alkali P lebih rendah
daripada alkali Q. Terangkan.
(d) A spatula of ammonium chloride powder is added into a conical flask containing 100 cm3
of 1.0 mol dm–3 alkali Q.
Satu spatula serbuk ammonium klorida ditambah ke dalam kelalang kon yang mengandungi 100 cm3 alkali
Q 1.0 mol dm–3.
(i) Write a balanced chemical equation for the reaction between ammonium chloride and
alkali Q.
Tuliskan persamaan kimia yang seimbang begi tindak balas antara ammonium klorida dengan alkali Q.
[1 mark / 1 markah]
(ii) State an observation.
Nyatakan satu pemerhatian.
[1 mark / 1 markah]
(iii) Briefly describe a verification test for the observation in 1(d)(ii).
Terangkan secara ringkas ujian pengesahan untuk pemerhatian dalam 1(d)(ii).
(iv) Name the white fume.
Namakan wasap putih tersebut.
[1 mark / 1 markah]
2. Diagram 2 shows the apparatus set-up to investigate the reaction between a strong acid, nitric acid
and a strong alkali, potassium hydroxide solution.
Rajah 2 menunjukkan susunan alat radas untuk mengkaji tindak balas antara asid kuat, asid nitrik dengan alkali
kuat, larutan kalium hidroksida.
Burette
Buret
0.2 mol dm–3 nitric acid

Asid nitrik 0.2 mol dm–3
Retort stand
Kaki retort
25.0 cm3 potassium hydroxide solution

25.0 cm3 larutan kalium hidroksida
+
Methyl orange
Metil jingga
Diagram 2 / Rajah 2
Chapter 6.indd 76 12/10/20 4:22 PM

(a) Name the reaction occurs in the conical flask.

Namakan tindak balas yang berlaku dalam kelalang kon.
[1 mark / 1 markah]
(b) Name the method used in Diagram 2.
Namakan kaedah yang digunakan dalam Rajah 2.
[1 mark / 1 markah]
(c) Write an ionic equation for the above reaction.
Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas di atas.
[1 mark / 1 markah]
(d) State the colour change of the mixture solution at the end point.
Nyatakan perubahan warna larutan campuran pada takat akhir.
[1 mark / 1 markah]
(e) Thus, define operationally the end point.
Maka, berikan definisi secara operasi takat akhir.
[1 mark / 1 markah]
(f) In this experiment, 30 cm3 of nitric acid is used to neutralise the potassium hydroxide solution
completely. Calculate the molarity of potassium hydroxide solution.
Dalam eksperimen ini, asid nitrik 30 cm3 digunakan untuk meneutralkan larutan kalium hidroksida dengan
lengkap. Hitung kemolaran larutan kalium hidroksida.

(g) The experiment is repeated with sulphuric acid of the same concentration replacing nitric
acid.
Eksperimen ini diulang menggunakan asid sulfurik dengan kepekatan yang sama untuk menggantikan asid
nitrik.
(i) Predict the volume of the sulphuric acid needed to neutralise the potassium hydroxide
solution completely.
Ramalkan isi padu asid sulfurik yang diperlukan untuk meneutralkan larutan kalium hidroksida dengan
lengkap.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 6.indd 77 12/10/20 4:22 PM

(ii) Explain your prediction in 2(g)(i).

Terangkan ramalan anda di (2)(g)(i).
3. Diagram 3.1 shows wastewater from a factory which contains pollutants and heavy metal cations
SPM disposed into river. A sample of the wastewater is taken back to the laboratory for heavy metal
2017
cations detection tests.
Rajah 3.1 menunjukkan air sisa dari sebuah kilang yang mengandungi bahan pencemar dan kation logam berat
yang dibuang ke dalam sungai. Sampel air sisa diambil dan dibawa ke makmal untuk ujian pengesanan kation
logam berat.
Diagram 3.2 shows the flow chart of the chemical tests for two ions that are identified from the
wastewater.
Rajah 3.2 menunjukkan carta alir ujian kimia untuk dua ion yang dikenal pasti daripada air sisa.
Test A Test B
Ujian A Ujian B
Industrial wastewater
Air sisa industri
+ NaOH(aq) + NH3(aq)
+ NaOH(ak) + NH3(ak)
Brown precipitate P White precipitate

Mendakan perang P Mendakan putih
+ excess NH3(aq)
+ NH3(ak) berlebihan
Fe3+ ion presents
Ion Fe3+ hadir
White precipitate dissolves in excess NH3
Mendakan putih larut dalam NH3 berlebihan
Ion Q presents
Ion Q hadir
(a) (i) What is heavy metal?

Apakah logam berat?
[1 mark / 1 markah]
Chapter 6.indd 78 12/10/20 4:22 PM

(ii) Name two examples of heavy metal cations from a polluted water source.
Namakan dua contoh kation logam berat daripada sumber air tercemar.
(b) Based on Test A,
Berdasarkan Ujian A,
(i) Name the brown precipitate P formed.

Namakan mendakan perang P yang terbentuk.
[1 mark / 1 markah]
(ii) State an observation when the same ion from the brown precipitate is added with
potassium thiocyanate solution, KSCN.
Nyatakan satu pemerhatian apabila ion yang sama daripada mendakan perang ditambah dengan
larutan kalium tiosianat, KSCN.
[1 mark / 1 markah]
(iii) Write an ionic equation for the formation of brown precipitate.
Tuliskan persamaan ion bagi pembentukan mendakan perang.
[1 mark / 1 markah]
(c) (i) Based on Test B, identify ion Q.
Berdasarkan Ujian B, kenal pasti ion Q.
[1 mark / 1 markah]
(ii) What will happen when a few drops of sodium hydroxide solution is added into ion Q
followed by excess sodium hydroxide solution?
Apakah yang akan berlaku jika beberapa titik larutan natrium hidroksida ditambahkan ke dalam ion Q
diikuti dengan larutan natrium hidroksida berlebihan?
4. (a) Table 4.1 shows the pH values of hydrochloric acid and sulphuric acid of the same concentration.
Jadual 4.1 menunjukkan nilai pH bagi asid hidroklorik dan asid sulfurik dengan kepekatan yang sama.
Acid pH value
Asid Nilai pH
Hydrochloric acid
3
Asid hidroklorik
Sulphuric acid
Asid sulfurik 1
Table 4.1 / Rajah 4.1
Chapter 6.indd 79 12/10/20 4:22 PM

(i) Identify the trength of both acids.

Kenal pasti kekuatan kedua-dua asid.
(ii) Explain why the pH values of the two acids of the same concentration are different.
Terangkan mengapa nilai pH kedua-dua asid dengan kepekatan yang sama adalah berbeza.
(b) Table 4.2 shows the results of titration between 0.5 mol dm–3 sulphuric acid and 25 cm3 of
potassium hydroxide solution.
Jadual 4.2 menunjukkan keputusan pentitratan antara 0.5 mol dm–3 asid sulfurik dengan 50 cm3 larutan
kalium hidroksida.
Titration / Titratan I II III

Final burette reading, cm 3
27.90 28.65 40.65
Bacaan akhir buret, cm3
Initial burette reading, cm3
0.10 0.80 12.60
Bacaan awal buret, cm3
Volume of sulphuric acid needed, cm3
Isi padu asid sulfurik yang diperlukan, cm3
Table 4.2 / Jadual 4.2
(i) Complete Table 4.2 by calculating the volume of suphuric acid needed.
Lengkapkan Jadual 4.2 dengan menghitung isi padu asid sulfurik yang diperlukan.
(ii) Write a balanced chemical equation for the neutralisation between sulphuric acid solution
and potassium hydroxide solution.
Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi peneutralan antara larutan asid sulfurik dengan larutan
kalium hidroksida.
[2 mark / 2 markah]
(iii) Calculate the average volume of sulphuric acid needed for the neutralisation.
Hitung isi padu purata asid sulfurik yang diperlukan untuk peneutralan.

Chapter 6.indd 80 12/10/20 4:22 PM

(iv) Calculate the molarity of the potassium hydroxide solution.

Hitung kemolaran larutan kalium hidroksida.
(v) 10 cm3 of the potassium hydroxide solution in 4(b)(iv) is added with 90 cm3 of distilled
water. Calculate the new molarity of the potassium hydroxide solution.
10 cm3 larutan kalium hidroksida dalam 4(b)(iv) ditambahkan dengan 90 cm3 air suling. Hitung kemolaran
baru larutan kalium hidroksida.
(c) In another investigation, magnesium powder is added into 10 cm of sulphuric acid taken
3
from 4(b) until excess.

Dalam penyiasatan lain, serbuk magnesium ditambahkan ke dalam 10 cm3 asid sulfurik yang diambil dari
4(b) sehingga berlebihan.
(i) Calculate the maximum volume of gas produced at room condition, in cm3.
[1 mole gas occupies 24 dm3 at room condition]
Hitung isi padu maksimum gas yang dihasilkan pada keadaan bilik, dalam cm3.
[1 mol gas menempati 24 dm3 pada keadaan bilik]
(ii) Briefly describe a test to verify the gas produced.
Terangkan secara ringkas ujian pengesahan untuk gas yang terhasil.
Chapter 6.indd 81 12/10/20 4:22 PM

5. (a) Diagram 5 shows unhealthy crops due to the soil problem.
Rajah 5 menunjukkan tanaman yang tidak sihat kerana masalah tanah.

Diagram 5 / Rajah 5
By using your chemistry knowledge, suggest two chemicals to overcome the possible cause for
the problem.
Dengan menggunakan pengetahuan kimia anda, cadangkan dua bahan kimia untuk mengatasi kemungkinan
penyebab masalah tersebut.
(b) In an investigation, a pupil adds 100 cm3 of a solution P with 0.25 mol dm–3 into a conical
flask. Knowing that this solution P has a pH value lower than 7 and it has an ability to bleach
a blue litmus paper. Then, this pupil adds a spatulaful of copper(II) oxide into the same conical
flask until a coloured solution Q is formed.
Dalam satu penylasatan, seorang murid menambah 100 cm3 larutan P dengan 0.25 mol dm–3 ke dalam
kelalang kon. Diketahui bahawa larutan P ini mempunyai nilai pH kurang daripada 7 dan mempunyai
keupayaan untuk melunturkan warna kertas litmus biru. Kemudian, murid ini menambah satu spatula
kuprum(II) oksida ke dalam kelalang kon yang sama sehingga larutan Q yang berwarna terbentuk.
(i) Name solution P. Write a balanced chemical equation for the reaction between solution
P and copper(II) oxide. State the name and the colour of the salt formed. Then, calculate
the maximum mass of salt formed at the end of the reaction.
[Relative atomic mass: H = 1, O = 16, Cl = 35.5, Cu = 64]
Namakan larutan P. Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas antara larutan P
dengan kuprum(II) oksida. Nyatakan nama dan warna garam yang terbentuk. Kemudian, hitung jisim
maksimum garam yang terbentuk pada akhir tindak balas.
[Jisim atom relatif: H = 1, O = 16, Cl = 35.5, Cu = 64]
(ii) Briefly describe how do you obtain the coloured salt formed in (5)(b)(i).
Terangkan secara ringkas bagaimana anda memperoleh garam berwarna yang terbentuk dalam (5)(b)
(i).
(c) Darren wishes to prepare a yellow precipitate that will dissolve when hot and reappear when
cold. He is given sodium iodide solution, solution R, a measuring cylinder, test tubes, and a
stopper.
Darren ingin menyediakan mendakan kuning yang akan larut apabila panas dan muncul semula apabila
sejuk. Dia diberikan larutan natrium iodida, larutan R, silinder penyukat, tabung uji, dan penutup.
Name the solution R. Then, briefly describe the preparation steps to obtain the yellow
precipitate. Name the yellow precipitate.
Namakan larutan R. Kemudian, terangkan secara ringkas langkah-langkah penyediaan untuk mendapatkan
mendakan kuning. Namakan mendakan kuning itu.
Chapter 6.indd 82 12/10/20 4:22 PM

HOTS Challenge
A pupil splashed some hydrochloric acid into his left eye and causes him in pain. Madam Mariam
brought him to the treatment room, then, washed his eye with a lot of distilled water but not
neutralising it with ammonia solution.
Seorang murid terkena percikan asid hidroklorik pada mata kirinya dan menyebabnya kesakitan. Puan Mariam
membawa murid tersebut ke bilik rawatan lalu mencuci matanya dengan air suling yang banyak tetapi tidak
meneutralkannya dengan larutan ammonia.
Explain Madam Mariam’s action.

Terangkan tindakan Puan Mariam.
Quiz 6
PAK-
21
Chapter 6.indd 83 12/10/20 4:22 PM

ER
PT
Chemistry Form 4 Chapter 7 Rate of Reaction
C HA
7
1 Rate of Reaction
Kadar Tindak Balas
SMART Notes
Endothermic and
exothermic
Endotermik dan
eksotermik
VIDEO
Rate of
Fast Reaction Slow
Cepat Kadar tindak Perlahan
balas
Changes of quantity of reactants or products

Rate of reaction = Perubahan kuantiti bahan tindak balas atau hasil tindak balas
Kadar tindak balas Times needed for the change to occur
Masa yang diambil untuk perubahan berlaku
Graph mass of reactants (g) against time (s) Graph volume of product (cm3) against time (s)
Graf jisim bahan tindak balas (g) melawan masa (s) Graf isi padu hasil tindak balas (cm3) melawan masa (s)
Mass of reactants (g)
Jisim bahan tindak balas(g) Volume of product (cm3)
Isi padu hasil tindak balas (cm3)
Excessive Time (s) Time (s)

Berlebihan Masa (s) Masa (s)
Chapter 7.indd 84 12/10/20 4:08 PM

Catalyst
Size of reactants Mangkin
Saiz bahan tindak balas
• Presence of catalyst
• Smaller reactant size,
provides an alternative
bigger total surface area,
pathway with lower
higher rate of reaction.
Semakin kecil saiz bahan tindak
activation energy, higher
balas semakin besar jumlah rate of reaction.
luas permukaan, semakin tinggi Kehadiran mangkin,
kadar tindak balas. menyediakan lintasan alternatif
dengan tenaga pengaktifan
• Frequency of collision and
yang lebih rendah, semakin
effective collision between tinggi kadar tindak balas.
reacting particles are • Frequency of collision and
higher. effective collision between
Frekuensi perlanggaran dan
perlanggaran berkesan antara
reacting particles are
zarah-zarah yang bertindak higher.
balas adalah lebih tinggi. Frekuensi perlanggaran dan
Factors affecting
rate of reaction zarah-zarah yang bertindak
(Collision Theory) balas adalah lebih tinggi.
Faktor mempengaruhi
kadar tindak balas
Concentration of solution
Temperature of solution (Teori Perlanggaran)
Kepekatan larutan
Suhu larutan
• Higher concentration,
• Higher temperature,
greater number of reacting
higher kinetic, higher rate
particles per unit volume,
of reaction.
Semakin tinggi suhu, semakin higher rate of reaction.
tinggi tenaga kinetik, semakin Semakin tinggi kepekatan,
tinggi kadar tindak balas. semakin banyak zarah yang
bertindak balas per unit isi
• Frequency of collision and
padu, semakin tinggi kadar
effective collision between tindak balas.
reacting particles are • Frequency of collision
higher. and frequency of effective
Frekuensi perlanggaran dan
collision between reacting
zarah-zarah yang bertindak particles are higher.
balas adalah lebih tinggi. Frekuensi perlanggaran
dan frekuensi perlanggaran
berkesan antara zarah-zarah
yang bertindak balas adalah
• Energy profile diagram / Gambar rajah profil tenaga lebih tinggi.
Energy Energy
Tenaga Tenaga
Reactants
Bahan Reactants Products
tindak Ea Bahan Hasil
balas Products tindak tindak
balas Ea balas
Hasil
tindak
balas
Reaction path Reaction path

Lintasan tindak balas Lintasan tindak balas
Exothermic reaction Endothermic reaction
Tindak balas eksotermik Tindak balas endotermik
Chapter 7.indd 85 12/10/20 4:08 PM

Determining Rate of Reaction

7.1 Penentuan Kadar Tindak Balas
Fill in the blanks with the correct answer.

Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.
1. Rate of reaction is the per unit time. TP 1

Kadar tindak balas ialah per unit masa.
2. Changes that can be observed on either the reactants or products that determines the rate of
reaction are:
Perubahan yang dapat diperhatikan sama ada pada bahan tindak balas atau hasil tindak balas yang menentukan
kadar tindak balas ialah: TP 2
True / False
Betul / Salah
(a) Volume of hydrogen gas liberated
Isi padu gas hidrogen yang dibebaskan
(b) Concentration of hydrogen ion
Kepekatan ion hidrogen
(c) Mass of yellow precipitate formed
Jisim mendakan kuning yang terbentuk
(d) Mass of calcium carbonate
Jisim kalsium karbonat
(e) Colourless oxygen gas produced
Gas oksigen tak berwarna yang terhasil
3. Rate of reaction can be measured based on the physical change through observation:
Kadar tindak balas boleh diukur berdasarkan perubahan fizikal melalui pemerhatian: TP 2
True / False
Betul / Salah
(a) Change of colour intensity
Perubahan keamatan warna
(b) Change of acidity
Perubahan keasidan
(c) Change of electrical conductivity of a solution
Perubahan kekonduksian elektrik suatu larutan
(d) Change of temperature of a product
Perubahan dalam suhu hasil tindak balas
4. Table 1 shows the results obtained from an experiment to determine the rate of reaction between
marble chips and hydrochloric acid.
Jadual 1 menunjukkan keputusan yang diperoleh daripada satu eksperimen untuk menentukan kadar tindak balas
antara ketulan marmar dengan asid hidroklorik.
Time taken (s)

0 30 60 90 120 150 180 210 240
Masa diambil (s)
Volume of carbon dioxide (cm3)
0 8 16 24 31 37 40 40 40
Isi padu karbon dioksida (cm3)
Table 1 / Jadual 1
Chapter 7.indd 86 12/10/20 4:08 PM

In this experiment, excess marble chips, CaCO3 were reacted with 50 cm3 of 1.0 mol dm–3
hydrochloric acid. The released carbon dioxide gas was measured using the water displacement
method. [Relative atomic mass: C = 12, O = 16, Ca = 40, 1 mole of gas occupies 24 dm3 at room
condition]
Dalam eksperimen ini, ketulan marmar, CaCO3 yang berlebihan telah bertindak balas dengan 50 cm3 asid
hidroklorik 1.0 mol dm–3. Gas karbon dioksida yang terbebas diukur dengan menggunakan kaedah sesaran air.
[Jisim atom relatif: C = 12, O = 16, Ca = 40, 1 mol gas menepati 24 dm3 pada keadaan bilik] TP 3
(a) Write a balanced chemical equation for the reaction between marble chips, CaCO3 and
hydrochloric acid, HCl.
Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas antara ketulan marmar, CaCO3 dengan asid
hidroklorik, HCl.
(b) Based on the results given in Table 1, plot a graph of total volume of carbon dioxide gas against
time taken.
Berdasarkan keputusan yang terdapat dalam Jadual 1, plotkan graf jumlah isi padu gas karbon dioksida
melawan masa yang diambil.
Volume of CO2 gas (cm3) / Isi padu gas CO2 (cm3)
40
30
20
10
0
30 60 90 120 150 180 210 240
Time taken (s) / Masa yang diambil (s)

(c) (i) Then, calculate the overall rate of reaction.
Kemudian, hitung kadar tindak balas keseluruhan.
Chapter 7.indd 87 12/10/20 4:08 PM

(ii) Rate of reaction in second minute.

Kadar tindak balas pada minit kedua.
(iii) Rate of reaction at 150 s.

Kadar tindak balas pada 150 s.
Factors Affecting Rate of Reactions

7.2 Faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas
4. Complete the table below to show the factors that affect the rate of reaction.
Lengkapkan jadual di bawah untuk menunjukkan faktor-faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas. TP 1 TP 2
Factor How the factor affect the rate of reaction?

Faktor Bagaimanakah faktor ini mempengaruhi kadar tindak balas?
(a) The the size of the reactant, the larger will be the total
exposed surface area, thus the the rate of reaction.
Semakin saiz bahan tindak balas, semakin besar jumlah luas
permukaan yang terdedah, maka semakin kadar tindak balas.
(b) When the concentration of a reactant , the rate of reaction

increases.
Apabila kepekatan suatu bahan tindak balas , kadar tindak balas
meningkat.
(c) When the temperature of the reactant , the rate of reaction

increases.
Apabila suhu suatu bahan tindak balas , kadar tindak balas meningkat.
(d) The presence of a catalyst the rate of a chemical reaction.

Kehadiran mangkin akan kadar suatu tindak balas kimia.
(e) When the pressure of the gas reactant , the rate of reaction
increases.
Apabila tekanan suatu bahan tindak balas dalam keadaan gas , kadar
tindak balas meningkat.
Chapter 7.indd 88 12/10/20 4:08 PM

Application of Factors that the Affect Rate of Reaction in Daily Life

7.3 Aplikasi Faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas dalam Kehidupan Harian
Fill in the correct factor affecting the rate of reaction for the following situation.
Isikan faktor yang betul mempengaruhi kadar tindak balas bagi situasi berikut. TP 4
Size of reactants Pressure Temperature Presence of catalyst Concentration

Saiz bahan tindak balas Tekanan Suhu Kehadiran mangkin Kepekatan
Situation Factor
Situasi Faktor
1. Madam Kamariah cuts beef into small pieces before she cooks the beef rendang.
Puan Kamariah memotong daging kepada ketulan kecil sebelum dia memasak rendang daging.
2. A spatula of copper(II) sulphate powder is added into a conical flask containing
hydrochloric acid and magnesium tape.
Satu spatula serbuk kuprum(II) sulfat ditambahkan ke dalam kelalang kon yang berisi asid
hidroklorik dan pita magnesium.
3. Ahmad adds 50 cm3 of distilled water into 100 cm3 of 2.0 mol dm–3 sulphuric acid
before it is mixed with sodium thiosulphate solution.
Ahmad menambahkan 50 cm3 air suling ke dalam 100 cm3 asid sulfurik 2.0 mol dm–3 sebelum
dicampurkan dengan larutan natrium tiosulfat.
4. Mr Kumar cooks red bean soup using a pressure cooker.
Encik Kumar memasak bubur kacang merah dengan menggunakan periuk tekanan.
5. Mr Lim stores all the fresh fishes with ice cubes, then he sprinkles a pack of salt
onto the ice cubes.
Encik Lim menyimpan ikan-ikan segar dengan ketulan ais, kemudian dia menaburkan sepeket
garam pada ketulan-ketulan air tersebut.
Collision Theory
7.4 Teori Perlanggaran
Underline the correct answer.

Gariskan jawapan yang betul. TP 3
1. Kinetic theory of matter states that matter is made of large number of (tiny and discrete, big and
loose) particles.
Teori kinetik jirim menyatakan jirim diperbuat daripada sejumlah besar zarah-zarah yang (kecil dan diskrit, besar
dan longgar).
2. Kinetic theory of matter states that those tiny and discrete particles are in (continuous, static)
motion and always (bounce, collide) with one another from time to time.
Teori kinetik jirim menyatakan bahawa zarah-zarah kecil dan diskrit bergerak secara (berterusan, statik) dan
sentiasa (melantun, berlanggar) antara satu sama lain dari semasa ke semasa.
3. Particles must collide to (maintain, form and break) the chemical bonds between them in order for
a chemical reaction to occur.
Zarah-zarah mesti berlanggar untuk (mengekalkan, membentuk dan memutuskan) ikatan kimia antara zarah-zarah
supaya tindak balas kimia berlaku.
4. Particles must react in (proper, random) orientations.
Zarah-zarah mesti bertindak balas dalam orientasi yang (betul, rawak).
5. The collision between particles must achieve a minimum energy called (activation energy, collision
energy) in order for an effective reaction to take place.
Perlanggaran antara zarah-zarah mesti mencapai tenaga minimum yang dikenali sebagai (tenaga pengaktifan,
tenaga perlanggaran) bagi membolehkan tindak balas berkesan berlaku.
6. Effective collision is a collision that (may, must) result in a chemical reaction.
Perlanggaran berkesan ialah perlanggaran yang (mungkin, pasti) menghasilkan suatu tindak balas kimia.
Chapter 7.indd 89 12/10/20 4:08 PM

SPM Practice 7
Paper 1
Determining Rate of 3. Which of the following Menentukan isi padu gas
7.1 Reaction
rate of reaction can be karbon dioksida yang
Penentuan Kadar Tindak Balas
determined by measuring terhasil.
1. Which of the following is the time taken for the B Determine the change
a fast reaction? formation of yellow of mass of eggshells.
Antara berikut, yang manakah precipitate? Menentukan perubahan
ialah tindak balas cepat? Antara kadar tindak balas dalam jisim kulit telur.
A Photosynthesis berikut, yang manakah C Determine the change
Fotosintesis boleh ditentukan dengan of concentration
B Rusting of iron mengukur masa yang diambil
untuk mendakan kuning
of hydrogen ion in
Pengaratan besi
terbentuk? vinegar.
C Precipitation of
A CaCO3 + 2HCl → Menentukan perubahan
sulphur
Pemendakan sulfur CaCl2 + CO2 + H2O kepekatan ion hidrogen
D Burning of B H2SO4 + Na2S2O3 → S dalam cuka.
magnesium tape + SO2 +H2O + Na2SO4 D Determine the change
Pembakaran pita C Mg + 2HNO3 → of pH of the solution.
magnesium Mg(NO3)2 + H2 Menentukan perubahan
D AgNO3 + NaCl → pH larutan.
2. Decomposition of AgCl + NaNO3
hydrogen peroxide 5. Diagram 1 shows the
solution produces 4. The chemical reaction apparatus set-up in an
200 cm3 of oxygen gas between eggshells and experiment to determine
and water as shown by vinegar is represented by the rate of reaction.
the following equation: the following equation: Rajah 1 menunjukkan
Penguraian hidrogen Tindak balas kimia antara kulit susunan radas bagi
peroksida menghasilkan telur dan cuka diwakili oleh satu eksperimen untuk
200 cm3 gas oksigen dan persamaan berikut: menentukan kadar tindak
air seperti yang ditunjukkan
balas.
dalam persamaan berikut: CaCO3 + 2CH3COOH ➝
Ca(CH3COO)2 + CO2 + Burette
2H2O2 → 2H2O + O2 Oxygen gas Buret
H2O Gas oksigen
The decomposition Which of the following Hydrogen Water

reaction is completed in peroxide Air
methods is the most solution
2 minutes. Calculate the Basin
suitable for determining Larutan Besen
rate of reaction in cm3 s–1. the rate of reaction for the hidrogen
Tindak balas penguraian peroksida Manganese(IV) oxide powder
above reaction? Serbuk mangan(IV) oksida
selesai dalam 2 minit. Hitung Antara berikut, yang manakah
kadar tindak balas dalam kaedah yang paling sesuai
Diagram 1 / Rajah 1
cm3 s–1. untuk menentukan kadar
A 100 cm3 s–1 Which of the following
tindak balas bagi tindak balas
B 50 cm3 s–1 is the accurate technique
di atas?
C 1.67 cm3 s–1 to determine the rate of
A Determine the
D 16.7 cm3 s–1 reaction by using this
volume of carbon
apparatus set-up?
dioxide gas produced.
Chapter 7.indd 90 12/10/20 4:08 PM

Antara berikut, yang manakah 50 cm3 asid hidroklorik 0.1 D 50 cm3 of 1.0 mol
kaedah yang tepat untuk mol dm–3 dm–3 ethanoic acid.
menentukan kadar tindak C 50 cm3 of 0.5 mol 50 cm3 asid etanoik 0.1
balas dengan menggunakan dm–3 nitric acid. mol dm–3
susunan radas ini? 50 cm3 asid nitrik 0.1 mol
A Record the time taken dm–3
when the reaction is
completed. 7. A pupil adds excess magnesium powder into 20 cm3 of 0.2
Catatkan masa yang mol dm–3 hydrochloric acid. The volume of gas produced
diambil apabila tindak is recorded by the pupil in every 30 seconds interval. The
balas lengkap. results are shown in Table 1.
B Record the volume Seorang murid menambahkan serbuk magnesium ke dalam 20 cm3
of colourless bubbles asid hidroklorik 0.2 mol dm–3 sehingga berlebihan. Jumlah isi padu gas
formed at every 30 yang terhasil direkodkan oleh murid tersebut pada setiap selang masa
seconds interval. 30 saat. Keputusan itu ditunjukkan dalam Jadual 1.
Catatkan isi padu
gelembung-gelembung Time (s)
0 30 60 90 120 150 180 210
tak berwarna yang terhasil Masa (s)
pada setiap selang masa Volume of gas (cm3)
30 saat. 0 20 34 42 45 47 48 48
Isi padu gas (cm3)
C Record the time
Table 1 / Jadual 1
taken when all the
manganese(IV) oxide Calculate the overall padu maksimum gas karbon
powder completely rate of reaction for this dioksida yang diperoleh ialah
dissolved. 90 cm3.
reaction. Berapakah kadar tindak balas
Catatkan masa yang Hitung kadar tindak balas
diambil apabila semua purata pada 10 s?
keseluruhan bagi tindak balas
serbuk mangan(IV) oksida ini. A 9.0 cm3 s–1
larut sepenuhnya. B 4.0 cm3 s–1
A 0.23 cm3 s–1
D Record the time taken B 0.27 cm3 s–1 C 4.5 cm3 s–1
when pH of hydrogen C 4.38 cm3 s–1
peroxide solution Factors Affecting Rate of
7.2 Reactions
D 3.75 cm3 s–1
change.
Faktor yang Mempengaruhi Kadar
Catatkan masa yang
8. The reaction between Tindak Balas
diambil apabila pH larutan
hidrogen peroksida excess calcium carbonate 9. Which of the following
berubah. and hydrochloric acid statement is true about a
produces 40 cm3 of catalyst?
6. Which of the following carbon dioxide in 10 s. Antara berikut, yang manakah
reactions produces the The reaction is completed benar tentang mangkin?
highest rate of reaction in one minute and I Catalyst reaction is
with zinc powder? the maximum volume specific.
Antara tindak balas berikut, of carbon dioxide gas Tindak balas mangkin
yang manakah menghasilkan obtained is 90 cm3. adalah khusus.
kadar tindak balas tertinggi II Catalyst reduces
dengan serbuk zink?
What is the average rate
of reaction at 10 s? activation energy.
A 50 cm3 of 0.1 mol Mangkin mengurangkan
Tindak balas antara kalsium
dm–3 sulphuric acid. karbonat berlebihan dan asid tenaga pengaktifan.
50 cm3 asid sulfurik 0.1 hidroklorik menghasilkan III Catalyst yields higher
mol dm–3 40 cm3 gas karbon dioksida products.
B 50 cm3 of 0.1 mol dalam 10 s. Tindak balas Mangkin menghasilkan
dm–3 hydrochloric lengkap dalam seminit dan isi hasil tindak balas yang
acid. lebih banyak.
Chapter 7.indd 91 12/10/20 4:08 PM

IV Catalyst provides Application of Factors

7.3 that Affect the Rate of 12. Mark and Jonathan
energy to reacting carried out an
Reaction in Daily Life
particles. Aplikasi Faktor yang investigation using the
Mangkin membekalkan Mempengaruhi Kadar Tindak Balas two materials found in
tenaga kepada zarah- dalam Kehidupan Harian the kitchen as shown in
zarah bahan tindak balas.
11. Diagram 2 shows the Diagram 3 to produce gas
A I and II
I dan II condition of fresh chicken that can fill up birthday
B II and IV meat before Madam Ho party the balloons for
II dan IV cooks them for dinner. their little sister’s birthday
C I and III Rajah 2 menunjukkan party.
I dan III keadaan daging ayam segar Mark dan Jonathan
sebelum dimasak oleh Puan menjalankan satu penyiasatan
D III and IV
Ho untuk hidangan makan dengan menggunakan dua
III dan IV
malam. bahan yang dijumpai di dapur
seperti yang ditunjukkan
10. Same mass of sugar cubes dalam Rajah 3 untuk
dissolves faster in hot menghasilkan gas yang boleh
coffee compared to warm mengisi belon untuk majlis
coffee because hari jadi adik mereka.
Kiub gula yang sama jisim
larut dengan lebih laju dalam
kopi panas berbanding kopi
suam disebabkan oleh
Diagram 2 / Rajah 2
A activation energy
of the reaction is What is the purpose of
lowered. Madam Ho cutting the Diagram 3 / Rajah 3
tenaga pengaktifan tindak chicken meat into smaller What can be done by
balas berkurang. pieces before cooking Mark and Jonathon if
B kinetic energy of them? they want to fill up 100
reacting particles Apakah tujuan Puan Ho balloons in an hour time?
increases. memotong daging ayam Apakah yang boleh dilakukan
tenaga kinetik zarah- kepada saiz yang lebih kecil oleh Mark dan Jonathan jika
zarah bahan tindak balas sebelum di masak? mereka ingin mengisi 100 biji
bertambah. A Increase chicken meat belon dalam tempoh masa
C new chemical bonds concentration satu satu jam?
between reacting Meningkatkan kepekatan I Heat the vinegar to a
particles form easier. daging ayam higher temperature
ikatan kimia antara zarah- B Increase total surface before adding into
zarah bahan tindak balas area exposed to heat a bottle containing
lebih mudah terbentuk Meningkatkan jumlah luas
aluminium foil.
D less energy is needed permukaan yang terdedah
Panaskan cuka pada suhu
to break chemical kepada haba
yang lebih tinggi sebelum
bonds at high C Decrease activation ditambahkan ke dalam
temperature. energy botol berisi kepingan
kurang tenaga diperlukan Mengurangkan tenaga aluminium.
untuk memutuskan ikatan pengaktifan II Add in catalyst
kimia pada suhu tinggi. D Decrease kinetic Tambahkan mangkin
energy of chicken III Cut the aluminium
meat needed foil into smaller pieces
Mengurangkan tenaga before react in with
kinetik yang diperlukan vinegar.
oleh daging ayam Potong kepingan
alumimium kepada saiz
yang lebih kecil sebelum
bertindak balas dengan
cuka.
Chapter 7.indd 92 12/10/20 4:08 PM

IV Increase the I have high kinetic A

concentration of the energy Energy (kJ) / Tenaga (kJ)
vinegar mempunyai tenaga kinetik 300

Tingkatkan kepekatan yang tinggi 200
cuka II collide in the correct 100 Reaction
0 path
A I and II orientations Lintasan
I dan II berlanggar pada orientasi tindak balas
B II and IV yang betul

II dan IV III have low activation B
Energy (kJ) / Tenaga (kJ)
C I and III energy
300
I dan III mempunyai tenaga
200
D III and IV pengaktifan yang rendah
100 Reaction
III dan IV IV collide with each other 0 path
berlanggar satu sama lain Lintasan
tindak balas
Collision Theory A I and II
7.4 Teori Pelanggaran I dan II C
B II and IV Energy (kJ) / Tenaga (kJ)
II dan IV 300
13. Based on the Collision C I and III 200
Theory, a chemical I dan III 100 Reaction
reaction occurs, when the D III and IV 0 path
Lintasan
reacting particles III dan IV tindak balas
Berdasarkan Teori 14. Which energy profile
Perlanggaran, suatu tindak D
balas kimia berlaku apabila,
diagram shows the lowest Energy (kJ) / Tenaga (kJ)
zarah-zarah bahan tindak activation energy? 300
balas Rajah profil tenaga manakah 200
yang menunjukkan tenaga 100 Reaction
pengaktifan paling rendah? 0 path
Paper 2 Lintasan
tindak balas

1. An experiment is carried out to study the effect of different concentrations of potassium thiosulphate
solution on the rate of reaction with 1.0 mol dm–3 of hydrochloric acid. The time taken for symbol
‘X’ to be disappeared from view is recorded in Table 2.
Satu eksperimen telah dijalankan untuk mengkaji kesan kepekatan berbeza larutan kalium tiosulfat ke atas kadar
tindak balas dengan asid hidroklorik 1.0 mol dm–3. Masa yang diambil untuk simbol X hilang daripada pengikatan
telah dicatatkan dalam Jadual 2.
Table 2 / Jadual 2
Concentration of potassium thiosulphate

solution (mol dm–3) 0.02 0.04 0.06 0.08 0.10
Kepekatan larutan kalium tiosulfat (mol dm–3)
Time taken for a fixed mass of sulphur formed (s)
99.4 49.9 36.1 25.2 19.8
Masa diambil untuk jisim tetap sulfur terbentuk (s)
1
time (s–1)
1
masa (s–1)
(a) Write down the ionic equation for the reaction that occurred in this experiment.
Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas yang berlaku dalam eksperimen ini.
Chapter 7.indd 93 12/10/20 4:08 PM

1
(b) Complete Table 2 by calculating the values of time for different concentrations of potassium
thiosulphate solution.
1
Lengkapkan Jadual 2 dengan menghitung nilai time bagi kepekatan larutan kalium tiosulfat yang berbeza.
1
(c) Plot a graph of concentration of potassium thiosulphate solution against time .
1
Plotkan satu graf kepekatan larutan kalium tiosulfat melawan masa .
Concentration of K2S2O3(aq) (mol dm-3) / Kepekatan K2S2O3(aq) (mol dm-3)
0.10
0.08
0.06
0.04
0.02
1 (s–1) / 1 (s–1)
0
0.01 0.02 0.03 0.04 0.05 time masa
(d) What can you deduce from the graph plotted?
Apakah yang boleh anda simpulkan daripada graf yang diplotkan?
[1 mark / 1 markah]
(e) What is the time taken for 0.05 mol dm potassium thiosulphate solution to react with
–3
hydrochloric acid and cause the symbol ‘X’ to be disappeared from view?
Berapakah masa yang diambil bagi larutan kalium tiosulfat 0.05 mol dm–3 untuk bertindak balas dengan asid
hidroklorik dan menyebabkan simbol ‘X’ hilang daripada penglihatan?
[1 mark / 1 markah]
(f) Name the yellow precipitate formed.
Namakan mendakan kuning yang terbentuk.
[1 mark / 1 markah]
2. Table 3 shows the information for two sets of experiments to investigate one factor affecting the
rate of reactions between magnesium and nitric acid.
Jadual 3 menunjukkan maklumat bagi dua set eksperimen untuk menyiasat satu faktor yang mempengaruhi kadar
tindak balas antara magnesium dengan asid nitrik.
Chapter 7.indd 94 12/10/20 4:08 PM

Volume of gas collected in 2 minutes

Set Condition of the experiment
Set Keadaan eksperimen (cm3)
Isi padu gas terkumpul dalam 2 minit (cm3)
1 100 cm3 of 1.0 mol dm–3 nitric acid + excess
magnesium tape at 30°C 40.00
100 cm3 asid nitrik 1.0 mol dm–3 + pita magnesium
berlebihan pada 30°C
2 100 cm3 of 1.0 mol dm–3 nitric acid + excess
magnesium powder at 30°C 55.00
100 cm3 asid nitrik 1.0 mol dm–3 + serbuk magnesium
berlebihan pada 30°C
Table 3 / Jadual 3
Based on Table 3,
Berdasarkan Jadual 3,
(a) Write an ionic equation for the reaction between nitric acid and magnesium.
Tuliskan persamaan ion antara asid nitrik dengan magnesium.
(b) Calculate the average rate of reaction in:
Hitung kadar tindak balas purata dalam:
(i) Set 1:
(ii) Set 2:
(c) Compare the rate of reaction between set 1 and set 2.
Bandingkan kadar tindak balas antara set 1 dengan set 2.
[1 mark / 1 markah]
(d) Identify a factor that causes the difference in rate of reaction between set 1 and set 2.
Kenal pasti faktor yang menyebabkan perbezaan kadar tindak balas antara set 1 dengan set 2.
[1 mark / 1 markah]
(e) Based on the Collison Theory, explain your answer in 2(d).
Berdasarkan Teori Pelanggaran, terangkan jawapan anda di 2(d).
Chapter 7.indd 95 12/10/20 4:08 PM

(f) Name a catalyst that can be added into the experiment in set 2 to increase the rate of reaction.
Namakan satu mangkin yang boleh ditambahkan ke dalam eksperimen set 2 untuk meningkatkan kadar
tindak balas.
[1 mark / 1 markah]
3. (a) Two sets of experiment are carried out to investigate one of the factors that affects the rate of
SPM reaction between 100 cm3 of 0.5 mol dm–3 nitric acid and 2 g of zinc.
2018 Dua set eksperimen telah dijalankan untuk menyiasat salah satu faktor yang mempengaruhi kadar tindak
balas antara 100 cm3 asid nitrik 0.5 mol dm–3 dengan 2 g zink.
Diagram 3.1 shows the curves of the graph of volume of gas against time obtained from the
two sets of experiment, set I and set II.
Rajah 3.1 menunjukkan lengkung graf isi padu gas melawan masa yang diperoleh daripada dua set
eksperimen, iaitu set I dan set II.
Volume of gas (cm3)
Isi padu gas (cm3)
Set I Set II
Time(s)
Masa(s)
(i) State the meaning of rate of reaction.

Nyatakan maksud kadar tindak balas.
[1 mark / 1 markah]
(ii) State the name of the gas released in this experiment.
Nyatakan nama gas yang terbebas dalam eksperimen ini.
[1 mark / 1 markah]
(iii) State one observable change in this experiment that can be used to determine the rate of
reaction.
Nyatakan satu perubahan yang dapat diperhatikan dalam eksperimen ini yang boleh digunakan untuk
menentukan kadar tindak balas.
[1 mark / 1 markah]
(iv) By referring to Diagram 3.1, identify one factor that affects the rate of reaction in the
experiment.
Dengan merujuk Rajah 3.1, kenal pasti satu faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas dalam
eksperimen itu.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 7.indd 96 12/10/20 4:08 PM

(b) Diagram 3.2 shows two situations of grilling 500 g of meat.

Rajah 3.2 menunjukkan dua situasi memanggang 500 g daging.
Situation A / Situasi A Situation B / Situasi B

In which situation will the meat cook faster? Explain.

Dalam situasi manakah daging akan masak dengan lebih cepat? Terangkan.
(c) Classify the following reactions into a fast reaction or a slow reaction in the table provided.
Kelaskan tindak balas berikut kepada tindak balas cepat dan tindak balas perlahan dalam jadual yang
disediakan.
• Photosynthesis / fotosintesis
• Rusting / pengaratan
• Combustion / pembakaran
• Double decomposition reaction / tindak balas penguraian ganda dua
Fast reaction Slow reaction

Tindak balas cepat Tindak balas perlahan
4. (a) Diagram 4.1 shows fresh fishes in a market. According to the fishmonger, the fishes will be
fresher in this condition. Explain.
Rajah 4.1 menunjukkan ikan-ikan segar di sebuah pasar. Menurut penjaja ikan itu, ikan-ikan akan kekal segar
dengan cara sedemikian. Jelaskan.

Chapter 7.indd 97 12/10/20 4:08 PM

(b) Diagram 4.2 shows a pressure cooker used in cooking rendang. According to the chef, rendang
cooked with this cooker can save more time and money. Explain.
Rajah 4.2 menunjukkan suatu periuk tekanan yang digunakan untuk memasak rendang. Menurut tukang
masak, rendang yang dimasak dengan periuk ini dapat menjimatkan masa dan wang. Terangkan.

(c) Table 4 shows three sets of experiments with different factors affecting the rate of reaction. At
the end of the reaction, green solutions are formed in the conical flasks of set I, II and III.
Jadual 4 menunjukkan tiga set eksperimen dengan faktor berlainan mempengaruhi kadar tindak balas. Pada
akhir tindak balas, larutan hijau terbentuk dalam kelalang kon di set I, II dan III.
Set Condition of the experiment Time taken (s)

Set Keadaan eksperimen Masa diambil (s)
I 100 cm3 of 1.0 mol dm–3 hydrochloric acid + iron powder at

room temperature. 60
100 cm3 asid hidroklorik 1.0 mol dm–3 + serbuk ferum pada suhu bilik.
II 100 cm3 of 1.0 mol dm–3 hydrochloric acid + iron powder at

60°C. 45
100 cm3 asid hidroklorik 1.0 mol dm–3 + serbuk ferum pada 60°C.
III 100 cm3 of 1.0 mol dm–3 sulphuric acid + iron powder at
room temperature. 30
100 cm3 asid sulfurik 1.0 mol dm–3 + serbuk ferum pada suhu bilik.
Table 4 / Jadual 4
(i) Name the green solution formed in set I and set III
Namakan larutan hijau yang terbentuk di set I dan set III.
(ii) Based on the Collision Theory, compare and explain the rate of reaction between:
Berdasarkan Teori Pelanggaran, bandingkan dan terangkan kadar tindak balas antara:
• Set I and set II
Set I dengan set II
• Set I and set III
Set I dengan set III
5. (a) (i) Define catalyst.
Berikan definisi mangkin.
[1 mark / 1 markah]
Chapter 7.indd 98 12/15/20 11:43 AM

(ii) State four characteristics of catalyst.

Nyatakan empat ciri mangkin.
(iii) With three suitable examples of catalyst, state their industrial application.
Dengan menggunakan tiga contoh mangkin yang bersesuaian, nyatakan aplikasinya dalam industri.
(b) Diagram 5 shows the energy profile diagram for the reaction between zinc and hydrochloric
acid. Copper(II) sulphate solution is added into the reactants mixture to increase the rate of
reaction.
Rajah 5 menunjukkan rajah profil tenaga bagi tindak balas antara zink dengan asid hidroklorik. Larutan
kuprum(II) sulfat ditambahkan ke dalam campuran bahan tindak balas untuk meningkatkan kadar tindak
balas.
Energy
Tenaga
Reactants
Bahan tindak balas Products
Hasil tindak balas
Reaction path
Lintasan tindak balas
Diagram 5 / Rajah 5
(i) By using the Collision Theory, explain how copper(II) sulphate solution increases the rate
of reaction.
Dengan menggunakan Teori Perlanggaran, terangkan bagaimana larutan kuprum(II) sulfat meningkatkan
kadar tindak balas.
(ii) 50 cm3 of 2.0 mol dm–3 hydrochloric acid and excess zinc powder are used in this reaction.
Write a balanced chemical equation for the reaction and calculate the volume of hydrogen
gas released at room conditions.
[1 mol of gas occupies 24 dm3 at room conditions]
50 cm3 asid hidroklorik 2.0 mol dm–3 dan serbuk zink berlebihan digunakan dalam tindak balas ini.
Tuliskan persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas tersebut dan hitung isi padu gas hidrogen
yang terhasil pada suhu bilik.
[1 mol of gas menepati 24 dm3 pada suhu bilik]
Chapter 7.indd 99 12/10/20 4:08 PM

HOTS Challenge
Diagram shows a big fresh yam bought from a supermarket. Nanny Minah wants to make kuih
using the yam. She would like to steam the yam until it softens before she can make the kuih. In
which condition of the yam should she put into the steamer? Explain your selection.
Rajah menunjukkan seketul keladi segar yang dibeli dari sebuah pasar raya. Nenek Minah ingin membuat kuih
dengan menggunakan keladi tersebut. Dia ingin mengukus keladi sehingga menjadi lembut sebelum boleh dibuat
kuih. Dalam keadaan manakah keladi itu harus diletakkan di dalam pengukus? Jelaskan pemilihan anda.
Condition A / Keadaan A Condition B / Keadaan B
Quiz 7
PAK-
21
Chapter 7.indd 100 12/10/20 4:08 PM

CH AP TE R
8 Manufactured Substances in Industry
Bahan Buatan dalam Industri
SMART Notes
Duralumin (93% Al + 3% Stainless steel (73% Fe +

Cu + 3% Mg + 1% Mn) 18% Cr + 8% Ni + 1% C)
Duralumin (93% Al + 3% Cu + 3% Keluli nirkarat (73% Fe + 18% Cr +
Mg + 1% Mn) 8% Ni + 1% C)
Alloy
Aloi
Brass (70% Cu + 30% Zn) Bronze (90% Cu + 10% Sn)
Loyang (70% Cu + 30% Zn) Gangsa (90% Cu + 10% Sn)
Properties of alloy / Sifat-sifat aloi: • More resistant to corrosion / Lebih tahan

• Harder / Lebih keras kakisan
• Stronger / Lebih kuat • More shiny surface / Permukaan yang lebih
berkilat
Fused glass Borosilicate glass

Kaca silika terlakur Kaca borosilikat
Glass
Kaca
Soda lime glass Lead glass
Kaca soda kapur Kaca plumbum
Properties of glass / Sifat-sifat kaca: • Water proof / Kalis air

• Hard but brittle / Keras tetapi rapuh • Heat insulator / Penebat haba
• Chemically inert / Lengai secara kimia • Electric insulator / Penebat elektrik
• Transparent / Lut sinar
Chapter 8 101 12/10/20 4:23 PM

Chemistry Form 4 Chapter 8 Manufactured Substances in Industry
Traditional ceramics Advanced ceramics

Seramik tradisional Seramik termaju
Ceramics
Seramik
Properties of ceramics / sifat-sifat seramik:

• Hard and strong / Keras dan kuat
• Chemically inert / Lengai secara kimia
• Easily broken / Mudah pecah
• High heat resistance / Rintangan haba tinggi
• Heat insulator / Penebat haba
• Electric insulator / Penebat elektrik
Reinforced concrete Fiber glass

Konkrit diperkukuhkan Kaca gentian
Composite
materials
Fiber optics Bahan komposit Photochromic glass
Gentian optik Kaca fotokromik
Superconductor
Superkonduktor
Chapter 8 102 12/10/20 4:23 PM

Alloys and Its Importance

8.1 Aloi dan Kepentingannya

(a) Alloy is a mixture of of which the main element is

.
Aloi merupakan campuran dengan unsur utamanya ialah
.
(b) Alloy is than pure metal because sizes of atoms inserted

disrupt the arrangement of atomic layers in pure metal.
Aloi adalah lebih daripada logam tulen kerana atom yang dimasukkan mempunyai saiz
yang mengganggu susunan lapisan dalam logam tulen.
2. Complete the following table.

Alloy Characteristics Usage

Aloi Sifat-sifat Kegunaan
– Stronger than pure aluminium – Racing bicycles

Lebih kuat daripada aluminium tulen Basikal lumba
– Not rusting –
Tidak berkarat
– Low density
Ketumpatan rendah
Pewter – Stronger than pure tin –

Piuter Lebih kuat daripada timah tulen – Souvenirs
– Not rusting Cenderamata
Tidak berkarat
–
Bronze – Stronger than pure –

Gangsa Lebih kuat daripada – Statues
tulen Tugu
– Not rusting – Trophies
Tidak berkarat Piala
– Stronger than pure iron – Spoons and forks

Lebih kuat daripada ferum tulen Sudu dan garpu
– Resistant to – Surgery tools
Tahan Alatan pembedahan
Chapter 8 103 12/10/20 4:23 PM

Composition of Glass and Its Uses

8.2 Komposisi Kaca dan Kegunaannya
3. Complete the following diagram with common characteristics of glass.

Lengkapkan rajah berikut dengan sifat-sifat asas kaca. TP 1
Hard but fragile

Keras tetapi rapuh
Common
characteristics Transparent
of glass Lut sinar
Sifat asas kaca
Water proof
Kalis air
4. Match the type of glass with its usage.

Padankan jenis kaca dengan kegunaannya. TP 2
Type of glass Usage

Jenis kaca Kegunaan
Fused glass To make prisms
Kaca silika terlakur Membuat prisma
Borosilicate glass To make laboratory glassware
Kaca borosilikat Membuat radas kaca makmal
Soda lime glass To make glass bottles
Kaca soda kapur Membuat bekas kaca
Lead crystal glass To make telescope lenses
Kaca plumbum Membuat kanta teleskop
Composition of Ceramics and Its Uses

8.3 Komposisi Seramik dan Kegunaannya
5. Complete the following diagram with the basic properties of ceramics.

Lengkapkan rajah berikut dengan sifat-sifat asas seramik. TP 1
Hard and strong

Keras dan kuat
Basic
Electrical insulator properties of
ceramics Fragile
Penebat elektrik Mudah pecah
Sifat-sifat asas
seramik
Chapter 8 104 12/10/20 4:23 PM


(a) Traditional ceramics are made from (Al2O3.2SiO2.2H2O) that is mixed with
. The mixture is then burned under temperature.
Seramik tradisional diperbuat daripada (Al2O3.2SiO2.2H2O) yang bercampur dengan
. Campuran kemudian dibakar di bawah suhu .
(b) are made from non-organic substances like oxide, carbide and nitride.
diperbuat daripada bahan bukan organik seperti oksida, karbida dan nitrida.
(c) is an example of advanced ceramics that can be used to make brake dics
because it has high resistant to and high resistant to .
adalah contoh seramik termaju yang boleh digunakan untuk membuat cakera brek kerana
mempunyai daya tahanan yang tinggi dan rintangan yang tinggi.
Composite Materials and Its Importance

8.4 Bahan Komposit dan Kepentingannya
7. Fill in the blanks with the types of composite materials used in the following applications.
Isikan kosong dengan jenis bahan komposit yang digunakan dalam aplikasi berikut. TP 4
Reinforced concrete Fiber glass Fiber optics

Konkrit diperkukuhkan Gentian kaca Gentian optik
Photochromic glass Superconductor
Kaca fotokromik Superkonduktor
(a) (b)
(c) (d)
(e) (f)
Chapter 8 105 12/10/20 4:23 PM

(g) (h)
(i) (j)
SPM Practice 8
Paper 1
Alloys and Its Importance
8.1 Aloi dan Kepentingannya D Pewter Making B More spaces appear in
Piuter of musical between atoms.
1. Which of the alloy and Lebih banyak ruang
instruments wujud di antara atom-
its uses is correctly Pembuatan alat- atom.
matched? alat muzik
C Inserted silver atoms
aloi dan kegunaannya disrupts the orderly
2. Jewellery made from
dipadankan dengan betul? arrangement of gold
alloy of gold (also known
atoms.
Alloy Uses as 916 gold) is stronger Atom argentum yang
Aloi Kegunaan and harder than pure dimasukkan mengganggu
A Duralumin Making of gold (also known as 999 susunan atom aurum
gold). Which statement is yang teratur.
Duralumin kitchen
correct about 916 gold? D Layers of gold slide
utensils
Barang kemas yang diperbuat over even easier.
Pembuatan
daripada aloi aurum (juga Lapisan aurum
peralatan dapur
dikenali sebagai emas menggelongsor dengan
B Stainless Making of 916) lebih kuat dan keras lebih mudah.
steel the body of berbanding aurum tulen (juga
Keluli aircrafts dikenali sebagai emas 999). 3. Table 1 shows the depth
nirkarat Pembinaan Antara pernyataan berikut,
yang manakan benar tentang
SPM of dent after a weight is
badan kapal 2018
dropped on the surface of
terbang emas 916?
A Attraction forces two different materials.
C Bronze Making of between gold layers Jadual 1 menunjukkan
Gangsa medals kedalaman lekuk selepas satu
become weaker. pemberat dijatuhkan ke atas
Pembuatan
Daya tarikan antara permukaan dua bahan yang
pingat
lapisan aurum menjadi berbeza.
semakin lemah.
Chapter 8 106 12/10/20 4:23 PM

Depth of dent 5. Diagram 1 shows the Type of

glasses on spectacles. Reason
Material (cm) glass
Rajah 1 menunjukkan kaca Sebab
Bahan Kedalaman lekuk Jenis kaca
(cm) pada cermin mata.
A Fused glass High heat
0.5 cm Kaca silika resistance
0.2 cm terlakur
Duralumin Rintangan
Duralumin haba tinggi
B Borosilicate High melting
Diagram 1 / Rajah 1
0.5 cm glass point
0.8 cm The glasses contain a Kaca Takat lebur
X borosilikat yang tinggi
layer of substance M.
What is substance M? C Soda lime Low melting
Kaca tersebut mengandungi glass point
Table 1 / Jadual 1 satu lapisan bahan M. Apakah Kaca soda Takat lebur
What is X? bahan M? kapur yang rendah
Apakah X? A Lead(II) oxide
Plumbum(II) oksida D Lead crystal High
A Steel glass refractive
Keluli B Silver chloride
Argentum klorida Kaca plumbum index
B Aluminium Indeks
Aluminium C Calcium carbonate
Kalsium karbonat pembiasan
C Bronze yang tinggi
Gangsa D Boron oxide
D Pewter Boron oksida
Composition of Ceramics
8.3 and Its Uses
Piuter
6. Diagram 2 shows a crystal Komposis Seramik dan
Composition of Glass and chandelier found in Kegunaannya
8.2 Its Uses
Madam Mariam’s living 7. Which of the following is
Komposisi Kaca dan Kegunaannya
room. the correct property of
4. Silicon dioxide is a major Rajah 2 menunjukkan lampu
glass and ceramic?
component of glass. What hiasan kristal yang terdapat
di ruang tamu rumah Puan
is the type of glass formed merupakan sifat kaca dan
Mariam.
when 24% of lead(II) seramik yang betul?
oxide is heated with Glass Ceramic
silicon dioxide? Kaca Seramik
Silikon dioksida adalah
komponen utama bagi A Electrical Electrical
kaca. Apakah jenis kaca insulator conductor
yang terbentuk apabila Penebat Konduktor
24% plumbum(II) oksida elektrik elektrik
dipanaskan bersama silikon B Hard but Hard and
dioksida?
brittle strong
A Fused glass Keras tetapi Keras dan kuat
Diagram 2 / Rajah 2
Kaca silika terlakur rapuh
B Lead crystal glass What is the most suitable
Kaca plumbum C Heat Heat
type of glass used to
C Borosilicate glass insulator conductor
make the chandelier in Penebat haba Konduktor
Kaca borosilikat
Diagram 2 and its reason. haba
D Soda lime glass Apakah jenis kaca yang
Kaca soda kapur paling sesuai digunakan untuk D Chemically Not
menghasilkan lampu hiasan inert chemically
dalam Rajah 2 dan sebabnya. Lengai secara inert
kimia Tidak lengai
secara kimia
Chapter 8 107 12/10/20 4:23 PM

8. Diagram 3 shows a slow 10. Which of the following 13. Table 2 shows a mixture
cooker. is an example of an of materials in compound
Rajah 3 menunjukkan sebuah advanced ceramic? X.
periuk masak perlahan. Antara yang berikut, yang Jadual 2 menunjukkan
manakah ialah contoh campuran bahan-bahan
P
Q seramik termaju? dalam sebatian X.
A Brake dics
Cakera brek • Oxygen
B Red brick Oksigen
Batu-bata merah • Barium carbonate
C Bowl Barium karbonat
Diagram 3 / Rajah 3
Mangkuk • Copper(II) carbonate
What is substances P and D Tajau pot Kuprum(II) karbonat
Q? Tembikar Tajau • Yttrium(III) carbonate
Apakah bahan P dan Q? Itrium(III) karbonat
Composite Materials and
8.4 Its Importance Table 2 / Jadual 2
P Q
A Borosilicate Bahan Komposit dan What is compound X?
Ceramics
Kepentingannya Apakah sebatian X?
glass Seramik
A Superconductor
Kaca borosilikat 11. Which of the following Superkonduktor
B Photochromic Steel is not the application of B Fiber optic
glass Keluli fiber glass? Gentian optik
Kaca fotokromik Antara yang berikut, yang C Photochromic glass
manakah bukan aplikasi kaca Kaca fotokromik
C Ceramics Borosilicate gentian? D Fiber glass
Seramik glass A Helmet Gentian kaca
Kaca Topi keledar
borosilikat B Video camera 14. The tensile strength of
D Soda lime Stainless Kamera video a reinforced concrete is
glass steel C Car bumper contributed by
Bampar kereta Kekuatan tegangan konkrit
Kaca soda Keluli nirkarat
kapur diperkukuhkan disumbangkan
oleh
12. Material P is light and
A sand
9. Why are ceramics used used to transmit data, pasir
for the wall of a furnace? voices and images B steel rods
Mengapakah seramik effectively in a digital rod keluli
digunakan untuk dinding format. What is material C granite stone
relau? batu granit
P?
A Ceramics do not rust. Bahan P adalah ringan dan D cement
Seramik tidak berkarat. digunakan untuk menghantar simen
B Ceramics are ductile. data, suara, dan imej dengan
Seramik bersifat mulur. berkesan dalam format digital.
C Ceramics are very Apakah bahan P?
hard. A Superconductor
Seramik sangat keras. Superkonduktor
D Ceramics can B Fiber optic
withstand high Gentian optik
temperatures. C Photochromic glass
Seramik tahan terhadap Kaca fotokromik
suhu yang tinggi. D Fiber glass
Gentian kaca
Chapter 8 108 12/10/20 4:23 PM

Paper 2
1. Diagram 1 shows the apparatus set-up of an experiment carried out in the laboratory.
Rajah 1 menunjukkan susunan alat untuk eksperimen yang dijalankan di dalam makmal.
Meter ruler Polythene

Pembaris meter string
Tali politena
Clamps
Pengapit
1 kg weight
Cellophane Pemberat 1 kg
tape
Pita selofan
Brass block
Steel ball bearing Blok loyang
Bebola keluli
Diagram 1 / Rajah 1
A 1 kg weight is dropped onto a steel ball bearing placed on a brass block. The diameter of the dent
formed on the brass block is then measured. The steps are repeated by replacing the brass block
with a copper block.
Satu pemberat 1 kg dijatuhkan ke atas bebola keluli yang terletak di atas blok loyang. Diameter lekuk yang
terbentuk pada blok loyang diukur. Langkah-langkah tersebut diulang dengan menggantikan blok loyang dengan
blok kuprum.
(a) State the variables:

Nyatakan pemboleh ubah:
(i) Manipulated / Dimanipulasikan:

(ii) Responding / Bergerak balas:
(iii) Fixed / Dimalarkan:
(b) State a hypothesis for this experiment.
Nyatakan hipotesis bagi eksperimen ini.
[1 mark / 1 markah]
(c) (i) Which metal block has a smaller dent?
Blok logam yang manakah mempunyai lekuk yang lebih kecil?
[1 mark / 1 markah]
(ii) Explain your selection.
Terangkan pilihan anda.
Chapter 8 109 12/10/20 4:23 PM

(d) (i) Identify the composition of brass.

Kenal pasti komposisi loyang.
[1 mark / 1 markah]
(ii) State one use of brass.
Nyatakan satu kegunaan loyang.
[1 mark / 1 markah]
(e) State the operational definition of alloy.
Nyatakan definisi secara operasi bagi aloi.
[1 mark / 1 markah]
2. Diagram 2.1 and Diagram 2.2 shows two different types of cups found in the kitchen.
Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 menunjukkan dua jenis cawan yang dijumpai di dapur.
(a) Name the raw materials used to make the cup in

Namakan bahan mentah yang digunakan untuk membuat cawan dalam
(i) Diagram 2.1 / Rajah 2.1:

(ii) Diagram 2.2 / Rajah 2.2:
(b) State two similarities between cup in Diagram 2.1 and Diagram 2.2.
Nyatakan dua persamaan antara cawan dalam Rajah 2.1 dengan Rajah 2.2.
(c) What are the changes in the physical property of cup in Diagram 2.1 when the following
substances are added to it?
Apakah perubahan pada sifat fizik cawan pada Rajah 2.1 apabila bahan-bahan berikut ditambahkan ke
dalamnya?
(i) Silver chloride / Argentum klorida:

(ii) Boron oxide / Boron oksida:
(iii) Copper(II) oxide / Kuprum(II) oksida:
Chapter 8 110 12/10/20 4:23 PM

(d) Give two examples of applications using the similar raw materials as in Diagram 2.2.
Berikan dua contoh aplikasi lain yang menggunakan bahan mentah yang sama dalam Rajah 2.2.
(e) Diagram 2.3 shows a type of ceramic used as a part of wheel labelled X.
Rajah 2.3 menunjukkan sejenis seramik yang digunakan sebagai bahagian tayar yang berlabel X.
What is X?
Apakah X?
[1 mark / 1 markah]
3. Diagram 3.1 shows a flyover in Town P. There is a crack labelled Y found underneath the flyover.
Rajah 3.1 menunjukkan jejambat di Pekan P. Retakan yang berlabel Y ditemui di bahagian bawah jejambat
tersebut.
Y
(a) (i) Name the composite material used to build the flyover in Diagram 3.1.
Namakan bahan komposit yang digunakan untuk membina jejambat dalam Rajah 3.1.
[1 mark / 1 markah]
(ii) What are the four materials used in the composite materials mentioned in 3(a)(i)?
Apakah empat jenis bahan yang digunakan dalam bahan komposit yang dinyatakan dalam
3(a)(i)?
Chapter 8 111 12/15/20 11:46 AM

(b) Composite materials as shown in Diagram 3.2 (a), (b), (c) and (d) are widely used in our daily
lives.
Bahan-bahan komposit seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.2 (a), (b), (c) dan (d) digunakan secara
meluas dalam kehidupan harian kita.
Diagram 3.2 (a) / Rajah 3.2 (a) Diagram 3.2 (b) / Rajah 3.2 (b)
Diagram 3.2 (c) / Rajah 3.2 (c) Diagram 3.2 (d) / Rajah 3.2 (d)
Identify the main type of composite materials used in all these applications.
Kenal pasti jenis-jenis bahan komposit utama yang digunakan dalam semua aplikasi tersebut.
(i) Diagram 3.2 (a) / Rajah 3.2 (a) :

(ii) Diagram 3.2 (b) / Rajah 3.2 (b) :
(iii) Diagram 3.2 (c) / Rajah 3.2 (c) :
(iv) Diagram 3.2 (d) / Rajah 3.2 (d) :
4. Diagram 4.1 shows the arrangement of atoms in two types of materials, P and Q. Material Q is
more suitable compared to material P to make the musical instrument as shown in Diagram 4.2.
Rajah 4.1 menunjukkan suisunan atom dalam dua jenis bahan P dan Q. Bahan Q lebih sesuai digunakan untuk
menghasilkan alat muzik seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.2 berbanding bahan P.
Material P Material Q
Bahan P Bahan Q
(a) (i) What is the definition of alloy?

Apakah definisi aloi? [1 mark / 1 markah]
(ii) Name the atom X and atom Y.
Namakan atom X dan atom Y. [2 marks / 2 markah]
Chapter 8 112 12/10/20 4:23 PM

(iii) Give two properties of material Q that makes it more suitable to be used to make the
instrument in Diagram 4.2 compared to material P.
Berikan dua sifat bahan Q yang menjadikannya lebih sesuai untuk membuat alat muzik di dalam Rajah
4.2 berbanding bahan P [2 marks / 2 markah]
(iv) Suggest another usage of material Q.
Cadangkan satu lagi kegunaan bahan Q. [1 mark / 1 markah]
(v) Based on Diagram 4.1, explain why material Q is more suitable than material P to make
the musical instrument in Diagram 4.2
Berdasarkan Rajah 4.1, terangkan mengapa bahan Q lebih sesuai berbanding bahan P untuk membuat
alat muzik dalam Rajah 4.2.
(b) Table 4 shows four different manufactured substances in industry, A, B, C, and D, and their
specific properties.
Jadual 4 menunjukkan empat bahan buatan industri yang berbeza, A, B, C, dan D, serta sifat-sifat khusus
masing-masing.
Manufactured materials in
Specific properties
industry Sifat-sifat khusus
Bahan buatan industri
Able to withstand high temperatures and chemical reaction.
A Berupaya untuk bertahan pada suhu yang tinggi dan tindak balas
kimia.
Able to withstand high temperatures.
B
Berupaya untuk bertahan pada suhu yang tinggi.
Strong and light.
C
Kuat dan ringan.
Hard and shiny.
D
Keras dan berkilat.
Table 4 / Jadual 4
Based on Table 4, suggest the names and uses of A, B, C, and D.

Berdasarkan Jadual 4, cadangkan nama dan kegunaan A, B, C, dan D.
Manufactured
Name Use
materialsin industry Nama Kegunaan
Bahan buatan industri
A
B
C
D
(c) Advanced ceramics are very important in automobile industries compared to traditional
ceramics. Brake disc is an example of advanced ceramic application using silicon carbide.
Seramik termaju sangat penting dalam industri automobil berbanding seramik tradisional. Cakera brek
merupakan satu contoh aplikasi seramik termaju menggunakan silikon karbida.
(i) State two reasons why silicon carbide is used in brake discs.
Nyatakan dua sebab silikon karbida digunakan dalam cakera brek. [2 marks / 2 markah]
(ii) Give another application of advanced ceramic.
Berikan satu lagi aplikasi seramik termaju. [1 mark / 1 markah]
Chapter 8 113 12/10/20 4:23 PM

Section C / Bahagian C Non-superconductive

5. (a) Metal can conduct electricity. A processed ceramic metal
Logam bukan
also can conduct electricity and be a superconductor. superkonduktor
Resistance
Diagram 5 shows the changes of resistance against
Rintangan
temperature for both non-superconductor metal
and superconductor metal. Superconductor
Superkonduktor
Logam boleh mengkonduksikan elektrik. Bahan seramik
yang diproses juga boleh mengkonduksikan elektrik dan
dijadikan sebagai superkonduktor. Rajah 5 menunjukkan
0K Tc Temperature (°C)
perubahan rintangan terhadap suhu bagi kedua-dua logam Suhu (°C)
bukan superkonduktor dan logam superkonduktor.
Diagram 5 / Rajah 5
(i) What is superconductor?
Apakah itu superkonduktor? [1 mark / 1 markah]
(ii) Give two examples of ceramics that show superconductivity.
Berikan dua contoh seramik yang menunjukkan superkonduktiviti. [2 marks / 2 markah]
(iii) Based on Diagram 5, explain the difference in conductivity of electricity for both non-
superconductor metal and superconductor metal.
Berdasarkan Rajah 5, terangkan kekonduksian elektrik bagi kedua-dua logam bukan superkonduktor
dan logam superkonduktor. [7 marks / 7 markah]
(iv) How to create a very low temperature to study superconductivity?
Bagaimanakah suhu yang sangat rendah diwujudkan untuk mengkaji superkonduktiviti?
(b) With suitable examples, identify the usages of superconductors in four different fields.
Dengan menggunakan contoh yang bersesuaian, kenal pasti kegunaan superkonduktor dalam empat bidang
yang berlainan. [8 marks / 8 markah]
HOTS Challenge
Diagram shows a set of stainless steel cooking utensils found in a kitchen.
Explain why stainless steel is more suitable to be used in cooking utensils
compared to steel.
Rajah menunjukkan satu set peralatan memasak keluli nirkarat yang dijumpai di dapur.
Terangkan mengapa keluli nirkarat lebih sesuai digunakan dalam peralatan memasak
berbanding keluli.
Quiz 8
PAK-
21
Chapter 8 114 12/10/20 4:23 PM

Chemistry Form 4 SPM Year-End Assessment
SPM Year-End Assessment
Paper 1 / Kertas 1
[1 hour 15 minutes] / [1 jam 15 minit]
This question paper consists of 40 questions. Answer all questions.

Kertas soalan ini mengandungi 40 soalan. Jawab semua soalan.
1. Which of the following Identify statement I.

Pupil C: It is chromium(III) Kenal pasti pernyataan I.
safety precaution must
nitrate. A Hypothesis
be taken when handling
Murid C: Ini ialah kromium(III) nitrat. Hipotesis
bromine water?
Pupil D: Trust me teacher. It is B Observation
Antara berikut, langkah
keselamatan yang manakah iron(II) hydroxide. Pemerhatian
mesti diambil semasa Murid D: Percayalah cikgu. Ini ialah C Inference
mengendalikan air bromin? ferum(II) hidroksida. Inferens
A Open the reagent Based on the conversation D Conclusion
bottle on the Kesimpulan
above, which pupil gives
laboratory table. an incorrect prediction?
Buka botol reagen di atas 4. Which of the statement
Berdasarkan perbualan di
meja makmal.
atas, murid yang manakah
below is true about
B Hold the reagent bottle memberikan ramalan yang molten lead(II) bromide?
with bare hands. tidak benar? Antara pernyataan-pernyataan
Pegang botol reagen berikut, yang manakah benar
A Pupil A tentang leburan plumbum(II)
dengan tangan. Murid A
bromida?
C Wear a mask and B Pupil B
handle bromine water A Molten lead(II)
Murid B
in the fume chamber. bromide consists
C Pupil C
Pakai topeng muka dan Murid C of lead atoms and
kendalikan air bromin di D Pupil D bromine atoms.
dalam kebuk wasap. Murid D Leburan plumbum(II)
D Wear goggles when bromida terdiri daripada
atom plumbum dan atom
opening the reagent 3. A student wrote the bromin.
bottle. following statements in his
Pakai kaca mata
B Molten lead(II)
experiment report. bromide consists
keselamatan semasa
Seorang murid menulis
membuka botol reagen. of lead(II) ions and
pernyataan berikut dalam
bromide ions.
laporan eksperimennya.
2. Leburan plumbum(II)
Statement I: bromida terdiri daripada
Madam Chong: Pupils, this is ion plumbum(II) dan ion
Pernyatan I:
a green compound. bromida.
Puan Chong: Murid-murid, ini ialah Blue copper(II) sulphate
C Molten lead(II)
sebatian hijau. solution turns lighter blue.
Larutan biru kuprum(II) sulfat bromide consists
Pupil A: I think it is copper(II) of lead atoms and
bertukar menjadi biru muda.
carbonate. bromine ions.
Murid A: Saya rasa ini ialah Statement II: Leburan plumbum(II)
kuprum(II) karbonat Pernyataan II: bromida terdiri daripada
Pupil B: No, teacher. It must Concentration of copper(II) atom plumbum dan ion
be iron(III) sulphate. ions decreases. bromin.
Murid B: Tidak, cikgu. Ini pasti Kepekatan ion kuprum(II) menurun.
ferum(III) sulfat.
Year-End Assessment.indd 115 12/10/20 4:10 PM

D Molten lead(II) 7. Which of the following is 9. What are isotopes?

bromide consists not the correct match of Apakah isotop?
of lead(II) bromide isotope and its usage? A Atoms of the same
molecules that moves Antara berikut, yang manakah element with the same
freely. bukan pasangan isotop dan number of protons but
Leburan plumbum(II) kegunaannya yang betul? different number of
bromida terdiri daripada A Cobalt-60 : To treat electrons.
molekul-molekul cancer Atom-atom bagi unsur
plumbum(II) bromida yang Kobalt-60 : Mengubati yang sama dengan
bergerak bebas. kanser bilangan proton yang sama
B Sodium-24 : To detect tetapi bilangan elektron
5. Table 1 shows the boiling leaks in underground yang berbeza.
and melting point of pipes B Atoms of the same
substances Q, R and S. Natrium-24 : Untuk element with the same
Jadual 1 menunjukkan takat mengesan kebocoran paip number of neutrons
didih dan takat lebur bagi bawah tanah but different number
bahan-bahan Q, R dan S. C Carbon-14 : Carbon of protons.
dating Atom-atom bagi unsur
Boiling Melting Karbon-14 : Pentarikhan yang sama dengan
karbon bilangan neutron yang
Substance point point
Bahan Takat Takat D Gamma rays : To sama tetapi bilangan
didih (°C) lebur (°C) generate nuclear proton yang berbeza.
energy C Atom of the same
Q 265 198 Sinaran gama : Untuk element with the same
menghasilkan tenaga number of protons but
nuklear different number of
R 120 70
neutrons.
8. A substance P melts at Atom-atom bagi unsur
S 17 8 –131°C and boils at 40°C. yang sama dengan
What is the physical bilangan proton yang sama
Table 1 / Jadual 1 tetapi bilangan neutron
state of substance P at
yang berbeza.
Which substance is a gas at both –10°C and room
room temperature? D Atoms of the same
condition?
Bahan yang manakah ialah Bahan P melebur pada suhu element with the same
gas pada suhu bilik? –131°C dan mendidih pada number of electrons
A Q suhu 40°C. Apakah keadaan but different number
B R fizikal bahan P pada suhu of neutrons.
–10°C dan keadaan bilik? Atom-atom bagi unsur yang
C S
sama dengan bilangan
Room elektron yang sama tetapi
6. The electron arrangement bilangan neutron yang
–10°C condition
of atom X is 2.8.5 and Keadaan berbeza.
it has 16 neutrons in bilik
its nucleus. What is the 10. Which of the following
A Liquid Gas
nucleon number of atom Cecair gas chemical names and
X? chemical formulae is
Susunan elektron untuk atom X B Solid Liquid correctly matched?
ialah 2.8.5 dan mempunyai 16 Pepejal Cecair Antara berikut, yang manakah
neutron di dalam nukleusnya. nama kimia dan formula kimia
Apakah nombor nukleon bagi C Liquid Liquid yang dipadankan dengan
atom X? Cecair Cecair betul?
A 31
B 32 D Liquid Gas
C 33 Cecair Gas
D 34

13. A pack of instant coffee 16. A hydrocarbon is formed

Chemical Chemical contains 80 mg of caffeine, when 1.6 g of hydrogen
name formula C8H10N4O2. Calculate reacted with 9.6 g of
Nama kimia Formula carbon. Given that the
kimia the number of caffeine
molecules in this instant relative molecular mass
of this hydrocarbon is
A Potassium coffee.
28. Hence, what is the
oxide KO [Relative atomic mass: molecular formula of the
Kalium oksida H = 1, C = 12, N = 14, compound.
O = 16, Avogadro constant: [Relative atomic mass: H,
B Magnesium 6.02 × 1023 mol–1] 1; C, 12]
chloride MgCl Dalam sepeket kopi segera Suatu hidrokarbon terbentuk
Magnesium mengandungi 80 mg kafein, apabila 1.6 g hidrogen
klorida C8H10N4O2. Hitung bilangan
bertindak balas dengan 9.6 g
molekul kafein di dalam kopi
karbon. Diberi jisim molekul
C Silver nitrate segera ini.
Ag(NO3)2 relatif hidrokarbon ialah 28.
Argentum nitrat [Jisim atom relatif: H = 1, C =
Maka, apakah formula molekul
12, N = 14, O = 16, pemalar
sebatian itu?
D Lead(II) iodide Avogadro: 6.02 × 1023 mol–1]
[Jisim atom relatif: H, 1; C, 12]
Plumbum(II) PbI2 A 2.48 × 1020
iodida A CH2
B 2.48 × 1021 B CH3
C 2.48 × 1022 C C2H4
11. The relative molecular D 2.48 × 1023
mass of substance X2Y is 17. Element Q is located
94. If the relative atomic 14. Given that the chemical in Group 15, Period 3.
mass of atom Y is 16, formula of aspirin is What is the electron
calculate the relative C9H8O4. What is the molar arrangement of ion Q?
atomic mass of atom X. mass of aspirin? Unsur Q terletak dalam
Jisim molekul relatif suatu [Relative atomic mass: Kumpulan 15, Kala 3. Apakah
bahan X2Y ialah 94. Jika jisim H = 1, C = 12, O = 16] susunan elektron ion Q?
atom relatif bagi atom Y ialah Diberi formula kimia aspirin A 2.5
16, hitung jisim atom relatif ialah C9H8O4. Berapakah jisim B 2.8.5
bagi atom X. molar aspirin? C 2.8
A 16 [Jisim atom relatif: H = 1, D 2.8.8
B 32 C = 12, O = 16]
C 39 A 90 18. Atom of element M from
D 64 B 180 Group 2, Period 3 reacts
C 90 g mol–1 with an atom of element
12. How many times is the D 180 g mol–1 N with the proton number
number of atoms in 34 g of 8 forming a compound.
of ammonia gas compared 15. A hydrocarbon Z contains Which of the following is
to 8 g of oxygen gas? 82.75% carbon by mass.
true about the compound
[Relative atomic mass: Determine the empirical
formula of hydrocarbon Z. formed?
H = 1, N = 14, O = 16] Atom unsur M dari Kumpulan
Berapa kali ganda bilangan [Relative atomic mass: 2, Kala 3 bertindak balas
atom dalam 34 g gas ammonia H = 1, C = 12] dengan atom unsur N dengan
berbanding dengan 8 g gas Satu hidrokarbon Z nombor proton 8 membentuk
oksigen? mengandungi 82.75% jisim sebatian. Antara berikut, yang
[Jisim atom relatif: H = 1, karbon. Hitung formula empirik manakah benar mengenai
N = 14, O = 16] hidrokarbon Z. sebatian yang terbentuk?
A 4 [Jisim atom relatif: H = 1, C = 12] A covalent compound
B 8 A CH2 MN is formed.
C 16 B C2H5 Sebatian kovalen MN
D 32 C C4H10 terbentuk.

B This compound can 20. Chlorine gas is channeled D Aluminium oxide is

conduct electricity in into a pail of water. Then, amphoteric.
any state. towels with stubborn dirt Aluminium oksida bersifat
Sebatian ini boleh are immersed into the pail amfoterik.
mengkonduksikan elektrik and left for an hour. After
pada sebarang keadaan. 22. Rubies are blood-red
an hour, all the stubborn
C This compound reacts coloured gemstone made
dirt is gone. Explain this
with nitric acid to form of corundum (aluminium
situation.
hydrogen gas and salt. Gas klorin disalurkan ke dalam oxide) with chromium
Sebatian ini bertindak satu baldi berisi air. Kemudian, present as an impurity.
balas dengan asid nitrik tuala dengan kotoran degil
membentuk gas hidrogen
direndam di dalam baldi statement best explains
dan garam. tersebut dan dibiarkan selama
D This compound is sejam. Selepas sejam, semua
the colour formed in
highly soluble in ice kotoran degil telah hilang. rubies?
Terangkan keadaan ini. Delima ialah batu permata
water.
berwarna merah-darah yang
Sebatian ini sangat larut di A Chlorine water can act
diperbuat daripada korundum
dalam air sejuk. as a cleaning agent. (aluminium oksida) dengan
Air klorin boleh bertindak kehadiran kromium sebagai
19. Helium gas is normally sebagai agen pembersih. bendasing. Antara pernyataan
used to inflate weather B Chlorine water is berikut, yang manakah
balloon. This weather acidic. menerangkan pembentukan
balloon will carry Air klorin bersifat asid. warna dalam delima dengan
instruments to measure C Chlorine water has a paling tepat?
weather, pressure, bleaching effect. A Corundum contains
humidity and winds in Air klorin mempunyai kesan colour.
the atmosphere. Why is pemutihan. Korundum mengandungi
helium gas chosen instead D Chlorine water is a warna.
of hydrogen gas? strong detergent. B Presence of impurities
Gas helium biasanya Air klorin ialah detergen causes the formation of
digunakan untuk mengisi belon kuat. colour.
cuaca. Belon cuaca ini akan Kehadiran bendasing
membawa peralatan untuk 21. Aluminium oxide is found menghasilkan warna.
mengukur cuaca, tekanan, to dissolve in both nitric C Chromium is a
kelembapan dan angin di coloured metal.
acid solution and sodium
atmosfera. Mengapakah gas Kromium ialah logam
helium dipilih dan bukan gas
hydroxide solution. Why?
Aluminium oksida didapati berwarna.
hidrogen? D Chromium is a
larut dalam kedua-dua larutan
A Helium is a light gas. asid nitrik dan larutan natrium transition metal that
Helium ialah gas yang hidroksida. Mengapa? can form a coloured
ringan. A Aluminium oxide compound
B Helium gas is cheaper is a soluble ionic Kromium ialah logam
than hydrogen gas. peralihan yang boleh
compound.
Gas helium lebih murah membentuk sebatian
Aluminium oksida ialah
berbanding gas hidrogen. berwarna.
sebatian ion yang larut air.
C Helium gas is B Aluminium oxide is
chemically inert. acidic. 23. Which of the following
Gas helium adalah lengai
Aluminium oksida bersifat statement is true about a
secara kimia.
asid. chemical bond?
D Helium gas can be C Aluminium oxide is Antara yang berikut, yang
obtained more easily basic. manakah benar tentang ikatan
than hydrogen gas. Aluminium oksida bersifat kimia?
Gas helium lebih mudah bes. A Hydrogen bond is an
diperoleh berbanding gas
electrostatic attraction
hidrogen.
force between a

hydrogen atom and the II Can conduct electricity 26. Diagram 1 shows the
lone pair of electrons in any state electron arrangement
of a small and highly Boleh mengkonduksikan formed between oxygen
electronegative atom. elektrik dalam semua atoms and atom X.
Ikatan hidrogen ialah daya keadaan Rajah 1 menunjukkan susunan
tarikan elektrostatik antara III Soluble in water elektron yang terbentuk antara
atom hidrogen dengan Larut dalam air atom oksigen dengan atom X.
pasangan elektron tunggal IV Soluble in organic
suatu atom kecil dengan solvent
keelektronegatifan yang Larut dalam pelarut organik O X O
tinggi. A I and III
B Covalent bond is I dan III
a molecular bond B I and IV Diagram 1 / Rajah 1
between atoms I dan IV Where is the location of
through transferring of C II and III atom X in the Periodic
electrons. II dan III Table of Elements if the
Ikatan kovalen ialah ikatan D II and IV proton number of oxygen
molekul antara atom- II dan IV
atom melalui pemindahan
atom is 8?
Di manakah lokasi atom X di
elektron. 25. Which of the following dalam Jadual Berkala Unsur
C Dative bond is a type of statement is not true jika nombor proton atom
covalent bond where about hydrogen bond? oksigen ialah 8?
both shared electrons Antara pernyataan yang A Group 2, Period 2
between two atoms are berikut, yang manakah tidak Kumpulan 2, Kala 2
contributed by both benar tentang ikatan hidrogen? B Group 4, Period 2
atoms. A Hydrogen bonding is Kumpulan 4, Kala 2
Ikatan datif ialah sejenis stronger than Van der C Group 14, Period 2
ikatan kovalen di mana Waals attraction force Kumpulan 14, Kala 2
kedua-dua elektron yang but weaker than single D Group 16, Period 2
dikongsi antara dua atom Kumpulan 16, Kala 2
disumbangkan oleh kedua-
covalent bond.
Ikatan hidrogen adalah
dua atom.
lebih kuat daripada daya 27. Diagram 2 shows an
D Metallic bond is an tarikan Van der Waals arrangement of atoms in
attraction force in tetapi lebih lemah daripada magnesium bar.
between cation and ikatan kovalen tunggal. Rajah 2 menunjukkan susunan
anion that holds metal B Hydrogen bond atom dalam bar magnesium.
atoms together in solid exists between two
lattice. atoms of different
Ikatan logam ialah daya molecules is known Mg
tarikan antara kation dan as intermolecular e
anion yang memegang
atom-atom logam bersama
hydrogen bond.
Ikatan hidrogen yang wujud
dalam kekisi pepejal. Diagram 2 / Rajah 2
antara dua atom daripada
molekul yang berlainan Which of the following
24. Which of the following dikenali sebagai ikatan is best describe about
statements are the hidrogen intermolekul.
Diagram 2?
physical properties of ionic C Ion ammonium, Antara berikut, yang manakah
compound? NH4+ is an example of paling tepat menggambarkan
Antara pernyataan berikut, complex ion containing Rajah 2?
yang manakah ialah sifat fizik hydrogen bond. A Magnesium atom that
sebatian ion? Ammonium ion, NH4+ ialah is closely packed and
I High melting and satu contoh ion kompleks orderly arranged in a
boiling point yang mengandungi ikatan
solid state conducts
Takat lebur dan takat didih hidrogen.
yang tinggi electricity.
Year-End Assessment.indd 119 12/15/20 11:56 AM

Atom magnesium yang C Protons and electrons Hitung kemolaran 200 cm3
tersusun padat dan teratur in copper asid sulfurik apabila bertindak
dalam keadaan pepejal Proton dan elektron dalam balas lengkap dengan 200 cm3
mengkonduksikan elektrik. kuprum larutan natrium hidroksida
B Electrons around 1.0 mol dm–3 melalui
D Vibrating atoms in
magnesium causing peneutralan.
copper
the conductivity of A 0.25 mol dm–3
Atom-atom yang bergetar
electricity. dalam kuprum B 0.50 mol dm–3
Elektron di sekitar C 1.00 mol dm–3
magnesium menyebabkan 29. Dentists always advise D 2.00 mol dm–3
kekonduksian elektrik.
children to brush their
C Valence electrons 31. Mary is requested to
teeth after meals. Why?
of magnesium that Doktor gigi selalu menasihati prepare a standard
delocalized in the kanak-kanak memberus gigi solution of 1 dm3 of 1
solid state causing selepas makan. Mengapa? M sodium hydroxide
the conductivity of A Toothpaste that is solution. She is given a
electricity. acidic can kill bacteria. bottle of sodium hydroxide
Elektron valens magnesium Ubat gigi yang bersifat powder, distilled water
yang dinyahsetempat asid dapat membunuh
dalam keadaan pepejal bakteria.
and a 1 dm3 volumetric
mengkonduksikan elektrik. B Toothpaste that is basic flask and other apparatus.
D Magnesium releases can kill bacteria. Calculate the mass of
electrons to form Ubat gigi yang bersifat sodium hydroxide powder
magnesium ion that bes dapat membunuh needed to prepare the
conducts electricity. bakteria. standard solution.
Magnesium C Toothpaste is acidic [Relative atomic mass:
membebaskan elektron can neutralise the H = 1, O = 16, Na = 23]
alkali formed from Mary diminta untuk
untuk membentuk
the reaction between menyediakan 1 dm3 larutan
ion magnesium yang piawai natrium hidroksida 1
mengkonduksikan bacteria and food.
M. Dia dibekalkan dengan
Ubat gigi yang bersifat
elektrik. asid dapat meneutralkan
satu botol serbuk natrium
hidroksida, air suling dan
alkali yang terbentuk akibat
28. Copper is used in electrical kelalang isi padu 1 dm3. Hitung
tindak balas antara bakteria
jisim serbuk natrium hidroksida
equipment such as wiring dengan makanan.
yang diperlukan untuk
because it conducts D Toothpaste that is menyediakan larutan piawai
electricity very well. What basic neutralises the tersebut.
causes the conductivity of acid formed from [Jisim atom relatif: H = 1,
electricity in copper? the reaction between O = 16, Na = 23]
Kuprum digunakan dalam bacteria and food A 10 g
peralatan elektrik seperti Ubat gigi yang bersifat B 20 g
pendawaian kerana bes dapat meneutralkan C 40 g
mengkonduksikan elektrik asid yang terbentuk akibat D 80 g
dengan sangat baik. tindak balas antara bakteria
Apakah yang menyebabkan dengan makanan.
kekonduksian elektrik dalam 32. 100 cm3 of 0.5 mol dm–3
kuprum? nitric acid is added with
30. Calculate the molarity of
A Free-moving ions in excess zinc powder to form
200 cm3 of sulphuric acid
copper zinc nitrate and hydrogen
when it reacts completely
Ion-ion yang bergerak gas. What is the maximum
bebas dalam kuprum with 200 cm3 of 1.0 mol
volume of hydrogen gas
B Free-moving electrons dm–3 sodium hydroxide
liberated at STP?
in copper solution through
[1 mole of gas occupies
Elektron-elektron yang neutralisation.
22.4 dm3 at STP]
bergerak bebas dalam
kuprum

100 cm3 asid nitrik 0.5 mol 35. Which of the following kadar penghasilan gas
dm–3 ditambahkan dengan chemical equation is not hidrogen.
serbuk zink secara berlebihan Antara perubahan berikut,
untuk membentuk zink nitrat
true representing the heat yang manakah tidak
dan gas hidrogen. Berapakah decomposition on nitrate dapat meningkatkan kadar
isi padu maksimum gas salt? penghasilan gas hidrogen?
hidrogen yang terhasil pada Antara persamaan kimia A Replace the
STP? berikut, yang manakah tidak
magnesium tape with
[1 mol gas menempati 22.4 benar mewakili penguraian
dm3 pada STP] haba ke atas garam nitrat? magnesium powder of
A 0.056 dm3 A 2NaNO3 → 2NaNO2 + the same mass.
Gantikan pita magnesium
B 0.56 dm3 O2 dengan serbuk magnesium
C 1.12 dm3 B 2Zn(NO3)2 → 2ZnO + dengan jisim yang sama.
D 11.2 dm3 O2 + 4NO2 B Heat nitric acid to
C (NH4)2CO3 → 2NH3 + higher temperature.
33. Given that the CO2 + H2O Panaskan asid nitrik
concentration of sulphuric D 2AgNO3 → 2AgNO2 + dengan suhu yang lebih
acid is 0.30 mol dm–3. O2 tinggi.
Calculate its pH value. C Add copper(II)
Diberi bahawa asid sulfurik 36. Which of the following sulphate solution into
mempunyai kepekatan 0.30 chemical substance and the conical flask.
mol dm–3. Hitung nilai pHnya. its colour is not correctly Tambahkan larutan kuprum
A 0.11 (II) sulfat ke dalam kelalang
matched? kon.
B 0.22 Antara pasangan berikut, yang
C 0.33 manakah bahan kimia dan D Replace nitric acid with
D 0.44 warnanya tidak dipadankan ethanoic acid of the
dengan betul? same concentration
34. Ethanoic acid is an A Copper(II) oxide – black and volume.
Kuprum(II) oksida – hitam Gantikan asid nitrik dengan
example of weak acid. asid etanoik dengan
Which of the following B Copper(II) nitrate –
blue kepekatan dan isi padu
statement is true? yang sama.
Kuprum(II) nitrat – biru
Asid etanoik ialah contoh asid
lemah. Antara pernyataan C Copper(II) carbonate –
green 38. Diagram 3 shows the
berikut, yang manakah benar?
Kuprum(II) karbonat – hijau apparatus set-up to
A Its pH value is less than
D Copper(II) suphate – investigate the rate of
2.
Nilai pHnya kurang yellow reaction between sodium
daripada 2. Kuprum(II) sulfat – kuning thiosulphate solution and
B It cannot react with sulphuric acid.
magnesium and 37. A student added a clean Rajah 3 menunjukkan susunan
magnesium tape into a radas untuk mengkaji kadar
calcium. tindak balas antara larutan
Ia tidak dapat bertindak conical flask with 100 cm3 natrium tiosulfat dengan asid
balas dengan magnesium of 0.5 mol dm–3 nitric acid sulfurik.
dan kalsium. to investigate the rate of
C It turns moist red 50 cm3 of 0.5 mol dm–3
hydrogen gas production. sodium thiosulphate solution +
litmus paper to blue Which of the following 5 cm 1.0 mol dm–3 sulphuric acid
Ia menukarkan litmus 50 cm3 larutan natrium tiosulfat 0.5 mol
merah lembap ke biru.
modifications cannot dm–3 + 5 cm3 asid sulfurik 1.0 mol dm–3
D It ionises partially increase the rate of

in water to produce hydrogen gas production?
Seorang murid menambahkan
hydrogen ions. pita magnesium yang bersih
x
White tile
Ia mengion separa ke dalam kelalang kon yang Jubin putih
dalam air membentuk ion berisi 100 cm3 asid nitrik
hidrogen. Diagram 3 / Rajah 3
0.5 mol dm–3 untuk mengkaji
Year-End Assessment.indd 121 12/15/20 11:50 AM

Which of the following 39. Composite material Q 40. Diagram 5 shows the
is the true technique is used in the public National Monument in
to increase the rate transportation as shown Malaysia. What is the
of reaction for the in Diagram 4. The material used to build this
experiment in Diagram 5? materials used to produce monument that make it
Antara berikut, teknik yang compound Q are shown in stands for years without
manakah betul untuk Table 2. corrosion?
meningkatkan kadar tindak Bahan komposit Q digunakan Rajah 5 menunjukkan sebuah
balas bagi eksperimen dalam dalam pengangkutan awam Tugu Pahlawan di Malaysia.
Rajah 5? yang ditunjukkan dalam Rajah Apakah bahan yang digunakan
A Add more distilled 4. Bahan yang digunakan untuk membina tugu ini dan
water into the conical untuk menghasilkan sebatian Q menjadikannya bertahan
flask. ditunjukkan dalam Jadual 2. selama bertahun-tahun tanpa
Masukkan lebih banyak air kakisan?
suling ke dalam kelalang
kon.
B Heat up the sodium
thiosulphate solution
before adding to
Diagram 4 / Rajah 4
sulphuric acid.
Panaskan larutan
• Oxygen
natrium tiosulfat sebelum
Oksigen
ditambahkan ke asid
sulfurik. • Barium carbonate
Barium karbonat
C Add in nickel powder
• Copper(II) carbonate Diagram 5 / Rajah 5
as catalyst into the Kuprum(II) karbonat
mixture solution. • Yttrium(III) carbonate A Cement
Masukkan serbuk nikel Simen
Itrium(III) karbonat
sebagai mangkin ke dalam B Bronze
larutan campuran. Table 2 / Jadual 2 Gangsa
D Increase the volume of C Reinforced concrete
What is Q?
0.5 mol dm–3 sodium Apakah Q? Konkrit diperkukuhkan
thiosulphate solution. A Superconductor D Stainless steel
Tingkatkan isi padu larutan Superkonduktor Keluli nirkarat
natrium tiosulfat 0.5 mol
dm–3.
B Photochromic glass
Kaca fotokromik
C Fiber optic
Gentian optik

Paper 2 / Kertas 2
[2 hours 30 minutes / 2 jam 30 minit]
Answer all questions in this section.

Jawab semua soalan dalam bahagian ini.
1. Diagram 1 below shows the mass spectrum of chlorine.

Rajah 1 di bawah menunjukkan jisim spektrum untuk klorin.
Relative abundance
100%
Kelimpahan relatif 75%
50%
25%
35 37
Relative mass
Jisim relatif
Diagram 1 / Rajah 1
(a) How many naturally occurring isotopes does the element contains?
Berapakah isotop semula jadi yang terdapat dalam unsur ini?
[1 mark / 1 markah]
(b) State the natural abundance for isotopes of chlorine.
Nyatakan kelimpahan semula jadi bagi isotop klorin.
(c) Write the proton number of chlorine.
Tuliskan nombor proton klorin.
[1 mark / 1 markah]
(d) Calculate the relative atomic mass of chlorine.
Hitung jisim atom relatif bagi klorin.

2. Table 2 shows all the observations when ammonia gas is channelled into two different types of
solvents, P and Q.
Jadual 2 menunjukkan semua pemerhatian apabila gas ammonia disalurkan ke dalam dua jenis pelarut, P dan Q
yang berbeza.
Type of solvent Observations

Jenis pelarut Pemerhatian
P (a) Red litmus paper turns blue.
Kertas litmus merah menjadi biru.
(b) Colourless solution turns pink when three drops of phenolphthalein
indicator are added.
Larutan tak berwarna menjadi merah jambu apabila tiga titis penunjuk fenoftalein
ditambah.
Q (a) Red litmus paper remains red.
Kertas litmus merah kekal merah.
(b) Colourless solution remains colourless when three drops of
phenolphthalein indicator is added
Larutan tak berwarna kekal tak berwarna apabila tiga titis penunjuk fenoftalein
ditambahkan.
Table 2 / Jadual 2
(a) Suggest names for solvent P and Q.

Cadangkan nama bagi pelarut P dan Q.
(b) 50 cm3 of ammonia solution is added into beaker A while 5 g of sodium hydroxide powder
is added into 50 cm3 of solvent P in beaker B. pH meters are then dipped into both beakers
separately.
50 cm3 larutan ammonia dimasukkan ke dalam bikar A manakala 5 g serbuk natrium hidroksida dimasukkan
ke dalam 50 cm3 pelarut P dalam bikar B. Meter pH dicelupkan ke dalam kedua-dua bikar secara berasingan.
(i) Predict the pH values observed in both beakers A and B.

Ramalkan nilai pH yang diperhatikan dalam kedua-dua bikar A dan B.
3. Element X is located in Group 1, Period 2. It reacts with cold water to form a colourless solution
which turns red litmus paper blue.
Unsur X terletak dalam Kumpulan 1, Kala 2. Unsur X bertindak balas dengan air sejuk membentuk larutan tak
berwarna yang menukarkan kertas litmus merah menjadi biru.

(a) What is the common name of Group 1?

Apakah nama umum Kumpulan 1?
[1 mark / 1 markah]
(b) State the reason for the colour change observed on red litmus paper.
Nyatakan sebab perubahan warna yang diperhatikan pada kertas litmus merah.
[1 mark / 1 markah]
(c) Element Y is located in the same group but below element X.
Unsur Y terletak dalam kumpulan yang sama tetapi di bawah unsur X.
(i) Predict the reactivity of element Y with cold water.

Ramalkan kereaktifan unsur Y dengan air sejuk.
[1 mark / 1 markah]
4. Table 4 shows the number of protons and number of neutrons of some elements. The symbol used
for the elements is not the actual atomic symbols of the elements.
Jadual 4 menunjukkan bilangan proton dan bilangan neutron bagi beberapa unsur. Simbol yang digunakan bagi
unsur-unsur ini bukan simbol atom sebenar unsur-unsur tersebut.
Element Number of protons Number of neutrons

Unsur Bilangan proton Bilangan neutron
P 6 6
Q 6 7
R 11 12
S 17 18
Table 4 / Jadual 4
Based on the symbols given in Table 4,

Berdasarkan simbol yang diberikan dalam Jadual 4,
(a) Element R reacts actively with icy cold water to form a colourless solution A. When both blue
litmus paper and red litmus paper are inserted into solution A, the red litmus paper turns blue
but the blue litmus paper remains blue.
Unsur R bertindak balas secara aktif dengan air sejuk untuk membentuk larutan A yang tak berwarna.
Apabila kedua-dua kertas litmus biru dan kertas litmus merah dimasukkan ke dalam larutan A, kertas litmus
merah menjadi biru tetapi kertas litmus biru kekal biru.
(i) Write a balanced chemical equation for the reaction mentioned in 1(a).
Tuliskan persamaan kimia seimbang bagi tindak balas di 1(a).

(ii) State the reason for the change of red litmus paper to blue.
Nyatakan sebab perubahan kertas litmus merah ke biru.
[1 mark / 1 markah]
(b) Atom R reacts with atom S to form a stable compound.
Atom R bertindak balas dengan atom S membentuk sebatian yang stabil.
(i) Name the type of compound formed.

Namakan jenis sebatian yang terbentuk.
[1 mark / 1 markah]
(ii) State the type of attraction force formed in the compound.
Nyatakan jenis daya tarikan yang terbentuk dalam sebatian tersebut.
[1 mark / 1 markah]
(iii) State one physical property of the compound formed.
Nyatakan satu sifat fizik bagi sebatian yang terbentuk.
(c) (i) Identify atoms that are isotopes.
Kenal pasti atom-atom yang merupakan isotop.
[1 mark / 1 markah]
(ii) Suggest two isotopes used in medical field that give the similar function.
Cadangkan dua isotop yang digunakan dalam bidang perubatan yang memberikan fungsi yang serupa.
[1 mark / 1 markah]
5. Table 5 shows three different conditions of experiments.

Jadual 5 menunjukkan tiga keadaan eksperimen yang berlainan.
Experiment Condition Time (s)

Eksperimen Keadaan Masa (s)
1 100 cm3 of 0.5 mol dm–3 nitric acid with excess granulated zinc at 80
room temperature.
100 cm3 larutan asid nitrik 0.5 mol dm–3 dengan ketulan zink berlebihan pada
suhu bilik.
2 100 cm3 of 0.5 mol dm–3 nitric acid with excess powdered zinc at 50
room temperature.
100 cm3 larutan asid nitrik 0.5 mol dm–3 dengan serbuk zink berlebihan pada
suhu bilik.

3 100 cm3 of 0.5 mol dm–3 nitric acid with excess powdered zinc at 30
50°C
100 cm3 larutan asid nitrik 0.5 mol dm–3 dengan serbuk zink berlebihan pada
50°C.
Table 5 / Jadual 5
(a) Calculate the maximum volume of gas produced in all the three experiments above at STP.
[1 mol of gas occupies 22.4 dm3 at STP]
Hitungkan isi padu gas maksimum yang terhasil daripada ketiga-tiga eksperimen di atas pada STP.
[1 mol gas menempati 22.4 dm3 pada STP]
(b) (i) Compare the rate of reaction between Experiment 2 and Experiment 3.
Bandingkan kadar tindak balas antara Eksperimen 2 dengan Eksperimen 3.
[1 mark / 1 markah]
(ii) Based the on Collision Theory, explain the difference between the rate of reaction of
Experiment 2 and Experiment 3.
Berdasarkan Teori Perlanggaran, terangkan perbezaan kadar tindak balas antara Eksperimen 2 dengan
Eksperimen 3.
(iii) State the factor causes the difference in the rate of reaction in (b)(ii).
Nyatakan faktor yang menyebabkan perbezaan kadar tindak balas di (b)(ii).
[1 mark / 1 markah]
6. In an experiment, Jonathan measured and poured 100 cm3 of 0.5 mol dm–3 sulphuric acid into a
conical flask. Then, 10 g of calcium carbonate powder was added into the same conical flask. The
conical flask was closed with a rubber stopper and the gas produced was channelled through a
delivery tube into a test tube containing 1 cm3 of limewater.
Dalam suatu eksperimen, Jonathan menyukat dan menuang 100 cm3 asid sulfurik 0.5 mol dm–3 ke dalam kelalang
kon. Kemudian, 10 g serbuk kalsium karbonat ditambahkan ke dalam kelalang kon yang sama. Kelalang kon itu
ditutup dengan penyumpat getah dan gas yang terhasil disalurkan melalui tiub penghantar ke dalam tabung uji
yang diisi dengan 1 cm3 air kapur.

(a) Write an ionic equation for the reaction occurs.

Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas yang berlaku.
(b) Name the gas produced.
Namakan gas yang terhasil.
[1 mark / 1 markah]
(c) Calculate the mass of unreacted calcium carbonate.
[Relative atomic mass; C, 12; O, 16; Ca, 40]
Hitung jisim kalsium karbonat yang belum bertindak balas.
Jisim atom relatif: C, 12; O, 16; Ca, 40]

(d) Jonathan is given 500 cm3 of 2.0 mol dm–3 hydrochloric acid.
Jonathan diberikan 500 cm3 asid hidroklorik 2.0 mol dm–3.
(i) Write a balanced chemical equation for the reaction between hydrochloric acid and
unreacted calcium carbonate.
Tuliskan persamaan kimia seimbang untuk tindak balas antara asid hidroklorik dengan kalsium karbonat
yang belum bertindak balas.
(ii) Calculate the volume of the hydrochloric acid needed to dissolve the unreacted calcium
carbonate.
[Relative atomic mass: C = 12, O = 16, Ca = 40]
Hitung isi padu asid hidroklorik yang diperlukan untuk melarutkan kalsium karbonat yang belum bertindak
balas.
[Jisim atom relatif: C = 12, O = 16, Ca = 40]


7. Diagram 7 shows a flow chart involving different reactions of copper salt.

Rajah 7 menunjukkan carta alir yang melibatkan pelbagai tindak balas garam kuprum.
Compound P I Compound Q Gas R

+
Sebatian P Δ Sebatian Q Gas R
III + HCl II + HNO3(aq)
Solution T Solution S
Larutan T Larutan S
+
Gas R
Gas R
+
H2O
Diagram 7 / Rajah 7
In an investigation, a spatula of green compound P is heated until a black compound Q and

colourless bubbles R that turns limewater chalky is formed. 100 cm3 of 1.0 mol dm–3 nitric acid is
then added into the black compound Q and a blue solution S is obtained. Next, the green compound
P is added into a conical flask with 100 cm3 of 1.0 mol dm–3 hydrochloric acid and a blue solution
T is formed. 1 cm3 of both solution S and solution T are poured into test tubes separately. Sodium
hydroxide solution is added into both test tubes until excess. Blue precipitate is formed in both test
tubes.
[Relative atomic mass: H = 1, C = 12, O = 16, Cl = 35.5, Cu = 64]
Dalam satu penyiasatan, satu spatula sebatian hijau P dipanaskan sehingga sebatian hitam Q dan gelembung gas
tak berwarna R yang mengeruhkan air kapur terbentuk. 100 cm3 asid nitrik 1.0 mol dm–3 kemudian ditambahkan ke
dalam sebatian hitam Q dan larutan biru S diperoleh. Seterusnya, sebatian hijau P ditambahkan ke dalam sebatian
kelalang kon berisi 100 cm3 asid hidroklorik 1.0 mol dm–3 dan larutan biru T terbentuk. 1 cm3 kedua-dua larutan S
dan larutan T dimasukkan ke dalam tabung uji secara berasingan. Larutan natrium hidroksida ditambahkan ke dalam
kedua-dua tabung uji sehingga berlebihan. Mendakan biru terbentuk di dalam kedua-dua tabung uji.
[Jisim atom relatif: H = 1, C = 12, O = 16, Cl = 35.5, Cu = 64]
(a) (i) Name reaction I and reaction II.

Namakan tindak balas I dan tindak balas II.
(ii) Name compound P, compound Q and gas R.
Namakan sebatian P, sebatian Q dan gas R.
[3 marka / 3 markah]
(b) (i) Name the salt formed in reaction III.
Namakan garam yang terbentuk dalam tindak balas III.
[1 mark / 1 markah]

(ii) Calculate the mass of salt formed in reaction III.

Hitung jisim garam yang terbentuk dalam tindak balas III.
8. Table 8 shows two alloys and their components.

Jadual 8 menunjukkan dua aloi dan komponennya.
Alloy Components
Aloi Komponen
Bronze 90% copper / kuprum
Gangsa 10% element W / unsur W
Brass 70% copper / kuprum
Loyang 30% zinc / zink
Steel 99% iron / ferum
Keluli 1% element X / unsur X
Table 8 / Jadual 8
(a) Draw the arrangement of particles in pure copper and brass.

Lukiskan susunan zarah dalam kuprum tulen dan loyang.
Pure copper Brass
Kuprum tulen Loyang
(b) Name elements W and X.

Namakan unsur W dan X.
[2 marka / 2 markah]
(c) Explain why an alloy is harder than a pure metal.
Terangkan kenapa aloi lebih keras berbanding logam tulen.

(d) State two advantages of alloying.
Nyatakan dua kelebihan pengaloian.
Choose any one question from this section.

Pilih mana-mana satu soalan dari bahagian ini.

9. Diagram 9 shows five elements, A, B, C, D and E in the Periodic Table of Elements. The symbols
used are not the actual atomic symbols of the elements.
Rajah 9 menunjukkan lima unsur, A, B, C, D dan E dalam Jadual Berkala Unsur. Simbol-simbol yang digunakan
bukan simbol atom sebenar unsur-unsur tersebut.
A
B C D
E
Diagram 9 / Rajah 9
By using the symbols from the Periodic Table of Elements in Diagram 9,

Dengan menggunakan simbol-simbol daripada Jadual Berkala Unsur di Rajah 9,
(a) Arrange the atomic size in ascending order. Explain your arrangement.
Susun saiz atom dalam tertib menaik. Terangkan susunan anda. [7 marks / 7 markah]
(b) (i) Identify the element that is chemically inert. Give your reason.
Kenal pasti unsur yang lengai secara kimia. Berikan sebab anda. [3 marks / 3 markah]
(ii) Identify the elements that can react and form an ionic compound. With the aid of
electron arrangement drawing, explain the formation of this compound.
Kenal pasti unsur-unsur yang boleh bertindak balas untuk membentuk sebatian ion. Dengan bantuan
lukisan susunan elektron, terangkan pembentukan sebatian ini. [8 marks / 8 markah]
(iii) State two physical properties of the compound formed in 9(b)(ii).
Nyatakan dua sifat fizik bagi sebatian yang terbentuk di 9(b)(ii). [2 marks / 2 markah]

10. (a) Diagram 10.1 shows some barbecue chickens cooked by Mirah while Diagram 6.2 shows
some barbecue chickens cooked by Sarah.
Rajah 10.1 menunjukkan ayam barbeku yang dimasak oleh Mirah manakala Rajah 6.2 menunjukkan ayam
barbeku yang dimasak oleh Sarah.
Which chickens are cooked faster? Explain.

Ayam yang manakah dimasak dengan lebih cepat? Terangkan. [5 marks / 5 markah]
(b) Table 10 shows three sets of experiments in different conditions.
Jadual 10 menunjukkan tiga set eksperimen dalam keadaan yang berbeza.
Table 10 / Jadual 10
Experiment Condition of the experiment Time taken (s)

Eksperimen Keadaan eksperimen Masa diambil (s)
I 100 cm3 of 0.5 mol dm–3 nitric acid and 10 g of 90
granulated calcium carbonate at room temperature.
100 cm3 asid nitrik 0.5 mol dm–3 dan 10 g ketulan kalsium
karbonat pada keadaan bilik.
II 100 cm3 of 0.5 mol dm–3 nitric acid and 10 g of powdered 45
calcium carbonate at room temperature.
100 cm3 asid nitrik 0.5 mol dm–3 dan 10 g serbuk kalsium karbonat
pada keadaan bilik.
III 100 cm3 of 0.5 mol dm–3 nitric acid and 10 g of powdered 30
calcium carbonate at 50°C.
100 cm3 asid nitrik 0.5 mol dm–3 dan 10 g serbuk kalsium karbonat
dalam 50°C.
Based on the Collision Theory, compare and explain the difference of rate of reaction between:
Berdasarkan Teori Perlanggaran, bandingkan dan terangkan perbezaan kadar tindak balas antara:
(i) Set I and Set II / Set I dengan Set II [5 marks / 5 markah]

(ii) Set II and Set III / Set II dengan Set III [5 marks / 5 markah]
(c) Suggest one method to reduce the time taken in Experiment III. Explain your suggestion.
Cadangkan satu cara untuk memendekkan masa yang diambil di Eksperimen III. Terangkan cadangan anda.

Answer all questions in this section.

Jawab semua soalan dalam bahagian ini.
11. (a) (i) Explain what is salt.

Terangkan apakah garam. [2 marks / 2 markah]
(ii) Define soluble salt and insoluble salt.
Berikan definisi garam terlarut dan garam tak terlarut. [2 marks / 2 markah]
(b) Given the reagents iron(II) oxide and dilute sulphuric acid. Describe a laboratory experiment
to prepare dry iron(II) sulphate using the chemical substances provided and include the
chemical equation involved.
Diberi reagen ferum(II) oksida dan asid sulfurik cair. Terangkan eksperimen makmal untuk menyediakan
ferum(II) sulfat kering menggunakan bahan kimia yang disediakan dan sertakan persamaan kimia yang
terlibat. [8 marks / 8 markah]
(c)
Zinc sulphate crystals / Kristal zink sulfat
Reagents / Reagen:
Sodium hydroxide solution / larutan natrium hidroksida, barium chloride solution /
larutan barium klorida, ammonia solution / larutan ammonia, dilute hydrochloric acid
/ asid hidroklorik cair.
Test for cation / Ujian kation Test for anion / Ujian anion
Diagram 11 / Rajah 11
The flow chart in Diagram 11 is to identify the cation and anion that present in zinc sulphate
solution. Describe the method and observation involved.
Carta aliran dalam Rajah 11 adalah untuk mengenal pasti pengesahan kation dan anion yang hadir dalam
larutan zink sulfat. Terangkan kaedah dan pemerhatian yang terlibat. [8 marks / 8 markah]

Answers
Usage, Management and – Bigger total surface
Introduction to Handling of Apparatus and area exposed allows
ER
PT
Chemistry Materials more sugar (solute)
CHA
to contact with water

1 Pengenalan kepada Penggunaan, Pengurusan dan
Kimia
Pengendalian Radas serta Bahan (solvent) resulting
1.3 Kimia higher solubility.
Jumlah permukaan
Development in Chemistry Field 1. teacher / guru terdedah yang besar
and Its Importance in Daily life 2. entering / memasuki membolehkan lebih
Perkembangan Bidang Kimia dan 3. spreading, sand / merebak, pasir gula (zat terlarut) yang
1.1 Kepentingan dalam Kehidupan 4. spill / tumpahan bersentuhan dengan air
1. composition / komposisi, matter / 5. Dispose / Lupuskan (pelarut) menghasilkan
keterlarutan yang tinggi
jirim
SPM Practice 1 (ii)
When the size of brown
2. Organic chemistry / Kimia organik;
Objective Questions / Soalan objektif sugar is smaller, the
Inorganic chemistry / Kimia tak
solubility in water is
organik; Physical chemistry / 1. C 2. C 3. C 4. B 5. A
higher.
Kimia fizik; Biochemistry / Biokimia; 6. C 7. C 8. C 9. C 10. B

Apabila saiz gula perang
Neurochemistry / Neurokimia kecil, keterlarutan di dalam air
[Any four relevant answers / Empat Structured Questions adalah lebih tinggi
mana-mana jawapan yang sesuai] Soalan struktur
3. Section A / Bahagian A Section B / Bahagian B
1. (a) Will the temperature of water 2. (a) (i) Chemistry is the study of
Chemical Function
Bahan kimia Fungsi affect the solubility of brown composition, structure,
sugar? properties and interaction
(a) Detergent grease / gris; oil stain Adakah suhu air mempengaruhi of matters
Detergen / kesan minyak; dirt / keterlarutan gula perang? Kimia merupakan kajian
kotoran (b) Manipulated variable: berkenaan komposisi,
Temperature of water struktur, sifat-sifat dan
(b) Paracetamol pain / kesakitan
Responding variable: interaksi antara jirim
Parasetamol
Solubility of sugar (ii) Biotechnologist / Ahli
(c) Salt preservative / Constant variable: Volume of bioteknologi; Chemical
Garam pengawet makanan water / size of brown sugar / engineer / Jurutera kimia;
mass of brown sugar Chemistry teacher / Guru
4. Analytical chemist / Ahli kimia kimia; Forensic scientist
Pemboleh ubah dimanipulasikan:
analisis; Chemical engineer / / Ahli sains forensik;
suhu air
Jurutera kimia; Chemistry teacher / Pharmacologist / Ahli
Pemboleh ubah bergerak balas:
Guru kimia; Forensic scientist / Ahli farmakologi [Any relevant
keterlarutan gula
sains forensik; Pharmacologist / Ahli career / Mana-mana kerjaya
Pemboleh ubah dimalarkan: Isi
farmakologi yang sesuai]
padu air, saiz, gula perang / jisim
[Any relevant career / Kerjaya lain (b) (i) Scientific method is a
gula perang.
yang berkaitan] systematic method used
(c) When the temperature of
water increases, the solubility to solve problems using
Scientific Investigation in the knowledge of science.
of brown sugar increases.
Chemistry Kaedah saintifik ialah kaedah
Apabila suhu air bertambah,
1.2 Penyiasatan Saintifik dalam Kimia
sistematik yang digunakan
keterlarutan gula perang juga
1. systematic method / kaedah sistematik bertambah. untuk menyelesaikan masalah
(d) Solubility of brown sugar cube dengan menggunakan ilmu
2. (a) Making an inference
is lower when the temperature pengetahuan sains.
Membuat inferens
of water decreases. (ii) – Making observations
(b) Making hypothesis Membuat pemerhatian
Keterlarutan gula perang menurun
Membuat hipotesis – Making an inference
apbila suhu air menurun.
(c) Identifying variables (e) Stir the mixture / use brown Membuat inferens
Mengenal pasti pemboleh ubah sugar powder – Identifying the problem
(d) Controlling variables Mengacau campuran / guna serbuk Mengenal pasti masalah
Mengawal pemboleh ubah gula perang – Making hypothesis
(e) Collecting data (f) (i)
– Smaller size of sugar Membuat hipotesis
Mengumpul data have bigger total – Identifying variables
(f) Interpreting data surface exposed Mengenal pasti pemboleh
Mentafsir data Saiz gula yang kecil ubah
(g) Making a conclusion mempunyai jumlah – Controlling variables
Membuat kesimpulan permukaan terdedah yang Mengawal pemboleh ubah
(h) Preparing a report besar – Planning an experiment
Menulis laporan Merancang eksperimen
A1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
Answers.indd 1 12/10/20 10:57 AM

Chemistry Form 4 Answers
– Collecting data [Any three correct pairs /

Position Nucleus Shells
Mengumpul data Mana-mana tiga pasangan
Kedudukan Nukleus Petala
– Interpreting data yang betul]
Mentafsir data (ii) Mercury vapour inhalation Relative
– Making a conclusion / mercury-contaminated charge +1 –1
Membuat kesimpulan foods / injections / skin Cas relatif
– Preparing a report absorption.
Relative
Manulis laporan Wap merkuri yang dihidu
mass 1
(iii) – Be honest and / makanan yang tercemar
Jisim relatif
accurate in recording dengan merkuri / suntikan
and validating data / penyerapan melaluikulit. Symbol
e
Jujur dan tepat [Any three answer / Mana- Simbol
dalam merekod dan mana tiga jawapan]
mengesahkan data (f) Headache / Tremor / 2. (a) Proton number / Nombor proton
– Flexible and open- Numbness, especially around (b) total number; electrons / jumlah
minded hands, feet or mouth / Vision bilangan; elektron
Luwes dan berfikiran impairment / Speech and (c) equal / sama
terbuka hearing disorders / Muscle 3. (a) 16
– Systematic, confident weakness / Walking difficulty / (b) 8
and ethical Memory loss (c) 8
Sistematik, yakin dan Sakit kepala / Tremor / Kekebasan, (d) 10
beretika terutama di sekitar tangan dan
(e) more / lebih banyak
(Any three answers / kaki, serta mulut / Gangguan
Mana-mana tiga jawapan) penglihatan / Gangguan pertuturan Isotope and Its Uses
dan pendengaran / Kelemahan 2.4 Isotop dan Penggunaanya
Section C / Bahagian C otot / Kesukaran berjalan / Hilang
3. (a) Mercury is a type of neurotoxin ingatan. 1. (a) Isotope; same; nucleon
that can damage the nervous [Any four answers / Mana-mana number
system. empat jawapan] Isotop; sama; nombor nukleon
Merkuri adalah sejenis neurotoksin (b) percentage / peratusan
yang boleh merosakkan sistem
Matter and 2. (a) Ne-20 : 91%
saraf.
PT
ER Ne-21 : 0.2%
(b) A type of metal poisoning Atomic Structure Ne-22 : 8.8%
CHA
when exposed to excessive

amount of mercury.
2 Jirim dan Struktur
AtomKimia
(b)

[(20 × 91) + (21 × 0.2)
+ (22 × 8)]
Sejenis keracunan logam apabila
terdedah kepada kuantiti merkuri Basic Concepts of Matter 100
2.1 = 20.002
yang berlebihan. Konsep Asas Jirim
(c) Liquid, –39°C / Cecair, –39°C 3. [(108 × 6.3) + (109 × 25.0) + (111
(d) (i) Sulphur / Sulfur 1. mass / jisim, space / ruang × 658) + (112 × 1.6)]
(ii) Suction heat from vacuum 2. solid / pepejal, liquid / cecair, gas / 98.7
cleaner can cause gas = 110.3
mercury gas to vapourise 3. discrete / diskrit; kinetic / kinetik 4. (a) Carbon dating / Determination
and spread throughout 4. movement / pergerakan; kinetic / the age of artifacts
the house. kinetik Pentarikhan karbon / Penentuan
Haba penyedut dari pembersih umur artifak
vakum boleh menyebabkan The Development of Atomic (b) Cobalt-60 / Kobalt-60
gas merkuri meruap dan Model (c) Detect leakage of underground
tersebar ke seluruh rumah. 2.2 Perkembangan Model Atom piping.
(e) (i) Mengesan kebocoran paip di
1. John Dalton / John Dalton; spherical bawah tanah.
Symptom of mercury / sfera; discrete / diskrit (d) Beta radiation / Sinaran beta
Organ
Organ
poisoning 2. J.J.Thomson; positive / positif
Gejala keracunan mercuri 3. proton/ proton; nucleus / nukleus SPM Practice 2
Heart Chest pain 4. electron-filled shells / petala berisi
Paper 1
Jantung Sakit elektron; energy level / aras tenaga
5. neutrons / neutron; 1 unit / 1 unit 1. B 2. D 3. C 4. D 5. C
Lungs Breathing difficulty 6. C 7. B 8. A 9. B 10. C
Peparu Sesak nafas 11. C
Atomic structure
Skin Rash and inflammation 2.3 Struktur atom
Kulit Ruam dan keradangan Paper 2
1.
Respiratory Inflammation of the throat 1. (a) 3
Subatomic Proton Neutron Electron (b) Natural abundance is the
tract / respiratory failure (over Zarah Proton Neutron Elektron
Saluran exposure) subatom percentage of isotopes
pernafasan Keradangan kerongkong presents in a natural sample of
/ kegagalan pernafasan Amount an element.
4
(pendedahan berlebihan) Bilangan
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. A2

Kelimpahan semula jadi ialah 2.

peratusan isotop yang wujud dalam (c) Butane /
suatu sampel semula jadi unsur. Relative Butana, 58 0.5 34.8
24 Chemical molecular C4H10
(c) Mg – 79%
12 Molecule formula mass
25 Molekul Formula Jisim (d) Sodium
Mg – 10% kimia molekul hydroxide
12
26 relatif / Natrium 40 2.5 100
Mg – 11% hidroksida,
12 NaOH
Water H 2O 2(1) + 16
(d) 12
Air = 18
(e) 24 Mg (e) Magnesium
12
Carbon dioxide CO2 12 + 2(16) chloride /
25
Mg Karbon dioksida = 44 Magnesium 95 0.4 38
12
klorida,
26
Mg Ammonia NH3 14 + 3(1) MgCl2
12
Ammonia = 17
[(24 × 79) + (25 × 10) (f) Ammonium
Sulphur trioxide SO3 32 + 3(16) sulphate /
+ (26 × 11)]
(f) Sulphur trioksida = 80 Ammonium 132 15 1980
100 sulfat,
= 24.32 Tetrachloromethane CCl4 12 + 4(35.5) (NH4)2SO4
Tetraklorometana = 154
24.32 3.
(g)
12 3.
Number of Volume
= 2.02
Chemical Relative moles Isi padu
Substance formula formula mass Bilangan mol (dm3)
Sebatian Formula Jisim formula
HOTS Challenge kimia relatif (a) 3.5 78.4
- Naphthalene undergoes sublimation. Copper(II) 64 + 32 + 4(16) (b) 0.25 5.6
Naftalena mengalami pemejalwapan. CuSO4
sulphate = 160
- Naphthalene molecules that (c) 0.4 9.6
receive heat energy from enclosed Aluminium 2(27) + 3(16)
cabinet increases kinetic energy of Al2O3 (d) 12 288
oxide = 102
naphthalene molecules.
Molekul naftalena yang menerima Ammonium 2(14) + 8(1) Chemical Formula
tenaga haba daripada kabinet tertutup carbonate (NH4)2CO3 + 12 + 3(16) 3.3 Formula Kimia
meningkatkan tenaga kinetik molekul
= 96 1. (a) (i) Empirical formula
naftelena.
- Naphthalene molecules that move Formula empirik
Zinc 65 + 2(16) +
more frequently increase space Zn(OH)2 (ii) Molecular formula
hydroxide 2(1) = 99
between molecules thus converting Formula molekul
physical state of naphthalene from (b) the simplest
solid to gas. teringkas
Mole Concept
Molekul naftalena yang bergerak dengan 3.2 Konsep Mol (c) the simplest ratio of atoms
lebih kerap meningkatkan jarak di antara nisbah atom teringkas
molekul-molekul lalu menyebabkan 1. (d) charge
perubahan keadaan fizikal naftalena
(b) (i) 1.5 x 1024 cas
daripada pepejal ke gas.
(ii) 9.0 × 1023 2.
The Mole Concept, (iii) 4.5 × 1023 Simplest mole Empirical

(c) (i) 3.0 × 1024 ratio formula
ER
Chemical Formula (ii) 1.8 × 1024 Nisbah mol Formula
PT
and Equation (iii) 4.5 × 1023 teringkas empirik
CHA
3 Konsep Mol, Formula dan

Persamaan Kimia 2. (a) C:H
Molar
= 6 : 12 CH2
Relative Atomic Mass and mass Number =1:2
Mass
Relative Molecular Mass Substances Jisim of moles
Jisim
Jisim Atom Relatif dan Jisim Molekul Bahan molar Bilangan (b) CH2O
(g)
3.1 Relatif (g mol
mol–1) (c) C:O
CO2
1. (a) atom, carbon-12 =1:2
atom, karbon-12 (a) Helium /
Helium, 4 3 12 (d) C 4H 5N 2O
(b) molecule, carbon-12
He
molekul, karbon-12
(b) Oxygen / (e) C9H8O4
Oksigen, 32 0.25 8
O2

3. Dengan itu, formula molekul sebatian X SPM Practice 3

ialah C6H12O6.
Steps Paper 1
Elements P O Chemical Equation
kaedah 1. C 2. B 3. C 4. B 5. A
3.4 Persamaan Kimia 6. D 7. C 8. B 9. A 10. B
2. Calculate Number 1. (a)
Mg + Cl2 → MgCl2 11. D 12. C 13. D 14. B 15. B
4.6 1.6
the number of moles (b)4Na + O2 → 2Na2O
Bilangan
23 16 (c) 2H2O2 → 2H2O + O2
of moles Paper 2
[mass / mol = 0.2 = 0.1 (d) 3FeSO4 + 6NaOH → 3Fe(OH)2 Section A / Bahagian A
relative + 3Na2SO4 1. (a) CaCO3 + 2H+ → Ca2+ + H2O +
atomic (e) Cl2 + 2KBr → 2KCl + Br2 CO2
mass] 2. (b) Carbon dioxide / Karbon dioksida
Hitungkan (c) – Calculation of ratio of mole
bilangan mol (a) Balanced chemical equation /
[jisim / jisim
between hydrogen ion and
Persamaan kimia seimbang:
atom relatif] named gas
Zn(s) + H2SO4(aq) → ZnSO4 (aq)
Pengiraan nisbah mol di antara
+ H2(g)
ion hidrogen dan gas yang
3. Divide the Ratio of 0.2 0.1 Zn(p) + H2SO4(ak) → ZnSO4(ak) +
dinamakan
number of mole H2(g)
Nisbah mol
0.1 0.1
= H+ : CO2
mole with
=2 =1 Balanced ionic equation / =2 :1
the smallest
persamaan ion seimbang: = 0.2 : 0.1
number
Bahagikan
Zn(s) + 2H+(aq) → Zn2+(aq) + H2(g) –Calculation of volume of gas
bilangan Zn(p) + 2H+(ak) → Zn2+(ak) + H2(g) produced at room condition.
mol dengan Pengiraan isi padu gas yang
nombor yang (b) Balanced chemical equation / dihasilkan pada keadaan bilik.
terkecil
Persamaan kimia seimbang: = 0.1 × 24
CaCO3(s) + 2CH3COOH(aq) → = 2.4 dm3
4. Write the Simplest 2 1 Ca(CH3COO)2(aq) + CO2(g) + = 2400 cm3
simplest ratio H2O(l)
Nisbah (d) –
Calculation of mole ratio
ratio CaCO3(p) + 2CH3COOH(ak) →
Tuliskan teringkas between the named gas and
nisbah CaCH3COO)2(ak) + CO2(g) + (H2O(ce) hydrogen ion.
teringkas
Balanced ionic equation / Pengiraan nisbah mol antara
persamaan ion seimbang: gas yang dinamakan dan ion
Therefore, empirical formula of hidrogen
CaCO3(s) + 2H+(aq) → Ca2+(aq) +
metal P oxide is P2O. = CO2 : H+
CO2(g) + H2O(l)
Maka, formula empirik untuk logam P
= 1 : 2
CaCO3(p) + 2H+(ak) → Ca2+(ak) +
oksida ialah P2O.
CO2(g) + H2O(ce) = 0.5 : 0.1
4.
–Calculation of number of
Empirical Molecular (c) Balanced chemical equation / hydrogen ions needed to
Compound formula n formula Persamaan kimia seimbang: produce 0.5 mole of named
Sebatian Formula Formula AgNO3(aq) + KCl(aq) → AgCl(s) + gas.
empirik molekul KNO3(aq) Pengiraan bilangan ion
AgNO3(ak) + KCl(ak) → AgCl(s) + hidrogen yang diperlukan untuk
(b) Benzene C6H12 KNO3(ak) menghasilkan 0.5 mol gas yang
Benzena Balanced ionic equation / dinamakan.
persamaan ion seimbang: = 0.1 × 6.02 × 1023
(c) Hexene (CH2)6 = Ag+(aq) + Cl–(aq) → AgCl(s) = 6.02 × 1022
Heksena
6
C6H12 Ag+(ak) + Cl–(ak) → AgCl(p) (e) – Calculation of number of
moles for 15 g of calcium
(d) Pentene (CH2)5 = carbonate.
Pentena
CH2 (d) Balanced chemical equation /
C5H10 Pengiraan bilangan mol untuk
Persamaan kimia seimbang:
Mg(s) + CuSO4(aq) → MgSO4(aq) 15 g kalsium karbonat.
5. If (CH2O)n represents molecular 15
formula compound X, + Cu(s)
=
Jika (CH2O)n mewakili formula molekul
Mg(p) + CuSO4(ak) → MgSO4(ak) + [40 + 12 + 3(16)]
sebatian X, Cu(p) = 0.15 mol
Then / Maka – Mole ratio between
[12 + 2(1) + 16]n = 180 Balanced ionic equation / hydrochloric acid and
30n = 180 persamaan ion seimbang: calcium carbonate.
n=6 Mg(s) + Cu2+(aq) → Mg2+(aq) + Nisbah mol antara asid
Cu(s) hidroklorik dan kalsium karbonat.
∴ (CH2O)6
Mg(p) + Cu2+(ak) → Mg2+(ak) + Cu(p) = 2 : 1
Therefore, molecular formula of
compound X is C6H12O6. = 0.2 : 0.1

– Calculation of unreacted – Pungent smell is Pengiraan isi padu gas

mass for calcium carbonate. produced. karbon dioksida pada
Pengiraan jisim kalsium karbonat Bau sengit terhasil. keadaan bilik
yang belum bertindak balas. (iv) Confirmatory test for = 0.16 × 24
= (0.15 – 0.1) × 100 nitrogen dioxide gas = 3.84 dm3
= 5 g Ujian pengesahan untuk gas
nitrogen dioksida Section C / Bahagian C
Section B / Bahagian B – Insert a moist blue 3. (a) – Empirical formula of glucose
2. (a) (i) 2Pb(NO3)2 → 2PbO + litmus paper into a test is CH2O.
∆ tube containing the gas Formula empirik glukosa ialah
4NO2 + O2 Masukkan kertas CH2O.
(ii) Three qualitative aspects litmus biru lembap ke – Empirical formula is a
Tiga aspek kualitatif dalam tabung uji yang chemical formula that
– Reactant (starting mengandungi gas shows the simplest ratio of
substance on the left- tersebut. atoms of each element in a
side of equation) is – Moist blue litmus paper compound.
lead(II) nitrate turns red. Formula empirik ialah formula
Bahan tindak balas (bahan Kertas litmus biru lembap kimia yang menunjukkan nisbah
pemula yang berada di bertukar merah. teringkas bilangan atom bagi
sebelah kiri persamaan) (iv) Confirmatory test for setiap unsur dalam suatu
ialah plumbum(II) nitrat oxygen gas sebatian.
– Products (new Ujian pengesahan untuk gas – Molecular formula is a
substances formed oksigen chemical formula that
on the right-side of – Insert a glowing shows the actual number of
equation) is lead(II) splinter into a test tube atoms of each element in a
oxide, nitrogen dioxide containing the gas compound.
gas and oxygen gas Masukkan kayu uji berbara Formula molekul ialah formula
Hasil tindak balas ke dalam tabung uji yang kimia yang menunjukkan
(bahan baharu terhasil mengandungi gas tersebut bilangan atom sebenar setiap
yang berada di sebelah jenis unsur dalam suatu
– Splinter relights
kanan persamaan) ialah sebatian.
Kayu uji menyala semula
plumbum(II) oksida, gas (b) Determination of empirical
nitrogen dioksida dan gas 2. (b) (i)
Chemical equation:
Persamaan kimia:
formula of magnesium oxide
oksigen
ZnCO3 + H2SO4 → ZnSO4 Penentuan formula empirik
– Physical state for both magnesium oksida
lead(II) nitrate and + CO2 + H2O
Ionic equation / Persamaan Procedures / Prosedur:
lead(II) oxide are solid – Clean 20 cm magnesium
while both nitrogen ion:
ZnCO3 + 2H+ → Zn2+ + tape with sandpaper to
dioxide and oxygen are remove oxide layer.
gas CO2 + H2O
(ii) – Number of moles for Bersihkan 20 cm pita
Keadaan fizikal untuk magnesium dengan kertas pasir
kedua-dua plumbum(II) zinc carbonate untuk menyingkirkan lapisan
nitrat dan plumbum(II) Bilangan mol zink oksida.
oksida ialah pepejal karbonat
– Weigh an empty crucible
manakala kedua-dua gas 20
nitrogen dioksida dan gas = with lid and record its mass.
[65 + 12 + 3(16)] Timbang mangkuk pijar kosong
oksigen ialah gas.
= 0.16 moles bersama penutupnya dan
Two quantitative aspects – Maximum mass of zinc catatkan jisimnya.
Dua aspek kuantitatif sulphate formed – Roll the magnesium tape
– 2 moles of lead(II) Jisim maksimum zink into a loose coil, place it
nitrate is decomposed sulfat yang terbentuk inside the crucible and
to = 0.16 × [65 + 32 + weigh again. Record the
2 mol plumbum(II) nitrat 4(16)] mass of the magnesium
diuraikan kepada = 25.76 g tape and the crucible.
– 2 moles of lead(II) (ii) – Calculation of volume Gulungkan pita magnesium
of carbon dioxide gas tersebut menjadi gulungan
oxide, 4 moles of longgar, masukkan ke dalam
nitrogen dioxide and 1 at STP.
mangkuk pijar dan timbang
mole of oxygen Pengiraan isi padu gas
sekali lagi. Catatkan jisim pita
2 mol plumbum(II) oksida, karbon dioksida pada STP.
magnesium dan mangkuk pijar.
4 mol gas nitrogen = 0.16 × 22.4
– Place the crucible on a clay
dioksida dan 1 mol gas = 3.584 dm3
pipe triangle and heat strongly.
oksigen – Calculation of volume
Letakkan mangkuk pijar tersebut
(iii) – Brown gas is formed. of carbon dioxide at di atas segi tiga tanah liat dan
Gas berwarna perang room condition panaskan dengan kuat.
terhasil.

– Lift the lid gently at intervals (ii) – Calculation of number – To study general trends in
to allow oxygen to enter of moles for 25 g of chemical changes of the
for a complete combustion magnesium oxide elements
of magnesium and then Pengiraan bilangan mol 25 g Untuk mengkaji perubahan sifat
close the lid immediately to magnesium oksida kimia secara umum
prevent magnesium oxide 25 – To predict properties of an
from escaping. = element and its compounds
[24 + 16]
Angkat penutup dengan based on its position in the
perlahan sekali-sekala untuk = 0.625 mol Periodic Table of Elements
membenarkan gas oksigen – Calculation of maximum Untuk meramalkan sifat-sifat unsur
masuk bagi pembakaran lenskap mass of magnesium dan sebatiannya berdasarkan
dan kemudian ditutup dengan chloride formed kedudukan dalam Jadual Berkala
segera untuk menghalang Pengiraan jisim maksimum Unsur
magnesium oksida daripada magnesium klorida yang – To predict the position of
keluar. terbentuk an unknown element in the
– Cool and weigh the crucible = 0.625 × [24 + 2(35.5)] Periodic Table of Elements
at intervals during the = 59.375 g based on its properties
combustion until a constant – Calculation of maximum Untuk meramalkan kedudukan unsur
mass is obtained. mass of water formed yang tidak diketahui dalam Jadual
Sejukkan dan timbang mangkuk Pengiraan jisim maksimum air Berkala Unsur berdasarkan sifat-
pijar sekali-sekali sepanjang yang terbentuk sifatnya.
pembakaran sehingga jisim
= 0.625 × [2(1) + 16] – To understand the relationship
malar diperoleh.
= 11.25 g between elements from different
– Record the final constant
groups in the Periodic Table of
mass.
Elements
Catatkan jisim malar akhir.
[max 6 points]
HOTS Challenge Untuk memahami hubungan antara
unsur-unsur daripada kumpulan
Tabulation of results / Jadual keputusan: Percentage of nitrogen in urea yang berlainan dalam Jadual Unsur
Mass of crucible + lid Peratusan nitrogen dalam urea Berkala
Jisim mangkuk pijar + =ag 28 [Any three answers / Mana-mana
penutup = × 100% = 46.67% tiga jawapan]
60
Mass of crucible + lid + Percentage of nitrogen in ammonium
The Arrangement in the
magnesium sulphate
=bg Periodic Table of Elements
Jisim mangkuk pijar + Peratusan nitrogen dalam ammonium sulfat Susunan Unsur dalam Jadual Berkala
penutup + magnesium 28 4.2 Unsur Moden
= × 100%
Mass of crucible + lid + 132
1. (a) 18
magnesium oxide = 21.21%
Jisim mangkuk pijar + =cg (b) 7
The best fertiliser is urea.
penutup + magnesium 2. group / kumpulan; period / kala
Baja terbaik ialah urea.
oksida 3. – Electron arrangement of atom P
Urea has the higher percentage of
is 2.8.8.2
nitrogen.
Calculation / Pengiraan: Susunan elektron atom P ialah
Urea mempunyai peratusan nitrogen yang
tinggi. 2.8.8.2
Element
Mg O – Atom P is located in Group 2
Unsur
because it has two valence
Mass The Periodic electrons.
(b – a) (c – b) ER
Jisim (g) PT Table of Atom P terletak di Kumpulan 2
CHA
kerana ia mempunyai dua elektron

Number
of moles (b – a) (c – b) 4 Elements
Jadual Berkala Unsur
valens.
Bilangan 24 16 – Atom P is located in Period 4
mol because it has four electron-
The Historical Development of
filled shells.
Simplest the Periodic Table of Elements
4.1 Perkembangan Jadual Berkala Unsur Atom P terletak di Kala 4 kerana
ratio x y mempunyai empat petala berisi
Nisbah
1. Antoine Lavoisier – f elektron.
teringkas
Johann W. Dobereiner – d
– Empirical Formula = MgxOy John Newlands – b Elements in Group 18
Formula empirik = MgxOy Lothar Meyer – a
(i) Chemical equation: Dmitri Mendeleev – c (a) Noble / inert gases
Persamaan kimia: Henry Moseley – e Gas adi / gas lengai
MgO + 2HCl → MgCl2 + H2O 2. – To study general trends in (b) – Atom has achieved the most
Ionic equation / Persamaan ion: physical changes of the elements stable duplet / octet electron
MgO + 2H+ → Mg2+ + H2O Untuk mengkaji perubahan sifat fizik arrangement.
secara umum Atom telah mencapai susunan
elektron duplet / oktet yang stabil.

– Atom does not receive, release Saiz molekul setiap unsur bertambah SPM Practice 4
or share electrons with other apabila menuruni kumpulan.
elements. – Intermolecular force of attraction Paper 1
Atom tidak menerima, menderma becomes stronger. 1. C 2. C 3. B 4. A 5. C
atau berkongsi elektron dengan Daya tarikan antara molekul menjadi 6. B 7. A 8. D 9. D 10. C
unsur-unsur yang lain. semakin kuat. 11. D 12. B 13. A 14. A 15. A
(c) Diagram 1.1 / Rajah 1.1 – Helium – More heat energy is needed
Diagram 1.2 / Rajah 1.2 – Neon to overcome the stronger Paper 2
intermolecular force of
Elements in Group 1 attraction.
4.4 Unsur dalam Kumpulan 1 1. (a) (i) A and B
Lebih banyak tenaga diperlukan
untuk mengatasi daya tarikan antara
A dan B
(a) Alkali metal / Logam alkali (ii) D
molekul yang semakin kuat itu.
(b) – Potassium is more reactive than (iii) E
sodium. Elements in Period 3 (b) 2A(s) + 2H2O(l) → 2AOH(aq)
Kalium adalah lebih reaktif daripada 4.6 Unsur dalam Kala 3 + H2(g)
natrium. 2A(p) + 2H2O(ce) → 2AOH(ak)
– Atomic size of potassium is 1.
+ H2(g)
bigger than sodium. Amphoteric (c) (i) 2.8.1
Saiz atom kalium lebih besar Acidic Basic
oxide (ii) Atom X is more reactive
daripada natrium. oxide oxide
Oksida asid
Oksida
Oksida bes than atom A.
– Electrostatic force of attraction amfoterik Atom X lebih reaktif daripada
between nucleus and electrons atom A.
becomes weaker. SO2, P4O10, Al2O3, PbO MgO, K2O, (iii) – Atomic size of X is
Daya tarikan elektrostatik antara Cl2O7 N 2O bigger than A.
nukleus dan elekron semakin lemah. Saiz atom X lebih besar
– Ability of potassium to release 2. (a) SO2, Al2O3, MgO daripada A.
the electron is higher than sodium. (b) – Electrostatic force of
Keupayaan kalium untuk attraction between
mendermakan elektron adalah lebih
Type
Solubility in Solubility in nucleus and electron in
tinggi daripada natrium. of
HNO3(aq) NaOH(aq) X is weaker than A.
(c) (i) Water / Air oxide Keterlarutan Keterlarutan
Jenis Daya tarikan elektrostatik
2Na(s) + 2H2O(l) → dalam HNO3(ak) dalam NaOH(ak) antara nukleus dengan
oksida
2NaOH(aq) + H2(g) elektron dalam X lebih
Soluble Insoluble lemah berbanding A.
2Na(p) + 2H2O(ce) → 2NaOH(ak) + MgO
Terlarut Tidak terlarut – Atom X has higher
H2(g)
(ii) Oxygen / Oksigen Soluble Soluble ability to release its
Al2O3 valence electron than
4Na(s) + O2(g) → 2Na2O(s) Terlarut Terlarut
4Na(p) + O2(g) → 2Na2O(p)
A.
Insoluble Soluble
SO2 Atom X mempunyai
(iii) Chlorine / Klorin Tidak terlarut Terlarut
keupayaan yang lebih
2Na(s) + Cl2(g) → 2NaCl(s) tinggi untuk menderma
(c) MgO – pH value higher than 7
2Na(p) + Cl2(g) → 2NaCl(p) elektron valensnya
Nilai pH lebih daripada 7
berbanding A.
Elements in Group 17 SO2 – pH value lower than 7 2. (a) (i) X, Z
4.5 Unsur dalam Kumpulan 17 Nilai pH kurang daripada 7 (ii) 2X(s) + 2H2O(l) → 2XOH
1. (aq) + H2(g)
Transition Elements 2X(p) + 2H2O(ce) → 2XOH(ak)
Chemical Physical
4.7 Unsur Peralihan
+ H2(g)
Element formula state Colour
(a) Have more than one oxidation 2Z(s) + 2H2O(l) →
Unsur Formula Keadaan Warna
kimia fizik numbers 2ZOH(aq) + H2(g)
Mempunyai lebih daripada satu nombor 2Z(p) + 2H2O(ce) → 2ZOH(ak)
Fluorine Pale yellow pengoksidaan + H2(g)
Fluorin Kuning pudar (b) Can form coloured ions / (b) – X and Z
Chlorine Cl2 Gas compounds X dan Z
Klorin Gas Boleh membentuk ion / sebatian – Both have the same number
Bromine Br2 Liquid berwarna of valence electron.
Bromin Cecair (c) Can form complex ions / Kedua-dua mempunyai bilangan
compounds elektron valens yang sama.
Iodine I2 Purplish – (c) (i) 4Z(s) + Y2(g) → 2Z2Y(s)
Boleh membentuk ion / sebatian
Iodin black 4Z(p) + Y2(g) → 2Z2Y(p)
Ungu–hitam kompleks
(d) Some transition elements can act (ii)
– Number of moles for
2. – Molecular size of each element as catalysts Z
increases when going down the Beberapa unsur peralihan boleh Bilangan mol bagi Z
group. bertindak sebagai mangkin 1.95
= = 0.05 mol
39

– Mole ratio between Z (c) (i) 4Na(s) + O2(g) → QO(p) + 2HNO3(ak) →

and product (Z2Y) 2Na2O(s) Q(NO3)2(ak) + H2O(ce)
Nisbah mol antara Z dan 4Na(p) + O2(g) → 2Na2O(p) MgO(s) + 2HNO3(aq) →
hasil tindak balas (Z2Y) (ii) Bright yellow flame Mg(NO3)2(aq) + H2O(l)
=4:2 Nyalaan kuning terang MgO(p) + 2HNO3(ak) →
= 0.05 : 0.025 mol (iii)
– Number of moles for 5 Mg(NO3)2(ak) + H2O(ce)
– Mass of product (Z2Y) g of sodium (b) Balanced chemical equation
Jisim hasil tindak balas Bilangan mol untuk 5 g Persamaan kimia seimbang
(Z2Y) natrium 3Br2(g) + 2Fe(s) → 2FeBr3(s)
= 0.025 × [2(39) + 16] 4.6 3Br2(g) + 2Fe(p) → 2FeBr3(p)
= 2.35 g = = 0.2 mol
– Mole ratio between Br2 and
23
– Mole ratio between Na FeBr3
Section B / Bahagian B and Na2O Nisbah mol antara Br2 dengan
3. (a) (i) Chlorine / klorin – 2.8.7 FeBr3
Nisbah mol antara Na dan
Bromine / bromin – 2.8.18.7 Na2O = 3 : 2
(ii) – Iodine, bromine, = 4 : 2 = 0.1 : 0.067
chlorine = 0.2 : 0.1 mol – Mass of brown solid, FeBr3
Iodin, bromin, klorin – Maximum mass of salt, Jisim pepejal perang, FeBr3
– Iodine has five Na2O = 0.067 × [56 + 3(80)]
electron-filled shells, Jisim maksimum garam, = 19.832 g
bromine has four Na2O (c) (i) – Colourless solution
electron-filled shells = 0.1 × [2(23) + 16] turns pink.
and chlorine has three = 6.2 g Larutan tak berwarna
electron-filled shells. – Name of salt menjadi merah jambu
Iodin mempunyai lima Nama garam – Hydroxide ions present
petala berisi elektron, Sodium oxide Ion hidroksida hadir
bromin mempunyai Natrium oksida (ii) Procedures / Prosedur:
empat petala berisi – Cut a small piece of
(iv) – Position of potassium:
elektron dan klorin sodium / W with a knife
mempunyai tiga petala Group 1, Period 4.
Kedudukan kalium: and clean the paraffin
berisi elektron.
Kumpulan 1, Kala 4. oil with a filter paper.
– Elements in the same Potong seketul natrium
– Potassium is more
group will have bigger / W yang kecil dengan
reactive than sodium.
atomic size when they menggunakan pisau dan
Kalium lebih reaktif
have more electron- bersihkannya dengan
daripada natrium.
filled shells. menggunakan kertas
– Electrostatic force of
Unsur-unsur dalam turas.
kumpulan yang sama attraction between
– Place sodium / W on
akan mempunyai saiz nucleus and electron
gas jar spoon using a
atom yang lebih besar of potassium is weaker
tongs.
jika mempunyai bilangan than sodium.
petala berisi elektron yang
Letakkan natrium / W di
Daya tarikan elektrostatik atas sudu balang gas
lebih banyak. antara nukleus dengan dengan menggunakan
(b) (i) To react with concentrated elektron kalium lebih penyepit.
hydrochloric acid forming lemah berbanding natrium. – Heat sodium / W until it
chlorine gas / Untuk – Ability of potassium burns.
Bertindak balas dengan to release its valence
asid hidroklorik pekat
Panaskan natrium / W
electron is higher than sehingga terbakar.
menghasilkan gas klorin. sodium. – Lower the spoon
(ii) Colourless water turns Keupayaan kalium untuk quickly into the gas jar
into pale yellow solution menderma elektron that contain chlorine
Air yang tak berwarna valensnya lebih tinggi
bertukar menjadi larutan berbanding natrium.
gas.
kuning pudar.
Masukkan sudu ke dalam
balang gas yang berisi gas
(iii) Cl2(g) + H2O(l) → HCl(aq) Section C / Bahagian C klorin.
+ HOCl(aq) 4. (a) – Q, P, R Observation / Pemerhatian:
Cl2(g) + H2O(ce) → HCl(ak) + – P is aluminium oxide – Sodium / W burns with
HOCl(ak) P ialah aluminium oksida bright yellow flame.
(iv) – Activity must be carried – Q is magnesium oxide Natrium / W terbakar
out in a fume chamber Q ialah magnesium oksida dengan nyalaan kuning
Aktiviti mesti dijalankan – R is sulphur dioxide terang.
dalam kebuk wasap. R ialah sulfur dioksida – White solid is formed.
– Wear safety goggles – Chemical equation Pepejal putih terbentuk.
Pakai topeng keselamatan Persamaan kimia: Chemical equation
– Wear rubber gloves QO(s) + 2HNO3(aq) → Persamaan kimia
Pakai sarung tangan getah Q(NO3)2(aq) + H2O(l)

2Na(s) + Cl2(g) → 2NaCl(s) / 2. (a) ✓ (b) (i)

X and Y / X dan Y
2W(s) + Cl2(g) → 2WCl(s) (b) ✓ (ii)
Ionic / Ion
2Na(p) + Cl2(g) → 2NaCl(p) / (c) ✓ (iii)
Electrostatic / Elektrostatik
2W(p) + Cl2(g) → 2WCl(p) (d) ✓ XY2 (iv)
(v)
– High melting point /
Hydrogren Bond boiling point
HOTS Challenge Takat lebur / takat didih
5.4 Ikatan Hidrogen
– Bleach normally contains chlorine yang tinggi
1. hydrogen, lone pair of electrons, – Soluble in water
and oxidative agent.
electronegative Larut dalam air
Peluntur biasanya mengandungi klorin
hidrogen, pasangan elektron bebas, – Insoluble in organic
dan agen pengoksidaan. keelektronegatifan solvent
– Oxidative agent can cause oxidation 2. hydrogen, bonded directly, oxygen Tidak terlarut dalam
when in contact with stains or dyes, hidrogen, terikat secara terus, oksigen pelarut organik
thus it can remove them effectively. 3. Van der Waals attraction force – Can conduct electricity
Agen pengoksidaan boleh menyebabkan Daya tarikan Van der Waals in molten or aqueous
pengoksidaan apabila bersentuhan 4. different / berlainan solution
dengan kotoran atau pewarna, maka 5. same / sama Boleh mengkonduksikan
kotoran mampu dibersihkan dengan
elektrik dalam keadaan
berkesan. Dative Bond leburan atau larutan
– Chlorine in bleach can act as 5.5 Ikatan Datif
akueus
disinfectant, thus able to kill [Any one / Mana-mana
microorganisms. 1. one atom / satu atom
satu]
Klorin yang terdapat dalam peluntur 2. coordinate / koordinat
(c) (i) Z
berfungsi sebagai bahan pembasmi 3. hydrogen / hidrogen (ii) – Atom Z has achieved
kuman dan mampu membunuh
a stable octet electron
mikroorganisma. Metallic bond
arrangement.
5.6 Ikatan logam
ER Atom Z telah mencapai
PT susunan elektron oktet
1. free-moving electrons, solid lattice.
Chemical Bond
CHA
5 Ikatan Kimia
elektron-elektron yang bergerak bebas,
kekisi pepejal.
yang stabil.
– Atom Z does not
2. free-moving electrons receive, release or
Basics of Compound Formation elektron-elektron yang bergerak bebas
share electrons with
5.1 Asas Pembentukan Sebatian others.
3. positive / positif
Atom Z tidak menerima,
1. Atoms, molecules or ions Properties of Ionic Compounds menderma atau berkongsi
Atom, molekul atau ion elektron dengan atom
and Covalent Compounds
2. (a) Ionic bond / Ikatan ion Sifat Sebatian Ion dan Sebatian yang lain.
(b) Covalent bond / Ikatan kovalen 5.7 Kovalen 2. (a) – Sucrose solution is a
(c) Hydrogen bond / Ikatan hidrogen covalent compound.
(d) Dative bond / Ikatan datif Similarity / Persamaan: Larutan sukrosa ialah sebatian
(e) Metallic bond / Ikatan logam duplet or octet kovalen.
duplet atau oktet – Sucrose remains as
Ionic Bond Difference / Perbezaan: molecules in the solution.
5.2 Ikatan Ion Ionic bonds / Ikatan ion Sukrosa kekal sebagai molekul
(a) transferring / pemindahan di dalam larutan.
1. (a) electrostatic, cations and (b) electrostatic / elektrostatik – No free-moving ions to
anions conduct electricity.
(c) ions / ion
elektrostatik, kation dan anion Tiada ion-ion bergerak bebas
(b) metal, non-metal, ionic Covalent bonds / Ikatan kovalen untuk mengkonduksikan elektrik.
logam, bukan logam, ion (a) sharing / perkongsian (b) (i) Light bulb is lighted up.
(c) transferring, metal, non-metal (b) Van der Waals / Van der Waals Mentol menyala.
(c) molecules / molekul (ii)
– Salt solution is an ionic
pemindahan, logam, bukan logam
compound.
2. (a) ✓
Larutan garam ialah
(c) ✓ SPM Practice 5
sebatian ion.
(e) ✓ Paper 1 – Salt appears as free-
1. C 2. B 3. C 4. D 5. A moving ions in the
Covalent Bond solution.
5.3 Ikatan Kovalen 6. C 7. D 8. C 9. B 10. C
Garam wujud sebagai ion-
11. C 12. B 13. B 14. D 15. C
1. (a) sharing / perkongsian ion yang bergerak bebas
16. B 17. B 18. D 19. D 20. D
di dalam larutan.
(b) Non-metal, non metal,
– There are free-moving
covalent Paper 2 ions that conduct
Bukan logam, bukan logam,
Section A electricity.
kovalen Terdapat ion-ion yang
Bahagian A
(c) Sharing pair of electrons bergerak bebas untuk
Perkongsian pasangan elektron 1. (a) Ion X / X ion – 2.8
mengkonduksikan elektrik.
Ion Y / Y ion – 2.8.8

(c) (i) Melting point of salt Aluminium mempunyai bonded to a very small and
powder is higher than takat lebur yang paling very electronegative fluorine
sucrose. tinggi. atom.
Takat lebur serbuk garam – Aluminium has the Dalam molekul hidrogen
lebih tinggi daripada sukrosa. most valence electrons fluorida, atom hidrogen terikat
(ii)
– Salt powder is an ionic causing it has the kepada atom fluorin yang
compound that has strongest metallic sangat kecil dan sangat
strong electrostatic bond. elektronegatif.
force of attraction Aluminium mempunyai – The covalent bond in
between cation and paling banyak valens hydrogen fluoride is greatly
anion. dan elektron yang polarised.
Serbuk garam ialah menyebabkannya Ikatan kovalen dalam hidrogen
sebatian ion yang mempunyai ikatan logam fluorida mempunyai kekutuban
mempunyai daya tarikan yang paling kuat. yang sangat tinggi.
elektrostatik yang kuat – The most heat is – The attraction forces
antara kation dan anion. needed to break the between hydrogen fluoride
– More heat is needed to strongest metallic bond. molecules are stronger than
overcome the stronger Paling banyak haba Van der Waals attraction
attraction force. diperlukan untuk force.
Lebih banyak haba memutuskan ikatan logam Daya tarikan antara molekul
diperlukan untuk yang paling kuat itu. hidrogen fluorida adalah lebih
mengatasi daya tarikan 4. (a) (i) Covalent / Kovalen kuat daripada daya tarikan Van
yang lebih kuat itu. (ii) Van der Waals der Waals.
3. (a) (i) Magnesium – 2.8.2 (iii) Covalent compound is – This stronger attraction
Magnesium – 2.8.2 insoluble in water force is known as hydrogen
Aluminium – 2.8.3 Sebatian kovalen tidak larut bond.
Aluminium – 2.8.3 di dalam air Daya tarikan yang lebih kuat
(ii) Metallic bond of (iv) – Nail varnish does not ini dikenali sebagai ikatan
aluminium is stronger dissolve in water. hidrogen.
than magnesium Pewarna kuku tidak larut – Drawing of hydrogen bond
Ikatan logam aluminium lebih di dalam air. in hydrogen fluoride.
kuat berbanding magnesium – Water molecules is not Lukisan ikatan hidrogen dalam
(iii) Aluminium has more attracted to nail varnish hidrogen fluorida.
valence electrons than molecules.
magnesium Molekul air tidak tertarik Hydrogen bond / Ikatan hidrogen
Aluminium memiliki elektron kepada molekul pewarna
valens yang lebih banyak kuku. H — F ---- H — F ---- H — F
berbanding magnesium (b) (i) Organic solvent (b) – Glucose is soluble in water.
(iv) – Both magnesium and Pelarut organik Glukosa larut di dalam air.
aluminium have free- (ii)
– Solvent X / acetone is – This is because glucose can
moving electrons in a covalent compound. form hydrogen bond with
their valence electron Pelarut X / aseton water.
shells. merupakan sebatian Ini disebabkan oleh glukosa
Kedua-dua magnesium kovalen. boleh membentuk ikatan
dan aluminium mempunyai – Covalent compounds hidrogen dengan air.
elektron yang bergerak in acetone are easily – Drawing of glucose
bebas di petala elektron miscible with covalent molecule and formation of
valens. compounds in nail hydrogen bonds with water.
– When electrical varnish.
potential is applied to Lukisan molekul glukosa dan
Sebatian kovalen dalam
pembentukan ikatan hidrogen
the metal rod, the free- aseton mudah larut dengan air.
moving electrons will dengan sebatian kovalen
move to the positive dalam pewarna kuku. Hydrogen
terminal causing
H OH bond
– Converting the nail Ikatan
electrical conductivity. varnish from solid back hidrogen
Apabila sumber elektrik to liquid form, so that it CH2OH
dibekalkan kepada rod can be removed easily. H OH H
logam tersebut, elektron- Menukarkan pewarna C O
elektron yang bergerak kuku daripada keadaan
bebas itu akan bergerak
H H OH
pepejal kepada keadaan
ke arah terminal positif cecair semula supaya C OH H C
dan menyebabkan pewarna kuku lebih mudah
kekonduksian elektrik.
HO OH
ditanggalkan.
(b) (i) Higher than 650°C (iii) Propanone / Propanon C C
Lebih tinggi daripada 650°C HO H H OH
(ii) – Aluminium has the Section B / Bahagian B H OH
highest melting point. 5. (a) – In hydrogen fluoride
molecule, hydrogen atom is HO H
Answers.indd 10 12/10/20 10:57 AM

(c) (i) Dative bond is a special – Oxygen atom shares Atom P dan atom R
type of covalent bond. its lone pair electrons membentuk sebatian
Both electrons between with hydrogen ion, kovalen.
two atoms are contributed H+ by forming a dative – Atom P needs 4
by one atom only. bond between oxygen electrons to achieve
Ikatan datif ialah sejenis atom and hydrogen the stable octet
ikatan kovalen. Kedua-dua ion. electron arrangement.
elektron yang dikongsi antara Atom P memerlukan 4
Atom oksigen berkongsi
dua atom disumbangkan oleh elektron untuk mencapai
pasangan elektron
satu atom sahaja. bebasnya dengan ion susunan elektron oktet
(ii) Formation of NH4+ ion hidrogen dan membentuk yang stabil.
Pembentukan ion NH4+ ikatan datif antara atom – Atom R needs 1
– Equation / Persamaan: oksigen dengan ion electron to achieve the
NH3 + H+ → NH4+ hidrogen. stable octet electron
– Ammonia molecule, – Drawing of Lewis arrangement.
structure. Atom R memerlukan 1
NH3 has a lone pair of
elektron untuk mencapai
electrons on nitrogen Lukisan struktur Lewis.
susunan elektron oktet
atom. yang stabil.
Molekul ammonia, NH3 Lone pair +
mempunyai satu pasangan electrons O + H – 4 moles of atom R
Pasangan shares electron with 1
elektron tunggal pada
elektron bebas mole of atom P to form
atom nitrogen. H +
a covalent compound.
– Hydrogen ion, H+ has 4 mol atom R berkongsi
an empty orbital. O elektron dengan 1 mol
Ion hidrogen, H+ atom P untuk membentuk
mempunyai orbital kosong. 6. (a) Atom P – 2.4 / Atom P – 2.4 sebatian kovalen.

– Nitrogen atom shares Atom Q – 2.8.2 / Atom Q – 2.8.2 – The chemical formula
its lone pair electrons Atom R – 2.8.7 / Atom R – 2.8.7 for the compound
with hydrogen ion, H+ Atom S – 2.8.8 / Atom S – 2.8.8 formed is PR4.
by forming a dative (b) (i) – Atom S is located in Formula kimia bagi
bond between nitrogen Group 18, Period 3 sebatian yang terbentuk
atom and hydrogen ialah PR4.
Atom S terletak di
ion. Kumpulan 18 Kala 3
(ii)
– Atom Q and atom
Atom nitrogen berkongsi R form an ionic
– Group 18, because
pasangan elektron compound.
it has 8 valence
bebasnya dengan ion Atom Q dan atom R
electrons. membentuk sebatian ion.
hidrogen dan membentuk
ikatan datif antara atom Kumpulan 18 kerana – Atom Q releases 2
nitrogen dengan ion mempunyai 8 elektron electrons to achieve
valens.
hidrogen. the stable octet
– Period 3 because it electron arrangement
– Drawing of Lewis
has 3 electron-filled forming Q2+ ion.
structure.
shells. Atom Q menderma 2
Lukisan struktur Lewis.
Kala 3 kerana mempunyai elektron untuk mencapai
Lone pair 3 petala berisi elektron. susunan elektron oktet
electrons (ii) – Cannot form any
H Pasangan
elektron bebas
H +
compound.
yang stabil membentuk ion
Q2+.
+ Tidak boleh membentuk – Atom R receives an
+ H sebarang sebatian. electron to achieve the
stable octet electron
H H – Atom S has already
arrangement forming
achieved the stable
Formation of H3O ion +
R– ion.
octet electron
Pembentukan ion H3O+ Atom R menerima 1
arrangement.
– Equation / Persamaan: elektron untuk mencapai
Atom S telah mencapai
H2O + H+ → H3O+ susunan elektron oktet susunan elektron oktet
– Water molecule, yang stabil. yang stabil membentuk ion
H2O has a lone pair – Atoms does not react R –.
of electrons on the to form compound with – 2 moles of R– ion is
oxygen atom. other elements. attracted to 1 mole
Molekul air, H2O of Q2+ ion by strong
Atoms tidak bertindak
mempunyai satu pasangan balas untuk membentuk
electrostatic force of
elektron bebas pada atom sebatian dengan unsur attraction to form an
oksigen. lain. ionic compound.
– Hydrogen ion, H+ has (c) (i) – Atom P and atom 2 mol ion R– tertarik
an empty orbital. kepada 1 mol ion Q2+ oleh
R form covalent
Ion hidrogen, H+ daya tarikan elektrostatik
compound.
mempunyai orbital kosong. yang kuat untuk
membentuk sebatian ion.
Answers.indd 11 12/10/20 10:57 AM

– The chemical formula Apabila tangan basah Catat pesongan jarum di

for the compound memegang bekas beku ammeter sekali lagi.
formed is QR2. tersebut, atom hidrogen akan Observation / Pemerhatian:
Formula kimia bagi membentuk ikatan hidrogen
dengan atom-atom oksigen
– When lead(II) iodide is
sebatian yang terbentuk in solid state, needle in
daripada ais.
ialah QR2.
– Formation of hydrogen ammeter does not deflect.
bonds between the surface Apabila plumbum(II) iodida
of frozen container and the dalam keadaan pepejal, jarum
7. (a) – Water droplets on the finger
skin of hand causes the pada ammeter tidak terpesong.
will wet the surface of the
container stick to her hand. – When lead(II) iodide is in
dry paper.
Titisan air pada jari akan
Pembentukan ikatan hidrogen molten state, needle in
di antara permukaan bekas ammeter deflects.
membasahi permukaan kertas
beku dengan kulit tangan
yang kering. Apabila plumbum(II) iodida
menyebabkan bekas beku
– Hydrogen atom from water melekat pada tangannya. dalam keadaan leburan, jarum
on the finger will form (c) – Functional diagram di ammeter terpesong.
hydrogen bonds with the Rajah berfungsi Inference / Inferens:
oxygen atoms on the wet – Correct label – Solid lead(II) iodide does
surface area of the paper. Label yang betul not have free-moving ions to
Atom hidrogen daripada conduct electricity.
air akan membentuk ikatan Pepejal plumbum(II) iodida tidak
hidrogen dengan atom oksigen
mempunyai ion yang bergerak
pada kawasan permukaan Carbon
kertas yang basah. bebas untuk mengkonduksikan
Karbon
– Formation of hydrogen bond elektrik.
enables the paper to stick to – Molten lead(II) iodide has
the finger temporarily. free moving ions to conduct
Pembentukan ikatan hidrogen electricity.
membolehkan kertas melekat PbI2
Leburan plumbum(II) iodida
pada jari untuk sementara mempunyai ion bergerak bebas
waktu.
untuk mengkonduksikan elektrik.
– Thus, paper can be
separated from each other Bunsen burner
Penunu Bunsen HOTS Challenge
and lifted up easily.
Maka, kertas boleh dipisahkan – Apparatus / Alat radas: – When hair is wet, water molecules
antara satu sama lain dan Crucible, battery, ammeter, sneak in between hairs.
ditarik dengan mudah. connecting wires, tripod Apabila rambut basah, molekul air
(b) – Ice presents on the surface stand, Bunsen burner meresap ke dalam celah-celah rambut.
of the frozen container. carbon electrodes, pipe-clay – Hydrogen bonds are formed in
Ais wujud pada permukaan triangle between water molecules and hair.
bekas beku. Ikatan hidrogen terbentuk antara molekul
Mangkuk pijar, bateri, ammeter,
– In the ice, some of water air dan rambut.
dawai penyambung, tungku kaki
molecules are arranged – The hair absorbs approximately
tiga, penunu Bunsen, elektrod
along the surface facing 30% of weight from water molecules
karbon, alas segi tiga tanah liat.
outwards. causing hair to drop and stick on the
Procedures / Prosedur:
Di dalam ais, molekul-molekul forehead.
air tersusun di sepanjang – Insert a spatula of lead(II) Rambut menyerap kira-kira 30% daripada
permukaan yang menghadap ke iodide powder into a berat molekul air serta menyebabkan
luar. crucible and both carbon rambut jatuh dan melekat pada dahi.
– Some of the oxygen atoms electrodes into the crucible.
on the surface as frozen Masukkan satu spatula serbuk
container unable to form plumbum(II) iodida dan kedua PT
ER Acid, Base and
CHA
hydrogen bonds with -dua elektrod karbon ke dalam

6 Salt
hydrogen atoms from other mangkuk pijar. Asid, Bes dan Garam
water molecules. – Complete the circuit and
Beberapa atom oksigen pada record the deflection of The Role of Water in Showing
permukaan bekas beku tidak Acidic and Alkaline Properties
dapat membentuk ikatan
needle in the ammeter.
Lengkapkan litar dan catatkan Peranan Air dalam Sifat Keasidan dan
hidrogen dengan atom-atom 6.1 Kealkalian
hidrogen daripada molekul- pesongan jarum pada ammeter.
molekul air yang lain. – Heat the lead(II) iodide 1. completely, water, hydrogen
– When a wet hand in contact powder until it melts. sepenuhnya, air, hidrogen
with the surface of frozen Panaskan serbuk plumbum(II) 2. partially, water, hydroxide
container, the hydrogen iodida sehingga ia cair. separa, air, hidroksida
atoms will form hydrogen – Record the deflection of 3. turns blue, moist, present
bonds with the oxygen needle in the ammeter again. bertukar biru, basah, hadir
atoms from the ice.
Answers.indd 12 12/10/20 10:57 AM

pH Value 5. potassium chloride, ammonia Neutralisation

6.2 Nilai pH kalium klorida, ammonia 6.7 Peneutralan
6. sodium hydroxide, precipitate
1. natrium hidroksida, mendakan 1. (a) HNO3 + NaOH → NaNO3 +
Colour in Colour H2O
Concentration of Aqueous (b) H+ + OH– → H2O
Colour in distilled in
Indicator acid water alkali
Solutions
6.5 Kepekatan Larutan Akueus MaVa na
Petunjuk Warna di Warna di Warna (c) =
dalam asid dalam air di dalam MbVb nb
suling alkali 1.
Litmus Blue
Ma(125) 1
(a) 40 g dm–3 (b) 0.2 mol dm–3 =
Litmus Biru (0.4)(50) 1
CuSO4 K2SO4
Universal Red
Universal Merah 40 g dm–3 = 0.2 mol dm–3 Ma = 0.16 mol dm–3
= × 174 g mol–1
Methyl orange Orange 160 g mol–1
Metil jingga Jingga = 34.8 g dm–3 Salts, Crystals and Their Uses in
= 0.25 mol dm–3 Daily Life
Phenolphthalein Pink
(c) 50 g dm–3 (d) 0.01 mol dm–3 Garam, Hablur, dan Kegunaan dalam
Fenolftalein Merah
jambu NaOH KMnO4 6.8 Kehidupan Harian
2. (a) H2SO4(aq) → 2H+(aq) + 50 g dm–3 = 0.01 mol dm–3 1.

= (a) Correct / Betul
SO42–(aq) 40 g mol–1 × 158 g mol–1
H2SO4(ak) → 2H (ak) + SO4 (ak)
+ 2– = 1.58 g dm–3 (b) Correct / Betul
= 1.25 mol dm –3
(b) Concentration of H+ (c) Correct / Betul

Kepekatan H+ (e) 83.6 g dm–3 (f) 0.15 mol dm–3
= 2 × 0.60 FeSO4 K2Cr2O7 (d) Wrong / Salah
= 1.2 mol dm–3 83.6 g dm–3 = 0.15 mol dm–3
= (e) Wrong / Salah
(c) pH value of H2SO4 152 g mol–1 × 294 g mol–1
Nilai pH H2SO4 = 44.1 g dm–3 2.
= 0.55 mol dm–3
= –log10 (1.2) Field Usage
= 0.08 Standard Solutions Bidang Kegunaan
3. (a) Concentration of OH– / 6.6 Larutan Piawai
Agriculture – As food
Kepekatan OH– = 3.0 mol dm–3
1. Number of moles of Fe(NO3)2 ammonium additive in the
(b) pOH value of KOH
Bilangan mol Fe(NO3)2 nitrate preparation of
Nilai pOH KOH Pertanian –
(1.0)(500) food.
= –log10 (3.0) = = 0.5 mol ammonium nitrat Sebagai
= 0.5 1000 bahan tambah
(c) pH = 14 – 0.5 Molar mass of Fe(NO3)2 makanan dalam
= 13.5 Jisim molar Fe(NO3)2 penyediaan
= 56 + 2(14) + 6(16) makanan.
Strength of Acids and Alkalis = 180 g mol–1 Medical – Add in

6.3 Kekuatan Asid dan Alkali Mass of Fe(NO3)2 / Jisim Fe(NO3)2 hydrated toothpastes
= 0.5 × 180 = 90 g calcium and water to
Name of
Degree of Concentration of pH Strength 2. M1V1 = M2V2 sulphate prevent tooth
ionisation hydrogen ions value of acid
acid
Nama asid
Darjah Kepekatan ion Nilai Kekuatan (2.0)(150) = M2(150 + 50) Perubatan – decay.
pengionan hidrogen pH asid
M2 = 1.5 mol dm–3 kalsium sulfat Ditambahkan ke
Ethanoic 3. Number of moles of H2SO4 in terhidrat dalam ubat gigi
Partial Low Weak
acid dan air untuk
Asid etanoik
Separa Rendah Lemah beaker A
Bilangan mol untuk H2SO4 dalam bikar A mengelakkan
Hydrochloric kerosakan gigi.
acid Strong (1.5)(200)
Asid
3
Kuat = Food industry To make
hidroklorik 1000
= 0.3 mol – sodium plaster casts
Sulphuric
acid
Complete High
2 chloride for supporting
Lengkap Tinggi
Asid sulfurik Number of moles of H2SO4 in Industri makanan broken bone.
beaker B – natrium klorida Membuat
Chemical Properties of Acids Bilangan mol untuk H2SO4 dalam bikar plaster untuk
and Alkalis B menyokong
6.4 Sifat-sifat Kimia Asid dan Alkali
(2.0)(200)
tulang patah.
=
1. zinc sulphate, hydrogen 1000 Industry – Chemical

zink sulfat, hidrogen = 0.2 mol tin(II) fluoride fertiliser
2. calcium chloride, carbon dioxide Industri – Baja kimia
New concentration of H2SO4
kalsium klorida, karbon dioksida stanum(II) florida
Kepekatan baru H2SO4
3. sodium hydroxide, water (0.3 + 0.2) × 1000
natrium hidroksida, air =
(200 + 100)
4. Ethanoic acid, water
= 1.67 mol dm–3
Asid etanoik, air
Answers.indd 13 12/10/20 10:57 AM

Preparation of Salts Paper 2 (0.2)(30) 1

6.9 Penyediaan Garam =
1. (a) Substance that ionises in Mb(25) 1
Soluble salt / Garam larut air
1. HCl + NaOH → NaCl + H2O water to form hydroxide ion Mb = 0.24 mol dm–3
2. 2HNO3 + CuO → Cu(NO3)2 + H2O Bahan yang mengion dalam air (g) (i) 15 cm3
3. H2SO4 + Zn → ZnSO4 + H2 membentuk ion hidroksida
(ii) – Sulphuric acid is a
4. 2CH3COOH + CaCO3 → strong diprotic acid
(b) P – Ammonia solution
Ca(CH3COO)2 + H2O + CO2 that ionises completely
Larutan ammonia
Insoluble salt / Garam tak larut air in water to produce
Q – Sodium hydroxide solution double concentration of
5. AgNO3 + NaCl → AgCl + NaNO3 Larutan natrium hidroksida
6. Pb(NO3)2 + 2KI → PbI2 + 2KNO3 hydrogen ions.
(c) – Ammonia solution is a weak Asid sulfurik ialah asid
7. Ba(NO3)2 + H2SO4 → BaSO4 +
alkali that ionises partially diprotik kuat yang mengion
2HNO3
in water producing lower sepenuhnya di dalam air
Effect of Heat on Salts concentration of hydroxide menghasilkan dua kali
6.10 Tindakan Haba ke atas Garam ion ganda kepekatan ion
Larutan ammonia ialah alkali hidrogen.
Metal oxide that lemah yang mengion separa – Therefore, volume of
Cation in the salt dalam air menghasilkan sulphuric acid needed
produced Kation yang wujud
Logam oksida yang kepekatan ion hidroksida yang is only half of volume
dalam garam
dihasilkan lebih rendah. of nitric acid needed to
ZnO Zn2+ – The lower concentration of completely neutralise
hydroxide ions, the lower potassium hydroxide
PbO Pb2+ solution.
the pH value.
Fe2O3 Fe3+ Semakin rendah kepekatan ion Oleh itu, isi padu asid
Fe2O3 Fe2+ hidroksida, semakin rendah nilai sulfurik diperlukan hanya
pH. separuh daripada isi padu
CuO Cu2+
(d) (i) NaOH + NH4Cl → NH3 + asid nitrik yang diperlukan
Qualitative Analysis NaCl + H2O untuk meneutralkan
6.11 Analisis Kualitatif (ii) White fume is formed. larutan kalium hidroksida
Wasap putih terbentuk. dengan lengkap.
NaOH(aq) is added NH3(aq) is added (iii) – Insert a moist red 3. (a) (i) Metal element that has
drop by drop until drop by drop until litmus paper into a relatively high density and
excess excess conical flask that is very poisonous at a
NaOH(ak) NH3(ak) very low concentration.
contains the white
ditambahkan titis ditambahkan titis Unsur logam yang
fume.
demi titis sehingga demi titis sehingga mempunyai ketumpatan
berlebihan berlebihan
Masukkan kertas litmus
merah lembap ke dalam relatif yang tinggi dan sangat
Ions Ions beracun pada kepekatan
kelalang kon yang berisi
Observation present Observation present yang sangat rendah.
wasap putih.
Pemerhatian Ion Pemerhatian Ion (ii) Mercury ion, lead(II) ion,
hadir hadir – Red litmus paper turns
blue. iron(II) ion, iron(III) ion
Mg ,2+
Mg ,2+
Ion merkuri, ion plumbum(II),
Kertas litmus merah
Ca2+ Al3+, ion ferum(II), ion ferum(III)
bertukar menjadi biru.
Pb2+ [Any two / Mana-mana dua]
(iv) Ammonia
Zn2+, Zn2+ Ammonia (b) (i) Iron(III) hydroxide
Al3+, Ferum(III) hidroksida
2. (a) Neutralisation
Pb2+ (ii) Blood-red colouration is
Peneutralan
Cu2+ Cu2+ (b) Titration formed.
Fe3+ Fe3+ Pentitratan Warna merah-darah terbentuk.
(c) H+ + OH– → H2O (iii) Fe3+ + 3OH– → Fe(OH)3
(d) Yellow to orange (c) (i) Zn2+
Steps Anion
Kuning ke jingga (ii) – White precipitate is
Langkah-langkah Anion
formed when a few
Sulphate ion (e) When the last drop of nitric
drops of sodium
Ion sulfat acid is added into potassium
hydroxide solution is
Nitrate ion hydroxide solution in the added.
Ion nitrat conical flask, the methyl Mendakan putih terbentuk
Iodide ion orange indicator changes from apabila beberapa titisan
Ion iodida yellow to orange. larutan natrium hidroksida
Apabila titisan terakhir asid nitrik ditambah.
SPM Practice 6 ditambah ke dalam larutan kalium – White precipitate
hidroksida di dalam kelalang kon, dissolves in excess
Paper 1 penunjuk metil jingga berubah sodium hydroxide
1. C 2. B 3. C 4. C 5. C daripada kuning ke jingga. solution forming
6. D 7. C 8. B 9. B 10. C MaVa na colourless solution.
(f) = Mendakan putih larut
11. D 12. B 13. D 14. C 15. C MbVb nb
16. B dalam larutan natrium
Answers.indd 14 12/10/20 10:57 AM

hidroksida berlebihan
(0.5)(27.90) 1 (0.25)(100)
membentuk larutan tak = =
berwarna. Mb(25.00) 2 1000
= 0.025 mol
Mb = 1.12 mol dm–3 – Mole ratio between HCl
Section B / Bahagian B (v) M1V1 = M2V2 and CuCl2
4. (a) (i) – Hydrochloric acid is a (1.12)(10) = M2(10 + 90) Nisbah mol antara HCl
strong monoprotic acid. M2 = 0.112 mol dm–3 dengan CuCl2
Asid hidroklorik ialah asid
(c) (i) – Number of moles of =2:1
monoprotik yang kuat.
sulphuric acid = 0.025 : 0.0125 mol
– Sulphuric acid is a
Bilangan mol asid sulfurik – Mass of CuCl2
strong diprotic acid.
(0.5)(10) Jisim CuCl2
Asid sulfurik ialah asid
= = 0.0125 × [64 + 2(35.5)]
diprotik yang kuat. 1000 = 1.6875 g
(ii)
– Hydrochloric acid = 0.005 mol (ii) – Pour solution Q into an
ionises completely in – Volume of gas formed evaporating dish.
water to form 1 mole of Isi padu gas yang terhasil Tuangkan larutan Q ke
hydrogen ions. = 0.005 × 24 dalam mangkuk penyejat.
Asid hidroklorik mengion = 120 cm3 – Heat solution Q until it
sepenuhnya di dalam air
(ii) – Insert a lighted splinter is saturated.
untuk membentuk 1 mol
into the test tube that Panaskan larutan Q
ion hidrogen.
contains the gas. sehingga tepu.
– The lower the
Masukkan kayu uji – Cool the saturated
concentration of
menyala ke dalam solution Q to room
hydrogen ion, the
tabung uji yang berisi gas temperature.
bigger the pH value.
tersebut. Sejukkan larutan Q yang
Semakin rendah
– A “pop” sound tepu sehingga suhu bilik.
kepekatan ion hidrogen,
produced indicates the – Filter the crystal
semakin besar nilai pH
presence of hydrogen formed, rinse and pat
– Sulphuric acid ionises
gas. dry with a filter paper.
completely in water
Turaskan hablur yang
to form 2 moles of Bunyi “pop” yang terhasil
terbentuk, bilas dan
hydrogen ions. menunjukkan kehadiran
gas hidrogen. keringkan dengan kertas
Asid sulfurik mengion
turas.
sepenuhnya di dalam air
(c) – Solution R: lead(II) nitrate
untuk membentuk 2 mol Section C / Bahagian C
Larutan R: plumbum(II) nitrat
ion hidrogen. 5. (a) – The soil is too acidic.
– Measure and pour 2 cm3 of
– The higher the Tanah itu terlalu berasid.
sodium iodide solution into a
concentration of – Add powdered limestones to
test tube.
hydrogen ion, the neutralise the land.
Sukat dan tuang 2 cm3 larutan
smaller the pH value. Tambahkan serbuk batu kapur
natrium iodida ke dalam tabung
Semakin tinggi kepekatan untuk meneutralkan keasidan
uji.
ion hidrogen, semakin tanah.
– Measure and pour 2 cm3
kecil nilai pH. – The soil is too alkaline.
lead(II) nitrate solution into
(b) (i) Tanah terlalu beralkali.
the same test tube.
– Add compost of dry leaves
Titration Sukat dan tuang 2 cm3 larutan
I II III to treat the basic soil.
Titratan plumbum(II) nitrat ke dalam
Tambahkan kompos daun
tabung uji yang sama.
Volume of kering untuk merawat tanah
– Shake the mixture and a
sulphuric acid beralkali.
yellow precipitate is formed.
needed, cm3 (b) (i)
– Solution P: hydrochloric Goncangkan campuran dan
27.80 27.85 28.05
Isi padu asid acid mendakan kuning terbentuk.
sulfurik yang Larutan P: asid hidroklorik – Name of yellow precipitate:
diperlukan, cm3 – 2HCl + CuO → CuCl2 lead(II) iodide
+ H 2O Nama mendakan kuning:
(ii) H2SO4 + 2KOH → K2SO4
– Name of the salt plumbum(II) iodida
+ 2H2O formed: copper(II)
(iii) Average volume of chloride
sulphuric acid Nama garam yang HOTS Challenge
Isi padu purata asid sulfurik terbentuk: kuprum(II)
yang diperlukan klorida – Neutralisation between hydrochloric
– Colour of the salt acid and ammonia solution produces
27.80 + 27.85 + 28.05
= formed: blue a large amount of heat.
3 Warna garam yang Peneutralan antara asid hidroklorik dan
= 27.90 cm3 terbentuk: biru larutan ammonia menghasilkan tenaga
– Number of moles for haba yang banyak.
MaVa na
(iv) = solution P – The heat produced can hurt the
MbVb nb Bilangan mol larutan P eyeball and causes more pain.
Answers.indd 15 12/10/20 10:57 AM

Haba yang terhasil boleh mencederakan Kadar tindak balas pada minit Paper 2
mata dan lebih menyakitkan. kedua Section A / Bahagian A
– Diluting the acid with distilled water (31 – 16) 1. (a) 2H+ + S2O32– → S + H2O +
does not produce extra heat and =
(120 – 60) SO2
able to rinse away the acid in the
= 0.25 cm3 s–1 (b)
eyeball.
Mencairkan asid dengan air suling tidak (ii) Rate of reaction at 150 s 1
menghasilkan haba yang berlebihan dan Kadar tindak balas pada (s–1)
Time 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05
dapat membilas asid yang terkena pada 150 s
1
mata. (45 – 28) (s–1)
= Masa
(192 – 90)
ER
PT = 0.167 cm3 s–1 (c)
Rate of Reaction Concentration of K2S2O3(aq)
CHA
7 Kadar Tindak Balas Factors Affecting Rate of

Kepekatan K2S2O3(ak)
Reactions
Faktor yang Mempengaruhi Kadar
Determining Rate of Reaction 7.2 Tindak Balas 0.10
7.1 Penentuan Kadar Tindak Balas
1. (a) Size of reactant – smaller,
1. change of reactants or products 0.08
higher.
perubahan bahan tindak balas atau
Saiz bahan tindak balas – lebih
hasil tindak balas
kecil, lebih tinggi 0.06
2. (b) Concentration of reaction –
(a) True / Betul
increases
(b) False / Salah Kepekatan tindak balas –
0.04
(c) True / Betul meningkat

(c) Temperature of reactant – 0.02
(d) True / Betul increases
(e) False / Salah Suhu bahan tindak balas –
0
meningkat 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05
3. (d) Presence of catalyst – Time (s–1)

(a) True / Betul changes Masa (s )
–1
(b) False / Salah Kehadiran mangkin – mengubah (d) The higher the concentration of
(e) Pressure of gaseous reactant potassium thiosulphate solution,
(c) True / Betul – increases the higher the rate of reaction.
(d) True / Betul Tekanan bahan tindak balas dalam Semakin tinggi kepekatan larutan
keadaan gas – meningkat kalium tiosulfat, semakin tinggi
4. (a) CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 kadar tindak balas.
+ H 2O Application of Factors that (e) Time taken / Masa yang diambil
(b) Affect the Rate of Reaction in 1
Daily Life = = 40 s
0.025
Volume of CO2 gas (cm3) Aplikasi Faktor yang Mempengaruhi
Isi padu gas CO2 (cm3) Kadar Tindak dalam Kehidupan (f) Sulphur / Sufur
7.3 Harian 2. (a) 2H+ + Mg → Mg2+ + H2
(b) (i) Set 1:
1. Size of reactants Average rate of reaction
40 Saiz bahan tindak balas
Kadar tindak balas purata
2. Presence of catalyst
Kehadiran mangkin
40
30 = = 20 cm3 min–1
3. Concentration / Kepekatan 2
4. Pressure / Tekanan (ii) Set 2:
20 5. Temperature / Suhu Average rate of reaction
Kadar tindak balas purata
Collision Theory 55
10 7.4 Teori Pelanggaran = = 27.5 cm3 min–1
2
1. tiny and discrete / kecil dan diskrit (c) Rate of reaction for set 2 is
0 2. continuous, collide / berterusan, higher.
30 60 90 120 150 180 210 240
Time taken (s) berlanggar
Kadar tindak balas untuk set 2
Masa yang diambil (s) 3. form and break / membentuk dan
lebih tinggi.
memutuskan
(c) (i) Overall rate of reaction (d) Size of magnesium
4. proper / betul
Kadar tindak balas Saiz magnesium
5. activation energy / tenaga pengaktifan
keseluruhan (e) – In set 2, magnesium powder
6. must / pasti
40 has a bigger total surface
=
180 Paper 1 area.
= 0.22 cm3 s–1 1. D 2. C 3. B 4. A 5. B Dalam set 2, serbuk magnesium
(i) Rate of reaction in 2nd 6. D 7. B 8. B 9. A 10. B mempunyai jumlah luas
minute 11. B 12. C 13. B 14. A permukaan yang lebih besar.
Answers.indd 16 12/10/20 10:57 AM

– Frequency of collision – Bacteria becomes inactive and iron in set II is

between hydrogen ion and at low temperature. higher.
magnesium is higher. Bakteria menjadi tidak aktif pada Frekuensi perlangggaran
Frekuensi perlanggaran suhu rendah. antara ion hidrogen
antara ion hidrogen dengan – Less toxin is produced dengan ferum dalam set II
magnesium lebih tinggi. by bacteria through lebih tinggi.
– Frequency of effective decomposition. – Frequency of effective
collision between hydrogen Kurang toksin dihasilkan oleh collisions between
ion and magnesium is bakteria melalui penguraian. hydrogen ions and iron
higher. – Spoilage of the fish will be in set II is higher.
Frekuensi perlanggaran delayed. Frekuensi perlanggaran
berkesan antara ion hidrogen Kerosakan ikan menjadi lambat. berkesan antara ion
dengan magnesium lebih tinggi. (b) – In a pressure cooker, hidrogen dengan ferum
(f) Copper(II) sulphate cooking liquid vapourises dalam set II lebih tinggi.
Kuprum(II) sulfat very fast to form steam.
Set I and set III
3. (a) (i) Changes of volume of gas Di dalam periuk tekanan, cecair
Set I dan set III
per unit time masakan mengewap dengan
– Rate of reaction in set
Perubahan isi padu gas per sangat pantas menjadi stim.
III is higher than set I.
unit masa – Hot steam with higher
Kadar tindak balas set III
(ii) Hydrogen gas kinetic energy trapped
lebih tinggi daripada set I.
Gas hidrogen inside cooker builds high
– Sulphuric acid in set
(iii) Increases in volume of pressure.
III is aiprotic acid that
hydrogen gas Stim panas dengan tenaga
ionises completely in
Penambahan isi padu gas kinetik yang tinggi terperangkap
water to form double
hidrogen di dalam periuk menghasilkan
concentration of
(iv) – Temperature / Suhu tekanan tinggi.
hydrogen ions.
– Size of reactant – High pressure increases
Asid sulfurik dalam set
Saiz of bahan tindak balas temperature to 121°C in a
III ialah asid diprotik
– Catalyst / Mangkin short time.
yang mengion dengan
(b) – Situation A / Situasi A Tekanan tinggi meningkatkan
lengkap dalam air untuk
– Meat in situation A has suhu kepada 121°C dalam
membentuk dua kali
smaller size, thus it has a jangka masa yang pendek.
ganda kepekatan ion
bigger total surface area. – More heat is absorbed by
hidrogen.
Daging dalam situasi A mempunyai the meat inside the cooker
– Number of hydrogen
saiz yang lebih kecil, maka thus rendang is cooked faster.
ions per unit volume in
jumlah luas permukaannya lebih Lebih banyak tenaga haba
set III is higher.
besar diserap oleh daging di dalam
Bilangan ion hidrogen per
– More heat energy is periuk, maka rendang dimasak
unit isi padu dalam set III
absorbed causing the meat dengan lebih cepat.
lebih tinggi.
to cook faster. (c) (i) Set I – iron(II) chloride /
– Frequency of collisions
Lebih banyak tenaga haba yang ferum(II) klorida
between hydrogen ions
diserap menyebabkan daging Set II – iron(II) sulphate /
and iron in set III is
masak dengan lebih cepat. ferum(II) sulfat
higher.
(c) (ii) Set I and set II
Frekuensi perlangggaran
Set I dan set II
Fast reaction Slow reaction antara ion hidrogen
Tindak balas cepat Tindak balas – Rate of reaction in set
dengan ferum dalam set
perlahan II is higher than set I.
III lebih tinggi.
Kadar tindak balas set II
– Combustion – Photosynthesis – Frequency of effective
lebih tinggi daripada set I.
Pembakaran Fotosintesis collisions between
– Double – Rusting – Temperature of acid in
hydrogen ions and iron
decomposition Pengaratan set II is higher than set
in set III is higher.
reaction I.
Frekuensi perlanggaran
Tindak balas Suhu asid dalam set II
berkesan antara ion
penguraian lebih tinggi daripada set I.
hidrogen dengan ferum
ganda dua – Hydrogen ions in set
dalam set III lebih tinggi.
II have higher kinetic
Section B / Bahagian B energy.
4. (a) – In ice cubes, temperature is Ion hidrogen dalam set II
5. (a) (i) Catalyst is a substance
lower. mempunyai tenaga kinetik
that can change the rate
Dalam ketulan ais, suhu menjadi yang lebih tinggi.
rendah. of a chemical reaction.
– Frequency of collision
between hydrogen ions
Answers.indd 17 12/10/20 10:57 AM

Mangkin ialah bahan yang – More hydrogen ions = 0.05 × 24 = 1.2 dm3
boleh mengubah suatu kadar and zinc achieve the
tindak balas kimia. activation energy.
HOTS Challenge
(ii)
– Action of a catalyst is Lebih banyak ion hidrogen
specific dan zink mencapai tenaga – Condition B / Situasi B
pengaktifan. – Yam that is sliced into thinner pieces
Tindakan mangkin adalah
– Frequency of collisions have smaller size. Thus, larger total
khusus.
between hydrogen ions surface area exposed.
– Only a small amount
and zinc increases. Keladi yang dipotong kepada kepingan
of catalyst is needed Frekuensi perlanggaran yang lebih nipis bersaiz lebih kecil. Maka,
to change the rate of antara ion hidrogen jumlah luas permukaan yang terdedah
reaction. dengan zink meningkat. lebih besar.
Hanya sedikit mangkin – Frequency of effective – Heat will be absorbed faster and
diperlukan untuk collisions between more easily, thus its becomes softer
mengubah kadar tindak
balas.
hydrogen ions and zinc faster.
– Catalyst does not increases. Haba oleh diserap dengan lebih cepat dan
Frekuensi perlanggaran lebih mudah, maka lebih cepat menjadi
chemically change.
berkesan antara ion lembut.
Mangkin tidak berubah hidrogen dengan zink
secara kimia.
– Catalyst may physically
meningkat.
(ii) 2HCl + Zn → ZnCl2 + H2
Manufactured
change.
Mangkin mungkin akan
– Number of moles
ER
Substances in
Bilangan mol PT
berubah secara fizik. (2)(50) Industry
CHA
– Catalyst does not
change the amount of
=
1000
= 0.1 mol
8 Bahan Buatan dalam
Industri
– Mole ratio between HCl
product. and H2
Mangkin tidak mengubah Nisbah mol antara HCl 1. (a) two or more elements, metal
jumlah hasil tindak balas. dua atau lebih unsur, logam
dengan H2
[Any four correct =2:1 (b) harder, different, orderly
answers / Mana-mana = 0.1 : 0.05 keras, berbeza, teratur
empat jawapan yang – Volume of hydrogen gas /
betul] Isi padu gas hidrogen
(iii)
Catalyst Industrial application 2.
Mangkin Aplikasi industri
Alloy Characteristics Usage
Iron powder To increase the rate of Aloi Sifat -sifat Kegunaan
Serbuk ferum production of ammonia
in Haber process.
Untuk meningkatkan kadar
Duralumin – Stronger than pure aluminium – Racing bicycles
Duralumin Lebih kuat daripada aluminium tulen Basikal lumba
penghasilan ammonia
dalam proses Haber. – Not rusting – Body of aeroplanes
Tidak berkarat Badan kapal terbang
Vanadium(V) To increase the rate of
– Low density
oxide production of sulphuric
Ketumpatan rendah
Vanadium(V) acid in Contact process.
oksida Untuk meningkatkan kadar
penghasilan asid sulfurik Pewter – Stronger than pure tin – Decorative items
dalam proses Sentuh. Piuter Lebih kuat daripada timah tulen Barangan perhiasan
Platinum To increase the rate of – Not rusting – Souvenirs
Tidak berkarat Cenderamata
Platinum production of nitric acid
in Oswald process. – Shiny
Berkilat
Untuk meningkatkan kadar
penghasilan asid nitrik
dalam proses Oswald. Bronze – Stronger than pure copper – Medals
Gangsa Lebih kuat daripada kuprum tulen Pingat
(b) (i)
– Copper(II) sulphate
– Not rusting – Statues
solution provides an Tidak berkarat Tugu
alternative pathway – Trophies
with a lower activation Piala
energy.
Larutan kuprum(II) sulfat
menyediakan lintasan Stainless – Stronger than pure iron – Spoons and forks
alternatif dengan tenaga steel Lebih kuat daripada ferum tulen Sudu dan garpu
pengaktifan yang rendah. Keluli – Resistant to corrosion – Surgery tools
nirkarat Tahan kakisan Alatan pembedahan
Answers.indd 18 12/10/20 10:57 AM

Composition of Glass and Its (j) Photochromic glass / Kaca (ii) the cup will have lower
Uses fotokromik coefficient of expansion
8.2 Komposisi Kaca dan Kegunaannya cawan akan mempunyai
3. – Chemically inert / Lengai secara SPM Practice 8 pekali pengembangan yang
kimia Paper 1 rendah
– Electrical insulator / Penebat (iii) the cup becomes
1. C 2. C 3. B 4. B 5. B
elektrik coloured
6. D 7. B 8. A 9. D 10. A
– Heat insulator / Penebat haba 11. B 12. B 13. A 14. B cawan menjadi berwarna
(d) – Bowl / Mangkuk
4. – Pot / Tembikar
Paper 2
Type of (e) Advanced ceramics / Seramik
Usage Section A / Bahagian A
termaju
glass Kegunaan 1. (a) (i) Brass and copper blocks 3. (a) (i) Reinforced concrete /
Jenis kaca
Blok loyang dan kuprum
Konkrit diperkukuhkan
Fused glass To make prism (ii) Diameter of dent formed
Kaca silika Membuat prisma (ii) – Cement / Simen
Diameter lekuk yang terbentuk
– Sand / Pasir
terlakur
(iii) 1 kg weight / 50 cm height – Pebbles / Batu kelikir
Borosilicate To make Pemberat 1 kg / Ketinggian
– Steel / Keluli
glass laboratory 50 cm
Kaca (b) (i) Fibre glass / Kaca gentian
glassware (b) Alloy is harder than pure metal.
borosilikat Membuat radas (ii) Fibre optic / Gentian optik
Aloi lebih keras daripada logam (iii) Photochromic glass / Kaca
kaca makmal
tulen.
fotokromik
Soda lime To make glass (c) (i) Brass / Loyang (iv) Superconductor /
glass bottle (ii) – Zinc atoms occupy
Kaca soda Membuat bekas Superkonduktor
empty space in
kapur kaca
between copper atoms. Section B / Bahagian B
Lead crystal To make Atom zink memenuhi
4. (a) (i) Alloy is a mixture of two
glass telescope lense ruang kosong di antara
Kaca Membuat kanta or more elements of which
atom-atom kuprum.
plumbum teleskop the main element is metal.
– Zinc atoms prevent Aloi merupakan campuran
5. – Chemically inert / Lengai secara the copper layers from dua atau lebih unsur dengan
kimia sliding over easily. unsur utamanya ialah logam.
– Heat insulator / Penebat haba Atom zink mengelakkan (ii) X – Copper / Kuprum
– High heat resistance / Rintangan lapisan kuprum daripada
Y – Zinc / Zink
haba tinggi tergelongsor di antara satu
(iii) – More shiny surface /
6. (a) Kaolin, water, high sama lain dengan mudah.
Permukaan yang lebih berkilat
Kaolin, air, tinggi (d) (i) 30% zinc dan 70% copper – Not corrode easily / Tidak
(b) Advanced ceramics 30% zink dan 70% kuprum
mudah terkakis
Seramik termaju (ii) To make musical (iv) padlock / mangga, doorknob /
(c) Silicon carbide, thermal shock, instrument / padlock tombol pintu
heat Untuk membuat alat muzik /
(v) – Atomic size of zinc is
Silikon karbida, kejutan terma, mangga
different from the atomic
haba (e) When a 1 kg weight is size of copper.
Composite Materials and Its dropped on to the steel ball Saiz atom zink berbeza dengan
Importance bearing on the brass block, a saiz atom kuprum.
8.4 Bahan Komposit dan Kepentingannya smaller dent is formed. – Inserted zinc atom disrupts
Apabila satu 1 kg dijatuhkan ke the orderly arrangement of
7. (a) Reinforced concrete / Konkrit
atas bebola keluli yang berada di
diperkukuhkan copper layers.
atas blok loyang, satu lekuk yang
(b) Fibre glass / Gentian kaca Atom zink yang dimasukkan
lebih kecil terbentuk.
(c) Fibre glass / Gentian kaca akan mengganggu susunan
2. (a) (i) Silica lapisan kuprum yang teratur.
(d) Superconductor /
Silika
– When external force is
Superkonduktor
(ii) Aluminium silicate / Kaolin applied, copper layers are
(e) Photochromic glass / Kaca
Aluminium silikat / Kaolin
fotokromik harder to slide over from
(b) – Water proof / Kalis air each other.
(f) Reinforced concrete / Konkrit
– Chemically inert / Lengai Apabila daya luar dikenakan,
diperkukuhkan
secara kimia
(g) Fibre optics / Gentian optik lapisan kuprum sukar untuk
(c) (i) the cup will darken when menggelongsor di antara satu
(h) Superconductor /
exposed to sunlight sama lain.
Superkonduktor
cawan akan menjadi gelap
(i) Fibre optics / Gentian optik
apabila terdedah kepada
cahaya matahari
Answers.indd 19 12/10/20 10:57 AM

(b) elektron-elektron dari satu Untuk superkonduktor,

atom ke atom yang lain tanpa rintangan berkurang
Manufactured rintangan. apabila suhu menurun.
material in (ii)
– Ceramic yttrium barium – When superconductor
Name Use copper oxide (YBCO) reaches critical
industry Nama Kegunaan
Bahan buatan Seramik itrium barium temperature (TC), its
industri kuprum oksida (YBCO) resistance becomes
– Ceramic bismuth zero.
strontium calcium Apabila superkonduktor
A Borosilicate To make copper oxide (BSCCO) mencapai suhu kritikal
glass boiling Seramik bismut strontium (TC), rintangannya
Kaca tubes / kalsium kuprum oksida menjadi sifar.
borosilikat cookware (BSCCO) – This is due to the
Untuk (iii) – For a non- motion of magnetic
membuat superconductor metal, vortices in the
tabung resistance drops when electronic superfluid
didih / temperature drops. that dissipates some of
peralatan the energy carried by
Untuk logam bukan
masak current.
superkonduktor, rintangan
berkurang apabila suhu Ini adalah disebabkan
B Ceramic To make menurun. oleh gerakan vorteks
Seramik – However, the magnetik dalam
the
resistance does not elektronik bendalir lampu
internal yang menghilangkan
wall of drop until zero.
Walau bagaimanapun, sebahagian tenaga yang
furnace dibawa oleh arus.
Untuk rintangan tidak berkurang
sehingga sifar. – When current is
membuat sufficiently small,
lapisan – This is because
electrons in non- the vortices to be
dalam
superconductor metal stationary, known
dinding
collide with ions as vortex glass and
relau
increasing the difficulty resistance will vanish.
for current to flow, thus Apabila arus cukup
C Fiber glass To make creating resistance. kecil, vorteks menjadi
Kaca gentian helmets Ini adalah kerana elektron- pegun, yang juga dikenali
Untuk elektron dalam logam sebagai kaca vorteks dan
membuat bukan superkonduktor rintangan akan lenyap.
topi keledar berlanggar dengan ion- (iv) – Cool substance in
ion dan meningkatkan liquid nitrogen
kesukaran pengaliran Sejukkan bahan dalam
D Bronze To make cecair nitrogen
Gangsa medals / arus elektrik, maka
mewujudkan rintangan. – Cool substance in
statues liquid helium
Untuk – For superconductor,
resistance drops when Sejukkan bahan dalam
membuat cecair helium
pingat / temperature drops too.
tugu
(b)
(c) (i)
– Resistant to thermal Fields Usage
shock Bidang Kegunaan
Tahan kejutan terma – Transportation – Magnetic levitation: Train can float on a strong
– High resistance to heat Pengangkutan superconducting magnet by reducing friction between train
Rintangan tinggi terhadap
and its rails.
haba
Apungan magnet: Kereta api boleh terapung di atas
(ii) – Disc cutter / cakera
pemotong
magnet superkonduktor dengan kuat yang mengurangkan
– Tungsten carbide ring / geseran di antara kereta api dengan relnya.
Cincin tungsten karbida – Medical care – MRI scanner uses a superconducting magnet by creating a
Rawatan magnetic field that allows high-quality imaging.
Section C / Bahagian C perubatan Pengimbas MRI menggunakan magnet superkonduktor
5. (a) (i) Superconductor is a dengan mewujudkan medan magnet yang membolehkan
material that can conduct pengimejan berkualiti tinggi.
electricity or transport
electrons from one atom – Environment – Superconducting magnetic energy storage (SMES) stores
to another atom with no and energy energy in the magnetic field created by the flow of direct
resistance. Persekitaran dan current in a superconducting coil.
Superkonduktor ialah bahan tenaga Penyimpanan tenaga magnetik superkonduktor. (SMES)
yang boleh mengkonduksikan menyimpan tenaga dalam medan magnet yang dicipta oleh
elektrik atau mengalirkan aliran arus terus dalam gegelung superkonduktor.
Answers.indd 20 12/10/20 10:57 AM

– Soluble in water
– Information – Superconducting computing uses a single flux quanta
and (SFQ), ultrafast switch and zero-resistance wires to Larut di dalam air
electronics encode, process and transport data. – Insoluble in organic
Maklumat dan Pengkomputeran superkonduktor menggunakan fluks solvent
elektronik kuanta tunggal (SFQ), suis ultralaju dan wayar rintangan Tidak larut di dalam
sifar untuk mengekod, memproses dan menghantar data. pelarut organik
– Can conduct electricity
Dalam bikar B, larutan in molten or aqueous
HOTS Challenge natrium hidroksida yang solution
– Stainless steel is an alloy with 8% terbentuk adalah alkali Boleh mengkonduksikan
chromium. monoprotik yang kuat elektrik di dalam leburan
Keluli nirkarat merupakan aloi yang – that ionises completely atau larutan akueus
mengandungi 8% kromium. in water to produce [Any two / Mana-mana
– When exposed to air, the chromium higher concentration of dua]
in the steel will form a film of hydroxide ions. (c) (i) P and Q
yang mengion secara P dan Q
chromium oxide, which is non-toxic,
lengkap di dalam air untuk (ii) Cobalt-60 and iodine-131
on the surface.
menghasilkan kepekatan Kobalt-60 dan iodin-131
Apabila terdedah dengan udara, kromium
ion hidroksida yang tinggi.
5. (a) – Number of moles of nitric
di dalam keluli akan membentuk satu acid / Bilangan mol asid nitrik
lapisan kromium oksida yang tidak – The higher the
(0.5)(100)
beracun di permukaannya. concentration of =
hydroxide ions, the 1000
– This layer of chromium oxide
higher the pH value. = 0.05 mol
protects the scratched steel from
Semakin tinggi kepekatan – Mole ratio between nitric
rusting even when exposed to air acid and hydrogen gas /
and moisture. ion hidroksida, semakin
Nisbah mol antara asid nitrik
Lapisan kromium oksida ini melindungi tinggi nilai pH. gas hidrogen
keluli yang tercalar daripada berkarat 3. (a) Alkali metal / Logam alkali =2:1
walaupun terdedah kepada udara dan (b) Hydroxide ions presents. / Ion = 0.05 : 0.025
lembapan. hidroksida hadir. – Volume of hydrogen gas at
(c) (i) More reactive than X STP / Isi padu gas hidrogen
Lebih reaktif berbanding X pada STP
SPM Year-End Assessment
(ii)
– Atomic size of Y is = 0.025 × 22.4
Paper 1 larger than X. = 0.56 dm3
Saiz atom Y lebih besar (b) (i) Rate of reaction for
1. C 2. B 3. B 4. B 5. C
daripada X. Experiment 3 is higher
6. A 7. D 8. C 9. C 10. D
– Electrostatic force of than Experiment 2.
11. C 12. C 13. D 14. D 15. B
attraction between Kadar tindak balas
16. C 17. D 18. C 19. C 20. C Eksperimen 3 lebih tinggi
21. D 22. D 23. A 24. A 25. C nucleus and electron Y
berbanding Eksperimen 2.
26. C 27. C 28. B 29. D 30. B is weaker. (ii) – In Experiment 3, the
31. C 32. B 33. B 34. D 35. D Daya tarikan elektrostatik higher temperature of
36. D 37. D 38. B 39. A 40. B antara nukleus dengan nitric acid increases
elektron Y lebih lemah. the kinetic energy of
Paper 2
– Ability of atom Y to hydrogen ions.
release electron is Dalam Eksperimen 3,
higher. suhu yang lebih tinggi
1. (a) 2
Keupayaan atom Y untuk meningkatkan tenaga
(b) 35 37
Cl – 75%, 17 Cl – 25%
17 melepaskan elektron lebih kinetik ion-ion hidrogen.
(c) 17 tinggi. – Frequency of collisions
[(35 × 75) + (37 × 25)] 4. (a) (i) 2R + 2H2O → 2ROH + H2 between hydrogen ions
(d)
100 (ii) Hydroxide, OH– ion and zinc is higher.
= 35.5 presents. Frekuensi perlanggaran
2. (a) P – Distilled water / Air suling antara ion-ion hidrogen
Ion hidroksida, OH– hadir. dengan zink lebih tinggi.
Q – Tetrachloromethane / (b) (i) Ionic compound / Sebatian – Frequency of effective
Tetraklorometana ion collisions between
(b) (i) Beaker / Bikar A: pH 8–9 (ii) Electrostatic force of hydrogen ions and zinc
Beaker / Bikar B: pH attraction / Daya tarikan is higher.
12–13 elektrostatik Frekuensi perlanggaran
(ii) – In beaker B, sodium (iii) – Have high melting berkesan antara ion-ion
hydroxide solution point and boiling point hidrogen dengan zink lebih
formed is a strong Mempunyai takat lebur tinggi.
monoprotic alkali dan takat didih yang tinggi
(iii) Temperature / Suhu
Answers.indd 21 12/10/20 10:57 AM

6. (a) 2H+ + CaCO3 → Ca2+ + H2O + P2 – Correct label for copper – Atom D has the strongest
CO2 (original atom) and zinc electrostatic force of
(b) Carbon dioxide / Karbon (inserted atom). attraction to pull electrons
dioksida Label yang betul untuk nearest to the nucleus.
(c) – Number of moles of 10 g kuprum (atom asal) dan zink Atom D mempunyai daya
calcium carbonate (atom yang dimasukkan). tarikan elektrostatik yang paling
Bilangan mol 10 g kalsium kuat untuk menarik elektron
Cu
karbonat paling dekat dengan nukleus.
10 – Atom E is the biggest
= Zn
[40 + 12 + 3(16)] among the rest
Atom E adalah paling besar
= 0.1 mol antara semua
– Unreacted mass of calcium Pure copper Brass
Kuprum tulen Gangsa – because it has four
carbonate electron-filled shells.
Jisim kalsium karbonat yang (b) W – Tin / Stanum (reject / tidak
kerana mempunyai empat
belum bertindak balas diterima: Sn)
petala berisi elektron.
= (0.1 – 0.05) × 100 X – Carbon / Karbon (reject /
(b) (i)– A
= 5 g tidak diterima: C)
– Atom A has achieved
(d) (i) 2HCl + CaCO3 → CaCl2 + (c) – Inserted atom has different the most stable octet
CO2 + H2O atomic sizes than pure electron arrangement.
(ii) – Mole ratio between metal / copper. Atom A telah mencapai
CaCO3 and HCl Atom yang dimasukkan susunan elektron oktet
Nisbah mol di antara mempunyai saiz atom berbeza yang stabil.
CaCO3 dengan HCl daripada logam / kuprum tulen.
– It does not receive,
= 1 : 2 – Orderly arrangement of release or share
= 0.05 : 0.1 atomic layers in pure metal / electrons with other
– Volume of hydrochloric copper is disrupted. elements.
acid needed Susunan lapisan atom yang Ia tidak menerima,
Isi padu asid hidroklorik teratur dalam logam / kuprum
menderma atau berkongsi
yang diperlukan tulen terganggu.
elektron dengan unsur-
(0.1)(1000) – When external force is unsur lain.
= applied, atomic layers are (ii) – Elements: B and D
2
hard to slide over. Unsur: B dan D
= 50 cm3 Apabila daya luar dikenakan,
7. (a) (i) Heat decomposition / – Electron arrangement
lapisan atom susah untuk
Penguraian haba
of atom B is 2.8.2.
tergelongsor.
Susunan elektron atom B
(ii) P – copper(II) carbonate / (d) – To increase hardness / ialah 2.8.2.
kuprum(II) karbonat strength – Atom B releases two
Q – copper(II) oxide / Untuk menambahkan kekerasan electrons to achieve a
kuprum(II) oksida / kekuatan
stable octet electron
R – carbon dioxide / – To improve the appearance arrangement forming
karbon dioksida Untuk memperbaiki penampilan B2+ ion.
(b) (i) Copper(II) chloride / – To increase resistance Atom B membebaskan
Kuprum(II) klorida towards corrosion dua elektron untuk
(ii)
– Number of moles of Untuk menambahkan daya mencapai susunan
HCl / Bilangan mol HCl tahanan terhadap kakisan elektron oktet yang stabil
(1)(100) [Any two answers / mana – membentuk ion B2+.
= mana dua jawapan] – Electron arrangement
1000 of atom D is 2.8.7.
= 0.1 mol
Section B / Bahagian B Susunan elektron atom D
– Mole ratio between HCl 9. (a) – A, D, C, B, E ialah 2.8.7.
and CuCl2 / Nisbah mol – Atomic size of atom A is the – Atom D receives an
antara HCl dengan CuCl2 smallest electron to achieve a
= 2 : 1 Saiz atom A paling kecil stable octet electron
= 0.1 : 0.05 mol – because it only has two arrangement forming
– Mass of salt, CuCl2 electron-filled shells.
formed / Jisim garam, D– ion.
kerana mempunyai dua petala Atom D menerima satu
CuCl2 terbentuk berisi elektron.
= 0.05 × [64 + 2(35.5)] elektron untuk mencapai
– Between atoms B, C and D, susunan elektron oktet
= 6.75 g atom D is smaller than atom yang stabil membentuk ion
8. (a) P1 – Correct drawing of C and atom C is smaller D-.
atomic size in pure than atom B. – Ion B2+ is attracted
copper and brass. Antara atom B, C dan D, atom to ion D– by strong
Lukisan yang betul untuk D lebih kecil daripada atom C electrostatic force
saiz atom dalam kuprum dan atom C lebih kecil daripada
forming ionic
tulen dan loyang. atom B.
compound BD2.
Answers.indd 22 12/10/20 10:58 AM

Ion B2+ tertarik kepada – Size of calcium – Frequency of effective

ion D– oleh daya tarikan carbonate used in set collisions between
elektrostatik yang kuat II is smaller than set I. hydrogen ion and
membentuk sebatian ion calcium carbonate is
Saiz kalsium karbonat
BD2.
yang digunakan dalam set higher in set III than
– Drawing of electron II lebih kecil berbanding set II.
shells with number of set I. Frekuensi perlanggaran
electrons in each shell. – More total surface area berkesan antara ion
Lukisan petala elektron exposed in set II than hidrogen dengan kalsium
serta bilangan elektron set I. karbonat lebih tinggi di set
dalam setiap petala. III berbanding set II.
Lebih banyak jumlah luas
– Arrangement of permukaan yang terdedah (c) – Add copper(II) sulphate
anion and cation with dalam set II berbanding solution as catalyst.
charges. set I. Tambahkan larutan kuprum(II)
Susunan anion dan kation – Frequency of collisions sulfat sebagai mangkin.
serta cas. between hydrogen ion – Catalyst provides alternative
- - and calcium carbonate pathway with lower
2+
is higher in set II than activation energy.
D B D set I. Mangkin menyediakan lintasan
Frekuensi perlanggaran alternatif dengan tenaga
antara ion hidrogen pengaktifan yang lebih rendah.
dengan kalsium karbonat – More hydrogen ions and
(iii) – Has high melting and lebih tinggi dalam set II calcium carbonate achieve
boiling point berbanding set I. the activation energy.
Mempunyai takat lebur – Frequency of effective
dan takat didih yang tinggi Lebih banyak ion hidrogen dan
collisions between kalsium karbonat mencapai
– Can dissolve in water hydrogen ion and tenaga pengaktifan.
Boleh larut dalam air calcium carbonate is – Frequency of collisions
– Cannot dissolve in higher in set II than set between hydrogen ion and
organic solvent I.
calcium carbonate is higher.
Tidak boleh larut dalam Frekuensi perlanggaran
berkesan antara ion
Frekuensi perlanggaran antara
pelarut organik
ion hidrogen dengan kalsium
– Can conduct electricity hidrogen dengan kalsium
karbonat lebih tinggi.
in molten or aqueous karbonat lebih tinggi di set
II berbanding set I.
– Frequency of effective
solution collisions between hydrogen
Boleh mengkonduksikan
(ii)
– Rate of reaction in set
III is higher than set II. ion and calcium carbonate
elektrik dalam leburan
Kadar tindak balas set III is higher.
atau larutan akeues
lebih tinggi berbanding set Frekuensi perlanggaran
[Any two / Mana-mana
II. berkesan antara ion hidrogen
dua] dengan kalsium karbonat lebih
– Temperature of
10. (a) – Chickens in Diagram 10.1 / sulphuric acid used in tinggi.
cooked by Mirah. set III is higher than
Ayam dalam Rajah 10.1 / yang set II. Section C / Bahagian C
di masak oleh Mirah. Suhu asid sulfurik yang 11. (a) (i) – Substance produced
– Mirah cut the chickens into digunakan dalam set III in a neutralisation
smaller pieces. lebih tinggi berbanding set reaction
Mirah memotong ayam kepada II. Bahan yang dihasilkan
saiz yang lebih kecil. – Reacting particles in dalam tindak balas
– Smaller size of chickens set III have higher peneutralan
have larger total surface kinetic energy than set – When the hydrogen
area. II. ion, H+, in an acid is
Saiz ayam yang lebih kecil Zarah-zarah yang
replaced by metal or
mempunyai jumlah luas bertindak balas dalam
ammonium ion.
permukaan yang lebih besar. set II mempunyai tenaga
kinetic yang lebih tinggi
Apabila ion hidrogen, H+,
– More heat is absorbed by dalam asid digantikan
berbanding set II.
the chickens easily. dengan logam atau ion
– Frequency of collisions
Lebih banyak tenaga haba ammonium.
between hydrogen ion
mudah diserap ke dalam ayam. (ii)
– Soluble salt is a salt
and calcium carbonate
– Cooking time becomes is higher in set III than that is soluble in water.
shorter. set II. Garam terlarut ialah garam
Masa untuk memasak menjadi Frekuensi perlanggaran yang larut di dalam air.
lebih pendek. di antara ion hidrogen – Insoluble salt is a salt
(b) (i) – Rate of reaction in set dengan kalsium karbonat that does not dissolve
II is higher than set I. lebih tinggi dalam set III in water.
Kadar tindak balas set II berbanding set II. Garam tak terlarut ialah
lebih tinggi berbanding set garam yang tidak larut di
I. dalam air.
Answers.indd 23 12/10/20 10:58 AM

(b) – Iron(II) oxide powder is – FeO(s) + H2SO4(aq) → – White precipitate that is

added to 50 cm3 of 1.0 mol FeSO4(aq) + H2O(l) soluble in excess ammonia
dm–3 sulphuric acid in a FeO(p) + H2SO4(ak) → solution is formed.
beaker until excess. FeSO4(ak) + H2O(ce) Mendakan putih yang larut
Serbuk ferum(II) oksida (c) – Pour 50 cm3 of distilled dalam larutan ammonia
ditambah kepada 50 cm3 asid water in to a beaker that berlebihan terbentuk.
sulfurik 1.0 mol dm–3 di dalam contains zinc sulphate – The observations confirm
bikar sehingga berlebihan. crystals and stir until it the presence of Zn2+ ion.
– The mixture is stirred well dissolves. Pemerhatian mengesahkan
and heated. Tuangkan 50 cm3 air suling ke kehadiran ion Zn2+.
Campuran dikacau dengan baik dalam bikar yang berisi hablur
– Pour 2 cm3 of zinc sulphate
dan dipanaskan. zink sulfat dan kacau sehingga solution into another test
– Iron(II) oxide is added until it larut. tube followed with 2 cm3 of
no longer dissolves. – Pour 5 cm3 of zinc sulphate dilute hydrochloric acid and
Ferum(II) oksida ditambah solution into a test tube 2 cm3 of barium chloride
sehingga tidak lagi larut. followed with a few drops of solution.
– The content is filtered. sodium hydroxide solution. Tuangkan 2 cm3 larutan zink
Kandungan itu ditapis. Tuangkan 5 cm3 larutan zink sulfat ke dalam tabung uji
– The filtrate is heated in an sulfat ke dalam tabung uji diikuti lain diikuti dengan 2 cm3 asid
dengan beberapa titis larutan hidroklorik cair dan 2 cm3
1
evaporating dish until of natrium hidroksida. larutan barium klorida.
3 – White precipitate that is
its initial quantity. – White precipitate formed
Hasil turasan dipanaskan dalam soluble in excess sodium confirms the presence of
1 hydroxide solution is SO42– ion.
mangkuk penyejat sehingga formed. Mendakan putih yang terbentuk
daripada kuantiti awalnya. 3
Mendakan putih yang larut mengesahkan kehadiran ion
– The hot saturated solution is dalam larutan natrium hidroksida SO42–.
then allowed to cool to room berlebihan terbentuk.
temperature. – Pour 5 cm3 of zinc sulphate
Larutan tepu yang panas itu solution into another test
kemudiannya dibiarkan sejuk tube followed with a few
hingga suhu bilik. drops of ammonia solution.
– The crystals formed are Tuangkan 5 cm3 larutan zink
dried between two filter sulfat ke dalam tabung uji lain
papers. diikuti dengan beberapa titis
Kristal yang dikeringkan di larutan ammonia.
antara dua kertas turas.
Answers.indd 24 12/10/20 10:58 AM

Pelangi Form 4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pelangi Form 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Contents

ER 3.4 Chemical Equation 24

2 Jirim dan Struktur Atom 4.4 Elements in Group 1 35

3 Formula and Equation

Contents.indd 2 12/10/20 5:04 PM

Lembaran PBD Answers for Lembaran PBD

Contents.indd 3 12/10/20 5:04 PM

Pupil’s name: ................................................................. Class: ..............................................

Rekod Pencapaian.indd 4 12/10/20 11:04 AM

3 Recall knowledge and basic skills on mole concept,

Rekod Pencapaian.indd 5 12/10/20 11:04 AM

Analyse knowledge on mole, chemical formulae

Evaluate knowledge on mole concept, chemical

Invent by applying the knowledge on mole concept,

Recall knowledge and basic skills about the Periodic

Understand and explain the Periodic Table of

Apply knowledge about Periodic Table of Elements

Evaluate knowledge about Periodic Table of Elements

Rekod Pencapaian.indd 6 12/10/20 11:04 AM

Recall knowledge and basic skills on chemical bonds.

6 Recall knowledge and basic skills on acids, bases and

Rekod Pencapaian.indd 7 12/10/20 11:04 AM

Understand and explain rate of reaction.

Apply knowledge on the rate of reaction to explain

Evaluate knowledge on rate of reaction in the

Rekod Pencapaian.indd 8 12/10/20 11:04 AM

Recall knowledge and basic skills about

Rekod Pencapaian.indd 9 12/10/20 11:04 AM

Alkali Alkaline Halogens Inert

• Chemistry is the study of composition, structure, properties and Safety equipment

Type of substance Contribution

Making observations Making an inference Identifying the problem

Planning an experiment Collecting data Interpreting data

Making a conclusion Preparing a report

1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Chapter 1.indd 1 12/10/20 4:15 PM

Development in Chemistry Field and Its Importance in Daily life

1. Chemistry is the study of , structure, properties and interaction of .

2. State four fields of Chemistry. / Nyatakan empat bidang kimia. TP 1

3. Table 1 shows the examples of chemicals used as our household products.

(a) Detergent • Breaks down surface tension between water and .

(b) Paracetamol • A type of medicine that is used to reduce .

(c) Salt • Commonly used in cooking.

4. State three careers that need the knowledge of chemistry. TP 3

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

Chapter 1.indd 2 12/10/20 4:15 PM

Scientific Investigation in Chemistry

1. Scientific method is a used to solve problems using the knowledge of science.

Making observations Identifying the problem

(b) (c) (d)

Usage, Management and Handling of Apparatus and Materials

Emergency Management Procedure in the Laboratory

2. Avoid other students from the accident side.

3. Stops the spill from to other areas by using to border it.

4. Clean the chemical .

3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Chapter 1.indd 3 12/10/20 4:15 PM

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 4

Chapter 1.indd 4 12/10/20 4:15 PM

Menjalankan ekskerimen 9. What is the most suitable

5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Chapter 1.indd 5 12/10/20 4:15 PM

(a) State the problem statement for this investigation.