VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

VIỆN CƠ HỌC

ĐẶC TẢ
PHẦN MỀM CẢNH BÁO VÀ DỰ BÁO LŨ LƯU VỰC
SÔNG TÍCH-BÙI

SẢN PHẨM CỦA ĐỀ TÀI

Đề tài: 01C-07/-1-2016-3
“Ứng dụng Công nghệ thông tin xây dựng mô hình
hỗ trợ công tác dự báo lũ trên sông và cảnh báo
ngập lụt lưu vực sông Tích-sông Bùi”

Đơn vị chủ trì: Viện Cơ học, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam
Chủ nhiệm: TS. Nguyễn Tiến Cường
Trưởng phòng Thủy động lực và Giảm nhẹ thiên tai

Hà Nội, tháng 11 năm 2018

 MỤC LỤC

1. Giới thiêu về phần mềm

2. Chức năng của phần mềm
3. Bộ cài đặt phần mềm
4. Cấu trúc phần mềm

4.1. Giao diện chung ban đầu

4.2. Bản đồ trực tuyến

4..3. Các chương trình tính toán

4.4. Cơ sở dữ liệu
1. Giới thiệu về phần mềm:
Phần mềm “Cảnh báo, dự bão lũ trên lưu vực sông Tích-Bùi” là sản phẩm của
đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp thành phố Hà Nội mã số 01C-07/1-
2016-3 do Viện Cơ học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam chủ
trì thực hiện.
Phần mềm là sự kế thừa phát triển trên cơ sở kết hợp các kết quả nghiên cứu đã
có trước đây của Viện Cơ học và tích hợp lại để tạo nên một công cụ hữu dụng hỗ trợ
công tác dự báo, cảnh báo lũ lụt trên lưu vực sông Tích-Bùi cũng như nghiên cứu về
lưu vực sông này phụ vụ quy hoạch phát triển vùng hoặc tìm kiếm giải pháp chỉnh trị
sông.
Phần mềm được đóng gói trong một bộ cài đặt có kích thước khoảng 150MB đã
bao gồm các thư viện kèm theo và các kịch bản tính toán lũ. Phần mềm có thể chậy
trên hầu hết các máy tính có cấu hình vừa phải sử dụng hệ điều hành Windows của
hãng Microsoft (WinXP, Win7, Win8, Win10 và Windows Server). Các thư viện sử
dụng là thư viện mã nguồn mở nên không cần mua bản quyền sử dụng kèm theo phần
mềm.
Phần mềm được tối ưu hóa tính trong lập trình để khai thác hiệu quả các tài
nguyên của máy tính được cài đặt.
2. Chức năng của phần mềm:
Chức năng chính của phần mềm là hỗ trợ cảnh báo và dự báo tình trạng lũ lụt trong
sông và lưu vực sông Tích-Bùi. Chức năng này được thực hiện thông qua các kết quả
tính toán cảu phần mềm bao gồm:
- Dự báo mực nước ở bất kỳ vị trí nào trong hệ thống sông trước 24 tiếng theo
ốp thời gian 1 giờ hoặc 3 giờ hoặc 6 giờ.
- Cảnh báo vị trí nước tràn đê trên hệ thống sông
- Cảnh báo khu vực ngập, độ sâu ngập, diện tích ngập và thời gian bắt đầu ngập
đối với toàn bộ lưu vực sông Tích-Bùi.
- Cho phép tra cứu thông tin về khí tượng thủy văn của các trạm thuuocj mạng
lưới quan trắc quốc gia trực tiếp ảnh hưởng đến lưu vực.
- Có thể sử dụng tính toán các kịch bản phục vụ công tác quy hoạch phát triển
vùng cũng như chỉnh trị dòng sông.
3. Bộ cài đặt phần mềm:

Phần mềm được đóng gói thành bộ cài đặt. Bộ cài đặt phần mềm có kèm theo
hướng dẫn sử dụng và các phần mềm của bên thứ ba. Bộ cài đặt gồm có 4 tệp là:
- Tệp “TichsBuiSetup.exe”: đây là chương trình chính của bộ cài đặt
- Tệp “Huongdansudung.pdf”: đây là tệp hướng dẫn sử dụng phần mềm
- Tệp “R-3.5.1-win.exe” là bộ cài đặt thư viện hỗ trợ cho mô đun tính toán của
mô hình học máy.
 - Tệp “dotNetFx40_Full_x86_64+4.0.30319.exe” là bộ cài đặt hỗ trợ mô đun
giao diện của phần mềm.

Hình 1: Các tệp dữ liệu trong bộ cài đạt của phần mềm
Hình 1 trên đây là thư mực chứa các tệp dữ liệu của bộ cài đặt. Tổng dung lượng
bộ cài đặt khoảng 150MB. Trong đó file cài đặt phần mềm và hướng dẫn sử dụng
chiếm khoảng 22MB còn lại là các bộ cài đặt của bên thứ ba. Các bộ cài đặt của bên
thứ ba đều là những phần mềm miễn phí.
Để cài đặt phần mềm chỉ cần chạy file “TichBuiSetup.exe” và làm theo hướng
dẫn. Khi chạy phần mềm cần đăng nhập với Tên sử dụng và Mật khẩu đều là “a”.

4. Cấu trúc phần mềm:

Phần mềm dược thiết kế theo các tab, mỗi tab trên giao diện chính thực hiện
một chức năng hoặc nhóm chức năng của phần mềm.
4.1. Giao diện chung ban đầu:
Giao diện chung ban đầu của phần mềm như trong Hình 2 gồm có phần Menu
và thanh công cụ và vùng hiển thị thông tin
- Trên Menu có mục “Hệ thống” và “Trợ giúp”
- Trên thanh công cụ có bốn lựa chọn ứng với 4 chức năng chính của phần
mềm
- Vùng hiển thị thông tin: trong giao diện chính hiện thị bản đồ mạng sông và
hệ thống các ô chứa của vùng tính toán. Giao diện này sử dụng công nghệ
WinGIS nên có thể phóng to, thu nhỏ cũng như tra cứu các thông tin các đối
tượng trong bản đồ hiển thị.
 Hình 2: Giao diện sử dụng WinGIS của phần mềm
4.2. Bản đồ trực tuyến:
Nếu máy tính có kết nối internet, hệ thống bản đồ GEOMAP sẽ hiển thị bản
đồ trực tuyến của lưu vực Tích Bùi để cho người dùng có thể nhìn toàn cảnh về hệ
thống vùng có dữ liệu được quản lý bởi chương trình như trong Hình 3 dưới đây.

Hình 3: Bản đồ Google Map lưu vực sông Tích-Bùi

4.3. Các chương trình tính toán:
Khi lựa chọn phần Tính toán thì giao diện của ohaanf mềm sẽ hiển thị như Hình
4. Bên trái cửa sổ là các phương án tính toán đã dduwwocj thiết lập sẵn. Còn bên phải
cửa sổ là một bảng gồm có 4 tab tương ứng với 4 chức năng khác nhau.
- Tab “Tham số phương án” hiển thị các thông tin về phương án tính như thời
gian bắt đầu, thời gian kết thúc, số mặt cắt, số ô chứa, …, Trong Tab này cũng
cho phép lựa chọn mô hình tính toán theo mô hình toán lý hoặc theo mô hình
học máy.
- Tab “Kết quả thủy văn” hiển thị kết quả tính toán của mô hình thủy văn là các
lưu lượng phụ nhập vòa đầu sông Tích-Bùi và khu giữa được tính từ mưa trên
lưu vực.
- Tab “Kết quả tính 1D-ML” hiển thị đồ thị vẽ kết quả tính toán bằng mô hình
Toán Lý, mô hình học máy và số liệu thực đo (nếu có).
- Tab “Kết quả tính 2D” hiển thị thông tin về mạng sông và hệ thống ô chứa của
mô hình thủy lực một chiều mở rộng (giả hai chiều).
Phần tính toán này là phần được tích hợp các phần mềm tính toán Thủy văn,
Thủy lực và mô hình học máy. Vì vậy đây chính là phần lõi tính toán cảu phần mềm.

Hình 4: Các mô đun tính toán

4.4. Cơ sở dữ liệu:
Khi lựa chọn Cơ sở dữ liệu thì giao diện của phần mềm chuyển sang thành giao
diện của phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu với dạng thanh công cụ, bảng biểu và đồ thị
hiên thị phù hợp với mỗi loại thông tin quản lý như trong Hình 5.
Cơ sở dữ liệu có một số chức năng chính sau:
- Quản lý và cho phép truy vấn thông tin
- Nhập và xuất thông tin
- Chỉnh sửa thông tin
- Xóa thông tin
- Đặc biệt là chức năng kết xuất dữ liệu cho các mô hình tính toán được tích hợp
trong phần mềm như đã trình bày ở phần trên.

Hình 5: Giao diện phần mềm quản lý dữ liệu

Phần cơ sở dữ liệu quản lý các dữ liệu liên quan đến lưu vực sông Tích-Bùi
bào gồm:
- Hệ thống các mặt cắt của sông Tích-Bùi hiện tại và thiết kế
- Hệ thống các mặt cắt của sông Đáy từ Đập Đáy đến Phủ Lý
- Thông tin về hệ thống ô chứa trong vùng tính
- Thông tin về các công trình trong vùng tính
- Số liệu khí tượng mùa lũ của các năm 2014 đến 2018 của 8 trạm trong mạng
lưới quốc gia.
- Số liệu thủy văn mùa lũ của các năm 2014 đến 2018 của 2 trạm trong mạng
lưới quốc gia.
- Cao độ đê của sông Tích-Bùi
- Cao độ đê của sông Đáy