2243 1710972023 Nguyéin Binh - nha tho eta nbibu tho Nguyén Binh — nha tho cua nhiéu thoi Nguoi dang : nguyenhung Ngay dang: 2021-10-28 18:12:08 4638 luot xem BUI MANH NHI Tom tit: Bai vit li gidi vi sao tho Nguyén Binh duge nhitu ngwai, nhidu thé hé yeu thich. Nguyén nhan truéc hét lA & cach Ong dén vo dai, gin git it ech khac bigt, khae bigt mét cach gan gai. Dac bigt, nguyén nhan chinh Ja tho Nguyén Binh thé hign rAt dic sic cdc cd méu (archetypes) két tinh tir nhing m6 thire tam li, kinh nghigm lap lai nhiéu In ciia loai ngwdi, dé nhimng tw twéng, cam xuc trong tho khong chi & tam dan toc ma con @ tim nhan Jogi. Cé mau “Hanh trinh” va “Gia dinh - khong gia dinh” 1A vi dy tigu bidu. Tir dé, bai viét dé xudt dich va gidi thigu tho Nguyén Binh véi céng ding quéc té dé nh4n loai hiéu van hoc Viét Nam hon. Tw khoa: Nguyén Binh, cé mdu, truyén thong, hién dai, dan téc, nhdn loai. 1. Tir khi xudt hién trong phong trao Tho méi cho dén nay, Nguyén Binh da va chac chan van sé luén thuéc cdc nha tho cé luong déc gid déng dao nhat.Tho Nguyén Binh “con séng mai, lam viéc mai cho tuong lai [18, tr. 23],“nguoi Viét Nam hitps:vanchuongthanhphonochiminh yninguyen-bintnha-bo-cua-nhieustho 12222:43 17/09/2023 Nguyén Binh ~ nha the efia nhiéu the con yeu tho Neguyén Binh mii, cang van minh hién dai lai cang tran trong” [13, tr. 21]. Diéu gi lam nén ky diéu dy? C6 nhiéu cach tra loi. Rang, tho Nguyén Binh c6 “mét diéu quy v6 ngan: hén xuwa cua dat nuéc” (17, tr. 329]. Rang, tho Nguyén Binh 1a “Tho cia déng qué ... hinh tuong tho cang ngdm cang lap lanh tri thire” [24, tr. 21]. Rang, “So véi cac nha tho lang man trudc day, Nguyén Binh ding riéng m6t cdi” [12, tr. 28] Va rang, tho Nguyén Binh cé “cai thi phdp trdi cho nhing bac thién tai co tén goi 1a tu nhién nhw tho” [6, tr. 30].V.v... Xin noi thém: Tho Nguyén Binh khéng bao gié ci. Nguyén Binh 1a nha tho cia nhiéu thoi.Vi éng luén 1a khac biét. Khac biét mt cach gan gai. Gan giii mét cdch khdc biét.Tang s4u nhat cua tho Nguyén Binh khong chi 1a hén dan téc, ma con 1a “giong noi cua toan nhan loai thitc day” qua giong ndi cua m6t con ngudi, mét ca nhan. Tho Nguyén Binh “duong nhw -npe:ivanchuongthanhphohechiminh vninguyer-binh-nha-the-cua-nhieu-thol 22222:83 1710912028, Nguyen hth ca ib to néi bang hang nghin giong, mé dam va thuyét phuc, né nang cai mé ta tt chd ngan ngui mot lan va tam thdi 1én ché tén tai mu6n doi” [11, tr. 82]. 2. Nguyén Binh luén 1a nhu thé, trudc hét, ngay tir cach nha tho dén véi hién dai. Trong thoi ky nay sinh va phat trién cua tho mdi (tir nam 1932 dén nam 1945), “Su gap go phuong Tay la cuéc bién thién lon nhat trong lich sir Viét Nam ti may muoi thé ki” [17, tr.13]. Bay gid, van dé dat ra cho qua trinh tiép bién van hoa voi phuong Ty, chi yéu véi Phap, khéng cén Ia su la chon gitta canh tin va thu cyu, ma la déi mdi thé nao, theo chiéu huéng nao.Trong lic Au héa vita 1a xu thé vita la wu thé cia déi mdi ca chiéu réng lan chiéu sau, voi nhimg nha tho rat tiéu biéu nhu Xuan Diéu “mdi nhat trong cac nha Tho moi”, Han Mac Tir “la nhat trong cdc nha Tho mdi”, Ché Lan Vién “khéng thé lay kich tac thuong ma hong do duge” (Hoai Thanh), thi “nguoi nha qué Nguyén Binh van ngang nhién séng nhw thuong”, tho Nguyén Binh van la “tiéng ndi vui budén cua tam hon dan gian muén thud” [22, tr. 15]. Tho Nguyén Binh bé sung mét minh chimg rat sau sac va ly thu, thuyét phuc vé quy luat cua mdi quan hé gitta van hoc dan gian va van hoc viét, van hoa dan gian va van hda dan téc. Trong méi quan hé nay, van hoc dan gian, van hoa dan gian 3366, lu6n la nén tang, co sd, la “van hoc me”, “van hoa me”. Dieu hitpsvanchy 22224s 1ro3207s Wouyén Binh = hea ib to ay dic biét ré vao giai doan dau khi van hoc viét hinh thanh va nhiing giai doan, thdi ky van hoa, van hoc dan téc dtmg trudc nhig bude ngoat thir thach, bién déi 1én lao. Trong thoi ky cua Tho mdi, chinh van hoc dan gian, van héa dan gian, at qué, hén qué, truc tiép nhat 1a ca dao, hat noi, di dan Nguyén Binh dén v6i hién dai mét cach day thuyét phuc. Ca dao, hat ndi, 1di 4n tiéng ndi hang ngay cua nhan dan, luén mang hoi thd cudc séng hién tai. Nhirng bai ca dao-dan ca, hat noi, moi lan duge dién xuéng 1a mét lan sang tao, “mdi lan biéu dién déu 1a mét lan sang tac” [16, tr. 74]. Vi vay, ca dao-dan ca, hat noi luén song hanh cung hién dai. “Ca dao hay lu truyén lai duge vi ndi dung thiét cdt dén nguoi ta, bé ich cho ngu0i ta; ca dao sinh ra la do thoi su, do phut giay ngay thang hém do can thiét, nhung lai noi duge chuyén lau dai, phd bién duoc trong thoi gian va khéng gian” [4, tr. 56]. Cach Nguyén Binh dén véi hién dai thém m6t lan lam sang to luan dé triét hoe: “Truyén théng 14 nguéi linh canh cua tinh than nhan loai... Khéng cé tam linh nam ngoai truyén théng” [1, tr. 162]. Tho Nguyén Binh diac rét truyén théng, ma van mdi, van riéng. Ong da lam mdi mé hén tho luc bat va tho that ngon theo cach cia 6ng. Noi vé nhiing nha tho tiéu biéu cho tho luc bat, ngudi ta sé, ngay lap ttc, di thang tir ca dao, Nguyén Du dén Neguyén Binh, nhu m6t mac dinh. Dac biét, cng voi cac nha Tho Méi khac, Nguyén Binh da dua cdi t6i ca nhan, citing la cdi tdi cua thdi dai, ci téi cha nh4n loai vao tho, tu nhién hips224s 1ro3207s Nowy Bion tha ei oh to nhi nhién. “Nhu mét vu big bang trong van hoc, su ra doi cua cai toi da tré thanh nhan té cét tir dé tao ra mét thoi dai trong thi ca” (7, tr. 732], gop phan quan trong dua van hoc Viét Nam “thuc hién mét chuyén dich quan trong: vugt khoi pham vi khu vue dé tién vao thé gidi” [8, tr. 40]. Cai toi dy, vao nhimg nam thang dat nudéc dén tat ca sttc manh vao cuéc chién tranh giai phong dan téc, tat nhién sé chua phu hop. Nhung khi cudc séng tro lai trang thai binh thuong, no lai tim duoc nhing déng vong dé hiéu thém mét thoi va con ngudi. “Cur di sau vao hén m6t ngudi, ta sé gap hén noi gidng. Va di sau vao hén mé6t noi gidng, ta sé gap hén chung cia loai ngwdi” [17, tr. 39]. “Tho Nguyén Binh thuéc truéng hgp hiém hoi..., béi vi trong cudc co xat ci mdi Ay, da béc 16 nhiing sau sac trong tam hén kh6ng chi cua mét ca nhan, ma ca mét dan tdc, khong chi cua mét thoi, ma, cd 1é, cla nhiéu thoi...” [20, tr. 16]. Ciing nho dé, Nguyén Binh c6 cdc tap tho hay (chang han, nhiing tap tho truéc Cach mang thang Tam nam 1945), nhiing bai tho hay (Lo budc sang ngang, Tuwong tu, Long me, Chan qué, C6 hai mo, Mua xudn, Hoa cé may, Qua nha,Thw cho thay me, Cho nhau, wv...) va hang tram cau tho tuyét but nhu thé troi dat, quy than cho. Néu chon mét nha tho cé nhiéu cau tho than bit nhat trong phong trao Tho Méi, chac chan Nguyén Binh sé dimng hang thir nhat. 3. Mt trong nhitng nguyén nhan chinh dé Nguyén Binh la nha tho cia nhiéu théi 1a tho ng thé hién rat dic sac rat nhiéu hitpsvanchy 622224s 1ro3207s Nouyén Binh nh thea ib to cé mau két tinh tir nhig mé thie tam ly, “nhiing kinh nghiém duge lap di lap lai nhiéu lan cua loai nguoi”. Tir dién van hoc giai thich: “Cé mau 1a khai niém ding dé chi nhiing mau cla cdc biéu tuong, cac cAu tric tinh than bdm sinh, trong tuéng tuong cla con ngwéi, chira dung trong v6 thite tap thé cua cong déng nhan loai” [10, tr.972]. Noi cach khac, cé mau la nhiing biéu tuong bén ving, bat ngudn tir v6 thire tap thé, chat chira chiéu sau tam ly, cam xtc dugc chiém nghiém qua cac thoi dai khac nhau cua cong déng. “Kho bau cua nhan loai nam trong tinh da dang sang tao, nhung nguén géc cua tinh s4ng tao lai nam trong tinh thong nhat sinh thanh cua nhan loai” [9, tr. 103]. Ngudi doc van hoc theo ly thuyét cé mau thuong doi theo nhiing biéu tuong, nhimg motif lap di lap lai nhiéu lan, cé y nghia phd quat trong cdc tac pham dé thay nhimg y nghia dién hinh cua né trong van héa, van chuong nhan loai va dan téc cing nhw nhitng y nghia chuyén dich, xung nang, tuong tac ctia né trong cdc tac pham, tac gid cu thé [23]. Xin chi ndi vé mét vai cé mau. Trude hét la cé mau Hanh trinh, cu thé thém: cd mau Di va Lé buée. Hanh trinh, theo cach nhin cua ly thuyét cé mau, “1a tim kiém, tim chan ly, su bat tt va phat hién mét trung tam tinh than”. Hanh trinh “tro thanh dau hiéu va biéu tuong cua sw hitpsvanchy 622224s 1ro3207s Nowy Bion tha ei oh to luén luén chéi tir ban than..., va can két luan rang cudc du hanh duy nhat c6 gia tri 1a cuéc du hanh cua con nguoi bén trong ban than minh” [21, tr. 387]. Nhan loai da co bao nhiéu cuéc hanh trinh, don dau va vi dai: hanh trinh cua Chua, hanh trinh vé dat Phat, hanh trinh vé mién dat hira, hanh trinh doi Ai Cap, hanh trinh cha Don Quixote,vwv.. .Nguyén Binh da di dau, vé dau? Tré lai véi khéng khi x4 hdi thoi Tho méi. Trong “cudc bién thién lon nhat trong lich su Viét Nam ttr may muoi thé ky”, hanh trinh cia Nguyén Binh 1a hanh trinh cua thi sy “giang ho”, cé don, 16 budéc, khi dau 4n cudi cing “gide mo quan trang”, “Ngua bach bu6éng chung 4o Trang Nguyén” (X6m New Vién) - ly tung cua nho sy binh dan mét thoi, da vinh vién khép lai: “Khoa ctr bo rdi, thoi hét Trang”, “Lo duyén bui toc cu hanh, Truéng thi Nam Dinh bién thanh trudng bay”(Con nha nho ci): Anh di day, anh vé dau Cénh buém nau, cdnh buém nau, canh budm (Khéng dé). Cau héi khéng li dap. Nhip tho cing theo canh buém, nho dan, rdi mat hut. Dén nhip tho cudi, khong con thay mau nau cia cdnh buém. Nhip tho diép ma khéng tring. Di ma khéng biét di dau! Vé khéng biét vé dau. Nhu than phan trén dong séng cuéc doi ménh mang, hoang vang: “Giang hé ai biét di dau ma tim” (Giang hé). Dé hiéu vi sao tho Nguyén Binh hay nhac nhiéu dén con do, bén do, “chuyén do than hitpsvanchy 22224s 1ro3207s Nguyb lon ohh eb tb thé”, va sdn ga, con tau: “Dod sang con mét chuyén nay, Khach sang con mét ngudi day héi do!” (Nguoi di), “Dem than di voi giang h6, San ga phang lang, bén do lénh dénh” (Qué tdi). Ay la con do qué, ga la ga xép. Ciing cé khi 1a con s6ng trong tam tuéng, chay rat manh, rat ménh mang trong vin hoa phuong Dong: séng Tuong, song Dich. Thoi gian chu yéu la budi chiéu va trong dém, thoi gian ma ngudi ta séng voi minh, 1a chinh minh nhiéu nhat: “Cang chiéu anh thay con duong cang xa” (Dinh ménh), “Tau biét bay gid chay dén dau, Dém sau hoan tra lai dém sau”(Chuyén tau dém). Con tau, san ga trong tho Nguyén Binh that buén: - Tau chay hinh nhu dé cho buén, Cho ngudi di nhd, ké vé thuong (Chuyén tau dém). - Con tau nguge, con tau xudi Con tau chang dgi ché tdi bao gid (Xa xdi). - Nhiing ttr ga lon, tir ga nho Doi chang lam cho lay mét ga (Chuyén tau dém). - GO day...t0i o riéng day, Hoa tim rém mau rung day s4n ga (Ritng mai xa cach). - Tau di dé lai ga don chiéc Duong sat nam cho nhimg chuyén qua Co ngudi lu lac bén dudng sat224s 1now202s Nouyén Binh nh thea ib to M6i chuyén tau di lai nhé nha (Nhd). Nguyén Binh cing lA mét bong ngu6i gitta “nhing doi phiéu bat, than don chiéc”, nhiing bong ngudi dé bong xuéng san ga: “bong le”, “Hai bong chung lung thanh mot bong”, “bong liéu xiéu”, “bong nhoa trong bong téi”. Ong phan than minh: “M6t minh lam ca cuéc phan ly” (Nhitng bong ngudi trén san ga). Tuong vang, mai do mau son Nha ga lai chtra linh hén nha ga (Nhd ga). Cai “hién dai”, rye 16 bé ngoai cua twdng vang, ngdi dé khéng che dugc, ma con t6é dim thém cai quan quanh, don diéu, vu vo, séng mon chang nhimg cta cudc doi nhing cu xép gia, Ong ky tré va thuc nit “chua kén duge ngudi”, ma ca cla nhig than phan phiéu bat, giang h6. Nha ga dimg @ hai dau cau tho nhung chi la mét, c6 ddc; con Linh hén cha no thi 6 gitta, trong chinh n6, trong tam trang sau tham cua con ngudi. Trong hai cau tho Ay, cai khéng noi ra nhiéu hon va duge cam nhan manh liét hon rat nhiéu cai da noi ra. Chang ngau nhién, “L6 bude sang ngang”, tén mét bai tha lai duoc dat tén cho ca m6t tap tho! Kh6ng chi ngudi con gai “lé bude sang ngang”, ma chinh Nguyén Binh va ca thé hé nhimg ngudi nhu éng “1d budc sang ngang”trong hanh trinh Ay, trén chuyén do va san ga Ay: hitpsvanchy22:83 1710912028, Nguyen hth ca ib to Nam Ay sang s6ng 1é chuyén do Do day song lén nusc séng to Mudi hai bén nuéc xa lang lac Lam tu ngay xua, Id dén gid. Trén hanh trinh “dan diu ng giang h6”, “Ty minh dap nui khoi séng, Ty minh day ai tam long minh di” (Dém nay khoi té tim den), “tam hon t6i”, cdi téi dang ty. tim minh cla Nguyén Binh dén véi rat nhiéu noi. Dia danh thyc 1a Lang Son, Vinh, Hué, Sai Gon, ga Kép,vv...Dia danh thuc ma ao, do ma thuc hodc hoan toan ao thi nhiéu hon rat nhiéu; Kinh thanh, Xom Ng Vién, Mui hai bén nudéc, Mét nghin ctra sé, Lau hoa, Rung Mo, Ring mai, Bén mo,Vuén Tién, Sudi Thién Thai,v.v...Ong phan than thanh cap d6i lap: Trang si - Thi si. Con ngudi “Trang si” cua Ong, cé 1é, 1a “cai rét”cudi cling cua kiéu nha nho tai tir trong van hoe Viét Nam trung dai. Con nguoi ay van cé cai chat hao hoa, kiéu bac nhung xuat hién da rat lu mo va day c6 don - cdi c6 don cua trang si kh6éng con hop thoi, khong bao gid cé “hac khai hoan than gid bui?(Ld thu vé Bac): - Séng lanh thay dau ngwéi goi gid, Trang ta tim mai ké mai guom. - Thoi chwa gap d6 nam suéng mii, Suéng ca 4n tinh rugu cing suéng (Xudn van tha huong). 1022224s 1now202s Nouyén Binh nh thea ib to - HGi nguoi di gid cing mua Co xy dung néi co dé gi khong (Nam Ky cing gid cing mua). - Dem theo cat bui dung xa lai Trang si dimg chan khé tho dai (Quan lanh). A +99, Con ngudi “Thi si” mdi thye su thé hién “cai t6i”ca Nguyen Binh: - Téi say mo thay vi Tién Trich[1], Vua goi ma khéng chay xuéng thuyén (Cho tdi ly niza). “Vua goi ma khéng chay xudng thuyén”, chi thi si dich thuc, dam mé dich thuc va t6t cing mdi ha but viét duoc nhimg cau tho nhu vay! Ciing nhu nhiéu nha tho khac cua Tho mdi, Nguyén Binh dén véi Tinh yéu - tinh cam phé quat cua con ngudi. Nhung khac véi nhiéu nha tho, tiéng vong cua v6 thire tap thé, cha cé mau luén ty nhién dét thanh nhimg van tho. Nguyén Binh 1 m6t trong nhimng nha tho da cu thé hoa duoc cudc séng v6 thtre cia toan nhan loai trong nhiéu bai tho tinh yéu. Ong ly tuéng hoa tinh yéu trong nhiing bén chén, nho thuong, day du. Va, nhu Platon, nha hién triét vi dai, trong tac pham “Bita tiéc hay H6i thao vé Tinh yéu”, da ndi: “khi tinh yéu duoc chuyén dich tir mét ly tuong sang mét con ngudi bang xuong bang thit”, tir y niém vinh ctu dén con ngudi cu thé, thi thyc té diéu nay lai dua téi su “bat can déi hitpsvanchy 22224s 1now202s Nouyén Binh nh thea ib to voi nhiing diéu thiéng liéng” [21, tr. 387]. Vi thé, tho tinh cua Nguyén Binh cing 1a hanh trinh Di - L& bude. R. M. Rilke (1875 - 1926), m6t trong nhiing nha tho Ion nhat cia thé ki XX, dan nha tho tré: “Ong dimg viét tho tinh; dau tién 6ng nén tranh nhiing thé loai da qua thong dung va quen thudc: day 1a nhiing thé loai kho nhat, vi stre phai lon va chin mudi méi dua ra duge m6t cdi gi riéng gitra v6 sé thanh cong va phan nao 1a thanh céng xuat sac cua nguoi di trade” [14, tr.10]. Nguyén Binh cé nhiing van tho tuong tu ndi tiéng ngay tir hdi con rat tré, vi tho éng luén bat én tir cudc hudng néi, luén tim tai nguyén cho tho ti trai tim minh, lu6n lui vé voi nhimg chi tiét ngay thuong cua chinh 6ng cung cap: - Thon Doai ngéi nhé thén Déng, M6t ngudi chin nhé mudi mong mt ngudi (Tiong tu). - Hén anh nhu hoa cé may M6t ngay ca gid bam day do em (Hoa co may). - Em nghe ho noi mong manh Hinh nhv ho biét chang minh...v6i nhau (Cho nhau). - Giéng thoi mua ng§p nuéc tran Ba gian day ca ba gian nang chiéu (Qua nha). - C6 hai mo oi! Cé gai oi Chang tra loi nhau lay mét ldi! 1202224s 1now202s Nouyén Binh nh thea ib to Cir ling réi di, rdi khudt bong Rimg mo hiu hat, 14 mo roi... (C6 hdi mo). - Hai tay nguoi dep trong mém qua T6i c6 ngo dau khéa duge nguéi (Chi ré Id anh). Ong vwong quéc hoa, dia dang hoa tinh yéu: “Vi chang cé mét nude Tinh Ai, Em lam hoang hau, anh lam vua” (Ai khanh hanh), “Véi ngui trong gidc mo tién, Cua chang thi si qué trén may hong” (Midi hai bén nudc), “H6 tién dau phai h6 tran, Em khong tha c4 ma thuan tha tho” (Xdy hd ban nguyét). Néi nhé, sy ché mong tinh yéu trong tho Ong duoc dét bang bao cam xiic, bao biéu tuong, di thang vao trai tim nguoi: - Vi chang nhé co nhu to nhi Em thir quay xem duge may vong? Vi chang nho co nhu ving nhi Em tht lao xem durge may thung? (Nhd). - Nhé ngudi nhé ca vang trang Dém dém troi ctr x4y bang nude mua (Nghi lam gi nita). - Anh a! Mua xuan da can ngay Bao gid em moi gap anh day? Bao gid héi Dang di qua ng6 hitpsvanchy 192222:83 1710912028, Nguyen = nha the lia nib the Dé me em rang: Hat t6i nay? (Mua xudin). Nguyén Binh di vao chinh minh, nho d6 da ndi duge va noi rat hay, rat s4u nhitng bién chtmg tam hén, nhiing qui luat tinh cam, cdi diéu cua mu6n thud, muén ngudi: “Me cha thi nho thuong minh, Minh di thuong nhé nguoi tinh xa xdi” (Th cho thay me), “Troi xanh con khoc nira 1a, Nhé nha it, nho ngudi ta thi nhiéu” (Gap nhau). Séng trong tam ly tinh yéu, cam nhan vé thoi gian, khéng gian trong tho Ong rat dic biét, theo cach dan gian nhung van 1a duy nhat cua riéng Ong, déc ban: “Lang giéng da dé dén dau, Cho em an dap miéng trau, em sang” (Cho nhau), “Cho mong nhu suét dém qua, Chang oi! Mot thang la ba muoi ngay”, “Cach m6t ngay ngua voi ba ngay do” (Thi cho chi), “Nha em cdch bén qua déi, Cach ba ngon sudi, cach d6i canh rimg, Nha em xa cach qua chtmg, Em van anh day, anh dimg yéu em” (Xa cdch), “Thuong nhw thé, nho lam sao, Kinh thanh biét cé6 mua rao dém nay” (Thuong nho Kinh thanh). Tinh yéu trong tho Nguyén Binh phan 16n 1a 16 hen, ly biét. LG hen ngay tir cho doi bén chén, xén xang cua cudc hen tinh yéu dau doi. Ong nhap than, hoa than thanh cé gai trong “Mua xudn”. Mua 4y, tir nhitng béng hoa bui “ phoi phdi bay”, nhanh chong chuyén thanh “mua nang hat”, nhing hat mua_ sau tui, ti nghiép, bé bang. Con dung dén véi tinh yéu tuéng gan, héa ra 1a xa ngai: hitpsvanchy 1412222:43 17/00/2028 Nguyéin Binh - nha tho eta nbibu tho Minh em lam lai trén duong vé C6 ngan gi dau mét dai dé Ao méng che dau mua nang hat Lanh ling thém tui voi dém khuya (Mira xudn). Tinh yéu trong tho Nguyén Binh rat nhiéu nude mat biét ly. N6i c6 don ctia Ong du én dé vii tru héa, v6 tan hoa nhing ndi dau va cé don cua con ngudi: “Nude mat la com bita, Hop tan nhw béo tréi” (Dé tang anh), “Dém nay hai dita chung tinh ay, Khoc u6t tran gian dé biét nhau”(Bac tinh),“Ctra hang nghin khép lai, Tat ca mét dém nay, Co long ta rd dai, Mé ra muén nghin ngay” (M6t nghin cira sé), “Troi xanh hay tra loi t6i, Sao ngudi dep lai 1a ngudi...tréi xanh” (Nguoi con gai dy), “Gio nay cé 1é chang duong khéc, Ca m6t mua déng khdc o ngoai”( Nhé thwong ai), “Co 1é ngay mai do ngugc som, Théi nang @ lai dé...quén t0i°(Thdi nang 6 Iai), “Nguoi cach song réi...T6i cach séng ”. Nhung, dau khé, cé don nhat cua Ong, c6 1é van 1a hanh trinh v6 vong di tim cdi toi cha minh: “Toi tim dau thay manh troi Than Tién”, “Nhung dau long biét bao nhiéu, Nguoi toi yéu chi biét yéu nhu nguoi” (Dao Nguyén), “Thuong t6i minh hiéu cho téi nhé, Ma chi minh tdi méi hiéu t6i” (Muoi hai bén meéc). “Cai toi 14 khong thé chia sé duge” [5, tr. 73]. Va thuc ra, chinh Ong ciing khéng hiéu ban than minh, vi thé Ong luén luén di tim minh. R6 rang, tho Nguyén Binh la “cudc du hanh cua con ngudi bén trong ban than hitpsvanchy 192222:43 17/00/2028 Nguyéin Binh - nha tho eta nbibu tho minh”. Hanh trinh 4y khong bao gid tdi dich, béi vi “con ngudi luén 1a cau dé trén thé gian va c6 1é 1a cau dé vi dai nhat...Trong tam hén con ngwéi cé nhiing chiéu sau ma chi nghi 1é méi xudng tdi duge”®). Nguyén Binh 1a nhan vat dién hinh cui cp pham tri gia dinh - khéng gia dinh thoi Tho méi. Day cing 1a cé mau rat tiéu biéu ctia van héa va van hoc nhan loai. Gia dinh la khai niém, t6 4m gan gili, thiéng liéng, con ngudi 1én 1én ti do va luén huéng vé n6é nhu chd tua tin cay, an toan, ving chic. Boi vay, méi lan ra khoi nha, nhan vat truyén cé tich than ky déu gap nhiing tai hoa hoac phai trai qua nhimng thir thach kho khan. Trong van hoc nuéc ngoai, chi can nhac tac pham “Khong gia dinh” cua nha van Phap Hector Malot, thé ky XIX, cing du thay. Trong tho Nguyén Binh, mau dé Khdéng gia dinh lun song hanh voi mau dé Di- L& budc. Voi Nguyén Binh, mé céi me tir ba thang tudi, “Me hién mat som, gidi day lam tho’, su bing né cla cam xtc Khéng gia dinh cang nhite bust. - Con di mudi may nam tréi, M6t than bé bong, ntra doi gid suong. Thay dimg nhé, me dimg thuong, Cam nhu déng kém qua duong danh roi. - Thay oi! Dimg ban vu6n ché Me oi! Dig chat cay 1é con trong (Thi cho Thay Me). 16222e4s eeu Nauyén Binh oh tho can Nhiing cau tho 4y nhu duge viét bing c6 don, bang nuée mat, hon tui va nhé thuong nhitc bust! Yéu gia dinh, nhung Nguyén Binh van 1a, noi ding hon, van phai 1a “con chim lia dan”: - Lay doi mat me dimg budn, Ngay mai con lai lén duong ra di (Lai di). - HGi 6i! Nhiing ke lén duong Dang tam dé ca c6 don lai nha (Chia tay). Nguyén Binh cé gan mudi bai tho guri chi Trac, vé chi Trac — nhan vat co bong dang trong doi that nhung cing la nhan vat van hoc (Lé budc sang ngang, Mét chiéu say, X@y hé ban nguyét, Xdy lai cuéc doi, Xudn tha huong, Xuan van tha huong, Xuan lai tha hvong, Khan héng, Chi da ghen). Phan vi chi Trac dep, duyén dang, gan gii, phan nita, va day moi la can nguyén chinh, nha tho thay ti day hinh bong cua ngudi me, clia nhimg ngudi than yéu, cua diém tya tin cay dé giri gam, sé chia, to bay nhiing tam sy, ndi niém khé biét ndi cing ai [3, tr. 124 — 147]. Con ngudi luén cé nhimg mac cam, an tre, thiéu thén tinh cam gia dinh va luén dam chat qué huong ay lam sao khéng nho gia dinh, nhé qué huong, nhat 1a nhiing dip xuan vé. Ngay xuan, ngay tét - thoi diém ctia gap g6, sum hop gian di, thiéng liéng trong mi 4m gia dinh, vay ma Ong van bién biét: “Em di non nude xa khoi qua, Méi dé xuan vé hitpsvanchy s1e22224s 1ro3207s Nouyén Binh nh thea ib to bao nho thyong!” (Xudn van tha hong), “Chiéu ba muci, hét nam ri, Nha ti, riéng mét minh t6i vang nha” (Xudn vé nho cé huong). Chinh tir tang sau tam thite cua tiéng vong Khong gia dinh, 6ng da cé nhitng van tho tuyét but cua thanh than: Tw nay khi nhé qué nha Thay may Tan biét dé la thon Van (Anh vé qué cit). May qué huong lu6n bay trén dinh troi tha huong. No ngan 1é trong tho Ong, hay 1é trong tho Ong da két thanh nhing dam méy trén dinh tri tha huong 4y? Thue ma rat ao! Ao ma rat thue! Cac nhan vat tri tinh trong tho Nguyén Binh phan lon ciing trong trang thai tinh thin Khéng gia dinh, c6 don. Dé 1a cé su nit tré dep “C6 c6 su nit ngudi mong mong, Buéng thong day gau xudng giéng thoi” (Chiéu qué); cu su gia ép than xdc dén véi cé tich, v6 thuéng: “Su gia quét ld sau chia, Dé thiéu xdc 1a trude gid lén chuéng” (Chia vang). La trang si: “Dém nay trang si khong noi tro, Nam tam qua dém quan doc dudng” (Qudn lanh). Dac biét, dién hinh cho sé phan, tam trang Khéng gia dinh chinh la nguodi phu nit “LG bude sang ngang”: “Mudi nam géi han bén giuvong, Mudi nam nude mat bita thuéng thay canh”. Tiéng phdo, day phdo dé trong ngay cu6i cla cdc c6 gai luén gan véi tiéng tho dai cha ca ngudi trong cudc va ngudi ngoai cudc. Ca dén ngudi me cing séng trong bon chén, khdc khoai lo au v6i trang thai Khéng gia hitpsvanchy 19122224s 1now202s Nouyén Binh nh thea ib to dinh cha ngudi con gai khi dita con budéc chan vé nha chéng. Nguoi me guong cung coi, chu déng bao nhiéu trudc mat con, thi lai yéu mém bay nhiéu ngay khi ban chan con bude khdi nha minh. Nhiing cau tho du6i day ciing chinh 1a “Huyén thoai me”: Dua con ra dén cira buéng théi, Me phai xa con khé may muoi. Con a! Dém nay minh me khdc, Dém dém, minh me lai dua thoi (Long me). Nha tho Hitu Thinh nhan xét: “G cai thoi 4y, Nguyén Binh nhu phan déng cdc thi si déu buén. Nguyén Binh khéng nhimg buén ma con thém vi dang cay cua ké luu lac. Nhung tho 6ng khéng cé cai budn tan ra, day ngudi ta téi chd tuyét vong, trong néi buén 4y van thay 4m nong, khac khoai tinh yéu su séng” [19, tr. 22] Chi din mét vai cé mau trong tho Nguyén Binh, di thay tho Ong cé nhiing tang s4u, ma luc thé nao! Cang thé hién cai nhin déc nhat, Nguyén Binh cang dén gan va t6n cao vi tri danh dy ctia nghé thuat. Tho Nguyén Binh luén la déc dao, cua riéng Ong nhung vi thé ciing 1a tam trang phé quat, tiéng long cua nhiéu cd nhan khéng hé quen biét. Tho Nguyén Binh la tho ctia nhiéu ngwéi, nhiéu nha, nhiéu thoi. Nhing cé mau thie day, dan dét déc dao trong tho Ong da gop phan lam cho hitpsvanchy 192222:83 1710912028, Nguyen hth ca ib to tho Nguyén Binh khéng chi 6 tam dan téc ma cén thudc tam nhan loai. 4. Khi cham giai cho tap tho “Tam hén téi”cua Nguyén Binh, nha van Thach Lam thay mat Hi déng giam khdo “Giai thuéng van chuong Tw luc van doan, nam 1937”, da nhan xét: “Ong Nguyén Binh sé tro nén mét van si cé tuong lai” [15, tr. 462]. Con nha phé binh Pham Manh Phan, nguoi duong thoi Tho mdi, danh gia: Nguyén Binh dich thyc 1a thi si, co nhtmg cau tho tuyét diéu [15, tr. 468]. Mot s6 nha tho, nha phé binh sau nay, nhu Nguyén Duy, Ng6é Thao nhan thay tho Nguyén Binh co nhiing dau hiéu, dic diém cua thién tai [6, tr. 30]. Nha tho Nguyén Dinh Thi dat cau hoi va ty Ong da tra loi: “Cho dén tan hém nay, cé nha tho luc bat nao ma nhan dan thudc nhiéu nhu Nguyén Binh chua?!” [24, tr. 668]. Bay nhiéu cam nh4n, danh gid, cang cho thay thém: Nguyén Binh da va sé 14 nha tho cua nhiéu thoi! Voi y nghia va tam véc ma Nguyén Binh da cd, viée dich va gidi thiéu rong rai tho Nguyén Binh v6i cong déng quéc té 1a rat can thiét. Dé nhan loai hiéu tam véc Viét Nam hon! B.M.N. Tai ligu tham khao: [1] Bela Hamvas (2016): Minh triét thiéng liéng, tap 1, Nguyén Hng Nhung dich, Nxb Tri thite, Ha Gi, [2] NA. Berdylacy (2016): Con ngwéi trong thé gidi tinh than, Nxb Tri thite, Ha Noi hitpsvanchy 201222243 1710972023 Nguyéin Binh - nha tho eta nbibu tho [3] Bhi Hanh Cin (1999): Nguvén Binh vd 16i, Nxb Vin hoa Thong tin, Hi NO. [4] Xuan Digu (1967): “Cac nha tho hoc nhiing gi é ca dao”, Tap chi Vin hoc, s6 1. [5}Charles Van Doren (2015): Thi doc stich (Phan Quang Dinh dich), Nxb Tré, Tp H8 Chi Minh [6] Nguyén Duy (2017): “Nguyén Binh trong t6i”, trong Nguyén Binh Héng Cau (suu tim, bién soan), Nguyén Binh toan tap, Tap 1, Nxb H9i Nha vin, Ha NGi [7] Neuyén Dang Digp 2017): “Khbi tinh 16 cha nguéi chin qué", trong Nguyén Binh HBng Cau (sim tim, bign b Hoi soan), Nguén Binh tan tdp, tp 2 vi, Ha NG [8] NeuySn Ding Digp (2016): “Gio thoi vin hye va sy truémg cia cia gif tr/etm tinh din tGe én inh tinh hig i trang hop Sergei Bsenin va Nguyén Binh’, Nghién iu Van hoe s6 4 [9] Bagar Morin (2007): Phurang phip 5: Nhin logi vé nhin loai, Bin sic nhin logi (L8 Som, Lé Trong Nghia va Pham Khuong bign dich), Nxb Tri thie, Ha NOi [uo ie Hid chai bi (2004): Tir dién vim hoc (B6 méi), Nxb Thé gi6i, Ha Noi [11] C.G. Jung (2000): “Bi in ota mhiing sigu miu” (Nglin Xuyén dich) trong S. Freud C.G.Jumg - G.Tueei - V, Dundes (Nbiéu nguiti dich): Phan tim hoe va viin héa nghé dhudt, Nxb Van hoa Thong tin, Ha NGi [12] Lé Dinh Ky: “Ty ba truyén” trong Niguyén Binh tn tp, tap 1, Sd [15] Va Quin Phurong:”Nguyén Binh trong nén tho Vigt n°, trong iguyén Binh toan tap, Tap 1, SA. [14] RM. Rilke (1996), Thue giéi mét nha tho tré (Pham Thj Hoai dich), Nxb Hi Nha van, Ha [15] Din theo Nguyn Hitu Som (2017): Tho méi-Nhing chun chica bao gic’ci, Nxb Teng hop Tp H8 Chi Minh [16] Xem Bai Thién Thai (2009): “Xung quan cdng trinh vé thi phap truyén migng cia John Miles Foley”, Tap chi Vin ‘hoa dan gian 86 4. [17] Hoai Thanh, Hoai Chan (2008): Thi nhén Vigt Nam, ti ban, Nxb Van hoe, Ha NOi. hitps:vanchuongthanhphonochiminh yninguyen-bintnha-bo-cua-nhieustho 2222243 1710912023, Nguyéin Binh - nha tho eta nbibu tho [18] Ng6 Théo (2017): “Ngudsi chin dit di vio tuong lai”, trong Nguyén Binh todn tdp, Tap 1, Sd. [19] Hau Thinh (2017), “Nguyén Binh m6t hin the dan tGc”, trong Nguyén Binh todn tdp, tap 1, sd [20] D6 Lai Thay (2017): “Duimg vé chan qué”, trong Nguén Binh todn tp, Tap 1, Sd [21] Xem Tit didn biéw tog van héa thé gidi (1997), Nxb Da Ning. {22] Trin Lé Van (2017): “Nguyén Binh, mt ng6i sao sang tren bau tri tho”, trong Nguyén Bink todn Kip, Tap 1. [23] Xem Nguyén Thi Thanh Xuén (2010), “Phé binh 6 mau vi cd miu nude trong vin hoe Viet Nam", httpss/wwu.vanhoanghean.com.vn (Thing 10/2010). [24] Xem Trigu Xuan (2017): “Nguyn Dinh Thi néi vé tho Nguyn Binh”, rong Nguyén Bink todn tap, Tap 2, Sd (1 Tién Trich: Ly Bach Bai viét lién quan -npe:ivanchuongthanhphohechiminh vninguyer-binh-nha-the-cua-nhieu-thol 222