Chương 8: TB TĐN

CHƯƠNG 8:

THIEÁT BÒ TRAO ÑOÅI NHIEÄT

8.1 PHAÂN LOAÏI CAÙC THIEÁT BÒ TRAO ÑOÅI NHIEÄT

Veà nguyeân lyù laøm vieäc, caùc TB TĐN coù theå phaân thaønh
ba daïng chính:
- TB TĐN loaïi vaùch ngaên caùch
- TB TĐN loaïi hoài nhieät
- TB TĐN loaïi hoãn hôïp.

1. TB TĐN loaïi vaùch ngaên caùch

Caùc chaát taûi nhieät chuyeån ñoäng trong nhöõng khoâng gian
caùch bieät nhau bôûi vaùch ngaên laø beà maët truyeàn nhieät.

TBTÑN loaïi voû boïc chuøm oáng

Trong thieát bò moät chaát loûng chuyeån ñoäng trong oáng vaø
moät chaát loûng chuyeån ñoäng ngoaøi oáng
OÁng ra (1) OÁng vaøo voû (2) Taám chaén

Naép

Chuøm oáng Voû boïc OÁng ra voû (2) OÁng vaøo (1)

Chaát loûng laïnh ra

Chaát loûng
noùng vaøo

Chaát loûng laïnh vaøo

Hình 8.1 TBTÑN daïng voû boïc vaø oáng

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

a) TBTÑN daïng voû boïc chuøm oáng naèm ngang

b) TBTÑN daïng oáng loàng oáng

Dựa vào boá trí cuûa doøng chaát loûng noùng vaø chaát loûng laïnh:

Hình 8.2 Caùc daïng boá trí chuyeån ñoäng cuûa chaát loûng
trong TBTÑN
a) Löu ñoäng thuaän chieàu b) Löu ñoäng ngöôïc chieàu
c) Löu ñoäng caét nhau d) Löu ñoäng phöùc taïp

TBTÑN loaïi coù caùnh

 laøm caùnh veà phía chaát loûng coù  beù (quaù trình TĐN
giöõa khí vaø chaát loûng gioït, caùnh ñöôïc laøm veà phía chaát khí).

Hình 8.3 TBTÑN loaïi coù caùnh

TBTÑN loaïi taám gôïn soùng

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương
Chương 8: TB TĐN

(1)

(2)

Hình 8.4 TBTÑN loaïi taám gôïn soùng

(hai chaát loûng ñeàu khoâng xaùo troän)

8.2 CÁC PTCB TÍNH TOAÙN NHIEÄT CUÛA TB TĐN LOAÏI

VAÙCH NGAÊN CAÙCH
Tính toaùn nhieät cuûa thieát bò trao ñoåi nhieät thöôøng coù hai
yeâu caàu chính ñaët ra laø:
- Thieát keá môùi thieát bò trao ñoåi nhieät
- Tính toaùn kieåm tra khaû naêng laøm vieäc cuûa thieát bò khi ñaõ
coù saün thieát bò trao ñoåi nhieät.

1 Phöông trình caân baèng nhieät

Q  G1cp1 t1  t1   G2cp2 t2  t2  , W

trong ñoù: Q - nhieät löôïng truyeàn cuûa thieát bò trao ñoåi nhieät, W
G1, G2 - löu löôïng khoái löôïng cuûa chaát loûng noùng vaø laïnh,
kg/s
cp1, cp2 - nhieät dung rieâng cuûa chaát loûng noùng vaø laïnh,
kJ/kg.oC
o
t1 , t2 - nhieät ñoä chaát loûng noùng vaø laïnh ôû ñaàu vaøo, C

t1 , t2 - nhieät ñoä chaát loûng noùng vaø laïnh ôû ñaàu ra, oC.
C= Gcp  nhieät dung löu löôïng khoái löôïng (ñöông löôïng
khoâng khí cuûa chaát loûng)

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

2 Phöông trình truyeàn nhieät

Q  kFt

t : ñoä cheânh nhieät ñoä trung bình giöõa chaát loûng noùng vaø
laïnh.
C1>C2 C1>C2
t1’ t1’
t1” t2”
t1”
t”
2

t2’ t2’
O F O F

C1<C2 C1<C2
t1’ t1’

t1” t2”
t2”
t1”
t2’ t2’
O F O F

Hình 8.5 Ñaëc tính bieán thieân nhieät ñoä cuûa caùc chaát loûng
trong sô ñoà cuøng chieàu vaø ngöôïc chieàu

8.3 ÑOÄ CHEÂNH NHIEÄT ÑOÄ TRUNG BÌNH t

Coâng thöùc chung ñeå tính t cho caû tröôøng hôïp löu ñoäng
thuaän chieàu laãn ngöôïc chieàu:
t max  t min
t 
t
ln max
t min

8.4. TÍNH TOAÙN TB TĐN

Tính toaùn thieát bò trao ñoåi nhieät coù hai phöông phaùp: PP
ñoä cheânh nhieät ñoä trung bình logarit (PP LMTD) vaø PP hieäu
suaát  ñôn vò chuyeån nhieät (PP   NTU).
1 Phöông phaùp ñoä cheânh nhieät ñoä trung bình logarit

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

Theo F  Q kt xaùc ñònh ñöôïc F vaø caùc thoâng soá keát
caáu caàn thieát nhö kích thöôùc, söùc beàn vaät lieäu, trôû khaùng thuûy
löïc.

2 Phöông phaùp hieäu suaát - heä soá chuyeån nhieät (phöông phaùp
 - NTU)
Trong moät soá tröôøng hôïp coù saün moät TB TĐN, bieát t 1 , t2 ,
F vaø k  xaùc ñònh t1 vaø t2 , Q.
Hieäu suaát thieát bò trao ñoåi nhieät ñöôïc xaùc ñònh:
Q Doøng nhieät truyeàn qua thieát bò
 
Q max Doøng nhieät toái ña coù theå truyeàn

Q - doøng nhieät thöïc do chaát loûng noùng truyeàn cho chaát

loûng laïnh trong thieát bò
Qmax - doøng nhieät toái ña coù theå truyeàn.

Q ñöôïc tính töø PT CBN:

Q  G2cp2 t2  t2   G1c p1 t1  t1 

 C2 t2  t2   C1 t1  t1 

t max  t1  t2

Muoán ñaït Q max  TB TĐN caàn boá trí löu ñoäng ngöôïc
chieàu vaø coù F voâ cuøng lôùn. Do ñoù:
Q max  Cmin t1  t2 

Nhieät löôïng truyeàn qua thieát bò thöïc:

Q  Qmax  Cmin t1  t2 

 phuï thuoäc vaøo kích thöôùc hình hoïc , vieäc boá trí löu ñoäng
cuûa caùc doøng chaát loûng noùng vaø laïnh.

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

Đôn vò chuyeån nhieät NTU:

kF kF
NTU  
C min 
G  c p min 
Heä soá tích nhiệt:
* Cmin
C
Cmax

 *
  f  NTU , C 
 

 *
Baûng 8.1 Quan heä   f  NTU, C 
 
 

Daïng thieát bò trao  *

Quan heä   f  NTU, C 
ñoåi nhieät 




1. OÁng loàng oáng:

Löu ñoäng song song   *

1 exp NTU1 C
cuøng chieàu 
 



*
1 C

Löu ñoäng song song  *


1 exp NTU1 C
ngöôïc chieàu 
 



 
* *
1 C exp NTU1 C
 
  

2. Voû boïc chuøm oáng:

1
Chaát loûng ñi trong voû    
  *2  
boïc 1 pass 

1 exp NTU 1 C  
2   
 * *   
Chaát loûng ñi trong   21 C 1 C
 

 2
chuøm oáng 2, 4, 6...  *  *
1 C exp NTU 1 C  

pass 




 

3. Chaûy caét nhau (1

pass):
CBGD: Hoàng Thị Nam Hương
Chương 8: TB TĐN

Hai chaát loûng khoâng  

 NTU0,22 

*  

  1 exp exp  C NTU0,78   1 
bò xaùo troän  *  




 C  

Cmax bò xaùo troän 

1 
 *



 1  exp C1  exp NTU 
Cmin khoâng xaùo troän *
C

 



Cmin bò xaùo troän 

 1
  *  

  1 exp 1 exp  C NTU 
Cmax khoâng xaùo troän  *
 C



 

4. Taát caû thieát bò trao   1 exp NTU

*
ñoåi nhieät coù C0

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

Hình 8.6 Quan heä -NTU ñoái vôùi moät soá TBTÑN löu ñoäng khaùc nhau

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

*
= Cmin/Cmax  0 chæ xaûy ra trong TH coù moät chaát loûng
C
soâi hoaëc ngöng  taát caû caùc daïng löu ñoäng coù hieäu suaát 
gioáng nhau:
   max  1  exp NTU 
*
= Cmin/Cmax = 1  ñöông löôïng khoâng khí cuûa chaát loûng
C
noùng vaø laïnh baèng nhau,  ôû giaù trò thaáp nhaát.
*
Baûng 8.2 Quan heä NTU  f (, C)

Daïng thieát bò trao ñoåi

Quan heä *
NTU  f(, C)
nhieät
1. OÁng loàng oáng:
  
*
ln 1 1 C
Löu ñoäng song song cuøng 
 


NTU  
chieàu *
1 C
 
Löu ñoäng song song ngöôïc NTU 
1   1 
ln 

chieàu *  * 
C 1   C 1

2. Voû boïc chuøm oáng:

Chaát loûng ñi trong voû boïc 1  
*2
 
*  1 C
pass. NTU  
1  2 /   1 C
ln 


Chaát loûng ñi trong chuøm oáng 1 C*
2 
 * *2


 2 /   1 C 1 C 
2,4,6... pass
3. Chaûy caét nhau (1 pass):
  
 * 
ln1  C
C max bò xaùo troän 
NTU   ln1 


 
C min khoâng xaùo troän 

*
C 

 
 
* ln 1    1
C min bò xaùo troän ln C
 
NTU    
C max khoâng xaùo troän *
C

4. Taát caû thieát bò trao ñoåi

NTU   ln1 
nhieät coù *
C =0

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

Ví dụ:
1/ Caàn gia nhieät daàu G2= 1000 kg/h tö øt’2= 20oC ñeán
t’’2= 180oC baèng khoùi noùng coù t’1= 280oC. Bieát t’’1= 200oC;
k = 35 W/(m2K); cp1=1,1 kJ/(kgK); cp2= 2,3 kJ/(kgK).
-Tính dieän tích TÑN khi boá trí doøng chuyeån ñoäng ngöôïc chieàu.

Giải:
Cheânh leäch nhieät ñoä taïi hai ñaàu thieát bò:
t’1 - t’’2 = 280 - 180 = 100oC = Δtmin
t”1 - t’2 = 200 - 20 = 180oC = Δtmax
t  t min 180  100
t  max  136o C
t 180
ln max ln
t min 100

Nhieät löôïng caáp cho daàu:

Q = G2 cp2 (t’’2-t’2) = 1000 . 2,3 (180 –20)/3600 = 102,2 kW
F  Q / k t = 102,2 / (0,035 . 136,1) = 21,46 m2

2/ Thieát bò ñun nöôùc noùng baèng khoùi thaûi töø ÑCÑT, loaïi löu
ñoäng ngöôïc chieàu, coù caùc thoâng soá sau:
Phía khoùi noùng: G1 = 0,8 kg/s; cp1=1,12 kJ/(kgK); t’1= 450oC.
Phía nöôùc: G2 = 3,2 kg/s; cp2= 4,18 kJ/(kgK); t’2= 50oC.
Dieän tích truyeàn nhieät F = 15 m2; k = 85 W/(m2K).
- Haõy tính Q; nhieät ñoä ra cuûa khoùi vaø nöôùc.

Giải:
Duøng pp NTU

C1= G1 cp1 = 0,8 . 1,12 = 0,896 kW/K = Cmin

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

C2= G2 cp2 = 3,2 . 4,18 = 13,376 kW/K = Cmax

Qmax = Cmin(t’1-t’2) = 0,896 (450 –50) = 358,4 kW

C* = Cmin/Cmax = 0,896 / 13,376 = 0,067
NTU = kF/Cmin = 85 . 15 / 896 = 1,42
Hieäu suaát thieát bò(tra ñoà thò): ε = 0,72
Nhieät löôïng trao ñoåi: Q = εQmax = 0,72 . 358,4 = 258 kW
Nhieät ñoä khoùi thoaùt:
t’’1 = t’1 –Q/C1= 450 –258 / 0,896 = 162oC
Nhieät ñoä nöôùc ra:
t’’2 = t’2 + Q/C2= 50 + 258 / 13,376 = 69,3oC

Bài tập
1/ Một TBTĐN dạng ống lồng ống lưu động ngược chiều có
F = 8m2, chất lỏng nóng có V1 = 0,25m3/h, 1=1000 kg/m3,
cp1 = 3,04 kJ/kgK, t’1 = 120oC. Nước giải nhiệt có V2 = 1000 l/h,
2=1100 kg/m3, t’2 = 10o C, hệ số TN của thiết bị k = 34,5
W/m2K
Tính nhiệt lượng truyền của TB, t’’1, t’’2 trong 2 TH:
a) lưu động cùng chiều
b) lưu động ngược chiều

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương

Chương 8: TB TĐN

2/ Một TBTĐN dạng ống lồng ống lưu động ngược chiều, lưu
lượng nước qua thiết bị G2 = 1,26 kg/s, t’2 = 37,8oC,
t’’2 = 87,8oC. Dầu sau khi qua thiết bị được làm nguội từ
t’1 = 149oC xuống còn t’’1 = 93,3oC, NDR của dầu cp1 = 2,1
kJ/kgK, hệ số TN của thiết bị k = 815 W/m2K
Tính diện tích truyền nhiệt của TB bằng 2 pp:
a)  - NTU
b) LMTD

CBGD: Hoàng Thị Nam Hương