Univerzitet u Novom Sadu

Filozofski fakultet

ESEJ
„Dugi vek reformi“
(folder A)

Mentor: dr Miroslav Pavlović Student: Tatjana Galić

Uvod

Osamnaesti i devetnaesti vek u Osmanskom carstvu bili su ispunjeni željom za nekom

promenom. Želeli su da se obnovi nekadašnja moć carstva. U toj želji jedna strana je želela
da se obnovi moć sultana dok je druga strama zagovarala promene koje će dovesti do
modernizacije države.

Dugi vek reformi

Promene su započete pre svega zakonskim reformama. Hatihumajun koji je donet

1839.godine otvorio je novo doba u istoriji Osmanske imperije. Govorilo se da su birokratije
u tom periodu bili diktatori Velike Porte. Upravo tada počinje period stvarne vladavine
Velike Porte. Hegemonija Porte je značila period modernizacije i jačanja birokratije.
Zanimljiva je činjenica da je Karlovački ugovor predstavljao ugovor koji je potpisan između
hrišćanskih država i jedne muslimanske države. Ljudi epohe Tanzimata bile su ličnosti koje
su stvarale novi poredak u okruženju koje se stalno menjalo.

Državnici ove epohe bili su predstavnici autoritativnog režima. Usled razvoja svetovnog
prava i prosvete uzmicala kontrola uleme nad društvom. Fermanom sultana Abdulmedžida iz
1857. godine, zabranjuje se trgovina crnim robljem. Izvorno težište Hatišerifa od Gulhane iz
1839. godine i Fermana o reformama iz 1856. godine čine odredbe u pravcu obezbeđivanja
jednakosti između muslimanskih i nemuslimanskih podanika. Tanzimatski režim od početka
je insistirao na aktivnostima i pravnim regulativama za obezbeđivanje jednakosti među
podanicima svih vera. Ova epoha predstavlja prethodnicu pokreta ka ustavnoj monarhiji u
istoriji Turske.

U reformama u Osmanskom carstvu uporedo postoje konzervativizam i liberalna misao.

Nepostojanje nasledne aristokratije nesumnjivo je obezbedilo zdrava i pozitivna kretanja u
političkom životu država pod osmanskom upravom. Težilo se da se u osmanskoj državi
napusti primitivni sistem prikupljanja vojnika. Sporazumom iz 1838. godine nije stvoren novi
ekonomski poredak nego je stari stavljen na papir.

U periodu reformi i promena u osmanskoj državi, jednu od glavnih uloga je imao organ
„Mlade Osmanlije.“ Najznačajnije ličnosti ovog organa izdvajaju se Namik Kemal, Zija Bej i
Ali Suavi. Među ovim ličnostima inajviše se isticao Namik Kemal koji je rođen 1840. godine
u Tekirdagu. On je bio književnik i urednik list „Hurijet“ u kojem je podneo ostavku nakon
povlačenja finansija 1869. godine. Radio je u Prevodilačkom birou. Nakon povratka u
Istanbul 1871. godine, uputio se u izdavanje lista „Ibret“ koji je bio suspendovan na četiri
meseca naredne 1872. godine zbog kritikovanja vlade Mahmud Nedim paše. Njegova drama
„Otadžbina ili Silistre“ je ispunjena patriotskim motivima i uzbudljivim porukama.

Ni Zija Bej ne zaostaje sa svojim uspesima. Rođen je u Istanbulu 1829. godine kao
Abdulhamid Zijanid. Godine 1855. postavljen je za sekretara carske palate. Kada su Ali i
Fuad paša došli na vlast, Zija je pokušao da napravi intrigu protiv Alije što je dovelo ne do
lične svađe između Zije i Alije nego i do Zijinog gubitka službe u palati. On je 1862. godine
imenovan za prefekta Kipra. Naredne godine biva prebačen u provinciju Amasiju. Služio je u
Ministarstvu prosvete kao podsekretar. Umro je 1880. godine.

Ali Suavi je treća istaknuta ličnost ovog perioda. Rođen je decembra 1839. godine u
Istanbulu. Državnu službu u vladinom birou je služio do odlaska na hodočašće u Meku. Po
povratku sa hodočašća, prijavio se za konkursni ispit u Ministarstvu prosvete. Za nastavnik
au Bursi je postavljen 1858. godine. U Istanbul se vratio tri godine kasnije. Za glavnog sudiju
Trgovačkog suda u Sofiji je imenovan 1864. godine. Tokom poslednjih godina u Evropi,
Suavi je doprinosio „ Diplomatskom pogledu.“ Biva ubijen u fijasku od državnog udara.

Zaključak

Specifičnost epohe Tanzimata čini to što je reforma sprovodila civilna birokratija.

Tokom dugog XIX veka, Osmansko carstvo je prošlo kroz period promena koje su na kraju
dovele do modernizacije države i njene vlade. Iako većini nisu odgovarale te promene i zbog
toga se bunile, te promene su se ipak dogodile. Modernizacija države je dovela do ukidanja
Osmanskog carstva i sultanata što je na kraju dovelo do osnivanja moderne Turske 1923.
godine čiji je prvi predsednik bio moćni Mustafa Kemal Ataturk.

Literatura

Ortajli, I. „Najduži vek imperije“, Beograd, 2004.

Cicek, N. „ The Young Ottomans: Turkish Critics of the Eastern Question in the late
Nineteenth Century“, L.B. Tauris Publishers: London, New York, 2010.