ICS 17.140.

20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

ÖNSÖZ

- Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 27574-1 (1985) (E) standardı esas alınarak, TSE
Mühendislik Hizmetleri Hazırlık Grubu'nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu'nun 17 Ocak 1996
tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
ICS 17.140.20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

İÇİNDEKİLER

0 - EN 27574' E GİRİŞ ............................................................................................... 1

1 - KAPSAM VE UYGULAMA ALANI ....................................................................... 2
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 2
3 - TARİFLER............................................................................................................. 3
ICS 17.140.20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

AKUSTİK MAKİNE VE TEÇHİZATIN BELİRTİLEN GÜRÜLTÜ

EMİSYON DEĞERLERİNİ TESPİT ETMEK VE DOĞRULAMAK İÇİN
KULLANILAN İSTATİSTİKSEL METOTLAR - BÖLÜM 1: GENEL
KURALLAR VE TARİFLER

0 - EN 27574' E GİRİŞ
Bir makine veya bir makine grubundan meydana gelen bir parti için gürültü emisyon değerini
belirtmede bu dört bölümlük standard, belirtilecek gürültü emisyon değerlerinin (mesela; işaretlenmiş
bir değeri olarak) tespitini ve doğrulama işlemlerini belirtmede yol gösterici özellikleri ihtiva eder. Bu
metotlar, açıkça tarif edilmiş akustik ölçme metotlarının önceden belirtilmesi ve ele alınan ölçme
sonuçlarının değişkenliği ve mevcutsa, bir partideki makinelerin gürültü emisyonlarının tarifleri esas
alınarak meydana getirilmiştir.

Seri halinde sunulan bu standardlarda verilen metotlar, ISO 4871'de belirtilen özelliklerle uyumludur.

Mesela;
- Belirtilmiş (mesela, etiket) değeri, yalnız bir makinenin veya makinelerin gruplaştırılmasından
meydana getirilen partilerin gürültü emisyon ve/veya belirtilmiş bir oranının emisyon değerinin altındaki
sının gösterir.

Kullanılan temel gürültü emisyon değeri A-ağırlıklı ses gücü seviyesidir.

Her ne kadar bu standard serisi, esas olarak bir gürültü emisyon değeri gibi A- ağırlıklı ses basınç
seviyesi esas olarak tasanmlanmışsa da, diğer değerler için de eş değer olarak kabul edilir.

Bu standard serisinde "etiket" terimi, teçhizatın potansiyel kullanıcıları için gürültü emisyon değerleri
hakkında bilgi sağlanan bütün yollan kapsayacak şekilde düşünülmüştür; bu düşünce, aynı zamanda
etiketleri, broşürleri, ilanları, ticari literatürü vb. kapsar. Bununla ilgili kurallar, bir sözleşme veya
talimatta maddeler halinde belirtilebilir.

Tarif edilen metotlar, sadece belirtilmiş etiketleme amaçlarına veya belirtilmiş diğer amaçlar için
uygulanabilmelidir; mesela,

- Bir özel makine grubu için bir teknik standardda belirtilmiş veya bir yetkili merci tarafından üst gürültü
sınırının konulması;

- Makine(ler)in imalatçısı veya alıcısı tarafından kabul edildiği gibi sözleşme değerleri.

Bu seri standardlar, özel bir makine grubu tipini belirtmez; yukarıda belirtilen amaçlar için,
uygulanması kararlaştırılan gürültü emisyon değerlerini tespit etmek ve doğrulamak için, kullanılan
metotlarla ilgilidir veya bir başka deyişle bu metotların uygulanıp uygulanmayacağını gösterir. Bu
durum, özel makine veya teçhizat için özel bir işaretleme kodunun seçimini gerektirir; böyle kotlamanın
mevcut olmaması halinde, kullanıcılar standartlarla uyum sağlayacak şekilde düzenlemeler
yapabilirler.

- Her bir makine için verilen belirtilmiş değer ve

- Makinelerin büyük bir partisi için verilen belirtilmiş değer olmak üzere iki durum kabul edilir.

Ekonomik sebeplerden dolayı, makinelerin seri üretimlerinin partileri için belirtilmiş değerler, numune
alma işlemleriyle doğrulanabilir.

Bu dört bölümlük standard, beyan değeri, bir tek makine veya birçok makinelerin gruplaştırılmasından
meydana getirilen bir parti için doğrulanmamışsa, doğrulanması konusunda güvenli sonuçlar
vermezler.

ISO 7574'le uyumlu bu uluslararası standardlar serisi, doğrulamak amacıyla aynı ölçme deneyi
kodunun kullanılması suretiyle tespit edilen bir belirlenen işaretlenmiş değeri gerektirir. Bu değer,

1
ICS 17.140.20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

hazırlanmış gürültü emisyon miktarlarının tespitine ait özel ölçme deney kotlarının belirlenmesi için
makine gruplarına ve teçhizatına uygulanır. Mevcut olan özel bir grup için özel deney kodu yoksa,
ISO 3741, ISO 3742, ISO 3740, ISO 3744 ve ISO 3745'de belirtilen metotlar uygun olabilir.

NOT - Bu durum, özel ölçme deney kotlarını ihtiva eden ISO 3746 gibi, ilgili olsun ve olmasın diğer
standardların kullanımına mani teşkil etmez. Ancak, bu durumda normal kullanım için olan tesis
ve işletme şartlarının açıkta belirtilmiş veya kabul edilmiş olma mecburiyeti vardır.

İlgili ölçme şartları, standard sapmalar şeklinde ölçme sonuçlarının ayrıntıları üzerinde bilgi
sağlayabilir. Farklı makinelerin farklı emisyonlarına bağlı olarak emisyon değerlerinin ayrıntısı,
üzerinde ölçme yapılan bir ürünün standard sapmasıdır (Madde 3.18)

Uluslararası standartların bu serisini oluşturan ISO 7574; aşağıda verilen dört bölümü ihtiva eder:

Bölüm 1 : Genel Kurallar ve Tarifler;

Bölüm 2 : Her bir makine için belirtilmiş değerlerin tespitine ait metotlar;
Bölüm 3 : Makinelerin partileri için belirtilmiş değerlere ait basit (geçiş) metodu;
Bölüm 4 : Makinelerin gruplandırılmasıyla elde edilen partiler için belirtilmiş değerlere ait metotlar.

1 - KAPSAM VE UYGULAMA ALANI

Bu standard, makine ve teçhizat tarafından yayılan gürültünün belirtilmiş (mesela, işaretlenmiş)
değerlerinin tespit edilmesine ve doğrulamasına dair metotlarla ilgili terimleri kapsar.

Bu dört bölümlük seri halindeki bu standard, hem çöz az miktarlarda üretilen makineler ve hem de seri
üretim metotlarıyla üretilmiş makinelere uygulanır.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar
metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda
daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son
baskısı kullanılır.

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
ISO 3534
Statistics vocabulary and TS 11659 İstatistik - Terimler ve
symbols. Semboller - istatistiksel Kalite
Kontrolü

ISO 3741 Acoustics-Determination of TS 2710 Akustik - Gürültü

sound power levels of noise Kaynaklarının Ses Gücü
sources precision methods Seviyelerinin Tayini-Çınlama
for broad-band sources in Odalarındaki Geniş Bant
reverberation room. Kaynaklan için Kesinlik
Metotları

ISO 3742 Acoustics -Determination of TS 2709 Akustik - Gürültü

sound power levels of noise Kaynaklarının Ses Gücü
sources precision methods Seviyelerinin Tespiti -Çınlama
for discrete frequency and Odalarında Farklı Frekans ve
narrow band sources in Dar Bant Kaynaklan için
reverberation rooms. Kesinlik Metotları

ISO 3743 Acoustics-Determination of

sound povver levels of noise
sources engineering methods
for specifical reverberation test
rooms

2
ICS 17.140.20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
ISO 3745 Acoustics-Determination of
sound power levels of noise
sources precision methods
for anechoic and semi-anec-
hoic rooms

ISO 3746 Acoustics-Determination of TS 8958 Akustik - Gürültü

sound povver levels of noise Kaynaklarının Ses Gücü
sources survey method. Seviyelerinin Tayini - Rasat
(Survey) Metodu

ISO 3951 Sampling procedures and charts TS 2756 Muayene ve Deney için
for inspection by variablesfor Bölüm 4 Numune Alma Metottan
percent nonconforming Bölüm 4: Yüzde Uyumsuzluk
için Ölçülebilen Özelliklerin
Muayenesinde Numune Alma
işlemleri ve Diyagramları
ISO 4871 Acoustics-Noise labelling of
machinery and equipment

ISO 5725 Precision of test methods- TS 5822 Deney Metotlarının Kesinliği -

Determination of repeatability Laboratuarlar Arası
and reproducibility by inter- Deneylerle Tekrarlanabilirliğin
laboratory tests. ve Uyarlığın Tayini

IEC 651 Sound level meters TS 8535 Ses Seviyesi Ölçerler

3 - TARİFLER
3.1 - Ses Basınç Seviyesi LW , (desibel cinsinden): Verilen bir ses basınç seviyesinin referans ses
basınç seviyesine bölümünün, on tabanına göre logaritmasının on katıdır. Referans ses basıncı 1pW
'dir.
3.2 - A - Ağırlıklı Ses Basınç Seviyesi LwA. (desibel cinsinden): Uygun bir ölçme deney kodu ile ölçme
ölçme, ayar ve kontrol cihazı üzerinde seçilmiş A ağırlık frekansına (IEC 651) göre tespit edilmiş bir
gürültü kaynağının ses gücü seviyesidir.

3.3 - Gürültü Emisyon Değeri LwA, Gürültü emisyon miktarı: Gürültü emisyon değeri, temel gürültü
emisyon miktarının A ağırlıklı ses gücü seviyesidir.

Gürültü emisyon miktarının bir tek değeri, gürültü emisyon değeri olarak adlandırılır.

NOT - Bununla birlikte, WA kısaltması, hem kolaylığı, hem de diğer gürültü emisyon miktarının
kullanımını dışarıda bırakmaması gibi sebeplerle bir tarafa bırakılmıştır.

3.4 - Ölçülen Değer : Gerçekte uygun bir ölçme deney koduna göre tespit edilmiş, bir tek makine için
belirlenmiş gürültü emisyon değeridir.

NOT - Ölçülen değerler yuvarlatılmamalıdır. Bu standarda göre "ölçülmüş değer" terimi, halihazırda
uygulanmakta olan ölçme deney kodunun bir sonucu olarak da kullanılır.

3.5 - Makine Grubu: Benzer tasarımda veya tipte veya aynı fonksiyonları gerçekleştirmesi amaçlanmış
makineler veya tesistir.

NOTLAR:
1) Makine gruptan aynı performans kurallarını gerçekleştirecek şekilde, bir imalatçı tarafından verilen
bir tasarımın farklı üretim partilerini, aynı amacı sağlayacak veya farklı boyutlarda; ancak benzer

3
ICS 17.140.20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

tasarımdaki makineler için tasarımlanmış, bir grup çeşitli ülkelerde farklı imalatçılardan sağlanabilir
ürünleri karşılayan farklı tasarımlan ihtiva edebilir.
2) Makine gruplarına örnekler :Verilen bir güç ve hız aralığında dönen elektrik makinelerinin bir grubu
ve volumetrik kapasitelerin belirli bir aralığıyla beton karıştırıcılarının (mikserlerinin) bir grubudur.

3.6 - Beyan Değeri (etiket değeri), LC: Bir partideki bir makine veya bütün makineler için beyan edilmiş
gürültü emisyon miktarının tam sayı ile ifade edilen bir değerdir. Belirtilmiş değer, bir tek makinenin
gürültü emisyonunu ve/veya makineler yeni olduğunda, partilerin gürültü emisyon değerlerinin
belirtilmiş bir (büyük) oranının altındaki sının gösterir.

NOTLAR:
1 - Bu beyan değeri (etiket değeri) terimi, tarif edilen metotların uygulanabileceği ifade edilen
değerlerin bütün çeşitlerini temsil eder.
2 - Gürültü emisyon miktarı olarak, A ağırlıklı ses basınç seviyesi kullanıldığında beyan değeri, A-
ağırlıklı ses basınç seviyesi kullanıldığında etiketlenmiş değer; A-ağırlıklı ses gücü seviye sınırının
(bk. yukarıya) nümerik değeri olarak desibel cinsinden ifade edilen on ile bölündüğünde bir
ondalıklı olarak ifade edilebilir.

3.7 - Etiket LC: : Ürün literatüründe ve/veya bir makine veya teçhizatın bir bölümü üzerine yerleştirilmiş
işaretlenmiş değerin bir ifadesidir.

3.8 - Makine Kümesi (partisi): Aynı teknik özelliklerle ve aynı değer, LC , tarafından karakterize edilmiş
makinelerin tamamı bir partidir.

NOT - Parti, bir üretim serisinin tamamı veya bir kısmıdır.

3.9 - Parti Boyutu (veya popülasyonu), N: Bireylerin (partideki makineler veya popülosyondaki gürültü
emisyon değerleri) sayısıdır.

3.10 - Numune : Bir partiden (veya popülasyondan) rast gele seçilmiş (veya tespit edilmiş) bir veya
daha fazla makinedir (veya ölçülmüş değerler).

3.11 - Numune Sayısı, n: Numunedeki bireylerin sayısıdır.

3.12 - Bir Partinin (veya bir popülasyonun) Gürültü Emisyon Değerinin Aritmetik Ortalaması, µ : Bir
partideki (veya bir popülasyonda) gürültü emisyon değerleri toplamının partinin (veya popülasyonun)
boyutuna bölümüdür:

N
1
µ=
N
∑ Li
i =1

3.13 - Numunelerin Gürültü Emisyon Değerinin Aritmetik Ortalaması L : Alınan numunelerin ölçülmüş
gürültü emisyon değerlerinin toplamının numune boyutuna bölümüdür:

1 n
L = ∑ Li
n i =1
Numunenin aritmetik ortalama değeri L, bir partinin (veya bir popülasyonun) aritmetik ortalama
değerinin, H, bir tahmincisidir.

3.14 - Bir Yığının (Veya Bir Popülasyonun) Standard Sapması, σ : Partinin N boyutunun gürültü
emisyon değerlerinin standard sapması olup aşağıdaki eşitlikle verilmiştir:

4
ICS 17.140.20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

1 N
σ= ∑ (Li − µ )2
n − 1 i =1
3.15 - Bir Numunenin Standard Sapması, s: Aşağıdaki eşitlikle verilen numunenin standard
sapmasıdır:

1 n
s= ∑ (Li − L )2
n − 1 i =1

Numunenin standard sapması s, bir partinin (veya bir popülasyonun) standard sapmasının σ, bir
tahmincisi olarak kullanılmıştır.

3.16 - Tekrar Edilebilirliğin Standard Sapması, σr ( ISO 5725) :Aynı laboratuar şartlarında (aynı
laboratuar, aynı operatör, aynı cihaz) kısa bir zaman aralığı içinde aynı gürültü kaynağı üzerinde aynı
gürültü emisyon ölçme metodunun tekrar uygulandığı tekrar edilebilirlik şartlarında elde edilen gürültü
emisyon değerlerinin standard sapmasıdır.

3.17 - Uyarlığın Standard Sapması, σR (ISO 5725): Aynı laboratuar şartlarında (ayrı laboratuar, ayrı
operatör, ayrı cihaz) kısa bir zaman aralığı içinde aynı gürültü kaynağı üzerinde aynı gürültü ölçme ve
aynı emisyon ölçme metodunun tekrar uygulandığı uyarlık şartlarında elde edilen gürültü emisyon
değerlerinin Standard sapmasıdır. Buna göre, uyarlığın Standard sapması, tekrar edilebilirliğin
standard sapmasını da kapsar (Madde 3.16)

NOT - Makine grubu için ölçme deney kodunda verilecek σR 'nin bir tahmini değeri, tercihen
laboratuarlar arası uygulanan bir deneyden çıkartılmalıdır.

Böyle bir deneyin olmaması halinde, σR tecrübeye dayalı olarak tespit edilebilir.

3.18 - Üretimin Standard Sapması σP: Aynı tekrar edilebilirlik şartlarında (aynı laboratuar, aynı
operatör, aynı cihaz), aynı gürültü emisyon ölçme metodu kullanılarak bir partiden (Madde 3.8) alınan
farklı makinelerden farklı yollarla elde edilen gürültü emisyon değerlerinin standard sapmasıdır.

2
NOT - Aşağıdaki formül uygulanır; ancak uygulamada, σt 'nin değeri ihmal edilebilir:

σ t2
σp = (σ ′)2 −
k
Burada;
σ ' = Ortalamanın standard sapması,
σt = Tekrar edilebilirliğin standard sapması (3.18),
k = Bir makine için ortalamanın tespitinde ölçülmüş değerlerin sayısı
dır.

3.19 - Toplam Standard Sapma, σt : Uyarlık ve üretimin standard sapmalarının karelerinin toplamının
kare kökü olup, aşağıdaki eşitlikle gösterilir:

σ t = σ R2 + σ r2

3.20 - Referans Standard Sapma, σM : Aynı imalat grubundan gelen partileri temsil edebilecek
özellikteki makine grubuna ait belirtilmiş toplam bir standard sapmadır (Madde 3.19)

5
ICS 17.140.20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

NOT - Her bir grup için sabit bir σM 'in kullanılması, küçük numune boyuttan ile ilgili bir istatistiksel
metodun uygulanmasını mümkün kılar. Mevcut standard sapma, σt ve σM 'den farklı olarak
biliniyorsa, işaretleyici σt ve σM standard sapmalarının her ikisine bağlı kendi ret riskini tahmin
etmelidir.

1,5 dB - 3,5 dB aralığında σM 'in tipik d eğeri eri, kullanılan ölçme metodunun doğruluğuna ve gürültü
kaynağının karmaşıklığına bağlıdır. Bir makine grubu için σM 'i tesis etmede daha fazla deney
gerekebilir.

3.21 - Tek Numune Alma (ISO 3534) : Partiden sadece bir defa numune almayı ihtiva eden bir
numune alma tipidir.

3.22 - İkili Numune Alma (ISO 3534) : Tek numune almanın verdiği bilgiye göre muhtemelen ikinci bir
defa numune alma tipidir.

3.23 - Ardışık Numune Alma (ISO 3534): Partiden, netice alınıncaya kadar,birer birer peş peşe
bireylerden numune almayı ihtiva eden bir numune alma tipidir, ancak önceden kendi sayısını
sabitlemeksizin, partinin kabul veya ret kararı önceden verilen kurallara göre sonuca müsaade edildiği
anda alınır.

3.24 - Değişken Özelliklere Göre Muayene (ISO 3534) : Bir popülasyonun her bir bireyi veya bu
popülasyondan alınan bir numunenin bir kantitatif özelliğini ölçmeyi ihtiva eden bir metottur.

NOTLAR:
1 - Bir imalat grubuna ait standard sapmanın önceden bilinen değeri kullanılarak bu gruba ait bir
partinin kabul edilebilirliğinin değerlendirilmesi için, EN 27574 'ün bu dört bölümlük serisinde
kullanılan metot, σ metodu olarak bilinir.
2 - Nitel özelliklere göre muayene, bir partideki her bir birey veya bu partiden alınan numune için kesin
bir kalitatif özelliğin (nitel) varlığı veya yokluğu ve bu bireylerden kaç tanesinin bu dört senlik
standardda göz önüne alınıp alınamayacağını sayısal olarak tespit etmeyi ihtiva eden metottur.

3.25 - Kabul Olasılığı, Pa (ISO 3534) : Verilen bir kalitede (etiket değerini aşan gürültü emisyon
değerlerinin P kesriyle ifade edilen) bir partinin verilen bir numune alma planıyla kabul edilebilmesinin
olasılığıdır.

NOT - (1-Pa) "ret olasılığı" olarak bilinir. (1- Pa) ∞ gibi sabit bir değere sahipse (Madde 3.27), bu
"üretici riski" olarak adlandırılır.

Pa, β gibi sabit bir değere sahipse (Madde 3.28) bu da "alıcı riski" adını alır.

3.26 - İşletme Özelliği Eğrisi, OC: verilen bir numune alma planı için, etiket değerini aşan gürültü
emisyonun p kesrinin bir fonksiyonu olarak bir partinin Pa kabul olasılığını gösteren bir eğridir.

NOT - İşletme özelliği eğrisi, belirtilmiş iki noktada [(mesela imalatçı risk noktası (Madde 3.27)] ve alıcı
risk noktası (Madde 3.28) veya bir noktayla (mesela imalatçının risk noktası) ve numune boyutu
ile tam olarak tespit edilir.

3.27 - İmalatçının Risk Noktası (ISO 3534) : Önceden tespit edilmiş ve genellikle reddin (∞) düşük
olasılığına karşılık gelen, işletme özelliği eğrisi üzerinde bir noktadır. Bu nokta, reddin bu olasılığına
karşılık gelen işletme özelliği eğrisi üzerinde bir noktadır. Reddin bu olasılığı, " imalatçı riski" dir. Buna
karşılık gelen kalite seviyesi, partinin etiket değerini aşan gürültü emisyon değerlerinin P1-∞ oranıdır.

NOTLAR:
1 - ISO 7574/4'e göre, imalatçı risk noktası sabittir, ∞ ve P1-∞ sonuç olarak sabit değerlerin bir
parçası şeklindedir.
2 - Partilerin sürekli üretimi için, kabul edilebilir kalite seviyesi AQL (ISO 3951) P1-∞ ' ya yaklaşık olarak
eşit olacaktır.

6
ICS 17.140.20 TÜRK STANDARDI TS-EN 27574-1/Ocak 1996

3.28 - Alıcı Risk Noktası (ISO 3534) : Önceden tespit edilmiş ve genellikle kabulün (β) düşük
olasılığına karşılık gelen, işletme özelliği eğrisi üzerinde bir noktadır. Kabulün bu olasılığı "alıcı riski"
olarak adlandırılır. Uygun yığın kalitesi, partinin işaretlenmiş değerini aşan gürültü emisyon
değerlerinin Pβ oranıdır ve bu da sınır kalite olarak adlandırılır.

3.29 - Seviye Farkı, ∆L: Tespit edilmiş bir imalatçı riski noktası için tüketici görüşlerini dikkate almada
kullanılan bir değerdir. Bu da, prensip olarak uygun sayıda (büyüklükte) numune (n) alarak alınır.
∆L değeri, LC' 'den çıkarılınca ( LC' = L2 - ∆L), LC' 'den yüksek gürültü emisyon değerini Pβ, gibi,
yüksek oranda geçen düşük bir etiket değeri Lc' elde edilir.Bu suretle kabul, çok küçük bir ihtimalle (β)
mümkün olur (madde 3.28'e bakınız.)