TS en 60704-1

ICS 17.140.20; 97.
030 TÜRK STANDARDI TS EN 60704-1/Ekim 2000
ÖNSÖZ
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 60704-1 (1997) standardı esas alınarak, TSE
Mühendislik Hizmetleri Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 24 Ekim 2000
tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
ICS 17.140.20; 97.030 TÜRK STANDARDI TS EN 60704-1/Ekim 2000
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ.......................................................................................................................... 1
1 - KAPSAM VE AMAÇ ............................................................................................. 1
1.1 - KAPSAM ................................................................................................................... 1
1.1.1 - Genel ................................................................................................................................... 1
1.1.2 - Gürültü Tipleri ...................................................................................................................... 2
1.1.3 - Kaynağın Büyüklüğü............................................................................................................ 2
1.2 - AMAÇ........................................................................................................................ 2
1.3 - ÖLÇME BELİRSİZLİĞİ .............................................................................................. 2
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 3
3 - TARİFLER............................................................................................................. 4
3.1 - SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN BELİRTİLMESİ İÇİN UYGUN TARİFLER ................... 4
3.2 - ÖLÇME ZAMAN ARALIĞI ......................................................................................... 4
3.3 - ÇALIŞMA PERİYODU ............................................................................................... 4
3.4 - ÇALIŞMA ÇEVRİMİ................................................................................................... 4
3.5 - ZAMAN İÇINDEKİ DEĞİŞİM ..................................................................................... 4
3.6 - STANDARD DENEY OPERATÖRÜ .......................................................................... 4
3.7 - BİR KAYNAĞIN YERLEŞİM VEYA KONUM MERKEZİ ............................................. 4
4 - ÖLÇME METOTLARI VE AKUSTİK ORTAMLAR ............................................... 4
4.1 - GENEL ...................................................................................................................... 4
4.2 - DOĞRUDAN METOT ................................................................................................ 5
4.3 - MUKAYESE METODU .............................................................................................. 5
4.4 - AKUSTİK ORTAMLAR .............................................................................................. 5
4.4.2 - Fon Gürültü Seviyesi İçin Kriter ........................................................................................... 6
4.4.3 - Ortam Şartları ...................................................................................................................... 6
5 - ÖLÇME CİHAZLARI ............................................................................................. 6
5.1 - AKUSTİK VERİLERİ ÖLÇMEK İÇİN ÖLÇME CİHAZLARI ......................................... 6
5.2 - KLİMALI ŞARTLARDAKİ ÖLÇÜMLER İÇİN ÖLÇME CİHAZLARI ............................. 6
5.3 - ÇALIŞTIRMA ŞARTLARINI ÖLÇMEK İÇİN ÖLÇME CİHAZLARI .............................. 6
6 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZLARIN ÇALIŞTIRILMASI VE
YERLEŞTİRİLMESİ ................................................................................................... 7
6.1 - CİHAZLARIN DONANIMI VE ÖN ŞARTLANDIRILMASI............................................ 7
6.2 - ELEKTRİK ENERJİSİ SU VE GAZ TEMİNİ ............................................................... 7
6.3 - İKLİM ŞARTLARI ...................................................................................................... 8
6.4 - DENEY SIRASINDA CİHAZIN YÜKLENMESİ VE ÇALIŞTIRILMASI ......................... 8
6.5 - CİHAZLARIN YERLEŞTİRİLMESİ VE MONTAJI....................................................... 8
7 - SES BASINÇ SEVİYELERİNİN ÖLÇÜLMESİ .................................................... 10
7.1 - YANSIMA DÜZLEMİ (DÜZLEMLERİ) ÜZERİNDEKİ GEREKLİ SERBEST ALAN
ŞARTLARI İÇİN MİKROFON SIRASI, ÖLÇME YÜZEYİ VE REFERANS SES KAYNAĞI
(RSS) NIN YERLEŞİMİ.....................................................................................................10
7.2 - SERT MALZEMEDEN YAPILMIŞ DUVARLI DENEY ODALARI İÇİNDEKİ
MİKROFON DÜZENİ VE REFERANS SES KAYNAĞI (RSS)’NİN YERLEŞİMİ ................12
7.3 - ÖZEL ÇINLAMA DENEY ODALARINDAKİ MİKROFON DÜZENİ VE REFERANS
SES KAYNAĞININ YERLEŞİMİ .......................................................................................12
7.4 - ÖLÇMELER..............................................................................................................12
8 - SES BASINCININ VE SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN HESAPLANMASI ............ 13
8.1 - FON GÜRÜLTÜ SEVİYELERİNDEKİ DÜZELTMELER ............................................13
8.2 - DENEY ORTAMI İÇİN DÜZELTMELER ...................................................................13
8.3 - MİKROFON KONUMLARI ÜZERİNDEKİ ORTALAMA SES BASINÇ SEVİYESİNİN
HESAPLANMASI..............................................................................................................13
8.4 - SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN MUKAYESE METODU İLE HESAPLANMASI ...........14
8.5 - BİR YANSIMA DÜZLEMİ ÜZERİNDEKİ SERBEST ALAN ŞARTLARINDA SES GÜÇ
SEVİYELERİNİN HESAPLANMASI ..................................................................................14
8.6 - ÖZEL ÇINLAMA DENEY ODALARINDA DOĞRUDAN METOT İLE A - AĞIRLIKLI
SES GÜCÜ SEVİYESİNİN HESAPLANMASI ...................................................................15
9 - KAYDEDİLECEK BİLGİLER .............................................................................. 15
9.1 - GENEL BİLGİLER ....................................................................................................15
9.2 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN TANITIMI .........................................................15
9.3 - ÖLÇME METODU (Madde 4.2 ve Madde 4.3)..........................................................15
9.4 - AKUSTİK DENEY ORTAMI ......................................................................................16
9.5 - ÖLÇME CİHAZLARI .................................................................................................16
9.6 - DONANIMIN VE DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN ÖN ŞARTLANDIRMASI ........16
9.7 - ELEKTRİK BESLEMESİ, SU BESLEMESİ vb. .........................................................16
9.8 - İKLİM ŞARTLARI .....................................................................................................16
9.9 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN ÇALIŞTIRILMASI .............................................16
9.10 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN YERLEŞİMİ VE MONTAJI .............................17
9.11 - MİKROFON DÜZENİ..............................................................................................17
9.12 - ÖLÇME VERİLERİ .................................................................................................17
10 - RAPOR EDİLECEK BİLGİLER......................................................................... 17
EK A......................................................................................................................... 24
EK B......................................................................................................................... 25
EK ZA....................................................................................................................... 26
AKUSTİK GÜRÜLTÜ - EV VE BENZERİ YERLERDE KULLANILAN

ELEKTRİKLİ CİHAZLARDAN HAVA İLE YAYILAN GÜRÜLTÜNÜN
TAYİNİ İÇİN DENEY KODU - BÖLÜM 1: GENEL KURALLAR
GİRİŞ
Ev tipi cihazlar tarafından yayılan gürültü, genellikle operatörün ve gürültüden etkilenen diğer
personelin işitme durumu için bir tehlike oluşturmasa da yayılan gürültünün belirlenmesi için ilgili
işlemlerin uzun bir süre içinde standardlaştırılma ihtiyacı duyulmuştur. Bu tür işlemler sadece özel
tipteki cihazlar için uygulanmaz. Bu konuda belirlenmiş prensipler, genel kullanım alanlarındaki yaygın
olarak kullanılan araçlara da uygulanmalıdır.
Genel olarak, gürültü seviyelerinin tayini, cihaz performanslarını ve özelliklerin büyük bir bölümünü
kaplayan geniş kapsamlı deney işlemlerinin yalnızca bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu yüzden, gürültü
ölçme kuralları (Deney ortamı, ölçü aletleri, deney için gerekli iş gücü) makul bir seviyede tutulmalıdır.
Meselâ; gürültünün önceden bildirilmesi.
Özel bir cihazdan yayılan gürültünün, aynı aileden diğer cihazlar tarafından yayılan gürültü ile
mukayese edilebildiği gibi gürültü ölçümlerinin sonuçları bir çok maksatlar için kullanılır.
Diğer durumlarda, sonuçlar cihaza ait yeni parçaların geliştirme aşamasındaki mühendislik
uygulamalarını veya ses yalıtım uygulamalarına karar verme aşamasında bir temel olarak alınmalıdır.
Bütün bu maksatlar için, farklı laboratuvarlarda elde edilen ölçme sonuçlarının mukayese edilebilmesi
için, bilinen doğruluktaki işlemlerin belirtilmesi önemlidir.
Bu şartlar bu deney kodunun hazırlanmasında mümkün olduğu kadar dikkate alınmıştır. Akustik ölçme
metotları, ISO 3743-1, ISO 3743-2 ve ISO 3744’de bahsedilen hususlara dayandırılmıştır.
Bu metotların adaptasyonu, yarı yankılı odaların, özel çınlamalı deney odalarının ve sert duvarlı deney
odalarının kullanılmasını gerektirir.
Ölçmelerin sonucu cihazın ses gücü seviyesini oluşturur. Bu metotlara özgü ölçme belirsizliği içinde,
bir yansıma düzlemi üzerindeki serbest alan şartlarında tayin edilen sonuçlar çınlama alanlarında elde
1) 2)
edilen değerlere eşittir. ISO 9614-1 ve ISO 9614-2 ’de belirtildiği gibi yoğunluk metotların
kullanılmasına ait hususlar hazırlık aşamasındadır.
Bu deney kodunun sadece havada yayılan gürültü ile ilgili olduğu, unutulmamalıdır. Bazı durumlarda,
yapı aracılığı ile taşınan, meselâ, bitişik odaya taşınan gürültü önemli olabilir.
1 - KAPSAM VE AMAÇ
1.1 - KAPSAM
1.1.1 - Genel
Bu standard, ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrik, pil vb. ile çalışan elektrikli cihazlara
(parçalarına ve aksesuarlarına) uygulanır.
EN 60704-2’de aksi belirtilmediği takdirde benzeri amaçlarla kullanımdan, meselâ oteller,

kahvehaneler, çayhaneler berberler kuaförler, çamaşırhaneler vb. yerlerdeki kullanım anlaşılmalıdır.
1) ISO 9614-1:1993 “Acoustics - Determination of sound power levels of noise sources using sound
intensity - Part 1: Measurements”
2) ISO DIS 9614-2:1996 “Acoustics - Determination of sound power levels of noise sources using
sound intensity - Part 2: Measurement by scanning”
1
Bu standard,
− Endüstriyel amaçlı veya münhasıran profosyenel olarak kullanımlar için tasarımlanmış cihazları,
teçhizatları veya makineleri,
− Klima, ısıtma ve havalandırma (evde kullanılan vantilâtörler, pişiriciler ve seyyar ısıtıcı cihazlar
hariç) teçhizatları merkezî ısıtma brülörleri, su besleme ve kanalizasyon sistemleri için kullanılan
pompalar gibi binanın veya onun bir parçasının entegre (ayrılmaz) bir parçası olan cihazları,
− Ayrı motorları veya jeneratörleri,
− Dışarda açık havada kullanılan cihazları
kapsamaz.
1.1.2 - Gürültü Tipleri

Farklı tiplerdeki gürültülerin sınıflandırılması ISO 12001’de verilmiştir. ISO 3744’de belirtilen metot
evlerde kullanılan cihazlar tarafından yayılan her tip gürültünün ölçülmesi için uygundur. ISO 3743-1
ve
ISO 3743-2’de belirtilen metotlar, kısa süreli gürültü patlamalarından oluşan, darbeli gürültü
kaynaklarından yayılan gürültüler hariç, her çeşit gürültü için uygundur. Bu husus, EN 60704-2
hazırlanırken dikkate alınacaktır.
1.1.3 - Kaynağın Büyüklüğü

ISO 3744’de belirtilen metot, her büyüklükteki gürültü kaynağına uygulanabilir. Kaynağın büyüklüğü ile
ilgili sınırlamalar, ISO 3742-3 ve ISO 3743-1 Madde 1.2.2’de verilmiştir.
Bu husus, EN 60704-2 hazırlanırken dikkate alınacaktır.
1.2 - AMAÇ
Bu standard, 1 pikowatt ses basıncına karşılık gelen ve desibel olarak ifade edilen ses basınç
seviyelerinin tespiti, 125 Hz -8000 Hz oktav bantlar dahil belirlenmiş frekans aralığında havadaki
akustik gürültü (bu belirlenen frekans aralığı kullanım amaçları için duyulabilir ses frekans aralığından
daha dar bir alandır) ve bahsedilen çalışma şartlarında ölçülecek cihaz için mühendislik seviyesindeki
(ISO 12001’deki 2.dereceye uygun mühendislik metodu) objektif metotlarla ilgilidir.
Aşağıdaki ses güç seviyeleri;

− A ağırlıklı ses gücü seviyesi LwA ve
− Oktav bant ses gücü seviyelerinde
kullanılır.
Genellikle, açıklanan metotlar, operatörün bulunmadığı cihazlar için uygulanır. Cihazın bir operatör
tarafından çalıştırıldığı veya bir operatör tarafından yüklendiği (pek sık olmayan) durumlarda, bir
operatörün bulunması gerektiği EN 60704-2’de yer alacaktır.
Meselâ ISO 3741 ve ISO 3745’de açıklandığı şekilde (ISO 12001’e uygun olarak derece 1
doğruluğundaki) les güç seviyelerinin belirlenmesi için açıklanan metotlar, bu standard kapsamında
değildir. Bununla beraber bu hususlar, uygun deney ortamı ve deney teçhizatları bulunduğunda
uygulanabilir.
NOTLAR
1. Bu standardda açıklanan şartlar altında elde edilen gürültü değerleri, pratik kullanımların
çalıştırma şartları altında elde edilen gürültülere uygun olmak zorunda değildir.
2. İmalât vb. aşamalardaki kalite kontrolu için daha basitleştirilmiş metotlar uygun olabilir. Gürültüyü
azaltmak amacıyla, dar-bant analizleri veya yoğunluk teknikleri gibi uygulanan diğer ölçme
metotları genellikle uygulanabilir.
Bu metotlar bu standard kapsamında değildir.
1.3 - ÖLÇME BELİRSİZLİĞİ

Bu standardda uygun olarak tayin edilen ses gücü seviyelerinin uyarlığına standard sapmaların
tahmini değerleri, ISO 3743-1’deki ve ISO 3743-2’deki Madde 1.4’de ve ISO 3744’deki Madde 1.4’de
verilmiştir. Benzer çalışma şartlarındaki benzer boyutlardaki belirli bir grup cihaz için uyarlığa ait
2
standard sapmalar bu değerlerden daha küçük olabilir. Bu yüzden lâboratuvarlar arası deneylerden
tatmin edici sonuçlar alınması durumunda, standardlarında verilmiş olan standard sapmalardan daha
küçük olan standard sapmalar
EN 60704-2’de belirtilebilir.
Bir kaç katagori cihaz için yeniden üretilebilirlik standard sapmalarına ait değerler IEC 60704-3’de
verilmiştir.
Sonuçların normal olarak önceden tahmin edilen standard sapmalar içinde kalması durumunda,
ölçmeler arasında farklılıkların bulunması halinde ölçmelerin daha yüksek bir doğruluk derecesinde:
derece 1, lâboratuvar şartlarında veya ISO 3741 veya ISO 3745’de bahsedilen kesinlikte
gerçekleştirilmesi gereklidir.
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar
metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda
daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son
baskısı kullanılır.
EN, ISO, IEC vb. Adı TS No1) Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
IEC 60651: 1979 Sound level meters TS 8535 Ses Seviyesi Ölçme Aletleri (Sanometreler)
(EN 60651)
IEC 60704-3: 1992 Test code for the determination of airborne TS EN 60704-3 Akustik - Gürültü - Ev ve Benzeri Yerlerde
acustical noise emitted by household and Kullanılan Elektrikli Cihazlar Tarafından
similar electrical appliances - Part 3: Yayılan - Havada Yayılan Gürültünün
Procedure for determining and verifying Belirlenmesi İçin Deney Kuralları - Bölüm 3:
declared noise emission volues Beyan Edilen Gürültü Emisyon Değerlerinin
Tayini ve Doğrulanması İçin İşlemler
IEC 60804 : 1995 Integrating - averaging sound level meters TS 9969 Ses Seviyesi Ölçme Aletleri - İntegral ve
(EN 60804) Ortalama Alan
IEC 61260: 1995 Electroacoustics - Octave band fractional -
octav ve band filtres
ISO 3741:1988 Acoustics-Determination of sound power TS 2710 Akustik - Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü
(EN ISO 3741) levels of noise sources - Precision methods EN 23741 Seviyelerin Tayini - Çınlama Odalarında
for broad - band sources in reverberation Geniş Band Kaynakları İçin Hassas
rooms Metotları
ISO 3742:1976 Acoustics-Determination of sound power TS 2709 Akustik - Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü
(iptl edilmiş yerine EN levels of noise sources - Precision methods EN 23742 Seviyelerinin Tayini - Çınlama Odalarında
ISO 3741) for discrete frequency and narrow - band Farklı Frekans ve Dar Band Kaynakları İçin
sources in reverberation rooms Hassas Metotlar
ISO 3743-1:1994 Acoustics-Determination of sound power
(EN ISO 3743-1) level of noise sources- Engineering methods
for small, movable sources in reverberant
fields using sound pressure - Part 1:
Comparision method in hard - walled test
rooms
ISO 3743-2: 1994 Acoustics-Determination of sound power TS EN ISO 3743-2 Akustik - Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü
level of noise sources- Engineering methods Seviyelerinin Ses Basıncı kullanılarak Tayini
for small, movable sources in reverberant - Çınlama Alanlar İçinde Bulunan Küçük
fields using sound pressure - Part 2: Hareketli Kaynaklar İçin Mühendislik
Methods for special reverberation test Metotları Bölüm 2: Özel Çınlama Deney
rooms Odaları İçin Metotlar
ISO 3744:1994 Acoustics - Determination of sound power TS EN ISO 3744 Akustik - Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü
levels of noise sources using sound Seviyelerinin Ses Basıncı Kullanılarak
pressure - Engineering method in an Tayini - Bir Yansıtma Düzlemi Boyunca,
essentially free - field over a reflecting plane Esas Olarak Serbest Bir Alan İçinde
Uygulanan Mühendislik Metodu
ISO 3745:1997 Acoustics-Determination of sound power - -
levels of noise sources - Precision methods
for anechoic and semi - anechoic rooms
1) TSE NOTU : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolon’da verilmiştir.
3
ISO 6926:1990 Acoustics-Characteristics and - -

methods of calibration of reference
sound sources - Requirements for
the preformance and calibration of
referanse sound sources
ISO 12001:1996 Acoustics - Noise emitted by
(EN ISO 12001) machinery and equipment - Rules for
the drafting and presentation of a
noise test code
3 - TARİFLER
Standardın amacı bakımından aşağıdaki tarifler uygulanır.
3.1 - SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN BELİRTİLMESİ İÇİN UYGUN TARİFLER

ISO 3743-1, ISO 3743-2 ve ISO 3744’de bulunabilir.
3.2 - ÖLÇME ZAMAN ARALIĞI

Ses gücü seviyesinin tayin edildiği çalışma periyodunun bir bölümü veya katları veya bir çalışma
çevrimi.
3.3 - ÇALIŞMA PERİYODU

Deneye tâbi tutulacak bir cihaz tarafından gercekleştirilen belirli bir işlem sırasındaki bir zaman aralığı
(Meselâ bulaşık yıkama makinasının yıkama veya durulama veya kurutması).
3.4 - ÇALIŞMA ÇEVRİMİ

Cihaz, deney sırasında komple bir çalışma çevrimini gerçekleştirirken oluşan çalışma periyotlarının
belirli bir aralığı.
Çalışma çevrimi süresinde her bir çalışma periyodu, sadece bir defa gerçekleşen veya birden fazla
tekrar edilen belirli işlemlerden meydana gelebilir (Meselâ bir bulaşık makinasındaki, yıkama,
durulama ve kurutma).
3.5 - ZAMAN İÇINDEKİ DEĞİŞİM

Bir çalışma çevriminin bir veya birden fazla periyodu sırasında zamanın bir fonksiyonu olarak ses
basınç seviyesinin (farklı mikrofon konumlarında) devamlı kayıt edilişi.
3.6 - STANDARD DENEY OPERATÖRÜ

Ses ölçümünü etkileyebilecek anormal ses yutucu bir giysi giymemiş, deneye tâbi tutulacak kaynağı
(cihazı) çalıştırmak veya beslemek için ihtiyaç duyulan kişi.
3.7 - BİR KAYNAĞIN YERLEŞİM VEYA KONUM MERKEZİ

Deney ortamı ve mikrofon konumunun koordinat sistemi açısından deneye tâbi tutulacak kaynağın
(cihazın) konumunu veya yerleşimini belirleyen bir terim.
Yerleşme merkezi, cihazın merkezi ile tezgâh tipi, asılı tip veya elde tutularak çalışan cihazın ana
kısımlarını çerçeveleyen dikdörtgen prizma merkezinin üst üste geldiği merkezdir.
Yerleşme merkezi, cihazın merkezi ile zemin üstü, zemine mesnetli veya duvara monteli cihazın ana
kısımlarının çıkıntılarını çerçeveleyen bir dikdörtgenin merkezinin üst üste geldiği merkezdir.
4 - ÖLÇME METOTLARI VE AKUSTİK ORTAMLAR

4.1 - GENEL
Makina veya teçhizatın çıkardığı ve makinanın bulunduğu ortamda her istikamette yayılan toplam
gürültü, makinanın ses gücü olarak karakterize edilebilir.
4
Bir makinanın ses gücü, genelde makinanın yerleştirildiği ortamdan bağımsızdır.
Bu yüzden ses gücü seviyesi kavramı ev ve benzeri yerlerde kullanılan cihazların çıkardığı gürültüyü
ifade etmek için seçilmiştir.
Tercih edilen gürültü yayılma miktarı, desibel olarak A ağırlıklı ses gücü seviyesidir (ref. 1 pW).
Bu standarda göre, aşağıda Madde 4.2 ve Madde 4.3’de belirtildiği şekilde doğrudan metot veya
mukayese metodu olmak üzere prensip olarak iki metot mevcuttur. Bu metotlar birbirinin alternatifi
olarak kullanılabilir.
Madde 4.4’de belirtildiği şekilde farklı tiplerdeki ortamlar kullanılabilir. Gerektiğinde EN 60704-2’de bu
metotlardan biri veya birkaç kombinasyonu kapsanmayabilir.
4.2 - DOĞRUDAN METOT

Doğrudan metot, bir yansıma düzlemi üzerindeki serbest alan şartlarında ISO 3744 ve özel çınlama
deney odaları için ISO 3743-2’ye uygun olarak sadece kaliteli deney ortamlarındaki ölçümler için
kullanılabilir.
Bu metotla ses gücü seviyesi;

− Yansıtma yüzeyi (yüzeyleri) üzerindeki serbest alan şartlarında; ölçme yüzeyi üzerindeki zaman
ortalamalı ses basınç seviyelerinden ve ölçme yüzeyi alanından,
− Özel çınlama deney odalarında; ortalama ses basınç seviyelerinden, çınlama zamanından ve
deney odasının hacminden,
tayin edilir.
Bu metot, ölçülen ses basınç seviyelerinden doğrudan hesaplanan A-ağırlıklı ses gücü seviyeleri (ve
gerektiğinde oktav bant ses gücü seviyeleleri) olarak ifade edilen sonuçları verir.
NOT - Bu metot, örnek olarak ISO 3745’de verildiği şekilde daha fazla kesin olan metotlar ile
bağlantılı olarak da kullanılabilir.
4.3 - MUKAYESE METODU

Ölçmeler için mukayese metodu geniş bir şekilde ISO 3743-1 ve ISO 3743-2’de açıklanmıştır.
NOT - “Mukayese metodu” terimi, ISO 3744’de açık olarak verilmemiştir. Ancak, bir referans ses
kaynağı kullanılarak ISO 3744 Madde A.3’de verilen ortam düzeltmesine ait işlemlerin tayini
için “mutlak mukayese deneyi” uygulandığı zaman yapılan işlem, aslında bir mukayese
metodudur.
Bu metot ile, ses gücü seviyeleri, deney odasındaki bir kaynak tarafından çıkarılan ses basınç
seviyelerinin ortalama değerlerini (kareler ortalaması esası üzerinden), ISO 6926’daki özelliklere
uygun olarak, bilinen ses gücü çıkışının kalibre edilmiş bir referans ses kaynağı (RSK) tarafından aynı
oda içinde çıkarılan ses basınç seviyelerinin ortalama değerleri ile mukayese edilerek tayin edilir. Ses
basınç seviyelerindeki fark, her iki ölçme seti için şartlar aynı olduğu zaman ses gücü seviyelerindeki
farka eşittir.
Bu metot oktav bant ses gücü seviyeleri olarak ifade edilen sonuçlar verir ve A ağırlıklı ses gücü
seviyesi, oktav bant, ses gücü seviyelerinden hesaplanır.
Farklı ortamlarda elde edilen sonuçlar arasında sistematik bir farkın olup olmadığını kontrol için
mukayese metodunun kullanılması tavsiye edilir.
4.4 - AKUSTİK ORTAMLAR

4.4.1 - Deney ortamının yeterliliği için genel kurallar ve kriterler.
Bunlar;
− Sert duvarlı deney odaları için ISO 3743-1’in
− Özel çınlama deney odaları için ISO 3743-2’nin
− Yansıtma düzlemi üzerindeki serbest alan şartları için ISO 3744’ün
4’üncü maddelerinde verilmiştir.
5
NOT - Yansıtma düzlemi üzerindeki serbest alan şartları için ISO 3744 EK A Madde A.3’de bahsedilen
ortamın yeterliliği için mutlak mukayese deneyi tercih edilir.
Serbest alan şartlarını taşıyan basit deney odasının tasarımı için açıklamalar, bu standardın EK
A’sında verilmiştir.
Uygun bir özel çınlama deney odasının tasarımına ait açıklamalar ISO 3743-2 Ek A’da verilmiştir.
4.4.2 - Fon Gürültü Seviyesi İçin Kriter

Fon gürültü seviyesi için kurallar, ISO 3743-1, ISO 3743-2 ve ISO 3744 nolu standardlarda yer alan
Madde 4’de verilmiştir. Mikrofon konumlarına göre fon gürültü seviyesini ortalama değeri ölçülecek ses
basınç seviyesinin en az 6 dB ve tercihen 15 dB altında olmalıdır.
NOT - Fon gürültüsüne ait ses basınç seviyesi ile cihazın gürültüsü arasındaki fark, 6 dB’den daha az
olduğunda Madde 8.1’e bakınız.
4.4.3 - Ortam Şartları

Ölçme için kullanılan mikrofon üzerinde ters bir etkiye sahip (kuvvetli elektrik veya manyetik alanlar,
rüzgâr, denenen teçhizattan çıkan havanın çarpması, düşük veya yüksek sıcaklıklar gibi) ortam
şartlarından kaçınmak için uygun mikrofon ve mikrofon konumu seçilmelidir.
Uygun olmayan ortam şartları ile ilgili olarak ölçme aletlerinin imalâtçı tarafından önerilen talimatları
takip edilmelidir.
Mikrofon, her zaman ses dalgalarının geliş açısı mikrofonun kalibre edilmiş olduğu açı olacak şekilde
yerleştirilmelidir.
5 - ÖLÇME CİHAZLARI
5.1 - AKUSTİK VERİLERİ ÖLÇMEK İÇİN ÖLÇME CİHAZLARI
Ölçme sistemi ile ilgili kurallar ve bunların kalibrasyonu ISO 3743-1, ISO 3743-2 ve ISO 3744 nolu
standardlarda yer alan Madde 5’de verilmiştir.
Ölçme sistemi, kullanılan temel standarda uygun olarak, IEC 60651 veya
IEC 60804’da yer alan tip 1 ölçme aleti için kuralları sağlamalıdır. Oktav bantlardaki ölçmeleri için
ölçme sistemleri, EN 61260’daki kuralları sağlamalıdır.
Referans ses kaynakları (RSK), ISO 6926’daki kurallara uygun olmalı ve her yıl kalibre edilmelidir.
5.2 - KLİMALI ŞARTLARDAKİ ÖLÇÜMLER İÇİN ÖLÇME CİHAZLARI
5.2.1 - Sıcaklık, ±1°C doğruluğa sahip ölçme cihazları ile ölçülmelidir.
5.2.2 - Bağıl nem %±2 mutlak doğruluğa sahip ölçme cihazları ile ölçülmelidir.
5.3 - ÇALIŞTIRMA ŞARTLARINI ÖLÇMEK İÇİN ÖLÇME CİHAZLARI

5.3.1 - Şehir ceryanına bağlı cihazların kabloları veya kordonların ucundaki gerilim, 0,5 sınıfı cihazların
doğruluğuna sahip voltmetreler ile ölçülür.
5.3.2 - Pille vb. ile çalışan cihazlar için pil vb. uçlarındaki gerilim, sınıf 1 doğruluğuna sahip voltmetreler ile
ölçülür.
5.3.3 - Motorların eklentilerinin vb. parçalarının dönme hızları gerektiğinde tam skalanın %±1
doğruluğa sahip hız göstergeleri ile ölçülür
6
6 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZLARIN ÇALIŞTIRILMASI VE

YERLEŞTİRİLMESİ
6.1 - CİHAZLARIN DONANIMI VE ÖN ŞARTLANDIRILMASI
6.1.1 - Cihaz, imalâtçısı tarafından belirtilen fonksiyona veya kullanma amacına uygun veya satış
anında cihazla beraber verilen ilâve teçhizatlar, aksesuarları vb. parçalar ile donatılmış olmalıdır.
6.1.2 - Deney ortamında cihazın çalıştırılması için gerekli olan (elektrik devreleri veya kabloları, su
beslemesi veya boşaltması için gerekli olan boru tesisi, hava kanalları vb. gibi) yardımcı teçhizatın
önemli miktarda radyasyon yaymadığından ve cihazdan çıkan seste bir değişiklik olmadığından emin
olmak için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bu husustaki açıklamalar ISO 3743-1, ISO 3743-2 ve ISO
3744’deki Madde 6.4’de verilmiştir.
6.1.3 - Gürültü ölçmelerinden önce, amacına uygun olarak kullanım için techiz edilmiş cihaz
alıştırılmamış parçalardan kaynaklanan aşırı gürültüyü önlemek için yeterince uzun bir süre
çalıştırılmalıdır. Şayet varsa ve başka bir şekilde belirtilmediyse alıştırma işlemi, en yüksek hızda
yüksüz olarak gerçekleştirilmelidir. İmalâtçı başka bir şekilde tavsiye etmedikçe, toplam alıştırma
periyodu beyan çalışma süreleri
EN 60704-2’de gösterilmelidir.
6.1.4 - Her seri gürültü öçümlerinden hemen önce kullanma amacına uygun olarak teçhiz edilmiş cihaz
kapalı hale gelmek için EN 60704-2’de belirtildiği veya imalâtçı talimâtlarına uygun olarak,
ayarlanabiliyorsa ve aksi belirtilmedikçe en yüksek hız ayarında yüksüz olarak çalıştırılır.
6.2 - ELEKTRİK ENERJİSİ SU VE GAZ TEMİNİ
6.2.1 - Şehir şebekesinden beslenen motoru(motorları) bulunan cihazlar, % ± 1 toleransla anma

geriliminde (komutatör motorlar hariç, bunlar için tolerans %±1’dir) ve uygulanabiliyorsa anma
frekansında çalıştırılmalıdır. Doğru akım kullanılacak şekilde tasarımlanmış cihazlar, sadece doğru
akım ile beslenmelidir. Beyan edilen frekansı belirtilmemiş cihazlar, ± % 1 toleransla ülkede yaygın
olarak kullanılmakta olan frekans ile yani 50 Hz veya 60 Hz frekans ile beslenmelidir.
Bir gerilim aralığında çalışacak şekilde tasarımlanmış cihazlar, beyan edilen geriliminin sınırları
arasındaki farkın beyan edilen gerilim aralığının %10’unu aşmadığı takdirde, anma gerilimi ve daha
önceden belirtilen tolerans ile beslenmelidir. Fark %10’u aşarsa cihaz, çalışma aralığındaki en yüksek
gerilim ve daha önceden belirtilen aynı toleranstaki gerilim ile beslenmelidir.
Besleme valtajı sökülemeyen bir kablo veya kordonun fişinde veya sökülemez bir kablo varsa cihaz
girişinden ölçülür. Ancak hiçbir durumda uzatma kablosu veya kordonun ucundan ölçülmez.
NOT - Bazı ülkelerde, beyan edilen gerilim/frekans değeri, ilgili ülkenin anma sistemi gerilim/frekans
değerinden farklı olduğu zaman, beyan edilen voltaj/frekans değerleri tüketici için yanıltıcı
olabilir. bu durumda ilâve ölçümler gerekli olabilir. Deney voltaj/frekans değeri beyan edilen
gerilim/frekans değerinden farklı olduğu zaman bu husus rapor edilmelidir.
6.2.2 - Batarya ile çalışan elektrik motorlu cihazlar, imalâtçı tarafından belirtildiği şekilde tamamen
şarjlı veya dolu bataryalar takılarak gürültü ölçümlerine başlanır. Deneyin başlangıcında yük altındaki
batarya gerilimine göre kurşun asitli batarya için 0,90, diğer piller için 0,80 batarya gerilimine düştüğü
zaman ölçmeler durdurulur.
Batarya gerilimi bataryaların ucundan ölçülür.
6.2.3 - Elektrik veya gazla ısıtılan cihazlarda, ısıtıldığında cihazdan yayılan gürültü, gürültü miktarını
değiştirmiyorsa cihaz ısıtılmadan çalıştırılabilir.
6.2.4 - Su ve/veya gaz beslemesi varsa imalâtçı tarafından belirtildiği şekilde olmalıdır.
7
İmalâtçı tarafından belirtilmediyse, EN 60704-2’de başka bir şekilde belirtimedikçe su besleme

basıncı,
240 kP ± 50 kPa, soğuk su sıcaklığı, 15°C ± 2°C ve sıcak su sıcaklığı 55°C ± 2°C olmalıdır.
NOT - Bazı ülkelerde su besleme/sıcaklık değeri ilgili ülkenin su besleme basınç/sıcaklık değerinden
farklı olduğu zaman, anma basınç/sıcaklık değerinde gerçekleştirilen ölçümler, alıcıyı
yanıltabilir. Bu durumda ilâve ölçümler gerekli olabilir. Deney basınç/sıcaklık değeri, anma
basınç/sıcaklık değerinden farklı ise bu durum rapor edilmelidir.
6.3 - İKLİM ŞARTLARI

Evde kullanılan cihazlar (özel bir aile için olduğu belirtilmediği takdirde) genellikle aşağıdaki iklim
şartlarında çalıştırılır:
Ortam sıcaklığı t = 20°C ± 5°C

Bağıl nem RH= %50 ± %20
Atmosfer basıncı ps = 96 kPa ± 10 kPa
6.4 - DENEY SIRASINDA CİHAZIN YÜKLENMESİ VE ÇALIŞTIRILMASI

Genel kurallar ISO 3743-1 Madde 6.5; ISO 3743-2 ve ISO 3744’de verilmiştir. EN 60704-2’de başka
bir şekilde belirtilmedikçe bir gürültü deney kodunun oluşturulması için açıklayıcı bilgiler aşağıda
verilmiştir.
6.4.1 - Yükleme ve çalıştırma şartları genellikle mümkün olduğu kadar pratik olmalı ve normal
kullanma şartlarına benzemelidir, ancak her durumda, tekrar edilebilecek ve üretilebilecek çalışma
şartlarını sağlamak amacıyla basit çalışma şartları tercih edilmelidir. Bir operatör bulundurmaktan
kaçınılmalıdır. Sadece cihaz yüklemesinin operatör olmadan pratik olmadığı durumlarda operatör
bulundurulmalıdır.
6.4.2 - EN 60704-2’de belirli bir cihaz katagorisi için özel olarak belirtilmediyse bir cihazın yaydığı
gürültüyü belirlemek, uzun süren çoklu ana fonksiyonlu cihazlar ve çok amaçlı cihazlar dışında bir tek
çalıştırma şartı ile sınırlandırılmalıdır. Uzun süren çoklu ana fonksiyonlu cihazlar ve çok amaçlı
cihazlar için bir veya birden fazla çalıştırma şartı belirlenebilir.
Cihaz tipik ve kararlı bir cihaz ise ve cihazın yükleme şartı ile beraber uyarlılığı zayıf ise cihazdan
yayılan gürültünün belirlenmesi için tek bir şart olarak boşta çalışma şartları seçilebilir.
Hız kontrollu cihazlar için, ana fonksiyonlara ait işletme çevrimlerinin genellikle yüksek hız ayarı
kullanılmalıdır.
6.4.3 - İşletme çevrimlerindeki normal kullanım sırasında çalıştırılan cihazlar, uygun parçaların ana
fonksiyonlarının işletme çevrimleri sırasında ölçümler yapılarak gürültü yayılımını belirlemek için
olduğu gibi çalıştırılır.
NOT - İşletme çevrimi (çevrimleri) sırasında A-ağırlıklı ses basınç seviyesi - zamana bağlı değişimleri
- mikrofon konumlarından birisinde, tercihen deneye tâbi tutulan cihaz önünde kaydedilmesi
tavsiye edilir.
6.4.4 - Gürültü emisyonunu tespit etmek için yükleme ve çalıştırma şartları uygulanırken, deneye tâbi
tutulan cihazın muhtemelen aşırı aşınmasını önlemek için gerekli önlemler alınmalıdır. Çalıştırma
aralığı ve cihaz dinlendirme süreleri ve/veya imalâtçı talimatları takip edilmelidir.
6.5 - CİHAZLARIN YERLEŞTİRİLMESİ VE MONTAJI

ISO 3743-1, ISO 3743-2 ve ISO 3744’daki Madde 6.2 ve Madde 6.3’deki temel kurallar
uygulanmalıdır. EN 60704-2’de başka bir şekilde belirtilmedikçe bir gürültü deney kodunun
oluşturulmasına dair açıklamalar aşağıda verilmiştir.
6.5.1 - Zeminde duran cihazlar veya masa tipi cihazlar, doğrudan normal konumda cihazın bünyesinde
bulunan esnek elemanlardan başka elemanlar kullanılmadan,
8
− Sert malzemeden yapılmış duvarlı deney odasının veya özel çınlama deney odasının zeminine
cihazın herhangi bir yüzeyi ile çıkıntı yapan parçalar dahil, en yakın duvar arasında en az 1 m
mesafe olacak şekilde,
− Belirtilen ölçme yüzeyinin şekli ve boyutu dikkate alınarak serbest alan ortamının yansıtma düzlemi
üzerine yerleştirilir.
Ayaklı cihazlar, (saç kurutma başlıkları gibi ayaklar üzerinde durarak çalıştırılacak şekilde
tasarımlanmış cihazlar) cihazın bulunduğu standard üzerine veya imalâtçı talimatlarına uygun olarak
imâl edilmiş bir stand üzerine yerleştirilir.
NOT - Zemin kaplama malzemesinin muhtemel titreşiminden kaynaklanan ses yayılımı önlenmelidir.
Zemin kaplama parçası, deneye tâbi tutulan cihazın bir parçası olarak addedildiğinden deney
ortamının akustik karakteristikleri üzerinde meydana gelecek muhtemel etkileri dikkate
alınmamalıdır.
Çalıştırılması için bir masaya ihtiyaç duyulan masa tipi cihazlar, EK B’de bahsedilen standard deney
masasının üzerinde merkezî bir yere yerleştirilir.
6.5.2 - Elde tutularak çalışan cihazlar, varsa aksesuarları ile birlikte, uygun bir deney armatürüne
yaklaşık olarak olarak 25 cm yükseklikte esnek olarak asılır veya monte edilir.
Deney armatürünün tabanı, cihazın yapısından kaynaklanan gürültünün cihazdan yayılmaması için
orta derecede esnek elemanlar üzerine (deneye tâbi tutulan cihazdan kaynaklanan havadan taşınan
gürültünün etkisi olmayacak şekilde) monte edilir ve
− Sert malzemeden yapılmış duvarlı deney odasının veya özel çınlama deney odasının, zemininin
üzerine cihazın herhangi bir yüzeyi ile çıkıntı yapan parçalar dahil en yakın duvar arasında en az 1
m mesafe olacak şekilde,
− veya belirtilen ölçme yüzeyinin şekli ve boyutu dikkate alınarak serbest alan ortamının yansıtma
düzlemi üzerine
yerleştirilir.
NOT - Asma ve tutturma elemanların cihazın ses çıkıntısını değiştirmediğinden emin olmak için,
meselâ; hava delikleri vb. ses yayan yüzeyleri kaplayarak veya cihazın bünyesinin titreşimine
sebep olan özel modları bastırarak veya belirtilerek gerekli tedbirler alınmalıdır.
6.5.3 - Binanın bir parçası olarak yapılmış cihazların mahfazaları ve tezgâhı dahil zemin üstü cihazlar, bir
duvarın önüne, cihazın çıkıntı yapan parçaları ile duvar veya düzlemin temas etmesinden kaçınılması göz
önünde bulundurularak cihazın arkası ile dik duvar veya cihazın düzlemi arasında 15 cm ± 5 cm bir
mesafede cihazın bünyesindekiler hariç, herhangi bir esnek eleman olmaksızın zemin üzerine yerleştirmek
için:
− Sert malzemeden yapılmış duvarları bulunan deney odasının veya özel çınlamalı deney odasının
zeminin üzerine, duvar ile cihazın arkasındaki bahsedilen 15 cm ± 5 cm uzaklıkla ve cihazın
herhangi bir yüzeyinin veya mahfazanın veya tezgâhın, odanın en yakın olduğu köşesi ile
arasında en az 1,5 m mesafe olacak şekilde veya
− Özel ölçme yüzeyinin şekli ve boyutu göz önüne alınarak dikey ikinci düzlem ile cihazın arkasında
15 cm ± 5 cm mesafe bırakılarak serbest alan ortamının yansıtma düzlemi üzerine
yerleştirilir.
6.5.4 - Varsa aksesuarları ile beraber duvara monte edilen cihazlar, cihazla verilen esnek parçalar
dışında herhangi bir esnek parça kullanılmadan uygun bağlayıcı elemanlarla sıkı bir şekilde;
− sert malzemeden yapılmış duvarlı deney odasının veya özel çınlama deney odasının bir duvarı
üzerine,
− veya serbest alan ortamının ikici bir yansıtma düzlemi üzerine
tespit edilir veya bağlanır.
Cihazın en alçak kenarının zeminden olan yüksekliği, imalâtçı talimatlarına uygun olarak
ayarlanmalıdır.
9
Zeminde dik duran cihazlar için olduğu gibi, cihazların bağlanarak veya uygun bağlantılarla tutturulmuş
yerleşimi, ön araştırmanın sonucunda, ses gücü seviye değerinin bu maddede açıklanan yerleşim ile
belirlenen ses gücü seviyesinden çok farklı olmadığında, gerçekleştirilebilir.
6.5.5 - Binanın bir parçası olarak yerleştirilecek cihazlar, imalâtçı talimatlarına uygun olarak uygun
mahfazalara veya tezgâhlara yerleştirilmelidir.
7 - SES BASINÇ SEVİYELERİNİN ÖLÇÜLMESİ

7.1 - YANSIMA DÜZLEMİ (DÜZLEMLERİ) ÜZERİNDEKİ GEREKLİ SERBEST
ALAN ŞARTLARI İÇİN MİKROFON SIRASI, ÖLÇME YÜZEYİ VE REFERANS SES
KAYNAĞI (RSS) NIN YERLEŞİMİ
ISO 3744’deki Madde 7.1’den Madde 7.4’e kadar olan maddeler de açıklanan kurallar uygulanmalıdır.
EN 60704-2’deki ölçme yüzeyi ile mikrofon sıralarının seçimi için açıklamalar aşağıda verilmiş olup,
sadece aşağıdaki iki şekilden birisini kullanmak ve EN 60704-2’de başka bir şekilde bahsedilmedikçe
özel bir cihaz grubu için muhtemel mikrofon düzeninden bir tanesi kullanılmalıdır.
7.1.1 - Binanın bir parçası olarak imâl edilmiş ve binadaki hazırlanmış yerine monte edilmiş cihazlar
dahil, ölçme yüzeyi ISO 3744’de Madde 7.3.1’de ve standardın Şekil 1’inde belirtildiği şekilde dokuz
mikrofon konumu bulunan bir dikdörtgendir. İlâve ölçme konumları, ISO 3744’de Madde 7.3.2’ye
uygun olarak alınabilir. Mikrofon konumlarının sayısı ISO 3744 Madde 7.4.2’ye uygun olarak da
azaltılabilir.
NOT - Cihazın önü EN 60704-2’de başka bir şekilde belirtilmedikçe x ekseni istikametinde
yönlendirilmiş olmalıdır. Ölçme mesafesi d’nin tercih edilen değeri, 1 m’dir.
Cihazın zaman içindeki değişiminin frekans spektrumlarını vb.’ni belirlemek için 1 numaralı mikrofon
konumu, dokuz mikrofon sırası için tavsiye edilmiştir.
7.1.2 - Zeminde duran veya tezgâh tipi cihazların duvara yerleştirilmesi için binanın ayrılmaz bir
panosu olarak imâl edilmiş cihazlar dahil ölçme yüzeyi, ISO 3744 Madde 7.3.1’de ve bu standardın
Şekil 2’sinde belirtildiği şekilde altı mikrofon konumlu bir dikdörtgendir. İlâve ölçme konumları, ISO
3744 Madde 7.3.2’ye uygun olarak belirlenebilir. Mikrofon sayısı ISO 3744 Madde 7.4.2’ye uygun
olarak da azaltılabilir.
NOT - Cihazın önü x ekseni istikametine yönlendirilir. Ölçme yüzeyi d’nin tercih edilen değeri 1 m’dir.
Cihazın zaman içindeki değişimin frekans spektrumların vb. belirlemek için altı mikrofon sırası
için 1 numaralı mikrofon düzeni tercih edilir.
Bu ölçme yüzeyi, duvara monte edilmiş cihazlar için de kullanılabilir.
NOT - Bu durumda x ekseni düşey olarak yukarı doğru cihazın önünün z ekseni yönünde
yönlendirilmiş olduğu konumda, x ve y eksenleri yatay olarak düşey yansıtma düzlemine
yerleştirilir.
7.1.3 - Zeminde duran kabin tipi cihazları duvara yakın olarak yerleştirilecek şekilde binanın bir parçası
olarak imâl edilmiş yüksekliği 2 d ‘den büyük ancak 5 d’ye eşit veya 5 d’den daha az olan cihazlar için
ölçme yüzeyi, bu standard Şekil 3’de gösterildiği şekilde 10 mikrofon konumlu bir dikdörtgendir. 9 ve
10 nolu noktalar, uygulanabilir olmadığı zaman aşağıya çekilebilir (Meselâ cihazlar tavana değdiği
zaman)
EN ISO 3744 Madde 7.3.2’ye göre ilâve ölçme noktalarına ihtiyaç duyulabilir. EN ISO 3744 Madde
7.4.2’ye uygun olarak mikrofon sayıları da azaltılabilir.
NOT - Cihazın önü, x ekseni istikametinde yönlendirilmiştir. Ölçme yüzeyi d’nin tercih edilen değeri,
d = 1 m dir. Cihazın zaman içindeki değişimi, frekans spektrumları vb. belirlemek için 7
numaralı mikrofon konumu 10 mikrofonlu düzen için tercih edilir.
7.1.4 - Tezgah tipi veya masa tipi cihazlar için yatay yönlendirme düzlemi üzerindeki ölçmeler
sırasında yerleştirilmiş ve referans kutusunun her bir boyutu 0,7 m’yi aşmayan zemin iyileştirme
cihazları ve elde tutularak çalıştırılan (deney ekipmanına bağlanmış) cihazların ölçme yüzeyi, ISO
3744 Madde 7.2.1’de belirtildiği ve bu standard Şekil 4’de gösterildiği şekilde 10 mikrofon konumlu bir
10
yarım küredir. ISO 3744 Madde 7.2.2’ye uygun olarak ilâve ölçme noktaları gerekebilir. Özel
durumlarda ISO 3744 Madde 7.2.1’deki kurallar sağlandığı takdirde farklı sayı ve düzenlemedeki
mikrofon konumları kullanılabilir.
Referans kutusu, 0,7 m’yi aşan bir boyuta sahipse Madde 7.1.1’de bahsedilen mikrofon düzeni ve
ölçme yüzeyi kullanılmalıdır.
Yarım küre şeklinde ölçme yüzeyinin yarı çapı r, tercihen 2 m’ye eşit olmalı, ancak hiç bir durumda 1.5
m’den daha az olmamalıdır.
NOT - Cihazın önü, EN 60704-2’de başka bir şekilde belirtilmedikçe, x ekseni istikametinde
yönlendirilmiş olmalıdır. Cihazın zaman içindeki değişiminin frekans spektrumlarını vb.
belirlemek için 10 mikrofonlu düzen için 8 numaralı mikrofon konumu tercih edilir.
7.1.5 - l1 ve l3 uzunlukları 0,4 m’yi, l2 boyutu 0,8 m’yi geçmeyen bir referans kutusu bulunan ve duvarın
üzerine yerleştirilen küçük ve zeminde duran cihazlar (meselâ ayakkabı parlatıcıları) için ölçme yüzeyi,
ISO 3744 Madde 7.21’de belirtildiği ve bu standard Şekil 5’de gösterildiği şekilde, mikrofon konumlu
çeyrek (1/4) küredir.
NOT - Cihazın zaman içindeki değişimini, frekans spektrumlarını vb. belirlemek için 6 numaralı
mikrofon konumu, beşli miktrofon düzeni için tavsiye edilir.
7.1.6 - Referans kutusunun geometrik merkezinin yüksekliği, normal kullanımda 1 m’yi aşmayan
ayakta duran cihazlar için, ölçme yüzeyi, bu standarda Şekil 6’da gösterildiği şekilde referans
kutusunun merkezine yerleştirilmiş beş mikrofon konumlu bir dikdörtgendir. Dört mikrofon konumu,
geometrik merkezinden geçen bir düzlem üzerinde ve yansıtma düzlemine paralel olan bir cihazın ,
dış hattından 1 m uzaklıkta düzenli bir şekilde yerleştirilmiştir. Beşinci konum, yukarıda bahsedilen bir
düzlem üzerinden 1 m uzaklıkta bulunmalıdır. Mikrofon konumlarını gösteren koordinat sistemi, yatay
yansıtma düzlemi ile bunlara dik açı yapan z ekseni üzerine yerleştirilmiştir.
Genel olarak ölçülen en küçük ve en büyük ses basınç seviyeleri arasındaki fark, 5 dB’den daha az
olduğunda, ölçme noktalarının sayısı yeterlidir. Bu durum gerçekleştirilmediğinde, ölçmelerin Şekil
6’da gösterildiği şekilde, 6’dan 9’a kadar dört ilâve ölçme noktasında gerçekleştirilmesi gerekir.
Ölçme yüzeyi alanı:
S = 4 (ab+bc+ca) ‘dır.
Burada;
c : ölçme yüzeyinin (m) cinsinden yüksekliği (normal olarak yansıtma düzlemi üzerindeki cihazın
geometrik merkezinin yüksekliği olup 1 m’ye kadar genişletilmiştir),
2a : ölçme yüzeyinin (m) cinsinden genişliği (Normal olarak cihazın genişliğine eşit olup 2 m’ye
kadar genişletilmiştir),
2b : ölçme yüzeyinin (m) cinsinden uzunluğudur (Normal olarak cihazın en büyük boyutuna eşit
olup
2 m’ye kadar genişletilmiş)
dir.
NOT - Cihazın önü, EN 60704-2’de başka bir şekilde belirtilmedikçe, x ekseni istikametinde
yönlendirilmiştir.
Cihazın zaman içindeki değişimi, frekans spektrumlarını vb. belirlemek için, 1 numaralı
mikrofon konumu tecrih edilir.
7.1.7 - Deneye tâbi tutulan cihaz, devamlı olarak gürültü yayıyorsa, yüzey ses basınç seviyesini
ölçmek için ISO 3744’teki EK B ve EK C ile madde 7.4.3’de bahsedilen bireysel mikrofon konumları
yerine ölçme alanı boyunca bir mikrofonun ileri geri hareket ettirilmesine müsaade edilebilir.
7.1.8 - Referans ses kaynağı (RSS)’nın yerleştirilmesine ait açıklamalar, ISO 3744 Ek A’da verilmiştir.
11
7.2 - SERT MALZEMEDEN YAPILMIŞ DUVARLI DENEY ODALARI İÇİNDEKİ

MİKROFON DÜZENİ VE REFERANS SES KAYNAĞI (RSS)’NİN YERLEŞİMİ
ISO 3743-1 Madde 7.1’den Madde 7.6’ya kadar olan maddelerdeki özellikler, aşağıdaki gibi olmalıdır.
NOTLAR:
1 - Genel olarak en az üç mikrofon konumu kullanılmalıdır.
2 - ISO 3743-1 Madde 7.4’e uygun olarak hareketli bir mikrofonun karşı tarafa geçirilerek kullanılması
bir çok sabit mikrofonun kullanılmasından çok daha uygun olacaktır.
3 - ISO 3743-1 Madde 7.2’ye uygun olarak kalın duvarlı deney odası, duvara yakın veya duvara monte
edilmiş zemin üzerine yerleştirilecek şekilde tasarımlanmamış kaynaklar için daha uygundur.
Deneye tâbi tutulan kaynak, duvara 1 m’den daha yakın ise referans ses kaynağı (RSS) kaynak
konumunda yerleştirilmemeli ancak zeminde duvardan 1 m uzaklıkta bulunmalıdır.
7.3 - ÖZEL ÇINLAMA DENEY ODALARINDAKİ MİKROFON DÜZENİ VE

REFERANS SES KAYNAĞININ YERLEŞİMİ
ISO 3743-2 Madde 7.1’den Madde 7.7’ye kadar olan özellikler aşağıdaki gibi olmalıdır.
NOTLAR
1. Genel olarak mikrofon konumlarının sayısı Nm = 6 ve kaynak yerleşim sayısı Ns = 1.
2. Bu sayılardaki bir değişiklik, ISO 3743-2 Madde 7.4’e uygun olarak ön ölçüm sonuçlarına bağlıdır.
Bu ön araştırmalarla ilgili olarak standard sapma Sm, 4,0 dB’in üzerinde olduğu zaman, özel bir
çınlama deney odasının içindeki ölçümler için harcanan eforu azaltmak için 12 adet mikrofonun
bireysel yerleşimi yerine hareketli bir mikrofonun kullanılması tercih edilir. Ayırca bunun yerine
serbest alan şartları altındaki ölçümler tercih edilebilir.
3. ISO 3743-2 Madde 7.6 ile ilgili olarak hareketli bir mikrofonun ileri geri hareket ettirilmesi bir çok
sabit mikrofonun kullanılmasından daha uygun olacaktır.
Genellikle, mukayese metodu için kullanılan referans ses kaynağı (RSS), aynı mikrofon dizisi ve
deneye tâbi tutulan cihaz için kulanıldığı gibi ayni sayıdaki kaynak yerleşimi ile ölçülür. RSS; referans
kutusunun merkezî izdüşümü, deneye tâbi tutulan cihazın referans kutusunun merkezi izdüşümü ile
üst üste gelecek şekilde zemin üzerine yerleştirilir.
7.4 - ÖLÇMELER
Bir yansıma düzlemi üzerindeki serbest alan şartlarındaki ölçmeler için EN ISO 3744 Madde 7.5’daki
kurallar takip edilmelidir. Sert malzemeden yapılmış duvarlı olan deney odalar içindeki ölçmeler için
ISO 3743-1 Madde 7.7’deki kurallar takip edilmelidir. Özel çınlamalı deney odalarındaki ölçmeler için
ISO 3743-2 Madde 7’deki kurallar takip edilmelidir.
7.4.1 - Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, cihazın tipik bir çalıştırma periyodu üzerinde her bir
mikrofon konumu için gözlenmelidir. Zamana bağlı değişiklik gösteren gürültüler için gözetleme
periyodu, dikkatli bir şekilde belirlenmelidir.
Hareketli mikrofon konumunda, entegrasyon süresi, ISO 3743-1 veya ISO 3743-2’ye uygun olarak
yapılan ölçmeler için en az bir tam döngü ve ISO 3744’e uygun olarak yapılan ölçmeler için en az iki
tam döngü değişikliğini de kapsamalıdır.
NOT - Ölçme zaman aralığı, en yüksek gürültü seviyesi periyodunu temsil edecek şekilde seçilmelidir.
7.4.2 - Sert malzemeden yapılmış duvarları olan deney odalarında veya özel çınlama odalarında
mukayese metodu kullanıldığı zaman aşağıdaki bilgiler ölçülmeli ve dikkate alınmalıdır:
− Deneye tâbi tutulan cihazın çalıştırılması sırasında her mikrofon konumunda (veya her yer
değişikliğinde) zaman ortalamalı oktav band ses basınç seviyeleri,
− RSS çalışıyorken her mikrofon konumunda (veya her yer değişikliğinde) zaman ortalamalı oktav
band ses basınç seviyesi,
− Fondaki gürültü ile üretilen zaman ortalamalı oktav band ses basınç seviyeleri.
12
7.4.3 - Bir yansıtma düzlemi üzerindeki serbest alan şartlarındaki ölçmeler için veya özel çınlama
deney odalarında doğrudan metot kullanıldığı zaman aşağıdaki veriler ölçülmeli ve dikkate alınmalıdır.
− Deneye tâbi tutulan cihaz çalıştırılyorken A - ağırlıklı veya oktav bant zaman ortalamalı ses basınç
seviyeleri,
− Fondaki gürültü tarafından üretilen A-ağırlıklı veya oktav band zaman ortalamalı ses basınç
seviyeleri.
7.4.4 - Deneye tâbi tutulan cihazın basit yapısından veya cihazın özelliğinden dolayı, bir gözlemcinin
bulunması gerekiyorsa, bu gözlemci, deneye tâbi tutulan cihazın kenarında kullanılan mikrofondan en
az 0,5 m uzakta olmalıdır.
8 - SES BASINCININ VE SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN

HESAPLANMASI
Sert malzemeden yapılmış duvarları bulunan deney odalarındaki ölçmeler için Madde 7.8 ve
ISO 3743-1 Madde 8’deki kurallar takip edilmelidir. Özel çınlama deney odalarınndaki ölçmeler için
Madde 7.8 ISO 3743-2 Madde 8’daki özellikler takip edilmelidir. Yansıtma düzlemi üzerindeki serbest
alan şartlarındaki öçmeler için ISO 3744 Madde 8’deki kurallar takip edilmelidir.
8.1 - FON GÜRÜLTÜ SEVİYELERİNDEKİ DÜZELTMELER

Fon gürültü seviyeleri Lp” ölçülen ses basınç seviyelerinden Lp’den 6 dB’den daha fazla değil ise Lp’
değerleri, fondaki gürültü etkileri dikkate alınarak düzeltilmelidir. Düzeltilmiş değer;
L p = 10 lg 10  dB (Ref. 20 µPa )

0,1L p' 0,1L p"
- 10
 
formülü ile hesaplanır.
Sert duvarları bulunan deney odalarında veya özel çınlama deney odaları içindeki ölçmeler için, bu
formül, mikrofon konumlar üzerinde ortalama ses basınç seviyesinin hesaplanmasından önce her
mikrofon konumunda ölçülen ses basınç seviyelerine uygulanır.
Bir yansıtma düzlemi üzekindeki serbest alan şartlarında yapılan ölçmeler için bu formül, mikrofon
konumları üzerindeki ortalama ses basınç seviyesine uygulanır (Madde 8.3).
Fon gürültü seviyeleri, kaynak çalıştırılıyorken ve ses basınç seviyelerinin altında 15 dB’den daha
fazla iken düzeltme yapılmaz.
' "
Ölçme bir veya daha fazla frekans bandları için geçersiz olsa bile LPA ile L PA arasındaki fark 6 dB’den
daha büyük olması şartıyla bu formül A-ağırlıklı değeri için hala geçerlidir.
6 dB’lik kriter yeterli değilse sonucun (sonuçların) doğruluğu azalır. Ölçmeler, sert malzemeden
yapılmış duvarlı odalarda veya özel çınlama deney odalarında yapıldıysa bu seviyeler için düzeltme
yapılmaz. Bir yansıma düzlemi üzerindeki serbest alanda yapılan ölçmeler için 1.3 dB en büyük
düzeltme, ölçülen değerden çıkarılır. Bununla beraber sonuçlar, rapor edilebilir ve deneye tâbi tutulan
cihazın ses güç seviyesinin daha üst sınırın belirlemek için faydalı olabilir. Bu tür veriler rapor
edilmişse bu husus, bu standardın fon gürültü özelliklerinin yerine getirilmediğine dair sonuçların
çizelgelerinde ve grafiklerinde olduğu gibi raporda açık olarak belirtilmelidir.
8.2 - DENEY ORTAMI İÇİN DÜZELTMELER

Bir yansıma düzlemi üzerindeki serbest-alan şartlarında yapılan ölçmeler için ortam düzeltmesi K2
(ISO 3744 Ek A ve Madde 8.4 ve Madde 8.5), Madde 8.3’de verilen eşitliğe göre hesaplanmış, ölçme
yüzeyi üzerindeki ortalama ses basınç seviyesine uygulanır.
8.3 - MİKROFON KONUMLARI ÜZERİNDEKİ ORTALAMA SES BASINÇ

SEVİYESİNİN HESAPLANMASI
A-ağırlıklı ses basınç seviyesi veya ilgili her banddaki seviye, ortalama ses basınç seviyesi, aşağıdaki
formül kullanılarak ölçülen ses basınç seviyelerinden hesaplanır.
13
1 N 
Lpm = 10 lg 
 N
∑ 10
i= 1
0.1L pi
 dB

(Ref. 20 µPa)
Burada;
Lpm : mikrofon konumları veya ölçme yüzeyi üzerindeki desibel cinsinden ortalama ses basınç
seviyesi, referans 20 µPa,
Lpi : i’yinci mikrofon konumu sonucu elde edilen desibel cinsinden ses basınç seviyesi,
referans 20 µPa,
N : mikrofon konumlarının sayısı (gerektiğinde çınlama alan şartlarında kaynak yerlerinin sayısı
ile çarpılmış).
dır.
8.4 - SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN MUKAYESE METODU İLE HESAPLANMASI

Sert malzemeden yapılmış duvarları bulunan deney odalarınnda veya özel çınlama deney
odalarındaki ölçmeler için deneye tâbi tutulan cihazın ses gücü seviyesi Lw aşağıdaki formül
kulanılarak, ilgili frekans aralığı içindeki her oktav bandı için hesaplanır.
Lw = Lw(RSS) - Lp(RSS) + Lp(AT) dB Ref 1 pw
Burada;
Lw(RSS) : RSS’nin kalibre edilmiş ses güç seviyesi olup referans : 1 pw
Lp(RSS) : Mikrofon konumları veya mikrofon yolu üzerindeki (enerji esaslı). Ortalaması alınmış
RSS’nin ses basınç seviyesidir. Referans 20 µPa
Lp(AT) : Mikrofon konumları veya mikrofon yolu üzerindeki (enerji esaslı) deneyde kullanılan ses
basınç seviyesinin ortalamasıdır. Referans 20 µPa
dır.
Buradan A ağırlıklı ses gücü seviyesi aşağıdaki formülden hesaplanır:
 ( ) dB
∑10
0,1 L wj + A j
L wA = 10 lg  (ref 1 pw)
 
 j 
Burada;
Lwj : j bandında desibel cinsinden oktav band seviyesi, referans 1 pW,
Aj : ISO 3743-1 Çizelge 5’de verildiği gibi j bandındaki orta bant frekansının A ağırlıklı değeri
dir.
8.5 - BİR YANSIMA DÜZLEMİ ÜZERİNDEKİ SERBEST ALAN ŞARTLARINDA

SES GÜÇ SEVİYELERİNİN HESAPLANMASI
Deneye tâbi tatulan cihazın ses güç seviyesi Lw, aşağıdaki şekilde ölçme yüzeyi alanından ve K1 ve K2
(Madde 8.1 ve Madde 8.2)’den düzeltilmiş Madde 8.3’e uygun olarak belirlenmiş yüzey ses basınç
seviyesi değerinden aşağıdaki formül ile hesaplanır:
 S
Lw = Lpmc + 10 lg   dB (ref 1 pw)
 So 
Burada;
Lpmc : Fon gürültüsünden ve ortam ile ilgili K2 düzeltme katsayısından düzeltilmiş Madde 8.3’e
uygun olarak desibel cinsinden A ağırlıklı veya frekans band yüzey ses basınç seviyesi,
referans 20 mPa
2
S : m cinsinden ölçme yüzeyinin alanı,
2
So :1m
dir.
14
8.6 - ÖZEL ÇINLAMA DENEY ODALARINDA DOĞRUDAN METOT İLE A -

AĞIRLIKLI SES GÜCÜ SEVİYESİNİN HESAPLANMASI
Deneye tâbi tutulan cihazın A ağırlıklı ses gücü seviyesi, Lw, Madde 8.3’e uygun olarak tayin edilmiş
mikrofon konumları üzerindeki ortalama ses basınç seviyesi değerinden ve çınlama deney odası
özelliklerinden aşağıdaki şekilde hesaplanır.
TN V
LWA = LpmA - 10 lg + 10 lg - 13 dB (Ref 1 pW)
To Vo
Burada;
LpmA : Madde 8.3’e uygun olarak mikrofon konumları üzerindeki desibel cinsinden ortalaması
alınmış
A ağırlıklı ses basınç seviyesi,
TN : Deney odasının saniye cinsinden anma çınlama süresi,
To : 1 s,
3
V : Deney odasının m cinsinden hacmi,
3
Vo :1m
dür.
9 - KAYDEDİLECEK BİLGİLER
Aşağıdaki bilgiler, uygun olan hallerde temin edilmeli ve kaydedilmelidir.
9.1 - GENEL BİLGİLER

9.1.1 - Ölçmelerin yapıldığı lâboratuvarın adı ve adresi.
9.1.2 - Ölçmelerin dosya numarası ve tarihi (tarihleri).
9.1.3 - Ölçmeleri talep eden firma, kurum ve kişinin isim ve adresi.
9.1.4 - Ölçmelerin amacı.
9.1.5 - Bu standarda ve EN 60704-2’ye uygun olup olmadığı.
9.2 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN TANITIMI

9.2.1 - Kategorisi (meselâ elektrik süpürgesi, çamaşır makinası vb.).
9.2.2 - Tasarım karakteristikleri (meselâ elle tutularak çalışan, masa tipi, zeminde duran).
9.2.3 - İmalâtçı veya dağıtımı yapan, tescilli markası.
9.2.4 - Model veya tipinin gösterilişi (mamulün adı).
9.2.5 - Seri numarası veya imalât tarihi.

9.2.6 - Beyan verileri (tanıtım plâkası verileri, meselâ gerilim giriş kapasitesi, su ikmal basıncı vb.).
9.2.7 - Güç kaynağı ve motor verileri, meselâ şebeke gerilimi ile çalışan, pil veya akü ile çalışan,
endüksiyon motor, komütatör motor, motor hızı vb.
9.2.8 - Cihazla beraber verilen ve/veya cihazla beraber kullanılması için tanıtımı yapılan ek parçalar
ve/veya aksesuarlar.
9.3 - ÖLÇME METODU (Madde 4.2 ve Madde 4.3)

9.3.1 - Doğrudan metot ve/veya mukayese metodu.
9.3.2 - Kullanılan temel standardlar.
15
9.4 - AKUSTİK DENEY ORTAMI

9.4.1 - Sert malzemeden yapılmış duvarları bulunan deney odası ve/veya özel çınlama deney odası
ve/veya yansıtma düzlemi üzerindeki serbest alan.
9.4.2 - Deney odası karakteristikleri, meselâ yarı yankısız lâboratuvar odası, dış alan, akustik
düzenlemesi olan veya olmayan normal oda, özel çınlama deney odası sert malzemeden yapılmış
duvarlar bulunan deney odası.
9.4.3 - Odanın iç (serbest) boyutları, hacmi.
9.4.4 - Yüzeylerin akustik açıdan düzenlenmesi.
9.4.5 - Oda özellikleri, metot ve veriler.
9.5 - ÖLÇME CİHAZLARI

9.5.1 - Akustik verileri ölçmek için kullanılan cihazlar; adı, ismi, tipi, seri numaraları, doğruluğu, cihazın
ve yardımcı parçalarının imalâtçısı, en son kalibrasyon tarihi.
9.5.2 - Kalibrasyon verileri ile beraber referans ses kaynağı ve imalâtçısı.
9.5.3 - İklim şartlarını ölçmek için kullanılan cihazların adı, tipi, seri numarası, doğruluk derecesi,
(biliniyorsa) imalâtçısı.
9.5.4 - İşletme şartlarının ölçülmesi için kullanılan cihazların adı, tipi, seri numarası, doğruluk derecesi,
(biliniyorsa) imalâtçısı.
9.6 - DONANIMIN VE DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN ÖN ŞARTLANDIRMASI

9.6.1 - Ölçmeler için seçilmiş donanım, ek parçalar, aksesuarlar.
9.6.2 - Çalıştırma işlemi ve süresi.
9.6.3 - Kararlı hale getirme işlemi ve süresi.
9.7 - ELEKTRİK BESLEMESİ, SU BESLEMESİ vb.

9.7.1 - Toleranslar ile beraber şebeke gerilimi, a.c., d.c. frekansı.
9.7.2 - Akü veya pilin tipi ve kapasitesi kısmen veya tamamen şarj edilmiş.
9.7.3 - Besleme suyu, toleransları ile beraber basıncı ve sıcaklığı.
9.7.4 - Diğer enerji kaynakları, besleme verileri.
9.8 - İKLİM ŞARTLARI

9.8.1 - Sıcaklık.
9.8.2 - Bağıl nem.
9.8.3 - Atmosferik basınç.
9.9 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN ÇALIŞTIRILMASI

9.9.1 - Boşta çalıştırma ve/veya yükleme şartları uygulanan yükün (yüklerin) tanıtımı.
16
9.9.2 - Seçilmiş çalıştırma işlemi (işlemleri) meselâ periyodu (periyotları), çevrimi (çevrimleri), motorun
(motorların) hızı, kumandaların konumu vb.
9.9.3 - Ölçmeler için kullanılan periyot (periyotlar) veya çevrim (çevrimler)in açıklanması.
9.10 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN YERLEŞİMİ VE MONTAJI

9.10.1 - Deneye tâbi tutulan cihazın ve referans ses kaynağının (RSS) deney ortamındaki yerinin
açıklanması; meselâ zeminden olan yükseklikler ve duvardan (duvarlardan) uzaklıklar (gerektiğinde bir
şema çizerek).
9.10.2 - Deneye tâbi tutulan cihazın montajının açıklanması; meselâ bağlantılar, monte edildiği
kabinler, esnek destek (destekler), zemin kaplaması (kaplamaları) vb.
9.11 - MİKROFON DÜZENİ

9.11.1 - Düzenin açıklanması; meselâ mikrofon konumlarının sayısı, ölçme mesafeleri, koordinatları,
yarım küre yarı çapı, ölçme yüzeyinin alanı vb.
9.11.2 - Deney ortamındaki mikrofon düzeninin yerleşimine ait açıklama; meselâ, çevre sınırlarından
olan mesafeler vb.
9.11.3 - Kaynağa göre, mikrofon geliş açısı ve yönlendirme.
9.11.4 - Sabit mikrofon (mikrofonlar) veya hareketli mikrofon tek bir mikrofonun transferi veya
düzendeki bütün mikrofonlara ait çıkışların taranması, tarama işlemi.
9.11.5 - Mikrofon ek parçaları; meselâ düzeltme verileri ile beraber rüzgârdan koruma aksesuarlar vb.
9.12 - ÖLÇME VERİLERİ

9.12.1 - Deneye tâbi tutulan cihazın çalıştırma şartları ve seçilmiş her bir yük ve her bir mikrofon
konumu için ölçülmüş oktav bandlar ve/veya A-ağırlıklı ses basınç seviyeleri ve ölçmelerde kullanılan
periyotlar ve çevrimler.
9.12.2 - Referans ses kaynağının (RSS) her bir mikrofon konumu için ölçülmüş oktav bandları ses
basınç seviyeleri.
9.12.3 - Her bir seri ölçmeden önce ve sonra fondaki gürültünün oktav bandları ve/veya A-ağırlıklı
ölçülmüş ses basınç seviyeleri.
9.12.4 - Deneye tâbi tutulan cihaz ve referans ses kaynağı (mikrofon eklentileri ve fondaki gürültünün
etkileri, ortama ait düzeltmeler) için ölçülmüş değerlere uygulanan düzeltme.
9.12.5 - Ölçmelerde kullanılan periyotlar veya çevrimlerle seçilmiş yükler ve çalıştırma şartları için
tayin edilmiş zaman içinde değişim (tercihen zaman karşı A-ağırlıklı ses basınç seviyeleri).
9.12.6 - Tayin edilen frekans spektrumları.

9.12.7 - Gürültünün subjektif olarak değerlendirilmesi.
9.13 - HESAPLANMIŞ SES BASINÇ VE SES GÜCÜ SEVİYELERİ (Madde 8)
10 - RAPOR EDİLECEK BİLGİLER

Sadece ölçme amacı için önemli olan ve Madde 9’a uygun olarak kaydedilen veriler rapor edilmelidir.
Genellikle aşağıdaki maddelerde bulunan veriler önemli olabilir.
Madde No.
10.1 - GENEL BİLGİLER 9.1
10.2 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZ 9.2
17
10.2.1 - Kategori 9.2.1
10.2.2 - Tasarım karakteristikleri 9.2.2
10.2.3 - İmalâtçı, dağıtıcı, ticarî marka 9.2.3
10.2.4 - Model veya tip, gösteriliş 9.2.4
10.2.5 - Seri numarası, imalât tarihi 9.2.5
10.2.6 - Beyan verileri 9.2.6
10.2.7 - Güç kaynağı 9.2.7
10.2.8 - Eklentiler, aksesuarlar 9.2.8
10.3 - CİHAZ İÇİN DENEY ŞARTLARI
10.3.1 - Seçilmiş eklentiler, aksesuarlar 9.6.1
10.3.2 - Şebeke gerilimi ile besleme 9.7.1
10.3.3 - Batarya veya pil ile besleme 9.7.2
10.3.4 - Su beslemesi 9.7.3
10.3.5 - Diğer enerji ile besleme 9.7.4
10.3.6 - Sıcaklık 9.8.1
10.3.7 - Bağıl nem 9.8.2
10.3.8 - Atmosferik basınç 9.8.3
10.3.9 - Uygulanan yük 9.9.1
10.3.10 - Çalıştırma işlemi 9.9.2
10.3.11 - Periyotlar, çevrimler 9.9.3
10.3.12 - Deney odasındaki yerleşim 9.10.1
10.3.13 - Montaj 9.10.2
10.4 - AKUSTİK BİLGİLER
10.4.1 - Doğrudan ve/veya mukayese metodu 9.3.1
10.4.2 - Kullanılan temel standardlar 9.3.2
10.4.3 - Referans ses kaynağı (RSS) 9.5.2
10.4.4 - Deney ortamı 9.4.1
10.4.5 - Mikrofon düzeni 9.11.1
10.4.6 - Tarama işlemleri 9.11.5
10.4.7 - Cihazın ölçülmüş ses basınç seviyeleri 9.12.1
18
10.4.8 - Referans ses kaynağının (RSS) ölçülmüş ses basınç seviyeleri 9.12.2
10.4.9 - Uygulanan düzeltmeler 9.12.3
10.4.10 - İşletme şartlarının zaman içindeki değişimi 9.12.5
10.4.11 - Frekans spektrumları 9.12.6
10.4.12 - Hesaplanmış ses gücü seviyeleri 9.13
Mikrofon konumlarının koordinatları

Referans
N° x y z kutusu
1 a 0 0,5c
2 0 b 0,5c Ölçme
3 -a 0 0,5c Yüzeyi
4 0 -b 0,5c
5 a b c
6 -a b c
7 -a -b c
8 a -b c
9 0 0 c
Ölçme yüzeyi alanı

S = 2 (2bc + 2 ac + 2 ab)
ŞEKİL 1 - Ölçme Yüzeyi - Paralel Yüz - Anahtar Mikrofon Konumları Zeminde Serbest Duran Cihazlar
İçin

Referans
N° x y z kutusu
1 2a 0 0,5c
2 a b 0,5c
3 a -b 0,5c
4 2a b c
5 2a -b c Ölçme yüzeyi
6 a 0 c

S = 2 (2ac + 2 ab + bc)
ŞEKİL 2 - Ölçme Yüzeyi - Paralel Yüz - Anahtar Mikrofon Konumları İle Zeminde
Duvara Yakın Olarak Dik Duran Cihazlar İçin
19
N° x y z Ölçme yüzeyi
1 a -b 0,25c
2 2a 0 0,25c Referans
3 a b 0,25c kutusu
4 2a -b 0,50c
5 2a b 0,50c
6 a -b 0,75c
7 2a 0 0,75c
8 a b 0,75c
9 2a -b c
10 2a b c

S = 2 (2ac + 2ab + bc)
Tavana ulaşan cihazlar için

I3 = c
9 ve 10 nolu noktalar bastırılmıştır.
S = 2 (2ac + bc)
ŞEKİL 3 - Ölçme Yüzeyi - Paralel Yüz - Anahtar Mikrofon Konumları İle

Zeminde Duvara Yakın Olarak Dik Duran Yüksek Cihazlar İçin
20
N° x/R y/R z/R

1 -0,99 0 0,15
2 0,50 -0,86 0,15
3 0,50 0,86 0,15
4 -0,45 0,77 0,45
5 -0,45 -0,77 0,45
6 0,89 0 0,45
7 0,33 0,57 0,75
8 -0,66 0 0,75
9 0,33 -0,57 0,75
10 0 0 1,0

2
S = 2πR
Ölçme yüzeyi
Referans kutusu
Ölçme yüzeyi
Referans kutusu
ŞEKİL 4 - Ölçme Yüzeyi - Yarım Küre - Anahtar Mikrofon Konumları İle

Elde Tutulan, Masa Tipi ve Zemin İşleme Cihazlar
21
N° x/R y/R z/R

2 0,50 -0,86 0,15
3 0,50 0,86 0,15
6 0,89 0 0,45
7 0,33 0,57 0,75
9 0,33 0,57 0,75

2
S = πR
ŞEKİL 5 - Ölçme Yüzeyi - Çeyrek Küre - Anahtar Mikrofon Konumları ile Duvara Yakın Yerleştirilmiş
Zeminde Dik Duran Cihazlar İçin
22
N° x y z
1 a 0 c-1m
2 0 b c-1m
3 -a 0 c-1m
4 0 -b c-1m
5 0 0 c
6 a b c
7 -a b c
8 -a -b c
9 a -b c
Ölçme yüzey alanı Cihazın ana ekseni
S = 4 (ab + bc + ca)
Cihazın
geometrik
merkezi
Burada;
c : ölçme yüzeyi yüksekliği (m) (Normal olarak 1 m’ye genişletilmiş yansıma düzleminden itibaren
cihazın geometrik merkezinin yüksekliğine eşit.)
2a : ölçme yüzeyinin genişliği (m), (Normal olarak 2 m’ye genişletilmiş cihazın genişliğine eşit )
2b : ölçme yüzeyinin uzunluğu (m), (Normal olarak cihazın 2 m’ye genişletilmiş en büyük boyutuna
eşit).
ŞEKİL 6 - Ölçme Yüzeyi - Paralel Yüz - Beş veya Dokuz Mikrofon Konumlu Dik Duran Cihazlar İçin
23
EK A
STANDARD DENEY MASASI
2
Standard bir deney masası için uygun tasarım aşağıda gösterilmiştir. Masanın üzeri, en az 0,5 m
alana ve en az 0,7 m yanal boyuta sahip 0,10 m kalınlığında lâminant yapıştırılmış ahşap olmalıdır.
Standard deney masasının yüksekliği 0,75 m olmalıdır.
Ölçüler mm’dir.
Masa üzeri 2 m lâminat yapıştırılmış ahşap.
Üst: yapıştırılmış kontra plâk
0,04 - 0,10
Vidalanmış ve
yapıştırılmış
bacaklar ve destekler
Ayırma ayakları
0,63
ŞEKİL A.1 - Standard Deney Masasına Ait Örnek
24
EK B
(Bilgi için)
SERBEST ALAN ŞARTLARINDA SIRADAN DENEY ODALARININ TASARIMI İÇİN

GENEL BİLGİLER
Serbest alan şartlarında deney odasının iç hacmi ve boyutları, deneyde kullanılan ölçme yüzeyinin
büyüklük ve biçimine bağlıdır. Ölçme yüzeyi deney odasının emici yüzeylerinden en az 0,9 m uzakta
bulunmalıdır.
Deney odasının tabanı, 100 Hz - 10000 Hz’lik merkez frekans aralığında, ortalama ses yutma
katsayısının üçte bir oktav bandı boyunca 0,06’yı aşmayan, sert ve düzgün bir düzlem biçiminde
olmalıdır. Genellikle, betonlaşmış boyalı tabanlar veya asfaltlı ya da seramik fayanslı tabanlar
yeterlidir. Taban, zemin düzlemi veya bina yapısının yeterli kalınlıktaki ayrılmaz bir bölümü durumunda
değilse, titreşimden kaynaklanan herhangi bir önemsenecek sesi, tabanın yaymadığı dikkate
alınmalıdır.
Bu deney kurallarının amacı için deney odasının uygulanabilirliği, esas itibariyle bu odanın
duvarlarının ve tavanının akustik işlem kalitesine bağlıdır.
Bina yapısının duvarları ve tavanı üzerine (arkalarında küçük bir hava aralığı ile) monte edilmiş ses
absorbe edici malzemenin oluşturduğu kenarlar, son derece pahalı olmakta, uygulama sırasında
kolayca hasarlanabilmekte ve temiz tutulması güç olmaktadır.
Çok basit bir işlem kalınlığı en az 80 mm olan, mineral yünden farklı yoğunlukta üç tabakadan oluşur.
3
Bina yapısıyla teamsta olan birinci tabakanın yoğunluğu yaklaşık 55 kg/m , ikinci tabakanın yoğunluğu
3
yaklaşık 33 kg/m ve deney odasının iç sınırını oluşturan üçüncü tabakanın yoğunluğu yaklaşık 23
3
kg/m ’dır.
Üç tabaka bina yapısının duvarlarına ve tavanına, çapı yaklaşık 1 mm olan galvanizli çelik telden
yaklaşık 50 mm büyüklüğünde bir ağ tabakası ile birlikte takılır.
Bu işlem tarzı pahalı değildir, hasar riski küçüktür ve oda kolayca temizlenebilir.
25
EK ZA
ATIF YAPILAN ULUSLAR ARASI STANDARDLAR İLE BU STANDARDLARA
KARŞILIK GELEN AVRUPA STANDARDLARI
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar
metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda
daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda tadil veya revizyon yapılması şartı
ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardınen son baskısı
kullanılır.
NOT - Uluslar arası standardda (mod) ile gösterilen değişiklikler yapıldığında, ilgili EN/HD uygulanır.
Standardın
numarası
Yıl Adı EN/HD Yıl
IEC 651 1979 Sound level meters EN 60651 1994
IEC 704-3 1992 Test code for the determination of airborne EN 60704-3 1994
acoustical noise emitted by household and similar
electrical appliances - Part 3: Procedure for
determining and verifying declared noise emission
values
1)
IEC 804 1985 Integrating-averaging sound level meters EN 60804 1994
IEC 1260 1995 Electroacoustics - Octave - band and fractional- EN 61260 1995
octave-band filters
ISO 3741 1988 Acoustics - Determination of sound power levels EN 23741 1991
of noise sources - Precision methods for discrete-
frequency and narrow-band sources in
reverberation rooms
ISO 3742 1988 Acoustics - Determination of sound power levels EN 23742 1991
of noise sources - Precision methods for discrete-
frequency and narrow-band sources in
reverberation rooms
ISO 3743-1 1994 Acoustics - Determination of sound power levels - -
of noise sources - Engineering methods for small,
movable sources in reverberant fields using sound
pressure - Part 1: Comparison method for hard-
walled test rooms
ISO 3743-2 1994 Part 2: Methods for special reverberation test - -

rooms
ISO 3744 1994 Acoustics - Determination of sound power levels - -
of noise sources using sound pressure -
Engineering method in an essentially free field
over a reflecting plane
of noise sources - Precision methods for anechoic
and semi-anechoic rooms
of noise sources - Requirements for the
performance and calibration of reference sound
sources
ISO 12001 1996 Acoustics - Noise emitted by machinery and - -
equipment - Rules for the drafting and
presentation of a noise test code
26

TS en 60704-1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 60704-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 17.140.20; 97.

030 TÜRK STANDARDI TS EN 60704-1/Ekim 2000

AKUSTİK GÜRÜLTÜ - EV VE BENZERİ YERLERDE KULLANILAN

Meselâ; gürültünün önceden bildirilmesi.

EN 60704-2’de aksi belirtilmediği takdirde benzeri amaçlarla kullanımdan, meselâ oteller,

1.1.2 - Gürültü Tipleri

1.1.3 - Kaynağın Büyüklüğü

Bu husus, EN 60704-2 hazırlanırken dikkate alınacaktır.

Aşağıdaki ses güç seviyeleri;

Bu metotlar bu standard kapsamında değildir.

1.3 - ÖLÇME BELİRSİZLİĞİ

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No1) Adı

ISO 6926:1990 Acoustics-Characteristics and - -

3.1 - SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN BELİRTİLMESİ İÇİN UYGUN TARİFLER

3.2 - ÖLÇME ZAMAN ARALIĞI

3.3 - ÇALIŞMA PERİYODU

3.4 - ÇALIŞMA ÇEVRİMİ

3.5 - ZAMAN İÇINDEKİ DEĞİŞİM

3.6 - STANDARD DENEY OPERATÖRÜ

3.7 - BİR KAYNAĞIN YERLEŞİM VEYA KONUM MERKEZİ

4 - ÖLÇME METOTLARI VE AKUSTİK ORTAMLAR

Bir makinanın ses gücü, genelde makinanın yerleştirildiği ortamdan bağımsızdır.

4.2 - DOĞRUDAN METOT

Bu metotla ses gücü seviyesi;

4.3 - MUKAYESE METODU

4.4 - AKUSTİK ORTAMLAR

4.4.2 - Fon Gürültü Seviyesi İçin Kriter

4.4.3 - Ortam Şartları

5.2 - KLİMALI ŞARTLARDAKİ ÖLÇÜMLER İÇİN ÖLÇME CİHAZLARI

5.2.1 - Sıcaklık, ±1°C doğruluğa sahip ölçme cihazları ile ölçülmelidir.

5.3 - ÇALIŞTIRMA ŞARTLARINI ÖLÇMEK İÇİN ÖLÇME CİHAZLARI

6 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZLARIN ÇALIŞTIRILMASI VE

6.2 - ELEKTRİK ENERJİSİ SU VE GAZ TEMİNİ

6.2.1 - Şehir şebekesinden beslenen motoru(motorları) bulunan cihazlar, % ± 1 toleransla anma

Batarya gerilimi bataryaların ucundan ölçülür.

İmalâtçı tarafından belirtilmediyse, EN 60704-2’de başka bir şekilde belirtimedikçe su besleme

6.3 - İKLİM ŞARTLARI

Ortam sıcaklığı t = 20°C ± 5°C

6.4 - DENEY SIRASINDA CİHAZIN YÜKLENMESİ VE ÇALIŞTIRILMASI

6.5 - CİHAZLARIN YERLEŞTİRİLMESİ VE MONTAJI

7 - SES BASINÇ SEVİYELERİNİN ÖLÇÜLMESİ

Bu ölçme yüzeyi, duvara monte edilmiş cihazlar için de kullanılabilir.

7.2 - SERT MALZEMEDEN YAPILMIŞ DUVARLI DENEY ODALARI İÇİNDEKİ

7.3 - ÖZEL ÇINLAMA DENEY ODALARINDAKİ MİKROFON DÜZENİ VE

8 - SES BASINCININ VE SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN

8.1 - FON GÜRÜLTÜ SEVİYELERİNDEKİ DÜZELTMELER

L p = 10 lg 10  dB (Ref. 20 µPa )

formülü ile hesaplanır.

8.2 - DENEY ORTAMI İÇİN DÜZELTMELER

8.3 - MİKROFON KONUMLARI ÜZERİNDEKİ ORTALAMA SES BASINÇ

8.4 - SES GÜCÜ SEVİYELERİNİN MUKAYESE METODU İLE HESAPLANMASI

Buradan A ağırlıklı ses gücü seviyesi aşağıdaki formülden hesaplanır:

8.5 - BİR YANSIMA DÜZLEMİ ÜZERİNDEKİ SERBEST ALAN ŞARTLARINDA

8.6 - ÖZEL ÇINLAMA DENEY ODALARINDA DOĞRUDAN METOT İLE A -

9.1 - GENEL BİLGİLER

9.1.2 - Ölçmelerin dosya numarası ve tarihi (tarihleri).

9.1.3 - Ölçmeleri talep eden firma, kurum ve kişinin isim ve adresi.

9.1.4 - Ölçmelerin amacı.

9.1.5 - Bu standarda ve EN 60704-2’ye uygun olup olmadığı.

9.2 - DENEYE TÂBİ TUTULAN CİHAZIN TANITIMI

9.2.3 - İmalâtçı veya dağıtımı yapan, tescilli markası.

9.2.4 - Model veya tipinin gösterilişi (mamulün adı).