Professional Documents
Culture Documents
TURKISH STANDARD
ICS 13.140
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Ön söz
− Bu standard, ISO tarafından kabul edilen ISO 1996-1 (2003) standardı esas alınarak TSE Çevre İhtisas
Grubu’nca TS 9315 (1991)’in revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 27 Eylül 2005 tarihli
toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
− ISO 1996, “Akustik - Çevre gürültüsünün tarifi, ölçülmesi ve değerlendirilmesi” genel başlığı altında
aşağıda belirtilen bölümlerden oluşmaktadır.
İçindekiler
Giriş ................................................................................................................................................................. 1
1 Kapsam................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ......................................................................................... 2
3 Terimler ve tarifler ................................................................................................................................. 2
3.1 Seviyelerin ifadesi ................................................................................................................................... 2
3.2 Zaman aralıkları....................................................................................................................................... 3
3.3 Derecelendirme ....................................................................................................................................... 4
3.4 Ses gösterimleri....................................................................................................................................... 4
3.5 Anî oluşan ses kaynakları ....................................................................................................................... 6
4 Semboller ............................................................................................................................................... 6
5 Çevre gürültüsü/gürültüleri için işaretler............................................................................................ 7
5.1 Tek olay (single events) .......................................................................................................................... 7
5.2 Tekrarlı tek olay ....................................................................................................................................... 7
5.3 Devamlı ses............................................................................................................................................. 8
6 Gürültü rahatsızlığı................................................................................................................................ 8
6.1 Toplum gürültüsü için işaretler ................................................................................................................ 8
6.2 Frekans ağırlıkları.................................................................................................................................... 8
6.3 Düzeltilmiş seviyeler................................................................................................................................ 8
6.4 Derecelendirme seviyeleri ....................................................................................................................... 9
6.5 Tam gün derecelendirme seviyelerinin ortalaması.................................................................................. 9
7.1 Genel ..................................................................................................................................................... 10
7.2 Özellikler................................................................................................................................................ 10
7 Gürültü sınır şartları............................................................................................................................ 10
8 Çevre gürültüsünün/gürültülerinin değerlendirme raporu ve uzun vadede toplumun rahatsızlık
tepkisinin tahmini .......................................................................................................................................... 11
8.1 Toplumların uzun vadede rahatsızlık tepkisinin tahmini ....................................................................... 11
8.2 Deney raporu) ........................................................................................................................................ 11
Ek A (Bilgi için) - Ses kaynağı derecelendirme seviyeleri için düzenlemeler ......................................... 13
Ek B (Bilgi için) - Yüksek enerjili anî oluşan sesler ................................................................................... 15
Ek C (Bilgi için) - Çoğunluğun düşük frekanslardan oluştuğu sesler...................................................... 17
Ek D (Bilgi için) - Düzenlenmiş gündüz/gece ses seviyelerinin bir fonksiyonu olarak yüksek derecede
rahatsız edilmiş topluluğunun yüzdesinin tahmin edilmesi...................................................................... 18
Ek E (Bilgi için) - Çok kaynaklı çevrelerdeki sese maruz kalmanın sebep olduğu rahatsızlık .............. 20
Kaynaklar........................................................................................................................................................ 21
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Giriş
Uygulamada kullanılmak üzere, çevre gürültüsünün tarifi, ölçülmesi ve değerlendirmesinin herhangi bir
yönteminin, gürültüye insan tepkisi hakkında bilinenlerle bir şekilde ilişkisi kurulmalıdır. Çevre gürültüsünün
zararlı sonuçları gürültüdeki artışa paralel olarak artar, ancak kesin doz tepki ilişkilerinin kapsamı bilimsel
tartışmanın konusu olmaya devam etmektedir. Ayrıca kullanılan bütün yöntemlerin kullanıldıkları sosyal,
ekonomik ve politik iklim dâhilinde uygulanabilir olması önemlidir. Bu sebeplerle, farklı gürültü tipleri için
dünya çapında halen geçerli olan çok geniş aralıkta farklı yöntemler vardır ve bu durum, uluslararası
karşılaştırma ve uzlaşma bakımından önemli zorluklar oluşturur.
Bu standard serisinin genel amacı, bütün kaynaklardan yayılan çevre gürültüsünün tarifi, ölçülmesi ve
değerlendirme yöntemlerinin uluslararası uyumlaştırılmasına katkıda bulunmaktır.
Bu standardda açıklanan yöntemler ve işlemlerin, bir sahadaki toplam maruz kalmaya ayrı ayrı veya
beraberce katkıda bulunan ve değişik kaynaklardan yayılan toplam gürültüye uygulanması amaçlanmıştır.
Günümüz teknolojisinde uzun vadeli gürültü rahatsızlığı değerlendirmesinin, “derecelendirme seviyesi”
olarak ifade edilen düzenlenmiş A ağırlıklı eşdeğer sürekli ses basınç seviyesinin uyarlanmasının en iyi
yöntem olacağı görünmektedir.
Bu standard serisinin amacı toplu yaşanılan çevrelerdeki gürültünün tanımı ve değerlendirmesi için yetkililere
bilgi sağlamaktır. Bu standardda tanımlanan prensiplere bağlı olarak ulusal standardlar, yönetmelikler ve
bunlara karşılık gelen gürültüyle ilgili kabul edilebilir sınır değerler genişletilebilir.
1 Kapsam
Bu standard, toplu yaşanılan çevrelerdeki gürültünün tarifi için kullanılacak temel büyüklükleri tarif eder ve
temel tayin işlemlerini açıklar. Ayrıca bu standard çevre gürültüsü değerlendirme yöntemlerini de belirtir ve
çevre gürültülerinin çeşitli tiplerine uzun süre maruz kalan bir toplumun potansiyel rahatsızlık tepkisinin
tahmin edilmesinde bir kılavuzluk sağlar. Ses kaynakları ayrı ya da çeşitli kombinasyonlarda olabilir.
Rahatsızlık tepkisinin tahmininde yöntemin uygulanması insanların ikâmet ettiği alanlarla sınırlıdır ve o
bölgede ne kadar yaşadıklarıyla ilgilidir.
Gürültüye toplumun tepkisi, aynı akustik seviyelerine sahip olduğu gözlemlenen çeşitli ses kaynakları
arasında önemli ölçüde değişiklik gösterebilir. Bu standard farklı karakteristiklere sahip sesler için
düzenlemeleri açıklar. “Derecelendirme seviyesi” terimi, fiziksel ses tahminleri veya bir ya da daha fazla
düzenlemeye ilâve edilen ölçmeleri açıklamak için kullanılır. Bu derecelendirme seviyeleri temel alındığında
toplumun uzun vadeli tepkisi tahmin edilebilir.
Sesler, yetkili makamlar tarafından gerekli olduğunda aşağıdaki hususlar dikkate alınarak ya tek tek ya da
birlikte değerlendirilir. Bu hususlar; seslerin anî olarak ortaya çıkması, ses perdesi, düşük frekans içeriğinin
özel karakteristikleri ve yol trafik gürültüsünün farklı karakteristikleri, taşımacılık gürültüsü (uçak gürültüsü
gibi) ve endüstriyel gürültünün diğer şekilleridir.
Not 1 - Akustikte sesi açıklayan çok sayıda farklı fiziksel ölçüler desibel olarak ifade edilen kendi
seviyelerine sahip olabilirler (örneğin ses basıncı, en yüksek ses basıncı, eşdeğer sürekli ses
basıncı). Bu fiziksel ölçülere karşılık gelen seviyeler normal olarak aynı ses için farklı olacaktır. Bu
durum çoğu zaman karışıklığa sebep olur. Bundan dolayı, ilgili fizikî büyüklüğü belirlemek gereklidir
(örneğin ses basınç seviyesi, en yüksek ses basınç seviyesi, eşdeğer sürekli ses basınç seviyesi).
Not 2 - Bu standardda büyüklükler desibel cinsinden seviyeler olarak ifade edilir. Bununla beraber bazı
ülkeler halen fiziksel büyüklük olarak paskal cinsinden en yüksek ses basıncı veya paskal kare
saniye cinsinden sese maruz kalmayı ifade eder.
1
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından aşağıdaki terimler ve tarifler uygulanır.
Not - Madde 3.1.1’den Madde 3.1.6’ya kadar tanımlanan seviyeler için frekans ağırlığı veya frekans bant
genişliği uygulanabildiğinde ve zaman ağırlığı uygulanırsa belirtilmelidir.
Not 3 - Standard frekans ağırlıkları IEC 61672-1’de belirtildiği gibi A ağırlıklı ve C ağırlıklıdır ve standard
zaman ağırlıkları IEC 61672-1’de belirtildiği gibi F ağırlıklı ve S ağırlıklıdır.
Not 4 - Zaman ağırlıklı ve frekans ağırlıklı ses basınç seviyesi desibel (dB) olarak ifade edilir.
Not - En büyük zaman ağırlıklı ve frekans ağırlıklı ses basınç seviyesi desibel (dB) olarak ifade edilir.
Örnek LAF95,1h 1 saatin % 95’ini geçen A frekans ağırlıklı, F zaman ağırlıklı ses basınç seviyesidir.
Not 1 - En yüksek ses basınç seviyesi desibel (dB) olarak ifade edilir.
1)
TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
∗ işaretli olanlar İngilizce metin olarak basılan Türk Standardlarıdır.
2)
IEC 60651 ve IEC 60804’ün birleştirilmiş revizyonu
2
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Not 2 - En yüksek ses basınç seviyesi IEC 61672’de tanımlanan bir dedektör ile tayin edilmelidir, IEC 61672
sadece C ağırlığı kullanan bir dedektörün doğruluğunu belirtir.
Not 1 – E0, 1 saniyelik zaman aralığıyla çarpılan referans ses basınç seviyesinin (20 µPa) karesine eşittir.
[400(µPa) s].2
E
LE = 10 lg dB
E0
Burada;
∫
E = p2 ( t )dt dB
T
Not 2 - Sese maruz kalma seviyesi desibel (dB) olarak ifade edilir.
Not 3 - Sese maruz kalma paskal kare saniye olarak ifade edilir (Pa2s).
Not 4 - Toplama süresi T, zaman integralinde dolaylı olarak kapsanır ve açıkça belirtilmesine gerek yoktur.
Belirtilen zaman aralığı üzerinde sese maruz kalma ölçmeleri için toplama süresi bildirilmelidir ve
gösterim LET olmalıdır.
1
L AeqT = 10 lg ∫ p A (t )lp 0 dt dB
2 2
T T
Burada;
Not 2 - Eşdeğer sürekli ses basınç seviyesi desibel (dB) olarak ifade edilir.
Not 3 - Eşdeğer sürekli ses basınç seviyesi “zaman ortalamalı ses basınç seviyesi” olarak da ifade edilir.
3
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Not 1 - Referans zaman aralığı, genel insan aktivitelerini ve ses kaynaklarının işletimindeki değişimleri
kapsayacak şekilde ulusal ve uluslararası standardlarda veya yerel yetkililer tarafından belirtilebilir.
Referans zaman aralıkları örneğin günün bir kısmı, bütün gün veya bütün hafta olabilir. Bazı ülkeler
tarafından daha uzun referans zaman aralıkları da tanımlanabilir.
Not 2 - Farklı seviyeler veya seviye kümeleri farklı referans zaman aralıkları için belirtilebilir.
Not 1 - Uzun vadeli zaman aralığı, genellikle yetkili makamlar tarafından belirlendiği gibi çevre gürültüsünün
açıklanması amacıyla tayin edilir.
Not 2 - Uzun vadeli değerlendirmeler ve kabul edilen plânlama için, bir yılın önemli bir kısmını (örneğin 3 ay,
6 ay, 1 yıl) temsil eden uzun vadeli zaman aralıkları kullanılmalıdır.
3.3 Derecelendirme
3.3.1 Düzenleme
Günün herhangi bir zamanını veya kaynak tipi gibi bazı ses özelliklerini hesaba katmak için, tahmin edilmiş
veya ölçülmüş akustik seviyelere ilâve edilen pozitif veya negatif, sabit veya değişken herhangi bir büyüklük.
Not 1 - Gündüz ve gece ses basınç seviyesi veya gündüz/akşam/gece ses basınç seviyeleri gibi ölçmeler,
derecelendirme seviyelerine örnekleridir. Çünkü bu ölçmeler farklı referans zaman aralıkları üzerinde
ölçülmüş veya tahmin edilmiş sesten hesaplanır ve düzenlemeler, günün herhangi bir zamanına
bağlı olarak referans zaman aralığı eşdeğer devamlı ses basınç seviyelerine ilâve edilir.
Not 2 - Bir derecelendirme seviyesi, ses perdesi veya sesin anî olarak ortaya çıkması gibi bazı ses
karakterlerinin hesaba katılması için ölçülmüş veya tahmin edilmiş seviye veya seviyelere,
düzenlemeler ilâve edilerek oluşturulabilir.
Not 3 - Derecelendirme seviyesi, kaynak tipleri arasındaki farklılıkları hesaba katmak için ölçülmüş veya
tahmin edilmiş seviyelere düzenlemeler ilâve edilerek oluşturulabilir. Örneğin temel ses kaynağı
olarak kara yolu trafiğinde kullanılan düzenlemeler, uçak veya demir yolu kaynakları seviyelerine
uygulanabilir.
4
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Açıklama
1 Toplam ses
2 Belirli ses A
3 Belirli ses B
4 Belirli ses C
5 Artık ses
Not 1 - En düşük artık ses seviyesi bütün belirli sesler bastırıldığında elde edilir.
Örnekler:Yoğun olmayan trafik şartları altında motorlu araç gürültüsü, tren gürültüsü, uçak gürültüsü ve hava
kompresör gürültüsü.
5
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Not - Tek anî oluşan sesin süresi genellikle 1 s’den daha azdır.
Not - Anî oluşan sesin varlığını kesin olarak tanımlayabilen veya anî olarak oluşan sesleri Madde
3.5.1’den Madde 3.5.3’e kadar verilen gruplara ayırabilen herhangi bir matematiksel işaret henüz
yoktur. Bununla beraber, bu üç grubun, toplum tepkisiyle en iyi ilişkilendirilebilir olduğu bulunmuştur.
Böylece, Madde 3.5.1’den Madde 3.5.3’e kadar verilen ses kaynakları anî oluşan ses kaynaklarını
tanımlamak için kullanılır.
Örnekler: Yüksek miktarda patlayıcıların kullanıldığı, taş ocağı ve maden patlatmaları, sonik patlamalar,
yıkım veya endüstriyel işlemler, endüstriyel patlayıcı devre kesicileri, askerî mühimmat (silah, top, havan
ateşi, bombalar, roketler ve füzelerin patlayıcı ateşlemesi gibi.)
Not - Sonik patlama kaynakları uçak, roketler, top mermileri, zırhlı silah mermileri ve diğer benzer
kaynaklar gibi benzer unsurları içerir. Bu grup, küçük kalibreli silahın ateşlenmesi ve diğer benzer
kaynaklar tarafından oluşturulan kısa süreli sonik patlamaları içermez.
Örnekler: Küçük kalibreli silah atışı, metal veya ahşap üzerinde çekiçleme, perçin tabancaları, şahmerdan,
dövme aleti, zımbalı pres, havalı çekici, mıcır kırma makinesi, demiryollarındaki makaslama işlemlerindeki
metal darbeler.
Not - Bu grup bazen anî oluşan sesler olarak tanımlanan sesleri içerir ancak bunlar normal olarak yüksek
dereceli anî oluşan sesler kadar etkin olarak değerlendirilmez.
Örnekler: Araba kapısının çarpılarak kapatılması, futbol veya basketbol gibi açık havada topla oynanan
oyunlar ve çan sesleri. Çok hızlı geçen ve alçaktan uçan uçak da bu kategoride değerlendirilebilir.
4 Semboller
A frekans ağırlığı ve F zaman ağırlığının sadece gösterim amacıyla kullanıldığı semboller Çizelge 1’de
verilmiştir. Diğer frekans ve zaman ağırlıkları uygun bir şekilde ve/veya yetkili makamlar tarafından belirtilen
şekilde yerine kullanılmalıdır.
6
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Büyüklük Sembol
Zaman ortalamalı ve frekans ağırlıklı ses basınç seviyesi LpAF
5.1.1 İşaretler
Bir kamyonun geçişi, bir uçağın uçuşu veya bir taş ocağındaki patlama gibi tek bir olaydan kaynaklanan
seslerin hepsi bu tür seslere örnektir. Tek bir olaydan kaynaklanan ses bir çok işaret ile nitelenebilir. Bu
işaretler desibel cinsinden fiziksel büyüklükleri ve karşılık gelen seviyeleri kapsar. Tek bir olaydan
kaynaklanan sesi tanımlamak için sıklıkla üç işaret kullanılır. Frekans ağırlığı A, yüksek enerjili anî oluşan
sesler veya çoğunluğun düşük frekanslardan oluştuğu sesler haricindeki sesler için kullanılır. Tercih edilen
üç işaret aşağıda verilmiştir:
Not - A ağırlıklı ses tepe noktası seviyelerini kullanmak tavsiye edilmez (Madde 3.1.4).
Örnek:Bir ses olayı süresi, onun en yüksek ses basınç seviyesinin 10 dB’lik ses basınç seviyesindeki toplam
süre olarak tanımlanabilir.
Not - Sese maruz kalma seviyesi ses seviyesi ve süresini birleştirirken, olay süresi kavramı, olayları
birbirinden ayırmada faydalı olabilir. Örneğin, bir silahın patlamasının süresi 1 s’den azken bir uçağın
geçişi 10 s’den 20 s’ye kadar olabilir.
7
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Not - Duruma bağlı olarak kara yolundaki trafik gürültüsü, sürekli kaynak olarak veya bir çok tekrarlı tek bir
olaydan kaynaklanan sesin toplamı olarak sınıflandırılabilir.
6 Gürültü rahatsızlığı
6.1 Toplum gürültüsü için işaretler
Bu standard ayrı kaynaklardan veya birleştirilmiş kaynaklardan yayılan çevre gürültüsünün
değerlendirilmesine dair bir kılavuzluk sağlar. Yetkili makamlar varsa birleştirilecek olan kaynaklara ve varsa
uygulanacak olan düzenlemelere karar verebilir. Ses belirli niteliklere sahipse, o zaman eşdeğer sürekli ses
basınç seviyesi derecelendirmesi, sesi tanımlamak için temel ölçü olarak kullanılmalıdır. En yüksek ses
basınç seviyesi, ayarlanmış sese maruz kalma seviyesi veya ses basınç seviyesi tepe noktası gibi diğer
ölçüler de belirtilebilir.
Araştırmalar frekans ağırlığı A’nın tek başına, ses perdesi, anî ortaya çıkan ses veya çoğunluğun düşük
frekanslardan oluştuğu sesle nitelenen sesleri değerlendirmek için yeterli olmadığını göstermiştir. Bu özel
karakteristiklere sahip seslere uzun vadeli toplum rahatsızlık hesaplamak için bir ayarlama, desibel olarak A
ağırlıklı ses basınç seviyesine veya A ağırlıklı eşdeğer sürekli ses basınç seviyesine ilâve edilir. Ayrıca
araştırmalar, farklı taşımacılık sesleri veya endüstriyel seslerin aynı A ağırlıklı eşdeğer sürekli ses basınç
seviyesi için farklı toplum farklı rahatsızlık tepkileri ortaya çıkardığını göstermiştir. Bu standarddaki
değerlendirme ve tayin yöntemlerinin teknik temelini açıklayan rapor ve yayınların bir listesi kaynaklarda
verilmiştir.
Yüksek enerjili anî ortaya çıkan ses veya çoğunluğun düşük frekanslardan oluştuğu sesler hariç herhangi bir
tek kaynaklı ses için düzenlemiş sese maruz kalma seviyesi LREij, desibel cinsinden ifade edilen j’inci ses tipi
için Kj düzenleme seviyesine ilâve olarak tek olaydan kaynaklanan i’nci ses için LEij sese maruz kalma
seviyesi ile ifade edilir. Belirli kaynak gruplarına ve özel durumların düzenlemelerine dair kılavuz Ek A, Ek B
ve Ek C’de verilmiştir.
8
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Sesin özelliğiyle ilgili düzenlemeler sadece belirli özelliğin var olduğu sürece uygulanacaktır. Örneğin ses
özelliğinde ton perdesi varsa, o zaman düzenlemeler sadece ses perdesi algılanabilir olduğunda
uygulanmalıdır.
1 L REij
LRe qj ,Tn = 10 lg ∑10 10 dB (3)
Tn i
1 LRe qj ,Tnj
LRe qT = 10 lg ∑∑ Tnj × 10 10
dB (4)
T n j
Burada her j kaynağı için
T = ∑ Tnj (5)
n
dır.
d ( L Rd + K d )
24 − d ( L Rn + K n )
10
LRdn = 10 lg × 10 10
+ × 10 dB (6)
24 24
Burada;
d gündüz saatlerine karşılık gelen saatleri,
LRd ses kaynakları ve ses karakterleri için düzenlemeleri içeren gündüz saatleri için derecelendirme seviyesi,
LRn ses kaynakları ve ses karakterleri için düzenlemeleri içeren gece saatleri için derecelendirme seviyesi,
K d uygulanabilirse hafta sonu gündüz saatleri için düzenleme,
K n gece saatleri için düzenleme
dir.
9
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Benzer eşitlikler gündüz/akşam/gece derecelendirme seviyeleri LRden ’yi oluşturmak için kullanılabilir.
d ( L Rd + K d )
e ( LRe + K e )
24 − d − e ( L Rn + K n )
10
LRden = 10 lg × 10 10
+ × 10 10
+ × 10 dB (7)
24 24 24
Burada;
e akşam saatlerinin sayısı,
LRe ses kaynakları ve ses karakteri için düzenlemeleri içeren gece için derecelendirme seviyesidir.
Yetkili makamlar gündüz süresini ve günün hangi saatlerinin bu süreye dahil olduğunu belirlemelidir.
7.1 Genel
Gürültü sınırları sosyal ve ekonomik faktörler dikkate alınarak insan sağlığı ve refahı (özellikle rahatsızlığa
dair doz tepki ilişkileri) üzerinde gürültünün etkileri hakkında bilgiye dayalı olarak yetkili makamlar tarafından
düzenlenir.
Benzer sınırlar günün değişik zamanlarına (örneğin gündüz, akşam, gece, 24 saat), sürdürülecek etkinliklere
(örneğin dışarı ve içerdeki yaşam, okullardaki iletişim, parklardaki eğlence), ses kaynağının tipine, durumuna
(örneğin mevcut durumdaki yeni yerleşim alanlarının genişletilmesi, mevcut yerleşim alanları yakınındaki
yeni endüstriyel veya ulaşım tesisleri, mevcut durumlardaki iyileştirici önlemler) ve benzeri bir çok faktöre
bağlıdır.
Gürültü sınır yönetmelikleri hem sınır değerlerini hem de bu yönetmeliklerle uyumun doğrulanabildiği şartları
açıklayan prosedürleri kapsar. Bu prosedürler ya ses tahmin modellerinden kaynaklanan hesaplamalara ya
da ölçmelere dayalı olabilir.
7.2 Özellikler
Not - Ses kaynaklarının değerlendirilmesinde bazı ülkelerdeki farklılıklar düzenlemelerin yapılması yoluyla
hesaba katılmaz, ancak bunlar kaynağa has sınır değerler vasıtasıyla hesaba katılır. Ses olaylarına
uygulanan sınır değerler sese maruz kalma seviyeleri veya en yüksek seviyeler terimleriyle ifade
edilebilir. Her iki durumda sınır değerinin ilgili olduğu istatistikî değer belirtilmelidir (örneğin verilen
zaman aralığındaki en yüksek seviye, belirtilen bir kaynağın en gürültülü grubu için en yüksek
seviyelerin ortalaması).
İlâve sınır değerler sesin ortaya çıkması gibi diğer işaretler cinsinden belirtilirse, bu gibi değerlerin tayini için
prosedürler belirtilmelidir.
10
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Sınır değerlerle uygunluğun kontrolünde referans zaman aralıkları dahilinde dikkate alınması gereken ses
emisyonunun ve ses iletimindeki değişikliklerin dikkate alınmış olduğu açıkça belirtilmelidir.
7.2.4 Mahâller
Gürültü sınır değerlerine uyulması gereken mahâller açıkça belirtilmelidir. Sınır değerlerin bina veya diğer
büyük yansıtan nesnelerin yanındaki ölçmelerle doğrulanması gerekiyorsa, bu durumda ISO 1996-2’de
verilen kılavuz dikkate alınmalıdır.
7.2.6 Belirsizlikler
Değerlendirme sınır değerlerle uygunluk gösterdiği zaman tahmin veya ölçme işlemine dair belirsizliklerin
hesaba katıldığı yöntem beyan edilmelidir. Ölçme işleminin uygulanması durumunda istatiksel olarak
bağımsız ölçmelerin asgarî sayısını belirtmek gerekli olabilir.
Not - Ek D, yol trafik gürültüsüne toplumların uzun vadedeki rahatsızlık tepkisini tahmin etmek için
kullanılabilir. Bu Ek’de belirli yıllık ortalama ayarlanmış gündüz/gece ses seviyesinden dolayı çevre
gürültüsü tarafından oldukça yüksek seviyede rahatsız edilmesi muhtemel belirli bir topluluğun
yüzdesi tahmin edilir. Ek D’deki sonuçları oluşturmak için kullanılan veriler geniş bir saçılım gösterir.
Herhangi bir belirli toplumdaki tepki tipik değerden büyük ölçüde sapma gösterebilir. Şekil D.1’e
bakınız.
3)
TSE Notu: Deney raporu burada verilen bilgilere ilâve olarak TS EN ISO/IEC 17025’te verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.
11
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
g) Topoğrafya, binanın geometrisi, zemin kaplaması ve onun durumu da dahil saha değerlendirmesine
ilişkin bilgi,
h) Artık ses yoluyla oluşan kirliliği bertaraf etmek için kullanılan herhangi bir işleme ilişkin bilgi ve artık sese
ilişkin bilgi
i) Toplumun uzun vadeli rahatsızlık tepkisinin hesaplanmasının sonuçları,
j) Ölçmeler süresince hava şartlarına ilişkin bilgi ve özellikle rüzgar yönü ve hızı, havanın bulutluluk
durumu ve her hangi bir yağış bulunup bulunmadığı,,
k) Sonuçların belirsizlikleri ve bu belirsizleri hesaba katmak için kullanılan yöntem(ler) (Madde 7.2.6),
l) Hesaplamalar için girdi verisinin kaynağı ve girdi verisinin güvenirliğini doğrulamak için yapılan
çalışmalar.
Not - c), h), j) ve k) maddeleri için daha fazla ayrıntılı bilgi ISO 1996-2’de verilmiştir.
Bu standardın metninde ses basınç seviyeleri ve desibel cinsinden ifade edilen derecelendirme seviyeleri
kullanılmasına rağmen, paskal kare saniye (Pa2s) cinsinden ifade edilen sese maruz kalma gibi temel fizikî
büyüklerin terimleri cinsinden sonuçları ifade etmek de aynı derecede geçerlidir. Seviyelere ilâve
düzenlemeler fizikî büyüklükler için karşılık gelen faktörlere dönüştürülmelidir.
8.2.2 Sınır değerlerle uyumlu raporlama için ilâve özellikler aşağıdaki gibidir.
4)
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (2002/49/EC)
12
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Ek A
(Bilgi için)
Düzenli ve oldukça anî oluşan sesler söz konusu olduğunda, karşılaştırılabilir eşdeğer sürekli ses basınç
seviyeleri için anî oluşan seslerden kaynaklanan rahatsızlığın kara yolu trafik gürültüsünden kaynaklanan
rahatsızlıktan daha yüksek olduğunun çok sayıda kanıtı vardır. Benzer şekilde çoğunlukla ses perdesi
karakterine sahip sesler için deneysel veriler, rahatsızlığın aynı eşdeğer sürekli ses basınç seviyesindeki
kara yolu trafik seslerinden daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Ses perdesi veya anî oluşan ses için
düzenlemeler ISO 1996’nın 1971’deki başlangıcından beri bütün sayılarında önerilmiştir. Bu standard bu
uygulamayı sürdürmekte ve ISO 1996-2:1998/Amd. 1’in içerdiği gibi aynı anî oluşan ses düzenlemelerini
benimsemektedir.
Sürekli endüstriyel gürültünün doz tepki ilişkilerine dair yetersiz bilgi bulunmaktadır. Bazı ülkelerdeki tecrübe
kolaylıkla işitilebilir tonlar veya anî oluşan sesleri içermese dahi endüstriyel gürültünün kara yolu trafik
gürültüsünden daha fazla rahatsızlık verebildiğini göstermiştir. Bazı ülkelerde endüstriden ve civardaki
gürültüden kaynaklanan rahatsızlığın sesin oluşumuna bağlı olduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte,
şimdilik bu seslerden kaynaklanan rahatsızlığın kara yolu trafik gürültüsünden kaynaklanan rahatsızlıktan
farklı olmadığı kabul edilmektedir. Ancak, bir çok endüstriyel gürültü yapı yönünden ya ses perdesi (fanlar ya
da pompalar) ya da anî oluşan sestir ve bu sesler özgün karakterleri nedeniyle düzenlemelerle
değerlendirilir.
Gündüz vaktine yönelik düzenlemeler bir çok ülkede geçerli uygulama olarak kabul edilmekte ve bu bir çok
önemli yeni yönetmelikte önerilmektedir. Bu düzenlemeler gün veya haftanın belirli zaman periyotlarındaki
seslerle toplum tepkisi arasındaki karşılaştırılabilirliği geliştirmek için kullanılır. Bu standard akşam, gece ve
hafta sonu için düzenlemelere ilişkin uygulamaları tavsiye eder. Gündüz vakti düzenlemeleri isteğe bağlıdır,
yetkili makamlar değiştirmeye karar verebilirler.
A.2 Düzenlemeler
Farklı ses kaynakları, ses karakteri, gündüz vakti, vb’ne bağlı gürültü rahatsızlığındaki farklılıklardan dolayı,
düzenlemeler ölçülen veya tahmin edilen seviyelere ilâve edilmelidir. Bu düzenlemeler, Madde 6.3’e uygun
olarak ölçülen veya tahmin edilen sese maruz kalma seviyesine veya eşdeğer sürekli ses basınç seviyesine
ilâve edilmelidir. Tek olaydan kaynaklanan sesler için bu düzenleme tipi, uygulanabilir her olayın sese maruz
kalma seviyesine uygulanır. Sürekli ses kaynakları için bu düzenleme tipi, ölçülen veya tahmin edilen
eşdeğer devamlı ses basınç seviyesine uygulanır. Gündüz vakti düzenlemeleri uygun veya elverişli olduğu
sürece sese maruz kalma seviyesine veya eşdeğer sürekli ses basınç seviyesine uygulanabilir. Gündüz vakti
düzenlemeleri zaman periyodu boyunca bütün ses kaynakları karşısında sabittir, sonuç özdeştir. Örneğin,
herhangi bir kimse akşam saatlerinde her uçak sesine maruz kalma seviyesine 5 dB ilâve edebilir veya
herhangi bir kimse akşam saatlerinde uçak eşdeğer sürekli ses basınç seviyesine 5 dB ilâve edebilir, sonuç
her iki durumda aynıdır. Çizelge A.1’de tavsiye edilen düzenlemeler bulunmaktadır. Çoğu durumda bunlar
ses kaynak kategorileri için aralıklar olarak verilmiştir.
13
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Çizelge A.1 - Ses kaynak kategorisi ve gündüz vaktine bağlı tipik seviye ayarlamaları
Uçak 3 ila 6
Ses kaynakları
Demiryolu a) -3 ila –6
Endüstri 0
Düzenli anî ortaya çıkan ses 5
b)
Akşam 5
Gece 10
Zaman periyodu
Haftasonu gündüz vaktid) 5
a) Demiryolu düzenlemeleri çok sayıda vagonu olan dizel trenlere veya 250
km/h’den fazla hızla giden trenlere uygulanmaz.
b) Bazı ülkeler ses kaynaklarının düzenli anî olarak ortaya çıkan ses olup
olmadığını değerlendirmek için tarafsız önemli deneyleri uygular.
c) Önemli ses perdesi içeriğinin varlığı tartışma konusuysa, bu durumda ISO
1996-2 ses perdesinin varlığını doğrulamak için kullanılması gereken ölçme
işlemlerini sağlar.
d) Hafta sonu gündüz vakti düzenlemesi ilgili yetkili tarafından tanımlandığı gibi
Ld’ye ilâve edilir (Madde 6.5).
İlgili yönetmeliğe konu olan gürültü kaynaklarına dair hafta sonu düzenlemeleri, uygun dinlenme ve istirahata
izin vermek ve evdeki çok sayıdaki insanı hesaba katmak için uygulanabilir.
Kaynak tipi veya verilen tek ses kaynağının karakteri için birden fazla düzenleme uygulanması gerekiyorsa,
sadece en büyük düzenleme uygulanmalıdır. Bununla beraber, zaman periyodu düzenlemeleri diğer
şekillerde düzenlenmiş seviyelere daima ilâve edilir.
Anî ortaya çıkan ses karakteri için düzenlemeler, sadece alıcı konumunda duyulabilen anî ortaya çıkan ses
kaynaklarına uygulanmalıdır. Ses perdesi karakteri için düzenlemeler sadece toplam ses alıcı konumunda
duyulabilir ses perdesi olduğu durumda uygulanmalıdır.
Anî oluşan ses kaynağı tarafından üretilen ses, diğer kaynaklar tarafından üretilen sesten ayrılamayacak
şekilde düşük olduğunda, sürekli olmayan anî ortaya çıkan sesler dikkate alınmamalıdır. Anî oluşan ses
olayları yetkili makamlar tarafından belirlenen bir oranda oluşursa veya bu oranı geçerse düzenleme 5 dB
olmalıdır. Genel olarak bu oran, tek kaynaktan her bir kaç saniyede bir yayılan ses aralığından, tek
kaynaktan her bir kaç dakikada bir yayılan ses aralığına kadardır.
14
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Ek B
(Bilgi için)
B.3 C ağırlıklı sese maruz kalma seviyesinden kaynaklanan yüksek enerjili anî
ortaya çıkan sesler için düzenlenmiş sese maruz kalma seviyesinin hesaplanması
Yüksek enerjili anî ortaya çıkan sesler için düzenlenmiş sese maruz kalma seviyesi LRE her tek kaynaktan
yayılan ses için aşağıdaki eşitliğe göre C ağırlıklı sese maruz kalma seviyesinden hesaplanmalıdır.
İki bağıntının oluşturduğu doğrular 100 dB’lik C ağırlıklı sese maruz kalma seviyesinde kesişir. 100 dB’lik C
ağırlıklı sese maruz kalma seviyesi için sese maruz kalma derecelendirme seviyesi 107 dB’dir. Belirtilen bu
genel ilişki Şekil B.1’de grafik olarak gösterilmiştir.
Şekil B.1 – Yüksek enerjili anî oluşan sesler için C ağırlıklı ses basınç seviyesinin bir fonksiyonu olarak sese
maruz kalma derecelendirme seviyesi
15
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Bu model uygun ölçmeler için yeterli işaret gürültü oranı genellikle var olan üç büyüklük için C ağırlıklı sese
maruz kalma seviyesi ile birlikte F zaman ağırlıklı C ve A ağırlıklı en yüksek ses basınç seviyeleri arasındaki
farklı kullanır.
Buradaki C ağırlıklı ve A ağırlıklı sese maruz kalma seviyeleri arasındaki fark, A ağırlıklı sese maruz kalma
seviyesiyle birlikte kullanılır. Bununla beraber, A ağırlıklı sese maruz kalma seviyesinin uzak mesafedeki
ateşli silah sesi için ölçümü zor olabilir, böyle durumlarda uygun bir yayılma modeli gereklidir.
16
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Ek C
(Bilgi için)
Çoğunluğun düşük frekanslardan oluştuğu sesler
C.1 Giriş
Araştırmalar, düşük frekanslardaki seslerin orta veya yüksek frekanslardaki seslerle karşılaştırıldığında
algılanma ve etkilerinin oldukça farklı olduğunu göstermiştir. Bu farklılıklar için temel sebepler aşağıdakiler
gibidir.
a) İlgilenilen frekans aralığı 5 Hz’den 100 Hz’e kadar olabilir. Bazı ülkeler, 20 Hz’den daha düşük aralıktaki
sesi değerlendirmek için G ağırlığını kullanır. Birçok ülke 15 Hz üstünde 16 Hz’den 100 Hz’e kadar
aralıkta oktav band ve bir bölü üç oktav band analizlerini kullanır.
b) Düşük frekanslı sesi değerlendirmek için belirli prosedürlere sahip ülkeler orta veya yüksek frekanslı sesi
değerlendirmek için kullandıkları gibi aynı şekilde A ağırlığını kullanmaz. Aksine bu ülkeler düşük
frekanslı sesi sadece yukarıda tartışılan sınırlandırılmış frekans aralığında değerlendirir.
c) Çok sayıda ülke sesin düşük frekans gürültü kriterlerini dış ortamdaki ölçmelerinden ziyade iç ortamdaki
ölçmelerine dayalı olarak oluşturmuştur. Diğer ülkeler millî standardlarda hem iç ortamdaki hem dış
ortamdaki ölçmeleri kullanır.
d) Düşük frekanslı gürültü değerlendirmesindeki konuların biri dış ortamlardaki ölçmelerinden tahmin
edilmesi zor olabilen durumları oluşturabilen düşük frekanslardaki oda rezonanslarıdır. Bu durum
özellikle belirli konutları değerlendirmek için önemli olabilir. Bununla beraber, kalabalık toplumlarda
yüksek seviyedeki rahatsızlığın yaygınlığını tahmin etmek amacıyla dışarıdaki ölçmeler yeterli olabilir.
e) Bina elemanlarının ses çıkaran hareketleri düşük frekanslı sesten kaynaklanan rahatsızlığın önemli
unsurlarıdır. Ek B’deki yöntemler yüksek enerjili anî olarak ortaya çıkan sese ilişkin bu gıcırdama
unsurunu özellikle dikkate alır. Yukarıda belirtildiği gibi bazı ülkeler sürekli sesler için hem duyulabilir ses
hem de gıcırdamaları kapsayan iç ortamdaki oda kriterlerini düzenlemiştir. Diğer ülkeler ses çıkaran
hareketlerin potansiyelini değerlendirmek için ayrı iç ortam sınır değerleri oluşturmuştur.
17
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Ek D
(Bilgi için)
Düzenlenmiş gündüz/gece ses seviyelerinin bir fonksiyonu olarak
yüksek derecede rahatsız edilmiş topluluğunun yüzdesinin tahmin
edilmesi
D.1 Giriş
1978 yılında uçak, kara yolu trafiği ve demiryolu gürültüsü ve karşılık gelen A ağırlıklı gündüz/gece ses
seviyesiyle yüksek derecedeki rahatsızlığı ifade eden insan topluluğunun yüzdesi arasında bir ilişki
yayınlanmıştır [1]. Birkaç yıl sonra [6] bir tek eğri tarafından yorumlanamayan taşımacılık gürültüsüne toplum
tepkisi tartışılmıştır. Eşit gündüz/gece seviyeleri için, uçak gürültüsü yoluyla yüksek derecede rahatsız
edilmiş insanların yüzdesi daha yüksektir ve demir yolu seslerinden yüksek derecede rahatsızlanan
insanların yüzdesi kara yolu trafik gürültüsünden daha düşüktür.
1994 [2] yılında yayınlanan gözden geçirilmiş eğriler 1978’de kullanılan takıma göre daha geniş bir veri
takımından elde edilmiştir. Uçak, kara yolu trafiği ve demiryolu gürültüsü arasında en azından yüksek ses
basınç seviyelerinde sistematik farklılık bulunduğundan gözden geçirilmiş veri, daha önce [6] belirtildiği gibi
ayrı ayrı gösterilir. Son zamanlarda [3] diğer meta analizler bir miktar benzer sistematik farklılıkları bulmuştur.
Elde edilen eğrilerin [2], [3] ortalaması Schultz eğrisiyle hemen hemen [1] çakışır. Bundan dolayı basitliği ve
tarihî önemi için Schultz eğrisi, serbest saha şartları için tayin edilmiş (örneğin binadaki yansımanın hesaba
katılmaması gibi) gündüz/gece ses seviyesinin4 bir fonksiyonu Ldn olarak kara yolu trafik gürültüsünden
yüksek derecede rahatsızlık duyan (HA) insanların yüzdesini tanımlamak için bir eğri olarak alınmıştır. Şekil
D.1’deki kesintisiz hat Schultz eğrisini gösterir. Çeşitli saha çalışmalarından elde edilen gruplandırılmış
sonuçların % 90’ı grafikteki kesikli çizgiyle gösterilen bölgeye düşecektir.
4
Gündüz gece ses seviyesi (Ldn) Madde 6.5’de açıklanan belirli paçal bütün gün derecelendirme seviyesidir.
Ldn için 15’e eşit gün ışığı saatlerinin sayısı, 10 dB’e eşit hafta sonu gündüz düzenlemesi ve gündüz
07:00’den 12:00’ye kadar saatler olarak açıklanmıştır.
18
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Şekil D.1 – A ağırlıklı gündüz gece seviyesinin bir fonksiyonu olarak kara yolu trafik gürültüsünden yüksek
derecede rahatsız olan insanların yüzdesi
Ortalama eğrinin dayandığı ham veri noktalarının % 90’ı iki kesikli eğri arasındaki bölgeye düşer.
Bu doz tepki ilişkisi, bu standardda önerilen ilgili kaynak düzenlemeleri uygulanırsa diğer kaynaklar için
toplum rahatsızlık tepkisini değerlendirmek için de kullanılabilir.
Not - Yoğun kara yolları için Ldn ve Lden (Madde 6.5) arasındaki fark tipik olarak 0 dB ila -2 dB değeri
arasındadır.
D.3.1 Eşitlik (D.1) yıllık ortalama gibi sadece uzun vadeli çevre seslerine uygulanabilir.
D.3.2 Eşitlik (D.1) hafta sonları, tek mevsim veya “yoğun günler” gibi daha kısa zaman periyotlarıyla
kullanılmamalıdır. Aksine yıllık ortalama veya bazı diğer uzun vadeli periyotlar kullanılmalıdır.
D.3.3 Eşitlik (D.1) kısa süreli inşaat projelerinden kaynaklanan kara yolu trafiğindeki artış gibi kısa vadeli
çevre seslerine uygulanmaz.
D.3.4 Eşitlik (D.1) sadece mevcut durumlara uygulanabilir.
Yeni oluşan durumlarda özellikle toplum söz konusu olan ses kaynağına aşina olmadığında, daha yüksek
toplum rahatsızlığı beklenebilir. Bu farklı 5 dB eşit veya üzerinde olabilir.
Araştırmalar sessiz kırsal yerleşim alanlarında “sakinlik ve sessizliğe” verilen önemin ve büyük bir beklentinin
var olduğunu göstermiştir. Sessiz kırsal alanlarda “sakinlik ve sessizlik” için bu daha büyük beklenti 10
desibele kadar veya eşit olabilir.
Yukarıdaki iki faktör toplanabilir. Sessiz bir kırsal alanda tanıdık olmayan yerleştirilmiş yeni ses kaynağı
Eşitlik D.1’deki gibi normal olarak ilişkiler yoluyla tahmin edilenden daha büyük rahatsızlık seviyeleri
oluşturabilir. Rahatsızlıktaki bu artış ölçülen veya tahmin edilen seviyelere 15 dB’e kadar bir ilâveye eşdeğer
olabilir.
19
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Ek E
(Bilgi için)
Bu yöntem, uygulanabilen her ses olayında (her geçiş) sese maruz kalma seviyesinin ölçülmesi ve enerji
temelinde bunların katkılarının toplanmasını tavsiye eder. Karşılık gelen doz tepki eğrisi (kara yolu trafiği için)
gürültü metriğini (örneğin zaman aralıklı ayarlanmış eşdeğer seviye) “rahatsızlık ölçüsü” gibi uygun bir
rahatsızlık metriğine dönüştürmek için kullanılır.
Bu yöntem aşağıda belirtildiği gibi çok kaynaklı durumu kapsayacak şekilde genişletilebilir.
Farklı kaynakların her biri için her tek olay sese maruz kalma seviyesi ölçülür ve her kaynak için toplam
eşdeğer seviyeyi bulmak amacıyla enerji temelinde bunların katkıları toplanır. Ortak referans kaynak seçilir
ve doz tepki eğrileri her kaynak için eşdeğer seviyeyi eşit rahatsızlık veren (referans kaynağa) ayarlanmış
eşdeğer seviyeye dönüştürmek amacıyla kullanılır. Bu ayarlanmış eşdeğer seviyeler enerji temelinde toplanır
ve çoklu kaynak durumu için karşılık gelen rahatsızlığı bulmak amacıyla referans kaynağın doz tepki eğrisi
kullanılır. A ağırlıklı eşdeğer seviye LAeq veya Ldn ya da Lden gibi bir türevi doz tepki eğrileri için gürültü doz
metriği olarak tavsiye edilir.
Gürültü seviye ağırlığı yöntemi eşit gürültü seviye hatlarıyla A ağırlığını yer değiştirir. Böylece hem genliği
hem de frekansı değiştiren bir filtre sağlar. Bu yöntem A ağırlıklı değerlendirmelerle halen kullanılmakta olan
10 aritmetik tabanına dayalı logaritmayı kullanmayı sürdürür ve eşdeğer seviye ve sese maruz kalma
seviyelerini muhafaza eder.
20
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
Kaynaklar
Genel
[1] SCULTZ T. J. Synthesis of social surveys on noise annoyance. J. Acoust. Soc. Am., 64 (2), 1978, pp 337-
405
[2] FINEGOLD S. F., HARRIS C. S. And von GIERKE H. E. Community annoyance and sleep disturbance:
Updated criteria for assessing the impacts of general transportation noise on people. Noise Control Eng. J.,
42 (1), 1994, PP. 25-30
[3] MIEDEMA H. M. E. and Vos H. Exposure-response relationships for transportation noise. J. Acoust. Soc.
Am., 104 (6), 1998, pp. 3432-3445.
[4] SCHOMER P. Loudness-level weighting for environmental noise assessment. Acta Acustica,. 86 (1),
2000.
[5] Vos J. Annoyance caused by simultaneous impulse, road-traffic, and aircraft sound: A quantitative model.
J. Acoust. Soc. Am., 91 (6), 1992, pp. 3330-3345
[6] KRYTER K. D. Community annoyance from aircraft and ground vehicle noise. J. Acoust. Soc. Am., 72,
1982, pp. 1212-1242
[7] ISO 1996-2, Acoustics – Description, assessment and measurement of environmental noise – Part 2:
Determination of sound pressure levels
[8] ISO 1999, Acoustics – Determination of occupational noise exposure and estimation of noise-induced
hearing impairment
[9] ISO 3891, Acoustics, Procedure for describing aircraft noise heard on the ground.
[11] ISO 9613-1, Acoustics – Attenuation of sound propagation outdoors – Part 1: Calculation of absorption
of sound by the atmosphere
[12] ISO 9613-2, Acoustics – Attenuation of sound during propagation outdoors – Part 2: General method of
calculation
[14] BERRY B. F. And BISPING R. CEC joint project on impulse noise: Physical quantification methods.
Proc. 5th Intl. Congress on Noise as a Public Health Problem, 1988, pp. 153- 158.
[15] BUCTHA E. Annoyance caused by shooting noise – Determination of the penalty for various weapon
calibers. InterNoise 96, Liverpool, UK, 1996, pp. 2495-2500.
[16] BUCHTA E. And Vos J. A field survey on the annoyance caused by sounds from large firearms and road
traffic. J. Acoust. Soc. Am., 104 (5), 1998, pp. 2890 – 2902.
[17] Assessment of community response to high-energy impulsive sounds. Report of working Group 84,
Committee on Hearing, Bioacoustics and Biomechanics (CHABA), National Research Council, (National
Academy of Science, Washington, DC, 1981) (NTIS ADA 110100).
[18] Community response to high-energy impulsive sounds: An assessment of the field since 1981.
Committee on Hearing, Bioacoustics and Biomechanics (CHABA), National Research Council, (National
Academy of Science, Washington, DC, 1996) (NTIS PB 97-124044).
21
ICS 13.140 TÜRK STANDARDI TS 9315
ISO 1996-1/Eylül 2005
[19] SCOMER P. D. New descriptor for high-energy impulsive sounds. Noise Control Eng. J., 42 (5), 1994,
pp. 179-191.
[20] SCHOMER P. D., SIAS J. W. And MAGLIERI D. A comparative study of human response, indoors, to
blast noise and noise booms. Noise Control Eng. J., 45 (4), 1997, pp. 169-182.
[21] Vos J. A review of research on the annoyance caused y impulsive sounds produced by small firearms.
Proc. INTER-NOISE 95, Newport Meach, CA9, Vol. 2, pp. 875-878.
[22] VOS J. On the annoyance caused by impulse sounds produced by small, medium-large, and large
firearms. Acoust. Soc. Am., 109 (1), 2001, pp. 244-253.
[23] VOS J. On the annoyance caused by imoulse sounds produced by small, medium-large, and large
firearms. J. Acoust Soc. Am., 109 (1), 2001, pp. 244-253.
Ton düzeltmeleri
[24] KRYTER K. D. Effects of Noise on Man. 2nd edn., Academic Press, New York, 1985.
[25] SCHARF B., HELLMAN R. and BAUER J. Comparison of various methods for predicting the loudness
and acceptability of noise. Office of Noise Abatement and Control (US Environmental Protection Agency,
Washington DC, August 1977) (NTIS PB81-243826)
[26] SCHARF B. and HELLMAN R. Comparison of various methods for predicting the loudness and
acceptability of noise: Part II, Effects of spectral pattern and tonal components. Office of Noise Abatement
and Control) US Environmental Protection Agency, Washington DC, November 1979) (NTIS PB82-138702)
[28] ANSI S12.9-4:1996, American National Standard Quantities and Producers for Description and
Measurement of Environmental Sound – Part 4: Noise Assessment and Prediction of Long-Term Community
Response. Acoustical Society of America, New York, NY.
[29] DIN 45680:1997, Measurement and evaluation of low frequency noise in the neighborhood: Supplement
1, Measurement and evaluation of low frequency noise in the neighborhood – Guideline for the assessment
for industrial plants (in German).
[30] BRONER N. and LEVENTHALL H. G. Low frequency noise annoyance assessment by low frequency
noise rating (LFNR) curves. J. Low Frequency Noise Vib., 2(1), 1983, pp. 1-11
[31] BRONER N. and LEVENTHALL H. G. Annoyance loudness and unacceptability of higher level low
frequency noise J. Low Frequency Noise Vib., 4(1), 1985, pp. 1-11
[32] GOTTLOB D.P.A. German standard for rating low-frequency noise emissions. InterNoise 98,
Christchurch, New Zealand, 1998, pp. 1199-1202.
[33] JAKOBSEN L. Measurement and assessment of environmental low frequency noise and infrasound.
Proc. Internoise 98; Christchurch, New Zealand, 1998, pp. 1199-1202.
[34] MIROWSKA M. Results of measurements and limits proposal for low frequency noise in the living
environment. J. Low Frequency Noise Vib., 14, 1995, pp. 135-141.
[35] PIORR D. and WITLAKE K. H. Assessment of low frequency noise in the vicinity of industrial noise
sources. J. Low Frequency Noise Vib., 9, 1990, 116.
[36] VERCAMMEN M. L. S. Low-frequency noise limits. J. Low Frequency Noise Vib., 11, 1992, pp. 7-12
22